Magazyn E-PLAY 1/2019 (Nr 15) by E-PLAY MAGAZINE

NR 1/2019

MAGAZYN O HAZARDZIE

Sławomir Janowicz

nie żyje – koniec pewnej epoki

Marże bukmacherskie w 2018 roku

Bee Fee gotowy na targi ICE

Stanisław Pogożelski z Gaming 5.0 – wywiad

www.e-play.pl

Od Wydawcy

Spis Treści Zakłady sportowe: przełomowy rok za nami str. 4

Od wydawcy Rozpoczął się kolejny rok, który jak każdy kolejny będzie obfitować w nieprzewidziane wydarzenia i zaskakiwać nas będzie sytuacjami, do których nie jesteśmy przygotowani. Jedną z takich tragicznych informacji jest niedawna śmierć jednego z najważniejszych przedstawicieli branży, Sławomira Janowicza. Dla wszystkich znających topografię branży hazardowej w Polsce ta informacja odebrana została z niedowierzaniem i przepełniła wiele serc smutkiem. Piszemy o Janowiczu w jednym z artykułów w tym Magazynie, skonkludować warto, że należy się teraz spodziewać się wielu zmian, może mało widocznych dla laików ale bardzo brzemiennych dla otoczenia i kreatorów rynku automatów. Rynek ten istnieje i ma się nadal dobrze, a nie pisze teraz o salonach gry na automatach, z wielkim trudem i mozołem rozwijanych przez polskiego monopolistę – Totalizator Sportowy. Ta działalność jest przykryta całunem milczenia, do opinii publicznej nie przedostają się żadne ciekawe informacje, które na pewno były by czytane z dużym zainteresowaniem. Dochodzą tylko do uszu plotki i przekłamania, brak wiarygodnej informacji o rozwoju i kolejnych działaniach w rozwoju tego tematu. Na pewno więcej będzie wiadomo po wystawie ICE w Londynie, wiele firm jest zainteresowanych współpracą i partnerstwem ale na skutek „ciszy w eterze” wszyscy zdani są na domysły i przypuszczenia. Rozwijający się biznes bukmacherski wydał w ciągu ostatniego miesiąca owoce w postaci trzech kolejnych firm, które uzyskały licencje do operowania na terenie Polski w Internecie. Ten jeden z nielicznych już prywatnych biznesów branży hazardowej w naszym kraju, który ciągle jest w rozwoju, aczkolwiek nie przychodzi to z łatwością. Krytyczne głosy opiniujące brak należytej ochrony interesów istniejących licencjonowanych firm i dopuszczanie do wydawania licencji tym, którzy operowali w nielegalnej sferze, powoduje ciągłe negatywne odium i ostrożne spojrzenie na funkcjonowanie legalnego rynku. Tuż za pasem mamy najważniejsze doroczne wydarzenie jakimi są targi ICE w Londynie. To jest dla wszystkich związanych z tym sektorem święto, w tym roku szczególne, albowiem ilość wystawców przekroczyła magiczną liczbę 612, co powoduje, że będą to największe targi branżowe na świecie. Nie sposób tam nie być, gdy się jest aktywnym w tym biznesie, ale i mniej zaangażowani zawsze znajdą tam swoich dawnych partnerów czy przyjaciół biznesowych. To jest ważne aby tam być, bo taka forma spotkań daje impuls do nowych działań i otwiera ciekawe rozwiązania. Zwłaszcza w sytuacji gdy ten powszechnie rozwijający się biznes na całym świecie w naszym kraju się obkurcza i maleje. Zapraszając wszystkich związanych z tą branżą do odwiedzin targów na ExCeL w Londynie w dniach 5 – 7 lutego, zapraszam także do odwiedzin stoiska E-PLAY ulokowanego pod numerem SD3-A. Każdy zwiedzający może liczyć na wyczerpującą rozmowę i ciepłe przyjęcie. Do zobaczenia na ICE Iwo Bulski

Sławomir Janowicz nie żyje – skończyła się pewna epoka str. 10 Loteria od kuchni – krótki przewodnik str. 15 Marże bukmacherskie – jak wyglądały w 2018 roku str. 19 Technologie VR i AR w branży gier hazardowych: perspektywy tego tandemu str. 24 Ewolucja hazardu w Hiszpanii str. 28 Będą surowsze kary za organizowanie gier na automatach str. 33 Wazdan zdobywa międzynarodowe znaczenie str. 37 Bee-Fee Limited na targach ICE London 2019 – w klimacie Bonnie & Clyde str. 41 Świat devami stoi, czyli przewodnik po rynku deweloperów oprogramowania – Yggdrasil Gaming str. 45 Firma za granicą dla branży hazardowej str. 49 Znajomość branży i obiektywne spojrzenie to recepta nowych rozwiązań – mówi Stanisław Pogorzelski z Gaming 5.0 str. 52 10 najpopularniejszych gier hazardowych w naszym wieku str. 56 Poczciwa gra str. 61

Styczeń 2019

Zakłady sportowe: przełomowy rok za nami

Ariel Moskała – analityk rynku bukmacherskiego i komentator wydarzeń sportowych

Rok 2018 już za nami, ale był on tak intensywny dla sektora zakładów sportowych, że dla kilku rynków może być zapamiętany jako historyczny i przełomowy. Rok 2019 to w szczególności rok wielu wyzwań, które stoją przed branżą zakładów bukmacherskich. W kilku krajach „dealer krzyknie show down” i będzie trzeba ukazać swoje karty. Przekonamy się czy decyzje podjęte przez prawodawców w poszczególnych krajach i operatorów były słuszne. i widać również, że operator mocno inwestuje w esport. W mojej opinii Totalbet w przyszłości może zostać jedną z wiodących marek na polskim rynku. Kilka rzeczy jest jeszcze do poprawy i są obszary, którymi warto się zainteresować, ale pierwsze miesiące Totalbet można uznać jak najbardziej na plus.

Polski krajobraz 2018. Przełomowy rok czy mimo wszystko małe rozczarowanie? Aż 7 nowych zezwoleń na urządzanie zakładów wzajemnych przez sieć Internet w 2018r. przyznało Ministerstwo Finansów. W latach 2012-2017 tych zezwoleń było zaledwie… 6, z czego marki jak STS, Fortuna, Milenium, Totolotek na polskim rynku były już znane od co

najmniej kilku lat, prężnie funkcjonując w naziemnych sieciach sprzedaży. Firmy, które otrzymały pozwolenie na urządzanie zakładów w pierwszej połowie 2018 r. już rozpoczęły działalność (Totalbet i PZBuk). Bukmacher z grupy ZPR zanotował bardzo przyzwoity start. Chwalona jest strona internetowa i polityka wysokich kursów. Produkty jak Cash-out wyglądają bardzo solidnie

Trochę inaczej wygląda sytuacja z Cherry, który oferuje zakłady pod marką PZBuk. Niestety strona internetowa wygląda trochę jakby na rynek została wypuszczona za wcześnie, bez testów. Klienci narzekali na problemy z rejestracją, pojawiały się częste błędy w obcym, nieznanym języku. Mimo wszystko znalazły się również optymistyczne przesłanki. Cherry podpisało kontrakt z Polskim Związkiem Hokeja na Lodzie, zostając sponsorem głównym Polskiej Hokej Ligi i sponsorem hokejowego Pucharu Polski. Wydaje się, ze rok 2019 będzie sprawdzianem dla Cherry w Polsce. Czas pokaże czy ogromna grupa z sektora hazardowego jaką jest Cherry AB poważnie myśli o naszym rynku. Na dzień dzisiejszy wiemy, że Szwedzki gigant otrzymał 8 licencji na różne marki na nowo otwartym szwedzkim rynku, a do tego mocno przygląda się sytuacji w USA. Miejmy nadzieję, że polski rynek

www.e-play.pl

Długo na nowe decyzje nie trzeba było czekać. 5 czerwca Delaware, a 11 czerwca New Jersey przyjęły nowe regulacje. Następnie Missisipi, Zachodnia Wirginia, Pensylwania, Nowy Meksyk i Rhoad Island. Każdy z tych stanów zrozumiał, że zakłady sportowe generują nowe miejsca pracy, wpływy do budżetu z tytułu podatków, opłaty licencyjne (opłata w Pensylwanii wynosi aż 10 mln $). Prawdopodobnie decyzja Sąd Najwyższego USA otworzyła jeden z największych (o ile nie największych) rynków zakładów sportowych na świecie. Amerykanie kochają sport i rozrywkę, pod którą zdecydowanie podpadają zakłady. Według raportu H2 Gambling Capital’s przygotowanego na ICE USA, do 2023r. amerykański rynek zakładów będzie większy od rynków w UK i Włoszech. W 2030r. rynek USA ma być tylko za Chinami, których rozmiar ciężko określić. nie będzie tylko „dodatkiem” do portfolio Cherry. Dlaczego w tytule napisałem o rozczarowaniu? Bo mimo wszystko wiele osób miało nadzieję, że na rynku pojawi się jakaś „gruba ryba”. Niestety tak się nie stało. Pojawiło się Cherry (wg prestiżowego rankingu EGR Power 50, 13 miejsce na świecie wśród firm hazardowych online), ale w tym wypadku kluczowy będzie 2019 r., podobnie w przypadku Betclic). Ani Bet365, ani nikt z GVC Holdings, The Stars Group, Kindred Group (Unibet wciąż nielegalnie oferuje usługi Polakom, zmieniając tylko adres swojej domeny) nie postarał się o licencję w Polsce, co mimo wszystko nie jest wielkim zaskoczeniem, ale o tym trochę później. Liczby. Jeśli możemy zaufać danym przedstawionym przez Stowarzyszenie „Graj leganie”, obroty legalnych bukmacherów w Polsce osiągnął kwotę 5,1 mld zł, czyli ok. 55% więcej niż przed rokiem. Jak podaje stowarzyszenie, STS posiadał 47,1% udziału w rynku, Fortuna 33,9%, Totolotek 7,3%, forBET 4,4%, a pozostałe firmy 7,3%.

Wzrost w 2018r. jak widać był ogromny, ale jak podają różne źródła i dane, które posiadam, „szara strefa” wciąż prężnie działa w Polsce i posiada ok. 50% rynku. Piszą o stary roku można jeszcze wspomnieć o Totolotku, czyli najstarszym bukmacherze w Polsce. Pod koniec roku do Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów wpłyną wniosek o przejęcia całości akcji operatora przez XTIP Polska, spółki z Grupy Gauselmanna – niemieckiego giganta hazardowego związanego głównie z branżą automatów do gry i zakładów bukmacherskich. USA: sąd obala PASPA. Zakłady mogą być legalne w każdym stanie. 14 maja 2018 roku może być kluczowy w historii nie tylko amerykańskiej, ale równie światowej sceny zakładów sportowych. Otóż tego dnia Sąd najwyższy Stanów Zjednoczonych orzekł, że PASPA jest niezgodna z 10. Poprawką Konstytucji i od tego czasu każdy stan USA może sam decydować o możliwości oferowania zakładów w obrębie swoich granic.

Tej szansy nie mogły nie wykorzystać największe firmy hazardowe na świecie. Mocno w USA zainwestował William Hill (wcześniej już działał w Nevadzie). Po wszystkich działaniach tego uznanego bukmacher można uznać, że jest on w Stanach „pot committed”, używając terminologii z branży pokerowej. Dla mniej wtajemniczonych czytelników, oznacza to, że Hill’s już praktycznie nie może się wycofać z USA i celuje, że w przyszłości będzie to jego główny rynek. Inne firmy również nie omieszkały pominąć tej wielkiej szansy. Paddy Power Betfair, The Stars Group, 888 Holdings bardzo szybko zaczęły stawiać kroki na amerykańskiej ziemi podpisując umowy z naziemnymi kasynami, torami wyścigowymi, operatorami gier (FanDuel, DraftKings, MGM Resorts ) czy kontrakty marketingowe z ligami i klubami sportowymi. Można powiedzieć, że długo oczekiwane było pojawienie się w USA, Bet365. W końcu nastało i jakie to było wejście. Pod koniec listopada pojawiła się w mediach informacja, że gigant ze Stoke podpisze umowę z nowojorskim

Styczeń 2019

łączyły siły, aby ograniczyć działania branży. Jak to się wszystko skończy okaże się niebawem.

kasynem Empire Resorts (zakładu w NY nie są jeszcze możliwe) i po ogłoszeniu tej informacji akcje kasyna wskoczyły w górę o 70%. Bet365 to marka uznana na całym świecie i w USA również odegra kluczową rolę. To tylko kwestia czasu. Kolejne stany USA legalizują zakłady. Arkansas, Dystrykt Kolumbii (Waszyngton), Nowy Jork, Connecticut, Michigan, te stany w tym roku powinny zalegalizować zakłady sportowe w obrębie swoich granic. Jak widać rynek zakładów sportowych USA rozwija się z każdym dniem. Ten rok pokaże również czy mocne inwestycje w tych rejonach przez operatorów (np. William Hill) były słuszne. Może lepiej było poczekać i „wejść z drugą falą”? To będzie bardzo ekscytujący rok w USA. Rzekłabym, ze historia tego rynku tworzy się na naszych oczach. Z niecierpliwością czekam, aż w branżę zakładów sportowych zainwestują się giganci technologiczni z Doliny Krzemowej. Pieniądze jakie płyną z tego strumienia nie będą mogły zostać niezauważone. Technologia napędzi biznes i to nie tylko w Stanach Zjednoczonych. Regulacje wprowadzone w 2018 roku powinny wpłynąć również pozytywnie na sport w USA. Zgodnie z szacunkami przygotowanymi na zlecenie AGA przez Nielsen Sports, liga NFL miałaby zyskać rocznie dodatkowo około 2,326 miliarda $ przychodu, na co składać się mają nowe umowy marketingowe,

reklamy, opłaty licencyjne za korzystanie z danych, większe zainteresowanie sportem i podniesienie cen biletów. Te wszystkie wyliczenia można przyjąć z przymrużeniem oka, ale to że kluby i ligi sportowe w USA zyskają na legalizacji zakładów jest faktem niepodważalnym. Europa się zmienia. Zacznijmy od Wielkiej Brytanii. Zwiększenie podatków, zakaz reklamy (w pewnym stopniu), ustawa o FOBT (obniżenie maksymalnej stawki na terminalach do gry ze 100 do 2 funtów, przepis wejdzie w życie w październiku 2019), ogólnokrajowa nagonka na branże hazardową i kary finansowe nakładanych przez regulatora. Mimo, że hazardowy rynek UK wciąż jest jednym z największych i najważniejszych na świecie już nie wydaje się być tak atrakcyjnym jak jeszcze kilka lat temu. Prostym przykładem wydają się być tutaj poczynania William Hilla, który stara się uniezależnić od tego rynku, inwestując w USA i inne kraje Europejskie (m.in. poprzez zakup MGR). Rok 2018 w Wielkiej Brytanii można śmiało uznać za rok walki z hazardem. Debaty publiczne, akcje pt. „Tydzień Odpowiedzialnego Hazardu”, reklamy na rzecz przeciwdziałaniu uzależnień, finansowe grzywny za różne „przewinienia”, m.in. William Hill – 6,2 mln funtów, Sky Betting & Gaming – 1 mln funtów, Kindred Group – 2 mln funtów. Rząd, organy regulacyjne i media po-

