sararka samaly

Қазақстанның болашағы білімді және еңбекқор жастардың қолында. Н.Ә. Назарбаев

25.01.2013

1

Ақпарат ағыны

Бұл жайында Елбасымыз ерекше ескертті. Таяуда Ақордада Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевтың қатысуымен 2012 жылдың қорытындысына және «Қазақстан-2050» Стратегиясын жүзеге асыру міндеттеріне арналған кеңейтілген кеңес болып өтті. «Бұл ән бұрынғы әннен өзгерек» – Шәкәрімнің осы сөзі ойға орала береді. Елбасы жолдаулары жыл сайын жария етіледі десек те, «Қазақстан – 2050» Стратегиясы – қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» деп аталған жаңа Жолдаудың жөні бөлек, жосығы ерек. Оны жүзеге асыру үшін бүкіл елдің жұмылуы, баршаның алға ұмтылуы керек. Ақордада Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевтың қатысуымен өтіп, 2012 жылдың қорытындысына және «Қазақстан-2050» Стратегиясын жүзеге асыру міндеттеріне арналған кеңейтілген кеңестің негізгі ой арқауы да осы.

Алқалы жиынды Елбасы өзі жүргізіп отырды. Мемлекет басшысы кіріспе сөзінде жиынның маңыздылығына тоқталып, онда қаралатын негізгі мәселелерді атап өтті. Алдағы жылдары ел алдында жауапты жұмыстардың, яғни, ЭКСПО-ны өткізу, 2050-Стратегиясын жүзеге асыру сияқты ауқымды шаралар тұрғанын айта келе, соған орай жақында Үкімет құрамында біршама кадрлық өзгерістер орын алғанын еске салды. Мемлекет басшысы вицепремьерлер атқаратын міндеттерге жекежеке тоқталды. «Өткен жыл Қазақстан үшін жалпы табысты жыл болды деп айтуға болады. Барлық бағыттар бойынша ілгерілеу бар. Бұл қажырлы еңбектің, бүкіл қазақстандықтардың атқарған шаруасының арқасында жүзеге асты. Сарапшыларға сенетін болсақ, созылмалы сипат алған әлемдік дағдарыстың биыл да, келер жылы да беті қайтар түрі жоқ, деп болжайды. Сондықтан кез келген жағдайға еліміз, Үкімет, бәріміз дайын болуымыз керек», дей келе Н.Назарбаев еліміздегі өндірісті жаңғырту бағдарламасы тың қарқынменен жалғасын табуы тиістігін баса айтты. Бұл тұтас елдің шаруасы болып саналады. Сонымен қатар, Мемлекет басшысы соңғы кездері ауа райының да еліміз үшін оңай соқпай отырғандығына тоқталды. «Өздеріңіз білесіздер, былтырдан бері ауа райы бізді біраз сынаққа алып отыр. Өткен жылдағы қуаңшылық ауыл шаруашылығына кері әсерін тигізді. Қыстың қысымшылығы да біраз әуре-сарсаңға салып, Жамбыл облысындағы Қаратау, Жаңатас қалаларында едәуір қиындықтар тудырды. Бірақ ел іші тыныш болса, түйіні тарқамайтын мәселе жоқ. Біз зардап шеккендерге мемлекет тарапынан көмек көрсететін боламыз», деді Мемлекет басшысы. Елбасы ендігі мәселе – көктемгі су тасқынына дайын болуымыз керектігін ескертті. Бұдан әрі Елбасы сөзді Премьер-Министр Серік Ахметовке ұсынды. Үкімет басшысы өткен 2012 жылдың жұмысын қорытындылап, атқарылған шараларды баяндады. «Үкіметтің жаңа құрамы жұмыста сабақ¬тас¬тықты сақтай отырып, елімізді дамытудың стратегиялық бағытын іске асыруды жалғастырды. Үкіметтің қызметі «Қазақстан-2050» Стра¬те¬гиясында айқындалған басымдықтарды жүйелі әрі мақсатты түрде орындауға бағытталатын болады. Қазіргі таңда Жалпыұлттық іс-шаралар жос¬пары қабылданып, нақты жұмыстар атқарылды», деп сөзін бастаған Үкімет басшысының айтуынша, өткен жылдың негізгі экономикалық даму бағдарламаларында өзіндік белестер бағындырылды. Мәселен, үдемелі индустриялық-инновациялық даму бағдарламасының қалыпты жүзеге асырылуының арқасында елімізде өңдеу өнеркәсібі тұрақты даму даңғылына түсті деуге толық негіз бар. Өткен жылы елімізде инфляция деңгейі 6 пайызды құрапты. Бұл соңғы 10 жылдың ішіндегі ең төменгі деңгей. Сондайақ, елімізге сырттан келетін инвестиция көлемі де артқан. 2012 жылы экспорттық бағалау бойынша шамамен 20 млрд. доллар шетел инвестициясы тартылды, деді С.Ахметов. Сонымен қатар, ол жан басына шаққандағы ішкі жалпы өнімнің мөлшері алдын-ала бағалау бойынша 12 100 АҚШ долларын құрағандығын айтып өтті. Былтырғы жылдың қорытындысына сәйкес, Ұлттық қор активтері шамамен 32 пайызға өсіп, 57, 8 млрд. долларға жеткен. Үкімет басшысының хабарлауынша, әлемдегі дағдарысқа қарамастан, Қазақстанның өткен жылғы даму көрсеткіштері жаман емес. Бірақ, Елбасы атап өткендей, дағдарыстың салдары әлемде әлі де бәсең алар түрі жоқ. Осыған орай алдағы жылдың еншісіндегі жоспарлар мығым, бағдар айқын болуы тиіс. Үкімет басшысы осы мәселеге де тоқталып өтті. «Үкімет Сіз алға қойған міндет – еліміздің әлеуметтік-экономикалық өсімін қамтамасыз ету үшін барын салатынына сендіргім келеді», деді Премьер-Министр. Әлеуметтік мәселелер бойынша әкімшілік реформалардың барысы жайында ПремьерМинистрдің орынбасары Ербол Орынбаев баян-

2

дап берді. «Әлеуметтік жаңғырту бағыты бойынша жүзеге асырылып жатқан негізгі бағдарлама – «Жұмыспен қамту» бағдарламасы. Бұл бағдарлама екінші жыл қатарынан жүзеге асырылуда. Бүгінде өзін өзі жұмыспен қамтитындар 2,7 млн. адамды құрайды. Бұған қоса, мемлекет тарапынан қамқорлықты қажет ететін әлсіз әлеуметтік топтар да бар екені белгілі. Олардың саны шамамен 2 млн.-ды құрайды. Сондай-ақ, бүгінгі күнге дейін біз азаматтарды әртүрлі мамандықтар бойынша қайта даярлықтан өткізу үдерісін өз деңгейінде жүзеге асырып келеміз», деді Е. Орынбаев. Елбасының «Қазақстан-2050» Стратегиясында жүктелген тапсырмалардың бірі елімізде көлік инфрақұрылымын дамыту болатын. Кешегі алқалы жиында Көлік және коммуникация министрі Асқар Жұмағалиев бұл бағытта атқарылып жатқан жұмыстар жайында есеп берді. Кеңесте Елбасы «Қазақстан-2050» Страте¬гия¬сын жүзеге асырудың бастапқы сатысының жеті бағытын белгілеп берді. ИНФРАҚҰРЫЛЫМДЫ ЖЕТІЛДІРУ – УАҚЫТ ТАЛАБЫ Мемлекет басшысы үстіміздегі жылы Үкіметке «Қазақстан-2050» Стратегиясының бастапқы кезеңін жүзеге асыру үшін бірқатар міндеттерді шешу қажеттігін атап өтті.

– Назар аударсаңыздар, жайлы және сапалы жолдары жоқ мемлекеттерде не бәсекеге қабілетті дамыған өнеркәсіпті база, не перспективалы ғылыми технологиялар, не тұрғындардың жоғары өмір сүру деңгейі жоқ. Егер жақсы жолдар салып үйренбесек, онда өзіміздің стратегиялық мақсатымыздың бірдебіріне жете алмаймыз. Бұдан 10 жыл бұрын Алматы – Астана магистралі жаңғыртылды. Қазір қандай жағдайда? Сапасы қандай? Тағы да бәрі «жамаулы» күйде. Сондықтан автокөлік инфрақұрылымын дамытудың ауқымды жобасына кірісу керек. Астанамен ірі орталықтар – Алматы, Ақтау және Өскеменнің арасын қосу үшін заманауи жол салу аса қажет. Темір жол магистральдары желісін кеңейтуді қатар жүргізу керек. Биыл Жезқазған – Бейнеу мен Арқалық – Шұбаркөл тармақтарының құрылысын бастау аса маңызды. Тағы бір ірі жоба: Астана – Алматы жүрдек пойыздарына арналған темір жол құрылысы айналма емес, тіке Балқаш көліндегі көпір арқылы салынуы мүмкін. Бұл жол жүру уақытын едәуір қысқартып, Балқаш туристік кластерін дамытуға серпін береді. Үкіметке осы жобаларды биылғы бірінші жарты жылдықтан кешіктірмей, жедел әзірлеуді және ұсыныс енгізуді тапсырамын, – деді Қазақстан Президенті. Нұрсұлтан Назарбаев қазіргі уақытта Ақтау теңіз порты жобалық қуаты шегінде жұмыс істеп тұрғанын атап өтті.

– Үкіметке Ақтау портын кеңейтудің екінші және

үшінші кезеңдерінің жобасын іске асыруды жеделдетуді тапсырамын. Ақтау мен Баку арасындағы паром паркін және тасымалды ұлғайтуды ойластыру қажет. Көлік инфрақұрылымын дамытудың жеке жауапкершілігін Премьер-Министр С.Ахметовке, Көлік және коммуникация министрі А.Жұмағалиевке, «Қазақстан темір жолының» басшысы А.Маминге жүктеймін. Қарашығанақ пен Қашаған кен орындарын дамыту газ өндіруді арттырады. Осыған байланысты магистральдық құбыр жолдары мен газ тарату желілерінің құрылысын жеделдетудің маңызы зор. «Самұрық-Қазына» қорының жетекшісі Ө.Шөкеевке қолда бар ресурстар есебінен биыл Тобыл – Көкшетау – Астана газ құбыры құрылысын бастауды қамтамасыз етуді тапсырамын, – деді Мемлекет басшысы. Президент энергетикалық инфрақұрылымды дамыту жөнінде бірқатар шара қабылдаудың маңызды екеніне тоқталды.

– Біріншіден, Қазақстанның энергетикалық қауіпсіздігін нығайту үшін Орталық – Батыс электрмен жабдықтау жүйесінің «сақиналау» мәселесін шешу қажет. Екіншіден, Үкімет биылғы 1 шілдеге дейін энергиялық тепе-теңдік және «Энергияны сақтау-2020» арнаулы бағдарламаларын әзірлеп, бекітуі керек. Жылу мен энергияны сақтауда әлемдік тәжірибені ескере отырып, ғимараттар құрылысының жаңа стандарттарын әзірлеуді және енгізуді қарастырудың маңызы зор. Таяу үш жылда электр энергиясын тұтынуды жыл сайын 10 пайыздық үнемдеуді қамтамасыз еткен жөн. Енді Премьер-Министрге бірінші жарты жылдықта атом электр стансасы құрылысының орны мен конфигурациясы шешімнің жобасын енгізуді тапсырамын, – деді Нұрсұлтан Назарбаев. Автожол инфрақұрылымын дамыту, темір жол магистральдары желісін ұлғайту, шапшаң жүрісті темір жол қатынасы, көлік қатынастары, энергетикалық инфрақұрылым мәселелері атап-атап айтылды. ЭКСПО-2017 – ЕЛДІК СЫНЫ Мемлекет басшысы ЭКСПО-2017 көрмесін өткізуге дайындық жүргізу инновациялық экономиканы дамытудың аса маңызды катализаторына айналуы қажеттігін атап көрсетті.

– Біз Астананы таза, энергияны тұтыну жағынан тиімді, «жасыл» қалаға айналдыруға тиіспіз. Елордамыз өзге өңірлерге үлгі болуға тиіс. Үкіметке және «Самұрық-Қазына» қорына көрмені энергиямен, баламалы энергия көздері есебінен жабдықтау нысандарымен толық қамтамасыз етуді тапсырамын. Мысалы, мұны «Ерейментау» жел паркінің күшімен, нысандарға күн батареяларын орнату және энергетикаға өзге инновацияны пайдалану арқылы жасауға болады. «Самұрық-Қазына» қоры мен Астана әкімдігі биылғы 1 шілдеге дейін елордада «Жасыл орам» құрылысының қанатқақты жобасын әзірлеуі және ұсынуы қажет. «Астана ЭКСПО-2017» ұлттық компаниясы мен Астана әкімдігі ақпанда көрме кешенінің архитектуралық дизайны мен шеберлік-жоспарын әзірлеу жөнінде халықаралық конкурс өткізуі тиіс. Астананың ребрендинг бағдарламасын да әзірлеп, кәсіби және маркетингтік науқан ұйымдастыруы қажет. Қоршаған ортаны қорғау министрлігіне ЭКСПО-2017 көрмесін өткізу тұжырымдамасының жобасын биылғы жылдың екінші тоқсанынан кешіктірмей әзірлеуді және Мемлекеттік комиссияның бекітуіне енгізуді тапсырамын. Осы мәселенің бәрі Көрмені өткізу жөніндегі мемлекеттік комиссияның бақылауында болуы қажет. Барлық облыс, Алматы және Астана қалаларының әкімдеріне өңірлік инновациялық жүйе құру жоспарын әзірлеуді және іске асыруды тапсырамын, – деді Қазақстан Президенті. Елбасы «ЭКСПО-2017» мәселесіне байланысты Астанада «Жасыл орам» құрылысын салу, кешенді маркетингтік компания, өңірлік инновациялық жүйелер құру сияқты бірқатар міндеттер қойды. (Жалғасы 5-бетте)

25.01.2013

Ақпарат ағыны

ФИЛИАЛ СОЮЗА ПИСАТЕЛЕЙ РК ПОЯВИЛСЯ В ОБЛАСТНОМ ЦЕНТРЕ Создание в области филиала Союза писателей Казахстана представители творче-

ской интеллигенции встретили с радостью. С приказом Союза писателей РК об открытии филиала в Павлодарской области ознакомил первый заместитель председателя Союза писателей РК Галым Жайлыбай. Как отметил на мероприятии аким области Ерлан Арын, создание такого объединения давно назрело. Наша земля славится выдающимися писателями, талантливыми акынами, поэтами. Пополняются ряды уже состоявшихся писателей и начинающими. С открытием филиала у современников появится возможность реализовать свои планы и развивать культуру, литературу, будут решаться многие вопросы. Такие, как издание книг наших писателей, журналов, популяризация литературы региона, поддержка молодых талантов и выделение ежегодной стипендии для деятелей литературы региона. Возглавил Павлодарский филиал Союза писателей Казахстана известный акын, член Союза писателей РК, журналист Арман Кани.

IХ МЕЖДУНАРОДНАЯ ЖАУТЫКОВСКАЯ ОЛИМПИАДА

Жақында қазақ әдебиетінің «Құлагері» атанған поэзия алыбы Ілияс Жансүгіровке арналған «Даланың дархан дүлдүлі» туындысы жарыққа шығыпты. Ақынның тұлғасын жан-жақты ашатын кітапта М.Әуезов, С.Мұқанов, Ғ.Мүсірепов, Ғ.Мұстафин. Ә.Кекілбаев секілді сөз өнерінің майталмандарының пікірлері кітапты байыта түскен екен. «Құнарлы» әдебиетті оқып отырып дарынды ақынның тұлғалық алып бейнесі мен адамгершілік кемел бітімін терең түсіне түсесіз. Ақиқатында тұлғатану ілімін дамытуға мол үлес қосатын мұндай еңбектер бүгінгі жаһандану заманында өте қажет. Айтпақшы, дұрыстап бағамдасақ тұлғатану іліміне байланысты өңірімізде талай шаруалар бітіріліпті. Қалай дейсіз бе?! Олай болса, назар салаңыз... «Рухнама» сериясымен шыққан 27 томдық туынды, 35 томдық «Кереку-Баян өңірінің ақын-жазушыларының» антологиясы секілді кітаптар соның айғағы болса керек. Оған тағы Мәшһүр Жүсіп Көпейұлы мен Сұлтанмахмұт Торайғыровтың тұлғалық энциклопедиясын қосыңыздар. Одан бөлек, мынадай құнды туындыларда жарық көріпті: 1. «Қазақ тіл білімінің» антологиясы 45 том 2. «Атамекен» сериялы көп томдық кітабы 3. «Қазақ халқының этнография» 50 том 4. Е.Бекмаханов. Таңдамалы шығармалары 7 том 5. Г.Н.Потанин. Таңдамалы шығармалары 3 том 6. Мәшһүр Жүсіп Көпейұлының шығармалары 20 том және т.б. Міне, осындай қазақ руханиятын байытатын ерекше құнды кітаптар өңірімізде шыққандығымен мақтана аламыз. Дегенмен де, алдағы уақытта тұлғатану ілімін дамытатын тұлғалық энциклопедиялардың саны көбейеді деп ойлаймыз. Сонымен қатар, кезінде қазақ руханияты мен мәдениетіне зор қызмет еткен Қартқожа Тоғанбаев, Қадір Тайшықов және тағы басқасы ұмыт қалдырмасақ жақсы болар еді.

ГОРОДСКОЙ СЛЕТ

13 – 19 января 2013 года в Алматы прошла IХ Международная Жаутыковская олимпиада по математике, физике и информатике. Сборную Павлодарской области представили семь учащихся из трех школ области. В составе команды были Мангилик Малгаждаров, Ержан Адамжанов, Анатолий Зигангиров, учащиеся областного казахско-турецкого лицея для одаренных юношей, Иван Сенюшкин, Данат Ерманов, Ахмад Сумекенов, ученики школы-лицея № 8 для одаренных детей, Максат Алибаев, школалицей № 10 имени Абая для одаренных детей г. Павлодара. На олимпиаде сборная команда Павлодарской показала хорошие результаты по сравнению с предыдущими годами. По итогам международной олимпиады ученик 11 класса школы-лицея № 8 для одаренных детей Иван Сенюшкин завоевал золотую медаль по физике. Бронзовые медали по информатике получили Данат Ерманов, ученик школы-лицея № 8 для одаренных детей, Анатолий Зигангиров, учащийся областного казахско-турецкого лицея для одаренных юношей, и по математике – Мангилик Малгаждаров, учащийся областного казахско-турецкого лицея для одаренных юношей. ertisdaryn.kz

СЧАСТЛИВАЯ СЕМЬЯ – ЗАЛОГ БЛАГОПОЛУЧИЯ ДЕТЕЙ

ШКОЛЬНЫХ НАРКОПОСТОВ

18 января в ОДК «Кайнар» состоялся городской слет школьных наркопостов. Слет был проведен в нестандартной интерактивной форме – панельной сессии на тему «Эффективность работы наркопостов учреждений образования Экибастузского региона». Участниками слета стали более 150 педагогов школ города и села, руководители общественных организаций, представители родительской общественности, представители НПО, специалисты здравоохранения, сотрудники отдела по борьбе с наркотиками УВД по городу Экибастуз и ювенальной полиции, волонтеры школьных наркопостов, активисты республиканской единой детско-юношеской организации «Жас Улан». Сессия работала по трем блокам, мобильную деятельность которых обеспечивали модераторы и спикеры в лице работников образования. В ходе работы слета подготовлено обращение, которое станет импульсом для дальнейшей эффективной работы наркопостов учреждений образования Экибастузского региона. Слет завершился выступлением лучших агитбригад школьных наркопостов.

ДЕТИ В НОЧНОМ ГОРОДЕ

Профилактическая акция «Дети в ночном городе» завершилась в Павлодарской области. По ее итогам к ответственности привлечены 82 человека. С 11 по 21 января на территории городов Павлодар, Экибастуз и в Баянаульском районе сотрудниками подразделений ювенальной полиции в ночное время проверены 208 увеселительных заведений – клубы, бары, компьютерные залы и интернет-кафе. По итогам рейдов выявлены и привлечены к административной ответственности 82 человека. 34 родителя наказаны за нахождение их детей ночью вне жилья. За пребывание детей после 22 часов в развлекательных заведениях четыре их хозяина привлечены к ответственности. Проведены рейды по круглосуточным магазинам Павлодара и Экибастуза - выявлены факты продажи табачных изделий и алкогольной продукции несовершеннолетним. За различные правонарушения поставлены на учет в органы внутренних дел 36 подростков и 12 неблагополучных семей. Восемь беспризорных детей помещены в Центр адаптации несовершеннолетних.

В целях возрождения общественного статуса нравственно-духовных и базовых семейных ценностей у подрастающего поколения, формирования психолого-педагогической компетенции родителей областным педагогическим клубом «Игілігі үшін ұрпақтың» при департаменте по защите прав детей Павлодарской области для родителей впервые инициировано проведение родительских лекториев на предприятиях города Павлодара.

22 января 2013 года департаментом по защите прав детей был организован родительский лекторий на тему «Концепция семейного счастья» в ТОО «Крендель». В мероприятии приняли участие сотрудники ТОО «Крендель», преподаватели ПГУ им. С. Торайгырова и учителя школ г. Павлодара. В ходе лектория обсуждались такие темы, как секреты семейного воспитания, разбирались конфликтные ситуации, возникающие между родителями и детьми. Подводя итоги мероприятия, директор департамента по защите прав детей Гульбарам Науразбаева особо подчеркнула, что воспитание детей в семье — определяющий фактор, это закладывание фундамента, основы личности ребенка, на которой потом уже зиждется все остальное. Сайт акимата Павлодарской области

25.01.2013

РОЖДЕСТВО

В ОБЛАСТНОЙ СПЕЦИАЛЬНОЙ БИБЛИОТЕКЕ ДЛЯ НЕЗРЯЧИХ И СЛАБОВИДЯЩИХ ГРАЖДАН

В библиотеке прошло мероприятие в честь Рождества. На празднование были приглашены читатели библиотеки, инвалиды по зрению, которые ежегодно отмечают Рождество, всего присутствовали 52 читателя. Также на праздник мы пригласили ансамбль «Соседушки», руководитель Вера Николаевна Ковеня. В исполнении ансамбля прозвучали обрядовые песни, а ведущие рассказали о святочной неделе с 6 по 19 января, когда проходят обряды и гадания. Читатели приняли участие в викторине о рождественских обрядах и показали хорошие знания. М. АКОШЕВА, зав. отделом комплектования

3

Сұхбат – «Дарын» жастар мемлекеттік тегін жұмыс жасаған уақыт та болған. Бүгінде Ғылыми ізденісімді паразитология саласынсыйлығының лауреаты ғылыми жолды таңдаған жандарға даңғыл жол да жүргізудемін. Соның ішінде, «Солтүстікатануыңыздың өзі үлкен жеңіс, құтты бол- салынған. шығыс Қазақстан өңірінің соналарын» зерттеп сын!..

