Technisch proces

BIJ KINDEREN IN DE BASISSCHOOL

1

2

TECHNISCH PROCES

Een opiniestuk over het imagoprobleem van het technisch secundair onderwijs (De Standaard, 28 april 2011), deed me nadenken over mijn eigen invulling van lessen techniek. In dit artikel beschrijft Sanju Gielen de beperking aan mogelijkheden die lagere schoolkinderen voorgeschoteld krijgen op technisch vlak. Bovendien zijn onderwijzers vaak minder technisch geschoold waardoor de lessen techniek niet aantrekkelijk genoeg zijn.

Sinds het lezen van dit artikel nam ik me voor om het vernieuwde leerplan techniek doelgericht te bestuderen en te integreren in de klaspraktijk. Technieklessen voor jonge kinderen organiseren, leek me niet bepaald eenvoudig. Hoe pak ik een les aan? Op welke lesinhouden en doelen focus ik me het best? Welke materialen zijn veilig, zinvol en haalbaar?

Het imagoprobleem indachtig, leek het me belangrijk de leerlingen zin te doen krijgen in de technische activiteiten. Deze moeten hen boeien. Ze sluiten aan bij hun leefwereld. Naast het leren staat ook het genieten centraal. Daarbij kunnen kinderen andere aspecten van zichzelf leren ontdekken: hun technische vaardigheden en kennis.

Techniek is cool! Onderwijzers hebben de mogelijkheid om dat aan kinderen te tonen. Door met hen een technische weg in te slaan. EĂŠn die in het basisonderwijs voornamelijk steunt op het technisch afgelegde proces.

Veel en leerrijk plezier gewenst!

Ive Hapers

BIJ KINDEREN IN DE BASISSCHOOL

3

denk begrijp

doe

weet

De quote is niet bepaald nieuw, maar toch kenmerkend voor ons leren in de toekomst. Waar vorige generaties leerlingen op school uitsluitend luisterden naar de leraar (ik hoor), kreeg een groot deel van de huidige generatie al films te zien die veel verduidelijkten (ik zie), maar gaan we steeds meer naar een wereld waarin we zelf (virtueel) kunnen experimenteren. http://www.erwinvanlun.com

4

TECHNISCH PROCES

Vermoedelijk volgde slechts een klein aantal leerkrachten van het basisonderwijs tijdens hun eigen secundaire studies een technische opleiding. De meesten hebben voor hun hogere studies een theoretische richting achter de rug. Toch zijn zij het die hun leerlingen in contact moeten brengen met techniek. Een grote misvatting is echter dat je een heuse doe-het-zelver moet zijn om kinderen de basis van techniek bij te brengen. Door creatief denken en vooral zien en horen, kan ook de minder technisch begaafde leerkracht zijn leerlingen heel wat wijzer maken. Vaak ontbreekt het ook aan durf om aan een les techniek te beginnen. Al is het echter geen ramp als er eens een les mislukt. We leren immers ook aan kinderen dat het niet erg is om foutjes te maken. Daar kan je tenslotte uit leren.

Om de kinderen inzichten bij te brengen over hun technische kwaliteiten, is het belangrijk om het leerproces dat ze ondergingen te beklemtonen. Door hier verder over na te denken, krijgen kinderen meer inzicht in de stappen die ze deden om tot de realisatie te komen. Om dat technisch denkproces nog extra te stimuleren, kan het zinvol zijn om de techniekopdrachten in duo of groep te laten uitvoeren. Kinderen hebben de neiging om met elkaar te overleggen over hun handelingen. Ze leren van en met elkaar.

In dit boekje gaan we nader in op het technisch leerproces. Kinderen doelbewust op het afgelegde technisch proces terug laten blikken, is een enorm zinvolle activiteit. Het kan nuttig zijn om het ontwerpplan grafisch uit te werken en te tonen aan de klasgroep.

Kinderen een volledig stappenplan laten uitwerken om tot een realisatie te komen, is voor hen erg uitdagend. Met een fototoestel bij de hand, of de nodige software past deze activiteit zelfs binnen de leerplannen ICT. Ik hoop ideeĂŤn mee te geven waarmee een leerkracht verder kan tijdens zijn techniekactiviteiten. Door kinderen hier met hun hoofd, hart en handen aan te laten werken, ondervinden ze zeker de schoonheid van het vak techniek!

BIJ KINDEREN IN DE BASISSCHOOL

5

f itie t i p re

creĂŤer

l! spee

fanta seer 1:1

CWB

Spelend leren ligt in de natuur van kinderen.

6

TECHNISCH PROCES

FUNKTIONLUST Al van jongs af aan ontdekken en leren kinderen in hun spel. Zonder zich ook maar een moment bewust te zijn van hun leerproces, steken jonge kinderen veel op van bijvoorbeeld met autootjes over een verkeersmat te rijden of de babypop te verzorgen. Een kind werpt een basketbal naar de ring. Hij neemt de bal terug, gaat op dezelfde plek staan en gooit opnieuw. En nog eens. En nog eens...

Kinderen spelen graag…

Kinderen herhalen graag…

Kinderen leren graag.

Funktionlust! Een schoon Duits woord met een nog mooiere betekenis: “Het plezier beleven aan het herhaald laten functioneren van bepaalde bewegingspatronen. De zin hiervan ligt in het spel zelf.”

QUOTE Stephen Nachmanovitch (US, °1950) is naast improviserend violist ook opvoeder en auteur. Hij omschrijft spelen als een van de hoogste vormen van creativiteit. Hij maakt een onderscheid tussen spelen en spel. Spelen is vrij, instinctief, bijna improviserend. Het creatieve werk. De focus ligt op het spontane proces, niet op het product. Het spel daarentegen is een houding die, door zich aan vooropgelegde regels te houden, een resultaat oplevert. Hierbij wordt door strategie, tactiek, inzicht en een eventuele dosis geluk naar het product toegewerkt.

Kortom: spelen is leren, ontdekken, creëren, experimenteren, improviseren, fantaseren, plezier beleven, verwerken en nog zoveel meer. En dat allemaal zonder zich ervan bewust te zijn.

BIJ KINDEREN IN DE BASISSCHOOL

7

4:3

ek! ontd flexi bel

spelen

aan spont

“Kinderen zijn slimmer dan Heel wat volwassenen.”

Alison Gopnik

8

TECHNISCH PROCES

Slim door spel Onderzoek toont aan dat jonge kinderen slimmer zijn dan aanvankelijk gedacht werd. Professor Laura Schulz voerde haar experiment uit met jonge kleuters. Ze toonde hen een speelgoedje met twee hendels en een eendje dat tevoorschijn kwam bovenaan. Eén groep zag dat wanneer je één hendel indrukte, de eend te voorschijn kwam en bij de andere hendel niet. De tweede groep zag dat de eend kwam wanneer beide hendels samen ingedrukt werden. Maar wisten niet wat er gebeurde wanneer dit apart werd gedaan. Toen ze vrij mochten spelen, kozen ze het vaakst voor het speeltje met het eendje om te ontdekken hoe het werkte.

Een ander onderzoek toonde aan kleuters dat twee blokken waarschijnlijk, maar niet zeker, een licht deden branden. Hoe groter de kans was dat de blokken het licht aanstaken, hoe groter de kans was dat de kinderen ermee speelden.

Deze onderzoeken bewijzen dat kinderen terwijl ze spelen eigenlijk aan het ontdekken zijn. Bovendien wordt er uit afgeleid dat kinderen zo de beginselen van statistiek ontdekken en kennen en al logisch kunnen nadenken van heel jonge leeftijd.

