Woningventilatie en renovatie Bouwbesluit, bewoners en de praktijk Workshop Energie Nul73 Ir. H.J.J. (Harm) Valk Nieman Raadgevende Ingenieurs BV
19 mei 2015
Ventilatie • Waarom ventileren? • Kwaliteit en regelgeving en dat is niet altijd het zelfde • Energiezuinig ventileren en een goed binnenklimaat schijnbare tegenstelling in balans brengen
• Geluid van ventilatie fluisterstil op stand 3 • Vragen en discussie
20-5-2015
3
Wat is ventileren?
4
Hoe wilt u ventileren?
Wat vinden bewoners belangrijk?
Bron: Monicair
Fris is vers?
Wat is ventileren? • open raam? • frisse lucht?
• roosters? • ventilator? • afzuiging? • balans?
20-5-2015
8
Ventilatiesystemen in Nederland • Systeem A – natuurlijke toe- en afvoer
• Systeem B – mechanische toevoer, natuurlijke afvoer
• Systeem C – natuurlijke toevoer, mechanische afvoer
• Systeem D – mechanische toe- en afvoer
• Systeem E / X – hybride C / D – lokaal D 20-5-2015
9
Regelgeving – de hoofdlijn • Bouwbesluit is minimum capaciteit – minder mag niet – terugregelen mag wel
• Bij bouwaanvraag aantonen – uitvoeringscontrole niet door overheid – verantwoordelijkheid opdrachtgever
– Ventilatiekeur VLA – Toekomst: ‘as built’ / private toets
• Nieuw sinds 2012: geluidseis < 30 dB – randvoorwaarde voor daadwerkelijk gebruik
10
Bouwregelgeving: CO2 als maatstaf • 1200 ppm CO2 – consensus op basis van (oud) onderzoek – hygiënische grens
• CO2 is indicator voor andere vervuilingsbronnen – andere vervuilingsbronnen • vocht • roken • fijn stof • VOC’s (volatile organic compound) • schimmels en bacterien • geur – maatstaf voor luchtwisselingen – geen garantie op goede binnenluchtkwaliteit • wel meest praktisch uitvoerbaar 11
Energie en ventilatie
Vervuiling
Energiegebruik
Vervuiling
Ventilatiehoeveelheid
12
Energie en ventilatie
13
Ventilatiestromen – NEN 8088-1 • Berekende ventilatie-energie – voor EPC en E-label
• Verschillende luchtstromen: 1. 2. 3. 4.
ventilatievoorziening spuiventilatie open verbrandingstoestellen infiltratie
Energiezuinige ventilatiesystemen • ‘C’ natuurlijke toevoer – – – – – –
fitten op ventilatiebehoefte niet meer dan nodig ‘knijpen’ eventueel warmte voor tapwater (beperkt) comfort is risico geluid lijkt geen probleem
• ‘D’ mechanische toevoer – – – – – –
warmteterugwinning als voorwaarde ‘ruim ventileren’ door wtw oplossing per ruimte goed mogelijk geen tochtklachten (mits …) inblazen via convector (<1,8m) mag! geluid goed oplosbaar 15
Knelpunten woningbouw • Nieuwbouw – onjuiste berekeningen – fouten uitvoering / inregeling – geluid
• Bestaand – – – – –
slecht binnenklimaat schimmelvorming geen toevoer / afvoer / overstroom geen gebruik door vermeend energieverlies onjuiste combinatie isolatie / ventilatie
• Algemeen – onbegrip gebruik en functioneren – praktijkprestatie
BB-eisen renovatie • ‘Bestaande bouw’= aanschrijvingsgrens – 0,7 dm3/s/m2 VR – ‘geen’ inrichtingseisen
• Verbouw: ‘rechtens verkregen niveau’ • Advies: ‘nieuwbouw’
17
Eisen: vergelijking bestaand
nieuwbouw
verblijfsgebied
-
0,9 l/s.m2
verblijfsruimte
0,7 l/s.m2
0,7 l/s.m2
keuken
21 l/s
21 l/s
badkamer
14 l/s
14 l/s
7 l/s
7 l/s
thermisch comfort
-
leefzone
inrichting
-
fijnregeling
afvoer
toe- en afvoer
-
verdunningsfactor
toilet
luchtkwaliteit plaats
Energie en ventilatie bij renovatie • Praktijk bestaand: – matige kierdichtheid – box? op 1! – luchtkwaliteit discutabel ervaren kwaliteit ‘goed’ – ventileren met (klep)raam – discomfort – energieverlies
• Sensorgestuurd leidt tot meer gebruik – binnenlucht op orde? zie resultaten Monicair – meer gecontroleerd ventileren
19
Praktijkonderzoek Monicair • Grote verschillen tussen systemen die voldoen aan alle eisen. • Grote verschillen tussen woningen onderling • Bewoners regelen niet of nauwelijks
• Slaapkamers zijn kritisch • Samenhang ventilatiedebiet en luchtkwaliteit groter bij systemen met mechanische component in verblijfsruimten • Nauwelijks invloed kieren en naden • Grote verschillen in energieprestatie
20
Voorbeeld praktijkmetingen
• 4 p.
Bron: Monicair
• 5 p.
Ventilatiesystemen vergeleken
Bron: Monicair
Lessen uit Monicair â&#x20AC;˘ Ventilatiesystemen die voldoen aan de regelgeving zijn geen garantie op voldoende luchtkwaliteit. â&#x20AC;˘ Praktijkprestatie van systemen met een mechanische component per ruimte is significant beter.
En de EPC / het Energielabel dan? • EPC en EI: – – – –
theoretisch energiegebruik genormeerde omstandigheden genormeerd jaar actief ventilatiegedrag
• Bedoeld als bench-mark en ‘bezemwagen’ • Praktijk – comfort / afwezigheid hinder – binnenluchtkwaliteit als doel
• ‘Gezondheid’ – zou apart kwaliteitsaspect gebouw moeten zijn – samen met energie
24
Ventilatie • Waarom ventileren? • Kwaliteit en regelgeving kwaliteit vraagt om meer dan de regelgeving eist • Wat mag en moet bij renovatie? verschil en overeenkomst met nieuwbouw
• Energiezuinig ventileren en een goed binnenklimaat mogelijk in nieuwbouw en bij renovatie
25