PORTFOLIO
Iris Bol
Urban Design & Planning
Inhoud 1.
Motivatie en curriculum vitae
Selectie van projecten:
2.
Zorgeloos oud worden in de naoorlogse stad
3.
De Stationstuinen
‘t Zand & Woonzorgcentrum De Kievitshorst, Tilburg
Masterplan stationsgebied Dijk & Waard
4. Terburch Odijk 5.
Gordijnen open Meerzicht, Zoetermeer
6. Verbeelding AutoCad
Photoshop Illustrator Handschetsen Schetsverkenning scenario’s Sneltekenwerk en ‘live painting’
7.
Overige projecten
3
“Creativity is a wild mind and a disciplined eye.” - Dorotry Parker
4
ĂŠĂŠn
Motivatie en curriculum vitae
Curriculum vitae PERSOONLIJKE INFORMATIE Achternaam Bol Voornaam Iris Adres Koninginnestraat 61 4818HB, Breda Nederland Geboortedatum 04/10/1996 Nationaliteit Nederlandse
+31 6 53594358 irisbol@outlook.com
opleidingen & Diploma’s motivatie & kennismaking “Leuk u te ontmoeten. Mijn naam is Iris Bol; nu ca. 2,5 jaar in dienst als stedenbouwkundig ontwerper bij KuiperCompagnons in Rotterdam. Zowel bij KuiperCompagnons als tijdens mijn voorgaande studie heb ik relatief veel ervaring opgedaan op het gebied van sociaalmaatschappelijke stedenbouw, transformatie en visievorming. De plek waar mijn hart ligt binnen het vakgebied. Als ontwerper probeer ik vaak de grenzen van ons werkveld op te zoeken om kennis te verweven met ons vakgebied. Mijn voorkeur gaat dan ook uit naar projecten waarbij integraal en met korte lijnen samengewerkt wordt met bewoners, sociaalmaatschappelijke partijen en ambtelijke organisaties. Dit met als doel de totstandkoming van ontwerpen die een positief effect hebben op de sociale duurzaamheid binnen gemeenschappen in de stad. Ik ben van mening dat het vormgeven van stad en landschap een cruciale bijdrage kan leveren aan het welzijn van de mensheid. Naast inhoudelijk vakwerk schuif ik met regelmaat aan als sneltekenaar bij diverse trajecten. Verder ben ik weg van fotografie, architectuur, interieur en reizen. Het inspireert me om de verschillende vormen van leven in steden over de wereld te observeren en vergelijken.”
2008 – 2013 Katholieke Scholengemeenschap Etten-Leur Diploma: HAVO Profiel: Economie en Maatschappij 2013 – 2017 NHTV Breda, University of Applied Sciences, Breda Academy for Urban Development, Built Environment specialisatie: Urban Design Propedeuse: Urban Design 2014 Hogeschooltaal Diploma: C1 niveau Nederlandse taal
WERKERVARING Sept. 2015 - April 2016 KuiperCompagnons, Rotterdam Afdeling Ontwerp Functie: Stagaire stedenbouw Jun. 2016 - Aug. 2016 KuiperCompagnons, Rotterdam Afdeling Ontwerp Functie: Assistent ontwerp Feb. 2017 - Jul. 2017 Gemeente Tilburg, Tilburg Afdeling Wijken Functie: Afstudeerstagaire Feb. 2018 - Jan. 2020 KuiperCompagnons, Rotterdam Afdeling Ontwerp en Advies Functie: Junior stedenbouwkundig ontwerper Jan. 2020 - Heden KuiperCompagnons, Rotterdam Afdeling Ontwerp en Advies Functie: Medior stedenbouwkundig ontwerper
Curriculum vitae Publicaties projecten Blauwe Kamer (jun. 2017):
‘Zorgeloos, oud worden in de naoorlogse stad’. Beste afstudeerwerk 2017.
AD (mar. 2020) ‘Autoluw, groen en een top-treinstation: zo ziet Alphen er in 2040 uit.’ Vergezicht Alphen aan den Rijn 2040-2050. NoordHollands Dagblad (mei 2020) ‘Wethouder Stam wil doorpakken in stationsgebied Heerhugowaard: Anders komt die spooronderdoorgang er nooit’. Masterplan Stationsgebied Heerhugowaard
Vaardigheden Adobe InDesign Adobe Illustrator Adobe Photoshop AutoCad Sketch Up Microsoft Office Nederlands Engels
8
TWEE
Zorgeloos oud worden in de naoorlogse stad
Inleiding opgave Gemeente Tilburg, Afdeling Wijken / NHTV Breda (afstudeerwerk) ‘t Zand & Woonzorgcentrum De Kievitshorst, Tilburg - Strategieën, visievorming en ontwerp Op dit moment speelt er een grote opgave rondom zorg voor kwetsbare ouderen in de naoorlogse stad; de vormen van wonen en zorg rondom deze doelgroep staan onder druk en voldoen niet meer aan de eisen van de subjectieve groep ouderen, van wie de woon zorgwensen steeds verder uiteen lopen. De wegbezuiniging van de intramurale zorg in de naoorlogse stad maakt kwetsbare wijken steeds kwetsbaarder. Kwetsbare ouderen in de naoorlogse stad zijn steeds vaker op zichzelf aangewezen, maar kunnen deze mensen het wel aan om er alleen voor te staan? De verschuiving heeft ervoor gezorgd dat de senior in een steeds ernstigere situatie thuis moet blijven wonen en de zorgvraag groter is dan het zorgaanbod. In dit onderzoek is er gezocht naar een passend woonzorgmilieu voor de naoorlogse wijk ‘t Zand in Tilburg. De wijk is sociaal en fysiek versnipperd en is toe aan vernieuwing. Lange termijn ingrepen komen niet van de grond. Naar aanleiding hiervan is er een ruimtelijk raamwerk gemaakt op buurt-, wijken regionaal niveau die ieder op een andere wijze antwoord geven op de zorgvraag. Daarnaast is er een uitwerking gemaakt voor de transformatie van het huidige, naoorlogse woonzorgcomplex de Kievitshorst dat binnenkort gesloopt dreigt te worden. Het nieuwe ontwerp geeft antwoord op de opstopping binnen het zorgsysteem en de uiteenlopende belevingswerelden van de huidige senior, door het creëren van diverse woonzorgvormen aan de hand van leefstijlen. “Wonen op basis van indicatie kan niet ontweken worden, maar wordt wel zoveel mogelijk verminderd. Belevingswereld (het gebouw) voert de boventoon aan de indicatie (verdieping). Op deze manier is het mogelijk om woonzorg voorkeuren van senioren te onderscheiden en kunnen we de zorg tegelijkertijd functioneel houden. Door het gebruiken van de termen ‘belevingswerelden’ en ‘levensstijl’ spreken we als zorgvrager, zorgaanbieder en ontwerper dezelfde taal.”