– Осы марапаттардың қайсысы өзіңізге жүрмін. Міне, бұл саланы терең зерттеу бары– Рақмет! Өздеріңіз білетіндей, Қазақстан Ре- ыстық көрінеді? сында әріптестерімнің қолдауына сүйенемін. Бұл спубликасы Білім және ғылым министрлігі 2012 – Ең жақыны – академик Д.Қонаев атындағы тұрғыда, С.Торайғыров атындағы Павлодар жылдың 1-27 қазан аралығында ҚР Үкіметінің сыйлық. Себебі, бұл алғашқы сыйлық еді. Тұңғыш мемлекеттік университеті биология және экология «Дарын-2012» мемлекеттік жастар сыйлығына рет еңбегімнің бағаланғаны ғой, ол қуанышты кафедра меңгерушісі, биология ғылымдарының байқау жариялады. сөзбен жеткізе алмайтын шығармын. Диссерта- докторы, профессор Шолпан Жұмадинаны ерекАталмыш мемлекеттік байқауға ше атауға болады. Сонымен қоса, бағымды сынап, өзімнің ғылыми өзімнің жеңісімнің белгілі бір үлесі биоеңбектерімнің нәтижесін бағымдағым логия ғылымдарының докторы, прокелді. Мұны С.Торайғыров атындағы Павфессор Жұмағали Исімбековке да лодар мемлекеттік университетіміздің тиесілі деп түсінемін. Өкінішке орай, ректоры С.Өмірбаев қолдап, ғылыми ол кісі былтыр сәуірде өмірден озды. жұмыстарыма мінездеме берді. СоныОсы кісі диссертациялық жұмыс жазып, мен қатар, осы уақытқа дейінгі атқарған ғылыммен айналысуыма себеп болып, ғылыми еңбектерімнің қорытындылары сенім білдірген ғалым еді. мен жетістіктерін (ғылыми конференциБірге жұмыс жасайтын әріптес ялар мен форумдардың жинақтарында ғалымдардың қолдауын ерекше жарыққа шыққан ғылыми мақалаларым бағалаймын. Өйткені әріптестердің шыжәне мақтау қағаздар мен сертифинайы қолдауын сезінген адамның еңбегі каттарды, сонымен қоса, кандидаттық жемісті, ісі өнімді болады. диссертациялық жұмысымның – Жалпы ғылымға қалай келдіңіз, нәтижесін) байқауға ұсындым. ғылыммен айналысуға не түрткі бол2012 жылы 16 желтоқсан күні ды? байқаудың нәтижесі шығып, маған – Университетте оқып жүргендеҒылым және білім министрлігінен хаақ ғылымға қызығушылық таныттым. барласып, «Ғылым» номинациясы Қоршаған табиғатқа, ондағы әрбір бойынша лауреат атанғаным жөнінде құбылыстарға бала күнімнен қызығып сүйінші хабарды жеткізді. жүретінмін. Тіпті, табиғаттың тіршілік Ал 2012 жылдың 28 желтоқсан күні әлемін тану, ол жайында жаңалық ашу Астана қаласында Astana Musik Hall өмірімнің мақсаты мен мәніне айналорталығында Қазақстан Республикасы ды. С.Торайғыров атындағы Павлодар Білім және ғылым министрі Б.Жұмағұлов мемлекеттік университетінің биология мемлекеттік сыйлықтың лауреаттарын және экология мамандығы бойынша білім салтанатты түрде төсбелгі, диплом алып жүрген кезімде жан-жағымдағы және қаржылай сыйақымен марапаттатіршілікке, ондағы тірі ағзалардың байды. ланысына ғылыми зерттеу жасауға Байқауға негізінен мүмкіндік туды.

500-ден аса үміткерлер Мен бұл мүмкіндікті Nazarbayev University-де студенттерге арнап интерактивті дәріс оқыған Қазақстан өтініш білдірген екен. жібермеуге бел буПрезиденті Н.Назарбаев: «Білім-Ғылым-Инновациялар» үштігі билеген постиндустриялық Соның ішінде 16 адам дым. Сол себепті де әлемге қарай жылжып келеміз» деген болатын. Демек, ғылымды жасайтын ғалымдар ел сыйлық иегері атанды. өмірлік армандарымды өркендеуінің қуатты күші. Бұл орайда, елімізде жас ғалымдарды қолдап, ынталандыру – «Дарын» сыйлыбағындыру мақсатында мақсатында түрлі байқаулар мен сыйлықтар баршылық. Соның ішінде «Дарын» жастар ғының лауреаты атаноқуымды ары қарай мемлекеттік сыйлығының орны бөлек. дыңыз, сыры неде? жалғастыруды ұйғарБүгінгі ғылым-білім жайлы 2012 жылы «Дарын» жастар мемлекеттік сыйлығының лауре– 1997 жылы С.Тодым. Ал, табиғатты аты атанған, биология ғылымдарының кандидаты Айнагүл Қалиевамен сұхбаттасқан едік. райғыров атындағы танып-білуге деген Павлодар мемлекеттік университетіне оқуға түскеннен бері мен ғылыми жұмыстармен айналысып келемін. Осы университет базасында бакалавр, магистрлық білім алдым. Одан кейін аспирантураға түстім. Демек, әрдайым ғылыми жұмыстармен айналысып келемін десем де болады. Кейіннен университетке жұмысқа орналасып, ғылыми ізденістерімді мақсатты да кешенді түрде жалғыстырдым. Ғылыми тәжірибелер, олардың нәтижесін жарыққа шығару, конференцияларға қатысу сияқты жұмыстар – бірнеше күндік жұмыстың жемісі емес. Яғни, бұл марапатты – жылдар бойғы тер төгіп атқарған шаруларымның жемісі деп білемін.

– Бұдан да бөлек сыйлықтар мен марапаттарға ие болған шығарсыз?

– Осыған дейін үш мемлекеттік сыйлықтар мен марапаттардың иегері атанғаным бар. «Дарын» сыйлығының лауреаты атануыма олардың да әсері тиген шығар.

2009 жылы маусым айында мен кандидаттық диссертациямды қорғап шықтым. Осы жұмысымның қорытындысын мен Білім және ғылым Министрлігіне жолдаған болатынмын. Кандидаттық жұмыстың нәтижесі бағаланып, жас ғалымдарға арналған академик Д.А.Қонаев атындағы сыйлықтың жаратылыстану ғылымдарының саласы бойынша лауреаты атандым. Бізді Астана қаласында, ол кездегі министр Ж.Қ.Түймебаевтың өзі марапаттады.

2010 жылы ақпан айында мен «Жоғары оқу орынның үздік оқытушысы» мемлекеттік грантын жеңіп алдым. Бұл байқауда қатысушының еңбегіне министрлік тарапынан баға беріледі. Байқау талабына сәйкес ғылыми жетістіктерімізден басқа, тәрбие жұмыстары мен оқытушылық әдістемелеріміз – бәрі де нысанаға алынды. Демек, студенттермен жұмысымыз, дипломдық, ғылыми жұмыстарға жетекшілік сияқты оқыту кәсібилігіміз де сараланады. Тіпті, университетіміздің білім сапасы да, әдістемелік оқыту жүйесі, ғылыми еңбектеріміз – барлығы да қамтыла қарастырылды. Аталмыш стипендия екі жыл бойы берілді. Ал, 2010 жылы қыркүйекте мен Жас ғалымдарға арналған стипендияны иегері атандым. Жас ғалымдарға арналған стипендияны да Білім және ғылым министрлігі тағайындады. Қазақстандық ғылымды дамыту, жас ғалымдарды ынталандыру мақсатында мемлекет барынша қолдап, нақты іс-әрекеттер де жасауда. Бізге, яғни, ғалымдарға тек еңбек етіп, мемлекет ұсынған мүмкіндіктерді барынша пайдалана білуіміз қажет. Кезінде ғылым тоқырауынан да ғалымдарымыз өтті ғой. Өз ісіне адал жандар

4

ция жазу барысындағы бес жылғы еңбегімнің тұңғыш жемісі. Дегенмен, «Дарын» да – менің ғылыми жолымдағы алған асуымның биігі.

– «Дарын – 2012» Сізге не берді? Жалпы, мемлекеттік сыйлықтардың ғылым дамуына берері қанша?

– Иә, әрине, мемлекеттік «Дарын» жастар сыйлығының иегері атанғаным үшін өте қуаныштымын. Осы марапат арқылы мемлекеттің менің еңбегімді бағалағаны, қолдағаны деп түсінемін. Мен үшін бұл – үлкен құрмет. Еліміздегі көптеген марапаттар мен байқаулардың ішіндегі ең беделдісі «Дарын» деп айтуға болады. Бұл марапатқа жетуіме менің отбасымның да, әріптестерімнің де зор үлесі бар. Отбасымның қамқорлығы, ұжым мен басшылықтың маған барынша қолдау көрсетіп, мені түсінгені де мені осы жеңіске жетеледі. Мұндай марапаттар ғалымдарға, әсіресе, жас ғалымдардың еңбегін ынталандыру, жұмыстарын одан бетер қызығушылықпен атқаруға жол ашады. Бұл да мемлекет тарапынан жастарға көрсетілген қамқорлық деп ойлаймын. Қазір ғылымды дамытуға, білім сапасының өсуіне, кәсіби біліктілікті арттыруға бағытталған көптеген мемлекеттік бағдарламалар бар. Осы бағдарламалар аясында өз елімізде ғана емес, өзге елде де ғылыммен айналысуға мүмкіндік туып отыр. Мәдениет, білім алмасу мақсатындағы бағдарламалар ғалымдардың игілігінде. Бастысы, ғылыми, шығармашылық потенциалды дамытуға оқу ордамыз барынша қолдау көрсетіп отырады. С.Торайғыров атындағы Павлодар мемлекеттік университетіміз өңірдегі көшбасшы білім ордасы екені бәріне аян. Біздің ғалымдарымыздың жетістіктері мен жеңісі білім шаңырағының да жеңісі деп білемін.

– Биыл «Дарын» сыйлығы лауреаты атану Павлодар өңірі бойынша Сізге ғана бұйырды. Осы жеңіске жетуге өзіңіз еңбек етіп жүрген ұжымыңыздың да әсері тиген болар...

– Әрине, онсыз болмайды ғой. Бұл жетістікке жетуім тек менің ғана еңбегімнің нәтижесі емес, оған менің әріптестерім мен пікірлес ғалымдардың тигізген үлестері зор. Неге десеңіз, ғылымда жалғыз үлкен ғылыми жобаларды ашу және оны теориялық түрде жазу қиынға түседі. Сондықтан, ғалымдар тобы бірлесе ғылыми монографиялар мен оқулықтар жазады. Мен де өзімнің әріптес ғалымдармен бірнеше маңызды кітаптар жаздым.

құлшыныс мені ғылыми зерттеулермен айналысуға жетеледі.

– Бүгінгі Қазақстан ғылымына не жетіспейді?

– Біріншіден, күрделі ғылыми жобамен айналысу үшін қаржыландыру жетіспейді. Екіншіден, тек қана ғылыммен айналысу үшін жағдайлардың жасалмауы. Үшіншіден, оқу-өндірістік процестің шамадан тыс бюрократтанғандығы. Осы кемшін тұстары жағынан мемлекет тарапынан жұмыс жасалып, жағдайлар туғызып, жолдар ашылса – Қазақстан ғылымының өркендейтіні сөзсіз. Өйткені, Қазақстандық ғалымдар өте дарынды, жан-жақты терең білімді. Осы бір кемшіліктер талантты ғалымдарға қол байлау болып отыр.

– «ЭКСПО – 2017» халықаралық көрмесінің Қазақстандық ғылымға берері қанша? Сіздердің осы жобаға қосар үлестеріңіз бар болар?

– Бұл ретте 2017 жылы «ЭКСПО» көрмесін өткізетін орны ретінде әлем таңдауының Қазақстанымыздың бас қаласы Астанаға түсуі – алдымен Елбасымыз Н.Назарбаевтың парасатты саясаты, одан кейінгі қазақ ғалымдарының табысты еңбегінің арқасында жеткен жетістік деп білемін. Қазақ елі, Қазақстандық ғылым жер бетіндегі елдер арасында өзінің жаңа бет-бейнесін, имиджін қалыптастыра алады. Халықаралық «ЭКСПО – 2017» көрмесі Астана қаласына әлемнің әр түкпірінен миллиондаған адамдарды тартады. Жаһандағы инновациялық-технологиялық ғылыми жетістіктер мен жаңалықтардың жәрмеңкесі болып есептелінетін көрме – Қазақстан үшін үлкен жеңіс, зор жетістік. Ал, қазақстандық ғалымдар үшін өздерінің осы уақытқа дейін жасап жатқан еңбектері мен тәжірибесімен бөлісу мүмкіндігі туады. Қазақстандық ғылымның жоғары деңгейін әлемге паш ете алады. Дүниежүзілік тәжірибе алмасу, өзіңнің жаңалығыңды көрсету, өзгенің жаңалығына баға беру. Біздің жас мемлекет үшін таптырмас мүмкіндік деп ойлаймын. Әсіресе, ғалымдарға бұл көрменің берері көп деп ойлаймын. Біздің ғалымдарымыздың жаһан алдында паш етуге тұрарлықтай керемет ғылыми жобалары жеткілікті. Тіпті, әлемдік сұранысқа ие, көптеген шетелдерде жұмыс жасап жатқан жобалардың авторлары – біздің қазақстандық ғалымдар. Сондықтан, қызықты идеялар мен концептуалды шешімдерді әлемдік аренада көрсету – біздің еліміз үшін баға жетпес мүмкіндік.

– Өмірлік ұстанымыңыз қандай?

– Ғаламат ойлау – адымдап әрекет ету.

– Сіздің қуанышыңызға ортақпыз. Сізге ғылыми және шығармашылық табыстар тілейміз!

Сұхбаттасқан Жанар ӘБДІҚАЛИҚЫЗЫ

25.01.2013

АГРАРЛЫҚ СЕКТОРҒА – АЙРЫҚША НАЗАР Кеңес барысында Нұрсұлтан Назарбаев ауыл шаруашылығын дамыту мәселелеріне де тиісінше назар аударды. Мемлекет басшысы 2011 жылы бидайдың түсімі орташа алғанда гектарына 16,6 центнер құрағанын атап өтті.

– Бұл біз үшін рекордтық өнім. Құрғақшылық жылдары ол гектарына 7 центнерге дейін құлдырайды. Астықты жылдары біз бұрыннан белгілі монодақылды шаруашылық жүргізу қаупіне ұшырастық. Қандай қорытынды жасадық? Канадада және америкалық Солтүстік Дакотада, Қытайда климаттық жағдайлары біздегідей өңірлерде – астық дақылдарының түсімі гектарына 25 центнерден асады. Бұл орташа сандар. Неліктен ондағы жағдай зерттелмейді, олардың тәжірибелері неге енгізілмейді? Бірінші вице-премьер – Өңірлік даму министрі Б.Сағынтаевқа ылғал және ресурс сақтайтын технологияларды енгізу, ауыл шаруашылығын тыңайтқыштармен және өсімдік қорғау құралдарымен қамтамасыз ету мәселелерін жеке бақылауына алуды тапсырамын, – деді Мемлекет басшысы. Қазақстан Президенті өзінің малды, оның ішінде қой шаруашылығы мен жайылымдарды кеңейте отырып, жайлауға шығарып бағуды қайта қалпына келтіру жөніндегі тапсырмасын орындаудың екінші жылға созылып келе жатқанын атап көрсетті.

– Құдықтарды қалпына келтірумен және¬ салумен, жайылымдарды суландыру инфра¬құры¬лымдарын жаңғыртумен нақты айналысуды тапсырамын. Бүгінде оны ешкім де жасап жатқан жоқ. Министр А.Мамытбеков бір ай мерзім ішінде осы мәселе бойынша есеп дайындап, ағымдағы және алдағы жылдары жайылымдық мал шаруашылығын дамыту бойынша шаралар жөнінде Үкіметке нақты ұсыныстар енгізсін. Егер осындай маңызды түбірлі мәселелерді шешпесек, біз қалайша өз халқымызды тамақтандырып, өзге елдерде өнім сатпақпыз? Бас прокуратура ауыл шаруашылығын қаржыландыруда көптеген бұрмалаушылықтарды анықтады. Бюджет қаржысын талан-таражға салу, негізсіз несиелер беру орын алған. Азық-түлік корпорациясындағы мемлекеттік астық жетіспеушілігінің сомасы жарты миллиард теңге құрады. Премьер-Министр С.Ахметовке Бас прокуратурамен бірге мұқият тексеру жүргізуді тапсырамын. Мемлекет мүддесін қалпына келтіріп, кінәлілерді жазалауды және жүйелі шаралар қолдануды талап етемін, – деді Нұрсұлтан Назарбаев. Мемлекет басшысы аграрлық секторды несиелеудің тиімді және қолжетімді жүйесі жөніндегі әлі күнге жүзеге аспаған міндетті шешудің қажеттігін атап өтті.

– «ҚазАгро» ауылшаруашылық тауар өндірушілердің небәрі 10 пайызын ғана жеңілдікті несиелермен қамтамасыз етеді. Несиелеу мәселесінде батыл секіріс жасау қажет. Сондай-ақ берілген несиелер бойынша қаржылардың қайтарылуын да қамтамасыз ету керек. Бүкіл әлемде несиені қайтармағандар банкротқа ұшырайды. Ал бізде оларды төлеу жылдан жылға созыла береді. Олай болуға тиіс емес. Бұл Ауыл шаруашылығы министрлігі, облыс әкімдері, «ҚазАгро» және «Атамекен» ұлттық палатасы үшін басымдықты міндет, – деді Қазақстан Президенті. БИЗНЕСКЕ БАСЫМДЫҚ БЕРІЛСІН Елбасының сөзінде шағын және орта бизнесті дамытудың жолдары ретінде бақылаушы органдардың тәуекелдерді басқару жүйелерін жетілдіру, стратегиялық емес кәсіпорындарды жекешелендіру, тиісті бизнес инфрақұрылымдар құру мәселелері қозғалды. Нұрсұлтан Назарбаев шағын және орта бизнес саласындағы тексерулерді қысқарту қажеттігін тағы да еске салып өтті.

– Бұл салада оң нәтижелер бар. Осылайша, соңғы үш жылда салықтық тексерулер саны, нәтижелілікті 98%-ға арттыра отырып, 4 есе қысқарды. Дегенмен мемлекеттік органдардың бәрі бірдей тиісті деңгейде қайтадан құрылып жатқан жоқ. Мәселен, 2012 жыл ішінде Төтенше жағдайлар министрлігі және Санэпидқызмет органдары 260 мың тексеру жүргізді. Осы жағдайда жыл ішінде СЭС-тің жоспарлы тексерулері – 10%-ға, ал ТЖМ-дікі – жеті есе артты. Олар қаншалықты қажет еді? Нәтижелілікке кім талдау жасайды? Оңтайландыру және тиімділік жөніндегі ұсыныстар қайда? Бас прокуратура тексерулерді тіркеу жүйесін дамытты. Жақсы мәліметтер бар. Үкіметке бір ай мерзімде Бас прокуратурамен бірлесіп, аталған органдар тексерулеріне ревизия жүргізуді тапсырамын. Бақылаушы органдардың тәуекелдерді басқару жүйесін жетілдіру жөніндегі жұмыс та тығырыққа тірелді, – деді Мемлекет басшысы. Қазақстан Президенті Стратегияда жекешелен¬діру¬дің екінші толқынын бастау міндеті қойылға¬нын атап көрсетті.

– Қазіргі уақытта Қаржы министрлігі 243 мың шаршы метр орын-жайларды жалға береді. Ал бізде балабақшалар мен мектептер жетіспейді, оларды салуға жыл сайын миллиардтаған теңге жұмсалуда. Тағы мыңдаған шаршы метрлер түрлі Республикалық мемлекеттік кәсіпорындар мен ведомстволық

25.01.2013

акционерлік қоғамдарда «жатыр». Нені балабақшалар мен мектептер үшін беруге болатынын, нені жеке секторға беру үшін саудаға шығару керектігін анықтап, нақты айтуды Қаржы министрі Б.Жәмішевке дербес тапсырамын. Үкімет стратегиялық емес кәсіпорындарды жекешелендіруді биылғы жылдың өзінде бастауы тиіс. Бұл жұмыс «Атамекен» одағымен бірлесе жүргізілуі керек. Қазірдің өзінде жақсы беделге ие бизнесмендер жаңа меншік иелеріне айналуы тиіс. Премьер-Министр С.Ахметовке осы жұмысқа басшылық жасауды тапсырамын. Нақты жол картасы қабылдануы керек. Картаның тұсаукесерін біз «Атамекенмен» кезекті кездесуде наурызда қараймыз, – деді Нұрсұлтан Назарбаев. Мемлекет басшысы әлеуметтік-кәсіпкерлік корпорациялардың рөлі мен міндеттерін түбірімен қайта қарау қажет екенін атап көрсетті.

– Олар бизнес бастамаларды қолдауды қамтамасыз етуге бағдарланған толыққанды өңірлік даму институттарына айналуы тиіс. Үкіметке «Самұрық-Қазына» қорымен бірлесіп, қатты пайдалы қазбалардың қандай кен орындарын және олар бойынша бұрын бекітілген келісім-шарттарды «Тау-кен-Самұрық» компаниясына беріп, қайсыларын ӘКК-ға қалдыру керектігі жөнінде бірлескен шешім қабылдауды тапсырамын. Жекешелендірудің жаңа толқынында, көшіқон саясатын қайта қарауда белгіленген ӘКК-тің жаңа міндеттерін ескере отырып, «Бизнестің жол картасы2020-ны» көкейкестілендіру қажет. Нұрсұлтан Назарбаев шағын және орта бизнесті тікелей өңірлерде жаппай дамытудың шешуші маңызға ие екенін атап өтті.

– Жергілікті атқару органдары мен бизнес-ассоциациялар мұнымен жеткілікті дәрежеде айналыспайды. Әрбір жаңа бастаған немесе өсуге ниетті кәсіпкер үшін бизнесті дұрыс жүргізу курсы, мемлекеттік қолдаудың барлық шаралары туралы ақпараттар алу қолжетімді болуы тиіс. Бізде өзіміздің шағын және орта кәсіпорындар менеджерлерін шетелдік компанияларда оқыту тәжірибесі бар. Осы жүйені дамыту қажет, – деді Мемлекет басшысы. ҚАРЖЫ ЖҮЙЕСІ НЫҒАЙТЫЛСЫН Экономиканың барлық секторларын, әсіресе инфрақұрылымды үдемелі дамыту үшін, сондай-ақ кәсіпкерлікті жаппай дамытуға қолдау көрсету үшін «ұзақ» және қымбат емес қаржы ресурстары қажет, деп атап өтті Қазақстан Президенті.

