Cosensis by iWink Support

Startnotitie Pilot gemeente Zederik:

‘Welzijn doen we samen.’

Startnotitie Pilot gemeente Zederik: ‘welzijn doen we samen’ Deze startnotitie beschrijft op welke wijze invulling gegeven kan worden aan ‘Welzijn doen we samen’ op basis van de eerste verkennende gesprekken vanuit de startgroep. Startgroep De startgroep bestaat uit vertegenwoordigers van • Gemeente Zederik in de personen van Wethouder Hans Freije en beleidsmedewerker WMO Hanneke Luijten en griffier en projectleider , Floor de Lange, • Syndion in de personen van regiomanager Trudy van Asch van Deenen, projectleider WMO clustermanager, Tamara Hoogesteger , projectleider WMO Kind en gezin Ellis van den Berg, • Cosensis in de personen van: procesbegeleider en inhoudelijk deskundige Wim Wink en architect duurzaam organiseren Bartele Bouma, projectleider duurzaam organiseren Luc Verberne en communicatiestrateeg Oscar Roelofs

1 Inleiding De afgelopen maanden hebben tussen bovengenoemde mensen (in wisselende samenstellingen) gesprekken plaatsgevonden over hoe invulling te geven aan het begrip ‘welzijn doen we samen’ . In deze gesprekken hebben we verkend hoe het concept ‘dorpshuis’ hiervoor als vliegwiel kan dienen. En wat dan belangrijke kaders en uitgangspunten zijn voor de weg er naar toe. Belangrijk uitgangspunt hierbij is dat de pilot een zo breed mogelijke uitstraling krijgt binnen en eventueel zelfs buiten de gemeentegrenzen en dat andere organisaties en instanties waar mogelijk aangehaakt worden. In de sessie van 28 nov jl. met de startgroep op het gemeentehuis Zederik is afgesproken om hiervoor een pilot te starten in Meerkerk vanuit een gemeenschappelijke ambitie, die is opgebouwd uit de kernboodschappen van de drie initiatiefnemende organisaties, zijnde:

Cosensis is gevraagd voor deze pilot de startnotitie te schrijven , die gebruikt kan worden voor communicatie en besluitvorming binnen de gemeente Zederik, Syndion en de regio.

• ‘welzijn doen we samen’, Gemeente Zederik

• ‘kwaliteit van leven’, Syndion

• ‘duurzaam organiseren’, Cosensis

2 Achtergrond De huidige sociaal-maatschappelijke, macro-economische, demografische en politieke ontwikkelingen leiden tot een groot aantal veranderingen voor gemeenten en zorgorganisaties in het veld. Deze hebben zo’n impact dat gemeenten en zorgorganisaties zich als het ware opnieuw moeten gaan uitvinden.

“Problemen kunnen niet opgelost worden met dezelfde logica als die de problemen heeft gecreëerd.” - Einstein-

Dit brengt een ingrijpende transitie met zich mee en de noodzaak en urgentie is hoog. Denk alleen maar aan nieuwe wetgeving per eind 2013 op het gebied van WMO en AWBZ. Gemeente Zederik en Syndion zijn zich hiervan bewust.

De essentie van deze transitie is de vraag hoe met minder geld op (deels fundamenteel) andere wijze betere kwalitatieve zorg en/of ondersteuning geleverd kan worden. Belangrijke accenten hierbij zijn: • versterken eigen kracht en informele zorg • organiseren integrale cliëntregie bij meervoudige cliëntvragen • versterken samenredzaamheid in de wijk/gemeente

Cosensis heeft een aanpak en visie ontwikkeld waarmee dit gerealiseerd kan worden.

Van A naar B, via B: Expliciteren maatschappelijk perspectief dorpshuis en gedeelde waarden • • • • • • •

Ervaringsleren Toekomstgericht Dialoog Verbindend Verleidend, uitnodigend Gericht op kansen Verbinden van kleinschalige trajecten

Formuleren maatschappelijk perspec3ef en gedeelde waarden

Start co-‐crea3e met aanbieders en burgers

Gezamenlijk proces van duurzame maatschappelijke waardecrea3e: Broedplaatsen

Gemeente en Syndion in regierol

De visie is gebaseerd op ervaringsleren en toekomstgericht samenwerken, en gebaseerd op Theory U. Dit is een bewezen methodiek voor het aanpakken van complexe sociaal maatschappelijke vraagstukken waar diverse partijen met verschillende belangen bij betrokken zijn. Deze procesaanpak dient hierbij als leidraad en geeft een kader om te ontdekken en te bepalen waar we staan en welke volgende stap we willen, kunnen en moeten zetten.