“Intramurale zorgvoorzieningen in kwetsbare wijken moeten blijven bestaan. Daarin kan de ontwerper een cruciale rol spelen.”
Locatie
Woonzorgcentrum De Kievitshorst
Aanleunwoningen
Langer thuis wonen
Anonieme openbare ruimtes
Onbekendheid / diversiteit bevolkingsgroepen
Naoorlogs corporatiebezit
OPGAVE en aanpak Naoorlogs zorgaanbod is vaak niet toekomst bestendig en dreigt gesloopt te worden
Lange wachtrijen intramurale zorg in wederopbouwwijken
Dubbele vergrijzing: babyboomers + levensverwachting omhoog
Diversiteit onder senioren neemt toe: term ouderdom is subjectief geworden
Stop op de geldpot: steeds langer thuis wonen
+
Senioren in wederopbouwwijken hebben in een eerder stadium behoefte aan zorg dichtbij
LANDELIJKE Ontwikkelingen BINNEN DE OUDERENZORG IN WEDEROPBOUWWIJKEN
Niet iedereen is in staat regie over eigen leven te voeren: gebrek aan professionele hulp
Smart agent levensstijlen: ‘groene/gele’ belevingswerelden (afhankelijk) overheersen in wederopbouwwijken
Woningvoorraad wederopbouwwijken verouderd: aanbod beweegt niet mee met toenemende diversiteit
Drempel naar intramurale zorg en de druk op zelfredzaamheid neemt toe
Druk op 1ste-lijns zorg in wederopbouwwijken: onderlinge onbekendheid + clustering kwetsbare groepen
Senioren die buiten de boot vallen wonen vaak in naoorlogse wederopbouwwijken
13
Sociaal maatschappelijk netwerk ‘t Zand
ruimtelijk raamwerk flexibel ruimtelijk raamwerk waar fysieke, economische en sociale aspecten aan elkaar gekoppeld worden, om korte termijn ingrepen te kunnen sturen
Regio
Wijk
Buurt
Betrokkenheid
Rustig oud worden
transformatie woonzorgcentra op basis van levensstijlen ontwerpen die de kwaliteiten en talenten van diverse senioren ondersteunen door middel van een pallet van arrangementen
Gebouw en buitenruimte
14
Verbondenheid
Thuisvoelen
Leefbaarheid en veiligheid
RUIMTELIJK RAAMWERK ‘T ZAND, TILBURG N
BUURT NIVEAU Laagdrempelige, sociale zorgeilanden: ontmoeten, betrekken en het vergemakkelijken van zelfstandigheid (extramuraal)
T T
T T
T
T
Woonzorgcentrum
WIJK NIVEAU
De Kievitshorst
E
(deeluitwerking)
Centraal
E
hart:
verbinden
(Westerpark) en ondersteunen (Westermarkt en uiteinden als
Z
intramurale zorgpunten) T
T T
Z
W
E
E E IN DE REGIO Stedelijke, duurzame as:
E
gebieden
met
een
groter
draagvlak als samenhangende inspiratiebron voor de omgeving.
15
transformatie woonzorgcentra op basis van leefstijlen
SAMEN MET ELKAAR • 56 (deels gerenoveerde) aanleunwoningen voor de ‘groene’ en ‘gele’ belevingswereld. • Zware thuiszorg aangewezen door de wijkzuster, zonder wlz-indicatie vanuit een centraal gelegen thuiszorgpunt • Collectief gebruik, ontmoeting staat centraal. Zo lang mogelijk thuis in de
Afhankelijk van de mantelzorg.
‘hippe’ wijk. Kwetsbaar wanneer
EXTRAVERT
Kwetsbaar wanneer de zorg in
zorg boven het wonen komt te
een vroeger stadium te ver weg
staan in een later stadium.
staat.
SAMEN MET DE BUURVROUW • 46 zorgtoegankelijke appartementen voor de ‘rode’ en ‘gele’ belevingswereld. Wonen staat boven de zorg. • Op basis van een wlz-indicatie met zzp 4 of 6. • Delen op het kleinste schaalniveau, ondernemen staat centraal.
GROEP
EGO
GRIJPBAAR EN ZEKER (VAN DE ANDER) • 37 zorgtoegankelijke appartementen voor de ‘blauwe’ en ‘groene’ belevingswereld. Zorg staat boven wonen. • Op basis van een wlz-indicatie met zzp 4 of 6.
senior naar een kamer van 20m
2
INTROVERT
een vroeger stadium te ver weg staat.
SmartAgent leefstijlen onder zorgbehoevende senioren 16
handbereik. Terugtrekken en rust staan centraal.
Kwetsbaar wanneer de zorg in
woning. Kwetsbaar wanneer de moet in een later stadium.
• Private ruimte aanwezig en ontmoetingsruimte binnen
Afhankelijk van de professional.