– Ол үшін зейнетақы жүйесін жетілдіру аясында оған барлық жеке жинақтаушы зейнетақы қорларының есеп-шоттарын бере отырып, Бірегей зейнетақы қорын құру қажет. Мұндай шоғырлану және оларды Ұлттық банктің бақылауымен басқару біздің азаматтарымыздың жиналымдарын неғұрлым тиімді және қауіпсіз пайдалануға жағдай жасайды. Олардың бір бөлігін банктерді нарықтық қорландыру арқылы нақты экономиканы несиелеуге, индустрияландыру мен кәсіпкерлікті дамыту мақсаттарына көмектесуге бағыттау қажет. Осы мақсаттар үшін құнды қағаздар нарығы арқылы сақтандыру нарығының ресурстарын да тарту керек. Бір ай мерзімде Үкімет пен Ұлттық банктен барлық тараптардың мүдделерін сақтай отырып аталған саланы «жандандыруға» бағытталған нақты ұсыныстар күтемін. Мен Ұлттық банкке екінші деңгейлі банктерді проблемалы несиелер мен активтерден тазарту жөніндегі жұмысты аяқтауды тапсырдым. Бұл бағытта үлкен жұмыстар атқарылды. Енді банктер және бүтіндей елдің қаржы жүйесі бұдан әрі қалай жұмыс істейтінін шешу қажет. Ұлттық банкке ақпанның соңына дейін Үкіметпен және «Самұрық-Қазына» қорымен бірлесіп келісілген шешімдер енгізуді тапсырамын, – деді Нұрсұлтан Назарбаев. Мемлекет басшысы өзін өзі жұмыспен қамтыған халықты экономиканың нақты секторына тартудың жұмыспен қамту саласындағы стратегиялық міндет екенін атап көрсетті.

– Бұл бағытта әзірге алға басушылық солғын байқалуда. Өткен кезеңмен салыстырғанда өзін өзі жұмыспен қамтушылар үлесі небәрі 1,2 пайызға ғана азайды. Экономика және бюджеттік жоспарлау министрлігі Өңірлік даму министрлігімен бірлесіп осы саладағы ахуалға талдау жасап, тиімді шешімдер табуы керек. Ішкі істер министрлігіне заңсыз сыртқы көші-қонға бақылау жасау және қарсы тұру жөніндегі жұмыстарды күшейту маңызды, – деді Қазақстан Президенті. ӘЛЕУМЕТТІК ЖАҢҒЫРТУ ӘЛЕУЕТІ Нұрсұлтан Назарбаев әлеуметтік сақ¬тан¬дыру жүйесін дамытудың маңызды стра¬те¬гиялық мәселе екенін атап өтті.

– Біз таяуда ғана Жамбыл облысындағы дүлей дауылдың куәсі болдық. Жүздеген жеке тұрғын үйлерге нұқсан келді. Адамдар зардап шекті. Зардап шеккен барлық жамбылдықтарға жанашырлық тілектестігімді білдіремін. Мемлекет сіздерді қиыншылықта қалдырмайды, қалпына келтіру жұмыстарында кең көлемді көмек көрсететін болады. Барлық дамыған елдерде табиғат апаттарынан сақтандырудың тиімді жүйесі бар. АҚШ жылына бірнеше дауылдарды бастан өткізеді, бірақ оның

зардаптары шұғыл түрде еңсеріледі. Ол мемлекет қаржыларына айтарлықтай шығын келтірмейді, өйткені онда сақтандыру жүйесі бірден жұмысқа кіріседі. Осы тәжірибені Қазақстанда енгізуге кім кедергі келтіреді? Үкімет осы мәселені шешуді жеделдетіп, биылғы жылдың өзінде-ақ қажетті шаралар қабылдауы керек. Жұмыстың осы бағыты үшін жауапкершілікті вице-премьер Е.Орынбаевқа жүктеймін. Әлеуметтік саланы – білім беруді, денсаулық сақтауды, жұмыспен қамтуды және әлеуметтік қорғауды – стратегиялық дамытудың барлық қырлары бүгінде әзірленіп жатқан Әлеуметтік дамудың жалпыұлттық тұжырымдамасында көрініс табуы тиіс. Президент Әкімшілігіне әлеуметтік даму мәселелері жөніндегі менің тапсырмаларымның орындалуына бақылау жасауды күшейтуді тапсырамын, – деді Мемлекет басшысы. ӘКІМШІЛІК РЕФОРМА – УАҚЫТ ТАЛАБЫ Қазақстан Президенті әкімшілік реформасы шеңберінде басқару функцияларын орталықсыздандыру жөнінде жұмыстар жүргізу қажеттігін атап көрсетті.

– Азаматтардан еңбекақыларының төленбеуі туралы өтініштер негізінен әкімдерге келіп түседі. Олар үш жақты комиссия шеңберінде ол үшін жауап береді. Дегенмен, жұмыс берушілерге ықпал етудің заңды тұтқалары Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігі бөлімшелерінің құзырында, олардың штаттық саны үш жүз бірліктен асады. Осы ресурсты неге жергілікті деңгейге бермеске? Президент Әкімшілігінің Басшысы К.Мәсімов басқаратын Әкімшілік реформа мәселелері жөніндегі комиссия осы мәселеге мұқият қарауы тиіс. Орталықсыздандыру мәселелеріне тар ведомстволық көзқарас талпыныстарының жолын батыл түрде кесу қажет. Функциялар, штаттар мен қаржылар әкімдерде болып, министрлік олардың орындалуын анағұрлым зор экономикалық ресурстармен бақылауы тиіс, – деді Нұрсұлтан Назарбаев. Мемлекет басшысы үстіміздегі жылы Жергілікті өзін өзі басқаруды дамыту тұжырымдамасын жүзеге асырудың басталатынын атап өтті.

– Қажетті заңнамалық база әзірленді. Бүгінде Қазақстанда 2522 селолық әкімдік бар. Олардың 193і аудан орталықтарында, болмаса аудан орталығына немесе қалаға тікелей жақын жерлерде орналасқан. Мұндай жағдайларда барлық мәселелерді аудандық әкімдіктер табысты шеше алады. Мұндай қосарлануды тоқтату қажет. Сол сияқты басқа да қолдан жасалған проблеманы шешу керек. Бізде 90 селолық округ өздері бағынышты қалалар мен орталықтардан өте алыс орналасқан. Премьер-Министрдің бірінші орынбасары Б.Сағынтаевқа бір ай мерзімде талдау жасап, Әкімшілік реформа жөніндегі ведомствоаралық комиссияның қарауына тиісті ұсыныстар енгізуді тапсырамын, – деді Қазақстан Президенті. Нұрсұлтан Назарбаев сондай-ақ мемлекеттік басқарудың орталық деңгейін одан әрі институттық басқару жөнінен бірқатар шаралар қабылдау қажеттігін атап көрсетті.

– Стратегиялық жоспарлау жөніндегі жұмыстар¬ды күшейтудің маңызы зор. Стратегиялық жоспарлау жөніндегі агенттік құру мәселесін қарастыру қажет, – деді Мемлекет басшысы. Қазақстан Президенті «Нұр Отан» партиясының орталық аппаратына облыс әкімдерімен бірлесіп партияның өңірлік филиалдары жұмысының тиімділігін түбегейлі арттыру қажеттігін атап өтті.

– Жұмыстың кабинеттік стилінен бас тартып, адамдардың нақты проблемаларын көтеріп, халыққа жақындай түсу қажет. Алда тұрған селолық әкімдердің аудандық мәслихаттар арқылы сайлауын ескере отырып, партияның аудандық филиалдарын, соның ішінде материалдық тұрғыда да, күшейтумен тығыз айналысу қажет. Олардың кейбірінің әлі күнге дейін өз ғимараттары жоқ. Әкімдер лайықты өңірлік партия мүшелерін жергілікті органдардағы басқарушылық лауазымдарға жылжыту жұмыстарын нашар жүргізеді. «Нұр Отан» партиясы билікті халықпен барынша жақындастыра түсуі керек. Ол жергілікті жерлердегі нақты іс жағдайы, азаматтар мен мемлекеттік органдардың көкейкесті проблемалары туралы шынайы ақпараттардың тәуелсіз қайнар көзіне айналуы тиіс. Партияның қоғамдық қабылдау жұмыстарына Парламент депутаттары ғана емес, министрліктер мен ведомстволар басшылары да атсалысуы қажет. Партияның Саяси Бюросының отырыстарында мемлекеттік бағдарламалар мен Сайлауалды тұғырнаманың орындалуы туралы әкімдердің, мемлекеттік органдар басшыларының есептерін тыңдауды тәжірибеге енгізуі керек. «Нұр Отан» ХДП Орталық аппаратына осы мәселелердің шешім табуын қамтамасыз етуді тапсырамын. Үкімет пен әкімдер бұл жұмысқа көмектесуі тиіс, – деді Нұрсұлтан Назарбаев. Сөзінің соңында Мемлекет басшысы ел алдына қойылған жоғары мақсаттарға табысты қол жеткізілетініне сенім білдірді. Келелі кеңес аяқталды. Елбасы сөзі көп ойға жетелейді. «Қазақстан-2050» Стратегиясы – аса ауқымды жоспар, айрықша жауапты жоба екендігі тағы да айшықты айтылды. Әлемдегі ең жоғары дамыған 30 елдің қатарына қосылу дегеннің қандайлық қиын міндет екенін, ол мақсаттың үдесінен шығу үшін осы бастан бөлекше жауаптылық, бөлекше сауаттылық таныту керектігін ескертті Елбасымыз. Атқарушы биліктің Президент алға қойған мақсаттың жүгін де, жауапкершілігін де сергек сезінеріне сенгіміз келеді. egemen.kz

5

Интеллектуалды алаң Сансызбай АКИМБЕКОВ, главный эксперт, представитель Центральной избирательной комиссии по Павлодарской области:

Шолпан Байдильдина, Қараоба селолық округінің әкімі, Ақтоғай ауданы:

ӘКІМ БОЛ, ХАЛҚЫҢА ЖАҚЫН БОЛ

- Елбасының ауыл әкімдерін сайлау туралы шешімін толықтай құптаймын. Бұл – ауыл тұрғындары үшін жасалған маңызды қадам. Жергілікті билік органдары мен халық арасында қарым-қатынас нығаятын болады. Дана халқымыз «әкім бол, халқыңа жақын бол» деп тегін айтпаса керек. Әкім елдің мұңмұқтажын біліп, түйіткілді мәселелерді шеше алатын ұйымдастырушы да, көмек қолын соза алатын қамқоршы да бола білуі тиіс. Дәл осындай адамдар сайлау кезінде іріктеліп алынады деп ойламын. Мәслихат депуттатарының да рөлі артпақ. Сайлаудың бұл түрі ауыл әкімдеріне де, мәслихат депутаттарына да зор жауапкершілік жүктейді. Сонымен қатар, «бармақ бастылық, көз қыстылықтан» арылатын боламыз.

ЕЩЕ ОДИН ШАГ НА ПУТИ К ДЕМОКРАТИЗАЦИИ

- 14 декабря прошлого года Президент подписал закон о внесении изменений в законодательство о государственной службе, вступит в силу он в марте. Кандидатуры на акимов сельских округов будет подавать аким района по согласованию с жителями, он будет составлять команду. С учетом пожеланий и интересов каждого сельского округа будут проводиться сходы, советы ветеранов выступят как инициативная группа. В выборах должны участвовать не менее двух человек. Голосование будет тайным, решение принимается большинством голосов. Будет значительно сокращено количество сельских акимов, сейчас их 173, будет происходить работа по административно-территориальному делению сельских округов, с новыми границами. Сегодня в некоторых округах более 400 жителей, а в других - больше 1000, это неравномерно. Укрупнить сельские округа, где жителей будет около двух тысяч в одном. Суть новых реформ в том, что должен заработать механизм местного самоуправления, а это еще один шаг на пути к демократии, эти выборы станут прямой связью народа с властью. Каждый житель теперь вправе определять политику своего села, сейчас же все идет сверху вниз и никогда наоборот. И жители уже привыкли, что решения принимают за них, и, если утрированно, нужно им почистить снег во дворе, они обращаются к акиму села: помоги. В каждом населенном пункте все должны брать ответственность на себя, сразу этому не научишься, но постепенно, пошагово мы придем к таким решениям. Поэтому сейчас акимов выбирают народные избранники, через лет пять выбор смогут делать сами жители.

Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаев биылғы Жолдауында ауыл әкімдерінің сайланбалылығын енгізу туралы айтқан болатын. Осы арқылы елді мекендердегі басқару сапасы мен жергілікті тұрғындардың белсенділігі артпақ. Биыл басталатын мәслихат арқылы ауыл әкімдерін сайлау мәселесі қоғамда кеңінен талқылануда Серік ТОҚАЙ, Ертіс аудандық «Ертіс нұры» газетінің тілшісі:

ЕЛБАСЫ ШЕШІМІ – АУЫЛ ДАМУЫНЫҢ ТІРЕГІ

Гульбарам НАУРАЗБАЕВА, директор департамента по защите прав детей по Павлодарской области:

- Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев «Қазақстан-2050» стратегиясы қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» атты Қазақстан халқына Жолдауында: «Мен Жергілікті басқаруды дамыту тұжырымдамасын бекіттім. Ол ауылдық, селолық деңгейде басқару сапасын арттыруға мүмкіндік жасайды және азаматтардың жергілікті маңызы бар мәселелерге қатысуын кеңейтеді. Біз селолық әкімдіктерге қосымша өкілеттіктер береміз және олардың ауылдағы ахуалға ықпалын күшейтеміз. Бірақ, сонымен бірге, бізге қоғамдық бақылауды, жергілікті жерлердегі ахуалға азаматтардың ықпалын күшейту керек. Сондықтан мен мәслихат арқылы ауыл әкімдерінің сайланбалылығын енгізу туралы шешім қабылдадым», – деп атап өткені мәлім. Мен өз басым Елбасымыздың осы салиқалы, сарабдар шешімін халық қамы үшін жасалған сәтті қадам деп ойлаймын. Ауыл тұрғыны ретінде жергілікті билік органдарында осындай жаңа серпілістің пайда болғанына қуандым. Әкім жергілікті халықтың арқа сүйер азаматы болуы тиіс. Оларды қарапайым халық атынан сөйлеуші мәслихат депутаттары сайлағандары өте дұрыс секілді. Сонда ғана халық пен әкімнің арасында тығыз байланыс орнайды. Халықтың ертеңін ойлайтын әкім ауылдың дамуына жол ашады. Сондықтан, жаңа серпілістер мен жетістіктерге бастайтын жолдаудағы ауыл, аудан әкімдерін сайлау туралы шешімді халық дұрыс қабылдауы тиіс. Еліміздің қарыштап дамуы, 30 бәсекеге қабілетті елдер қатарына енуі жолында сайланған әкімдердің қосар үлесі зор боларына сенімдімін.

Серік ІЛИЯСОВ, саясаттанушы:

ЖАНАМА САЙЛАУ САЯСИ ТҰРАҚТЫЛЫҚТЫ КҮШЕЙТЕДІ

- Кенттер мен селолық округтер әкімдерін сайлау – елдің саяси жүйесін модернизациялаудағы жұмыстардың бірі. Сайлаулар тікелей емес, жанама болады. Азаматтардың саяси еркіндігін аудандық мәслихат депутаттары жүзеге асырады. Біріншіден, тікелей сайлаулардағы сайлауалды науқан көп жағдайда саяси партиялардың, топтардың өткір қарсыластығына әкелетін. Ал жанама сайлау аймақтардағы саяси тұрақтылықты сақтауға мүмкіндік береді. Екіншіден, мәслихат және депуттардың рөлі айтарлықтай артады. Ауыл әкімдері мәслихат депутаттары жеткізетін сайлаушылар ұсыныстары мен пікірлеріне баса ден қоятын болады. Жалпы алғанда, әкімдердің сайланбалылығы оларды халыққа жақындастырып, сенімділікті күшейтеді.

6

ИЗБИРАТЬ ДОСТОЙНЫХ

- Это предложение Президента, и теперь будет наводиться порядок и по административным округам. Сейчас необходимо укрупнять сельские округа. Эта реформа позволит избрать достойных представителей, которые будут на страже интересов народа. Это первое. Второе, тут немаловажен вопрос п од к о н т р ол ь н о с т и . Теперь, когда выбор будут делать народные избранники, с учетом пожелания сельчан, они, естественно, вправе и спрашивать со своего кандидата, насколько он оправдывает доверие народа.

Сапар ШАЛАБАЕВ, исполнительный секретарь ПОФ молодежного крыла «Жас Отан» НДП «Нур Отан»:

РЕАЛЬНАЯ ВОЗМОЖНОСТЬ

- В Послании Глава государства сказал, что «децентрализация – это, прежде всего, качественное изменение системы государственного управления, изменение системы решения проблем на местном уровне». Безусловно, идея децентрализации предоставит сельским жителям реальную возможность через местное самоуправление решать вопросы села на местном уровне и ответственно принимать решения. Благодаря проведению такой реформы в разграничении ответственности, мы получим усиление и исполнительной власти на местах, что отлично скажется на выполнении поручений. Та идея, предложенная Президентом, позволит расширить в решении вопросов участие граждан. Мы, казахстанцы, живя в развитом светском государстве, поддерживаем идею разграничения власти, идя вместе со всеми по цивилизованному пути развития. На местном уровне мы будем способствовать реализации задачи, поставленной Главой государства.

25.01.2013

«ЖАСтар - ОТАНға!»

В Аксуском районе отделение молодежного крыла «Жас Отан» является самой активной и хорошо зарекомендовавшей себя молодежной организацией. Ребята не только участвуют в проведении различных городских мероприятий, но и сами инициируют молодежные проекты, круглые столы, семинарытренинги, ведут пропаганду здорового образа жизни, воспитания чувства нетерпимости к коррупции, уважения к старшему поколению, являются настоящими патриотами своего города и страны. Важным моментом эффективности деятельности молодежного крыла «Жас Отан» является то, что активистам созданы все условия для работы. В новом офисе филиала партии, благодаря председателю филиала партии, нам есть где собраться, обсудить новые идеи, претворять в жизнь задуманное. Жасотановцы активно взаимодействуют с рабочей и сельской молодежью Аксуского района. На градообразующих предприятиях – Аксуском заводе ферросплавов, Евроазиатской энергетической корпорации, в центре обслуживания населения, в сельских округах и других первичных партийных организациях открыты и уже работают первичные отделения молодежного крыла «Жас Отан» Аксуского ГФ НДП «Нур Отан». В нашем городе именно лидеры молодежного крыла «Жас Отан» становятся победителями республиканского проекта «Молодежный кадровый резерв». Это Куаныш Кусаинов, выходец из рабочей молодежи АО «ЕЭК», сейчас работает на государственной службе, и Тамила Адгезалова, консультант Аксуского городского филиала НДП «Нур Отан», в настоящее время работающая в должности консультанта Павлодарского областного филиала партии. Двое лидеров Аксуского отделения МК «Жас Отан» в 2012 году были выдвинуты «первичками» и стали депутатами городского маслихата, один из них Оразбек Нурсаитов – лидер сельской молодежи, возглавляет движение «Жасыл ел» в сельской зоне города Аксу. Важной частью нашей деятельности является повышение общественно-политической грамотности молодежи, обучение ораторскому искусству. Для этого в 2008 году Аксуским отделением молодежного крыла «Жас Отан» был реализован проект «Школа молодого политика». Это специальный развивающий курс, который позволяет молодым людям на собственном опыте понять, как устроена политика и что собой представляет реальная жизнь местных исполнительных органов и общественных деятелей. Этому способствуют и ставшие традиционными Дни соуправления, на которых жасотановцы, являясь дублерами руководителей исполнительных органов, предприятий и организаций города, на своем опыте убеждаются, насколько «тяжела шапка Мономаха». За 4 года Школу молодого политика прошли более 100 жасотановцев, многие из них приобрели полезный практический опыт работы, который в таком молодом возрасте сложно приобрести где-либо еще.

Благодаря поддержке наших градообразующих предприятий мы получили возможность проведения выездных двухдневных молодежных лагерей по обмену опытом на базе отдыха АЗФ «Беловка» и АО «ЕЭК» на озере Джасыбай. В ходе проведения мероприятий в лагере мы не только отдыхаем на природе, но и общаемся, проводим тренинги, семинары, круглые столы, конкурсы, спортивные соревнования. По завершению программы лагеря каждый участник получает сертификат и заряд на новые дела и свершения. Буквально месяц назад мы запустили проект «Социальная модернизация города Аксу глазами молодых». Наиболее интересные креативные проекты по развитию моногорода Аксу будут переданы в исполнительные органы, для рассмотрения и реализации. Наш город имеет сельский регион, и, исполняя поручение Главы государства Нурсултана Абишевича Назарбаева, Аксуское отделение молодежного крыла «Жас Отан» с апреля 2010 года разработало и реализует системный проект «Ауылым - алтын бесігім». В ходе проведения проекта активисты МК «Жас Отан», студенты колледжа им. Жаяу Мусы посещают сельские округа Аксуского района. В программу визитов входит проведение круглых столов с участием акимов сел, директоров школ, председателей ППО. В ходе встреч проходит конструктивный диалог о проблемах, с которыми сталкивается сельская молодежь. Организуются тренинги

для знакомства и сплочения молодежи. В центре внимания наших жасотановцев ветераны войны и труда, воспитанники детского приюта города, Дома престарелых. Каждую встречу с ними мы стараемся провести увлекательно и интересно. Организуем концертные программы, развлекательные и творческие конкурсы, спортивные игры. Дарим медикаменты, ценные подарки, сувениры, сладкие призы, канцелярские товары. А средства на проведение этих мероприятий мы находим самостоятельно, путем организации благотворительных дискотек, песенных фестивалей, игр КВН. Я считаю, что всемерная поддержка, поощрение молодежи также является неотъемлемой частью работы МК «Жас Отан». Ведь молодежи необходим стимул для работы, осознание того, что твой труд заметили. Активным членам Аксуского отделения МК «Жас Отан» мы вручаем грамоты и благодарственные письма. Находим и другие нематериальные формы – это организация поездок за пределы города и области, участие в различных форумах, возможность выступать в областных и республиканских СМИ. Проекты активистов Аксуского отделения МК «Жас Отан», такие как конкурс инновационных проектов, дебатные турниры, «Қазақша КВН», акции «Қате тап та, сыйлық ал», «Поддержим наших олимпийцев», «Спорт – нұрлы жолдың кепiлi» всегда поддерживаются и поощряются Аксуским городским филиалом партии. Активисты молодежного крыла «Жас Отан» полны сил и энергии, у нас большой багаж знаний и опыт проведения различных мероприятий, мы полны сил и энергии для реализации новых идей. Мы на конкретных делах доказываем то, что работаем в интересах государства и в интересах молодого поколения страны. Представляя собой сплоченный союз убежденных единомышленников, настоящих патриотов страны, мы строим процветающий Казахстан. Только вместе, только вперед! Алға, Жас Отан! А. Умиржанова, исполнительный секретарь Аксуского городского отделения МК «Жас Отан»

В селе Теренколь Качирского района прошел круглый стол, организованный управлением по вопросам молодежной политики, Центром развития молодежных инициатив совместно с молодежными организациями региона. В ходе семинара молодым качирцам был представлен районный специалист по работе с молодежью. С 18 по 20 января активисты молодежного крыла «Жас Отан», Альянса студентов Казахстана, Павлодарского областного штаба студенческих строительных и молодежных отрядов «Жасыл Ел», молодежного общественного объединения «NOMAD» убирали снег во дворах ветеранов и инвалидов Великой Отечественной войны города Павлодара. Целью данной акции было воспитание патриотизма на примере диалога с ветеранами и инвалидами ВОВ, а также посильная помощь в поддержании чистоты и порядка на территории их домов. Списки ветеранов предоставил отдел соцзащиты города Павлодара. Юные добровольцы обзвонили одиноко живущих пожилых людей, и в течение трех дней 15 дворов и прилегающих территорий были очищены от снега. Ребята из молодежного крыла «Жас Отан» постоянно организовывают подобные мероприятия, и на их счету это не первая такая акция. Напомним, что в прошлом году жасотановцы и жасылелевцы совместно занимались доставкой твердого топлива ветеранам и инвалидам Великой Отечественной войны. По словам исполнительного секретаря МК «Жас Отан» ПОФ НДП «Нур Отан» Сапара Шалабаева, за текущий месяц, по данным метеорологов, выпала месячная норма осадков, и престарелым ветеранам физически трудно было бы справиться с уборкой такого объема снега.

