interview
Door Ivo van Woerden | Fotografie Paul Levitton
‘Nu pas weet ik waar ik mee bezig ben’ Amerika-correspondent Erik Mouthaan
Erik Mouthaan (36) volgde Max Westerman op als correspondent voor RTL in Amerika. Na drie jaar latten met Karel, keihard werken om de presidentsverkiezingen goed in beeld te brengen en het schrijven van een boek, zijn alle ingrediënten daar om Max te doen vergeten. ‘Ik hou niet van getwijfel.’
# 27|2009| www.revu.nl
E 28
rik Mouthaan is moe. ‘Ik heb 28 uur aan een stuk door gewerkt en net even geslapen. Ik was in de afgelegen staat Montana om een verhaal te draaien toen ik werd gebeld door de redactie van RTL met het nieuws over Michael Jackson. Ik heb om half 1 nog live telefonisch commentaar gegeven. We zijn daarna naar het vliegveld gegaan om naar Los Angeles te vliegen, waar hij is overleden. Er bleken geen directe vluchten te gaan. We zijn naar Las Vegas gevlogen en hebben in het
holst van de nacht vier uur naar Los Angeles gereden. Daar hebben we gelijk een item gedraaid met de reactie van fans. Je wilt in Nederland laten zien dat je erbij bent. Daar gaat het om.’ Is de reactie op zijn dood typisch Amerikaans? ‘Ik dacht dat het emotioneler zou zijn. Je ziet hier geen volkswoede. Geen Diana of Fortuyn-toestanden. Typisch Amerikaans is dat je gelijk op straat verkopers ziet van T-shirts met ‘R.I.P. Michael Jackson’ erop. Die willen er wat aan verdienen.
Het loopt ook gelijk uit de hand met speculaties. Het gaat over eventueel drugsgebruik, over zijn arts die wordt gezocht. Toen Anna Nicole Smith overleed, was er hetzelfde scenario met feitjes tot aan een foto van de inhoud van haar koelkast. Nu kun je alweer verwachten dat voormalige bediendes van Michael binnenkort voor tienduizenden dollars hun verhaal kunnen verkopen.’ Je bent zelf niet emotioneel? ‘Nee hoor. Ik vond Michael een goede artiest, maar ik was meer een Madonna- en Prince-fan. Ik vind het leuk om hiervan verslag van te doen.’ Ben je vaak nerveus voor een item? ‘Altijd. Ik wil het goed doen. Er kan zoveel misgaan. Als ik mijn
v erhalen terugkijk, vind ik al snel dat het beter had gekund. Dan heb ik spijt van een shot, of ik denk: ‘Had ik die quote maar eerder gebruikt.’ Maar goed, het maken van items is micromanagement. Je moet op zoveel details letten en je werkt onder grote druk, dus vind ik dat ik mezelf achteraf niet gek moet maken.’ Maar is iets weleens zo tegen gevallen dat je het had willen terugtrekken? ‘Het is me één keer overkomen bij een busongeluk waarbij ook Nederlanders betrokken waren. Ik had live in de uitzending staan speculeren over wat er gebeurd zou kunnen zijn. Daarna zei iemand tegen me dat dat nergens op gebaseerd was en dat je dat als journalist niet moet doen omdat
29