Włochy, czyli kolejne duże regulację, w szczególności pod kątem reklamy, „Dignity Decree” – akty prawny wprowadzony przez premiera Giuseppe Conte w artykule 9 wprowadza środki mające na celu przeciwdziałaniu hazardowi patologicznemu. W dużym skrócie (całość opisana dokładnie w sierpniowym wydaniu magazynu), „Dekret godności” wprowadza zakaz reklamy gier hazardowych i zakaz sponsoringu głównie w sektorze sportu poprzez firmy hazardowe. Przepis wszedł w życie 1 stycznia br. Warto dodać tutaj również, że do „gry” wkroczył również Google, które usuwa treści i usługi związane z hazardem z indeksu we włoskich wynikach wyszukiwarek. Włoscy operatorzy przewidują, że ich przychody mogą znacznie spaść kosztem nielicencjonowanych firm. Na ich głosy nie pozostał obojętny rząd, który szybko podniósł podatki z 22% do 24%. Nowa danina obowiązuje od 1 stycznia br. Powyżej przedstawione informacje można uznać za mało pozytywne dla branży zakładów sportowych, jednak na horyzoncie pojawiły się jakieś plusy. W Szwecji monopolu na zakłady nie będzie posiadał już państwowy potentat, Svenska Spel. Zmiana prawa hazardowego została zaakceptowana przez rząd i od Nowego Roku na szwedzkim rynku pojawili się najwięksi operatorzy jak Bet365, Bwin czy Bettson. Wszyscy wcześniej wymienieni w listopadzie ubiegłego roku otrzymali licencję od Szwedzkiego Urzędu ds. Gier Hazardowych, a według informacji przedstawionych przez regulator aż 70 firm złożyło wniosek o przyznanie zezwolenia na urządzanie gier hazardowych. Co jeszcze ciekawego wydarzyło się w Europie w 2018 roku? Tutaj chyba jako ciekawostkę można napisać o wynikach Bet365. Przychody w roku rozliczeniowym (zakończony 25 marca) wzrosły r/r o 25%, do kwoty 2,72 miliarda funtów! Obroty wzrosły do 50 mld funtów (+ 12%), a zysk operacyj-

www.e-play.pl

ny wyniósł 683 mln funtów. Firma jest własnością prywatną, a więc jej zyski są dzielone między garstkę ludzi, a nie tysiące akcjonariuszy. Współwłaścicielka i CEO Bet365, Denis Coates mogła się pochwalić najwyższymi zarobkami w UK. Jej roczna pensja wyniosła 265 mln funtów, czyli więcej niż wyniósł obrót Fortuny w 2017 roku w Polsce. Zarobki Denis Coates były w listopadzie „wodą na młyn” mediów UK w walce z hazardem. To „okropne i nie do przyjęcia” jak ktoś może zarabiać takie pieniądze. Nowy rok, czyli czas odkryć karty. Nowy rok to nie tylko wyzwanie/ sprawdzian dla Cherry, ale również dla nowym podmiotów, którym przyznano licencje w 2018 roku. BEM Operations Limited, BetFan, Ewinner, Typiko, Traf-Zakłady Wzajemne. Wszystkie z tych firm w Nowym Roku zaprezentują (miejmy nadzieję) swój produkt. Myślę, że z rozważań o przyszłości możemy wyrzucić Traf, który skupi się zapewne na wyścigach konny, co jest świetną oznaką dla branży zakładów konnych. Mocno trzymam kciuki za ten projekt. Co z pozostałymi firmami? BEM Operations Limited wystartuje pod marką Betclic. Czy operator wykorzysta nielegalnie zdobytą bazę klientów i czy jest to etyczne? Odsyłam do tekstu Krzysztofa Kubickiego, który ukazał się w listopadowym wydaniu magazynu E-play. BetFan, Ewinner, Typiko – wielka zagadka. Do tej pory nie było słychać o wielu transferach pracowników z istniejących już podmiotów (jedynie Piotr Sienkiewicz z Forbet przeniósł się do BetFan i został CEO firmy). Zza kulisowych informacji mogę jedynie napisać, że niektóre podmioty będą w jakimś stopniu wspierane przez doświadczonych menadżerów z branży hazardowej, ale w jak dużym to jeszcze nie wiadomo.

swoje usługi w Internecie. Nawiązanie współpracy z Comtrade (dostawca platformy) to dobry symptom i znak, że rumuński operator poważnie myśli o naszym rynku. Jak widać Nowy Rok zapowiada się sporym wyzwaniem dla kilku nowych podmiotów. Pytanie czym wyżej wymienione firmy będą chciały zdobyć klienta? Sponsoring? Rzekłbym , że wszystko co „dobre” już zajęte. Ambasadorzy? Polityka wysokich kursów? Szerokość oferty? Może zakłady live lub inwestycja w nowe możliwości, które tworzy Virtula Sports Betting poprzez kilku dostawców? Nowe technologie? Nie będzie zaskoczeniem jak napiszę, że niektóre firmy mają za sobą spore grupy kapitałowe, które mogą mocno w tym temacie pomóc. Czy to wykorzystają? Ich decyzja i siła przebicia w obrębie grupy. Naprawdę ciężkie zadanie przed nowymi bukmacherami i nie jest to tylko moja opinia. Eksperci prestiżowego portalu EGR ocenili polski rynek jako „nieatrakcyjny i na który nie warto wchodzić bez mocnej marki”, a więc wyzwanie jest spore.

branży bukmacherskiej mają sięgnąć 5,86 mld zł w 2019 r., co oznacza wzrost o 15% wobec 5,1 mld zł w 2018 roku. Co najważniejsze, warto zaznaczyć, że w ubiegłe lato były Mistrzostwa Świata w piłce nożnej, czyli najważniejsza impreza dla bukmacherów. 2019 to rok bez wielkich imprez, a mimo wszystko przewidywany jest kolejny wzrost. Czy jakiś wielki operator pojawi się na polskim rynku zakładów sportowych w 2019r.? W moje opinii niestety nie. Mieszanka wysokich podatków, biurokracji, długich procesów administracyjnych nie jest zachętą dla światowych gigantów branży. Są zdecydowanie atrakcyjniejsze rynki, na których można „walczyć”. USA, Afryka to są kierunki, na które posyłane będą najcięższe działa. O USA pisałem wcześniej. „Czarny ląd” wydaje się być bardzo ciekawym miejscem do inwestycji, co potwierdziły pierwsze międzynarodowe targi ICE Africa, które miały miejsce 24-25 października 2018 w Johannesburgu w RPA. Technologia w Afryce nie stoi na wysokim poziomie, przede wszystkim słabe łącze internetowe, ale z duchem czasu wszystko pójdzie do przodu i pieniądze jakie będzie można uzyskać z tego rynku będą ogromne.

Liczby.

Czy 2019r. zmieni europejska scenę zakładów sportowych?

Jeśli po raz kolejny możemy zaufać danym opublikowanym przez Stowarzyszenie „Graj leganie”, Polska legalna scena bukmacherska znów odnotuje wzrost rok do roku. Obroty legalnej

Pisałem wcześniej, że 2018 rok był czasem walki z hazardem w wielu jurysdykcjach: Wielka Brytania, Belgia, Włochy. Kto następny? Niemcy? Nagonka na hazard i w tym na zakłady sportowe

Warto odnotować, że w 2019r. Superbet (jedyna firma w Polsce, która posiada zezwolenie tylko na naziemne zakłady) powinna zacząć oferować

Styczeń 2019

trwa w najlepsze. W Wielkiej Brytanii ponad 35% ankietowanych twierdzi, że firmy hazardowe są „łupieżcami” i chcą od nich wyciągnąć ostatni grosz. Wydaje się, że Nowy Rok będzie kontynuacją walki z hazardem ze strony prawodawcy (zakaz reklamy, finansowe kary za nierozpoznanie problemów hazardowych), a z drugiej strony próbą operatorów ocieplenia wizerunku poprzez specjalne eventy, reklamy CSR, systemowe możliwości wykrywania uzależnień we wczesnej fazie. Powinno się walczyć z patologicznym hazardem, który rujnuje ludzkie życie, ale z drugiej strony czy metody, które proponuje np. włoski rząd będą skuteczne? Zakaz możliwości reklamy może spowodować, że przeciętny Kowalski nie będzie wiedział, u kogo może obstawić kupon i nieświadomie wybierze offshorowego bukmachera, który za przeproszeniem ma w 4 literach ochronę i zdrowie konsument, a podatki tym bardziej. Stracą na tym wszyscy. Nie, przepraszam. Zyskają Ci, którzy śmieją się z litery prawa ustanowionej w danym kraju. Nowe technologie zmieniają świat. Pisałem wcześniej o firmach z Kalifornii, które mogą zmienić branżę zakładów sportowych na świecie. Jest wiele możliwości pozyskani i utrzymania klienta jak marketing, afiliacja, odpowiednie zarządzanie działu CRM – ja mimo wszystko wierzę w technologię i produkt. Poniżej przedstawiam kilka obszarów, które w przyszłości mogą odegrać kluczową rolę: 1. Sztuczna Inteligencja (AI) – już teraz m.in. Bet365 prowadzi testy w tym obszarze pod kątem wykorzy-

stywania AI w celu identyfikowania klientów z problemami hazardowymi we wczesnej fazie uzależnienia. Dodatkowo sztuczna inteligencja ma pomóc w wykrywaniu oszust w sporcie lub nieuczciwych klientów. 2. Rzeczywistość wirtualna (VR) – trwają bardzo duże pracy nad wdrożeniem VR w obrębie zakładów sportowych. Całość opierać się ma na zakładach typu Wirtualne Sporty. Gracz jest „przenoszony” na stadion lub arenę rywalizacji sportowe. Zalety: • Możliwość obstawiania w każdym momencie • Możliwość odwiedzenia wirtualnej areny • Większe emocje – ekscytacja grą z centrum wydarzenia • Możliwość uczestniczenia w wydarzeniu ze znajomym • Wyeliminowanie oszust związku z wydarzeniami sportowymi Podobne rozwiązania mają zostać wdrożone w internetowych kasynach, gdzie gracz zostanie „przeniesiony” do wirtualnego kasyna, w którym będzie mógł brać udział w ulubionych grach hazardowych. 3. Sterowanie głosowe – możliwości zawierania zakładów za pomocą głosu. Blisko wdrożenia produkty jest Kindred Futures, ramię innowacyjne Kindred Group. Aplikacja jest w fazie testów i według operatora na rynku pojawi się w drugiej połowie 2019r.

Prototyp wykorzystuje „Actions on Google”, aby za pomocą głosu móc obstawiać zakłady w sześciu najpopularniejszych ligach piłkarskich. Jak wszystko pójdzie sprawnie, opcje zostaną rozszerzone na kolejne sporty i ligi. Produkt może na nowo zdefiniować sposób, w jaki użytkownicy będą stawiać zakłady w przyszłości. 4. Rozwój zakładów wirtualnych Zakłady Live na sporty wirtualne lub wizualizacja. Są to możliwości, które oferują już niektórzy dostawcy, a produkt wciąż się rozwija. Lepsza jakoś, więcej zakładów, nowe dyscypliny. 5. „Budowanie zakładów” – produkt, który ma już w swojej ofercie m.in. Bet365 i MoPlay. Możliwość kombinowania różnego rodzaju zakładów w obrębie jednego zdarzenia na jednym kuponie. Fajna „zabawka”, która powinna się pojawić w Nowy Roku u wielu operatorów. 6. „Zmień zakład” – produkt, który może zmienić na kilka najbliższych lat całą branże, podobnie jak kilka lat temu zrobił to Cash-out (możliwość wcześniejszego zamknięcia zakładów i wypłacenia niepełnej wygranej). Na czym polegać ma ten produkt? Gracz w czasie meczu będzie mógł „edytować” swoje zakłady. Np. w czasie spotkania stwierdzi, że w meczu padnie jednak +4,5 gola, a nie +3,5 jak pierwotnie postawił. Gracz będzie czuł jeszcze większą kontrolę nad swoimi zakładami, operator narzuci dodatkową marżę jak w przypadku Cash-out. Wilk syty i owca cała. Pewnie na ten produkt będziemy musieli poczekać jeszcze jakiś czas i zapewne w 2019 roku on się nie pojawi, ale intensywne pracę będą trwały, a kto pierwszy wdroży takie możliwości może dużo zyskać. Nowy rok zapowiada się bardzo ciekawie i interesująco, będziemy bacznie obserwować wszelkie zmiany i rozwój bukmacherskiego biznesu zarówno u nas jak i po za granicami. n

Styczeń 2019

Sławomir Janowicz nie żyje – skończyła się pewna epoka

Iwo Bulski

W dniu 18 stycznia 2019 roku po długiej i wyczerpującej chorobie w wieku 57 lat odszedł na zawsze w zaświaty Sławomir Janowicz. Branża hazardowa a w szczególności ta, związana z automatami do gry poniosła niepowetowaną stratę. Umarł jeden z niewielu rozumiejących istotę tego trudnego biznesu, osiągając wyżyny w umiejętnym przewodzeniu i kreowaniu wizji biznesowych.

ranża hazardowa na dobre zaczęła się rozwijać w Polsce po roku 90-tym i zmianach ustrojowych, jakie doprowadziły do boomu gospodarczego i rozkwitu działalności gospodarczych do tej

pory nie istniejących w naszym kraju. Tak jak w sektorze rozrywki istniały tylko nieliczne salony Tip -Top z automatami do gry, to wtedy też zaczęły powstawać pierwsze kasyna w większych miastach. Jednakże inne

sektory branży hazardowej miały do zaoferowania graczom nieprzywykłym do blichtru kasynowego coś, co swój rodowód wywodziło z bud jarmarcznych i punktów gier na flipperach lub automatach video z płyta-

www.e-play.pl

mi Neo Geo. Były to automaty nisko hazardowe mające w swojej genezie lokalizacje w barach i pubach – czyli automaty o niskich wygranych. Ta rozrywka masowa przywędrowała do nas z Holandii, Wielkiej Brytanii lub Grecji, tam już bardzo zadomowiona a w Polsce dopiero zyskująca na popularności. Janowicz już wtedy wykazał się wizjonerskim podejściem do tego biznesu, gdy razem z dwoma innymi prekursorami branży – Antonio Grau Manchone i Stanisławem Legierskim, (każdy niezależnie od siebie) zaczął rozwijać swoją potęgę. Tworzenie sieci operatorskiej polegało na zawieraniu umiejętnych aliansów operatorskich, dostarczaniu urządzeń jakie rynek akceptował i tworzeniu politycznych powiązań, które były potrzebne, aby doprowadzić do zalegalizowania i normalizowania tego rynku, wzorem innych ościennych krajów. Znamienne jest, że najważniejsi kreatorzy tego sektora rynku już dawno odeszli a Janowicz był tym ostatnim Wielkim Budowniczym. Dzięki uporom i konsekwencji doprowadził w roku 2002 do zalegalizowania możliwości eksploatowania automatów barowych na terenie Polski. Zaraz po ogłoszeniu tego faktu publicznie, korzystając z istniejącej struktury otworzył firmę Fortuna, która jako pierwsza uzyskała koncesje na operowanie na AoNW według nowej ustawy. Był już do tego wtedy wyśmienicie przygotowany, zarówno operacyjnie jaki logistycznie. Zarządzał z Ostródy, swojego rodzinnego miasta, mając tam ulokowane centrum logistyczne i magazyny na swoje urządzenia. Przez lata funkcjonowania nowej ustawy, Jego Fortuna została niepodważalnym liderem rynku, zarówno w ilości posiadanego sprzętu, jak i zatrudnionych pracowników i operatorów. Mimo istnienia założonej w 1998 roku Izby Producentów i Operatorów Urządzeń Rozrywkowych nie przystąpił jednak ze swoją firmą do członkostwa, ceniąc sobie niezależność i wła-

sną koncepcję prowadzenia polityki biznesowej, wspierając jednocześnie finansowo działania Izby. Miał już wtedy przydomek Samotnika, nie łączył się bowiem w alianse biznesowe z innymi firmami albo operatorami, wychodząc z założenia, że jest w stanie samodzielnie rozwijać swój biznes. Ta decyzja wynikała głównie z pewnego wydarzenia z przeszłości, które

miało swoje konsekwencje wiele lat później. Konflikt jaki został rozpoczęty brakiem porozumienia z ówczesnym partnerem, doprowadził do wszczęcia postępowania i śledztwa prowadzonego przez jednego z prokuratorów w Prokuraturze Białostockiej. Pomówienie i chęć odegrania się na znacznie silniejszym i konsekwentnie działającym Sławomirze Janowiczu, spowodował docelowo ogólnopolską akcję i śledztwa w jakie