Zelfstandig in de eigen, ruime
?
AFHANKELIJK MAAR VRIJ • Kleinschalig wonen voor 60 dementerenden in 5 groepen van 12 personen + kinderdagverblijf. • Op basis van een wlz-indicatie met zzp 5 (dementie) • Buiten is binnen. De dwaalruimte staat boven de private ruimte. Oud en jong zorgen voor- en helpen elkaar.
SAMEN MET ELKAAR • 56 (deels gerenoveerde) aanleunwoningen voor de ‘groene’ en ‘gele’ belevingswereld. • Zware thuiszorg aangewezen door de wijkzuster, zonder wlz-indicatie vanuit een centraal gelegen thuiszorgpunt • Collectief gebruik, ontmoeting staat centraal.
SAMEN MET DE BUURVROUW • 46 zorgtoegankelijke appartementen voor de ‘rode’ en ‘gele’ belevingswereld. Wonen staat boven de zorg. • Op basis van een wlz-indicatie met zzp 4 of 6. • Delen op het kleinste schaalniveau, ondernemen staat centraal.
SAMEN MET ELKAAR • 56 (deels gerenoveerde) voor de GRIJPBAAR EN ZEKER (VANaanleunwoningen DE ANDER) ‘groene’ en ‘gele’ belevingswereld. • 37 zorgtoegankelijke appartementen voor de ‘blauwe’ •en Zware thuiszorg aangewezen door de wijkzuster, zonder ‘groene’ belevingswereld. Zorg staat boven wonen. wlz-indicatie vanuit een centraal gelegen • Op basis van een wlz-indicatie met zzp 4 ofthuiszorgpunt 6. Collectief gebruik, ontmoeting staat centraal. binnen • • Private ruimte aanwezig en ontmoetingsruimte handbereik. Terugtrekken en rust staan centraal.
?
SAMEN METSAMEN DE BUURVROUW MET ELKAAR • 46 zorgtoegankelijke appartementenaanleunwoningen voor de ‘rode’ en voor de • 56 (deels gerenoveerde) AFHANKELIJK MAAR VRIJ
‘gele’ belevingswereld. staat boven de ‘groene’ enWonen ‘gele’ belevingswereld. • Kleinschalig wonen voor 60 dementerenden inzorg. 5 • groepen Op basisvan van een wlz-indicatie met zzp 4 of 6. • Zware thuiszorg aangewezen door 12 personen + kinderdagverblijf. de wijkzuster, zonder
Delen opvan het kleinste schaalniveau, ondernemen staat wlz-indicatie vanuit eenzzp centraal gelegen thuiszorgpunt • • Op basis een wlz-indicatie met 5 (dementie) centraal. • Collectief gebruik, ontmoeting staat centraal. • Buiten is binnen. De dwaalruimte staat boven de private ruimte. Oud en jong zorgen voor- en helpen elkaar.
ZELFSTANDIG MET(VAN DEEN BUURVROUW GRIJPBAARSAMEN EN ZEKER DEVRIJ ANDER) gebruikmakend vande zorg aan •Thuiswonend, 46 zorgtoegankelijke appartementen voor de ‘rode’ en • 37 zorgtoegankelijke appartementen voor ‘blauwe’ huis of in de omgeving ‘gele’ belevingswereld. Wonen staat boven de zorg. en ‘groene’ belevingswereld. Zorg staat boven wonen.
• Op basis van een wlz-indicatie • Op basis van een wlz-indicatie met zzp 4 ofmet 6. zzp 4 of 6. • Delen op het en kleinste schaalniveau, ondernemen staat • Private ruimte aanwezig ontmoetingsruimte binnen centraal. Terugtrekken en rust staan centraal. “Nieuwehandbereik. ontwerpen dienen flexibel met de tijd mee te kunnen gaan op basis van het zorgsysteem.”
?
GRIJPBAAR EN ZEKER (VAN DE ANDER) AFHANKELIJK MAAR VRIJ
• 37 zorgtoegankelijke appartementen • Kleinschalig wonen voor 60 dementerenden in 5 voor de ‘blauwe’ en12‘groene’ belevingswereld. Zorg staat boven wonen. groepen van personen + kinderdagverblijf. • Op basis van een wlz-indicatie met zzp 4 of 6.