De kracht van het spontane Psychologe Alison Gopnik besluit zulke onderzoeken met: “Het jonge brein is ontzettend flexibel. Het heeft meer neurale verbindingen dan volwassen hersenen. Wat maakt dat kinderen zo goed zijn in het leren van nieuwe dingen. Het nadeel is dat ze nog minder efficiënt zijn. Met het ouder worden, verdwijnen de verbindingen tussen de hersenen die we niet meer nodig naar de achtergrond. De verbindingen die we veel nodig hebben, worden sneller en automatisch. Vele kleine straatjes in de hersenen worden vervangen door minder, maar efficiëntere brede lanen.” Hoe vaker deze straatjes worden aangesproken, hoe efficiënter kinderen gaan denken. Het spontane spel, eventueel gestimuleerd door volwassenen, kent een enorm belang voor de verdere denkprocessen. Het vormt de ‘brede lanen’ die behouden en onderhouden zullen blijven.

BIJ KINDEREN IN DE BASISSCHOOL

9

A a

ang bel

van

val toe

mMmM

kijk!

! do it just

comb iner en d oet lere n

kansen bieden

Door af te wijken van de modale denkprocessen, ontdekken we nieuwe mogelijkheden.

10

TECHNISCH PROCES

Ontdekken door experimenteren Kinderen zijn erg leergierig. Ze experimenteren een hele dag en doen zo ervaringen op. Spelende kinderen zijn experts in het samenbrengen van verschillend speelgoed. Meer door toeval ontdekken ze nieuwe zaken, processen en mogelijkheden. Door deze nieuwe dingen te ontdekken en ermee aan de slag te gaan, kunnen ze heel eenvoudig tot leren komen. Vaak loopt dat proces erg spontaan. Een kind brengt een stuiterbal en een ladder van Playmobil samen en merkt dat hij een eenvoudige knikkerbaan maakte.

Een ander voorbeeld is het maken van modder. Het is zinloos om dit aan kinderen te leren. De meesten hebben dit al vaker zelf gedaan. Water en zand werken als een magneet op hen. Je hoeft ze niet uit te leggen wat een combinatie ervan als resultaat heeft. Kinderen leren dit spontaan en doen al spelend en experimenterend ervaringen op. Hoeveel water heeft het zand nodig om kneedbare modder te maken? Wat gebeurt er als ik te veel water op het zand doe? Met hoeveel water maak ik een klein pelletje boven op het zand?

Just do it!

Onderwijzers kunnen deze ontdekkingsdrang van kinderen erg gebruiken in hun (techniek)onderwijs. Kinderen staan open voor nieuwe dingen. Ze hebben een natuurlijke honger naar kennis en vaardigheden en leren graag bij door zelf te beproeven.

Een pedagogische deskundige adviseerde ooit om enkele (kapotte) elektrische apparaten naar de klas te brengen. Kinderen zouden hier aan kunnen prutsen, losschroeven, bekijken, open maken, ‌ .

Daar werd toentertijd erg minachtend over gedaan. Het zou didactisch compleet onverantwoord zijn om kinderen zomaar te laten prullen. Toch zit er een grote wijsheid in zijn advies. Door zelf aan de slag te gaan, ontdekken kinderen allerlei aspecten en onderdelen van de techniek achter het apparaat. Het wekt hun interesse, wat je als leerkracht de kans geeft om de nodige info te verschaffen.

BIJ KINDEREN IN DE BASISSCHOOL

11

a

associ ëren

tandem?

Is dit eenwe vooruit? n Hoe gerakedan trappen?

Moet ik

zien gieën o l a n a

n denke f e i t crea

emen waarn

verbeeld en

12

TECHNISCH PROCES

Ontdekken doet denken Om het denkproces van kinderen op gang te helpen, is het vaak aangewezen kinderen te laten ontdekken. Dat doen ze door spontaan en flexibel om te gaan met beschikbare middelen. Hun creatief denkvermogen wordt ten volle aangesproken wanneer ze ‘buiten de lijntjes mogen kleuren’. Een bepaalde durf om bestaande afspraken en conventies te doorbreken is hier soms aangewezen.

Wanneer kinderen onbekende zaken ontdekken, koppelen ze de nieuwe waarnemingen en ondervindingen aan hun bestaande kennis. Om de juiste context te kunnen overzien, zullen ze zich enkele vragen stellen die hen naar nieuwe kennis brengt. In de convergentiematrix op de blog van David van der Kooij (http://vindingrijk.wordpress.com) is sprake van 4 soorten vragen:  associëren > Waar doet dit aan denken?  waarnemen > Wat kan dit nog meer voorstellen?  analogieën zien > Waar heeft dit overeenkomst mee?  verbeelden > Waar kan dit in veranderen?

Van der Kooij specialiseert zich in het creatief denken en doen. Hij werkt nauw samen met het team van Onderwijs Maak Je Samen en is dus een aangewezen persoon om (creatieve) denkprocessen van kinderen te kunnen aanspreken.

Denken om een hoekje De term ‘denken om een hoekje’ (van der Kooij) staat voor het creatief denkvermogen in het onderwijs. Het veronderstelt dat je hiervoor van de norm kan afwijken, zodat nieuwe structuren ontstaan. De geschiedenis heeft al meermaals bewezen dat van het pad af lopen, nieuwe uitvindingen en ontdekkingen teweegbrengt. Denk maar aan ontdekkingsreiziger Columbus die Indië wilde bezoeken, terwijl hij voet aan wal zette in Amerika. Of Coca-Cola dat oorspronkelijk een hoestsiroop was, terwijl het merk nu uitgegroeid is tot de grootste frisdranknaam.

Andere voorbeelden van serendipiteit: Post-it notes, vloeipapier, penicilline, Röntgenstralen, het theezakje, … .

BIJ KINDEREN IN DE BASISSCHOOL

13

ht inzic

overzicht

n duide

in vr aag s telle n

doel bepal en

D

een evenwichtige balans tussen zelfstandigheid en ondersteuning.

14

TECHNISCH PROCES

De Rol van de leerkracht Door het belang van zelf ontdekken in het onderwijs, lijkt het wel of de rol van de leerkracht beperkt blijft. Kinderen zouden hun eigen denkprocessen stimuleren en zo kennis opdoen. Niets is echter minder waar. De taken van de leerkracht zullen wijzigen.

Het belang van zijn aanwezigheid wordt des te groter. De leerkracht vervult niet meer de rol van docent of alomtegenwoordige spreker. Hij zal sturing geven aan zijn pupillen.

Het is net als op een groot schip. De leerkracht is de kapitein, terwijl zijn leerlingen niet zomaar matroosjes zijn, maar stuurlui. De kapitein bepaalt waar het schip naar toe moet. Het doel van de trip is vooraf duidelijk voor hem. De stuurlui stellen dat doel voor ogen. Zo nu en dan doelgericht, andere keren zich er niet van bewust van wat de bestemming van de reis wordt. Ze kunnen zich tijdens de rit afvragen waar het eindpunt bevindt om hun koers nog enigszins aan te passen. De stuurlui kiezen hun eigen weg om het einddoel te bereiken. Er zullen ook verschillende trajecten mogelijk zijn om zich hier naartoe te bewegen. De kapitein stuurt tijdens de vaart eventueel bij, zodat het doel nog steeds in zicht blijft en er niet afgedwaald wordt. De bestemming wordt bereikt door interactie van kapitein en stuurlui.