Styczeń 2019

Fortuna na targach Surexpo

zostały wciągnięte prawie wszystkie podmioty gospodarcze, działające w tym sektorze rynku. Drobna rzecz, brak porozumienia i uregulowania sporu spowodował początek końca świetnie rozwijającej się działalności tego gatunku rozrywki. Niestety ten stan rzeczy jest permanentny i trwa do dziś, śledztwo „białostockie” nie uległo zakończeniu, mimo że już umorzone, znów stało się gorącym tematem, zataczając koło po ponad dziesięciu latach. Końca tej sprawy nie widać a kolejne zarzuty stawiane właścicielom firm mają chyba tylko na celu wykazanie zaangażowania prokuratorów obecnie prowadzących tę sprawę przed swoimi zwierzchnikami. Po zdelegalizowaniu nową ustawą z roku 2009 automatów AoNW, Janowicz nie zamierzał bezwolnie poddać się tej decyzji i swoimi działaniami doprowadził do wydania przez ETS w lipcu 2012 roku, miażdżącego

wyroku określającego nowo utworzone prawo jako nie obowiązujące. Również decyzja NSA potwierdziła tę wykładnię, doprowadzając do kuriozalnej sytuacji, gdy nie obowiązywało stare prawo a nowe również nie niosło skutków prawnych. Pamiętając czasy początków rozwoju działalności gospodarczej po zmianach ustrojowych i zasady „co nie jest zakazane jest dozwolone”, na skutek braku obowiązywania wadliwego prawa, Janowicz doprowadził po raz kolejny do powstania nowej, potężnej struktury operacyjnej, która całkowicie legalnie zaczęła eksploatowanie automatów w barach i pubach. Brak przepisów i norm nie był przeszkodą do prowadzenia takiej działalności, legislator wpadł we własne sidła wynikające z chęci zniszczenia tej działalności. Głownie stał za tym wróg branży, Generał Służby Celnej – Jacek Kapica, obecnie oskarżony o przestępstwo uszczuplenia skarbu Państwa o 21 mld złotych na skutek zaniedbań podczas sprawowania

pełnionej przez siebie funkcji. Zarzuty są postawione, śledztwo trwa i niedługi już czas, gdy Jacek Kapica zostanie osadzony na ławach sądowych w tym pokazowym procesie. Niestety stan zawieszenia i chaosu nie mógł trwać wiecznie, nastała wkrótce nowa władza, z którą Janowicz wiązał duże nadzieje. Publicznie informował o porozumieniu jakie zostało zawarte w celu zalegalizowania tego bałaganu na rynku automatów. Niestety, nie po raz pierwszy historia potwierdziła stary fakt, że z władzą jaka by nie była, branża hazardowa nie zawiera aliansów. Tak stało się i tym razem, jedną z pierwszych ustaw uchwalonych z wszystkimi wymogami legislacyjnymi wynikającymi z tworzenia prawa, była nowelizacja, która doprowadziła do kompletnej delegalizacji automatów i objęcia monopolem państwa salonów gier oraz hazardu online. Po raz kolejny Państwo pokazało, że nie jego celem jest współdziałanie z sektorem prywatnym, bez względu na

www.e-play.pl

konsekwencje jakie przyjdzie w międzyczasie ponieść. Sławomir Janowicz jednak, jak to było zawsze w jego charakterze nie poddawał się, próbując szukać sposobów na wykorzystanie swojego i swoich licznych współpracowników doświadczenia w zakresie eksploatacji automatów rozrywkowych. Powstał automat typu Quizomat, będący automatem pół-hazardowym, pół-zręcznościowym niejednoznacznie definiowalnym przez różne jednostki badające. Początkowa eksploatacja tego rozwiązania na rynku była bardzo obiecująca, aby w ostateczności, jak i inne podobnego typu nowości zostać zabroniona. Wiele innych biznesów prowadzonych przez Sławomira Janowicza było mało znanych, bo jak stara maksyma głosi „duże pieniądze lubią ciszę”. A już wtedy, gdy zaczynał prowadzenie Fortuny był bardzo majętnym człowiekiem. Nie zawsze było to w smak wielu osobom, politykom czy tajnym służbom powołanym do badania różnych nietypowych działalności gospodarczych. Niewątpliwie i w tym przypadku Sławomirowi Janowiczowi przyszło się mierzyć z wieloma trudnościami i zarzutami, teraz po Jego odejściu już nikt nie będzie tego w stanie należycie ocenić.

z Nim i prowadzenia wspólnych biznesów. W ich oczach Sławomir Janowicz pozostał niedościgłym wzorem kreatora i wizjonera rynku rozrywki, ale także normalnego przedsiębiorcy, któremu wielokrotnie przydarzało się mierzyć z bezdusznością biurokratycznej maszyny. Jak teraz po jego śmierci będzie wyglądał krajobraz rynku? No cóż, obecna zmiana prawa i monopol poszczególnych sektorów rynku hazardowego nie daje zbyt wielu szans na współpracę i ekspansję prywatnemu sektorowi. Te czasy odeszły już do lamusa i nie wiem czy kiedykolwiek uda się to przywrócić. Ale rynek sam się zmienia, do łask wracają gry typu flippery lub gry na tabletach. Bary w końcu nie będą tylko miejscem konsumpcji, ale rów-

nież spędzania miłego czasu. Powstają już teraz nagminnie saloniki bukmacherskie a w nich ustawiane są terminale, kreowane w całej Polsce są kluby dla graczy. Natura nie znosi próżni, może i tym razem jakieś interesujące rozwiązanie zaskoczy rozrywkę masową, wymykając się rygorom powszechnego monopolu. Inwencja przecież zawsze była domeną ludzi przedsiębiorczych, może wyłoni się nowy lider na rynku, który przedstawi kolejną ciekawą propozycję. Niestety odbędzie się to już bez Sławomira Janowicza, który tak wiele zrobił i tak daleko zaszedł. Oby pamięć po Nim była długo przetrzymywana wśród tych, którym był przewodnikiem i mentorem. Wielkich poznaje się po tym, co pozostawiają po sobie. n

Sławomir Janowicz był człowiekiem niewątpliwie wybitnym i nietuzinkowym. Otaczał się w swojej karierze ludźmi wielokrotnie sprawdzonymi w różnych sytuacjach, którym pozostawiał dużą dozę wolności w podejmowaniu decyzji, jednakże samemu nadając globalny kierunek działań. Panował nad szczegółami i wyznaczał sposoby budowy swojego imperium, nigdy nie zapominając o skromności, która była jego domeną. Nie starał się pokazywać swojego majątku, nie był głodny sławy i nagród, wolał zarządzać swoim biznesem w ciszy i poprzez zaufanych zauszników. Pozostawił po sobie wielką grupę Przyjaciół i ludzi, dla których był wzorem postępowania. Wielu z nich za zaszczyt traktowali możliwość pracy

www.e-play.pl

Loteria od kuchni – krótki przewodnik

Rafał Siedlarz – architekt oprogramowania komputerowego od 10 lat pasjonuje się nowymi technologiami, grami, blockchain, oraz tematyką konkursów o wygrane pieniężne, z połączeniem występującym jako nośnik reklamy

Loteria liczbowa, fantowa ma ponad dwa tysiące lat. Jedna z pierwszych komercyjnych loterii służyła do pomocy sfinansowania muru chińskiego, a została zorganizowana przez rząd państwa chińskiego.

oterie możemy podzielić na: liczbową, która stanowi monopol skarbu państwa, promocyjną oraz audiotekstową. Wygrane w loteriach mogą stanowić pieniądze i fanty. W Polce organizator loterii ma obowiązek uzyskania zezwolenia, koncesji lub dokonania zgłoszenia właściwemu organowi państwowemu, zgodnie z ustawą o grach hazardowych.

Początek historii loterii w Polsce Pierwsza wzmianka o loterii datuje się na rok 1748, gdzie pieniądze w całości zostały przeznaczone na cele charytatywne. Należy podkreślić, iż pierwsze oficjalne loterie w Polsce były organizowane 20 lat później. Za narodziny legalnie zorganizowanej loterii należy przyjąć 1768 rok. Zastanawia zatem okres dwudziestoletni do 1768 kiedy to były organizowane inne loterie

w Polsce, czy na tamte czasy były legalne? W roku 1768 powstał komercyjny pomysł na organizowanie loterii liczbowych nad którą pieczę miała Polska Komisja Skarbowa. Pomysł powstał za sprawą kilku decydentów, którzy jednogłośnie stwierdzili, iż loterie liczbowe przyczynią się do pomnażania dochodów państwa. Historia lubi płatać różne figle i też

Styczeń 2019

wpływały kwoty z loterii w wysokości 300 tyś. zł rocznie. Zastanawia fakt czy oby w tym czasie bankier nie był pośrednikiem jak nasz szacowny Król „Staś” zaciągał pożyczki od Włochów, aby w przyszłości samemu przejąć intratny interes? W 1793 bankier Piotr Tepper zbankrutował, po czym rok później zmarł. Historia donosi, że nawet w trakcie dwóch wojen światowych polska loteria funkcjonowała. Otóż na wniosek Polskiej Rady Opiekuńczej Niemcy zgodziły się na organizację loterii, w której pieniądze z dochodu w całości zostały przekazane ofiarom wojny. W późniejszych okresach było już w zasadzie nudno, no może prawie nudno, poza pewnymi wzmiankami z niedalekiej nam przeszłości, chodzi o jednego z założycieli firmy G Tech pana Viktora Markowicza.

nie obyło się to w obszarze loterii, a raczej historii polskiej loterii liczbowej. Wątek afery w loterii polskiej Afera z loterią miała miejsce w 1769 roku kiedy to Polska Komisja Skarbowa oddała, inaczej ujmując przekazała pieczę nad organizacją loterii liczbowej w państwie polskim Włochom właśnie tak, Włochom! Aferzystą w tym czasie mógł okazać się nie kto inny, jak nasz ówczesny Król Polski Stanisław August Poniatowski znany poniekąd również ze swojego hulaszczego trybu życia. Historie dowodzą, że Król August zapożyczył się u genueńczyków na ogromne sumy pieniędzy. Z uwagi na fakt, że król nie był w stanie spłacić pieniędzy, to postanowił, iż kura znosząca złote jaja w postaci loterii

polskiej trafi w ręce Włochów. Gdyby nasz Król, zwany pieszczotliwie „Stasiu” żył po 1900 roku może była by szansa na otrzymanie nagrody nobla z anty-ekonomii? Loteria w Polsce ciąg dalszy Wracając ponownie do tematyki loterii. Po okresie dysponowania naszą loterią przez Włochów z powrotem wraca do rąk polskich. Kiedy to od roku 1775 bankier Piotr Tepper wraz z Piotrem Blankiem rozpoczął dzierżawę loterii Państwowej. Piotr Tepper był pośrednikiem w zaciąganiu kredytów przez Króla Augusta Poniatowskiego, udzielał też pożyczek Skarbowi Rzeczpospolitej oraz dworowi rosyjskiemu. W 1793 czyli rok po rozbiorze polski Król był winny bankierowi 11,5 mln zł w owym czasie. Wówczas do skarbu Państwa

Viktor Markowicz był w bliskich relacjach z byłym już prezydentem Aleksandrem Kwaśniewskim, jak donoszą media. Cała historia miała miejsce w 1991 roku kiedy to firma obecnie IGT została operatorem systemu loteryjnego Totalizatora Sportowego. W latach 90. mogliśmy nie mieć dobrze wyszkolonej kardy z zakresu znajomości informatyki, ale czy to oznacza, że po dzień dzisiejszy też mamy problem z dobrymi informatykami w Polsce? Otóż nie, ponieważ to Polscy informatycy piszą programy informatyczne z zakresu loterii i nie tylko na rynek polski, ale i światowy. Zatem o co chodziło? Nie czas i miejsce odpowiadać sobie na to pytanie. Po krótkim wprowadzeniu w tematykę loterii w przeszłości w Polsce przyszedł czas przedstawienie sedna artykułu, czyli w sposób przyjazny, przybliżeniu zasad, warunków i kroków do podjęcia w celu uzyskania pozwolenia na organizowanie loterii promocyjnej w Polsce. Pamiętajmy, iż loterie promocyjne, audiotekstowe należy odróżnić od

www.e-play.pl

loterii liczbowych, gdyż te drugie stanowią monopol skarbu państwa, chodź może z małymi wyjątkami, jak wskazuje historia przedstawiona powyżej . Organizowanie loterii promocyjnej w Polsce zgodnie z polskim prawem. Loteria promocyjna to gra losowa, w której uczestniczysz nabywając towary i usługi. Kupując je zdobywa się szanse na wygranie nagród pieniężnych lub rzeczowych. Przed zorganizowaniem takiej loterii należy uzyskać zezwolenie. Wydaje je dyrektor właściwej izby administracji skarbowej. O zezwolenie można ubiegać się jako: • osoba fizyczna; • osoba prawna; • jednostka bez osobowości prawnej – np. wspólnota mieszkaniowa. Składając wniosek należy udokumentować, że: • źródła pochodzenia kapitału są legalne; • nie zalega się z zapłatą podatków stanowiących dochód budżetu państwa; należności celnych oraz składek na ubezpieczenia społeczne oraz ubezpieczenie zdrowotne. Jeśli chce się skorzystać z urządzenia do wylosowania zwycięzców loterii, musisz zarejestrować je u dyrektora właściwej izby administracji skarbowej. Kiedy powinno się załatwić sprawę 2 miesiące przed planowanym rozpoczęciem loterii. Gdzie załatwi się sprawę Usługę można zrealizować w: • izbie administracji skarbowej Wniosek należy złożyć do izby administracji skarbowej, na obszarze której chce się urządzić loterię.

Jeśli chce się urządzić loterię na obszarze działania więcej niż jednej izby, zgłosić należy do tej izby, która: • jest odpowiednia według miejsca zamieszkania lub siedziby firmy; • jest odpowiednia według siedziby oddziału – jeśli jest się przedsiębiorcą zagranicznym; • jest odpowiednia według miejsca, w którym przedstawiciel firmy prowadzi działalność. W innych przypadkach wniosek składa się do dyrektora izby administracji skarbowej w Warszawie. Ile zapłacisz Opłata wynosi 10% wartości puli nagród, jednak nie mniej niż 50% kwoty bazowej. W 2018 r. kwota bazowa wynosiła 4740 zł. Obliczając opłatę należy pominąć kwoty wynoszące mniej niż 50 groszy, a równe i wyższe niż 50 groszy – zaokrąglij do pełnych złotych. Ile będziesz czekać Sprawę załatwia się w 2 miesiące. Jak możesz odwołać się Jeśli otrzyma się decyzję odmowną, można odwołać się. Odwołanie należy wnieść do dyrektora izby administracji skarbowej. Ma się na to 14 dni od dnia doręczenia decyzji. Warto wiedzieć – Czy w loterii mogą uczestniczyć tylko osoby pełnoletnie Nie. W loteriach promocyjnych i fantowych mogą uczestniczyć osoby, które nie mają ukończonych 18 lat. – Czy można przedłużyć zezwolenie Tak, jednak tylko raz – o 6 miesięcy. – Zmiana danych W terminie 7 dni musisz powiadomić izbę administracji skarbowej o tym, że: • rozpoczyna się działalność ob-

jętą zezwoleniem • rezygnuje się z działalności objętej zezwoleniem • przerywa się działalność objętą zezwoleniem • wznawia się działalność po przerwie Po zakończeniu loterii W ciągu 30 dni po zakończeniu loterii należy przesłać do dyrektora izby administracji skarbowej: – wykaz wypłaconych lub wydanych wygranych wraz z określeniem ich wartości – zestawienie liczby wystawionych i anulowanych imiennych zaświadczeń o uzyskanej wygranej, zawierające numery i serie zaświadczeń, wysokości wygranych i daty wystawienia zaświadczeń Nadzór Jeśli urządzasz loterię promocyjną, musisz zapewnić osobie nadzorującej loterię szkolenie z przepisów. Taka osoba musi posiadać świadectwo ukończenia szkolenia. Do 1 kwietnia 2017 r. osoby nadzorujące loterię nie musiały kończyć szkoleń – wystarczyło tzw. świadectwo zawodowe. Świadectwa wydane do 1 kwietnia 2017 r. zachowują ważność do czasu ich wygaśnięcia, a osoby posiadające je nie muszą odbywać szkoleń. Zatwierdzenie regulaminu Weryfikacją projektu regulaminu następuje na etapie rozpatrywania wniosku i jest on zatwierdzany do czasu wydania decyzji o zgodzie na przeprowadzenie loterie. Informacje o organizacji loterii promocyjnej można znaleźć na stronie www. biznes.gov.pl Drogi czytelniku jeśli masz już to wszystko poukładane to do dzieła! W artykule została przedstawiona historia loterii oraz w jaki sposób można starać się o zezwolenie na zorganizowanie loterii promocyjnej, kolejny artykuł będzie poświęcony konkursom. n

www.e-play.pl

Marże bukmacherskie – jak wyglądały w 2018 roku

Adam Bieliński – Head of Markets & Products at Beter Collectve

Świąteczne wydanie magazynu E-play było pierwszym, w którym prześledziliśmy sytuację na rynku kursów bukmacherskich u poszczególnych bukmacherów. W najnowszym numerze postanowiliśmy rozszerzyć analizę kursów bukmacherskich o nowe rozgrywki.

grudniu oprócz spotkań rozgrywanych w ramach La Liga, Premier League, Serie A, Bundesligi i Ekstraklasy sprawdzaliśmy marże na ostatnią grupową kolejkę Ligi MIstrzów, spotkania NHL, NBA, a również polskiej ligi siatkowej mężczyzn. Metodologia została praktycznie nienaruszona. W przypadku prowizji na ligi piłkarskie dane zbieraliśmy na dzień przed startem wybranej kolejki (najczęściej więc był to piątek), w przypadku Ligi Mistrzów zauważyliśmy, że u niektórych bukmacherów różnica pomiędzy kursami na wtorkowe i środowe mecze jest na tyle znacząca, że postanowili-