17
uitwerking van belevingswerelden Uitgangspunten transformatie woonzorgcentrum De Kievitshorst Behouden bestaande boomstructuur waar mogelijk
Toevoegen en renoveren bestaande aanleunwoningen
(Tijdelijke) Opvang van geclusterde zware thuiszorg patiĂŤnten aangewezen door de wijkzuster
Doorsnede
Loze ruimte gebruiken: lagere bebouwing in de vorm van hofjes
18
Behouden bestaande kapel
Transformatie complex op basis van huidige aantallen en zorgzwaartepakketten
Kleinschalige voorzieningen die tevens door de buurt gebruikt kunnen worden
Laagdrempelige kop aan het Westerpark
Verbinding maken met het Westerpark
Plattegronden diverse belevingswerelden
Profielen
19
Belevingswereld (ruimte, zorg, wonen, activiteiten)
Onzichtbare zorg: woonzorgmilieu met de uitstraling van een ‘normale’ woonomgeving
Indicatie
Sfeerbeeld
20
DRIE
De Stationstuinen, Masterplan stationsgebied Dijk & Waard
Inleiding opgave KuiperCompagnons i.s.m. Martijn Niehof Gemeente Heerhugowaard en Langedijk - Visievorming en ontwerp Heerhugowaard is in de afgelopen decennia sterk gegroeid, van een landelijk lint in een grootschalige droogmakerij, tot een complete stad. En ook Langedijk heeft zich sterk ontwikkeld, maar juist op een meer dorpse manier, rondom het historische lint en waterrijke landschap. Het goed aanhaken bij het grotere netwerk wordt steeds belangrijker, de mobiliteit van mensen neemt toe en de dagelijkse actieradius wordt steeds groter. Heerhugowaard en Langedijk blijven zich verder ontwikkelen, maar de nadruk verschuift daarbij van uitbreiding aan de randen, naar ook ontwikkeling en verbetering binnen de bestaande stad. Het stationsgebied is de volgende logische stap. De stedelijke regio Alkmaar, Heerhugowaard en Langedijk is met meer dan 300.000 inwoners de grootste stedelijke agglomeratie boven Amsterdam en is een spil in de ontsluiting van Noord-Holland over weg, spoor en water. Hier is bij uitstek de kans om op een duurzame manier aan te haken bij het grotere netwerk van de Randstad en Noord-Holland-Noord. En het biedt bovenop het station en nabij het Stadshart Heerhugowaard en centrum Langedijk nog veel mogelijkheden voor intensivering en binnenstedelijke ontwikkeling. In 2020 heeft KuiperCompagnons voor Gemeente Heerhugowaard en Langedijk i.s.m. verschillende stakeholders een masterplan ontwikkeld voor het stationsgebied. Het masterplan bouwt voort op de eerder vastgestelde structuurvisie van 2013. Het doel is een hoogwaardig stedelijk kerngebied voor Langedijk (Dijk) en Heerhugowaard (Waard) tot ontwikkeling te brengen, waarin vastgoedontwikkelingen en opwaardering van de infrastructuur en de openbare ruimte elkaar zo optimaal mogelijk gaan versterken. Het Masterplan beschrijft de ambities en kaders voor die ontwikkeling, zorgt voor de samenhang en schetst kansen en mogelijkheden. Het geeft richting aan de ontwikkeling en geeft spelregels voor de geleidelijke verdere transformatie van het stationsgebied. Tijdens het proces zijn er meerdere participatie momenten met de stad geweest.
“Het stationsgebied is dé plek om verder te bouwen aan een gezonde en eigentijdse leefomgeving. Dit vraagt om een integrale aanpak, waarbij verschillende opgaven niet naast elkaar, maar in samenhang met elkaar worden opgepakt.”
Locatie
Station Heerhugowaard
Rommelige, verouderde buitenruimte stationsplein
Schakel tussen Stadshart, Langedijk en de Kanaalzone
Nieuwe verbindende fietsbrug
Knelpunt spoorwegovergang (gebied gericht op auto)
Poort naar het Oosterdel gebied
Ontwikkelprincipes Spil in de ontsluiting van Noord Holland Noord
Doelstellingen 2040
en goede, multimodale bereikbaarheid garanderen E voor mensen uit Heerhugowaard en Langedijk en hun bezoekers. Ook bij een verdere groei van mobiliteit, inwoners en economie.
et stimuleren van fietsen, wandelen en het gebruik H van openbaar vervoer en een duurzame mobiliteitsketen. Een mobiliteitsverschuiving in Heerhugowaard en Langedijk van auto naar fietsen, wandelen en openbaar vervoer.
Een gezond, veilig en toekomstgericht stationsgebied, dat uitnodigt om zich actief te verplaatsen en te ontmoeten.
Stationsgebied als verbindende schakel
Het stationsgebied zo optimaal mogelijk en toekomstgericht gebruiken voor OV-gerichte functies met en regionale uitstraling, zoals onderwijs, zorg, stedelijk wonen, ruimte-intensieve bedrijvigheid en ondersteunend daaraan horeca en winkeltjes.
Het meest duurzame station van Nederland. Integrale duurzaamheid, dus duurzaam in alle facetten (energie, klimaat, ecologie, sociaal, economisch, materiaal).
Het natuurinclusief en klimaatrobuust maken van het stationsgebied, door het toevoegen van meer blauw en groen. Een levendig en aantrekkelijk gebied om te verblijven voor bewoners, werknemers en bezoekers. Toegankelijk voor iedereen.
25
Ontwikkelprincipes 1. Intensieve stad; Stationsgebied en Stadshart vormen een samenhangend stedelijk kerngebied voor Heerhugowaard en Langedijk waar kwaliteit centraal staat.
3. Inclusieve stad; Het stationsgebied vormt samen met het Stadshart, de omgeving van Focus en Horizoncollege en omgeving van de Westdijk één samenhangend en fijnmazig wandel- en verblijfsgebied, dat voor iedereen goed toegankelijk is.
26
2. Schakel; Het stationsgebied is een belangrijke schakel tussen stad, dorp en landschap, met name voor langzaam verkeer.
4. Compacte knoop; Rond het station is alles erop gericht om een zo efficiënt en soepel mogelijke openbaar vervoersknoop te maken, optimaal bereikbaar voor fietsers en wandelaars.
5. Groene stad;
6. Nieuwe energie;
In het stationsgebied geldt het principe van ‘groen, tenzij’.
Het stationsgebied gaat even veel energie opwekken als dat het gaat gebruiken.
7. City as a service;
8. Gefaseerde ontwikkeling;
Door zaken te delen en samen te werken wordt het gebied aantrekkelijker en duurzamer.
Iedere stap vormt een afgerond geheel en werpt geen barrières op voor de toekomst.
27
STREEFBEELD
28
We hebben een ambitieus streefbeeld gemaakt, op basis van de beschreven doelstellingen en principes en met inachtneming van al lopende ontwikkelingen. Niet alles zal op deze manier en op korte termijn zo gerealiseerd worden, maar het streefbeeld laat wel de mogelijkheden en kansen zien in het gebied. In de komende jaren zal het stationsgebied zich stapje voor stapje gaan ontwikkelen, afhankelijk van initiatieven door marktpartijen en het beschikbaar komen van budgetten voor onderdelen van de openbare ruimte. Het streefbeeld geeft daarbij inspiratie en richting. En hopelijk zet het partijen aan tot een extra slag naar voren. De openbare ruimte vormt daarbij het cement van het stationsgebied. Een raamwerk dat plek biedt voor verblijven en ontmoeten, wandelen, fietsen, autorijden, bussen, taxi’s en trein. Maar ook een aantrekkelijk adres voor een mix van stedelijk programma. Rondom de stap voor stap verbeterende openbare ruimte is er ruimte voor transformatie en herontwikkeling.