De leerkracht is tijdens de reis ook de gids. Wat we zien, meemaken en ondervinden kan worden geduid. Hij geeft zijn leerlingen inzichten in het einddoel, terwijl ze samen verder varen. Belangrijk is dan ook dat hij de voornaamste wegen kent en kan toelichten. Eenmaal de bestemming bereikt, ziet de leerkracht erop toe dat het overzicht van de reis bewaard blijft. De leerlingen krijgen zo een betere kijk op het door hen afgelegd traject.

Anders dan vroeger dus, waar de leerkracht bepaalde hoe de koers was, gebeurt het leren nu door de actieve betrokkenheid van de leerlingen. De leerkracht zorgt hier voor een betekenisvolle opdracht die de interesse van de leerlingen kan opwekken.

BIJ KINDEREN IN DE BASISSCHOOL

15

4:3

is Wat

iek? n h c te compo nent

MATRI X Systeem

Proces

Hulpmiddelen

en

Keuzes

Begrijpen

Hanteren

Duiden

100%

dimen sies

50%

Wat i s te lerenchniek ?

Alle activiteiten in de klas binnen het domein techniek bevinden zich in een of meer cellen van deze matrix. Bij gebruik van dit overzicht krijg je een overzichtelijk beeld van waar de gegeven lessen zich binnen de eindtermen of het leerplan bevinden.

Zo zal er gestreefd worden naar competente techniekgebruikers.

0%

16

TECHNISCH PROCES

wat is techniek?

In het eindrapport van TOS21 vind je een definitie die de lading volledig dekt. TOS21 staat voor Techniek Op School voor de 21ste eeuw en was een gezamenlijk project van twee Vlaamse ministers (onderwijs en wetenschappen). Deze had tot doel de technische geletterdheid van alle leerlingen en studenten te onderhouden.

Techniek is dus alles wat niet natuurlijk is of niet in zijn natuurlijke vorm voorkomt. In de omschrijving is sprake van het technisch handelen, het bedenken, ontwikkelen en hanteren van technische realisaties. Aan deze handelingen gaat echter een, niet onbelangrijk, technisch proces vooraf: het begrijpen van techniek.

matrix voor techniekonderwijs TOS21 omschrijft in zijn eindrapport 4 kerncomponenten voor het domein techniek in het onderwijs. Dit zijn de gemeenschappelijk voorkomende elementen die door ze samen te nemen het mogelijk maken om techniek te beschrijven en techniek te onderscheiden van andere vakdomeinen. Gezamenlijk bepalen zij dus wat techniek kenmerkt. Voor om het even welke technische realisatie zijn deze kerncomponenten:  technisch systeem;  technisch proces;  hulpmiddelen;  keuzes.

Daarnaast wordt omschreven wat het leren van techniek inhoudt.

Hiervoor staan in het leerplan 3 dimensies:  techniek begrijpen;  techniek hanteren;  techniek duiden.

BIJ KINDEREN IN DE BASISSCHOOL

17

[techn i

sch s ystee m]

satie reali

samen stel

ling 3:4 75%

s] [technisch proce jze ngswi i d i e ber

ontwi kkel

ing

a 18

TECHNISCH PROCES

technisch systeem Het technisch systeem is het geheel van elkaar wederzijds beĂŻnvloedende elementen en onderdelen om het doel van de technische realisatie te bereiken. Als men de technische realisatie als technisch systeem beschouwt, wordt vooral naar de werking en samenstelling ervan gekeken.

Zo zal bijvoorbeeld een fietsbel als technisch systeem beschreven worden als een aantal op elkaar afgestelde hefbomen, tandwielen en assen, een veer en een dop. Deze worden met spierkracht aangedreven, waardoor ze in werking worden gesteld.

Dan klinkt het belsignaal. Tijdens het bellen wordt een mechanische beweging omgezet in een rinkelend geluid.

technisch proces Kenmerkend voor techniek is het technisch proces. Een technische realisatie komt tot stand na het doorlopen van het technisch proces. Dit vertrekt vanuit een behoefte of probleem en loopt volgens 5 vaste stappen: probleemstelling, ontwerpen, maken, in gebruik nemen en evalueren. Op deze deelgebieden komen we later in dit boekje nog terug.

Beschouwt men een technische realisatie vanuit het technisch proces, dan bekijkt men vooral de weg van ontwerp naar de uiteindelijke verwezenlijking ervan.

Een technische realisatie komt tot stand op basis van behoeften, wensen en verwachtingen. Ontwerpen en tekeningen helpen om de ideeĂŤn voor te stellen. Als de realisatie ontworpen is, wordt deze gebouwd, waarna hij wordt uitgeprobeerd. De laatste stap van het technisch proces is het evalueren van het product. Werkt dit zoals gehoopt? Is het vooropgestelde probleem opgelost?

BIJ KINDEREN IN DE BASISSCHOOL

19

l iaa r e mat

[hulpm

iddel e

n]

gere edsc hap

d zes] u e [k

crit eria

besl issi ngen

20

TECHNISCH PROCES

hulpmiddelen De kerncomponent hulpmiddelen omvat alles wat nodig is om technische realisaties efficiënter te laten werken, te verwezenlijken en hun werking te doorgronden.

Beschouwt men een technische realisatie vanuit hulpmiddelen, dan kijkt men naar de materiële of menselijke middelen die nodig zijn om ze te maken en te laten werken.

Alle materialen die gebruikt worden om de technische realisatie te verwezenlijken behoren tot de hulpmiddelen. Om kinderen aan techniek te krijgen, is het een noodzaak hen ook de hulpmiddelen te leren kennen. Waarmee zullen we werken? Waarvoor dient het gereedschap, het materiaal,… ? Welke onderdelen gebruiken we?

keuzes Keuzes zijn onoverkomelijk bij het tot stand komen van een technische realisatie. De criteria van het product worden bepaald door de gemaakte keuzes. Deze kunnen door de beschikbare materialen, gereedschappen, … beïnvloed worden.

Beschouwt men een technische realisatie vanuit keuzes, dan kijkt men naar de beslissingen die zijn genomen en afwegingen die zijn gebeurd om de realisatie op deze wijze vorm te geven.

De omschrijvingen van de 4 kerncomponenten van techniekonderwijs zijn gebaseerd op de opvattingen van het eindrapport van TOS21.

BIJ KINDEREN IN DE BASISSCHOOL

21

probleem

[ 1 ]

evalueren

>

>

> [ 3 ]

>

gebruiken

>

[ 2 ]

[ 4 ]

maken

ontwerpen

[ 5 ]

22

TECHNISCH PROCES

Het technisch proces is een van de vier kerncomponenten van techniekonderwijs. Het proces kenmerkt zich door het geleidelijk verloop van een reeks acties om een technisch systeem tot stand te brengen.

Dit proces verloopt binnen het techniekonderwijs volgens een vast patroon waarbij kinderen tijdens dat proces bewust aan het denken worden gezet.

Het technisch proces vertrekt vanuit een behoefte en verloopt volgens de volgende 5 stappen. Als tijdens het evalueren de behoefte blijft bestaan naar een afgewerkt product, of als de realisatie niet aan de wensen voldoet, start het technisch proces opnieuw. Het probleem wordt dan gevormd door de gebreken van de oorspronkelijke technische realisatie.