- За эти дни мы постарались максимально охватить всех, кому требуется наша помощь, ведь это наша благодарность ветеранам за их заслуги! МК «Жас Отан»

25.01.2013

Президент нашей страны Н.А. Назарбаев уделяет огромное внимание государственной молодежной политике, в Посланиях народу Казахстана ежегодно подчеркивается, что молодежь – будущее страны и именно ей предстоит строить новый, независимый Казахстан. На II съезде молодежного крыла «Жас Отан» Президент отметил важность участия в развитии молодежной политики каждого города и аула. На основании протокольного поручения акима Павлодарской области Ерлана Арын с целью оперативного управления молодежной политикой в регионе было принято решение организовать в районах области деятельность специалистов по делам молодежи – инспекторов КГУ «Центр развития молодежных инициатив», чьей основной задачей является реализация государственной молодежной политики в районе. В Качирском районе им стал Максат Абельдинов, инспектор отдела по работе с различными категориями молодежи. В его функциональные обязанности входит связь с молодежью района; взаимодействие с молодежными общественными объединениями района; реализация проектов Центра развития молодежных инициатив, а также организация участия района в мероприятиях областного, республиканского и международного значения. Кроме того, на круглом столе прошла презентация молодежных организаций города и области: МК «Жас Отан», ССиМО «Жасыл Ел», МОО «Альянс студентов Казахстана», РМО «Центр творческих проектов», МОО «Самрук», РМОО «Организация скаутского движения Казахстана», МОО «Социально-волонтерский центр», КФ «Союз сельской молодежи» и других, с целью открытия филиалов и представительств в Качирском районе. В рамках встречи были обсуждены вопросы реализации государственной молодежной политики района, а также плана молодежных мероприятий области на 2013 год. Управление по вопросам молодежной политики

7

Журналистік зерттеу Денис Родионов, Росс Кунни, Анэс Фурнье. Возраст первого – двадцать лет, второго – восемнадцать, третьей – четырнадцать. Денис – студент, Росс – баскетболист, Анэс – школьница. Страны проживания: Россия, Ирландия и США, соответственно. Казалось бы, ничего общего между этими людьми нет. Если бы не одно «но». Всех этих людей уже нет в живых. И скончались они в результате употребления энергетических напитков.

«КРАСНЫЙ БЫК» ИДЕТ С ВОСТОКА Эпоха энерготоников началась в «стране улыбок и орхидей». «T.C. Pharmaceutical Industries Co», компания тайского предпринимателя Чалеу Йювидья, начиная с 1970-х годов, выпускала энергетический напиток, обогащенный кофеином, таурином и витаминами группы В. Энерготоник «Krathing Daeng» (что в переводе с тайского значит «красный индийский буйвол») пользовался большой популярностью у представителей таких профессий, как водители грузовиков, рабочие, строители, фермеры. В частности, водители дальних рейсов пили «Krathing Daeng» для того, чтобы не потерять бдительность на дороге. Однако своей мировой славой энергетические напитки обязаны австрийцу Дитриху Матешицу. В 1982 году Матешиц в должности директора по маркетингу популярного мирового бренда «Blendax» находился в командировке в Таиланде. В одном из баров Матешиц попробовал «Krathing Daeng» и обнаружил, что «индийский буйвол» помогает справиться с синдромом «джет-лага» (смены часового пояса). Узнав о том, что напиток пользуется огромным успехом на всем Дальнем Востоке и к тому же рецепт энергетика до сих пор не защищен патентом, австриец решает продвигать «Krathing Daeng» в Европе. Матешиц и Йювидья создали совместное предприятие «Red Bull» («красного индийского буйвола» «перевели» на английский) и в 1987 году представили энергетический напиток на основе «Krathing Daeng».

«Red Bull» оказался одним из самых успешных фирменных продуктов последних лет: с 1987 года было выпито около 30 миллиардов банок напитка, годовой товарооборот компании «Red Bull GmbH» на сегодняшний день составляет более 2,6 миллиарда евро. Другие компании были ошеломлены успехом «Red Bull»-а, и вскоре на рынке появились десятки напитков с подобными свойствами. Энергетические напитки захватили мир. «ЭЛИКСИР ВСЕМОГУЩЕСТВА» И это не просто красивые слова – о захвате мира – ведь целевой аудиторией энергетических напитков является молодежь в возрасте 18-25 лет. А молодежь, как известно, наиболее активная социальновозрастная группа мирового сообщества. В системе базовых ценностей молодежной аудитории во все времена присутствовали такие составляющие, как динамичность, энергия, бодрость, сила, мобильность. И производители энерготоников этим фактом умело пользуются. «Нет Ред Булла. Нет крыльев». «Bullit. Зарядись по полной». «Adrenaline Rush. Пей энергию! Достигни большего!» «Ягуар. Дикая энергия». «Burn. Пламенная страсть». Подобным слоганам – несть числа. Сюжеты рекламных материалов об энергетических напитках чрезвычайно разнообразны, но у всех них есть общая идея, а именно идея всемогущества. Энергетический напиток способен решить любую жизненную проблему: донести до пункта назначения тяжелые сумки (реклама напитка «Powerade»); сдать двоечнику без особых усилий экзамен («V»); прийти наезднику к финишу первым, причем не верхом, а взяв лошадь на руки («Shark»); и даже противостоять Фредди Крюгеру («Power King»). Мотивы достижения, свободы, удовольствия и избегания неуспеха – вот основные сюжетные ходы рекламных кампаний энергетических напитков. Выпей баночку энергетика, а лучше две – и победа непременно к тебе придет.

8

Вот только победителей в среде фанатов энергетических напитков отчего-то не становится больше. И все чаще в различных СМИ появляются сообщения о смертельных случаях употребления «эликсира всемогущества». СОСТАВ «ЭЛИКСИРА» Он представляет собой настоящую гремучую смесь. По отдельности большинство ингредиентов энергетических напитков особых вопросов у медиков не вызывают: кофеин – естественный стимулятор, который повышает сердечно-сосудистую выносливость; таурин также улучшает работу сердечной мышцы; карнитин снижает утомляемость мышц и усиливает обмен веществ; экстракт гуараны выводит из мышечных тканей молочную кислоту (хотя это не подтверждено исследованиями); женьшень препятствует возникновению атеросклероза и очищает печень (тоже не доказано); витамины группы В обладают тонизирующим эффектом, они необходимы для нормальной работы нервной системы; матеин помогает справиться с чувством голода и способствует снижению веса, и, наконец, углеводы – основной источник энергии для организма. Вопрос вреда энергетиков – не в каком-то конкретном компоненте напитка, а в сочетании этих компонентов. Основная претензия медиков – содержание кофеина, главного компонента, оказывающего стимулирующее действие. Несмотря на то, что стандартная банка энергетического напитка содержит около 80 мг кофеина (примерно такое же количество в чашке кофе), первое впечатление о незначительной дозе является обманчивым. Доктор Марси Шнайдер из Американской академии педиатров утверждает: «Часто на этикетках указано общее содержание кофеина, вместо того чтобы указать точную цифру в миллиграммах. Между тем кофеин может содержаться и в других ингредиентах, причем в значительных дозах». Он и содержится. Например, в экстракте гуараны присутствует в 3 раза больше кофеина, чем в кофе. Выводы о действительном количестве кофеина в энергетических напитках делайте сами. Производители энерготоников говорят: «Если кофеин так вреден, тогда наряду с энергетическими напитками запрещать нужно и кофе с чаем». Однако энергетики нельзя сравнивать с тем же кофе. Почему? Хотя бы потому, что кофе обычно пьют горячим (а потому медленно) и нередко разбавляют водой (уменьшается концентрация кофеина). Энергетик же представляет собой холодный напиток: его выпивают практически залпом, поэтому лошадиная доза кофеина обрушивается на организм сразу же. И еще энергетический напиток – всегда газированный, что ускоряет всасываемость кофеина. Если не касаться кофеина: все энерготоники содержат компонент глюкуронолактон. В том или ином энергетике количество глюкуронолактона может в 200 раз превышать рекомендованную суточную дозу. К потенциально опасным веществам также относят содержащиеся в каждом энергетике консерванты, красители (ненатуральные) и подсластители. Все эти вещества являются условно канцерогенными, то есть при постоянном употреблении они способны провоцировать развитие онкологических заболеваний. А НА ДЕЛЕ? Энергия, выпархивающая из банки энергетика, словно джинн из кувшина – это иллюзия, мираж, обман. Уловка, рассчитанная на дилетантизм целе-

вой аудитории. В самом деле, к чему подростку разбираться в хитрых медицинских выкладках, проще выпить одну-другую баночку энергетика и ощутить мгновенный эффект. А то, что это может оказаться вредным? Так о здоровье можно подумать и в старости. Только ведь до старости можно и не дожить… Энергетические напитки не дают никакой энергии. Они, напротив, отнимают ее, вынуждая организм задействовать собственные ресурсы, притом по экстремальной схеме: взять из организма энергии много и сразу. Такая «энергодобыча» ведет к неизбежному истощению нервной системы, бессоннице, нарушению обмена веществ. Основной компонент любого энергетика – кофеин – это стимулятор, но никак не источник энергии. А настоящую энергию дают организму витамины и глюкоза, которые присутствуют во множестве продуктов. Чашка сладкого кофе или чая, плитка шоколада, стакан фруктового сока заряжают бодростью получше всякого энергетика. И без печальных для организма последствий.

ЗАПРЕТИТЬ? Три имени, названные в начале статьи, имена молодых людей, для которых прием энергетиков оказался роковым – это далеко не предел. Почитаем новостные заголовки. «Энергетик стал возможной причиной смерти 13 человек в США». «Энергетический напиток убил пять человек». «Подросток умер после употребления энергетического напитка». «В Пензе студентка умерла от передозировки энергетических напитков». И так далее. Поэтому неудивительно, что правительства ряда стран принимают по отношению к энерготоникам самые радикальные меры. Скажем, в Канаде, Малайзии, Австралии, Норвегии, Таиланде такие напитки полностью запрещены, в Норвегии, Дании и Франции – приравнены к лекарственным наркотическим препаратам и их можно купить только в аптеке, по рецепту. В тех странах, где энергетические напитки не запрещены (Казахстан в этом смысле – не исключение), бьют тревогу врачи, политики, ученые. Депутат Мажилиса Парламента Республики Казахстан Владимир Нехорошев требует запретить в Казахстане продажу энергетических напитков. «Наша молодежь повально подсела на эти энергетики только по одной причине: это модно, все пьют и везде рекламируют: один напиток окрыляет, другой - придает красок серой жизни, третий - впрыскивает адреналин», - отмечает парламентарий. По его же словам, «…после окончания действия этой отравы наступает усталость, раздражительность, бессонница и депрессия. С каждым разом доза растет, поскольку усталость накапливается, и некоторые ребята переходят на более серьезные допинги, а иногда и наркотики». Главный нарколог Министерства здравоохранения Беларуси Владимир Максимчук в свою очередь отмечает: «Молодые люди для тонуса покупают на дискотеках несколько банок тонизирующего питья. Когда человек выпивает несколько банок такого напитка, он истощает собственный организм. Нечто подобное случается и при злоупотреблении психостимуляторами». Владимир Максимчук предостерегает: «Систематическое употребление энергетических напитков может вызвать зависимость…» Главный санитарный врач РФ Геннадий Онищенко категоричен: «Этот напиток нужно запрещать для оборота. Он нам не нужен…» Скажете, пугаем «серьезными дядями»? Что ж, почитаем отзывы самих молодых людей, благо эти отзывы нетрудно разыскать на просторах Интернета. Приведем всего несколько примеров. «Ночью уснуть не могла, а на следующий день настроение было отвратительное» (пользователь с никнеймом doza). «Как-то попробовала сдуру - потом неделю желудок болел» (nigma). «Один мужчина, мой знакомый - дальнобойщик, чуть «кони не откинул», выпив 1 банку Red Bull» (Одино4ка). «Один раз, по глупости выпила три банки «Ягуара» и всю ночь смотрела в потолок. Глаза закрываешь, а не спишь... Жуть...» (severnajaledi). «Моя сестра любитель большой Red Bulla, так у нее недавно обнаружились проблемы желудочно-кишечного тракта» (Elenka7). «У меня есть знакомый диджей в ночном клубе, который сидит на Ред Булле, на него просто смотреть жалко!»

(Nadin). «Друг жил на 6 Ред Булах двое суток. К концу вторых суток у него было печальнейшее состояние: его трясло и очень хотелось спать» (teadrinker). Ни один из форумчан, испробовавших на себе действие энергетических напитков, не исключая фанатов «зелья», не отрицал его несомненного вреда для организма. Ни один.

P.S. В связи с этим хочется задать единственный вопрос: «Оно вам надо?» Но даже его мы не будем задавать: у каждого есть свободный выбор. Единственное, что хотелось бы сказать напоследок: свободных выборов-то, конечно, много, но здоровье – оно одно, и жизнь – одна. Больше не будет. Посему слишком рискованно считать свежий новостной заголовок, сообщающий о летальном случае после употребления энерготоника, просто очередной журналистской уткой. Дмитрий ЛАРИОНОВ

25.01.2013

Тұлға Историю казахов ХVII – ХVIII веков невозможно представить без имени Бухара-жырау Калкаманулы. Судьба и личность этого поэта неразрывно связаны со сложным и противоречивым временем в жизни казахского народа. Бухар-жырау – не только выдающийся акын, но и крупнейший общественный деятель времен ханов Тауке, Болата, Абильмамбета и Абылая. Однако еще совсем недавно имя Бухара-жырау было вычеркнуто из отечественной истории. Его деятельности и творчеству давали осуждающую характеристику, клеймили то «феодальным певцом», то «придворным поэтом хана Абылая». В народе же дар поэтической импровизации Бухара-жырау считали вещим. Поэта прозвали «комекей аулие», что значит – «святая гортань», а идеи добра, справедливости и единства казахского народа, нашедшие отражение в произведениях Бухара, живы до сих пор…

Пусть тулпар не в силах будет Обскакать все наши степи; Рознь народ мой позабудет, Во всех врагов вселяя трепет. Бухар-жырау Калкаманулы ЧУДЕСНОЕ ИСЦЕЛЕНИЕ БУХАРА

Биография Бухара-жырау во многом легендарна, в особенности это касается детского периода жизни поэта. Известно, что Бухар Калкаманулы родился в 1668 (по другим данным, в 1693) году. Он вырос в живописном местечке Суйхар-Ния (нынешний Баянаульский район). Как установил Машхур Жусуп Копеев, главный исследователь биографии и творчества Бухара-жырау, генеалогическое древо поэта начинается с племени казахов аргын, род его – каржас – относится к Среднему жузу. Предки Бухара славились своей доблестью. В книге Жамбыла Омари «Он екі тарих» указывается: дед Бухара Жолымбет служил у хана Среднего жуза Есима. Отец Бухара Калкаман являлся храбрым и мужественным батыром; он не был знатен и прославился исключительно благодаря своим выдающимся воинским качествам. Как гласит предание, с рождения Бухар был «сақау» - глухонемым, но в семилетнем возрасте для мальчика всё внезапно изменилось: Бухар был избран высшими силами для поэтического служения. В опустевшем ауле – родные уехали на похороны родича – Бухар попал во внезапно налетевший смерч. Из уст мальчика безостановочно полилась песня. Бухар услышал и заговорил, да не простой речью, а стихами. По другой версии, Бухар был исцелен от немоты и награжден поэтическим даром после того, как ему во сне явился старец. С тех пор в повседневной жизни Бухар говорил поэтическим слогом. Легендарная часть биографии поэта во многом отражает устойчивые воззрения казахского народа о сакральности поэтического дара, об особой миссии поэта-импровизатора – жырау.

ОСОБОЕ ПРЕДНАЗНАЧЕНИЕ ЖЫРАУ

Выдающийся ученый-этнограф Григорий Потанин в своей статье «В юрте последнего киргизского (казахского) царевича» писал: «Высокое понятие о поэтическом творчестве выразилось у казахов в легенде о происхождении песни. Легенда рассказывает, что некогда, именно в те отдаленные времена, когда люди еще не умели петь, песня (конечно, существо небесного происхождения) летала над землей и пела. Где она пролетала низко, люди хорошо расслышали её и переняли её песни. Где высоко, там плохо были слышны её песни, и народы, населяющие эти земли, остались немузыкальными. Над казахской степью песня пролетала ниже, чем над какой другой страной, и поэтому казахи – лучшие певцы в мире». Во все времена у казахского народа к поэтамисполнителям было особое отношение. Слово, которое в своих произведениях несли акыны, выполняло высокую социально-формирующую, а отнюдь не развлекательную миссию. Поэт в казахском обществе – это пророк, каждое его слово имеет глубокий сакральный смысл, в нем заложены непреходящие ценности. В казахской поэзии XVI – XVII веков доминирующую роль играло творчество жырау, в котором наблюдался особый синтез социального статуса

25.01.2013

и литературной составляющей. В кочевом обществе, в условиях суровой погоды и частых войн, там, где людям не справиться в одиночку, особо ценилась консолидирующая сила слова, его способность оказывать определенное влияние на массы. Кроме того, жырау в те времена являлись не только поэтами, но и вождями племен, улусов, племенных союзов, батырами, предводителями племенных дружин. Некоторые жырау выступают также в роли абыжа (предсказателя): они занимаются толкованием снов, примет, природных явлений. Жырау – степные философы-поэты; они не говорят впустую, не поднимают голоса без острой необходимости: они всегда затрагивают важные общественные проблемы, объясняют происходящие во Вселенной процессы, формируют мораль и духовные ценности своего народа. Одним из выдающихся жырау казахского народа был Бухар. Возможно, наиболее выдающимся. По крайней мере, никто кроме Бухара, ни до, ни после, не был удостоен почетного имени «Комекей аулие».

ПОЭТ И ГРАЖДАНИН

Синтез поэзии и социального статуса, неразрывная связь поэтического слова и гражданских поступков, как уже говорилось, - основная особенность творчества жырау. Бухар Калкаманулы в этом смысле являл собой яркий образец поэта и гражданина: народные предания запомнили его певцом, который непосредственно вмешивался в общественную жизнь своего народа. Сила его поэтического слова и поступков поистине способна была повелевать жизнями людей. Так, в своей известной песне «Садыр, қайда барасың?» Бухар-жырау обличает наймана Садыр-батыра, который убил аргынца Акмырау и откочевал, не заплатив кун племени убитого. Бухаржырау, как повествует предание, догнал кочевку Садыра и обвинил батыра в том, что тот являлся зачинщиком распри. Бухар предсказал гибель Садыра вдали от родных кочевий: Отдавшись, ты не будешь знать своих предков, Кочевка твоя уйдет в одну сторону. Скот твой уйдет в другую сторону. Не успевая за кочевкой. Ты в это время потеряешь рассудок. Ранее ослепленный собственной скупостью, Садыр-батыр одумался и уплатил за убитого шестикратный кун. Другой пример магического воздействия поэтического слова Бухара-жырау описал великий казахский ученый Чокан Валиханов: «…однажды Аблай решил направить войско на разграбление аула одного бия за какой-то относительно незначительный поступок. Хан был на этот раз так недоступен, что никто не решался вымолвить словечко в пользу виновного, тогда по просьбе народа Бухар-певец решился и затрубил так: «О, Аблай, Аблай! Подобно яркой звезде возносится и соперничает с горами твоя слава, потушите гнев, если потушите гнев, то виновный сам придет с поклоном и подарками». После этих слов хан вынужден был отступить». Предание насчитывает множество подобных случаев в биографии Бухара-жырау.

ПЕВЕЦ ЕДИНСТВА КАЗАХОВ

Машхур Жусуп Копеев писал: «Сын Калкаманбатыра, Бухар, был мудрецом. Современники, критики того времени называли его «святым помощником». Ни одно его слово нельзя назвать

бесполезным, каждое его слово – истина». Поэтому неоценима значимость Бухара-жырау для своего народа: он принимал активное участие в общественной жизни. Вместе с биями – Казбеком, Айтеке, Толе – поэт составляет первый казахский норматив «Жеты-жаргы» («Семь уложений», или «Законы хана Тауке»), принимает участие в решении государственных дел. Однако наибольший вклад в общественную жизнь Бухар-жырау внес своими пламенными призывами к единству казахского народа. Бухар Калкаманулы мечтает об объединении трех жузов казахского народа под началом сильного государства с единым центром. Считая Абылай-хана способным реализовать эту идею консолидации казахского общества, Бухар-жырау в своих произведениях воспевает модель единства всех подданных под руководством Абылая. Исходя именно из потребностей единения и независимости, Бухар-жырау решает вопрос об отношении хана и народа: он требует заботы хана о народе и признания народом хана (произведения «Эй, айтамын, айтамын», «Хан Абылай қасында», «Тілек»; «Тоғызыншы тілек тілеңіз, хөрең тақтан таймасқа»; «Еліңнің қамын жегейсің» и др.) Действительно, Бухар-жырау зачастую всячески поддерживает Абылай-хана в своих действиях и песнях, однако дает ли этот факт основание считать его «придворным поэтом хана Абылая», простым «слагателем од» во имя щедрой ханской награды?