“Station Heerhugowaard-Langedijk ligt in het streefbeeld weer waar deze altijd heeft gelegen; prominent aan de historische as tussen beide kernen.”
29
2
6
4
1
5
3
7
30
Ontwikkelgebieden 2
4
6
Gildestraat: oprijlaan naar de Scheg met robuuste groenstructuur en afwisselende bebouwing
3
Stationsplein stadszijde: een levendig ontvangstplein en groen adres
Industriestraat: groene slinger waar aan weerszijden ruimte is voor stapsgewijze transformatie, herontwikkeling en verdichting
De Zuidtangent: aantrekkelijke ‘groene loper’ tussen stad en dorp
7
5
Stationsweg en Westdijk: historische as tussen Dijk en Waard
De Umbriellaan transformeert van een doorgaande autoroute naar een centraal gelegen onderwijstuin
31
koppelen thematische opgaven Programma
Groen
Cultuurhistorie
Uitstraling en samenhang
Betaalbare huisvesting
DNA terugbrengen in architectuur
Autoverkeer
Fietsstructuur
Wandelstructuur
Veilige doorfietsroutes
Scheiden verkeer
Water
Energie
Parkeren
n
Vasthouden water
32
Energieneutraal
1
Stationsplein landschapszijde: entree voor Langedijk en het Oosterdel gebied 33
34
spelregels openbare ruimte
35
spelregels bebouwing
36
VIER
Te r B u rc h
Inleiding opgave KuiperCompagnons i.s.m. Martijn Niehof en Marina Propadalo Prijsvraag - Ontwerp (verkaveling en landschap)
Odijk is een klein dorp gelegen ten zuidoosten van de stad Utrecht in het Kromme Rijn gebied. Als we kijken naar deze regio, zien we dat er op dit moment een toenemende vraag is naar meer ruimte en een aantrekkelijke, sfeervolle en gezonde leefomgeving. De specifieke woonwens van mensen loopt steeds meer uiteen. Wonen, werken en recreatie vloeien in elkaar over, waardoor men steeds vaker opzoek gaat naar de perfecte woning in een omgeving waar zij zich thuis voelen. Men is steeds vaker bereid om hier voor buiten de stad te kijken. Het plangebied kenmerkt zich door de stevige groene omranding met diverse cultuurhistorische, landschappelijke kwaliteiten aan de binnenzijde en de unieke ervaring van het uitgestrekte polderlandschap met kleinschalige buurtschappen aan de buitenzijde. Het gebied maakt op dit moment deel uit van de polder en is op te splitsen in twee delen. Het hoger gelegen gedeelte waarop zich op dit moment een grote boomgaard bevindt en het lager gelegen gedeelte met een omranding van water. De twee gebieden worden van elkaar gescheiden door een oud Perenlaantje. Het plangebied wordt omringd door windsingels en houtwallen. Naast deze landschappelijke elementen zijn er in het gebied een aantal cultuurhistorische elementen aanwezig zoals Het Burgje: een oud boeren erf dat voor de helft op een archeologische vindplaats ligt. In samenwerking met ontwikkelaar Bolton a la Carte, en Grontmij is er een landschappelijk raamwerk opgesteld en is er een ontwerp gemaakt voor de mogelijke inrichting van het plangebied dat zich net ten westen van Odijk bevindt. Kavels kunnen binnen het ruimwerk flexibel ingevuld worden aan de hand van de behoefte op dat moment, waardoor het ontwerp niet tijdgebonden is.
“Het karakter van de verschillende woonmilieus heeft zich gevormd door de aanwezige landschappelijke en cultuurhistorische kwaliteiten in het gebied te versterken.�
Locatie
Appel boomgaard
Appel boomgaard
Windsingels
Perenlaantje
Boerderij en erf ‘Het Burgje’
Uitzicht over uitgestrekt polderlandschap
landschappelijk raamwerk
41
Plankaart: Fieke Damen, Wout van Luik
E
B
C D
A
42
Plankaart en uitwerking Thematische kaarten
Opbouw plangebied g
uwin
o Beb
ds Lan
s
ger
dra ke
elij
pp cha
Bebouwing
4
Landschappelijke dragers
3
e dragers
n
Historische elementen
ur gw eg
nte
me
ele
Vin
ke
nb
he
risc
to His
Openbare ruimte
Bebouwing
Groene rand
Zichtlijnen
Spelen
Woningen en erven
Zichtlijnen naar het landschap
2
Het
Burg
je
Win d
sin
ge l
Pe re n
bo
m
en
enten
We te
rin
e Twe
den
bie
lge
dee
Sociale duurzaamheid
gse
dij
k
Opbouw deelgebieden
1
Sociale duurzaamheid
Woning typologie Typologie
ieden
43
Uitwerking ruimtelijk raamwerk Allereerst is er een studie gedaan naar de balans tussen een zo groot mogelijk uitgeefbaar gebied en een hoge kwaliteit van de openbare ruimte. Uiteraard mag de uitgeefbaarheid niet ten kosten gaan van het woongevoel. 3D Profielen laten zien hoe de ruimte aanvoelt. Profiel A: de boomgaard Dit profiel is een breed opgezet profiel. Er is sprake van eenrichtingsverkeer waarbij de rechter rijbaan een belangrijke ontsluitingsweg is. In het midden van het profiel bevindt zich de boomgaard. Deze is drie rijen breed. Voor een goede opvang van het water is er een wadi gecreĂŤerd. De bebouwing aan dit profiel verspringt. Profiel B: Perenlaantje Het Perenlaantje, ook wel de Vinkenburgweg, is een bestaande weg met aan de zuidkant een rij met perenbomen die blijven staan, maar hier wordt meer ruimte voor gemaakt. De weg zelf zal voornamelijk bedoeld zijn A
44
Profiel Boomgaard
voor bestemmings- en langzaam verkeer. Aan de noordzijde loopt een bestaande watergang. Profiel C: de bloessemhoefjes Deze profielen vormen een zichtlijn naar het uitgestrekte polderlandschap en worden getypeerd door een duidelijke groenstructuur met bloessembomen. Er kan geparkeerd worden tussen hagen. Profiel D: de windsingel oostrand Aan de oostkant van het gebied loopt een grove windsingel met meerstammige bomen. Deze windsingel zal geoptimaliseerd worden en komen te liggen aan een belangrijk wandelpad, die de achtertuinen van de woningen toegankelijk maakt. Profiel E: de woonstraat Deze weg ontsluit de meeste woningen in het noordelijke deel van het plangebied. Dit is een weg met half verharde rabatstrook, waar ook mogelijk geparkeerd kan worden.