Wat is nodig? • • • •

Lef, om te beginnen Vertrouwen, in proces en betrokken mensen Holistische verbindende aanpak Doorzettingsvermogen, om te bereiken wat je wilt

Cosensis werkt in haar aanpak in cocreatie met alle betrokkenen. Cosensis zelf bestaat ook uit een samenwerkingsverband waarbinnen diverse marktpartijen samen werken ter ondersteuning van het duurzaam oplossen van complexe maatschappelijke vraagstukken. Cosensis faciliteert hiervoor broedplaatsen, waarin buiten de bestaande kaders van de betrokken organisaties op een vernieuwende, creatieve en verbindende manier samen werken betekenis geven aan duurzame en praktische oplossingen. Begin met de eerste stap: een nadere kennismaking, toelichting en dialoog over perspectief en waarden.

3 Gedeelde betekenis tot nu toe; pilot concept dorpshuis In de laatste bijeenkomst van 28 nov jl. is afgesproken om op basis van onze gedeelde ervaring en hiervoor benoemd proces een pilot te starten. Deze pilot heeft als scope het opnieuw betekenis geven aan het concept Dorpshuis in de nieuwe duurzame burgersamenleving. De ervaringen die in deze pilot worden opgedaan kunnen als basis dienen voor eventuele vervolgprocessen binnen de gemeente Zederik en daarbuiten.

3.1 Gedeelde ambitie en doelstelling ‘welzijn doen we samen’ Dit betekent: • Iedereen doet mee • Iedereen in zijn kracht • Waarden gedreven • Dorpshuis als vliegwiel (broedplaats) • Toekomstgericht Uit onze ontmoetingen is gebleken dat we met elkaar de visie delen dat integrale oplossingen binnen het sociale domein alleen gerealiseerd kunnen worden als betreffende marktpartijen, financiers en burgers meer en anders gaan samenwerken. En gezamenlijk de integrale cliëntvraag of vraag van de burgers centraal stellen en vertalen naar gemeenschappelijke ambities en perspectieven. Vervolgens zijn we samen op zoek gegaan naar geschikte aanknopingspunten om deze ontwikkeling op gang te krijgen. De doorontwikkeling van het dorpshuis/ dorpshuizen in Meerkerk lijkt hiervoor in aanmerking te komen. Enerzijds omdat er acuut vraagstukken spelen in relatie tot beheer en kosten, anderzijds omdat het ‘concept dorpshuis’ het vehikel kan zijn om de drie decentralisaties, ‘welzijn doen we samen’ en ‘kwaliteit van leven’ in de praktijk gestalte te geven.

3.2 Perspectief ‘welzijn doen we samen’: ‘het concept dorpshuis als vliegwiel’ Genoemde aanknopingspunten Dorpshuis Gemeente • Doorontwikkelen als ontmoetingsplaats, van en voor burgers • Bundelen inzet vrijwilligers • Rendabele en passende beheerconstructie, synergie voordelen (ook qua vervoer etc) • 3 decentralisaties in de praktijk • Realiseren leefbaarheidsvisie • Betrekken kansrijke initiatieven als beursvloer, de overburen etc.

Syndion • Dienstverlening Syndion aanbieden in dorpshuis, maaltijden • Spreekuur Syndion in dorpshuis (integrale cliëntvraag kwaliteit van leven) voor alle burgers • Leer/Werktrajecten binnen dorpshuis • Ontmoetingsplaats voor ambulante cliënten

Gezamenlijke aanknopingspunten • Ontwikkelen vanuit gedeeld perspectief • Zwaan kleef aan • Betrekken alle burgers (kwetsbare) burgers, en burgers participerend via verenigingen, bedrijven, instellingen • Slim aansluiten op regionale dynamiek • Dorpshuis als 2e thuis voor alle burgers, verenigingen, organisaties