ПРИДВОРНЫЙ ЖЫРАУ?

Сравнение статуса Бухара-жырау со статусом придворного поэта совершенно не выдерживает критики, ведь последний всегда согласен с волей правителя, воспевает его поступки, какими бы неоднозначными они ни были. Не так у Бухара-жырау: поощряя в своих произведениях большинство поступков Абылай-хана, поэт в то же время не боится его критиковать – если хан, по мнению жырау, перегибает палку, действует в ущерб своему народу. Ай, Абылай, пришел ты нищ в наш край, У смирных беком стал. Ай, Абылай, а ведь недавно, в горестные дни Ты был рабом, не знающим родни! Зная о сложном характере Абылай-хана, можно только догадываться, каким мужеством обладал Бухар, чтобы говорить грозному правителю в лицо о том, что тот – выходец из неимущих. Муза Бухара всегда была свободной – ряд других примеров об этом красноречиво свидетельствует.

P.S. Поколение современного независимого Казахстана воплотило мечту поэта о единстве казахского народа. В мире, единстве и взаимопомощи в нашей стране, помимо титульной нации, проживают сотни народностей. Для них всех Казахстан – солнечная родина, земля с богатой историей. Для народа Казахстана мирное голубое небо над республикой – дороже всех богатств. Недаром Президент страны Нурсултан Абишевич Назарбаев неоднократно подчеркивал, что важнейшими ценностями и главными достижениями независимого Казахстана являются мир и согласие в нашем обществе. Непреходящий характер этих ценностей, заложенных в произведениях Бухара-жырау Калкаманулы, ставит его в ряд выдающихся деятелей казахской и мировой культуры. Дмитрий ЛАРИОНОВ

9

ТУҒАН ЖЫЛЫ: 07.01.1984 ТУҒАН ЖЕРІ: Франция, Фужер ҰНАТАТЫН ІСІ: спортпен шұғылдану ҰНАТАТЫН СПОРТ ТҮРІ: хоккей, көкпар ҰНАТАТЫН ТАҒАМЫ: бешбармақ

10

25.01.2013

Еңбек адамның мәртебесі Біз ел тұрғындарының, әсіресе жастардың шекара асып, Еуропаның озық мемлекеттеріне білім алу үшін немесе жұмыс істеу мақсатында кетті дегенді жиі оқимыз, естиміз. Алайда сол батыс елдерінен келіп, Қазақстанда еңбек етіп жатыр деген ақпаратты сирек кездістіресіз. Десе де, мұндай жандар бар. Олардың бірі – Антуан Лекривэн. Францияның азаматы Еуропаның бірқатар елдерінде қызмет атқарып, ендігі ретте біздің елдің экономикасының дамуына сүбелі үлес қосып келеді.

ЕУРОПАДАН ҚАЗАҚСТАНҒА

Антуан бала кезінен малдардың, жануарлардың тіршілігіне қызығушылық танытқан. Бұл оның мал шаруашылығы инженері мамандығын таңдауына әсер етті. Отанындағы жоғары оқу орнын тәмамдаған соң, Австралия, Канада, Ирландияда еңбек етті. «Кейін басқа жұмыс іздестіре бастадым. Франциядағы әлемде алғаш рет сүт өнімдерін шығара бастаған «Lactel» компаниясына жұмысқа орналастым. Одан соң мені ферма меңгеруші ретінде Қазақстанға жіберді. 2008 жылдың ақпан айынан бастап мен осы елдің тұрғынымын», – дейді ол. Қазақстанға жол түсетінін білген кезде бірден интернеттің көмегіне жүгініпті. «Интернет арқылы қазақ елі жайлы бірқатар мағлұмат алдым. Оның географиялық жағдайы, халқы жайлы аз-кем ақпарат білдім. Бастысы – Қазақстанның территориясына бес Франция сыяды деген мәлімет мені таң қалдырмай қоймады. Бастапқыда ата-анам менің бұл шешіміме тосырқай қарады, әсіресе анам. Алайда менің шет елде жұмыс істеу тәжірибем болғандықтан, туыстарым сенім артты. Қазақстанға келгенде алдымен кең байтақ жеріне қызықтым. Азаматтар мейірімді, кішіпейіл, барлығы оң қабақ танытты», – деп әсерімен бөлісті Лекривэн мырза. Қазақстанға келгендігі алғашқы қадамы – тіл үйрену. Алматы қаласында үш апта орыс тілін оқып, негізгі білімін қалады. Кейін жұмыс барысында сөздік қоры толып, біздің елдегі ресми тілді еркін меңгере бастады. Ендігі мақсаты – мемлекеттік тілді игеру. Ол жайында Антуан: «Көпшілік француз және қазақ тілдері ұқсас деп жатады. Сондықтан тіл меңгеру барысында қиындықтар туындай қоймас. Және Президент Нұрсұлтан Әбішұлы үнемі «Мемлекеттік тілді білу – әр азаматтың парызы» дегенді алға тартады. Сол себепті жуық арада қазақша еркін сөйлеймін деген ойдамын», – дейді.

ЕҢБЕК БӘРІН ДЕ ЖЕҢБЕК

Антуанның Павлодарға келгеніне төрт жылдың жүзі болды. Осы уақыт аралығында ол аймақтық, тіпті ел көлемінде кәсіпкерліктің дамуына сүбелі үлес қосып жатыр деп айтуға негіз бар. Себебі ол басқаратын «Кирова» ЖШС мал шаруашылығында табысты еңбек етіп келеді. Кәсіпорынның басты мақсаты – сүт өндірісі. Бүгінде мұнда 2 мыңға жуық ірі қара мал бар. Олардан алынған сүтті «СҮТ» АҚ-на өткізеді. Өткен жылмен салыстырғанда, сауым сүт көлемі 15 пайызға ұлғайған. Сонымен қатар, шаруашылық шошқа және жылқы өсірумен айналысады. Малдарға берілетін жеп-шөпті де өздері дайындайды. Өткен жылы 250 гектар алқап суармалы болса, биыл тағы 150 гектарға дәнді-дақылдар салынбақ. А.Лекривэн жердің көлемін 1000 гектарға дейін арттыруды көздеп отырмыз дейді. Жоспарлар санатында ірі жобаларды іске асыру, мал басын көбейту, жаңа техникалар сатып алу да бар. Өткен жылы үш су сепкіш құрал сатып алынса, биыл тағы біреу Франциядан әкелінетін болады. Шаруашылық бидай жинайтын комбайнды да сатып алмақ. Кәсіпкерлікті дамыту – еліміздегі маңызды салалардың бірі. Оларға көмек беру мақсатында түрлі бағдарламалар да жүзеге асып жатыр. «Кирова» ЖШС де мемлекет тарапынан көмек алуда. Жыл сайын бөлінетін субсидияны оңтайлы пайдаланып жатыр. Әр жетістік қиындықпен келеді. Антуан басқарып отырған кәсіпкерлікте де бірқатар келеңсіздіктер кездесті. Ол табиғаттың қолайсыз жағдайына байланысты, яғни Павлодар ауданында үш жыл қатарынан болған құрғақшылық ауыл шаруашылығына кері әсерін тигізбей қоймады. Әсіресе, өткен

25.01.2013

жаздағы құрғақшылық салдарынан бидай мен жүгері бітік шықпады, шөп те жеткіліксіз. Десе де, шаруа қожалығы бұған мойып отырған жоқ. Азықты сатып алуға мәжбүр болып отыр. ЖШС директоры еңбектің өнімді болуы үшін алдымен жұмыскерлердің жағдайын жасау керек деп есептейді. «Қазақстанда «екі қолға бір күрек» іздеген әр адамға мүмкіндік бар. Ол үшін тек адамның еңбектенуге құлшынысы болса болғаны.Әрине, жұмыс беруші де қызметкерлердің нәтижелі еңбек етуі үшін жағдай жасауға тиіс», – дейді А.Лекривэн. «Кирова» ЖШС-нда Розовка, Рождественка және Максимовка ауылдарының 360 тұрғыны қызмет жасайды. 2012 жылы олардың жалақысы алты пайызға өскен. Оған қоса жыл сайын шаруа қожалығы жұмыскерлерге шөп, бидай және тағы да басқа ауыл шаруашылық өнімдерін береді. Антуан мырзаның айтуынша, өткен жылы үлестірілген өнімдер көлемі одан арғы жылмен салыстырғанда аз болды. Бұл құрғақшылыққа байланысты өнімнің бітік шықпауынан дейді ол. Табысты еңбек етудің сыры қажыр-қайрат пен ізденісте деп біледі Антуан. «Егер адам бойында жұмысқа деген қызығушылық, еңбектенуге деген ниет, шыдамдылық, сабырлылық, салмақты пайымдауы, алға ұмтылушылық қасиеттер болса міндетті түрде еңбегі өз жемісін береді деп ойлаймын. Және осындай қасиеттерді тұрғындардың бойынан байқадым. Қазақстан мен еңбек егіз ұғымдай әсер қалдырды. Еңбегің нәтиже беруі үшін жан-жақты білімнің, кең дүниетанымның да маңызы зор. Үнемі ізденісте болу керек. Тың жаңалықтардан қалыспай, жаңа технологияларды игеруге ұмтылу қажет. Мәселен, менің мамандығым – технолог. Әйтсе де, бүгінгі күні мен директорлық қызмет атқарған соң тек технолог қана емес, менеджер, қаржыгер сынды мамандықтардың да жұмысын жасап келемін. Басқарушылық, ұйымдастырушылық қызметті, қаржыны тиімді пайдалануды маған жұмысым үйретті. Біраз тәжірибе жинақтадым, үйренетін тұстарым да бар. Ол үшін міндетті түрде кітаптар оқып, ғаламтор беттерін ақтарып, тәжірибемді негізге аламын. Яғни адам бір орнында тұрмауы керек. Сол кезде ғана жұмысы табысты болып, қиындықтарды жеңе алады. Еңбек бәрін де жеңбек», – деген ойымен бөлісті.

ҚАЗАҚ ЕЛІ ЖАНЫМА ЖАҚЫН ЕЛ

Антуан қазақ халқының салт-дәстүрін, ұлттық ойындары мен тағамдарын жақсы біледі. Олай болуы заңды да. Себебі ол Қазақстанға келген соң үйленді. Жұбайы Индира екеуі София есімді қызды тәрбиелеп отыр. «Қазақстан – бір шаңырақ астында 140 ұлт пен ұлыс өкілдерін жинап, бейбіт елде тату-тәтті өмір сүріп жатқан мемлекет. Бұл елде мен сүйіктімді кездестіріп, қазақ қызына үйленіп, отау құрдым. Сол үшін ризамын. Қазақтың ұлттық ойындары мен тағамдары да маған ерекше ұнайды. Әсіресе, көкпарды тамашалағанды, бешбармақ жегенді жақсы көремін. Наурыз мейрамын дәстүрлі түрде тойлаймыз. Бұл күні пісірілетін Наурыз көженің дәмі де айрықша. Жалпы айтқанда, Қазақстан мен үшін тек қызмет жасайтын мекен ғана емес, жаныма жақын ел», –деп сөзін түйіндеді Антуан Лекривэн. «Еңбектенген адамға бақыт басын иеді» деген екен дана Абай. Оның жарқын үлгісі ретінде Антуан Лекривэнді алуға болады. Қазақстанда ауыл шаруашылығын жүргізіп, кәсібін дөңгелетіп отырған француз азаматын нағыз еңбек адамы деп ауыз толтырып айтуға болады. Қазақстанның экономикасында өзіндік орны бар ол басқарып отырған «Кирова» ЖШС алдағы уақытта да сапалы өнімдерімен тұрғындардың үлкен сұранысына ие болады деген сенімдеміз.

Баланың мал табары болады, мал шашары болады. Өзің мал таба алмасаң балаң мал тапсын. *** Өзің үшін еңбек қылсаң өзі үшін оттаған хайуанның бірі боласың; адамшылықтың қарызы үшін еңбек қылсаң - Алланың сүйген құлының бірі боласың. *** Биік мансап - биік жартас: ерінбей еңбектеп жылан да шығады, екпіндеп ұшып қыран да шығады. *** Қаракет қыл, пайдасы көпке тисін. *** Еңбек қылмай тапқан мал дәулет болмас, Қардың суы секілді тез суалар. *** Еңбек ет, өзіңді, отбасыңды асыра, бала-шағаңның қамын ойла өзіңе де жақсы, үкіметке де жақсы. Абай Құнанбаев *** Берекені көктен тілеме еткен еңбектен тіле. *** Еңбек шыққан жерден - төзім де шығады. Күшіңе сенбе - адал ісіңе сен. Мұхтар Әуезов *** Өмір бойы құмырысқадай қыбырлап еңбек еткен адам дүниеге түсініктілікпен қарайды. Осы жолда өз ой-күшін, қуатын сарп етеді де, өмірді өз тағынан құлатпайды. Ғабит Мүсірепов *** Ерінбегеннің еңбегі жанар. Майлықожа Сұлтанқожаұлы *** Үйрену мен жаттығу да – еңбек. Сағат Әшімбаев *** Он күндік істі бір күнге сыйғызу - зорлық, Бір күндік істі он күнге созу - қорлық. Мұзафар Әлімбаев *** Майда бол жігіт болсаң тал жібектей, Жарамайды қатты болу тікенектей. Білімің болсадағы ұшан-теңіз, Пайда жоқ өз халқыңа қызмет етпей. Шал Құлекеұлы *** Табысы жоқтың - танысы жоқ. Құр тілекпен бек атана алмайсың. Қиындық көрмей байлық келмейді. Сайф Сарайи *** Еңбегі жоқ ғалым - балы жоқ ара тәрізді. *** Қу тамақтың қамы болмаса құс тұзаққа түспес еді. *** Бейнет көрмегенге - зейнет те жоқ. Сайф Сарайи *** Дем алу үшін - алдымен еңбек ету керек. Құтып *** Не ексең - соны орасың. Жүсіп Баласағұн Бейнеттен қашпа.

*** Қожа Ахмет Йассауи

11

Өнер өңірі

У этого мальчика свой креативный способ изучать казахский язык. Он учит язык родной страны через напевы степи, через народные песни. И вместе с вдохновением, творчеством, влюбленностью в эти красивые мелодии приходит и понимание. Главное понимание - языка своего народа и страны. Русский мальчик с казахской душой, говорит о себе Влад Прокофьев. И пусть родная бабушка ему пророчит лавры Николая Баскова, самому Владу ближе казахское творчество, поэтому неудивительно, что почти 90 процентов его концертного репертуара - песни на казахском языке. В интервью он рассказал нам, что футболу предпочитает занятия вокалом; о том, как дал первый в своей жизни автограф и почему у него появился костюм, «как у Баскова».

- Влад, здравствуй. Тебе сейчас 16 лет, самое время гонять мяч, играть в компьютерные игры или знакомиться с девушками. Но вместо этого ты поставил себе конкретную цель - стать Артистом. Скажи, как все началось, когда ты понял, что музыка станет самой главной составляющей для тебя?

- С детства, с пяти лет, в детском саду на занятиях с музыкальным руководителем я уже проявлял свои первые робкие инициативы. Потом были первые конкурсы. Я даже помню свои первые две коронные песни - «Про папу» и «Про моряка». Дальше – больше. Ко второму классу у меня уже было в копилке несколько песен. 2005 год, лето, пришкольный лагерь «Веселые человечки», песенный конкурс. На этом конкурсе меня заприметила мой музыкальный руководитель Айгуль Ауганбековна Калтаева, предложила пройти прослушивание в эстрадную студию «Жас канат» в областном центре народного творчества и культурно-досуговой деятельности «Шанырак». Я согласился, прослушивание прошел, так по сей день в «Шаныраке» и занимаюсь. Эта встреча предопределила мое будущее, и я понял, что буду всерьез заниматься музыкой. До этого были лишь детские потуги, и тут я понял, что пришло время для серьезных решений.

- Расскажи, как получилось, что у тебя в репертуаре почти все песни на казахском языке? Как вообще у тебя взаимоотношения с казахским языком? Помогли ли песни понять его лучше?

- Это судьба. Помню, что в 2006 году был конкурс в Астане, на него мы подготовили казахскую песню «Туған жер», спел ее неплохо, с этого все и началось. Сейчас это моя фишка. А тогда все отметили, что я исполняю песни на казахском языке без акцента, хотя на тот момент по казахскому языку в школе у меня была четверка. Но постепенно я стал понимать гораздо лучше. Когда поешь, ты понимаешь, проникаешь в мысли, чувства и уже интуитивно точно знаешь. А постепенно постигаешь и весь язык, это удивительно, но мне нравится. Мне нравится, как звучит казахский язык, специфические звуки, его красота, это необыкновенно красивый и мелодичный язык, его хочется постоянно пробовать на вкус, произносить слова. Сейчас взаимоотношения с языком обстоят неплохо. Раньше у нас по соседству жила казахская семья, много с ними общался. Позднее, начав петь казахские песни, нарабатывал навык пения без акцента. Казахский язык для меня в приоритете. Я считаю, что казахский

12

язык должен знать каждый казахстанец.

- Я знаю, что у тебя есть свои ангелы-хранители, которые поддерживают тебя. Это бабушка Лидия Федоровна, которая всегда переживает за кулисами, музыкальный преподаватель...

- Безусловно, того, чего я достиг на сегодняшний день, не было бы без моего единственного музыкального руководителя Айгуль Ауганбековны, не случилось бы без ЛЮБИМАЯ КНИГА: моральной, а иногда и финансовой Борис Пастернак, "Доктор Живаго" поддержки моих родных и близких. На протяжении всех этих лет со мной всегда рядом были бабушка Лидия ЛЮБИМАЯ ПЕСНЯ: Федоровна и дедушка Владимир "I surrender" Селин Дион Александрович, которого с нами сейчас уже нет. Я благодарен им безграМЕЧТА: нично. Мне и голос достался по настать артистом следству, к примеру, дедушка всегда любил петь на семейных застольях, так что выступать я начал с пеленок вместе с курсе «Будущее планеты» в Санкт-Петербурге. дедом. Особенно запомнился момент, когда мы Специально для меня была написана авторс бабушкой шили в ателье второй сценический ская песня Дамет Карашашевой и Нурлана костюм. Она, посмотрев один из российских Балтабаева «Қандай ыстық ел деген», именно с концертов, увидела костюм у Николая Баскова, ней я выступал на «Ғұмырдария» в Алматы. На в него влюбилась и решила, что у меня должен конкурс съехались участники из России, Украибыть такой же. И потом всем рассказывала, что ны, Киргизии, Англии и других стран. По итогам у меня костюм, как у Баскова. А если серьезно, нескольких дней было отобрано 55 лучших ното это колоссально важно – знать, что там, за меров для гала-концерта, который показали по кулисами тебя ждет родной человек, у которого республиканским каналам. В число этих номемурашки и слезы, который верит в тебя порой ров попал и наш концертный номер, кроме того, больше, чем ты сам. Я помню, как мы ездили я занял первое место в своей возрастной катес агитпоездом в самые отдаленные села обла- гории. А когда вернулся, одноклассники в шутку сти, и даже тогда бабушка отправилась на мои стали просить у меня автографы. А уже после того, как состоялись мои первые сольные конпервые гастроли вместе со мной. церты, стал давать автографы по-настоящему.

- Да и на конкурсах бабушка всегда рядом Это немного необычно, непривычно, но, что с тобой. Кстати, расскажи нашим читателям, скрывать, весьма приятно. в каких именно конкурсах ты участвовал. И - Какие песни сегодня в твоем репертуаре? я слышала, что именно после участия в од- Репертуар довольно разнообразен, от лином из них одноклассники стали просить у рических песен про маму до народных и всеми тебя автограф.

- С 2005 года, как я начал заниматься в «Ша- любимых произведений на казахском языке. На ныраке», стал участвовать в различных песен- сегодняшний день у меня уже есть в репертуных конкурсах: «Сердца и таланты любимой аре и авторские песни, которые мне написали стране», «Тіл елдін қазынасы», «Балбөбек», Дамет Карашашева и Б. Ш. Абдыкадыров. Спа«Балдаурен», «Ғумырдария» и многие-многие сибо им большое за их творчество. Уже есть другие. На вокальном конкурсе в Шымкенте я планы, предложения, но пока всех секретов выиграл, удивив жюри исполнением казахских раскрывать не хочется. Сейчас самая главная песен. Потом было второе место в номинации моя мечта - стать Артистом и выучить казах«Эстрадный вокал» на международном кон- ский язык.

25.01.2013

Вакансия

г. АКСУ и СЕЛЬСКАЯ ЗОНА г. АКСУ

1. ЖАЛПЫ АҚПАРАТ. Осыдан 10-15 жыл бұрын қолжетімсіз болған фотоаппарат, камера қазір ешкімге таңсық емес. Тіпті қазір кез келген адамның қолында жүрген ұялы телефонның ішінде фото және камера қызметі жоғы кемде-кем. Алайда жаңа технология біздің өмірімізге дәл осылай дендеп енсе де, кәсіби-әуесқой фотограф пен операторға әрдайым сұраныс бар. Адамдардың табиғаты сол, өмірінде болған кез келген айтулы оқиғаны фото және бейнемұрағат етіп сақтағысы келеді. Сондықтан бәсекелестер көп болса да, шағын бейнестудияға сұраныс әрдайым табылады. Тек кәсіби қызмет көрсету керек.

2. ОРЫН-ЖАЙ. Шағын бейнестудия үшін бастапқыда арнайы ғимаратсыз да іс бастауға болады. Ол үшін өз үйіңіздің не пәтеріңіздің бір бұрышы (техникалық жарақтарды және монтаж үстелін, бағдарламалық жабдықталған компьютер қою үшін 1-2 шаршы метр) жеткілікті.

3. ҚҰРАЛ-САЙМАНДАР. Дербес шағын бейнестудия ашу үшін ең алдымен бейнекамера керек болады. Камералар негізінен әуесқой, жартылай кәсіби, кәсіби, кинокамера болып жіктеледі. Енді ғана іс бастаған сізге әуесқой мен кәсібидің ортасындағы бейнекамераны алу жеткілікті. Бейнекамерамен бірге оның штативін, микрофонын, жарық құралын, құлақбауды, бейнетаспалар жиынтығын алуды ұмытпаңыз. Қосымша батареялар да керек. Картаға жазатын камералардан гөрі, таспалық камералардың сапасы жоғары бағаланады. Студия үшін екінші маңызды жабдық – монтаждау бағдарламасы (дыбыс, бейнежазу, эффект жасау, т.т.) бар бейнекарта мен жады, жедел жадысы жоғары компьютер.