śmy zebrać kursy w dniu rozgrywania spotkań. W przypadku opisywania metodologii nie możemy nie wspomnieć EKSTRAKLASA BUKMACHER

listopad

grudzień

ETOTO

3,32

1,89

Totalbet

4,38

3,94

Forbet

4,13

4,16

Fortuna

4,53

4,63

PZBUK

5,29

5,15

STS

5,27

5,23

Totolotek

5,44

Lvbet

5,77

5,46

Milenium

7,41

6,57

o tym, że bierzemy pod uwagę jedynie „suche” kursy, więc czasami same wygrane mogą być wyższe dzięki promocjom powiększającym wygrane o różnicę wynikającą z 12% podatku. Po tych wszystkich formalnościach czas spojrzeć jak prezentowała się sytuacja na polskim rynku legalnych bukmacherów w grudniu 2018. Podobnie jak w zeszłym miesiącu podsumowanie zaczynamy od rozgrywek rodzimej Ekstraklasy. Lider poprzedniego zestawienia obronił swoją pozycję, a nawet w grudniu 2018 zaproponował swoim użytkownikom jeszcze lepsze marże. Szczególną uwagę zwróciliśmy na 17

Styczeń 2019

kolejkę Ekstraklasy, w której średnia marża w etoto wynosiła 0,76% !. W tej kolejce spotkanie Jagielloni Białystok przeciwko Arce Gdynia obarczone było prowizją w wysokości jedynie 0,37% procenta. Bezapelacyjnie etoto pod względem kursów na Ekstraklasę jest obecnie bukmacherem, w którym zgodnie z naszymi obliczeniami najbardziej opłaca się obstawiać. Różnica między średnią prowizją między pierwszym etoto, a drugim TOTALbetem wynosi aż 2,05 punktu procentowego. Zresztą w tym miesiącu pierwsze cztery pozycje pozostały bez zmian. PREMIER LEAGUE

LA LIGA Duże przetasowania nastąpiły w tabeli pokazującej prowizje na rozgrywki hiszpańskiej La Liga. Lider poprzedniego zestawienia tym razem zajął 3 miejsce, a jego pozycję zajął forBET. Wyraźnie widać, że najwyższa piłkarska klasa rozgrywkowa była tą ligą, w której wystąpiły najmniejsze różnice kursowe pomiędzy poszczególnymi bukmacherami. Różnica pomiędzy pierwszym forBET, a piątym LV BET to zaledwie 0,69 punktu procentowego. Największa zmiana względem poprzedniego zestawienia dotyczy kursów Totolotka, który w grudniu miał lepsze kursy o średnio 1,05 punktu procentowego.

PODSUMOWANIE PREMIER LEAGUE GRUDZIEŃ 2018

PODSUMOWANIE LA LIGA GRUDZIEŃ 2018

listopad

grudzień

listopad

grudzień

Forbet

3,04

Forbet

4,05

3,93

Fortuna

3,94

3,36

Totalbet

4,63

4,52

Totalbet

3,82

3,74

Fortuna

3,93

4,02

ETOTO

4,35

4,73

Etoto

5,27

4,92

Lvbet

4,89

5,32

Lvbet

5,52

5,34

PZBUK

5,64

5,07

PZBUK

4,57

5,59

STS

5,26

milenium

6,87

6,00

Milenium

6,65

5,99

Sts

5,26

5,25

Totolotek

7,99

7,82

Totolotek

7,80

7,58

BUKMACHER

Grudzień to zawsze gorący okres w Premier League. Wiele osób twierdzi, że to właśnie w tym miesiącu decydują się losy mistrzostwa Anglii. Grudzień 2018 byłby chyba najlepszym dowodem na potwierdzenie tej tezy, bo właśnie w meczach 22 i 26 grudnia najwięcej w tabeli stracił Manchester City, czyli zespół broniący zdobytego w zeszłym roku mistrzostwa. Nie powinien dziwić więc fakt, że prowizje na Premier League są jednymi z najniższych. Podobnie jak w poprzednim zestawieniu najniższą marżę - według naszych danych - można było znaleźć na stronach forBET. Kolejnością na podium zamieniły się FORTUNA i Totalbet. Czwarte miejsce utrzymało ETOTO. Ogólnie porównując prowizje z listopada i grudnia nie odnotowaliśmy większych różnic, więc praktycznie wszyscy bukmacherzy pozostali przy swojej polityce.

PODSUMOWANIE BUNDESLIGA 2018

BUKMACHER

SERIE A W Serie A sytuacja nie uległa większej zmianie. Bukmacherem z najlepszymi kursami podobnie jak w listopadzie był forBET. Jednak tym razem średnia marża ukształtowała się na bardzo atrakcyjnym dla gracza poziomie 2,88% i tym samym była lepsza od znajdującej się na drugim miejscu FORTUNY aż o 1,31 punkty procentowego. Na kolejnych miejscach nie doszło do większych rotacji. W listoPODSUMOWANIE SERIE A BUKMACHER

listopad

grudzień

Forbet

3,80

2,88

Fortuna

4,01

4,19

Etoto

4,87

4,63

Totalbet

4,64

4,69

Lvbet

4,72

5,23

Sts

5,26

PZBUK

5,80

5,49

Milenium

6,78

6,00

Totolotek

7,74

7,95

BUKMACHER

listopad

grudzień

Forbet

2,99

2,89

Fortuna

3,06

3,86

PZBuk

4,34

4,21

Totalbet

4,48

4,38

STS

5,27

ETOTO

5,33

5,36

Lvbet

6,17

5,50

Milenium

6,67

5,99

Totolotek

7,42

7,56

padzie bardzo podobne marże na mecze Serie A miały etoto, totalbet i LV BET i w obecnym zestawieniu Ci bukmacherzy znaleźli się obok siebie. STS utrzymuje stałą politykę marżową i praktycznie wszystkie rozgrywki obarczone są prowizją 5,26 co powoduje, że ten bukmacher zazwyczaj plasuje się w połowie stawki w każdym podsumowaniu. Bundesliga Żadne zmiany nie zaszły za to w podsumowaniu kursów bukmacherskich na rozgrywki Bundesligi. Wszystkie zakłady bukmacherskie uplasowały się dokładnie na tych samych pozycjach co w listopadzie 2018 r. Większych zmian nie ma również w wysokościach kursów. Najbardziej widoczną różnicą jest średni kurs w FORTUNIE, który w grudniu był wyższy o 0,80 punktu procentowego od listopadowej średniej. LIGA MISTZÓW Totalbet

2,01

Fortuna

2,54

Forbet

2,89

ETOTO

3,53

PZBUK

4,20

Totolotek

4,77

Lvbet

4,84

Milenium

5,00

STS

5,26

Po raz pierwszy wzięliśmy pod uwagę kursy na Ligę Mistrzów. W grudniu rozgrywano spotkania ostatniej kolejki rundy grupowej. Średnie prowizje na Ligę Mistrzów są na bardzo niskim poziomie. Aż trzy firmy zajmujące się zakładami wzajemnymi online znalazły się poniżej 3% progu.

www.e-play.pl

Barcelona - Tottenham BUKMACHER

Barcelona

Remis

Tottenham

Marża

Totalbet

2,05

4,10

3,45

2,16

forBET

2,05

4,10

3,40

2,58

Fortuna

4,2

3,45

2,80

ETOTO

2,00

4,15

3,45

3,08

Totolotek

2,00

4,05

3,50

3,26

PZBUK

2,00

4,05

3,45

3,68

Lvbet

1,98

3,95

3,50

4,39

Milenium

1,95

4,05

3,45

4,96

STS

1,95

4,15

3,35

5,23

Liverpool - Napoli BUKMACHER

Liverpool

Remis

Napoli

Marża

ETOTO

1,66

4,40

5,40

1,49

Fortuna

1,66

4,4

5,3

1,84

Totalbet

1,77

4,10

4,70

2,16

forBET

1,77

4,00

4,65

3,00

Totolotek

1,75

4,20

4,50

3,17

Lvbet

1,65

4,15

5,1

4,31

PZBUK

1,62

4,25

5,20

4,49

Milenium

1,66

4,15

4,85

4,96

STS

1,65

4,15

4,86

5,28

Meczom Ligi Mistrzów postanowiliśmy poświęcić nieco więcej uwagi, więc oprócz średniej marży zdecydowaliśmy się śledzić kursy i prowizje na trzy hitowe starcia analizowanej kolejki. NBA Po raz pierwszy zaczęliśmy liczyć marże na inne dyscypliny. Oczywiście będziemy kontynuować te analizy w kolejnych miesiącach. Na początek dokładamy prowizje na spotkania NBA. Musimy jednak zaznaczyć, że braliśmy jedynie pod uwagę rynek „zwycięzca meczu”, ponieważ nie wszystkie legalny firmy bukmacherskie posiadają ofertę na 1X2 w przypadku NBA. Nie powinno być dla nikogo zaskoczeniem, że spotkania NBA mają zdecydowanie wyższą prowizję niż mecze piłki nożnej. Aż

Ajax – Bayern NBA (zwycięzca meczu)

BUKMACHER

Ajax

Remis

Bayern

Marża

Totalbet

3,55

3,75

2,12

2,01

Lvbet

4,99

ETOTO

3,60

3,75

2,10

2,06

ETOTO

6,63

Fortuna

3,75

2,03

2,59

Forbet

6,73

forBET

3,60

3,70

2,07

3,11

Totalbet

6,81

Lvbet

3,55

3,60

2,06

4,49

PZBUK

6,82

PZBUK

3,65

2,00

4,79

Fortuna

7,05

Totolotek

3,30

3,70

2,10

4,95

STS

7,67

Milenium

3,67

3,60

2,00

5,03

Totolotek

7,77

STS

3,64

3,60

2,00

5,25

Milenium

7,95

Styczeń 2019

osiem podmiotów bukmacherskich wystawiło prowizję powyżej 6,00%, jednak warty podkreślenia jest fakt, że firmy, które zajmują pierwsze lokaty w przypadku kursów na piłkę nożną okupują również pierwsze miejsca na koszykówkę. NHL Wśród użytkowników zakładów bukmacherskich w Polsce niesłabnącą popularnością cieszą się zakłady na hokej na lodzie, dlatego analizując kursy bukmacherskie zdecydowaliśmy się uwzględnić prowizje na rozgrywki NHL. Oferta 1x2 prezentuje się następująco: KURSY NA NHL MIEJSCE

BUKMACHER

Marża

ETOTO

5,33

PZBUK

5,33

dowym zestawieniem zdecydowaliśmy się dołożyć średnią marżę na Ligę Mistrzów. Biorąc pod uwagę fakt, że kursy na Champions League należą do najniższych to prawdopodobnie ten fakt wpłynął na to, że praktycznie wszyscy analizowani bukmacherzy mogą popisać się lepszym wynikiem niż w poprzednim miesiącu. Na podium bez większych zmian, wciąż najlepszym bukmacherem pod względem prowizji jest forBET, na drugim miejscu FORTUNA, a trzecie miejsce należy do etoto, które zastąpiło Totalbet. Właśnie z etoto związana jest największa zmiana w analizowanym miesiącu, ponieważ na ogólną klasyfikację najbardziej wpłynęła zmiana polityki prowizyjnej na Ekstraklasę, w której etoto było zdecydowanym liderem. n

Najlepsze marże w grudniu 2018 Artykuł kończymy podsumowaniem prezentowanych powyżej kursów bukmacherskich. W tabeli końcowej uwzględniamy jedynie prowizje na piłkę nożną (La Liga, Premier League, Bundesliga, Serie A, Ekstraklasa i Liga Mistrzów). W porównaniu z listopaMIEJSCE

BUKMACHER

Forbet

ŚREDNIA 3,30

Fortuna

3.77

Fortuna

5,83

Milenium

6,00

Totalbet

6,84

Totalbet

3,88

Lvbet

7,44

ETOTO

4,18

STS

7,51

PZBUK

4,95

Totolotek

8,01

STS

5,26

Forbet

8,01

Lvbet

5,28

Milenium

5,92

Totolotek

6,85

SIATKÓWKA SIATKÓWKA

Rozpiętość prowizji bukmacherskiej podobna jak w przypadku NBA. Zdziwiła nas pozycja FORTUNY, która do tej pory zajmowała zazwyczaj jedne z pierwszych miejsc, a w przypadku zakładów na siatkówkę ten bukmacher zajął ostatnią pozycję z marżą 8,64. PZBUK niestety nie posiada oferty na Plus Ligę dlatego nie mogliśmy uwzględnić tego bukmachera w naszej tabeli.

Totalbet

4,77

etoto

5,53

Forbet

5,66

Lvbet

6,18

sts

7,46

totolotek

7,90

milenium

8,01

fortuna

8,64

PZBUK

BRAK

Styczeń 2019

Technologie VR i AR

w branży gier hazardowych: perspektywy tego tandemu Dziś technologie VR i AR są używane niemal wszędzie, od kina 5D po tworzenie wirtualnych garderób. Aby nie stać za nowymi trendami, liderzy branży hazardowej zaczęli wdrażać systemy VR również w swojej branży. W jaki sposób wirtualne światy są zintegrowane z kasynami online (lub odwrotnie - kasynami w wirtualne światy) i jak wpłynie to na przyszłość gier hazardowych?

Pojęcia VR i AR Na początek przyjrzyjmy się tym pojęciom i odświeżmy ich definicję w naszej pamięci. Wirtualna rzeczywistość to sztuczny świat stworzony za pomocą systemów cyfrowych. Użytkownik zakłada niezbędne urządzenia - zestaw słuchawkowy i kontrolery VR - i zanurza się w wirtualnym wszechświecie. W rzeczywistości rozszerzonej (VR) wirtualne elementy układane są na

prawdziwych obiektach. Na przykład, przypomnijmy sobie znaną grę Pokemon Go. Gra była prawdziwym boomem, kiedy ludzie ścigali za cyfrowymi Pokemonami.

kasyna znajduje się na jednym z pięter wirtualnego wieżowca. Wokół poustawiane są automaty do gry, a nawet istnieje tam bar i wszystko działa jak w świecie realnym.

Wykorzystanie technologii VR w hazardzie

Wcześniej pojęcia kasyn wirtualnych i internetowych były synonimami, a ich definicje w zasadzie pokrywały się. Oto cytat z artykułu agencji finansowej Financial Lawyer: "Pierwsze wirtualne kasyno pojawiło się niemal natychmiast po powstaniu Internetu - w 1996 roku". A oto co mówi Wiki-

Kasyno hiszpańskie SlotsMillion stało się jednym z pierwszych kasyn wykorzystujących technologię VR. System wykorzystuje oprogramowanie Oculus Rift. Użytkownik wirtualnego

www.e-play.pl

synom naziemnym przyciągnąć klientów, zapewniając im możliwość zdalnego grania. Kasyno stacjonarne musi mieć kamery 3D na stołach pokerowych, a goście wtedy będą mogli wchodzić w interakcje z graczami siedzącymi w domu.

pedia: "Wirtualne kasyno i kasyno internetowe są synonimami kasyn internetowych". Oprócz pełnoprawnego kasyna VR, istnieją samodzielne produkty, które korzystają z tej technologii. W 2016 roku Microgaming zaprezentował ruletkę 3D w grze na targach ICE Totally Gaming. Użytkownicy mogli grać ubrani w specjalne gadżety - gogle i joystick. Fani gier karcianych mogą korzystać z wirtualnego pokera. Jasna ilustracja to projekt, który PokerStars zrealizował pod koniec tego roku. Przeciwnicy przy stole gry prowadzą interaktywną komunikację. Gracze mogą zmieniać awatary, poruszać się po pokoju pokerowym, a nawet palić nierealne papierosy. Obecnie rozpowszechniane są różne sposoby wykorzystania VR. Animowane automaty, zaprojektowane tak, by przypominały popularne sloty z salonów gry, zwane jednorękimi bandytami, mające od trzech do dziewięciu bębnów. Takie kasyna czy salony VR mają często szerszy asortyment niż ich odpowiedniki z kasyn lądowych.

gowy, tor i moc silnika i ścigaj się, podziwiając realistyczne krajobrazy. Poza tym istnieją w tej technologii gry wyścigowe dla fanów sportów rowerowych i motocyklowych. Perspektywy technologii VR w hazardzie Kevin Williams, były pracodawca The Walt Disney Company, obecnie jest konsultantem VR, zauważa, że poko lenie urodzone w 2000 roku nie jest zainteresowane grami kasynowymi. Młodzi ludzie wolą gry konsolowe i na komputery PC, na przykład gry fabularne lub strzelanki, więc rozrywka związana z grami hazardowymi powinna zostać przekształcona w oparciu o aktualne trendy. Wiele ofert jest gamifikowanych i dostosowanych do wymagań współczesnych użytkowników w celu przyciągnięcia i zatrzymania klientów.