Behoud en herinrichting boomgaard
B
Profiel Perenlaantje
C
Profiel Bloessemhofje
D
E
Profiel windsingel oostrand
Profiel woonstraat
45
Voorbeelduitwerking architectuur Bolton Voorstel mogelijke inrichting ruimtelijk raamwerk: Bolton Ontwikkeling
46
Vijf
Gordijnen open, Meerzicht/Zoetermeer
Inleiding opgave NHTV Breda
Meerzicht, Zoetermeer - Strategieën
Onze maatschappij verandert. Niet alleen de behoeften van de mens verandert, maar ook de rollen van verschillende partijen binnen de stedenbouwkundige wereld. Onze huidige maatschappij is een participerende maatschappij waarbij de rol van samenwerkende burgers en kleinschalige ondernemers steeds belangrijker wordt. Dit is opmerkelijk omdat we tegelijkertijd zien dat de burger steeds meer zijn privacy opzoekt. Er liggen veel transformatie- en sociale opgaven in ons land. We hebben te maken met nieuwe culturen, andere woonwensen, vergrijzing, nieuwe communicatie middelen en een vervaagde grens tussen werken en thuis zijn. Met dit project is er een onderzoek gedaan naar nieuwe vormen van sociale stedenbouw waarbij fysieke ingrepen invloed hebben op het positief functioneren van de gemeenschap. Waar de rol van de gemeente, woningbouwcorporaties, de stedenbouwkundige, maar ook innovatieve ondernemers en bewoners bekeken wordt. Wat wordt er verstaan onder een probleem wijk en onder het begrip leefbaarheid? ‘Gordijnen open’ is een strategie waarbij fysieke en sociale elementen aan elkaar gekoppeld worden met oog op het het creëren van een leefbare samenleving voor en door de bewoners. De strategie is opgebouwd uit tijd en scenario’s, verschillende schaalniveaus, bijkomende partijen en thematiek aan de hand van een bottom-up principe. Na een gebiedsanalyse is er een toolbox opgesteld. Bouwstenen kunnen eindeloos aangevuld worden. De strategie is toegepast op de wijk Meerzicht in Zoetermeer. Meerzicht is een typische wederopbouw wijk die vaak bestempeld wordt als probleemwijk. Er is sprake van ernstige vergrijzing maar ook van een toenemend aantal niet-westerse allochtonen. Er is een groot contrast tussen woonkeuze op basis van economisch gunstige locatie en keuze op identiteit en hechtenis aan het gebied. Het gebied bestaat uit twee delen (laag- en hoogbouw) die gescheiden worden door fysieke barrières. Het winkelcentrum is de enige locatie waar beide bewoners groepen elkaar ontmoeten. Vele flats vragen om renovatie. Maar vaak wordt er gekozen voor sloop nieuwbouw.
“‘Gordijnen open’ laat zien dat slopen niet altijd de oplossing is, ziet de galerij als straat en de bewoner als professional.”
Locatie
Groeiend aantal ouderen en nietwesterse allochtonen
Grote, anonieme publieke ruimtes
Groot verschil huur/koop
Fysiek en sociaal grote barrières binnen de wijk
Naar binnen gekeerd centrum als enige trefpunt voor alle groepen
Groot verschil in onderhoud en reputatie flats
Scenario’s en uitdagingen / algemene analyse
51
De bewoner als professional
52
Toolbox bouwblok
53
Toolbox openbare ruimte
54
Toolbox individu & maatschappij
55
samenstellen pallet van bouwstenen
56
zes
Visualisatie
AUtocad Mauritsstraat, Breda
59
Photoshop Maasmechelen, BelgiĂŤ
HBG-locatie, Rijswijk
60
Wolfsburg Q3, Duitsland
Illustrator Dorpsvisie Scharendijke L E G EN D A
KEE
LAK
ERF
-OV
EE OER
G hISTORISCH DORPSHART LEVENDIGE DORPSSTRAAT CENTRUMGEBIED SCHARENDIJKE (VERSTERKEN EN CLUSTEREN WINKELTJES, HORECA ONTMOETEN) SOCIAALMAATSCHAPPELIJKE AS MAATSCHAPPELIJK HART BETHLEHEMPLEIN ALS GROEN DORPSPLEIN CLUSTER VAN GROOTSCHALIGE VOORZIENINGEN AAN DE RAND VAN HET DORP (SUPERMARKT, BRANDWEER..) ZOEKLOCATIE SCHOOL/SPORT
UWE RSD AM
DIJK MET WANDEL- EN FIETSROUTES ALS BLAUWE BOULEVARD: WATERFRONT ACTIVEREN
BRO
VERBIJZONDEREN PLEKKEN RONDOM HET GREVELINGENMEER EN VERBLIJFSKWALITEIT TOEVOEGEN TRAPPEN OVER DE DIJK RAMPWEG: LANGE LIJN VERKNOPEN AAN HET DORPSHART KRUIJERDAMSEWEG: LANGE LIJN VERKNOPEN AAN HET DORPSHART ELKERZEESEWEG: LANGE LIJN VERKNOPEN AAN HET DORPSHART KAPELLEWEG: LANGE LIJN VERKNOPEN AAN HET DORPSHART DWARSVERBINDINGEN TUSSEN POLDER EN GREVELINGENMEER
BIJZONDER ZICHT OP ALLE WATERSPORT ‘BOATJES KIEKE’