4. ТЕХНОЛОГИЯ. Бастапқы бизнес болғандықтан, студияның негізгі бағытын анықтап алыңыз. Сіздің студия той бизнесіне қызмет жасайды ма, әлде, белгілі бір телеарнаның бағдарламаларын қамтамасыз етеді ме? Әлде белгілі бір тапсырыстар бойынша деректі фильм, роликтер түсіреді ме? Бейнекамера мен монтажға деген сұраныс осындай аралықта кең. Егер сіздің студияңыздың операторы әуесқой болса, тәуекелге бармас үшін, алдымен той бизнесінде жұмыс жасап көрген дұрыс. Себебі бұл салада көрсетілетін қызметке өте жоғары талаптар қойылмайды, тек баршаға ортақ қағидаларға сәйкес, той иелерінің мұрағатында қалатын бейнетаспаны қамтамасыз етсе болғаны. Егер өзіңіз не студияға алған операторыңыз кәсіби болса, онда ресми шараларды таспаға түсіріп беру мен роликтер бағытында жұмыс жасауға тәуекел етуге болады.

5. ҚЫЗМЕТКЕРЛЕР. Егер сіздің өзіңізде операторлық не бейнеинженерлік біліктілік болса, туысқандарыңыздың бірін көмекші ретінде тартып, істі бір өзіңіз бастауыңызға әбден болады. Келешекте ісіңіз жүріп кетсе, бейнеоператор және бейнеинженер ретінде келісім шартпен қызметкерлер аласыз.

6. САТУ. Баспа және электронды хабарландыруларды қолдануға, студия орналасқан аумақта оларды жапсыруға және интернетте, сонымен бірге теледидарға жарнама беруге болады. Той бизнесіне қатысы бар асабалармен қарымқатынас орнатыңыз, олардың бірінен бейнеқызмет бойынша ұсыныстар табылып қалуы мүмкін. Қаладағы ресми шаралар, әсіресе, баспасөз конференциялары өтетін орталықтарға өз қызметіңіз жайлы жарнама тастаңыз.

7. БОЛЖАМДЫ ЕСЕПТЕУЛЕР.

7.1. Шығыстар: - Бейнекамера және монтаж үстелі = 400 000 теңге.

- бейнетаспа = 10 000 теңге. Қорытынды: 410 000 теңге (егер Сіз өзіңіз оператор және бейнеинженер болсаңыз).

7.2. Табыс: Той бизнестегі бір күндік түсірілім бағасы (аймақтарға байланысты) – 10 000 – 30 000 теңге аралығында. Ресми шараларды түсіру сағатына 5 000-10 000 теңге аралығында. Бейнероликтер мен отбасылық деректі хабарлар жасау – 50 000-150 000 аралығында. Тынымсыз жұмыс жасаса және жарнамамен жұмыс жақсы жолға қойылса, кеткен шығында 3 ай мерзім ішінде ақтап шығуға болады.

Жанар ЕЛЕШОВА

25.01.2013

71

Учитель рисования

1

КГКП «Ясли-сад»

72

Учитель русского языка

1

Детский сад №10 г. Аксу

73

Строительный прораб

1

ТОО «Даниер»

74

Рабочий по обслуживанию здания (сантехник, плотник)

1

ГУ «Средняя школа им. К. Шулембаева»

75

Секретарь – делопроизводитель

1

ГУ «Социальный центр, приспособленный для людей без определенного места жительства г. Аксу»

76

Секретарь делопроизводитель

1

ГККП «Стадион «Достык» г. Аксу

77

Слесарь

1

Павлодарский филиал «Промтехмонтаж»

78

Слесарь 3-6 разряда

1

ТОО «Средазэнергомонтаж»

79

Слесарь-сантехник

1

«Энтузиаст – Аксу»

80

Учитель математики

1

ГУ «Лицей г. Аксу»

81

Учитель русского языка и литературы

1

ГУ «Средняя школа им. К. Шулембаева»

82

Учитель химии

1

ГУ «Средняя школа №4 г. Аксу»

83

Учитель музыки

1

Детский сад №20 г. Аксу

84

Учитель казахского языка 0,5

1

ГККП «Детский сад №14»

85

Хореограф

1

ГККУ «Культурно-досуговый центр г. Аксу»

86

Руководитель хора

1

ГККП «Детская школа искусств г. Аксу»

87

Электрик 0,5

1

ГУ «Специализированная гимназия для одаренных детей г. Аксу»

88

Электрик

1

ГККП «Аксуский колледж им. Ж. Мусы»

89

Газоэлектросварщик 5 разряда

1

КГУ «Аксу су арнасы»

90

Электросварщик

1

ТОО «Средазэнергомонтаж»

91

Электросварщик 3,4,5 разрядов

6

Павлодарский филиал «Промтехмонтаж»

92

Эксперт отдела договоров

1

ТОО «Павлодарэнергосбыт»

93

Юрист

1

ТОО «Даниер»

94

Юрист 0,5

1

ГУ «Социальный центр, приспособленный для людей без определенного места жительства г. Аксу»

За подробной информацией обращаться по тел.: 8 (7182) 618050, адрес: ул. Ленина, 143, каб. 203.

Дата рождения Контактные данные:

Место жительства

Семейное положение E-mail Образование Опыт работы Опыт работы в общественной деятельности Награды Сертификаты, патенты Опыт работы с ПК Профессиональные навыки Личные качества

Возможность переезда по области

01.01.1987 г. +7 777 000 00 00, 8 (7182) 77 77 77 Область, город/район, село, улица, квартира/дом

мужчинам – холост, женщинам – не замужем

birzha@mail.ru годы обучения, название выс или среднего специального шего заведения, специальност учебного ь годы работы, название мес та работы годы участия в общественной деятельно сти, название общественной организации за какие заслуги и год пол учения награды за какие курсы повышени я были получены и год пол квалификации учения указать, какими навыками работы на ПК владеете указать знания и умения , при на предыдущих местах раб обретенные оты перечислить желательно написать, согл асен(а) или нет

13

???????????? Ортамызда жүрген еліміздің маңдай алды ақындарының бірі Есенғали Раушанов бір өлеңін «Қазақ екеніңе күмәнданып көрдің бе? Көрсең мен сенің досыңмын», – дей келе: «...Ажалды күн келгесін, Ақ шырағы сөнгесін, Қазақ өлсе көмілер. Көмілмесе, иманы – Хаққа аманат, Қазақтығың өлмесін! – деп бітіріпті.

Ал атақты Ғабең (Ғ.Мүсірепов): «Қазақ деген кісіңіздің өн бойы – толған ақыл. Бір күнде ең кемі екі кісіге ақыл айтпай отыра алмайды ол», – деген екен. Ендеше қазақ болып туған соң, қазақтығымызды өлтірмеу үшін «өн бойымыздағы толған ақылды» айта отырайық. Әлқисса, бауырларым, егер білгіңіз келсе айтайын: - Ата – даналық; - әке – асқар тау; - ана – қайнар бұлақ; - апа (әпке) – тілек; - аға – қанат; - іні – тірек; - бала – бақыт; - қыз – өріс; - нағашы – сүйеніш; - қайын – қанағат; - туыс – қорғаныш; - жастық – қызық; - азаматтық – дәурен; - жомарттық – барлық; - мәрттік – ерлік; - қайырым – азаматтық; - су – өмір; - қазына – байлық; - жер – тіршілік; - жылқы – мақтан; - түйе – салтанат; - сиыр – қанағат, - қой – қазына; - байлық –мұра; - денсаулық – байлық - тіл – тереңдік; - білім – шексіз; - ақыл – артық; - өнер – мәңгілік; - дін – сенім, – деген екен қазақ атамыз. «...Дүниенің қызығы – Сіз бен Біз ғана». Басқаның бәрі алдамшы, уақытша. «Тіріде сыйласқаннан артық жақсылық жоқ» деген қағиданы ұстанған халқымыздың салтында егер сыйлағыңыз келсе, төмендегі іс-әрекеттерді жасаңыз депті. Мұнда: - үлкенге – сәлем бер; - қуантқанға – сүйінші бер; - соғымнан – сыбаға бер; - егіннен – кеусен бер; - малдан – көгендік бер; - балаға – базарлық бер; - киімге – байғазы бер; - сәбиге – көрімдік бер; - төркіндеген қызға – қалауын бер; - көшкенге – айрылысар көже бер; - досқа – естелік (ескерткіш) бер; - жетім-жесірге – қолқайыр; - мүсәпірге – садақа; - алғашқы қымыздан – қымызмұрындық; - соңғы қымыздан – сіргежияр; - дәулетіңізден – шүлен таратып бересіз; - тойға – тойхана апар; - құдалыққа – киіт апар; - үйлену тойына – немеуірін апар; - азаматқа – сыйлық; - қуанышқа – шашу; - асқа барсаң – сабамен қымыз, сойысқа мал; - қазаға – аза апарасыз. Адам болып туған соң өмірде не болмайды. Ағаш бесіктен жер бесікке жеткенше, бір терінің ішінде үш арып, үш семіресің. Ең бастысы, екі иығыңның үстіндегі басың аман тұрғанында қайыршылыққа дейін жетсең, ол мұсылманшылыққа да, қазақтыққа да жат, жағымсыз болып саналады. Қазақ қайыр сұрамаған, қарыз сұраған. Алғанын сәті түскенде қайтарған. Егер сұрағыңыз келсе, қазақ атамыз төмендегі ақылды айтыпты. Мұнда: - Алладан – денсаулығыңызды сұраңыз; - пайғамбардан – шапағат сұраңыз;

14

- данадан – өнеге, білім сұра; - батырдан – сауға; - аңшыдан – сыралғы; - қарттан – хал-жайын сұра; - ананың – мейірімін; - жетімнің – жай-күйін; - саудың – амандығын; - аурудың – көңілін; - туған-туыстың – бүтіндігін; - олжадан – тәбәрік; - қонақтан – бұйымтайын сұраңыз. Жоғарыда сұрау туралы айтып өттік. Енді қалау туралы айтайын. Қалау мен сұрау екі бөлек екенін білесіздер. Егер қалағыңыз, тілегіңіз келсе, төмендегі ұғымдарды ұстанған жөн екен. Мұнда: - азға – қанағат; - барға – тәубе; - тойсаң – тоба; - ауырға – төзім; - жақсылыққа – алғыс; - жамандыққа – қарғыс; - болашаққа – сенім; - жетістікке – салауат; - қалғанға – береке; - басқа – амандық; - денге – саулық тілеңіз. Қазақта «сақтықта қорлық жоқ» деген сөз бар. «Алла сақтанғанды сақтаймын» депті. Ендеше, сақтанғыңыз келсе, қазақ атамыз мынаны айтқан: - достың күлкісінен сақтан; - дұшпанның табасынан сақтан; - жаманның жаласынан сақтан; - пәлеқордың пәлесінен сақтан; - астың аласынан сақтан; - ұшынған өрттен сақтан; - дауасыз дерттен сақтан; - тасыған судан сақтан; - екі жүзді қудан сақтан; - шайтанның азғыруынан сақтан; - арақтың аздыруынан сақтан; - аса байлықтан сақтан; - сайқал қатыннан сақтан; - есуас әкімнен сақтан; - ата-анаға кінәлі болудан сақтан; - дін алдында күнәлі болудан сақтан депті.

Егер біреуден бірдеңе алғыңыз келсе, нәпсіңізді тыйыңыз. Сіздің алатын нәрселеріңіз төмендегідей болсын: - жұрттың – алғысын алыңыз; - қарттың – батасын алыңыз; - кішінің – сәлемін алыңыз; - көптің – сенімін алыңыз. Сеніміңізді алдырмаңыз.

- тәлімдіден – тәрбие алыңыз; - ғалымнан – ғылым-білім үйреніп алыңыз; - жомарттан – байғазы; - мәрттен – сүйінші; - жерден –қуат; - көктен – нұр алыңыз. Егер бергіңіз келсе ше... О, онда бөлек. Өзіңізде барыңызды айналаңыздағыларға, ел-жұртыңызға, Отаныңызға, мұсылмандарға, адамзатқа барынша сарқып беріңіз. Бәрі-бәрін беріңіз. Өйткені өмірден өткен күні бәрі де қалады ғой. Жалаңаш келіп, жалаңаш кетесіз. Сондықтан тіріде бергеннің бәрі ақыретте сауап болып алдымыздан шығатынына сенуіміз керек. Бір Алланың барына қалай сенсек, жақсылықтың сауап болатынына солай сенген ләзім. Ендеше не тұрыс, егер бергіңіз келсе: - қуансаң – елге той жасап бер; - қорықсаң – ақсарбас ата; - шошысаң – құдайы бер; - ауырсаң – садақа бер; - байысаң – шүлен бер; - оразада – пітір бер; - малдан – зекет бер; - олжаңнан – тәбәрік бер; - шөлдегенге – су бер; - шалдыққанға – көлік бер, бер, бер, бере бер!.. Алланың ризашылығы үшін бер. Кеміп қалмайсың, кеңисің! Түйін. Келер ұрпақ аталарымыз айтып кеткен осы өсиеттерді еске тұтса: «Құлым бір ұлдай киінсе, Көркемін көрген сүйінсе. Атымтай жомарт секілді, Атағым елге білінсе», – дегендей, әлеуметтік теңдікті қалыптастыру мұратының орындалуына қозғау болар еді деп көксейміз.

Агент – жастардың өміріне еніп, ажырамас досына айналды. Тіпті бүгінде «Оқусыз білім жоқ, білімсіз күнің жоқ» деген мақалды «Интернетсіз агент жоқ, агентсіз күнің жоқ» деп айтатындар көбейді. Оған қоса «агенттегі ұғымдар» деген тіркес пайда болды. Олардың бірқатарын назарларыңызға ұсынып отырмыз. Асм – ассалаумағалейкүм Қ.қ – қал қалай? Жақс - жақсы Раха – рахмет ож – оқасы жоқ нж – не жаңалық? анг айт – әңгіме айта отыр жт – жарайды блм – білмеймін нестеп – не істеп отырсың? ббр – бәрі бір Шындығында бұл тізімнің соңына жету мүмкін емес. Әр күні агентте қазақ тілінің жаңа сөздері пайда болуда. Мұның салдары ана тіліміздің шұбарланып, сөздік қордың шалалануына әкелері даусыз. Сондықтан туған тілді қастерлеу үшін әлеуметтік желілерде де мәдениетті, әдепті, бастысы – мемлекеттік тілдің тазалығын сақтай отырып, қарым-қатынас орнатуға мүдделі болайық, замандастар!

25.01.2013

Тынық мұхиттың оңтүстік-батыс бөлігінде орналасқан Фиджи елінің жекеменшік аралында суасты қонақ үйінің жобасы аяқталды. Құрылыстың аяқталуына екі жыл қалды.

12 метр суасты тереңдікте орналасқан қонақ үйде арнайы жеделсаты (лифт) болмақ. Қонақ үйдің сыртқы жағы екі бөліктен құралады. Оның бір бөлігінде жалпы көлемі 2280 шаршы метр болатын бөлмелер мен мейрамхана болады. Онда анық көрінетін әйнектелген терраса арқылы су астындағы тіршілікті тамашалуға мүмкіндік мол. Ал, екінші бөлігінде кітапхана, демалатын орын, көлемі 102 шаршы метр болатын жиын залы, сондай-ақ, неке қию рәсімі өтетін театрландырылған сахна болмақ. Қазірдің өзінде су астындағы қонақ үйде тұру құны анықталды. Мұнда келем деушілерге аптасына кем дегенде 30 мың доллар қаражат жұмсалады. Қ. ЕРАЛЫ

Алып құстардың қаңқа-сүйектерін Ла-Плата деп аталатын аргентиналық мұражай ғалымдары тапқан. Каролина палеонтологы Акостаның пікіріне сенсек, бұл пингвиндердің бойының биіктігі шамамен 2 метрді құраған. Салыстырмалы түрде айтар болсақ, қазіргі заманғы ең биік деп саналатын императорлық пингвиндердің бойының өзі 2 метрге жетпейді, 1,2 метр ғана. Алып пингвиндер қазіргі Антарктида аумағында осыдан 34 млн жыл бұрын тіршілік еткен. Бұл құстарда суда ыңғайлы жүзуіне мүмкіндік беретін әсерлі бұлшықеттері болған. Қазіргі таңда ғалымдар қосымша зерттеу жүргізіп, алып құстардың қандай топқа жатқанын, олардың тіршілік ету ортасында нендей өзгерістер болғанын анықтауды қолға алуда.

Ғалымдар Оңтүстік Африкадан осыдан 500 жыл бұрынғы бейітті тапты. Молада 200 мүрде жатқаны дәлелденіп отыр. Бір қызығы, олар бүтіндей сақталған. Швейцариялық антрополог Уго Детидің айтуынша, қазір аталған жат планета иелерінің не себепті Жерге келгенін, оларды мұнда кім болмаса не өлтіргенін анықтау үстінде. Ғалымдарды таңдай қақтырғаны – түсініксіз тіршілік иелерінің мүрдесін жерден қайта қазып алу кезінде олардың мүлдем адамға ұқсамайтынын және жерлеу дәстүрі де ерекше екені байқалған. Әрбір табытта 5 адамнан жатқанын көрген ғалымдардың қазіргі пікірі қызық. Мәселен, тіршілік иелерінің бойы 2 метр 13 сантиметр, бастары шектен тыс үлкен және ауыз қуысы, мұрын, көз мүшелерінің ізі де көрінбейтінін айтқан бір топ антропологтар, оларда ауыз болмағандықтан, телепатикалық тұрғыда қарым-қатынас жасап, жер-жерде жарқанаттар секілді тіршілік еткенін айтып отыр. Бір ғалымның пікірінше, өзге планетадан келген оларды десант ретінде Жерге

Өзіңнің туған-туысқандарыңа, достарыңа жанашырлық таныта аласың ба? Олар қиналғанда сен оларды түсініп, тыңдай аласың ба? Ал егер оны білгің келсе, бұл тест тек саған арналған.

1. Егер сен жаңа танысқан адамыңмен бірден сөйлесе кетсең... А) Оның мимикасын бақылайсың, мінезін зерттейсің. В) Әңгіме дұрыс бағытта болғанын қалап, артық нәрсе мүлде айтпайсың. С) Ол кісіге әсер еткің келіп, тәрбиелі болып, сыпайылана қаласың.

2. Сен өзіңнің құрбыңмен дауласып жатырсың. Ондай жағдайда не істейсің? А) Өз көзқарасыңнан таймай, бекініп тұрасың. В) Оны ренжітіп алмауға тырысасың, сөзін тыңдайсың. С) Достасудың жолдарын іздеп, компромиске келуді ұсынасың.

3. Автобуста сенің жаныңа жылап келіп бір қыз отырды. Не істеуші едің? А) «Мен сізге қалай көмектесе аламын» деп, тыныштандыруға тырысып көресің. В) Бұл менің шаруам емес деп, сабырлылық ұстайсың. С) Басқа орынға отырасың, себебі бөтен адамның эмоциялары сені тітіркендіреді.

4. Сен бір мерекелік кешке келіп, жаңа ортаға түстің. Өзіңді қалай ұстайсың? А) Өзіңе жақын адамды табуға тырысасың. В) Ешкімге де араласпай, мерекелік кешті өткізесің. С) Барлығымен бірдей танысып, басқаларға білдіртпей қосылып кетесің.

5. Әріптесің сенің жеке басыңа байланысты сұрақтар қойып, пәлсапалық әңгіме жүргізуде. Сенің ойынша, неліктен сенің ішкі дүниеңе біреудің үлкен қызығушылығы туды? А) Менің ойымша, ол тәрбиесіз. Себебі, артық сұрақ қойып, менің жеке өміріме қол сұғады. В) Мүмкін ол мені жақынырақ білгісі келетін шығар.

25.01.2013

С) Оныкі – жай ғана қызығушылық. Мен оған ренжімеймін.

6. Сенің жақын туысың саған өзінің жеке басының сырларын айта бастады. Бұл жағдайға сен... А) Бұрындары ондай қатынаста болмағандықтан, ұяласың. В) Жалығасың. С) Толғанасың.

7. Сен қандай мамандықты таңдаушы едің? А) Адамдармен қарым-қатынас. В) Ақпаратпен жұмыс істеу. С) Құрылғы, механизмдермен жұмыс істеу.

8. Сенің ең басты жақсы қасиетің? А) Интеллект. В) Интуиция. С) Белсенділік.

арнайы орналастырған, бірақ соңынан өлімге алып келетін жұқпалы ауруға шалдығып, жат планеталықтықтардың бұған қарсы иммунитеті болмағандықтан, бірде-бірі тірі қалмастан, жойылып кеткен. Дети есімді ғалымның пікіріне сенсек, олар Жерде өз міндеттерін атқарғаннан кейін ғарыш кемесі арқылы қайтуы керек болған екен, бірақ «үйлеріне» қайтқанын білдіретін ешқандай айғақтың болмауы себепті, барлығы тіршілігін жойғанын айтады. Нақты моланың қайда екенін айтқысы жоқ ғалымдардың айтар уәжі мынау ғана – «егер біз бұл моланың қайда екенін айтсақ, әлем зерттеушілері сонда жетіп барып, жаңалық табуға талпынады, ал, бұл біздің жұмысқа кері әсер етеді. Біраз уақыттан соң бәрі анық болады. Сол кезде Жерде өмір сүріп жатқан адамдардың қоршаған орта туралы пікірі біршама өзгереді», – дейді зерттеушілер.

9. Сенің ойыңша, басқа адамды түсіну үшін не керек? А) Өзіңді оның орнына қою. В) Оның жасаған әрекеттерін есептеп, себептеріне талдау жасау. С) Ең дұрыс шешім – оны ашық әңгімеге тарту.

10. Сенің досың – күйзелісте. Жұмысында қиындықтар туындап қалған екен. Мұндай жағдайда не істейсің? А) Мәнісін анықтап білу мақсатында көптеген сұрақтарды қоясың. В) Үндемей, оның айтқанын соңына дейін зейін қойып тыңдайсың. Ішіндегісін айтып салуға мүмкіндік бересің. С) Ең басынан қандай да бір шешімге келуге ықпал жасауға тырысасың КЕСТЕНІ ПАЙДАЛАНЫП, БАЛЛЫҢДЫ ЕСЕПТЕ

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

А

3

1

3

3

1

2

3

1

3

2

В

2

3

2

1

3

1

2

3

2

3

С 1

2

1

2

2

3

1

2

1

1

10 – 15 балл Сен қиын жағдайда жақындарыңа аяушылықпен емес, шаруамен көмектесуді жөн көресің. Бірге күйзелу саған керек емес. Сен өзіңді қоршаған адамдардың жұмыстарына араласпайсың, бөтен адамдардың эмоцияларын өзіңе жүктемейсің. Кейде сырттан сені біреулер тасжүрек деп те ойлауы мүмкін. Бірақ бұл шындық емес. Сен – сөзбен емес, іспен көмектесуді білетін жансың.