Nawiasem mówiąc, coś podobnego już zostało zrealizowane - tak zwane kasyna na żywo są mieszanką kasyn online i rzeczywistych. Gra jest transmitowana w czasie rzeczywistym ze specjalnie wyposażonych studiów lub kasyn. Gracze oglądają rozgrywkę na ekranie swojego komputera lub smartfona w zaciszu swoich domów i mogą uczestniczyć w grze zarządzanej przez dealera na żywo. Połaczenie odbywa się za pomocą kamer 3D, dzięki czemu gracze zanurzają się w grze. Jedno z pierwszych kasyn na żywo zostało uruchomione tej zimy w kasynie Golden Nugget Atlantic City w USA z Ezugiacted jako dostawcą.

Z punktu widzenia konsumenta głównym problemem hazardu VR jest obecnie bardzo duży koszt urządzeń. Najprostszy zestaw słuchawkowy VR kosztuje co najmniej 100 USD. Ten aspekt utrudnia wdrażanie innowacji w grach hazardowych. Niemniej jednak, przedsiębiorcy i technolodzy pracujący w tej dziedzinie odnoszą się do tego optymistycznie. Branża hazardowa stara się przetrwać i pozostać konkurencyjna, dlatego liderzy branży wykorzystują nowe technologie, aby nadążyć za zmieWielu profesjonalistów uważa, że niającymi się trendami, przyciągając technologia VR może pomóc kawięcej klientów. n

Takie aplikacje jak Horse 3D Racing pozwolą ci poczuć się jak prawdziwy dżokej. Możesz jeździć konno na wierzchowcu cyfrowym i wybrać dowolny tor wyścigów konnych na świecie. Jeśli kiedyś chciałeś zostać kierowcą rajdowym, twoje marzenie może się aktualnie spełnić w świecie 3D. Wybierz tylko samochód wyści-

Styczeń 2019

Ewolucja hazardu w Hiszpanii Zuzanna Pilasewicz – obecnie pełni funkcję kierowniczą w dziale strategii i rozwoju biznesu w pionie produktów online firmy Recreativos Franco, jednego z największych hiszpańskich producentów gier i automatów hazardowych

Hazard obecny jest w Hiszpanii od czasów starożytnych, kiedy to Rzymianie wprowadzili go na Półwysep Iberyjski w roku 218. W średniowieczu istniały salony gier i organizowano zakłady. W 1923 roku za dyktatury wydano nakaz zamknięcia wszystkich kasyn i salonów gier oraz zakazano jakiejkolwiek działalności hazardowej, w tym zakładów. Dopiero w 1977 wraz z nastaniem demokracji hazard został ponownie zalegalizowany.

ierwszą firmą, która z rozmachem weszła w nową sytuację rynku było Recreativos Franco. Działalność, która początkowo produkowała i eksploatowała automaty AwP pięć dekad później przerodziła się w grupę firm o miedzykontynentalnym zasięgu. Jeśli dziesięć lat temu hiszpański rynek hazardowy zdomionowany był przez gry w lokalach fizycznych

a skomplikowana panorama nakładających się na siebie regulacji autonomicznych i centralnej utrudniała wejście zagranicznych konkurentów i projektów, wraz z otwarciem kanału online, sytuacja ta drastycznie się zmieniła. Producenci gier i automatów muszą prześcigać się w przyciąganiu nowych klientów B2B i o przetrwaniu rodzimych firm decyduje znajomość rynku i potrzeb operatorów. Grupa R. Franco jest jed-

ną z tych tradycyjnych firm, która potrafiła stawić czoła wyzwaniu poprzez dywersyfikację swojej działalności i produktów dostosowanych do najważniejszych kanałów: hotelarstwa, sal bingo, kasyn, lokali sportowych i hazardu online. Hiszpański hazard dzisiaj Hazard jest ważnym motorem gospodarki. Dobrym tego przykładem

www.e-play.pl

jest losowanie loterii bożonarodzeniowej, które mobilizuje ponad 24 miliony osób, czyli więcej niż widzów ważnego meczu piłkarskiego i tylko wybory do sejmu mogą się z taką frekwencją porównać. W sposób mniej lub bardziej regularny, wiele milionów osób grywa na automatach w barach i salonach gier, bingach lub kasynach albo sprawdza swoją wiedzę lub intuicję obstawiając wyniki rozgrywek. Aktywność ta jest na stałe wpisana w przyzwyczajenia Hiszpanów a ich podejście do hazardu jest jak najbardziej racjonalne, jest to dla nich zwykła rozrywka. Wpływy z hazardu do skarbu państwa wynoszą ponad 1,7 miliardów euro z samych podatków, hazard prywatny (tzn. firmy operujące automaty w hotelarstwie, salonach gier, salach bingo i kasynach) generuje ponad 45 tysięcy bezpośrednich miejsc pracy, podczas gdy publiczny (spółki SELAE i ONCE) kolejnych 40 tysięcy stanowisk. Niewiele osób zdaje sobie sprawę ze złożoności procesów tych firm i ścisłej kontroli jakiej są poddawane w przedmiocie regulacji. We wszystkich aspektach działalności hazardowej, czego Grupa R. Franco jest doskonałym przykładem, stosowanie się do wymogów normatywnych jest podstawą zarządzania. W Hiszpanii powstało w branży wiele firm, które z czasem odgałęziły swoją działalność do wielu państw europejskich i południowoamerykańskich. Można zatem powiedzieć, że hazard to sektor, poprzez który Hiszpania projektuje swoje wpływy za granicą. Nie wszystko jednak to same plusy. Charakterystyczne dla branży hazardowej jest jej rozwarstwienie, jeśli chodzi o reprezentację. Jest to zapewne związane z pochodzeniem firm, oddalonych od tradycyjnych ośrodków lobby w Hiszpanii i nie umiejących wywierać presji na administracji publicznej. Z drugiej strony istniejąca fragmentacja regulacji hazardu w lokalach fizycznych sprawiła, że negocjacje z administracją także uległy fragmentacji, a co za tym idzie przedstawicielstwo sekto-

Przykład wyposażenia salonu. Produkty R. Franco

ru za pośrednictwem stowarzyszeń i organizacji podzieliło się na podsektory i regiony. Sama branża także jest bardzo różnorodna i obejmuje zarówno producentów automatów, operatorów, dystrybutorów, lokale fizyczne, sale bingo, kasyna, zakłady bukmacherskie, hazard online.... Z tej różnorodności rodzą się interesy czasami zbieżne, a czasem przeciwstawne, co sprawia, że przestawiciele sektoru sami nie wiedzą, które z nich są wspólne dla wszystkich. W rezultacie mamy ponad 100 stowarzyszeń, federacji i organizacji pracodawców (centralnych i regionalnych), co z kolei przekłada się na jeszcze większe rozwarstwienie prawne i podatkowe oraz osłabia potencjalny wpływ jaki mogłyby mieć firmy w procesie decyzyjnym w sprawach regulacji, opodatkowania, itd. Regulacja centralna vs. Regionalna Produkcja, dystrybucja i sprzedaż gier hazardowych w Hiszpanii podlegają regulacji, która zależy od organu mającego uprawnienia w tym zakresie. Jeśli sprzedaż odbywa się na całym terytorium, administracja mająca kompetencje regulacyjne to Generalna Dyrekcja Ordenacji Gier Hazardowych (po hiszpańsku w skrócie DGOJ) z wyłączeniem spółek loterii ONCE i SELAE. W przypadku dystrybucji na terenie Wspólnot Autonomicznych organem decyzyjnym jest odpowiednia administracja regionalna. Konkretniej, DGOJ odpowiedzialna jest za regulację hazardu

online (zakłady bukmacherskie, kasyno, poker, slots, bingo) oraz konkursów. Wspólnoty Autonomiczne mają kompetencje do regulacji hazardu w kasynach, salach bingo, na automatach, loterii i hazardu online o zasięgu regionalnym oraz gier o charakterze tradycyjnym. Operator państwowy vs operatorzy prywatni W Hiszpanii wychodzi się z założenia, że tortu wystarczy dla wszystkich. Tak, jak w większości krajów w Europie, państwo ma monopol na loterie. Losowania o największej popularności i frekwencji organizowane są przez La Sociedad Estatal Loterías y Apuestas del Estado (Loterie i Zakłady Państwowe, w skrócie SELAE) i należą do nich tradycyjne losowanie Loterii Bożnonarodzeniowej i na Trzech Króli, państwowa loteria tygodniowa, oferują także odpowiedniki naszego lotto i totoligii. Inną firmą publiczną, ale już o charakterze pozarządowym, której główną działalnością jest fundacja dla osób niewidomych i niepełnosprawnych jest ONCE. Jest ona operatorem losowań nagród natychmiastowych i kuponów. Operatorzy prywatni dzielą się resztą form hazardu i organizują gry w kasynach, salach bingo, salonach, automatach w lokalach gastronomicznych i hotelach oraz salonach bukmacherskich. Mogą także ubiegać się o uzyskanie licencji na operowanie kasyn i zakładów sportowych online.

Styczeń 2019

Sytuacja wilka sytego i owcy całej pozytwnie odbija się na graczach. Mają wybór, różnorodność i jakość produktów, które zapewnia sektor prywatny oraz gwarancje, jakie daje uczestnictwo państwa w sektorze. ➊ Marża w milionach euro. Źródło: DGOJ

Przekrój przez hazard w lokalach, gdzie jest on uprawiany ZAKŁADY BUKMACHERSKIE

➋ Obroty w milionach euro. Źródło: DGOJ

Branża zakładów stwarza obecnie w Hiszpanii 2.350 miejsc pracy i zapewnia wpływy do skarbu państwa w wysokości 32 milionów euro rocznie w postaci podatków. Jest też znaczącym mecenasem sportu. Obie grafiki ➊➋ pokazują wyraźny wzrost, blisko 60% w ciągu trzech lat jeśli chodzi o marżę i sumę obstawianych kwot w lokalach fizycznych wszystkich Wspólnot Autonomicznych. Bez wątpienia ta forma obstawiania rozgrywek przeżywa swój najlepszy okres w całej Hiszpanii. KASYNA

➌ % udziału w marży automatów i stołów w kasynach. Źródło: DGOJ

Obecnie w Hiszpanii prosperują 53 kasyna, które łącznie oferują 463 stoły do gry i 1863 automaty wysokohazardowe. Każdego roku odwiedza je około 5 milionów graczy, którzy obstawiają łącznie ponad 1,9 miliarda euro (dane za DGOJ z 2017), zostawiając kasynom marżę ok 357 milionów. Kasyna zatrudniają 7.124 osoby i zapewniają wpływy do skarbu państwa w postaci 68 milionów euro podatków rocznie. Hiszpańscy gracze grają więcej na stołach niż na automatach, co pokazują grafiki ➌➍. Jest to trend utrzymujący się od lat i nie zmienił go kryzys w latach 20122014, w których wpływy kasyn zanotowały rekordowe spadki. SALONY GIER

➍ Uzyskana marża w milionach euro. Źródło: DGOJ

Na rynku hiszpańskim króluje 20 sieci salonów o zasięgu regionalnym i krajowym, które łącznie zarządzają 3.896

www.e-play.pl

➎ Sale bingo działające na terytorium Hiszpanii. Źródło: DGOJ

➏ Dystrybucja automatów AwP w poszczególnych Wspólnotach Autonomicznych. Źródło: DGOJ

➐ Ilość zainstalowanych automatów AwP. Źródło: DGOJ

salonami, stwarzając 18.200 miejsc pracy. W zeszłym roku zapewniły wpływy do budżetu państwa w wyskości około 134 milionów euro.

Łączny przychód branży to prawie 2,9 miliarda euro, a zyski, które otrzymują operatorzy dają zatrudnienie 10.300 pracownikom.

SALE BINGO

Wielka szkoda, że sektor ma tendencję spadkową. Jak widać na grafice ➐, w ciągu ostatnich ilość zainstalowanych maszyn spadła o ponad 20%.

prywatnych (na szaro) i online (na zielono). Poszczególne etapy to: 1. WPROWADZENIE 2. WZROST 3. DOJRZAŁOŚĆ 4. SCHYŁEK lub 5. PONOWNE WPROWADZENIE NA RYNEK

313 sal bingo działających w Hiszpanii otrzymało w 2017 ponad 35 milionów wizyt, uzyskało obrót większy od kasyn: 1,97 miliarda euro i 30% GGR, co z kolei zapewniło skarbowi państwa 230 milionów euro przychodu z podatków. Branża powoli zaczyna wychodzić z kryzysu, co widać na powyższej grafice ➎ i znowu zatrudnia ponad 8.450 osób. Wzrost, choć powolny, świadczy o rekuperacji, co odczuwają zwłaszcza sale, którym udało się przetrwać gwałtowny spadek lat 2014-2016. Automat AwP Branża automatów AwP jest chyba najciekawszym zjawiskiem w Hiszpanii obecnym w salonach, salach bingo i przede wszystkim w hotelarstwie. Prawie nie spotkasz baru, w którym nie byłoby automatu Grupy R. Franco, który posiada ponad 50% udziału w rynku szacowanego na 183.409 maszyn w 130.000 barach i kawiarniach. Rocznie przynosi dochód 1,14 miliarda euro właścicielom tych lokali i często jest to dochód, który pozwala im utrzymać 65.000 pracowników.

Wiązać się to może z rosnącym popytem salonów i sal bingo na automaty wielostanowiskowe kosztem tradycyjnych maszyn barowych, choć jak widać poniżej nie wszystkie Wspólnoty Autonomiczne przejawiają tę samą tendencję spadkową ➏. I co dalej? Na schemacie ➑ zaznaczono w jakiej fazie cyklu rozwoju znajduje się w Hiszpanii poszczególny gatunek gier i loterii z podziałem na operatorów publicznych (na niebiesko),

Ponowne wprowadzenie na rynek osiąga się poprzez renowację (RENOVACIÓN), przedłużenie życia (ALARGAMIENTO DE VIDA) /w przypadku kasyn może to być zmiana lokalizacji lub wejście w hiperdojrzałość (HIPERMADUREZ). Można zaobserwować, że państwowe wydanie Totoligii i prywatnie administrowane hipodromy mają policzone swoje dni w Hiszpanii, podczas gdy los automatów AwP w hotelarstwie stoi na rozdrożu między innowacją a osiągnięciem schyłku. n

➑

OUR WINNING TEAM.

NOVOMATIC AG International Sales: Lawrence Levy +43 2252 606 870 756, sales@novomatic.com www.novomatic.com

www.e-play.pl

Będą surowsze kary za organizowanie gier na automatach Bartosz Bulski – redaktor portali E-PLAY, specjalizujący się w opisywanu wydarzeń z rynku krajowego.

Przepisy karne skarbowe mają być bardziej restrykcyjne – tak zakłada nowelizacja kodeksu karnego skarbowego zaproponowana przez Ministerstwo Sprawiedliwości. Projekt nowelizacji przewiduje podwyższenie kar za przestępstwa i wykroczenia skarbowe.

owym przestępstwem będzie też wynajem nieruchomości do urządzania lub prowadzenia nielegalnych gier hazardowych. Zgodnie z nowymi przepisami, takie przestępstwo będzie zagrożone karą grzywny do 360 stawek dziennych.

Proponuje się także w sposób radykalny zaostrzyć sankcje za zachowania penalizowane w art. 107 § 1. Dotychczas przestępstwo to zagrożone jest karą pozbawienia wolności do lat trzech jako sankcją alternatywną obok kary grzywny

w wymiarze do 720 stawek dziennych. W nowym brzmieniu tego przepisu organizujący gry hazardowe wbrew przepisom ustawy będzie mógł usłyszeć wyrok pozbawienia wolności bez górnej granicy.

Styczeń 2019

Automaty zatrzymane w Siemiatyczach

Należy zauważyć, że po raz ostatni zmiany w tym zakresie dokonywane były przeszło dekadę temu, bo w grudniu 2005r. Wtedy to w Kodeksie karnym skarbowym podniesiono wymiar kary pozbawienia wolności za to przestępstwo z dwóch do trzech lat.