er zo geruchten in de wereld worden geholpen. Daar heb ik wel van geleerd.’ Wat dan? ‘Dat je alleen moet vertellen wat je weet. Ik wil graag stellig zijn. Ik heb een hekel aan verslaggevers die beginnen met ‘ach tja…’ Ik hou niet van getwijfel. Je moet aan je publiek duidelijk maken hoe het volgens jou zit. De toon is belangrijk.’ Wie beginnen er met ‘ach’? ‘Haha, ik ga natuurlijk geen namen noemen. Maar ze zitten niet alleen bij de NOS, hoor. Ook bij RTL zitten verslaggevers die minder urgent overkomen. Daar hebben we intern discussies over: wat is de toon, hoe gaan we iets aanpakken?’ Wat vindt men van jou? ‘Ik weet dat ze mij te gelikt vinden.’ Kun je tegen kritiek? ‘Nee, ik trek het me heel erg aan. Ik maakte bijvoorbeeld een item over Peter R. de Vries die hier in New York was en een Emmy won. Zijn eindredacteur zei tegen me: ‘Waarom schreeuw jij altijd zo, als je live op tv bent?’ Daar was ik erg ongelukkig mee. Toch ga ik er dan op letten en blijkt dat hij gelijk heeft. Ik doe er dus wel wat mee. Eigenlijk ben ik zelf mijn grootste criticaster. Dat komt omdat ik alles altijd zo goed mogelijk wil doen. Ik sta het mezelf zelden toe om tevreden te zijn. Zo blijf je scherp en haal je het beste uit jezelf.’ Nadat je boek Tijd voor verandering over de presidentsverkiezingen uitkwam, zei Frans Verhagen van amerika.nl: ‘Soms kun je aan de cover zien waar het boek over gaat. Het boek van Erik Mouthaan gaat bijvoorbeeld over Erik Mouthaan, die staat met zijn foto voorop.’ Vind je dat erg? ‘Nee, ik vind het niet zo erg. Het is een keuze geweest. Alle boeken over Obama hadden een foto van hem op de voorkant. Door een foto van mij op de cover te zetten, viel die meer op. De uitgeverij heeft het voorgesteld en ik heb dat goedgekeurd.’ Ik vond dat het boek te weinig over
jou ging. Het was een resumé van de verkiezingen. Ik had, als je dan zo’n boek maakt, wel meer willen lezen over jouw eigen ervaringen. ‘Het is een zwaar jaar geweest. Ik ben het hele land doorgegaan. Nieuws is een monster, het moet altijd gevoed worden. Het was leuk om benaderd te w orden voor een boek, al had ik dat nog nooit gedaan. Aan RTL beloofde ik wel dat het mijn werk als correspondent niet in de weg zou zitten en dus heb ik soms tot 3 uur ’s nachts zitten tikken. Het was heel leuk om een verslag te maken en dat gedrukt te kunnen bewaren. Achteraf zou ik hier misschien ook weer andere keuzes hebben gemaakt.’ Stichting Wakker Dier nomineerde je voor de titel Meest sexy vegetariër 2008. Vind je dat leuk? ‘Ze vragen of je dat wilt. Ik ben sinds mijn 17de vegetariër. Het leek me goed om een gezicht te geven aan een keuze die ik bewust heb gemaakt.’
REVU ONTMOET Erik Mouthaan Waar? Zijn kantoor op 57th street, New York. Van? 11.15 tot 16.45 uur. Genuttigd? Een glas water. Erik drinkt thee uit een enorme mok met Washington DC erop. Wat viel op? Erik laat de verkiezingsposters zien die hij uit het hele land heeft meegenomen. ‘In de staat New Hampshire is er regen en sneeuw, dus daar gebruiken ze plastic. In Florida is het warm, daar is karton genoeg. Grappig hè.’
niet gaan afvragen wat dat voor gek gebouw is en niet meer meekrijgen waar het verhaal over gaat.’ Ben je een controlfreak? ‘Ja, dat kun je wel zo zeggen. Ik denk altijd vooruit. Als ik presentatieteksten schrijf voor het vraaggesprek dat live in de uitzending wordt gedaan, dan bedenk ik altijd eerst wie er die dag presenteert in de studio. Mariëlle Tweebeeke wil bijvoorbeeld altijd beginnen met een prikkelende vraag. Om eventueel gesteggel daarover te voorkomen, pas ik mijn tekst op de presentator aan.’