1. probleem Een technische realisatie begint bij een probleemomschrijving. De kinderen worden op de hoogte gebracht van de doelen en criteria.

2. ontwerpen Het probleem wordt onderzocht zodat de juiste informatie kan worden verzameld. Hier worden bewuste keuzes gemaakt en oplossingsstrategieĂŤn ontworpen.

3. maken De werkplanning wordt gemaakt en het materiaal gekozen en klaargelegd. Eventueel wordt het nodige gereedschap geselecteerd. De ontworpen oplossingsweg wordt uitgevoerd.

4. in gebruik nemen De technische realisatie wordt uitgetest rekeninghoudend met de vooropgelegde criteria.

5. evalueren Werkt alles naar behoren? Er wordt gezocht naar mogelijke verbeteringen. De vraag of er een nieuw probleem ontstaat, dringt zich op.

BIJ KINDEREN IN DE BASISSCHOOL

23

E EUREKA !

U

ukt!

Het is gel

24

TECHNISCH PROCES

Toelichting bij het stappenplan De afbeeldingen op bladzijde 22 zijn bewust gekozen bij de verschillende stadia van het technisch proces. In de eerste fase legt Kid* zich een probleem voor. Hij denkt hierover na en weet zo meteen geen oplossing. Dat probleem wordt onderzocht in fase 2. Hij maakt een ontwerp en bedenkt een plan. Door zijn ideeën te tekenen, krijgt hij overzicht en inzicht in zijn probleem. Daarna zal hij het gemaakte plan uitvoeren. De nodige materialen worden verzameld en hij begint aan de realisatie om deze uit te kunnen testen. Tijdens het uitproberen is meteen duidelijk dat de uitvoering niet voldoet aan de originele behoefte. Het plan wordt geëvalueerd en opnieuw onderworpen aan de 5 stappen van het technisch proces. Uiteindelijk heeft Kid zijn technische realisatie voltooid. Op bladzijde 24 zie je zijn genoegen. Het is gelukt! * Kid heet ‘in real life’ Cardboard Kid en is een ontwerp van Gareth Hacking. Meer op www.cardboardkid.co.uk.

UIT DE PRAKTIJK Op de volgende bladzijden lees je in stripvorm de bedenkingen van enkele kinderen uit het eerste leerjaar bij het maken van een knikkerbaan. Het was de eerste keer dat ze deze knikkerbaandoos te zien kregen. Alle gesproken tekst kwam letterlijk van de kinderen. De bijschriften (in de rechthoekige kaders) zijn mijn bedenkingen tijdens hun technisch denkproces.

Het viel me hierbij op dat hun technisch denkproces weinig gestructureerd verliep. Jonge kinderen zijn geneigd te improviseren met de aangeboden materialen. Tijdens hun spel komen ze tot oplossingen voor het gegeven probleem. Het resultaat zal na veel aanpassingen bevredigend zijn. Er is echter nergens sprake geweest van een ontwerp. Beide kinderen zijn ondoordacht te werk gegaan zodat hun technisch proces langer duurde vooraleer de realisatie tot stand kwam.

BIJ KINDEREN IN DE BASISSCHOOL

25

26

TECHNISCH PROCES

BIJ KINDEREN IN DE BASISSCHOOL

27

cardbo

ard kid

OGEN

or

rat erfo

p

0,45 dik

28

TECHNISCH PROCES

In het voorbeeld van de knikkerbaan is duidelijk gebleken dat kinderen nood hebben aan een sturing wat betreft hun technisch denkproces. Kinderen de verschillende stadia van het technisch proces niet beheersen, gaan doelloos om met het materiaal. Bovendien ontbreekt het hen aan efficiĂŤntie.

De ontwerp- en evaluatiefasen worden heel gauw vergeten bij het aanpakken van een probleem. Daarvoor is een interventie van de leerkracht een noodzaak. Het is onze taak om kinderen te leren plannen maken om doelbewust met de opdracht bezig te zijn. Ook het evalueren mogen we kinderen niet vergeten bij te brengen. Het leert hen terugblikken op hun technisch proces en op het verwezenlijkte product. Dit kan na de terugblik nog worden verbeterd of bijgeschaafd. Kinderen zijn zich vaak niet bewust dat ze hun resultaten evalueren. Soms volstaat het hen er bewust van te maken dat ze hun werk aan het beoordelen zijn. Dat evalueren gebeurt vaak tijdens de ingebruikname en dus niet als losstaand stadium.

Een ontwerp voor de realisatie wordt echter vaak gewoon niet gemaakt. Vandaar mijn keuze om me verder tot deze fase te beperken.

wat is technisch ontwerpen?

Ontwerpen kan je omschrijven als het bedenken van de beste oplossing om in een behoefte te voorzien. Voor het ontwerpen is er sprake van een probleem. Bijna altijd zijn er meer goede oplossingen voor het probleem. Uit de verschillende mogelijkheden wordt dan gekozen voor de oplossing die het probleem het dichtst benadert. Er zijn echter grenzen aan het bedenken van de beste oplossing.

Van de kinderen verwachten we tijdens de ontwerpfase dat ze gaan nadenken hoe ze hun opgelegde probleem gaan aanpakken, rekeninghoudend met de eisen en de beschikbare materialen en tijd.

BIJ KINDEREN IN DE BASISSCHOOL

29

IK

AK A M

30

AN L P

probleem 1째 Begrijp het ht opdrac e d s t 2째 sche iten 3째 Beschrijf de activite en 4째 Maak afsprak

EEN

TECHNISCH PROCES

Kinderen leren ontwerpen Om dit ontwerpproces beter te bevatten, is het vaak wenselijk om hen tijdens het bedenken allerlei zaken te laten noteren. Dit kan door een overzichtelijk plan of tekening te laten maken.

Ook mindmaps kunnen kinderen helpen een beeld te doen krijgen van het plan.

Elke ontwerp vloeit voort uit een probleem. De vraag die gesteld moet worden, is hoe dit probleem het best kan worden aangepakt. Daarvoor is het van belang dat alle eisen van de behoefte gekend zijn. Deze worden meestal bij het probleem vermeld. Door een oplossing te voorzien voor deze eisen in combinatie met factoren als haalbaarheid, tijd, beschikbare materialen, veiligheid, … komt het plan of het ontwerp tot stand. Tijdens het bekijken van de mogelijkheden om het probleem aan te pakken, komt het doel steeds op de eerste plek. Wat moet er bereikt worden? Door dit zorgvuldig te noteren, zal dit voor iedereen duidelijk zijn. Het ontwerpproces verloopt doorgaans ook in fases. Door kinderen hier een vast patroon aan te leren, zullen ze gaandeweg efficiënter kunnen ontwerpen.

Om het probleem te begrijpen is het aangewezen om de aanleiding van het probleem te kennen. De waaromvraag is een stap in de goede richting. Zo kan ook het doel duidelijker geformuleerd worden.  De opdrachtomschrijving moet kort en bondig gehouden worden. Deze kan bedacht of genoteerd worden. Werken met puntjes of mindmaps maakt het geheel overzichtelijker.  Er wordt een activiteitenlijst samengesteld. Deze moet erg concreet beschreven worden, zodat het uitvoeren duidelijk en gebonden aan het ontwerp verloopt.  Tijdens het ontwerpen al zal worden nagedacht over wat er gebeurd als het plan niet naar behoren verloopt. De afspraken die hier gemaakt worden, kunnen in het verdere technische verloop helpen doelgerichter te werken. 