„Art. 107e. § 1. Kto udostępnia środki lub nieruchomości, a w szczególności wynajmuje lub użycza całość lub część nieruchomości do prowadzenia lub urządzania gry hazardowej bez wymaganej koncesji lub zezwolenia, podlega karze grzywny do 360 stawek dziennych.”

Biorąc pod uwagę, że proceder urządzania nielegalnych gier hazardowych nie tylko godzi w finanse publiczne, ale jest niebezpieczny z punktu widzenia rozpowszechniających się uzależnień, w tym wobec hazardu, istnieją ważne powody by zachowanie takie przenieść do kategorii występków zagrożonych najwyższą karą pozbawienia wolności w typie podstawowym – czytamy w uzasadnieniu do projektu.

Oznacza to, że kary dla właścicieli lokali, w których będą urządzanie gry na automatach staną się bardzo dotkliwe finansowo i nie wystarczy stwierdzenie, że „ja nie wiedziałem co się w moim lokalu dzieje”.

Nowe przepisy wprowadzają również całkiem nową kategorię przestępstwa związanego z urządzaniem gier hazardowych. Mianowicie będzie nim udostępnianie lokalu pod automaty do gier. Nowy przepis w kodeksie karnym skarbowym ma otrzymać brzmienie:

Jak twierdzi ustawodawca potrzeby praktyki wskazują, że uzasadnionym jest pociąganie do odpowiedzialności również tych osób, które udostępniają środki, a przede wszystkim powierzchnie różnych nieruchomości do urządzania nielegalnych gier hazardowych. Nie zawsze takim osobom można przedstawić zarzuty współuczestnictwa w nielegalnym urządzaniu lub prowadzeniu tego rodzaju gier. Osoby wynajmujące lokal lub nieruchomość, zazwyczaj nie współ-

działają na bieżąco w tej działalności, ograniczając się do wynajęcia określonej nieruchomości i jednocześnie posiadając wiedzę, że jest ona wykorzystywana do nielegalnych celów. Takie postępowanie również będzie zgodnie z nowymi przepisami penalizowane. Niektóre sytuacje zasługujące na stosowanie łagodniejszej sankcji (jednorazowe wynajęcie lokalu, bezpłatne użyczenie) będą traktowane łagodniej. Jak widać nowe przepisy mają wyeliminować możliwość podnajmowania lub wynajmowania całej nieruchomości różnym spółkom – krzakom rejestrowanym na niewypłacalnych ludzi, którym żadne sankcje nie są straszne. No chyba, że ktoś ma ochotę przepisać własną nieruchomość na „słupa” ale wątpię, czy znajdzie się wielu chętnych do utraty kontroli nad swoja własnością dla niepewnych zysków. Wiele wskazuje na to, że nowowprowadzane przepisy będą stanowiły skuteczną blokadę dla powstawania nowych nielegalnych jaskiń hazardu, które do tej pory po prostu działały za

www.e-play.pl

zamkniętymi drzwiami i oklejonymi szybami. Niemożność skutecznego ustalenia właściciela zajętych automatów do gier powodowała, że wiele takich miejsc działa nadal na przekór obowiązującemu prawu. W nowej rzeczywistości łatwo będzie ustalić kto jest właścicielem nieruchomości i wlepić grzywnę na poczet, której na przykład przejąć dany lokal jako ustaloną część majątku sprawcy. Kolejną zmianą mającą ułatwić funkcjonariuszom celno-skarbowym walkę z nielegalnie urządzanymi grami na automatach jest dość szeroki przepis wprowadzający karę za „brak współpracy z organami”. Nowy artykuł brzmi dokładnie: „Art. 110c. § 1. Kto osobie uprawnionej do przeprowadzenia kontroli urządzania i prowadzenia gier hazardowych, udaremnia lub utrudnia wykonanie czynności służbowej, w szczególności

przeprowadzenia eksperymentu, doświadczenia lub odtworzenia możliwości gry na automacie lub gry na innym urządzeniu do gier, nie udziela ustnych lub pisemnych wyjaśnień lub nie udostępnia wymaganych dokumentów mających znaczenie dla prowadzonej kontroli, podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych.” Dodanie tego artykułu wynika z doświadczeń organów kontrolujących urządzanie i prowadzenie gier hazardowych, które niejednokrotnie spotykają się z bezprawnymi zachowaniami osób kontrolowanych mającymi na celu utrudnienie lub nawet uniemożliwienie prowadzenia takich kontroli. Jednakże dodanie w przepisie zdania o nieudzielaniu ustnych wyjaśnień i przewidzianych za to karach już jednoznacznie może świadczyć o możliwości wykorzystania tego przepisu do zastraszania pracowników punktów gier przez kon-

trolujących. Wobec tego przepis ten będzie prawdopodobnie „martwy” gdyż ciężko sobie wyobrazić wlepianie grzywny osobie, zasłaniającej się choćby niepamięcią. Praktyka pokaże czy nowe artykuły dodane nowelizacją do kodeksu karnego skarbowego ukrócą proceder urządzania gier na automatach w miejscach innych niż koncesjonowane kasyna i salony monopolisty jakim jest Totalizator Sportowy. Jednak można przypuszczać, że dotkliwe kary finansowe wymierzane konkretnym osobom i ściągane przez uprawnione organy skutecznie zablokują tą niezgodną z przepisami działalność. Obecnie projekt jest na etapie opiniowania przez Krajową Radę Sądownictwa, Sąd Najwyższy i Prokuraturę Krajową. Ustawa powinna wejść w życie, z małym wyjątkiem, po upływie miesiąca od dnia ogłoszenia. n

www.e-play.pl

Wazdan zdobywa międzynarodowe znaczenie Wazdan to niesamowita firma, która szturmem wdarła się do dziesiątek kasyn w 2018 roku a wszystko za sprawa „banalnego” powodu, jakim jest ciężka i systematyczna praca, wieloletnie doświadczenie na rynku gier i pasja do ich tworzenia.

rzez ostatnie 12 miesięcy byliśmy świadkami tego, jak olbrzymi potencjał drzemie w firmie i jej pracownikach, czego dowodem jest wypuszczenie na rynek 17 całkowicie nowych gier a tym samym

rozszerzenie swojego portfolio do ponad 120 tytułów. W przypadku Wazdan każdy kolejny tytuł to niejako demonstracja siły i komunikacja „rynkowi”, że oto osią-

gnięty został kolejny etap w rozwoju technologii i warsztatu stojącego za produkcją gier. W ten sposób Wazdan konsekwentnie, krok po kroku wkracza do klasy producentów Premium. Każda z nowych produkcji to wy-

Styczeń 2019

100 osób, a efekt ich twórczego zaangażowania i wysiłku doceniają tysiące graczy każdego dnia. Myśl właśnie o nich, o graczach, o dostarczeniu im topowej i uczciwej rozrywki jest siła napędową firmy. Firmy docenianej przez operatorów największych kasyn oraz jury międzynarodowych imprez. Co wyróżnia Wazdan na tle innych producentów? Oprócz wyżej opisanej jakości produktu i pasji zespołu do tworzenia gier są nimi na pewno Unique Wazdan Features (UWF) czyli zestaw unikalnych funkcjonalności, które dostępne są wyłącznie w naszych grach, np.:

śmienity i zrównoważony mix najdrobniejszych szczegółów potwierdzających najwyższą jakość produktu tj. grafiki, animacji, jakości symboli, ruchu walców, towarzyszących rozgrywce dzięków i finalnie stojących za wszystkim doskonale przemyślanych algorytmów matematycznych. Pracy nad tymi zagadnieniami poświęca się zespół liczący już blisko

✔ Volatility LevelTM, czyli możliwość samodzielnego ustawiania poziomu rozkładu wygranych w grze przy zachowaniu tego samego poziomu RTP. Jeżeli gracz wybierze niski poziom volatility wówczas wygrane w trakcie jego gry będą wypadały częściej, ale każda z nich będzie raczej z zakresu niższych wartości. Jeżeli wybierze poziom wysoki – może liczyć na bardziej spektakularne wygrane, na które przyjdzie mu jednak poczekać chwile dłużej. Poziom standard zapewni” idealny” rozkład i mix największych przyjemności gracza tj. wygranych - niskich, średnich, wysokich i najwyższych. Innowacja

ta daje graczom nieograniczone możliwości dobierania charakteru przebiegu gier do swoich (nawet chwilowych) preferencji – jest to również cecha, która urzeczywistnia jedno z haseł przewodnich firmy tj. „freedom of choice”. ✔ Energy Saving Mode, innowacja ta pozwala na prowadzenie rozgrywki w trybie oszczędzania baterii urządzenia. Aktywowanie tej funkcji ogranicza jej zużycie nawet o 40%. Co najważniejsze, funkcjonalność ta, nie powoduje pogorszenia jakości rozrywki. ✔ Unique Gamble Feature - wynosi standardową grę „ryzyka”, pojawiającą się zawsze po wygranej rundzie, na zdecydowanie wyższy poziom dzięki utrzymaniu tej formy rozgrywki w tematyce gry przewodniej z niespotykana oprawą fabularno - graficzną. ✔ Double Screen Mode podnosi znacząco poprzeczkę w technologii tworzenia gier. Wszystkie gry Wazdan posiadają swój górny ekran z dynamiczna tabela wygranych znaną z maszyn stacjonarnych w kasynach naziemnych. To unikalne rozwiązanie wpływa pozytywnie na wrażenia estetyczne oraz zapewnia doskonałą komunikację gry z graczem. ✔ Ultra Fast Mode - w tym trybie rozegranie nawet 100 „Spinów” trwa kilka sekund. Aby taka rozgrywka mogła się udać komunikacja gry z serwerem musi być „zwyczajnie wybitna”. Ten tryb to ukłon w stronę ekipy technicznej Wazdan oraz ich ukłon w stronę graczy, którzy chcą się przekonać o wyniku swojej rozgrywki w mgnieniu oka. ✔ Ultra Lite Mode to innowacja przyśpieszającą czas ładowania się gry mobilnej niemal 5 krotnie. Jakość grafik jest wprawdzie obniżona, ale za pomocą bardzo zaawansowanych technik, które powodują, że wielu z graczy nawet z doskonałymi łączami preferuje te wersję naszych gier… dla nas to znowu: „freedom of choice” i wszystko co najlepsze dla naszych klientów.

www.e-play.pl

Gry Wazdan spełniają najbardziej wymagające standardy jakości, losowości wyników, niezawodności oraz ochrony graczy podatnych na uzależnienia od hazardu. Fakt ten potwierdzają licencje, certyfikaty i liczne nagrody, np.: licencja United Kingdom Gambling Commission (UKGC) zatwierdzająca produkty WAZDAN na rynek brytyjski, Licencja The Malta Gaming Authority (MGA). Wszystkie gry Wazdan zostały przebadane przez najlepsze międzynarodowe centra certyfikacji tj. Labolatoria NMi/ GLI. Wazdan jest obecnie w trakcie uzyskiwania certyfikacji na rynek: Rumunii, Bułgarii, Portugali, Włoch, Szwecji, Litwy, Kolumbii, Hiszpanii i kilku innych. Wazdan to firma, w której chce się pracować i wiązać z nią swoją przyszłość. Firma, która doskonale zdaje sobie sprawę z tego co jest jej najcenniejszym aktywem – a są nim ludzie, którzy ją tworzą i ciężko pracują na jej (i swój) sukces. Wraz z dynamicznym wzrostem obecności gier Wazdan w kasynach całego świata zespół Wazdan stał się bardziej międzynarodowy a jego szeregi zasilili pracownicy z Wielkiej Brytanii, RPA, Azji, krajów skandynawskich, Europy Środkowej, a nawet Ameryki Południowej. Pomimo różnic kulturowych udało się stworzyć bardzo silną i wyjątkową strukturę, której spoiwem jest wzajemny szacunek, wspólne wartości oraz pasja, która nie jest tylko sloganem marketingowym, ale czymś co każdy z klientów zauważa u nas jako pierwsze. Jesteśmy z tego niebywale dymni!

Rok 2018 był dla WAZDAN rokiem niezwykłej aktywności. Tworzenie nowych gier z włożoną w nie pasją całej firmy a następnie obserwowanie entuzjazmu z jakim rynek i nasi klienci je przyjmują to było dla nas coś naprawdę niezwykłego. Sukcesy roku 2018 dodały każdemu z nas naprawdę dużo zadowolenia i dodatkowej motywacji. Wraz z postępującymi regulacjami rynków kasyn online w poszczególnych krajach, stoi przed nami jeszcze większe wyzwanie, aby nasze produkty nie tylko dawały niespotykaną przyjemność z prowadzonej rozrywki graczom, ale także zapewniały im najwyższe światowe standardy bezpieczeństwa i uczciwości. Jesteśmy na to gotowi w 100%, a dodatkowo mamy w zanadrzu kilkanaście znakomitych gier spełniających najsurowsze wymagania z najbardziej wymagających rynków oraz kolejne

UWF, którymi chcemy zdobyć serca graczy na całym świecie. Cieszymy się, że jesteśmy zespołem, który nie jest nakręcany „korporacyjnym marszem”, staramy się zachować umiar w szaleństwie tworzenia, robić najlepiej to, w czym jesteśmy najlepsi i cieszyć się z każdego (nawet najmniejszego) sukcesu. Co zabrzmi może dziwnie, cieszymy się nawet z sukcesów konkurencji, która jest na doskonałym poziomie w tej branży… Widząc lepszych od nas, mamy automatycznie wyznaczony cel do poprawy. Branża gier, to branża niesamowitych ludzi i jesteśmy dumni, że staliśmy się bardzo zauważalną częścią tego świata. Biorąc wszystko powyższe pod uwagę, jesteśmy pewni, że rok 2019 przyniesie nam jeszcze więcej radości niż ten mijający. n

Rok 2018 to również kilka ciekawych nagród i wyróżnień, wśród których warto nadmienić chociażby tytuł Start-Up of the Year otrzymany na Malta’s iGaming Excellence Awards, 3 nominacje ma CEEG Awards oraz nagrodę Best Online Casino Innovator, nominacje do nagród na Malta SIGMA Awards czy SBC London. Wszystko „to” świadczy dobitnie o tym, jak dobrze produkty WAZDANA są odbierane przez światowy rynek gier online.

www.e-play.pl

Bee-Fee Limited na targach ICE London 2019 – w klimacie Bonnie & Clyde

Bee-Fee Limited to część Grupy LV dedykowana działaniom na rynku rozrywkowym. Bee-Fee to gigant gier slotowych, wiodący dostawca rozwiązań z zakresu IT, producent automatów oraz twórca systemu płatniczego. Firma już po raz trzeci pojawi się na targach ICE London, a tegoroczna edycja zapowiada się niezwykle ciekawie i została ogłoszona największą w historii.

o doskonała okazja, aby zaprezentować nowe rozwiązania technologiczne, a przede wszystkim długo wyczekiwane premiery gier. W tym roku stoisko Bee-Fee Limited to ponad 288 m², a oprócz zaprezentowania nowych produktów i funkcjonalności – firma zaplanowała wiele dodatkowych atrakcji. Będąc w Londynie w dniach 5-7 lutego, koniecznie odwiedź Centrum Targowe ExCel i stoisko Bee-Fee Limited: S3-248. ICE London to najważniejsze wydarzenie gamingowe w Europie, dla-

tego przygotowania wystawcy do imprezy trwały cały rok. To nie będzie debiut Bee-Fee Limited, na targach zaprezentuje się już po raz trzeci; dlatego z perspektywy zeszłych lat, można spodziewać się jeszcze więcej przyciągających uwagę atrakcji i konkurencyjnej oferty. Początki Grupy LV, a tym samym Bee-Fee Limited, sięgają 2006 roku, kiedy firma debiutowała na rynku naziemnych maszyn slotowych. Wraz ze zmianą Ustawy Hazardowej, Grupa zmieniła rodzaj i sposób prowadzenia działalności. Przez te kilka lat fir-

ma stale ewoluowała i rozrastała się, nie tylko o nowe lokalizacje w Polsce (Warszawa, Łódź, Białystok, Wrocław, Katowice) i setki nowo zatrudnionych pracowników, ale również błyskawicznie poszerzała ofertę o nowe produkty i rozwiązania z branży rozrywkowej. Obecnie Bee-Fee to europejski lider oprogramowania do zakładów bukmacherskich i platform kasynowych, a także innowacyjny twórca popularnych w całej Europie automatów i gier slotowych. Chociaż nowelizacja ustawy o grach hazardowych w Polsce nie była przychylna dla branży, Grupa LV wyszła z tych zmian obronną ręką.