‘Ik sta het mezelf zelden toe om tevreden te zijn’ Ben je ijdel? ‘Hmmm, nou niet bijzonder.’ Twee van je vrienden zeiden op deze vraag volmondig ja. ‘Als je op tv komt, ben je natuurlijk een beetje ijdel. Ik let erg op details omdat die enorm afleiden. Vertel je een verhaal terwijl je kraag niet goed zit, dan zitten mensen naar je kraag te staren en horen ze niet meer wat je zegt. Ik ga naar de sportschool om tegen de familiair overgedragen pondjes te vechten. Maar deze ijdelheid gaat ook over dat ik inmiddels weet wat op beeld werkt. Als er tijdens het filmen een lelijk gebouw in beeld staat, probeer ik een ander shot te bedenken, zodat kijkers zich
Sinds 1995 werkt Erik Mouthaan bij het RTL Nieuws. Eerst bij de buitenlandredactie, daarna als algemeen verslaggever. Hij versloeg al het nieuws rond het koningshuis en werd drie jaar geleden de opvolger van Max Westerman in New York. Zijn kantoor bevindt zich tegenover het CBS-gebouw. Mouthaan loopt er net als zijn voorganger regelmatig naar binnen om vanaf het dak via een satellietverbinding live een toelichting te geven op het nieuws. Het zwaartepunt van Mouthaans dag ligt in de ochtend. Hij staat om 7 uur op de loopband in de sportschool om er, tijdens het sporten, op verschillende tv’s de ochtendbulletins te volgen. Ook luistert hij via podcasts naar andere
nieuwsprogramma’s. Als hij om 8.30 uur bij zijn kantoor aankomt, heeft hij meestal al een idee voor wat die dag het verhaal moet zijn. Op de dag van het interview heeft zijn producer Steven een kwartier zendtijd ingekocht op de satelliet zodat Mouthaan in het Nederlandse 19.30 nieuws, 13.30 uur in New York, commentaar kan geven. Om 12.00 uur tikt Mouthaan zijn presentatietekst uit. Tien minuten later hangt Radio 538 aan de lijn om met hem de week door te nemen. ‘Het is best spannend. Sommige dj’s willen weleens gek uit de hoek komen.’ Vindt hij het leuk om te doen? ‘Ja, hoor. Het is toch weer reclame.’ Om 12.40 uur is er nog geen beeld bij het onderwerp dat Mouthaan wil toelichten, omdat het Obama’s gesprek met een wereldleider uitloopt. Mouthaan kijkt in de tussentijd naar twee televisieprogramma’s tegelijk. Om 13.35 uur poedert Mouthaan op het dak zelf zijn gezicht. Tegen Steven zegt hij over het gebrek aan beeld: ‘Ja, dat krijgen we ervan als we voor het nieuws uit willen lopen. Vroeger was er een gesprek tussen wereldleiders, daar kwam iets uit en dat ging je vertellen. Nu moet het al voordat zo’n gesprek is afgelopen.’ Om 13.49 uur zit Mouthaan live in de uitzending: ‘Ja, Mariëlle. We hadden graag beelden willen tonen, maar het gesprek is uitgelopen…’ Voordat dit interview begon, zei je: ‘Ik zeg je alvast dat ik geen zin heb om alleen over Max Westerman te praten.’ Waarom was dat? ‘Er zijn nog steeds mensen die zeggen: ‘Ben jij de opvolger van Max?’ En dan denk ik: ‘Ja, al drie jaar.’ Ik moet heel erg opboksen tegen dat vertrouwde beeld. Niet zo gek ook, Max versloeg 11 september en de orkaan Katrina. Dat blijft mensen bij.
31
‘Ik wil niet tot mijn 50ste op tv blijven rondbanjeren’ ‘Max Westerman is voor mij een held. Toen ik opgroeide en zijn items zag, dacht ik: ‘Zo moet je televisie maken.’ Het is een Amerikaanse manier van verhalen vertellen en hij deed dat goed. Nu hoop ik dat men stopt met ons te vergelijken en dat ze denken: ‘Erik Mouthaan, dat is die jongen die de presidentsverkiezingen versloeg.’’ Mis je het koningshuis weleens? ‘Bij die aanslag tijdens Koninginnedag dacht ik wel even: ‘Dit moet geweldig zijn om mee te maken.’ En dat bedoel ik als journalist. Om van zoiets verslag te doen, is een van de grootste dingen die je kan overkomen.’
# 27|2009| www.revu.nl
Wat was je hoogtepunt tot nu toe? ‘Ik was in Denver toen Obama zijn nominatie voor president aanvaardde. We zaten achter plastic stoeltjes weggedoken. Via via waren we langs de beveiliging tot op 10 meter afstand van Obama gekomen. Dan sta je zo boven op de geschiedenis. De Amerikaanse verkiezingen zijn de belangrijkste politieke gebeurtenis ter wereld. Het is heel eervol en bijzonder dat je daar zo bij mag zijn.’