16 – 20 балл Біреулер сені ықыласты, ал басқалары – аса шыдамды деп санайды. Сен толығымен басқа адамның сезімін түсіне аласың. Белгілі бір жағдайға тура қарау – сенің ең күшті қасиетің және де мінезіңнің сипаты деуге болады. Сырттан қарағанда, сені кейбіреулер психолог деп қалуы мүмкін. Өйткені сен адам сырын ұға аласың. Сен сияқты адамдар барынша жанашыр болып келеді.

23-30 балл Сезгіштік – сенің ең мықты қасиетің. Өзіңнің жақындарынды кереметтей түсінесің және әрқашан сүйеу бола аласың. Кейде достарың сені барлығын «жүрекке жақын қабылдайсың» деп сынайды. Дегенмен, айтып салуға керек кезде сені іздейді. Сен үшін бірге күйзелу – қарым-қатынастың бір тәсілі. Адамдарды сөзсіз түсіне аласың. Ең бастысы – өзіңді дер кезінде артық күйзелуден сақтай алу.

15

Жыр-маржан СОЛОВЕЙ

В темном, тихом лесу У костра сидел я, Вдруг послышалась трель, Трель певца – соловья. Песню грустную пел, И тоску навевал. В своих трелях чудесных, Много он рассказал. Рассказал он о том, Как о розе мечтал. За любовь свою к ней Свою жизнь он отдал. Для того чтоб расцвел Этот дивный цветок, Он пожертвовал жизнью, Так он розе помог. И при этом он пел, И сгорал от любви. Все, какие он знал, Пел он песни свои. Трель за трелью звучала, А цветок расцветал. Прижимаясь к шипу Кровью жизнь он давал. И все глубже и глубже В сердце шип проходил. Соловей же все пел, С розы взгляд не сводил. Дивно цвет распустился, Засиял лепесток, Как рубин заискрился, Чудный алый цветок. Смолкла трель соловья, Его голос стихал, И влюбленный певец От любви умирал. Умер славный певец Ради розы своей, И была ему роза Всех на свете милей. На костер я смотрел, А костер прогорал, И историю эту Я в стихах написал.

***

О солнце, дай ты мне ответ На мой простой вопрос! О боги, молвите вы мне, Скажите мне всерьез! Где мне найти мою родную, Ту, что ищу давно, О ней печалюсь и тоскую, Скажите мне одно. Скажите слово, я молю вас, Я искренно прошу, Слова моей простой мольбы, Слезами орошу. Ведь неспроста пылает грусть В сердце моем сейчас. Нет, не узреть на мне улыбки, Лишь слезы катятся из глаз. Когда увижу её очи И светло-карий взгляд, Когда услышу её голос, Несказанно я буду рад. И нежный шелк её волос, Улыбка ангела из рая, И губы цвета спелой вишни. Пред ней я голову склоняю. Но это лишь моя мечта. Хочу спросить я об одном: Ответьте, боги, мне – когда Сон станет явью, а не сном?

РУСЛАН ЭРГЕНИ

Немного о себе: писать я начал в 14 лет. Разумеется, как и многие парни этого возраста, я начал писать о любви. Постепенно темы моих стихотворений менялись, и здесь я представляю на всеобщее обозрение свои стихи, как юных лет, так современные. Руслан КАЛЕЕВ

ТАТАРСКИЕ ДЕВУШКИ Темноглазые и тонкобровые, Вы гордитесь своим тонким станом, Столь изящные и благородные, Это девушки Татарстана. Конечно, прекрасны по-своему И славянские девушки разные, Но какая-то изюминка есть Только в девушках Татарстана.

Пышные волосы, вишневые губы И завораживающий, чарующий взгляд. Девушки умные и чуточку хитрые, Всякий сдружиться с вами был рад. Много на свете девушек разных, Но не со всякой мне по пути. Честно признаюсь, скажу откровенно, Милее татарок мне не найти.

СЕСТРЫ-КАЗАЧКИ Сестры-казачки, Знаком я с вами целый год. И многое про вас узнал… Вы своевольны, своенравны, Давно я это осознал. И все ж начну я по порядку – Ты, Валя – старшая из вас, Учить сестру твое призванье, Порой воспитываешь нас. А Ксюша – скромна, молчалива, Улыбкой частой всех пленит.

Вопросы задавать не надо, Улыбка много говорит. И наши добры казаки Вас сильно уважают Без вас крыло наше казачье Нигде не принимают. Но что бы я ни говорил, Вы обе так милы, Других казачек и не надо, Они нам даром не нужны.

16 января в музее Воинской Славы совместно с научной библиотекой им. академика С. Бейсембаева ПГУ им. С. Торайгырова прошел творческий вечер, посвященный 75-летию известного барда, поэта и музыканта Владимира Высоцкого. На мероприятие были приглашены учащиеся средней общеобразовательной школы № 5 г. Павлодара, члены молодежной организации «Альянс студентов Казахстана». Владимир Высоцкий родился 25 января 1938 года в Москве. Постсоветское пространство его знает и помнит как поэта, барда, актера театра и кино. Во всем Высоцкий проявлял мастерство своего таланта, которым он был наделен. Высоцкий написал свыше 100 стихотворений, около 600 песен и поэму для детей (в двух частях), в общей сложности его перу принадлежат приблизительно 700 поэтических произведений. Довольно много песен было написано специально для кинофильмов. Высоцкий пел о повседневной жизни советских граждан. Практически все сферы советской действительности получили отражение в его песнях. Его песни знал и любил весь Советский Союз. Великая Отечественная война занимает в творчестве Владимира Высоцкого значительное место. Хотя поэту на момент окончания войны было всего лишь 7 лет, песни, затрагивающие военную тему, были глубоко осмыслены. Условия военного времени, угроза смерти, борьба с врагом, нужда, голод, скорбь по погибшим – обо всем этом Высоцкий пел как о пережитом. Тексты песен были либо полностью выдуманы поэтом, либо основывались на рассказах других людей. Творческий вечер начался с песни Владимира Высоцкого «Не вернулся из боя» в исполнении под гитару студентов Павлодарского машиностроительного колледжа Мади Шаймуратова и Руслана Докуова. Учащиеся и студенты познакомились с жизнью и творчеством поэта. Вниманию гостей мероприятия были представлены видеоклипы, где Владимир Высоцкий высказывался о военной тематике в его творчестве. Библиотекарем читального зала русской литературы Марал Аблайхановной Таженовой вниманию собравшихся была представлена выставка сборников стихов и песен Владимира Высоцкого, книг и статей о самом поэте. Заместитель директора по воспитательной работе школы № 5 Рахимой Каербеккызы Муратбековой и лидером организации «Альянс студентов Казахстана» Павлодарской области Асией Мукашевой было высказано мнение о важности мероприятия в культурном и патриотическом воспитании молодежи. Аслан АЗЕРБАЕВ, заведующий музеем Воинской Славы

16

25.01.2013

Спорт әлемі С НАЗНАЧЕНИЕМ! Главой Агентства Республики Казахстан по делам спорта и физической культуры назначен Ерлан КОЖАГАПАНОВ. Ему 44 года, владеет государственным, русским и английским языками, с 2007 года занимал должность заместителя акима города Астана.

По итогам завершившегося юношеского зимнего первенства Казахстана среди самых старших ребят (16-17 лет) павлодарцы одержали уверенную победу.

Наставник волейболистов, заслуженный тренер РК Нурсултан Нурлыбаев, четко обозначил слагаемые успеха своих подопечных. Это, в первую очередь, строгая игровая дисциплина, полная самоотдача ребят во всех матчах. Любая игра, будь то поединок с амбициозными астанчанами, шымкентцами или куда менее мастеровитыми соперниками, проводилась на одном дыхании. Результат вы уже знаете. Кроме того, как подчеркивает Нурсултан Колкеевич, у наших юных волейболистов есть хороший стимул. Лучших из них (а это порядка пятишести человек) мы регулярно привлекаем к выступлениям за фарм-клуб в высшей лиге группы «А» чемпионата Казахстана. Не мудрено, что ребята стараются показать все, на что способны, выкладываются по полной программе. Вообще перспективы профессионального роста у наших юных волейболистов хорошие. Тем более, весьма заманчивыми они стали с появлением в элитной Национальной лиге профессионального волейбольного клуба «Павлодар». Этот проект осуществлен при деятельной помощи и поддержке акима области Е. Арын и его первого заместителя, председателя областной Федерации волейбола Д.Турганова. Благодаря этому полноправно заработала классическая цепочка: ДЮСШ - фарм-клуб - профессиональный клуб. Потому и наши детско-юношеские тренеры сегодня заинтересованы в результатах своей работы. До того наши лучшие молодые волейболисты для продолжения своей спортивной карьеры уезжали в другие города Казахстана и России, где есть профессиональные команды. Получалось, что наши тренеры работали на чужого дядю. Сейчас ситуация в этом плане изменилась в лучшую сторону.

ОСТАЛСЯ НА РОДИНЕ Лучший снайпер чемпионата Белоруссии Дмитрий Комаровский в новом сезоне не будет выступать за павлодарский «Иртыш». Забивной форвард решил заключить контракт с командой «Гомель». НЕСМОТРЯ НА РАЗГРОМ Молодежная сборная Казахстана, уступив в последнем матче группового этапа сверстникам из России (3:7), тем не менее, вышла в четвертьфинал Кубка стран Содружества. В составе казахстанской молодёжки играют представители павлодарского футбольного клуба «Иртыш» - Алибек Аяганов и Эльвин Аллаяров. ПОРА БЫ УЖЕ ЗНАТЬ Тверской хоккейный клуб «ТХК» оштрафован Высшей хоккейной лигой России на крупную сумму. Это связано с путаницей во время исполнения Государственного Гимна РК перед матчем «ТХК» - «Сары-Арка» (Караганда). Организаторы по ошибке включили старый гимн.

В наш бурный век всё на свете имеет цену. В том числе и футболисты. Это лишь на первый взгляд кажется, что тот или иной игрок ничего особенного из себя не представляет. Но когда глянешь на «ценник», сильно удивишься.

Возьмем, к примеру, нашу казахстанскую премьер-лигу. Так, самыми дорогими вратарями в минувшем сезоне стали Ненад Эрич («Астана») и Александр Петухов («Тобол»). На трансферном футбольном рынке за них давали по 300 тысяч евро за каждого. Бывший вратарь и капитан павлодарского «Иртыша» Давид Лория стоит в этом плане около 250 тысяч евро. Добротные защитники ценятся дороже вратарей. Так, защитник «Астаны» и сборной Казахстана Михаил Рожков, серб Джорже Туторич из «Атырау» стоят по 400 тысяч евро. А самым дорогим является, кто бы мог подумать, защитник уральского «Акжайыка» словацкий легионер Милош Брезински. Его трансферная стоимость – полмиллиона евро. Столько же стоят полузащитники Жамбыл Кукеев и серб Игор Югович. Кстати, Югович в минувшем сезоне сыграл всего два матча в составе павлодарского «Иртыша», после чего отбыл на свою историческую родину. Что-то у него в наших краях не сложилось, но в цене сербский хавбек не потерял. Ну, а что касается форвардов, то во все времена они ценились очень высоко. Самыми дорогими в нашем чемпионате сезона-2012 оказались серб Бранко Илич и «узбек» Александр Гейнрих. За них давали почти по миллиону за каждого, точнее, по 800 тысяч евро. Ну, да они, пожалуй, таких денег стоят, ребята талантливые.

В Красноярске (Россия) недавно проходил XI открытый всероссийский турнир по вольной и женской борьбе на призы Академии борьбы имени Д. Г. Миндиашвили. В турнире приняли участие борцы из Киргизии, Узбекистана, Таджикистана, Монголии, Казахстана, Азербайджана. В каждой весовой категории участвовало более пятидесяти спортсменов, а в весовой категории 66 кг было рекордное количество борцов – 73. Борцы факультета физической культуры и спорта ПГПИ на этот турнир поехали благодаря сотрудничеству с Институтом спортивного единоборства им. И. Ярыгина и показали хороший уровень подготовки. Эльмира Сыздыкова в весовой категории 72 кг завоевала золотую медаль. Мамед Ибрагимов в своей весовой категории 96 кг завоевал серебряную медаль. Аймангуль Толеухан – обладательница бронзовой медали в весе 55 кг. Тасболат Журсунов был пятым в весовой категории 50 кг. Тренировали наших борцов Ж. Усин, Е. Кистаубаев, А. Сыздыков, В. Абрамов. Они также приняли участие в семинаре «Актуальные проблемы вольной борьбы», который провел профессор Академии борьбы имени Д. Г. Миндиашвили, академик А. И. Завьялов. Ержан КЫСТАУБАЕВ

25.01.2013

НА ТОМ ЖЕ МЕСТЕ… В обновленном рейтинге ФИФА Казахстан по-прежнему значится на малопочетном 142-м месте. Между футболистами Чада и Барбадоса. Хотя за объективность рейтинга далеко не все ручаются. ЭХ, ТИТИ… Любимец павлодарских болельщиков Тити Эссомба заключил годичный контракт с футбольным клубом «Тараз». В своё время Эссомба выступал за молодёжную сборную Камеруна. УСТУПИЛИ… В товарищеском матче в Турции футболисты павлодарского «Иртыша» уступили китайскому клубу «Далянь Шидэ» - 1:2.

АҚШ-та кәсіби бокстан орта салмақ дәрежесіндегі WBA чемпионы қазақстандық Геннадий Головкин мен Еуропа чемпионы поляк Гжегож Прокса арасындағы кездесу аяқталды. Жекпе-жек алғашқы раундтан-ақ тартысты басталған. Бірінші раундтың өзінде Головкин қарсыласын соққының астына алып, жеңіл нокдаунға жіберген болатын. Алайда, есін тез жиған поляк боксшысы кейінгі кезеңдерде Геннадидің соққыларынан сауатты қорғана білді. Жекпе-жектің төртінші кезеңінде Головкин Прокса қорғанысын бұзып, оған бірнеше соққысын дарытқан еді. Ауыр нокдауннан Гжегож есін әрең жиып, раунд соңына дейін аяқта тұра білген. Алайда, Геннадий Головкин келесі раундта кездесудің тағдырын шешіп, Проксаны нокаутқа жіберді.

Осылайша қазақстандық спортшы шаршы алаңдағы өзінің 24-ші жеңісіне қол жеткізді. Оның 21-і нокаутпен. Айтка кетейік, осынау жекпе-жек басталмастан бұрын Гжегож Прокса Головкинді нокаутпен жеңемін деп мәлімдеген болатын.

BAQ.KZ

17

Тылсым Бүгінде әлеуметтік айтқанда, бұл жiгiттi қырғыздармен ғылымдар саласынтуыстастыратын, бiрiктiретiн ортақ да «энтелехия» деген термин қуат көзi, ортақ кеңiстiк, ортақ руқолданылып келеді. Бұл терминді хани өрiс, ортақ түп-тамыр, ортақ ең алғаш рет Аристотель сөз етқайнар көз, яғни ортақ энтелехия кен. Адамның жаны мен тәнi туражоқ. лы айта келiп, Аристотель «жан – Ендеше ортақ энтелехияны тәннiң энтелехиясы» дейдi. Бiрақ, (яғни, ортақ рухтастықты, ортақ орыстың білгір философы Павел тiлеулестiктi, ортақ өрiстi, ортақ Флоренский (1937 жылы атыкеңiстiктi, ортақ мұраттастықты, лып кеткен – автор) бұл ұғымға ортақ тiлектестiктi, ортақ Тұңғыш Президент – Елбасы Н.Ә.Назарбаев маңыз жүктеп, мағына үстеп, «энмүдделестiктi) қалыптастыратын, телехия» терминiнiң қолдану аяқалыптастыра алатын не? Тiл! Тек «Қазақстан-2050» Стратегиясы қалыптасқан сын кеңiтiп, өрiсiн мүлде ұзартып тiл ғана! Тiл болғанда да, ортақ тiл! мемлекеттің жаңа саяси бағыты» атты дәстүрлі Жолжiбердi. Ол: «Белгiлi бiр ұлттың Екiншi жағынан, қазақ дауында: «Қазақ тілі – біздің рухани негізіміз. Біздің мыңдаған, миллиондаған жылұлтшылдары, ұлтжанды азаматміндетіміз – оны барлық салада белсенді пайдалана отыдар бойы жетiлдiрiп, тырнақтап тары бүгiнгi күнi тек қана қазақ рып дамыту» дегені мемлекеттік тіл мәселесін арқау етқалыптастырған ұшан-теңiз ұлттық тiлiнде ғана емес, орыс тiлiнде кен талай мақалаларға негіз болды һәм болуда. құндылықтары сол ұлт өкiлiнiң бойде сөйлеп, орыстiлдi баспасөз ына қалай және не арқылы сiңедi? беттерiне шығып, өз позициялаТек тiл арқылы. Тек рын, ұстанымдарын ұлттық тiл арқылы жеткiзiп отыруы ғана. Демек, ұлттық керек сияқты. Қатiл – энтелехияның зiргi күнi ұлттық нағыз қайнар көзi», құндылықтар үшiн – дейді. жүрiп жатқан күКүн сайын рестiң алғы шебi – жаңарып, әлемді орыстiлдi қазақтар. таңдандырған қазақ Оларды ұлттық мемлекетін аяқтан құндылықтар аяшалып құлататын сына қайтару, жалғыз-ақ міні мүкiндiктерi мен бар. Ол – тілдің бiлiмiн ұлттық күрес бүгінгі жағдайы. үшiн ұтымды пайТәуелсіздік алғалы далану – басты қоғамда мемлекеттік мiндеттердiң бiрi тіл туралы дау-даболса деп ойлаймай, өкпе-реніш бір мын. Сондықтан да сәт те толастаған баспасөз, интернет емес. «Тілі тәуелсіз құралдары қазақ болмай, ұлт құндылықтарын тәуелсіз болмайды. орыс және басқа Тіл – ұлттық рухтың тiлдерде молынан асыл діңгегі. Ал насихаттауы бүгінгі ұлттық рухсыз ұлт күні өте қажет екені тәуелсіздігі болған даусыз. да емес, оны тарих Ұлт ұстазы А.Байкөрген де емес» тұрсынов: «Орысдеген Мұстафа ша оқығандар орыс Шоқайдың сөзінде сөзінің жүйесіне көрегендік барын дағдыланып үйренмойындауымыз кеген, ноғайша оқырек, мойындайтын ғандар ноғай сөзінің уақыт та жетті. нас» деген бiр ғана, жалғыз ғана сөздiң өне жүйесіне дағ-дыланып үйренген. Қазақ сөздерін Енді энтелехияға қайта оралайық. Мәселен бойына жинақталған магиялық қуаттың, алып, орыс я ноғай жүйесімен тізсе, әрине, адамның жаны көзге көрiнбегенімен, оны энергиялық өрiстiң әсерiн! ол нағыз қазақша болып шықпайды. Сондай сезінуге болады. Сол секілді, энтелехия деп Ендi көз алдыңызға мынадай бiр жайды кемшілік болмас үшін әр жұрт баласын әуелінде көзге көрiнбейтiн, бiрақ сезiнуге болатын энер- елестетiңiзшi: осы топтың iшiне қырғыз тiлiн өз тілінде оқып, өз тілінде жазу-сызу үйретіп, өз гияны айтады. Яғни, энергиялық өрiс немесе бiлмейтiн бiр қырғыз жiгiтi кiрiп кетсiн делiк. тілінің жүйесін білдіріп, жолын танытып, балаэнергиялық өрiстiң бiр түрi. П.Флоренскийдiң Ол не iстер едi? Әуелi жан-жағына меңiрейе лар әбден дағдыланғаннан кейін басқаша оқыта айтуынша, ұлттық тiлде энтелехия, яғни қарап бiраз тұрады. Сонан кейiн ше? Сонан бастайды. Біз де тіліміз бұзылмай сақталуын энергиялық өрiс болады. Мәселен, бiр ұлттың кейiн… есiнейдi. Сонан соң? Сонан соң зытып тілесек, өзгелерше әуелі ана тілімізде оқытып, екi өкiлi кездестi делiк. Мұның бiрi ана тiлiн жоғалады. Неге? Мейлi, «Манас» эпосының сонан соң басқаша оқытуға тиіспіз», – десе, жетiк бiледi де, екiншiсi – ана тiлiнен мүлде магиялық қуаты, энергиялық күшi мың жерден алаш ардагері Х.Досмұхамедұлы: «Ана тілін мақұрым. Ана тiлiн жетiк бiлетiн адам әлгiнiң құдiреттi болсын, осы жырды жырлап жатқан біліп тұрып, бөтенше жақсы сөйлесең, бұл – ана тiлiн бiлмейтiнiн бiрден сезедi. Қайтiп? манасшының шеберлiгi жүз жерден өтiмдi сүйініш. Ана тілін білмей тұрып, бөтенше жақсы Энергиялық өрiс арқылы. Энтелехия арқылы. болсын, оны қырғыз тiлiн бiлмейтiн әлгi жiгiт сөйлесең, бұл – күйініш», – деген еді. Тiптi, мұның екеуi де өздерiнiң энтелехиясы қабылдай алмайды. Өйткенi, ол байғұста мұны Сөзімізді түйіндей келе айтарымыз: рухани ортақ емес екенiн, энергиялық өрiстерi екi қабылдайтын «антенна» жоқ. Ұлттық түйсiнiм негізіміз – ана тіліміздің мәртебесін, дәрежесін басқа, екi бөлек екенiн iшкi түйсiк арқылы жоқ, ұлттық сезiнiм жоқ, ұлттық тұщыным асқақтату, оны әрбір қазақстандықтың ортақ жоқ. Сонымен бiрге бұл жiгiт «қырғыз тiлiн әрі дара тіліне айналдыру – жоғары шенді айна-қатесiз сезiнедi екен «Ұлттық тiл – энергияның көзi, энтелехияның бiлмегенiм, «Манасты» түсiнбегенiм ұят-ау» тұлғалардан бастап әрбір азаматтың міндетіне, ошағы» дейдi П.Флоренский. Мұны қалай деп еш уақытта ойланбайды және оны бiлiп парызына айналуы тиіс. Ал осы парызды мойындамасқа?! Мәселен, «Манас!» деп алуға ниет те, ынта да, ықылас та танытпай- сезінуге себеп болар, көкірек көзді оятар – ұран шақырылғанда, бұл ұранға қызбайтын, ды. Өйткенi, мұның өрiсi де, кеңiстiгi де бөтен. ұлттық сана-сезім, ортақ энтелехия. қызынбайтын қырғыз болмайды. Үлкен-кiшiсi Оның күш-қуат алатын, рухани энергия жинайтүгел дүр көтерiледi. Мiне, көрдiңiз бе, «Ма- тын өрiс-қонысы да мүлде бөлек. Бiр сөзбен Амантай ТОЙШЫБАЙҰЛЫ

Бүгінде орыс сөздерін қоспай сөйлейтін қазақты табу қиын. Мейлі ол осыдан бірнеше жыл бұрын Отаның бетке алып келген қазақ болсын, орысша сөз қосып сөйлеу қазір модаға айналды. Былайша айтқанда, өзіміз ана тілімізді эсперанто тіліне айналдыруға атсалысып жүрміз. Біреулер бұл қалай болғаны дер?.. Жуырда қазақы орта деп ойлап жүретін жігіттер арасында болғанымда орыстың жаргондарын естіп, жағамды ұстадым. Сонда екі сөздің бірінде «даже», «тоже», «пока», «да», «нет», «еще», «в смысле», «давай», «братан», «забыла», «можно», «значит», «активист», «супермаркет», «пропаганда», «ни пуха, ни пера» секілді сөздерді жиі қолданғаны есімде қалыпты. Бұл қалай болғаны сонда? Қазақы жігіттер деп жүрген азаматтар ана тілімізге осындай қиянат жасап жатқанда, рухы бөтен қазақтар мен өзге диаспораларға не айтасыз? Шындығында, жаһанда «эсперанто» тілін жасауға

18

мүдделі топтар миллиардтаған ақша жұмсаса, біз өзіміз-ақ жасанды тілдер қатарына қосылуға алғы шарттар жасап жатырмыз. Эсперанто – дүниежүзі халықтарының арасына ең көп тараған халықаралық жасанды тіл, халықаралық қарым-қатынастың қосымша құралы екен. Эсперантоны алғаш 1887 жылы варшавалық дәрігер Л.Заменгоф құрастырған. Оның негізгі сөздік қоры роман тобындағы тілдердің көпшілікке кеңінен танымал сөздерінен құрылған. Бүгінгі жаһандану заманында ұлттық құндылықтың орнына жалпы адамзаттық игілікті мүдде тұтатын эсперанто тілінің тұзағына өзіміз түсіп, қазақтың тоғыз дыбысының тынысын мейлінше тарылтудамыз. Ал бұдан шығар бір ғана жол бар. Ол – қазақы мәдениет пен алаштық рух.