BIJ KINDEREN IN DE BASISSCHOOL

31

eria m at

jze

oplossing

wi rk we

ng

i oss opl

al

eis 3 D

l te ria a ma

p

g

gereedscha

e?

ssin oplo

wi

p ha

sc

hoe ?

wij ze

ei s2 ed

re

rhou d

oplossing

ge

al

o nd e

al

d

eria m at

e wijz

k wer

g sin s lo op

eria m at

eis 1

oplossing

g

ssin oplo

we rk

ap sch eed ger

PROBLEEM!

C

?

e ho

materiaal we rkw ijze

htt

32

A

p://www. http://w gliffy.c ww.spicy nodes.or om http://w g /tp:/http://www ht w w http://e . . / b m w w u w n.ekpens bbl.us/ .spinscape.cionm domo.com o.com/ h ttp:// ht http://w http://w ww.mindmwww.wisemappingt.pc:o//mmind42.com/ ww.mapmy / eister.c self.com / om/ http://w http://w ww.text2 h ww.explo mindmap.ttp://www.d com/ abbleboa ratree.org.uk/ http://w rd.com/ ht ww.spide rscribtep.://www.slatebox.c o net m TECHNISCH PROCES

Mindmapping Ontwerpen doe je door verbanden te leggen tussen trefwoorden en associaties. Hiervoor kunnen woordspinnen, of mindmaps, worden gebruikt. Hierbij wordt het centrale woord in het midden geschreven, waar door associatie en verbeelding een boomstructuur ontstaat. Deze structuur wordt nog verder ondersteund door eventuele tekeningen en kleur. Via mindmapping kunnen kinderen beter onthouden, hun verbeelding ontplooien en een overzicht bewaren.

Mindmaps worden vaak gebruikt om leerstof te structureren, zodat deze te overzien valt. Onderzoek wijst trouwens uit dat de mindmappingmethode veel efficiënter is bij het opslaan, herinneren en achterhalen van informatie dan welke andere manier van informatie vastleggen ook. Dat komt omdat mindmapping de samenwerking van onze beide hersenhelften stimuleert en gebruikt. Dit is gebleken na hersenonderzoek op gebied van het geheugen en versnelde leertechnieken.

Naast een instrument bij leren leren, is mindmapping ook erg zinvol tijdens het ontwerpproces. Een mindmap is namelijk de meest natuurlijke manier om het doel beter, eenvoudiger en sneller te realiseren. Door zijn geordende structuur zullen de te doorlopen stappen van het technisch proces gemakkelijk terug te vinden zijn.

Mindmappen werkt als je met één ding begint. In het geval van een technische behoefte zal dit het probleem zijn dat centraal wordt geplaatst. Er wordt enkel gefocust op dit ene probleem. Van daaruit vertrekken de wegen naar de eisen die op hun beurt weer oplossingen krijgen. Door hier met kleur te werken en eventueel afbeeldingen of schetsen aan toe te voegen, kan er sneller en efficiënter gewerkt worden tijdens de volgende fase in het technisch proces. Op de bladzijde hiernaast zie je een structuur van mindmapping binnen het ontwerpproces. Met daaronder een verzameling gratis online mindmapping tools. Bij de meeste hiervan is registratie noodzakelijk. Sommige bieden voor de gratis versie slechts een beperkt aantal mogelijkheden of mindmaps. Beoordeling van deze tools is louter subjectief. Al heb ik getracht de haalbaarheid voor gebruik in de klas voorop te stellen. Hoe groter de link, hoe beter mijn oordeel.

BIJ KINDEREN IN DE BASISSCHOOL

33

[ 1 ]

GOOGL flexibel simpel snel eenvoudig

E SK ETCHU P

j 34

TECHNISCH PROCES

Dat het zinvol is om kinderen te leren ontwerpen is ondertussen wel duidelijk. Vaak wordt deze fase door hen over het hoofd gezien. Door enkele lessen ‘technisch ontwerpen’ te plannen, brengen we hen de efficiëntie van het plannen bij. Online vinden we heel wat tools die we hiervoor kunnen gebruiken.

Google Sketchup Google Sketchup is het ultieme gratis ontwerpprogramma in 3D. Door de vele mogelijkheden minder bruikbaar in de lagere klassen, maar eens zo meer in bijvoorbeeld de 3de graad van het basisonderwijs. Kinderen maken kennis met ruimtelijke figuren en kunnen door eenvoudig muiswerk deze vormen een nieuwe gedaante geven. Sketchup wordt gekenmerkt door verschillende aspecten die het ontwerpen vergemakkelijken. Zo is het programma erg laagdrempelig. De vele ‘moeilijkere’ functies zitten vaak verborgen achter de menuknoppen. Terwijl de eenvoudige ontwerpfuncties meteen in de knoppenbalk te vinden zijn. Al heel snel bereik je dus enig resultaat in je ontwerp. Dat nodigt weer uit om het oorspronkelijke ontwerp verder te gaan uitwerken met bijvoorbeeld textuur of andere vormen.

Het programma is ook heel flexibel. Alle gemaakte vormen of lijnen kunnen aangepast worden. Vaak met enkele muisbewegingen.

Om het 3D landschap op een tweedimensionaal computerscherm duidelijk te maken, werkt Sketchup met 3 kleurassen (rood-groen-blauw). Wanneer je een vorm of lijn tekent, verplaatst of kopieert in een van de basisrichtingen, zal de kleurcode je hierbij de juiste richting uitwijzen. Heel het 3D gebeuren is gebaseerd op deze 3 richtingen. Het helpt de kinderen ook om in de diepte te kunnen kijken en hen een beeld te laten vormen van het volume. Op het beginscherm [ 1 ] staat ook een volwassen persoon afgebeeld.

Deze geeft het landschap een bewoonde indruk. Bovendien kunnen hierop de maten, afstanden en lengtes afstemmen. Meer gevorderde ontwerpers zullen hiervoor de meter gebruiken. Kinderen leren werken met Sketchup is nuttig, maar vraagt wat voorbereidingstijd. Het is zinloos hen meteen een ontwerpopdracht voor te schotelen. Beter is hen eerst de basis tekenfuncties te leren kennen: een balk, kubus of cilinder tekenen; de grootte aanpassen; volumes verplaatsen. Ook het kunnen rondstappen in het landschap is een noodzaak: in- en uitzoomen, draaien, het gezichtspunt veranderen om vanuit een andere hoek te kijken.

BIJ KINDEREN IN DE BASISSCHOOL

35

Y [ 2 ]

Y

stapp enpl

an

opbou w [ 3 ]

proce s

10:10

36

TECHNISCH PROCES

Opdrachten voor sketchup Eens de kinderen wat gewend zijn aan het gebruiken van de basisfuncties, zijn ze klaar voor een eerste ontwerpopdracht. Houd deze opdracht erg gesloten, zodat er doelgericht zal worden nagedacht. Zeker bij de eerste ontwerpopdrachten in Sketchup geven gesloten opdrachten de kinderen een veiliger gevoel om met het programma aan de slag te gaan. Het biedt hen de kans om zich volledig toe te spitsen op het ontwerpproces. Een gesloten, afgebakende opdracht is er een waarbij de behoefte en probleem helemaal duidelijk geformuleerd werden. Daarbij zijn de eisen vanaf de start zeer concreet verwoord. De leerlingen hoeven zich tijdens hun technisch proces dus nog maar enkel op het ontwerpen te focussen.