VERBINDINGEN TUSSEN STRAND EN WATERFRONT VERBINDINGEN TUSSEN DORP EN POLDERLANDSCHAP GEHUCHTEN RONDOM LANDSCHAPSTUIN STRUCTUURVERSTERKENDE LOCATIES WONEN KERK
DUIN
DUIKSPOT
AND
MOLEN DE LELIE WANDELEN EN FIETSEN
BLAUWE BOULEVARD
RENESSE & WESTENSCHOUWEN
POORT
GEZONDHEIDSCENTRUM JACHTHAVEN WATERSPORT
N DUINZOOM
P
DUIKLOCATIE STRANDPAVILJOEN HORECA SUPERMARKT TENNIS
T T
E RENESS
KENNISMAKING SCHARENDIJKE
R
POLDE
ECOLOGIE IN DE DUINZOOM ECOLOGIE IN DE OPEN POLDER STATION: EINDSTOP RTM LIJN EVENEMENTEN OP DE BROUWERSDAM DORPSHUIS DE PUTMEET ZORGAPPARTEMENTEN
ET
ME
LE
LOO
EL
RS PE
DORPSTUIN
KA
OESTERKWEKERIJ
E
LL PE
(OVERLOOP)PARKEERVOORZIENING VOOR HET DORPSCENTRUM TRANSFORMEREN BOUTLAAN EN ELKERZEESEWEG
ER ELK
P T
ZEE
DORPSENTREE VERSTERKEN VERKEERSVEILIGHEID VERBETEREN EN OVERLAST VERMINDEREN
IK ER
ZI
HOOFDONTSLUITINGSWEGEN
N57
E
ZE
WOONSTRATEN EN LANDWEGEN ONDERZOEKEN ONTSLUITING SUPERMARKT ZOEKLOCATIE ZONNEENERGIE N
EN
SHAV
WER
BROU
& STR
JACHTHAVEN ENERGIENEUTRAAL ONDERZOEKEN MOGELIJKHEDEN GETIJDENCENTRALE BROUWERSDAM GREVELINGENMEER
DUIN & STRAND
DUINZOOM
OPEN POLDERLANDSCHAP
ZICHTLIJNEN TUSSEN OPEN POLDER EN DORP BEHOUDEN
BEDRIJVENTERREIN DE LELIE
61
handschetsen Kaartbeeld Middengebied Zoetermeer, Lansingerland, Pijnacker-Nootdorp
62
Engie Gelderlandcentrale, Nijmegen
Losse schetsen
63
Schetsverkenning scenario’s Scenariostudie toekomst van het Stellinglandschap, Stelling van Amsterdam
Consolideren
Restaureren
PRINCIPEDOORSNEDEN STELLINGLANDSCHAP
SCENARIO 1 Ingetogen: consterveren en versterken
PRINCIPEDOORSNEDEN STELLINGLANDSCHAP
verbreden kreken natuurvriendelijke oevers
conserveren kreekrijke veenweidepolders (flexibel waterpeil)
conserveren hoofdweerstandslijn versterken met beplanting Lange afstandwandel/fietsroute
SCENARIO 1 Ingetogen: consterveren en versterken
Kil verbreden natuurvriendelijke oevers natuurinclusieve akkerbouw Buitenlanden
bloemrijke Zeedijk als ecologische verbinding
SCENARIO 2 Expliciet: restaureren en versterken
verbreden kreken natuurvriendelijke oevers
conserveren kreekrijke veenweidepolders (flexibel waterpeil)
conserveren hoofdweerstandslijn versterken met beplanting Lange afstandwandel/fietsroute
Kil verbreden natuurvriendelijke oevers natuurinclusieve akkerbouw Buitenlanden
bloemrijke Zeedijk als ecologische verbinding
SCENARIO 2 Expliciet: restaureren en versterken
64
verbreden kreken natuurvriendelijke oevers
inudatievlakte zichtbaar maken natuurinclusieve kreekrijke veenweidepolders (flexibel waterpeil)
restaureren hoofdweerstandslijn versterken met beplanting continu natte voet onderaan de Liniedijk creeren ontwikkelen recreatieve route Rondje Stelling
verbreden kreken natuurvriendelijke oevers
inudatievlakte zichtbaar maken natuurinclusieve kreekrijke veenweidepolders (flexibel waterpeil)
restaureren hoofdweerstandslijn versterken met beplanting continu natte voet onderaan de Liniedijk creeren ontwikkelen recreatieve route Rondje Stelling
Kil verbreden natuurvriendelijke oevers voedselproductie binnen de Stelling en de inpoldering van de Buitenlanden tonen
bloemrijke Zeedijk als ecologische verbinding
SCENARIO 3 Transformatie: gelaagd herstel en ontwikkeling
Kil verbreden natuurvriendelijke oevers voedselproductie binnen de Stelling en de inpoldering van de Buitenlanden tonen
bloemrijke Zeedijk als ecologische verbinding klimaatbuffer (vernatting (inundatie) inzetten tegen oxidatie), met betekenis voor waterberging, natuur, biomassateelt en stedelijk uitloopgebied, in de
Liniedijk als energielinie versterken met beplanting recreatieve route met oplaad/rustpunten
Kil verbreden natuurvriendelijke oevers maximaal natuurontwikkeling in de
bloemrijke Zeedijk als ecologische verbinding
Ontwikkelen
Nul scenario PRINCIPEDOORSNEDEN STELLINGLANDSCHAP
SCENARIO 1 Ingetogen: consterveren en versterken
PRINCIPEDOORSNEDEN STELLINGLANDSCHAP verbreden kreken natuurvriendelijke oevers
verbreden kreken natuurvriendelijke oevers conserveren kreekrijke veenweidepolders (flexibel waterpeil)
conserveren hoofdweerstandslijn versterken met beplanting Lange afstandwandel/fietsroute