Styczeń 2019

tytułów i dążą do bycia najlepszymi w branży. Maszyny z najwyższej półki

Romantyczni gangsterzy w odświeżonym wydaniu i inne nowości Na targach ICE London, Bee-Fee Limited zaprezentuje swoje najnowsze tytuły gier: Bonnie & Clyde™ oraz Aztec Adventure 3D™. To właśnie Bonnie & Clyde™ będzie najmocniejszym punktem oferty Bee-Fee. Inspiracją do stworzenia gry była oczywiście para najbardziej znanych amerykańskich kochanków-przestępców. Rozgrywka u boku popularnych rabusiów to szybkie samochody, śmiertelne rewolwery i jeden cel – napad na bank. A także 20 linii wygrywających, mnożniki wygranych i oczywiście darmowe spiny dla Bonnie i Clyde'a. Oprócz demonstracji gry, Bee-Fee Limited zaprasza na spotkanie z tytułowymi gangsterami. Na czas ICE London wcieli się w nich dwójka profesjonalnych aktorów, którzy nie tylko oddadzą przestępczy klimat Stanów Zjednoczonych, ale również chętnie zapozują do zdjęć. Ciekawie zapowiada się również premiera Aztec Adventure 3D™

Wieloletnie doświadczenie w produkcji automatów pozwoliło firmie na dostosowanie swoich produktów do wymagań nawet najbardziej wybrednych klientów. Dostęp do najnowszych technologii przyczynił się do udoskonalenia linii produkcyjnej, a specjalistyczna wiedza branżowa i umiejętności pracowników stworzyły możliwość wyprzedzania trendów i przygotowania oferty szytej na miarę przyszłych oczekiwań rynku. Na ICE London planowanych jest kilka premier w gamie produktowej, ale na stoisku będą dostępne wszystkie hitowe produkty firmy, które cieszą się ogromną popularnością w całej Europie. Warto odwiedzić stoisko Bee-Fee choćby po to, by zasiąść przed robiącym ogromne wrażenie automatem ES Premium XL, który posiada dwa 42-calowe, zakrzywione monitory. – gry, która oprócz świetnej mechaniki i 27 aktywnych linii wygrywających, z pewnością przyciągnie graczy zwiększonymi wrażeniami wizualnymi. Rozwiązanie slotowe 3D to przede wszystkim atrakcyjna oprawa audiowizualna, a ta sprawia, że rozgrywka długo nie staje się monotonna. Aztec Adventure 3D™ przyciąga niepowtarzalnym klimatem – wielki posąg zostaje ożywiony przez magię i chroni wejścia do złotego miasta. A gracz, po zakręceniu bębnem, zyskuje szansę na zwiedzenie miasta skarbów podczas 15 darmowych obrotów i dodatkowo na 3-krotne pomnożenie wygranej. Oprócz premier, do dyspozycji będą automaty z tytułami, które cieszą się największą popularnością, jak Stunning Hot, Royal Crown, Wild Jack, Pagoda of Fortune, Dragons Power i wiele innych. BF Games to znacząca część Bee-Fee Limited, składająca się z zespołu najlepszych programistów, grafików, animatorów i projektantów dźwięku. Co roku wydają około 15 nowych

Poza automatami do gier slotowych, Bee-Fee tworzy terminale do zawierania zakładów sportowych i sportów wirtualnych, a także bankomaty (DTM) i tzw. POSy, czyli stanowiska do obsługi punktów stacjonarnych. Wszystkie te urządzenia tworzą razem komplementarny, prawie bezobsługowy system, który eliminuje możliwość wystąpienia błędów i daje stały wgląd w historię transakcji. Warto podkreślić, że wszystkie przedstawione w ofercie urządzenia są produkowane w całości w naszej fabryce w Polsce oraz certyfikowane na wiele rynków Unii Europejskiej. Świeże spojrzenie na zakłady bukmacherskie Platforma bukmacherska Bee-Fee Limited to kolejna usługa, z którą będzie można zapoznać się na ICE London. Kompleksowe rozwiązania dla zakładów bukmacherskich online i naziemnych, a także oprogramowanie dostosowane do różnych urządzeń mobilnych, komputerów stacjonar-

www.e-play.pl

nych oraz terminali, zgodne ze wszystkimi regulacjami prawnymi państw członkowskich Unii Europejskiej. Platforma jest wielojęzyczna, a Bee-Fee oferuje możliwość dodania nowych wersji językowych na życzenie klienta. Dodatkowo wyposażona została w rozbudowane narzędzia do raportowania aktywności graczy oraz monitorowania wydajności zakładów sportowych w czasie rzeczywistym. Bee-Fee Limited obsługuje również zakłady na sporty wirtualne – coraz popularniejsze wśród obstawiających. Ogromna liczba wydarzeń, dynamika i szybsze rozliczanie zakładów przekładają się na zadowolenie grających Bee-Fee Limited oferuje nową funkcję Cash-Out, która pozwala na wcześniejszą wypłatę w trakcie spotkania, zanim gra zostanie zakończona. Jeśli gracz zmieni zdanie lub postanowi zminimalizować ryzyko przegranej, nie musi czekać, aż zakład zostanie zamknięty – może zlecić wypłatę w dowolnym momencie przed zakończeniem spotkania. Własny produkt płatniczy Bee-Fee Limited posiada również własny produkt płatniczy Paymenticon, łączący funkcjonalność portfela elektronicznego i bramki płatności. Jest to odpowiedź na potrzeby branży rozrywkowej, w której wzrasta zapotrzebowanie na łatwe rozwiązania płatności online. Paymenticon to szybkie przelewy między portfelami, a także między portfelem a bankiem, ponieważ każdy portfel w Paymenticon posiada numer IBAN. Produkt wyróżnia na tle innych portfeli elektronicznych wiele metod zasilenia portfela online, z możliwością wpłaty gotówki w sieci punktów naziemnych.

DTM, który umożliwia klientowi samodzielne wpłaty i wypłaty gotówki oraz wynegocjować najkorzystniejszą ofertę biznesową dla swojej firmy. Rozmowy biznesowe i niepowtarzalne atrakcje Bee-Fee Limited to wyróżniające się gry slotowe, konkurencyjne oprogramowanie zakładów sportowych oraz atrakcyjne rozwiązania płatnicze. Aby poznać pełną ofertę, warto odwiedzić stoisko Bee-Fee o numerze S3-248. Zwłaszcza, że aktorzy, którzy wcielą się w Bonnie i Clyde'a to nie jedyna niespodzianka. W barze Bee-Fee Limited barman zaserwuje autorskie

drinki inspirowane grami slotowymi Bee-Fee, które nazwami i recepturą będą nawiązywać do najpopularniejszych tytułów. Nie zabraknie również hostess, które oprócz rozdawania upominków, udzielą pomocy i pokierują do osób z odpowiednich działów Bee-Fee Limited, aby te mogły udzielić zainteresowanym wyczerpujących informacji o produktach. Do dyspozycji odwiedzających stoisko Bee-Fee Limited będą sale konferencyjne do rozmów biznesowych, a na wydarzeniu nie zabraknie najważniejszych osób decyzyjnych z firmy. Prawdziwą gwiazdą stoiska, która uświetni wydarzenie będzie niepowtarzalny kabriolet z lat 60. n

Na targach ICE London zostaną zaprezentowane najnowsze funkcjonalności – m.in. nowa aplikacja mobilna, przelewy na numer telefonu i szybkie przewalutowania. Zainteresowani będą mogli przetestować bankomat

www.e-play.pl

Świat devami stoi,

czyli przewodnik po rynku deweloperów oprogramowania – Yggdrasil Gaming Marek Magierski – redaktor pionu technicznego, specjalista od IT”

Witam Was drodzy Czytelnicy w pierwszej części cyklu przewodników po deweloperach oprogramowania branży gamingowej w hazardzie. Ten przewodnik ma na celu przybliżenie profilu trzech spośród największych firm formatu światowego, które postanowiły produkować swoje gry i rozwijać projekty również w Polsce. Przewodnik ten otwieramy firmą o tajemniczej a jednocześnie bardzo ciekawej nazwie – Yggdrasil Gaming.

a nazwą Yggdrasil Gaming kryje się grupa deweloperów, która postanowiła zewrzeć szeregi i w 2013 roku otrzymała swoją pierwszą licencję na Malcie. Jak już wspomniałem w poprzedniej części przewodnika, mimo nazwy jest to paradoksalnie najmłodsza firma, którą będę w tym cyklu opisywał. Już

w 2014 roku firma opracowała swoją autorską platformę deweloperską gier mobilnych iSENSE, która była na tyle rewolucyjna, że zerwała wreszcie z przestarzałą technologią Flash na rzecz przyszłościowego HTML5. Wersje popularnych gier King in a Day, Piggy Bank, Cool Million, Sab-

batical, Precious Little Diamond oraz Holiday Cash są wydawane i operowane za pomocą modułów interakcji iSENSET i Swipe Reveal. Wszystkie gry dostępne są na platformach Android i iOS dla smartfonów i tabletów. Yggdrasil poświęcił wiele uwagi na skonfigurowanie interfejsu użytkownika w taki sposób, aby jak najbardziej

Styczeń 2019

zmaksymalizować wrażenia gracza. Aplikacje Yggdrasil oparte są na najnowocześniejszej technologii iSENSE, opierającej się na elementach szaty kodowania HTML5 i bibliotece stylów CSS3, a także animacjach po klatkowych i cząstkowych. Sam kod źródłowy jest skompilowany, zoptymalizowany i skompresowany w takim stopniu, że zapewnia krótszy czas ładowania i najwyższą wydajność dla użytkownika przy jednoczesnym zachowaniu płynności. Platforma loterii i gier Yggdrasil Gaming opiera się na generacjach rozwoju platformy gier i jest certyfikowana przez zewnętrzne firmy testowe. Jego produkty to klasyczne i wideo zdrapki, wideo keno, lotto express, jackpot i gry mobilne. W roku 2017 środowisko iSENSE otrzymało wersję 2.0+, które cechuje się przejrzystością i dynamiką gry. Nowe środowisko współpracuje między innymi z nowymi wyświetlaczami Retina, zapewniającymi jeszcze lepszą jakość gier. Firma jest laureatem wielu branżowych nagród oraz wyróżnień. Najważniejsze z nich jak choćby EGR B2B Awards czy International Gaming Awards Yggdrasil zdobył w samym zeszłym roku. Yggdrasil Gaming posiada w swoim portfolio szeroki wachlarz gier mobilnych i kasynowych, a od 2013 roku firma zdobyła już wiele licencji. Operuje aktualnie w trzech krajach a od 2018 roku firma postanowiła sprowadzić się nad Wisłę. Yggdrasil Polska to nowy oddział firmy, która w Browarze Lubicz ulokowała swoje technologiczne centrum dowodzenia dla globalnego podmiotu z biurami na Malcie, w Sztokholmie i Gibraltarze. Spółka szuka specjalistów do wszystkich lokalizacji. Ostatnio mogliśmy ich spotkać na Digital Dragons w Krakowie, czyli targach deweloperów oprogramowania i gier, na których firmy mogą pochwalić się swoim dorobkiem oraz zachęcić nowy narybek programistów i innych pracowników do rozpoczęcia kariery.

www.e-play.pl

„Digital Dragons od lat zrzesza twórców i fanów wszystkich gatunków gier oraz developerów niezależnych. Kiedy konferencja rosła w siłę, Kraków dzięki takim firmom jak Yggdrasil czy Netent, pracował na miano polskiej doliny kasynowej. Digital Dragons to najlepsze miejsce, by wymienić doświadczenia z innymi twórcami, które – jak pokazuje ewolucja branży kasynowej – są obecnie bardzo podobne. Napędzają je takie same oczekiwania graczy dotyczące fabuły i efektów, które przestały być domeną wielkich produkcji” – mówi Wawrzyniec Sosnowski, CTO w Yggdrasil Polska.

ciu o generator liczb losowych. Aktualnie projekt jest w fazie beta testów, a sam deweloper poszukuje nadal specjalistów do jego rozwijania. „Szukamy osób, które chciałaby tworzyć nasz innowacyjny produkt w Polsce, na Malcie lub Sztokholmie, gdzie budujemy niezależne zespoły dedykowane kolejnym produkcjom. Jeśli jesteś Game Designerem, JavaScript Game Developerem (2D/3D), animatorem 2D lub producentem gier albo masz własny startup i chciałbyś pracować

dla globalnej spółki, daj znam znać” – mówi Stan Kapusta, rekruter z Yggdrasil Polska. Jak widać Yggdrasil pomimo swojego mitologicznego pochodzenia to firma stawiająca na nowe technologie i rozwój, stale spoglądająca w przyszłość, która wydaje się być świetlana. Sprowadzenie swojego oddziału do Polski to świetna decyzja, a jednocześnie szansa dla wielu polskich specjalistów, których u nas nie brakuje. n

Yggdrasil poza swoimi flagowymi produktami – slotami, tworzy także serię produktów z cyklu Table Games w 3D. To innowacyjne przedsięwzięcie oparte na generowaniu w czasie rzeczywistym oraz technologii Motion Capture jest kolejnym rewolucyjnym projektem firmy. Ma on na celu tworzenie komputerowo w czasie rzeczywistym dealerów, którzy będą wchodzić w interakcje z użytkownikami oraz przeprowadzać gry w opar-

www.e-play.pl

Firma za granicą dla branży hazardowej Agnieszka Moryc – Dyrektor Zarządzająca Admiral Tax, polsko-brytyjskiej firmy doradztwa podatkowego.

Prowadzenie firmy w branży hazardowej nie należy do najłatwiejszych czynności. Brak odpowiednich regulacji i ram prawnych skłania wielu przedsiębiorców z branży hazardu online do rejestracji firm za granicą. W zależności od rodzaju świadczonych usług dużym zainteresowaniem cieszą się rozwiązania pozwalające na legalną, bezproblemową działalność operacyjną.

otyczy to zarówno operatorów (kasyna, zakłady bukmacherskie, poker roomy, loterie online), jak i podmioty promujące usługi hazardowe w Internecie (afiliantów). W artykule przeanalizujemy specyfikę oraz zalety najczęściej wybieranych jurysdykcji przez przedsiębiorców z branży hazardowej na świecie. Firma na Malcie Malta od lat pełni rolę europejskiego lidera branży hazardowej - to tutaj są zlokalizowane siedziby większości największych operatorów działających na europejskim rynku hazardu online. Malta oferuje możliwość uzyskania licencji na oferowanie usług hazardowych online, dodatkowo przyjaźnie podchodzi do pozostałych form działalności związanych z branżą hazardową (reklama, marketing, consulting i inne). Branża hazardowa odpowiada za blisko 10-proc. PKB Malty. Taka popularność Malty wśród firm z branży jest m.in. zasługą bardzo wczesnego stworzenia odpowiednich aktów prawnych regulujących hazard online. Malta określana jest “rajem podatkowym Europy”. Oficjalna stawka opodatkowania

przedsiębiorstw to 35-proc., jednak w przypadku firm zagranicznych, oferowany jest zwrot w wysokości 6/7, co oznacza, że realny poziom opodatkowania wynosi 5-proc. To zdecydowanie niżej od unijnej średniej. Rejestracja spółki na Malcie nie wymaga fizycznej obecności na tej śródziemnomorskiej wyspie - całą procedurę można powierzyć wyspecjalizowanej kancelarii podatkowej. Rejestracja firmy na Malcie pozwala na utworzenie struktury podatkowej,

dzięki której możliwa jest optymalizacja podatkowa dochodów wykazywanych w ramach polskiego rozliczenia podatkowego osób fizycznych (PIT). Struktura rekomendowana przez kancelarię Admiral Tax zakłada utworzenie spółki komandytowej, składającej się z polskiej spółki z o.o. (pełniącej rolę komplementariusza) oraz maltańskiej spółki limited (pełniącej rolę komandytariusza). Zysk osiągnięty przez spółkę komandytową jest dystrybuowany pomiędzy polską spółkę z o.o. (1-proc) oraz maltańską spółkę limited (99-proc).