Het perspectief is het doorontwikkelen van het ‘concept dorpshuis’ van de gemeente Zederik tot een nieuwe betekenisvolle plek voor en van de inwoners van de gemeente. Deze zogenaamde ontmoetingsplek is geschikt en uitnodigend voor vele kleinschalige activiteiten. De ambitie is dat al deze groepen zich thuis gaan voelen in het dorpshuis. De activiteit en dynamiek die dit teweeg zal brengen in het dorpshuis geeft kansen om: Voor de gemeente • de inzet van vrijwilligers in het dorp te bundelen • financieel en maatschappelijk rendabele beheerconstructie te ontwerpen voor het dorpshuis • een ontmoetingsplek te creëren voor burgers die nu nog niet actief zijn in het dorpshuis of verenigingsleven • inzichtelijk te krijgen welke thema’s er leven in het dorp waarlangs de leefbaarheidsvisie 2030 ingevuld kan worden • individuele thema’s van kwetsbare burgers te lokaliseren die preventief kunnen worden opgepakt • synergie voordelen te behalen in relatie tot vervoer, bezetting, door dingen samen te doen, (waardoor bv zorgkantoor ook sponsor kan worden). Voor Syndion • activiteiten te ontwikkelen voor ambulante cliënten van Syndion (en andere maatschappelijke organisaties) • kennis en kunde van Syndion (en andere maatschappelijke organisatie) in te zetten rond activiteitenbegeleiding, kwaliteit van leven en andere te ontwikkelen functies rond het concept dorpshuis

3.3 Perspectief pilot in het licht van transities Gewenst perspectief gemeente Burgers, vrijwilligers en aanbieders geven gezamenlijk betekenis aan duurzame oplossingen voor maatschappelijke vraagstukken in gemeente Zederik, met de gemeente als kaderstellende regisseur.

Duurzame oplossing van maatschappelijke vraagstukken Individuele voorziening

Gemeentelijke regie

Collec5eve voorzieningen

Informele zorg Maatwerk aanpak: crea5eve arrangementen

Eigen kracht

Het perspectief van het concept dorpshuis appelleert aan de visie om de eigen kracht van burgers en de samenredzaamheid van burgers te vergroten. Dit raakt meerdere domeinen van/binnen de gemeente. De pilot is dus uitermate geschikt om praktijk casuïstiek te krijgen t.b.v. 3D ontwikkeling en/of ontschottingsprocessen. Daarnaast biedt het voor de maatschappelijke partijen (waaronder Syndion) een ideale kans om al werkende uit te vinden hoe de nieuwe samenwerkingsverhoudingen met de gemeente zich in de praktijk kunnen uitkristalliseren. En hoe deze vervolgens te vertalen is in een dienstverleningsovereenkomst welke aansluit bij wet en regelgeving, budgettaire ruimte enerzijds en ondersteunend is aan de (integrale) vraag van de burgers anderzijds. Alle betrokken partijen kunnen zo ‘ervaringsgewijs’ inzicht krijgen en invulling geven aan de eigen transformatievraagstukken.

3.4 Waarden en functies ‘concept dorpshuis’ Meer en anders samenwerken vraagt om een sterk gezamenlijk commitment en betrokkenheid. Verbinding is essentieel. Deze verbinding wordt het sterkst verankerd vanuit een gemeenschappelijke set van waarden.

Opdracht Brainstorm: Geef het concept dorpshuis inhoud en vorm Welke smaak, geur past hierbij?

Welke kleur past hierbij?

Func&es Dorpshuis

Welke persoonlijk heid past hierbij?

Welk karakter past hierbij?

Waarden Dorphuis Collec&eve Ambi&e

Welk concept past hierbij?

Welke visuele kenmerken passen hierbij?

Missie + kernwaarden Gemeente & Syndion

Welke klanten passen hierbij?

Gemeente & Syndion

Welke naam past hierbij?

Welke energie past hierbij?

Welke ac&viteiten passen hierbij? Welke cultuur past hierbij?

Welke saillante kenmerken passen hierbij?

Welke woorden passen hierbij?

Welke rela&e met odprachtgevers passen hierbij?

Welk beeld past hierbij?

Op het moment dat je samen achter dezelfde waarden staat met elkaar en vanuit die zelfde set van waarden in actie komt is de succeskans het grootst. Natuurlijk moet je ook weten wat je met elkaar wilt gaan doen. Vandaar dat de eerder neergezette collectieve ambities vertaald worden naar functies en waarden. Deze ‘oefening’ heeft de startgroep tijdens de sessie van 28 nov jl. met elkaar uitgevoerd om vast te stellen of er in deze startgroep voldoende gemeenschappelijke basis is voor de pilot “Het nieuwe Dorpshuis in de nieuwe duurzame burgersamenleving.” De resultaten hiervan zijn uitgewerkt in het kader.