25.01.2013

Тамсанар

Тақия – кестелеп, сырып тігілген дөңгелек жеңіл бас киім. Пәс – шашақты биік тақия. Топы – жан-жағы тік, төбесі жайпақ тақия. Төбетей – төбеге ғана киетін дөңгелек жұқа тақия. Күләпәрә – мауыттан, шұғадан, шидемнен тігілген, басты шаңнан қорғау үшін жазда не жаңбыр мен қардан сақтану үшін қыста тымақтың сыртынан киетін жеңіл бас киімнің бір түрі. Бөрік – елтіріден, аң терісінен істелген, жиені жұрын жүргізген, матамен тысталған, құлақсыз дөңгелек бас киім. Жаздық, қыстық түрлері бар.

Жапатай – бас киімнің бір түрі. Құлақшын – аң терісінен, елтіріден тігілген, құлақты жауып тұрар бөлігі бар жылы бас киім. Малақай – құлақшынның бір түрі. Қалпақ – ақ қозының күзем жүнінен түбіт аралыстырып басқан, жұқа киізден тігілген жаздық бас киім. Ақ қалпақ, айыр қалпақ түрлері бар. Тымақ – аң терісінен жасалған, суықта киетін, мойынды, құлақты жауып тұратын бөлігі бар жылы, қалың бас киім. Делегей – қыста қардан, жауын-шашыннан қорғану үшін құлақшынның, тымақтың сыртынан киетін жамылғыш бас киім. Шалма – ендей кездемеден жасалған, басқа орайтын бас киім. Дастар – қымбат матадан орап жасалған арнайы бас киім. Сәлде – имандардың басқа орайтын салмасы. Мұрақ – қайырмасының арт жағы иіліп, қошқар мүйізделген, салтанатта, тойда киетін хан мен уәзірдің сәнді киімі. Тәж – хан мен патшалардың алтындатқан лауазымды бас киімі.

Жанар ЕЛЕШОВА

Халқымыздың сыршыл ақыны, Мемлекеттік сыйлықтың лауреаты Тұманбай Молдағалиевтың бірде Жапон еліне жолы түсіпті. Сол сапарынан Тұмекең әйеліне сыйлыққа әсем безендірілген, әлеміште боялған желпуіш ала келеді.

– Тұмаш, Жапон елінен әкелген әлгі желпуішінді сындырып алдым, –дейді оған бірде әйелі.

– Сынып қалғаны қалай? – дейді Тұмекең таңданып.

– Білмеймін... Әйтеуір сынып қалды.

– Жапондар сынатын дүние жасамаушы еді ғой? Сен онымен қате желпіген шығарсың?

– Қате емес, кәдімгідей былай желпідім, – деп әйелі алақанымен желпіп көрсетеді. Сонда Тұмекең мырс етіп: – Жапонның желпуішімен олай желпімейді. Желпуішті ұстап тұрып, басты шайқайды, – деген екен. «...деген екен» кітабынан

Домбыра – қазақтың ұлттық танымындағы ең қастерлі дүниенің бірі. Ол қашанда қазақтың төріне ілінеді. Домбыра жайлы небір аңыздар ел аузында әлі күнге дейін сақталған. Қазақтың мұңы, қуанышы, көңілінің түрлі толқындары осы домбыраның көмейінде жатыр. Ғасырлар бойы үнінен төгілген мыңдаған күйлер – әуенге айналған қазақтың болмысы, қазақтың өзі. Тіл жеткізбегенді жеткізген, асау өзенді кері ағызып, қысыр нарды идірген де домбыраның құдіретті үні дейді дана халық. «Қазақты қазақ дегенше, домбыраны қазақ десейші!» деген осы болса керек. Ғалымдардың зерттеуі бойынша, Жамбыл облысына қарасты Майтөбе елді мекенінен табылған тасқа жазылған таңбада би қозғалысындағы бес адам, астында домбыраның кескiнi бейнеленген. Б.з.д. 4 мың жыл тарихы бар неолит дәуiрiне тиiстi бұл дүние домбыраның тарихы сонау тас дәуiрiнен тамырлағанын дәлелдейді. Демек, домбыраның тарихы қазақ тарихымен сабақтасып, тереңде жатыр.

Павлодар облысы еліміздің өркендеуі мен дамуына серпін беретін «өндірістік орталық» екені шындық. Ендеше осы өңірдің нендей жетістіктерге жеткендігін, қандай белестерді бағындырғанын білу қызық болар. Осы сұрақтар төңірегінде редакция сауалнама жүргізген болатын.

Г.Н.КЕНЖЕБАЛИНА, С.Торайғыров атындағы «Медиаорталықтың» басшысы Біріншіден, біздің өңірді өндірістік жетістіктері үшін жоғары бағалайды. Біздің облысымыз Қазақстанның өндірістік орталығы болып саналады. Инновациялық индустрияны дамытуға Павлодар облысы өзінің ауқымды да орасан үлесін қосуда. Екіншіден, біз білім беру жүйесімен мақтана аламыз. Біздің өңір оқушылары мен студенттері республикалық, халықаралық байқаулар мен олимпиадаларда жоғары орыннан көрінуде. Павлодар Қазақстан бойынша білім беру мектебінің орталығына, астанасына айналды деп айтсам қателеспеймін. Үшіншіден, өлкемізде өндірістің қарқынды дамуына орай, бізде облысымыздың инфрақұрылымы дамыған. Төртіншіден, мен С.Торайғыров атындағы Павлодар мемлекеттік университетінің білім берудегі қызметін атап өтер едім. Университетімізді республикалық жоғары мектептердің арасынан топ жарған оқу орындар қатарынан көремін. Оған дәлел, жақында университетіміз білікті мамандар даярлаудағы жетістіктері мен Павлодар облыстық әлеуметтік-экономикалық дамуына сүбелі үлес қосқаны үшін І дәрежелі «Айбынды еңбегі үшін» құрмет белгісімен марапатталды. С.К.ШАЙМАРДАНОВА, филология ғылымдарының кандидаты, профессор Біздің өңірді өндірістік орталық ретінде барша ел таниды. Оған дау жоқ шығар. Мен Павлодар халқының бойындағы жетістіктеріне тоқтала кетсем. Біздің өңір жұртшылығы мәдениетке, жаңашылдыққа жақын. Атадан жеткен мұраға аса бір құрметпен, жауапкершілікпен қарайды. Ертістің Павлодар өңірі тұрғындарының әдемілікке құштарлығы басым, эстетикалық талғамы зор. Облыс орталығымызды барынша әсем де жаңашылдыққа бейімді етуді мақсат етіп келудеміз. Жыл сайын жаңа ескерткіштер мен монументтер салынып, қала сәнін келтіруде. Павлодарлықтар өз жерінде туған еліне қызмет етіп кеткен танымал азаматтарын ұмытқан емес. Елімізге адал еңбек еткен дарынды академигіміз Қ. Сатпаевқа, Ресей мен Қазақстан достығының белгісі ретінде былтыр Ш.Уалиханов пен Г.Потанин құрметіне ашылған ескерткіштер. Осы сынды халық есінде мәңгі қалатын естеліктер мен көзтоярлық су бұрқақтар, әдемі ғимараттар көптеп облыс орталығымыздан орын алып, өңір халқының қуанышына айналып, жадында мәңгі қалары сөзсіз.

Қожагелді МӘУЛЕНҚҰЛОВ, дарынды ер балаларға арналған облыстық қазақ-түрік лицей-интернатының қазақ тілі және әдебиет пәнінің мұғалімі Білім саласындағы қол жеткізген жетістіктері ауыз толтырып айтарлықтай. Неге десеңіз, республика көлемінде білім сапасы жағынан облысымыз жоғары көрсеткіштерді көрсетіп отыр. Бұны өз кезегінде Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевтың өзі де мойындаған еді. Қазіргі таңда өзге елдермен иық теңестіріп, бір деңгейде тұру үшін білім саласының маңызы зор. Елдің болашағы қазіргі жастардың білім деңгейімен тікелей байланысты. Неғұрлым білім деңгейі шынайы түрде биікке көтерілген сайын елдің де экономикасы тұрақты дамиды, тәуелсіздік тұғыры да нығарлана түседі.

Самал КАЛИЕВА, магистрант Важнейшее достижение Павлодарской области – это проведение в сентябре в Павлодаре IX Форума межрегионального сотрудничества Казахстана и России с участием глав государств. Это событие большого масштаба и хорошее подспорье в деле укрепления добрососедских отношений между нашей республикой и Российской Федерацией, а также создания Евразийского союза. Очень важное событие для жителей Павлодарского региона – открытие Регионального кардиохирургического центра, который оснащен самым современным медицинским оборудованием. Благодаря этому, уверен, будет спасено множество человеческих жизней. Открытие в нашем городе Дворца спорта «Баянтау» - еще одно значимое свершение: большое количество людей получают возможность заниматься спортом в хороших условиях.

Руфина ТОРПИЩЕВА, магистрант IX Форум межрегионального сотрудничества Республики Казахстан и Российской Федерации, посвященный Развитию сотрудничества в сфере инноваций и промышленной кооперации между регионами Республики Казахстан и Российской Федерации на мой взгляд показатель доверия к Павлодарской области, тем самым подтвердив свой высокий статус инновационно-ориентированного регион. На мой взгляд, одним из крупнейших достижений области является определение направления работы о реализации на территории Павлодарской области масштабного проекта «Инновационный город науки».

25.01.2013

19

Соңғы бет Қазақстан Республикасы Үкіметінің бекітуімен «Қолжетімді баспана-2020» бағдарламасы 2013 жылдың қаңтарынан бастап жүзеге аспақ. Бағдарлама тұрғын үй нарығындағы ахуалды және қатардағы Қазақстан азаматтарының тұрғын үй жағдайларын жақсартуға бағытталған. Осыған орай, еліміздің кез келген жас отбасы Бағдарламаға қатысуға құқылы.

Қойылатын талаптар: 1) ерлі-зайыптылардың екеуінің де жасы 29-дан аспауы; 2) некеде тұрған кезеңнің 2 жылдан кем болмауы; 3) отбасы құрамына ерлі-зайыптылар, кәмелетке толмаған және еңбек етуге қабілетсіз балалар, ерлі-зайыптылардың еңбек етуге қабілетсіз атааналары кіреді; 4) Бағдарлама қатысушысының және оның отбасы мүшелерінің Бағдарламаға қатысуға өтініш берілген елді мекенде тіркеуде тұруы; 5) Бағдарлама қатысушысының және оның отбасы мүшелерінің кейіннен сатып алуға болатын жалдамалы тұрғын үйге қоныстану үшін Бағдарламаға қатысуға өтініш берген елді мекенде жеке меншік баспанасының болмауы; 6) ерлі-зайыптылардың және олардың отбасы мүшелерінің соңғы 5 жыл ішінде тұрғын үй жағдайларын қасақана нашарлату жайттарының болмауы; 7) өтініш берер алдындағы соңғы 6 ай үшін отбасының таза жиынтық отбасылық кірісі (зейнетақы аударымдарын, жеке табыс салығын және басқа шегерімдерді алып тастағанда) мыналар шегінде болуы: а) ең төменгі шек: қалалар мен елді мекендер үшін – өмір сүруге қажетті ең төменгі қаражаттың 3 еселенген мөлшері; б) ең жоғарғы шек: барлық қалалар мен елді мекендер үшін – өмір сүруге қажетті ең төменгі қаражаттың 12 еселенген мөлшері. Ай сайынғы төлемдер мөлшерлемесі: Жалдамалы тұрғын үйге кіру үшін әр қатысушы банктегі жинақ шотына салымға ай сайынғы жарналардың 6 еселенген мөлшерінде кепілдік жарна салуға тиіс (үлгі бойынша бұл сома 28 620*6 = 171 720 теңгеге тең). Ал, 50% жинақтаған соң және жинақтау талаптарын орындағаннан кейін тұрғын үй қарызын өтеп, үйді сатып алады. Тұрғын үй қарызын өтеу 15 жыл бойы 18 900 теңгені құрайды. Шектеулер: Ай сайынғы таза жиынтық кірісі ең төменгі күнкөріс минимумының 15 еселенген мөлшерінен аспайтын отбасылар үшін 261 585 теңгені құрайды. Ескерту: Төлемдерді ұқыпты түрде орындау қажет. Салымға жарналар уақтылы енгізілмеген жағдайда, жалдамалы тұрғын үйде нақты тұрғаны үшін өтемақы төлей отырып, жалдаушы жалдамалы тұрғын үйден шығуға мәжбүр болады. «Қолжетімді баспана-2020» бағдарламасы бойынша қосымша ақпаратты 8-800-080-1880 телефоны бойынша (қоңырау шалу тегін), сондай-ақ Құрылыс жинақ банкінің www.hcsbk.kz сайтынан алуға болады. Дайындаған Айгүл МОЛДАШ

Құрметті Павлодар облысының тұрғындары!

Сіздерді «Хабар» ұлттық арнасында 14 облыстың мықтылары сайысатын «Аймақтар аламанында» павлодарлық қызжігіттерге жанкүйер болып, қолдау көрсетуге шақырамыз. Ол үшін 7015 нөміріне қоңырау шалып, 3 санын теріп, Павлодар облысының 12 реттік нөміріне дауыс беру қажет! Қонырау шалу ақылы: Актив, Кселл, Билайн байланыс құралдары үшін 145 теңгені құрайды. Павлодар облысының ең үздік атануына сіз бен біз болып атсалысайық!

УВАЖАЕМЫЕ ЧИТАТЕЛИ! Сообщаем вам, что мы завершаем конкурс «Мисс Регион.kz». Благодарим всех участниц, кто в течение нескольких месяцев украшал страницы нашей газеты. В следующем номере вы узнаете имена победительниц, которых ждет заслуженная награда.

Меншік иесі:

«Павлодар облысы әкімінің аппараты» мемлекеттік мекемесі, «Центр аналитической информации» ЖШС-і, «Регион.kz» облыстық газеті. Басылым Қазақстан Республикасының Мәдениет және ақпарат министрлігінде тіркелген. Бұл туралы 23.11.2012 ж. № 13189-Г куәлігі берілген.

20

Директор: Руслан БІЛӘЛОВ Бас редакторы: Нұрлат БАЙГЕНЖЕЕВ Жауапты хатшы: Ерсайын ЕРТІСБАЕВ Тілшілер: Құндыз ҚАБЫЛДЕНОВА Дмитрий ЛАРИОНОВ Әсемгүл ҚАСЕНОВА Айгүл МОЛДАШ Дизайн: Әсет ТЕМІРБАЕВ Корректор: Дана МҰРАТОВА

«Регион.kz» облыстық жастар газетінің «Ертіс дарыны» аймақтық ғылымитәжірибе орталығымен бірлескен жобасы Сіз «Астанада өтетін «EXPO-2017» халықаралық көрмесіне ең жас өнерпаз ретінде павлодарлық жастар қатысуы мүмкін бе?» деп ойлап көрдіңіз бе? Мұндай сұрақ қоюымыздың сыры бар. Неге дейсіз бе? Оған лайықты өнертапқыштар арамызда жүр. Олар – Абай атындағы №10 лицейдің 10-сынып оқушысы Рабия Жұмабекова мен қазақ-түрік ұлдар лицейінің 11-сынып оқушысы Асқат Мұхаммед. Жас өнертапқыштар «Мобильді энергия көзі» деп аталатын электр тоғын өндіретін құрал жасапты. Осы жайлы ақпарат алу мақсатында жастармен сұхбаттасқан едік.

«Регион.kz»: «Мобильді энергияның» артықшылығы неде? Рабия Жұмабекова: Біріншіден, «Мобильді энергия» өте ыңғайлы. Себебі, құралдың салмағы 8 килограмм ғана. Екіншіден, құралды жинап, арнайы сөмкесіне салып, достарыңызбен саяхатқа немесе серуендейтін жерге алып баруға болады. Ал құрастырып жинағанға Сізге бар жоғы 5-6 минут жеткілікті. Үшіншіден, өзіңізге керекті энергияны тұтынуға мүмкіндік туады. Мәселен, қондырғыдан тұрмыстық тұтынуда 16 Ватт қуатты, 6 вольттық электр энергиясы күшінің тасымалдау көзі өңделеді. Бұл дегеніңіз, телефонды қуаттауға немесе бір шамға жарық беруге жетеді. Ал қосымша арнайы құралын қолдансаңыз, теледидар көріп, tefal-ға су қайнатып, шай ішсеңіз де болады. «Регион.kz»: Бұл құралдың тағы қандай артықшылықтары бар? Асқат Мұхаммед: Әлемде мұндай жеңіл әрі тез жиналып құрылатын энергия көзін алушы құрал жоқ. Сондықтан да, «Мобильді энергия» ғалымдар мен өнертапқыштардың қызығушылығын тудыратыны хақ. Сонымен қатар, құрылғыны күнделікті өмірде энергия қуатын пайдалануда қолдануға болады. «Регион.kz»: Не себепті құралдарыңызды «Мобильді энергия» деп атадыңыздар? Рабия Жұмабекова: Бұл құрылғыны пайдаланушы өзімен бірге алып жүре аларлықтай ыңғайлы болғандықтан осындай атау бердік. «Регион.kz»: Құрал қандай бөлшектерден тұрады? Асқат Мұхаммед: Аккумулятор, реле-регулятор, генератордан тұрады. Осы үш бөлшектерден биіктігі 3 метрге дейін жинап құруға болады. Тиісінше жел өте қатты болса жел құрылғыны 1-2 метр биік етіп құрастыруға болады. «Регион.kz»: Бұл құралдың энергия өндіретін көзі – табиғи жел ғой. Егерде жел болмаған жағдайда ше? Рабия Жұмабекова: Біз Қазақстанда баламалы энергияны өндіру жолдарын зерттегенде, желден мол энергия алуға болатынын ұқтық. Өйткені, елімізде жылдың төрт мезгілінде де жел тоқтамайды. Сондықтан, жел энергиясын өндіруді жолға қойып, электр энергиясына деген сұранысты азайтуға болады. Ал біздің «Мобильді энергияға» аз ғана лептің өзі жеткілікті немесе жел болған кезде батареяға жиналған қуаттан электр тоғын ала беруге болады. «Регион.kz»: «Мобильді энергия» құралын құрастыруға көмектескен ғылыми жетекшілерің бар шығар? Асқат Мұхаммед: Аталмыш құралды құрастыруға тікелей атсалысқан ғылыми кеңесшіміз –А.Драбинский және ғылыми жетекшіміз Н.Каримова. «Регион.kz»: Энергия өндіруші құралдарыңызбен байқауларға қатысып көрдіңіздер ме? Рабия Жұмабекова: Облыстық байқауда бірінші орын алдық. Енді республикалық байқауға дайындықты пысықтап жатырмыз. Айтқандай, 28 қаңтарда Асқат Мәскеуде өтетін халықаралық байқауға қатысады. Онда әлем өнертапқыштарының назарын аударады деп ойлаймыз. Негізінен біздің түпкі мақсатымыз «EXPO-2017» халықаралық көрмесіне қатысу. «Регион.kz»: Патент алдыңыздар ма? Асқат Мұхаммед: Патент алған жоқпыз. Дегенмен бұл істі қолға алудамыз. «Регион.kz»: «Мобильді энергияны» жетілдіріп, сатылымға қоюға деген ниет бар ма? Рабия Жұмабекова: Әуелі, құрылғының тиімділігін дәлелдеп, оған патент алайық. Сосын бұл мәселемен де айналысамыз.

Редакцияның мекенжайы: 140000, Павлодар қаласы, Ленин көшесі, 143 үй.

E-mail: regionkz@mail.ru Біздің сайт: www.region-pvl.kz Байланыс телефондарымыз: Директор: 61-81-10 Редакция/факс: 61 80 07 Маркетинг және жарнама бөлімі: 61-80-43 Хаттар, қолжазбалар, фотографиялар мен суреттер рецензияланбайды және қайтарылмайды. Редакция оқырмандардан

түскен барлық хаттарға жауап беруді міндетке алмайды. Жарнамалық материалдардың мазмұнына жарнама беруші жауап береді. Авторлардың пікірлері редакция ұстанған көзқарасқа сәйкес келмеуі мүмкін. Жарияланған мақалаларды, фотосуреттерді және безендірулерді көшірмелеу тек КМК рұқсатымен жүзеге асырылады. Басылым Павлодар, Екібастұз, Ақсу қалаларына және облысымыздың барлық аудандарына тарайды.

«Регион.kz» газетіне «Қазпошта» ААҚ, Главпочтамт және «KazPress» ЖШСнің пошта бөлімшелерінде жазылуға болады. Газет аптасына бір рет шығады, апталық таралымы 8 000 дана. Тапсырыс № Г13-2145 Павлодар облыстық «Вестник» ЖШС баспаханасында басылды. ҚР Павлодар облысы, Екібастұз қаласы, Әуезов көшесі, 15-үй. Газеттің сапалы басылуына баспахана жауап береді. Телефондары: 8/7187/ 34-47-00; 34-60-20

25.01.2013