Kil verbreden natuurvriendelijke oevers natuurinclusieve akkerbouw Buitenlanden
bloemrijke Zeedijk als ecologische verbinding
SCENARIO 2 Expliciet: restaureren en versterken
SCENARIO 1 Ingetogen: consterveren en versterken
verbreden kreken natuurvriendelijke oevers
conserveren kreekrijke veenweidepolders (flexibel waterpeil)
conserveren hoofdweerstandslijn versterken met beplanting Lange afstandwandel/fietsroute
Kil verbreden natuurvriendelijke oevers natuurinclusieve akkerbouw Buitenlanden
bloemrijke Zeedijk als ecologische verbinding
inudatievlakte zichtbaar maken natuurinclusieve kreekrijke veenweidepolders (flexibel waterpeil)
restaureren hoofdweerstandslijn versterken met beplanting continu natte voet onderaan de Liniedijk creeren ontwikkelen recreatieve route Rondje Stelling
Kil verbreden natuurvriendelijke oevers voedselproductie binnen de Stelling en de inpoldering van de Buitenlanden tonen
bloemrijke Zeedijk als ecologische verbinding
SCENARIO 3 Transformatie: gelaagd herstel en ontwikkeling
SCENARIO 2 Expliciet: restaureren en versterken
verbreden kreken natuurvriendelijke oevers
inudatievlakte zichtbaar maken natuurinclusieve kreekrijke veenweidepolders (flexibel waterpeil)
restaureren hoofdweerstandslijn versterken met beplanting continu natte voet onderaan de Liniedijk creeren ontwikkelen recreatieve route Rondje Stelling
Kil verbreden natuurvriendelijke oevers voedselproductie binnen de Stelling en de inpoldering van de Buitenlanden tonen
bloemrijke Zeedijk als ecologische verbinding
klimaatbuffer (vernatting (inundatie) inzetten tegen oxidatie), met betekenis voor waterberging, natuur, biomassateelt en stedelijk uitloopgebied, in de vorm van rietmoerassen en open water
Liniedijk als energielinie versterken met beplanting recreatieve route met oplaad/rustpunten
Kil verbreden natuurvriendelijke oevers maximaal natuurontwikkeling in de Buitenlanden
bloemrijke Zeedijk als ecologische verbinding
NUL-SCENARIO SCENARIO 3 Transformatie: gelaagd herstel en ontwikkeling
klimaatbuffer (vernatting (inundatie) inzetten tegen oxidatie), met betekenis voor waterberging, natuur, biomassateelt en stedelijk uitloopgebied, in de vorm van rietmoerassen en open water
Liniedijk als energielinie versterken met beplanting recreatieve route met oplaad/rustpunten
Kil verbreden natuurvriendelijke oevers maximaal natuurontwikkeling in de Buitenlanden
bloemrijke Zeedijk als ecologische verbinding
zonnevelden verder bodemdaling
intensiveren landbouw (veeteelt) megastallen (schaalvergroting) kreken verdwijnen
Liniedijk steeds minder herkenbaar
intensiveren akkerbouw verdere verrommeling (hoogspanningsleidingen, megastallen, windturbines, zonneweiden, etc.)
Zeedijk liniedijk steeds minder herkenbaar
NUL-SCENARIO
65 zonnevelden
intensiveren landbouw (veeteelt)
Liniedijk steeds minder herkenbaar
intensiveren akkerbouw
Zeedijk liniedijk steeds minder
Sneltekenen en ‘live painting’
66
zeven
Overige projecten
Overige projecten Vergezicht Alphen a/d Rijn 2040-2050
Goirle Beekdalzone
Viaanse Molen, Alkmaar
Omgevingsvisie Goirle
Dorpsvisie Burgh-Haamstede
Albrandswaardsedijk
Omgevingsvisie Delft
Omgevingsvisie Hattem
Engie Gelderlandcentrale, Zwolle
HBG-Locatie Rijswijk
Geldrop verweven met wonen
Middengebied Zoetermeer, Pijnacker-Nootdorp, Lansingerland (projectleiding)
69
Overige projecten Recreatiepark Molenpolder
Thushoeve, Zevenaar
Programma Muiden (projectleiding)
Burgemeester Feithplein, Voorburg
INVENTARISATIE ZOEKLOCATIES IKC Oostvoorne Mei 2020
70
Programma Bussum Centrum (projectleiding)
Dorpsvisies Rockanje, Oostvoorne en Tinte
Stadshart Heerhugowaard
Middengebied Zuidplas
Prijsvraag stationsgebied Woerden
Q3 Wolfsburg, Duitsland
Landschapsplan Stelling van Amsterdam
Dorpsvisie Scharendijke
Mogelijkheden voor placemaking en activiteiten in Nuenen West
NUENEN
Nuenen West
Holweide, Keulen, Duitsland
Nuenen West
Dommelpark
EINDHOVEN
Het Coll
De Bogaard, Rijswijk
Oosterkade, Utrecht
Maasmechelen, BelgiĂŤ
Breskens
De Nolle 8, Brielle
Hindeloopen
De Struytse Hoeck, Hellevoetsluis
De Wildeman, Zaltbommel
Ningbo, China
Buitengebied, Westvoorne
71