OPDRACHT: ONTWERP EEN ZITBANK BEHOEFTE: Twee personen willen een nieuwe, eigentijdse zitbank. [ 2 ] PROBLEEM: Zitbank zou multifunctioneel moeten zijn. Hij wordt gebruikt EISEN:

voor tv kijken, lezen, rusten. Verder moet er ruimte zijn om boeken en tijdschriften te bergen.

• De zitbank wordt dagelijks meerdere uren gebruikt. Het ontwerp moet daarom erg stevig ogen.

• Naast een zitfunctie beschikt de bank ook over een opbergfunctie voor boeken en tijdschriften.

• Het is een pluspunt dat de bank bijbehorende tafeltjes heeft.

TOELICHTING: Kinderen zullen bij het ontwerpen van een bank meteen het klassieke zetelmodel voor ogen hebben. Probeer hen door extra eisen toe te voegen toch wat verder te krijgen dan zitvlak, leuning en armsteun. Met Sketchup kunnen deze toevoegingen eenvoudig en snel gemaakt worden. Kinderen zijn meester in het spelen met de functietoetsen. Aan te raden is hen hier vrij mee te laten experimenteren. Wanneer een verandering niet loopt zoals gepland, volstaat het om CTRL+z te drukken (of ‘ongedaan maken’). Het is hierbij de taak van de leerkracht open te staan voor alle ideeën die de leerlingen aanhalen. Om de kinderen een beeld te geven van hun ontwerpproces, kan het nuttig zijn hen de stappen tijdens het ontwerpen te laten bewaren. Dit kan door eenvoudige screencaps [ 3 ] te plakken in een programma als Publisher. Om later te voorzien van de nodige tekst. Door deze afbeeldingen op een rijtje te zetten, maken ze een handleiding voor hun technische realisatie.

BIJ KINDEREN IN DE BASISSCHOOL

37

[ 5 ]

[ 4 ]

ken ontdek

camera

zoom

38

TECHNISCH PROCES

OPDRACHT: ONTWERP EEN SKATEPARK BEHOEFTE: De plaatselijke jeugd vraagt om een skatepark in de gemeente. [ 4 ]

PROBLEEM: Het gemeentebestuur is op zoek naar mogelijke toestellen om een EISEN:

skatepark aan te leggen.

• Het terrein bevat verschillende toestellen waarop de jeugd zich al skatend kan uitleven.

• Veiligheid is erg belangrijk bij de samenstelling van het park.

De toestellen mogen niet te dicht bij elkaar staan.

• Zorg voor verschillende soorten toestellen om allerlei tricks op uit te oefenen.

TOELICHTING: De opdracht is al meer open. Er wordt beroep gedaan op de creativiteit van de leerlingen. Welke toestellen er moeten staan, wordt niet gezegd. Ook over het aantal wordt niet gesproken. Voor het ontwerpen zullen de kinderen het probleem moeten begrijpen. Om van daaruit de opdracht voor zich te overlopen en verschillende activiteiten (of toestellen) te bedenken. Door overleggen en maken van degelijke en haalbare afspraken, komen de leerlingen tot ontwerpen. Omdat er sprake is van een terrein is het aangewezen ze te laten starten met een plat vlak. De afmetingen hiervan werden niet vermeld, dus hoeven ze hiermee geen rekening te houden. Of dit alles volgens schaal verloopt, is een keuze die de leerkracht kan maken. Al lijkt het bij een van de eerste Sketchupopdrachten niet evident om hiermee al rekening te moeten houden. Door gebruik van de zoom- en andere camerafuncties lijkt het wel of je door je ontwerp kan lopen [ 5 ] . Je ontdekt alvast (eventueel vanop ooghoogte) de technische realisatie. Kinderen van de 3de graad zullen deze opdracht erg uitdagend vinden. Het valt binnen hun leefwereld en wekt daarom hun interesse.

Andere mogelijk opdrachten  Het ontwerpen van een stoel kan heel zinvol zijn. De eisen zijn erg be-

perkt, de functie is duidelijk en het vraag geen overdreven voorkennis.

 Je kan oudere leerlingen een speeltoestel laten ontwerpen voor op de

speelplaats van de kleuterschool. De opzet is hetzelfde als bij het hierboven omschreven skatepark.  Interessant kan ook zijn om een machine te laten maken. De functie hiervan kan opgelegd of zelf te kiezen zijn. Hierbij gaat veel aandacht naar de verschillende onderdelen van de machine waardoor ook het technisch systeem in de kijker komt.

BIJ KINDEREN IN DE BASISSCHOOL

39

[ 7 ] [ 6 ]

[ 8 ]

 40

TECHNISCH PROCES

Ontwerptools voor jonge kinderen Zoals al duidelijk zal Google Sketchup vooral gebruikt worden door kinderen uit de bovenbouw. We mogen echter het ontwerpen niet enkel beperken tot de oudere kinderen op de basisschool. Ook voor jonge kinderen bestaan er interessante online tools waarbij zij het de fases van het ontwerpproces doorlopen. De uitvoering wordt hierbij sober gehouden, waardoor de opdrachten zullen worden vereenvoudigd. Toch mogen we ook hen niet over het hoofd zien bij dit belangrijk proces.

Blokjes bouwen: Het inmiddels zo bekende spel ‘blokjes bouwen’ van RekenWeb wordt door leerlingen al vaak gebruikt om ruimtelijke figuren na te bouwen. Het RekenWeb is een elektronisch platform van voornamelijk leraren basisonderwijs die het rekenonderwijs een warm hart toe dragen. Hun doel is het ondersteunen van leerkrachten bij hun taak om goed rekenonderwijs te geven. Als ruimtelijke oefening biedt het RekenWeb enkele opdrachten aan. Kinderen krijgen de taak om bepaalde figuren in de juiste richting te draaien of eenvoudige bouwsels na te maken.

Op http://tinyurl.com/blokjesbouwen kan je evenwel ook zelf een ontwerp maken met de blokjes (kies voor ‘vrij bouwen’). Hier kies je voor een groot raster, zodat er veel blokjes kunnen toegevoegd worden. Met deze toepassing kunnen jonge kinderen ook aan het ontwerpen gaan. Een stevige stoel [ 6 ], een mooie tafel of een klimrek zijn maar enkele opdrachten die ze voorgesteld kunnen worden. Met een beetje creatief denken kom je als leerkracht vast op nog veel meer technische problemen. Door van de verschillende stappen een schermopname te maken, kan je ook hierbij een stappenplan of handleiding maken [ 7 ]. Houd er echter wel rekening mee dat je alleen maar bouwt met kubusjes. Cilinders, kegels of andere ronde of schuine figuren kunnen dus niet gemaakt worden.

Ontwerp een speeltuin: Je kan de kinderen ook prikkelen door hen een eigen speelparadijs te laten ontwerpen. Met enkele eenvoudige ruimtelijke en vlakke figuren en bekende speeltuintoestellen kunnen ze op http://tinyurl.com/speeltuinontwerpen aan de slag om hun eigen speeltuin of speelgoed te ontwerpen [ 8 ],. Omdat deze opdracht volledig binnen de leefwereld van de kinderen valt, zullen ze met vol enthousiasme aan de taak beginnen.