32
Eerder zei je dat je niet van dit land houdt. Hoe is dat nu na drie jaar? ‘Het is leuk om bijvoorbeeld in New York of Miami te wonen. Maar het is nog geen houden van. Ik vind dat je dat als journalist ook niet moet hebben. Ik ben wel gefascineerd door Amerika. Ze zijn zo rechtlijnig en hebben altijd overal ongenuanceerd een mening over. Ze zijn ambitieus, ze verkopen zichzelf. Aan de andere kant is er veel dat gek is. Dit is het rijkste land ter wereld, maar de gezondheidszorg is slecht geregeld en niet voor iedereen toegankelijk. Mensen horen hier hun kans te nemen als die voorbijkomt, vanwege de Amerikaanse droom, toch gaan
er veel kleine bedrijfjes failliet en niemand komt voor die mensen op.’ Kunnen we ooit een serie Erik in alle staten verwachten? ‘Dat lijkt me leuk, al denk ik niet dat er een publiek voor is. Ik heb van Loretta Schrijver wel de tip gekregen om meer van mijn persoonlijkheid te tonen. Dat probeer ik na te leven. Je kunt alleen niet altijd cynisch of ad rem zijn als je commentaar geeft op het nieuws. Voorlopig wil ik doorgaan met wat ik doe, al is mijn ambitie niet om tot mijn 50ste op tv rond te blijven banjeren.’ Wat wil je dan? ‘Ik zou achter de schermen iets willen doen. Ik heb ideeën over de samenstelling van het nieuwsbulletin. Ik zou best eindredacteur willen worden. Of hoofdredacteur. Haha,
nu krijg ik natuurlijk een mailtje van mijn baas met: zo, jij wilt mijn baan. Voorlopig wil ik hier nog een aantal jaren blijven.’ Volgens Marc van Vlijmen, de man die jou heeft aangenomen, kun jij alles en leer je snel. Hij noemt je ‘het beste jongetje van de klas’. ‘Ja, dat klopt wel. Gek genoeg hoorde ik eigenlijk nooit echt ergens bij. Mijn ouders scheidden toen ik 8 was en daarom verhuisde ik naar Limburg. Daar moesten ze speciaal voor mij Nederlands praten in de klas en werd er geen dialect gesproken, anders begreep ik er helemaal niets van. Ik viel er toen een beetje buiten. ‘Op mijn 18de ben ik naar de School voor Journalistiek gegaan. Ik begon me steeds meer thuis te voelen in dat vak. Nu pas kan ik zeggen dat ik weet waar ik mee bezig ben. Dat het me niet meer uitmaakt of ik ergens bij hoor. Ik weet nu wie ik ben.’
Je moeder overleed in maart. Hadden jullie een goede band? ‘Ja. Ze had kanker en ze was blij dat ze de verkiezingen nog heeft meegemaakt. Ze was heel erg trots op me. Net als mijn vader, die is drie jaar geleden overleden. Ik verwerk het eigenlijk door me helemaal op mijn werk te storten.’ Je vriend Karel woont nog gewoon in Nederland. Gaat dat goed? ‘Hij vliegt ongeveer om de zes weken hierheen. En ik ben af en toe in Nederland. Toen ik naar Amerika kon, heb ik voor de vorm nog wel gezegd: ‘Als jij niet wilt dat ik ga, dan blijf ik wel hier.’ ‘Maar het was voor mij zo’n goede kans. We leven niet meer in de jaren vijftig: dat als de één een beslissing maakt, de ander zijn leven moet opgeven. Hij heeft zijn werk als directeur van een monumentenstichting en ik ben hier.’
Facts & figures Erik Mouthaan
1973 geboren in Leiden. Heeft een oudere broer, Ties. 1981 verhuist na scheiding ouders naar Limburg. 1991 start met opleiding aan School voor Journalistiek in Utrecht. 1995 in dienst bij RTL Nieuws. 2006 vervangt Max Westerman in New York. 2009 boek: Tijd voor verandering.
Zijn jullie al lang bij elkaar? ‘Sinds dat ik 4 was. Haha. Nee, al twaalf jaar lang.’ Is het moeilijk om homo te zijn én correspondent? ‘Het heeft weinig met mijn beroep te maken, daarom heb ik het er niet zoveel over.’ Het kleurt wel wie je bent, of hoe je naar iets kijkt. ‘Ik probeer alle kanten van een verhaal te laten zien. Als het over het homohuwelijk gaat, maak ik niet een ander item. Ik schaam me ook niet voor mijn geaardheid. Als het ter sprake komt, is dat geen probleem. Toen ik opgroeide, had ik alleen Jos Brink als voorbeeld. En Geer & Goor zijn ook niet bepaald doorsnee. Dus mogen mensen best weten dat je ook homo kunt zijn zonder het van de daken te schreeuwen.’ Reageren? reactie@revu.nl