Om gezamenlijke ambities te kunnen realiseren is het van belang om vanuit gedeelde waarden te werken. Uit onze sessie van 28 november zijn de volgende waarden naar voren gekomen. • • • • • • • • • • • • •

thuis en welkom voelen inspirerend, energiek, genieten aantrekkelijk (glamour in de polder) broederschap, geven en delen en binden (bier als metafoor) verbindend en wederkerig (tussen kleinschalige initiatieven) eenvoudig, praktisch (boeken, klusjes, ditjes en datjes) toegankelijk (ook sociale media en internet) maatwerk voor iedere doelgroep vernieuwend, ruimte voor het nieuwe, loslaten van het oude, grensverleggend verrijking van het leven magnetiserend/ voorbeeldfunctie (ook voor andere gemeenten/kernen) relatie met historie relatie met natuur

Gekoppeld aan deze waarden zijn de volgende functies geïnventariseerd. • Dorpshuis Linde annex sporthal in Meerkerk doorontwikkelen als ontmoetingsplaats, van zelfredzaamheid en samenredzaamheid • Dienstverlening betrokken partijen aanbieden aan dorpshuis Meerkerk, (bv maaltijden service) spreekuur • Vraagbaak; bijvoorbeeld cliëntservicebureau Syndion inzetten voor ontsluiten integrale cliëntvraag, zo informeel als mogelijk • De ambulante zorg Syndion verbreden met eigen kracht, gericht op versterken eigen regie en/of gebruikmaken van ontmoetingsruimte dorpshuis • Kennis ambulante zorg Syndion inzake ontwikkelen kwaliteit van leven/welzijn inzetten voor andere doelgroepen (welzijnsambassadeurs) die gebruik maken van dorpshuis • Samen doorontwikkelen van integrale cliëntregie bij meervoudige zorgvraag cq vraagstukken sociale domein(gemeente financieel, Syndion zorginhoudelijk) • Inzetten werktrajecten binnen dorpshuis

• • • • • • • • • • • •

Sport Recreatie Bibliotheek/ruilsysteem Ontwikkelfunctie Flexplekken Repaircafe Gemeenschappelijke huishouding gebruikers Maatschappelijke stages Restauratieve voorziening Pedagogische functie Uitvalsbasis buurtcoaches, CJG etc. 1e lijns desk Community jobs, werkplekken voor mensen met achterstand tot arbeidsmarkt • Bezoekerscentrum • Toeristische en historische functie • 2e hands winkel

4 De volgende fase in het ontwikkelproces Het dorpshuis heeft een ideale mogelijkheid om burgers de gelegenheid te bieden met elkaar het ‘concept dorpshuis’ te ontwikkelen. Dit vraagt om een duidelijk kader. Dit kader willen we graag ontwikkelen met de belangrijkste professionele partijen die hun kennis en kunde kunnen inzetten ter ondersteuning van het ontwikkelen van de bovengenoemde functies. Hierbij wordt gedacht aan de woningbouw coöperatie, buurtzorg, welzijnsorganisatie, zorgkantoor ……).

De eerste stappen zijn 1 Professionele partijen deelgenoot te maken van de pilot, hoe te verleiden om mee te doen (wat is hun urgentie, belang bij pilot, delen ze onze waarden, verkenning op wat de in te zetten kennis en kunde, menskracht en financiën van betrokken partijen is); waar nodig ook binnen de gemeente en Syndion 2 Burgers en verenigingen op de hoogte stellen en verleiden om mee te doen 3 samen met geïnteresseerde partijen en burgers een diepere verkenning te doen op de maatschappelijke thema’s die we graag willen aanpakken met deze pilot, door te vertalen in functies en een ieders rol en bijdrage in deze (kennis, mensen en middelen) 4 met welke functies gaan we starten, analyse van de lokale dynamiek op basis van vragen als: - welke burgers kunnen het voortouw nemen (wie zijn de verbinders en regelaars) - welke functies kunnen niet wachten - welke lopende initiatieven te adopteren - wat is organisatorisch en budgettair op korte termijn haalbaar/wenselijk 5 Programmaplan welzijn doen we samen

Ons voorstel is om als Cosensis al vast met stap 1 te starten, met de verkennende gesprekken met de te betrekken partijen. Dit proces kan wellicht parallel lopen aan de interne processen van de gemeente en Syndion. De volgende bijeenkomst kunnen we de uitkomsten van de ze verkenning synchroniseren met de uitkomsten van de interne doorvertaling binnen de gemeente en/of regio en Syndion. Met als uitkomst de agenda voor de bijeenkomst met alle geïnteresseerde partijen.