BIJ KINDEREN IN DE BASISSCHOOL

41

anner l p e m ho

floorp lanner

r caste scene

gliffy

acer 3D sp

42

TECHNISCH PROCES

HUIZEN INRICHTEN HOMEplanner De Homeplanner van Ikea http://tinyurl.com/homeplanner begeleidt je bij het inrichten van een kamer. Hiervoor begin je met de afmetingen in te voeren en deuren en ramen toe te voegen. Daarna voeg je (Ikea)producten aan het grondplan toe en kan je de kamer inrichten naar je eigen stijl. Je kan ervoor kiezen om de kamer in 2D (plattegrond) of in 3D (perspectief) te bekijken. Eenvoudig in gebruik.

Floorplanner Na registratie (ook mogelijkheid tot inloggen met Google- of Yahooaccount) kan je bij http://floorplanner.com projecten bij uitwerken. Dit kan een volledig huis zijn met verschillende etages en tuin of een aparte kamer. Na de muren en nodige afmetingen te hebben klaargemaakt, kan het inrichten van de kamers gebeuren. Hiervoor zijn vele meubels beschikbaar in diverse categorieën. Eenmaal klaar kan je de kamers bekijken in 3 dimensies. Moeilijker in gebruik dan Homeplanner, maar met meer mogelijkheden.

scenecaster Bij http://www.scenecaster.com kun je online ruimtes ontwerpen in 3D. Je kan zelf een kamer tekenen of gebruik maken van sjablonen. Er zijn veel meubels en andere objecten beschikbaar. Bovendien is het mogelijk om eigen 3D ontwerpen uit Google Sketchup te importeren.

gliffy Gliffy is een online tool die je helpt om flowcharts en diagrammen te maken.

Maar je kan er ook plattegronden mee ontwerpen. Kies op http://gliffy.com voor ‘Try it now!’ en ga meteen aan de slag met je ontwerp. Je kan kiezen voor een grondplan, een compleet interieur of een kantoorontwerp.

3d spacer Registreren of inloggen hoeft niet bij 3D Spacer. Je kiest hier voor het ontwerpen van een badkamer of kantoor (slaapkamer, eetkamer en keuken zijn nog in aanmaak). Combineren is niet mogelijk. Na de afmetingen van de kamer te hebben ingegeven, krijg je een overzicht van welke beschikbare middelen er zijn. Het ontwerp kan daarna bekeken worden in isometrisch perspectief. http://3dspacer.com

BIJ KINDEREN IN DE BASISSCHOOL

43

CHECK! http://t e

chniek-i

ct.yurls

.net/

The Ti nkerin g Stud io

YouTec h

How St uff Wo rks

44

TECHNISCH PROCES

Inspiratie Er bestaan een heleboel websites die aandacht schenken aan techniek voor kinderen. Ze allemaal opsommen, zou een onmogelijk werk zijn. Graag geef ik toch enkele links mee die mij verder over techniek deden nadenken. Websites met aandacht voor het technisch proces, met tips en ideeën, maar ook met een hart voor techniek.

Alle hieronder beschreven links zijn terug te vinden op de Yurls verzamelsite http://techniek-ict.yurls.net/ . Onder het tabblad ‘Technisch ontwerpen’ vind je links naar de programma’s en tools die ik hiervoor beschreef met betrekking tot het ontwerpen. Je kan ook enkele handleidingen downloaden om meteen met het programma aan de slag te gaan. Bij ‘Downloads’ zie je links naar documenten. Deze kunnen je verder helpen bij het bedenken van je technieklessen. De tabbladen ‘Lesideeën’ zijn geordend per graad van het basisonderwijs. Hieronder vind je links naar websites die kant en klare lesideeën aanbieden. De meeste hiervan zijn eenvoudig te oriënteren binnen de leerplannen techniek.

‘Achtergrondinfo’ geeft je een globaler beeld van techniek. Voor de onderverdelingen ‘Games’ en ‘Technotools’ verwijs ik u graag naar het boekje: ‘Techniek op het menu: Games & Tools voor het basisonderwijs’. Deze is te downloaden via http://overonderwijs.blogspot.com.

The Tinkering studio The Tinkering Studio is een groot technisch lokaal te midden van het Exploratorium Museum in San Francisco.

Op de website (http://tinyurl.com/ thinkeringstudio) en de blog vind je tal van ontwerpen en technische realisaties van bezoekers. Met eenvoudig en minder eenvoudig materiaal werken ze verschillende projecten uit. Hoewel de meeste hiervan erg groots zijn opgevat, kunnen ze verschillende aanzetten geven naar lessen techniek. Aanraders zijn de kettingreacties, knikkerbanen en eenvoudige elektrische circuits.

youtech Op http://youtech.nl zie je allerhande video’s over technische realisaties. Veel van deze films zijn bespreekbaar met de kinderen in de klas. Ze kunnen een basis vormen voor de probleemstelling van de techniekopdracht.

How stuff works “It’s hip to be smart” is één van de ondertitels van http://howstuffworks.com.

Een online encyclopedie over technische realisaties, hun werkwijze en het technisch proces. Alle informatie is in het Engels, maar wordt vaak gestaafd met knap filmmateriaal van Discovery Channel.

BIJ KINDEREN IN DE BASISSCHOOL

45

46

TECHNISCH PROCES

Leerlijn techniek Op ‘Leerlijn Techniek’ staat een schat aan bruikbare informatie. Voorgesneden koek voor de leerkracht die met techniek aan de slag wil. Thema’s en onderwerpen voorzien van opdrachtenfiche, uitdaging, toepassingsgebieden en eventueel een filmpje. http://leerlijntechniek.nl

Encyclopedoe Deze ‘doe-encyclopedie’ is een gigantische verzameling links naar externe websites waar telkens iets te beleven valt. Niet alle thema’s zijn techniek gerelateerd. Maar met zijn ruim 35 000 links een zeer waardevol instrument om de lessen techniek te plannen. http://encyclopedoe.nl

popsci Om volop inspiratie op te doen en kinderen meteen de nodige antwoorden te kunnen geven op hun moeilijkere techniekvragen, deze website. Popsci staat voor Popular Science en bundelt al het wetenschappelijk nieuws. Handig voor in de klas zijn voornamelijk de onderdelen DIY en How It Works.

Al vind je na wat ronddwalen zeker ook andere nuttige info. http://popsci.com

ontdekplek De ontdekplek is een techniekatelier voor kinderen tussen 4 en 12 jaar. De stichting werk samen met Encyclopedoe (zie hierboven) en Techno Challenge. Deze heeft tot doel om techniek naar de kinderen te brengen, zodat zij er voldoende interesse voor krijgen om later een geschikte studie- en beroepskeuze te kunnen maken. http://ontdekplek.nl

kidzlab “De Kidzlab website staat vol knutsels waarmee je van alles kan ontdekken.

Hoe krachten werken, hoe sterk lucht kan zijn en nog veel meer...De meeste knutsels zijn snel en met eenvoudige spullen te maken. Daarna is er tijd voor onderzoek en spelen met de werken.” http://kidzlab.nl http://knutsellab.nl

BIJ KINDEREN IN DE BASISSCHOOL

47

48

TECHNISCH PROCES

C3 De Nederlandse Stichting C3 promoot de chemie, de opleidingen en de beroepen in de chemie en procestechniek onder jongeren. Kinderen ontdekken al op jonge leeftijd hoe leuk chemie is. C3 bereikt de Nederlandse jongeren voornamelijk via het onderwijs. Op de website nuttige projecten en materialen. http://c3.nl

Make: MAKE magazine volgt het technieknieuws op de voet. Om nog vlugger sneller op de hoogte te blijven, kan je al dit nieuws volgen via hun blog. De onderwerpen op de blog zijn dikwijls voorzien van interessant fotomateriaal waaruit zeker inspiratie te putten valt voor de technieklessen. http://blog.makezine.com

OTIB De kinderen van nu zijn de werknemers van later. Daarom zet OTIB in op voorlichting op basisscholen. Otib heeft voor kinderen van de bovenbouw verschillende leermiddelen ontwikkeld: spreekbeurtboekjes, educatieve games, werkbladen en een techniekkit. http://tinyurl.com/otibtechniek

technopolis De website van het doecentrum Technopolis in Mechelen biedt veel technische informatie, activiteiten en spelletjes om in de klas mee aan de slag te kunnen. Bij het menu Experimenteer vind je een heleboel experimenten voor kinderen. http://technopolis.be

technotheek Deze site geeft een overzicht van alles wat binnen het proeftuinproject “Handen uit de mouwen” gebeurde. Op zoek naar techniekopdrachten voor in de klas? De technische geletterdheid van de leerlingen bijschaven? Hoe werken andere scholen aan techniek? Misschien vind je er wel ideeën voor in jouw klas! http://technotheek.be

BIJ KINDEREN IN DE BASISSCHOOL

49

50

TECHNISCH PROCES

nemo Het grootste science center van Nederland: 5 verdiepingen vol wetenschappelijke en technologische doe- en ontdekdingen. Op de website een overzicht van de verschillende doedingen die inspiratie kunnen bieden voor technieklessen. http://e-nemo.nl

Talent voor techniek Op deze link vind je alle info over het proeftuinproject ‘Bruggen bouwen’. De indrukwekkende en inspirerende fotoalbums kunnen invallen bieden naar de het techniekonderwijs. Bij tips en ideeën vind je een boel aan informatie en erg bruikbaar lesmateriaal in bruikbare ebooks; http://talentvoortechniek.be

Techniek in het basisonderwijs Techniek in het bo verzamelt een boel bruikbaar materiaal voor in de klas.

Alle activiteiten zijn uitgevoerd door de auteur zelf. Opnieuw interessant fotomateriaal, hier. Verder zijn de lessen en het lesmateriaal verplicht leesvoer. http://techniekinhetbo.nl

Explo.tv Naast The Tinkering Studio biedt het techniekmuseum Exploratorium ook een tv kanaal met onnoemelijk veel inspiratie. Bovenaan kan je je keuze van type en onderwerp bepalen. Een verzameling om u tegen te zeggen. http://explo.tv

instructables “Share what you make” is de ondertitel van deze communitywebsite over (technische) producten. Je kan een keuze maken uit verschillende categoriën of uit tag. De bedoeling van de website is techneuten aansporen hun realisaties stap voor stap te fotograferen en te delen. Alles kan online geraadpleegd worden. Wil je echter een stappenplan op pdf downloaden, is betalende registratie vereist. http://instructables.com

BIJ KINDEREN IN DE BASISSCHOOL

51

52

TECHNISCH PROCES

 Sanju, Hans, Emma en Conny voor de kansen en boeiende inspiratie;  Greet, Hilde, Carine, Eve en Pieter voor de nodige steun, het geduld, fijne

woorden en leuke invalshoeken;

 Bas, Jon, Milo, Pien en Twan voor hun enthousiaste medewerking en in-

teressante vragen;  Josee voor het vastberaden nalezen van enkele delen;  Gust, Gert, Kurt en Steven voor het aanbieden van werkmaterialen;  Bauke, Anouk, Xian, Diede en alle andere eenaatjes voor hun onvoorstelbaar enthousiasme tijdens verschillende techniekactiviteiten.

          

http://www.antontang.com/search/label/Toys http://www.goedgevoel.be http://www.denkendoendurven.nl http://vindingrijk.wordpress.com http://www.wikipedia.org http://www.techniek12plus.nl http://www.scenecaster.com http://www.hoedoe.nl http://www.kennislink.nl/techniek http://www.natuurkunde.nl/ ...en alle hiervoor beschreven links

Bijna alle foto’s zijn van mijn hand.

Verder heb ik geprobeerd de auteursrechten niet te schenden. Mocht dat toch het geval zijn, word ik hiervan graag op de hoogte gebracht.

BIJ KINDEREN IN DE BASISSCHOOL

53

TECHNISCH PROCES

INLEIDING 03…………………………………

TOELICHTING 05…………………………………

SPELEN = LEREN FUNKTIONLUST QUOTE SLIM DOOR SPEL DE KRACHT VAN HET SPONTANE

07…………………………………

07…………………………………

09…………………………………

09…………………………………

KINDEREN ONTDEKKEN ONTDEKKEN DOOR EXPERIMENTEREN JUST DO IT! ONTDEKKEN DOET DENKEN DENKEN OM EEN HOEKJE DE ROL VAN DE LEERKRACHT

11…………………………………

11…………………………………

13…………………………………

13…………………………………

15…………………………………

TECHNIEKONDERWIJS WAT IS TECHNIEK? 17…………………………………

MATRIX VOOR TECHNIEKONDERWIJS 17…………………………………

TECHNISCH SYSTEEM 19………………………………...

TECHNISCH PROCES 19………………………………...

HULPMIDDELEN 21………………………………...

KEUZES 21………………………………...

TECHNISCH PROCES TECHNISCH PROCES 23…………………………………

PROBLEEM 23………………………………...

ONTWERPEN 23……………………………...…

MAKEN 23………………………...………

IN GEBRUIK NEMEN 23…………………………………

EVALUEREN 23…………………………………

TOELICHTING BIJ HET STAPPENPLAN 25…………………………………

UIT DE PRAKTIJK 25…………………………………

STRIP: WE MAKEN EEN KNIKKERBAAN 26…………………………………

54

TECHNISCH PROCES

DE ONTWERPFASE WAT IS TECHNISCH ONTWERPEN 29…………………………………

KINDEREN LEREN ONTWERPEN 31…………………………………

MINDMAPPING 33…………………………………

ONTWERPEN MET ONLINE TOOLS GOOGLE SKETCHUP 35…………………………………

OPDRACHTEN VOOR SKETCHUP 37…………………………………

ONTWERP EEN ZITBANK 37………………………...………

ONTWERP EEN SKATEPARK 39…………………...……………

ANDERE MOGELIJKE OPDRACHTEN 39……………………………...…

ONTWERPTOOLS VOOR JONGE KINDEREN 41…………………………………

BLOKJES BOUWEN 41………………………………...

ONTWERP EEN SPEELTUIN 41………………………………...

OOK INTERESSANT HUIZEN INRICHTEN 43…………………………………

HOMEPLANNER

| FLOORPLANNER | SCENECASTER | GLIFFY | 3D SPACER

43…………………………...……….

INSPIRATIE 45………………………………...

THE TINKERING STUDIO | YOUTECH | HOW STUFF WORKS LEERLIJN TECHNIEK |ENCYCLOPEDOE | POPSCI |ONTDEKPLEK | KIDZLAB C3 | MAKE: | OTIB |TECNOPOLIS | TECHNOTHEEK NEMO | TALENT VOOR TECHNIEK |TECHNIEK IN HET BO | EXPLO.TV | INSTRUCTABLES

45…………………………………….

47…………………………………….

49…………………………………….

51…………………………………….

OUTRO BRONNEN 53………………………………...

DANK AAN… 53…………………………………

INHOUD 54…………………………………

BIJ KINDEREN IN DE BASISSCHOOL

55