Styczeń 2019

Polska spółka z o.o. jest płatnikiem podatku dochodowego CIT w Polsce (dla wartości 1-proc. dochodów spółki komandytowej). Pozostały zysk transferowany jest do spółki maltańskiej, która dzięki obowiązującym na Malcie przepisom może zmniejszyć podstawę opodatkowania poprzez wypłatę wynagrodzenia na rzecz partnerów spółki. Wynagrodzenie partnerów Spółki nie podlega podatkowi dochodowemu do kwoty około 500 tys. złotych netto rocznie i nie podlega objęciu składkami ubezpieczeniowymi. Wspomniane wynagrodzenie partnerów maltańskiej spółki nie podlega także opodatkowaniu w Polsce, jednak ze względów podatkowych polscy rezydenci podatkowi będący partnerami spółki otrzymują rozliczenie PIT, które powinni wykazać we właściwym urzędzie skarbowym w Polsce. Wspomniana struktura jest w pełni transparentna podatkowo. Maltańska spółka limited dodatkowo posiada numer NIP i VAT oraz status polskiego pracodawcy. Dzięki przedstawionemu rozwiązaniu możliwe jest znaczące obniżenie wysokości obciążeń fiskalnych firmy, a co najważniejsze całość odbywa się w zgodzie z indywidualnymi interpretacjami Ministerstwa Finansów. Spółka offshore – anonimowość i ochrona przed wierzycielami Spora część operatorów hazardowych oraz afiliantów decyduje się na rejestrację tzw. spółek offshore - zlokalizowanych w państwach przyjaznych podatkowo. Spółki offshore w tzw. rajach podatkowych pozwalają przedsiębiorcom na przeniesienie majątku do jurysdykcji gwarantujących unikalne korzyści podatkowe. Dedykowane rozwiązania tworzone przez profesjonalne kancelarie podatkowe pozwalają w pełni wyeliminować podatek dochodowy, dodatkowo w znaczący sposób chroniąc poufność właściciela spółki offshore w jednym z tzw. “rajów podatkowych”. Do najpopularniejszych jurysdykcji przyjaznych podatkowo zaliczyć można Brytyjskie Wyspy Dzie-

wicze, Panamę, amerykański stan Delaware, Zjednoczone Emiraty Arabskie czy Hongkong. Rejestracja spółki offshore w jednym z wymienionych terytoriów pozwala prowadzić działalność bez oglądania się na skomplikowane przepisy, zachowując także niespotykany nigdzie indziej stopień anonimowości. Rejestracja spółki offshore pozwala także chronić majątek przed wierzycielami. Kompleksowa usługa poza możliwością rejestracji spółki offshore w wybranej jurysdykcji, zawiera także możliwość otwarcia zagranicznego konta bankowego. Prowadząc działalność w jednym z wymienionych państw przyjaznych podatkowo możemy w skuteczny sposób chronić informację o prowadzonej działalności oraz strukturze właścicielskiej spółki. Postępująca inwigilacja ze strony Krajowej Administracji Skarbowej skłania część przedsiębiorców do wzmożonej ochrony własnego majątku. Rejestracja spółki offshore dla firmy działającej w branży hazardowej to coraz częściej spotykana sytuacja, w szczególności wśród przedsiębiorców, którzy chcą chronić swoją prywatność, np. ze względu na prowadzoną działalność nad Wisłą. Spółka offshore nie płaci podatku dochodowego od dochodów osiągniętych poza terenami jurysdykcji, w której jest zarejestrowana. Dzięki temu przychody osiągnięte np. z reklamy hazardu nie są w ogóle opodatkowane. Wielka Brytania - minimum biurokracji i przyjazne warunki do rozwoju biznesu Jak wynika z badania Admiral Tax Wielka Brytania jest najczęściej wybieranym krajem przez polskich przedsiębiorców rejestrujących firmę za granicą. Wg danych polskiego Ministerstwa Przedsiębiorczości i Technologii Polacy założyli ponad 60 tys. firm w Wielkiej Brytanii i ta liczba stale rośnie, także wśród przedstawicieli branży hazardowej. Rejestracja firmy w Wielkiej Brytanii pozwala legalnie rozliczać przychody osiągane m.in. z reklamy hazardu online oraz księgować koszty bieżącej działalności firmy. Dzięki legalnemu prowadzeniu

działalności w Wielkiej Brytanii możemy wykazywać np. wydatki związane utrzymaniem stron internetowych, nakłady na pozycjonowanie, reklamę czy wynagrodzenia pracowników i freelancerów. Dodatkowo możemy rozliczać podróże biznesowe, udział w konferencjach branżowych czy tzw. 'kilometrówkę' - wydatki poniesione na paliwo. Spółka LTD to także wymierne korzyści finansowe. Każdemu dyrektorowi spółki przysługuje 12500 funtów kwoty wolnej od podatku (około 60 tys. złotych), które może otrzymywać w ramach wynagrodzenia bez konieczności zapłaty choćby pensa podatku w Wielkiej Brytanii. Prowadzenie firmy w Wielkiej Brytanii ułatwia także rozszerzenie działalności o dodatkowe rynki i produkty, co powinno skutkować wzrostem przychodów. Spółka limited to także świetne “narzędzie” do optymalizacji podatkowej. Wykorzystanie brytyjskiej spółki limited w połączeniu ze spółką offshore zarejestrowanej w jednym z popularnych rajów podatkowych (np. Wyspy Marshalla, Brytyjskie Wyspy Dziewicze itp.) pozwala uzyskać wymierne korzyści w zakresie optymalizacji podatkowej. Dzięki wykorzystaniu takiej struktury jesteśmy w stanie zmniejszyć podstawę opodatkowania do zaledwie 1-proc. Struktura zakłada uruchomienie spółki LTD w Wielkiej Brytanii oraz spółki typu offshore, a następnie połączenie obydwu spółek poprzez stosowną umową agencyjną. Wykorzystanie połączenia spółek limited oraz offshore pozwala na nieograniczony transfer zysku ze spółki limited do spółki offshore. W ten sposób jesteśmy w stanie bardzo skutecznie zredukować podatek dochodowy, którego wysokość maksymalnie będzie obliczana od 5-proc. pozostawionego zysku w spółce limited. Reszta środków zostanie wytransferowana do spółki offshore, gdzie nie podlega żadnemu opodatkowaniu. Rozwiązanie tego typu stosowane jest przez największe korporacje, z Google na czele. Należy jednak pamiętać, że o powodzeniu takiego rozwiązania decyduje w głównej mierze stworzenie profesjonalnej umowy pomiędzy spółkami. n

Styczeń 2019

Znajomość branży i obiektywne spojrzenie to recepta nowych rozwiązań – mówi Stanisław Pogorzelski z Gaming 5.0 Gaming 5.0 jest międzynarodową firmą konsultingową wspierającą przedsiębiorstwa z sektora gier losowych i zakładów sportowych w osiąganiu lepszych wyników. Firmę tworzy zespół profesjonalistów z wieloletnim doświadczeniem zarządczym w branży hazardowej.

aming 5.0 oferuje pełne wsparcie doradcze dla operatorów loterii, firm bukmacherskich oraz innych organizatorów gier i zakładów, jak również dla klubów i organizacji sportowych oraz mediów zainteresowanych współpracą z branżą hazardową. Spółka została założona w 2014r. w Polsce przez Stanisława Pogorzel-

skiego i Sebastiana Meitza. Gaming 5.0 ma już za sobą kilka udanych projektów, ale to rok 2018 okazała się niezwykle udany. To właśnie w tym czasie na Akademii Leona Koźmińskiego w Warszawie wystartowały realizowane we współpracy z Gaming 5.0 pierwsze studia podyplomowe na kierunku „Zarządzanie na rynku gier losowych i zakładów sportowych”. Jest to innowacyjnym na ska-

lę europejską projektem edukacyjnym, mającym za zadanie efektywne kształcenie kadr dla podmiotów funkcjonujących na tym rynku. Studia zostały bardzo pozytywnie odebrane i są chwalone przez uczęszczających na zajęcia studentów. Zdecydowana większość to menadżerowie firm z sektora hazardowego, co tylko potwierdza jak bardzo był to trafny pomysł.

www.e-play.pl

Na kolejne innowacyjne projekty nie trzeba było długo czekać. W grudniu pojawiły się informacje o Gaming Masterclass, czyli unikatowych szkoleniach rozwoju kompetencji dla ludzi z branży gamingowej (więcej o Masterclass w grudniowym wydaniu magazynu E-PLAY). O początkach Gaming 5.0 i planach rozwoju postanowiliśmy porozmawiać z jednym założycieli – Stanisławem Pogorzelskim. E-PLAY: Skąd pomysł na założenie firmy konsultingowej wspierającej przedsiębiorstwa z sektora hazardowego? Stanisław Pogorzelski: Decyzja o założeniu firmy konsultingowej dojrzewała w nas przez jakiś czas – jeszcze w czasie, gdy pracowaliśmy w Totalizatorze Sportowym. Coraz szersze doświadczenia z kolejnych projektów i sektorów kumulowały się, aż do momentu, w którym poczuliśmy, że jesteśmy w stanie zaoferować coś wartościowego podmiotom z rynku gamingowego. Z jednej strony znajomość branży od środka, a z drugiej, obiektywne i świeże spojrzenie pozwalające często wnieść do organizacji nowe rozwiązania, które pozwalają osiągać lepsze wyniki. I mówię tu o wszystkich elementach funkcjonowania przedsiębiorstwa – od technologii, przez procesy zarządcze, ofertę produktową, na komunikacji kończąc. W największym skrócie staramy się po prostu pomagać naszym klientem w osiąganiu jeszcze lepszych wyników. E-PLAY: Jaki sektor branży hazardowej jest Wam najbliższy? Stanisław Pogorzelski: Aktualni Partnerzy w Gaming 5.0 swoje doświadczenia z rynkiem hazardowym rozpoczynali od loterii i zakładów sportowych i one na pewno pozostaną – choćby ze względu na sentyment – nam najbliższe. Jednak ciekawość branży i stała chęć rozwijania wiedzy powoduje, że obecni jesteśmy we wszystkich sektorach. Mi osobiście na pewno zawsze serce mocniej bije,

gdy mowa o zakładach konnych – produkcie, w którego potencjał wciąż wierzę, a globalne trendy mnie w tej wierze utwierdzają. Z uwagi na liczne projekty sponsoringowe przy których pracowałem w międzynarodowych agencjach dla największych brandów jak Coca-Cola, Orange, Castrol czy Danone to czuję również bliskość do zakładów bukmacherskich, które dodają jeszcze więcej emocji do oglądanych zmagań na murawach czy parkietach. W firmie na szczęście nie jestem sam i cały zespół się uzupełnia – czy to specjalizacją z zakresu prawa hazar-

dowego czy wybitną znajomością gier liczbowych. E-PLAY: Jesteście firmą globalną. W jaki region świata celujecie i który Twoim zdaniem potrzebuje największej pomocy firm konsultingowych? Stanisław Pogorzelski: Tak, realizujemy projekty zarówno na rynku polskim jak i poza krajem. Do tej pory była to głównie Azja, jednak w roku 2018 intensywniej zaczęliśmy przyglądać się rynkowi afrykańskiemu. Histo-

Styczeń 2019

ryczny, pierwszy ICE Africa w RPA, na którym w pewnym obszarze również byliśmy obecni to oznaka, że ten rynek jest coraz bardziej atrakcyjny. Oznacza również wyzwania na poziomie doradczym, bo różnice w konsumpcji gier hazardowych między Europą, a Afryką są ogromne. Od psychograficznych, przez technologiczne i podatkowe. To duże wyzwanie, ale jestem przekonany, że w 2019 będziemy już mogli poinformować oficjalnie o realizowanych w Afryce projektach. Co ciekawe ten rynek penetrowany jest już przez polskie podmioty z branży zakładów sportowych. E-PLAY: Co z USA? W maju zeszłego roku otworzył się rynek zakładów sportowych. Czy Gaming chciałby również zaistnieć na tym ogromnym obszarze? Stanisław Pogorzelski: Faktycznie otwarcie – choć stopniowe należy jednak zaznaczyć, to prawdziwa rewolucja, która odbić może się również na innych rynkach. Do tej pory przeciwnicy zakładów sportowych na świecie, wskazywali często na rynek amerykański i przykład najlepiej zorganizowanych lig sportowych na świecie jak NBA czy NFL, które mogły funkcjonować beż wsparcia sponsoringowego bukmacherów. Teraz sytuacja ulega zmianie i każdy branżowy podmiot - od operatorów, developerów i jak i firmy konsultingowe uważnie obserwuje rynek amerykański szukając możliwości rozwoju biznesu. Robimy to oczywiście i my, a pewnym zalążkiem są toczące się rozmowy z University of Nevada (Las Vegas) – na razie w sprawie naszych studiów podyplomowych „Zarządzanie na rynku gier losowych i zakładów sportowych” na Akademii Leona Koźmińskiego w Warszawie, ale współpraca na pewno na tym się nie skończy. E-PLAY: W latach 2010-2013 pracowałeś w Traf – Zakłady Wzajemne. Czy możesz nam opisać dotychczasowe działania TRAF w zakresie zakładów na wyścigach konnych? Czy są one organizowane tylko na Służewcu

czy i na innych polskich torach wyścigowych? Stanisław Pogorzelski: Zakłady konne trafiły do specjalnie w tym celu powołanej spółki – właśnie Traf – Zakłady Wzajemne w wyniku interpretacji ustawy o grach wskazujących na niemożność oferowania i komunikowania równolegle zakładów jak i głównych produktów loteryjnych przez Totalizator Sportowy. Wydzielenie tej działalności miało też przydać dynamiki produktowi, który z różnych względów systematycznie notował coraz słabsze wyniki. O obrotach z lat 70 czy 80 można nadal tylko pomarzyć. Podstawowymi zadaniami jakie postawiono przed Spółką był rozwój sieci sprzedaży (naziemnej), oferty produktowej i stworzenie w zasadzie od zera komunikacji. Te zadania w pewnym stopniu udało się osiągnąć m.in. wzrost obrotów, liczby punktów sprzedaży czy włączenia gonitw z Wrocławia i Francji, jednak nie można mówić o spektakularnym sukcesie. Głównie ze względu na silne powiązanie z ogólną kondycją polskich wyścigów konnych, która mimo dużych nakładów Totalizatora Sportowego w tor na Służewcu, jest słaba. Zakłady konne generują miliardowe przychody we Francji (PMU), Hong Kong (HKJC) czy Szwecji (ATG) – tam jednak liczba torów i koni jest nieporównywalnie większa. Myśląc zatem o rozwoju zakładów konnych w Polsce należy mocno kibicować każdym działaniom, które zwiększą liczbę gonitw i koni w hodowli. Co przecież przy naszym narodowym genie miłości do koni nie powinny być czymś nieosiągalnym. E-PLAY: Dotychczas TRAF zajmował się tylko zakładami końskimi, od grudnia posiada także licencje na zakłady bukmacherskie. Czy sądzi Pan, że ta licencja może zmienić dotychczasową strukturę bukmacherów w Polsce? Stanisław Pogorzelski: Struktura rynku zakładów w Polsce jest dość ustabilizowana z wyraźnymi liderami jak STS czy Fortuna i to one okazały się głównymi beneficjentami gwałtow-

nego wzrostu sektora. Pojawienie się marek powiązanych kapitałowo z globalnymi operatorami nie spowodowało rewolucji, a wręcz odwrotnie. Czy np. launch PZBuk’a można uznać za rynkowy sukces? Nie spodziewałbym się rewolucji ze strony Trafu – chyba, że byłaby to szeroko zakrojona współpraca ze spółką matką, ale to dosyć wątpliwe. Mam również wrażenie, że w tym momencie nie zapadła nawet decyzja o wejściu w sektor zakładów bukmacherskich – zezwolenie ma przede wszystkim pozwolić wzmocnić ofertę zakładów konnych oferowanych w tradycyjnym modelu totalizatorów. Wejście w on-line to szansa na zwiększenie pul i przyciągnięcie nowych graczy. A są to zadania kluczowe i oznaczjące być albo nie być – nie tylko dla Traf, ale wyścigów konnych, które w dużej części muszą być finansowane z zakładów. E-PLAY: Na ile wiedza zdobyta w TRAF pomaga w obecnej pracy w Gaming 5.0, czy doświadczenie zdobyte w poprzedniej pracy są przydatne w szkoleniach jakimi się obecnie zajmuje Pana firma? Stanisław Pogorzelski: Szkolenia i szeroko rozumiana edukacja to oczywiście tylko wąski wycinek naszej działalności. Niemniej jednak doświadczenia zdobyte w spółce Traf – choćby realizowane szkolenia produktowe dla pracowników sieci dały szereg obserwacji co do percepcji produktów i rozwiązań. To niezwykle cenne, gdy formułujemy w projektach doradczych strategie na poziomie makro wiedząc jednocześnie jak wygląda to na podstawowym poziomie operacyjnym. Bezpośrednia praca ze sprzedawcami wymusiła także wymóg formułowania przekazu w sposób prosty i zrozumiały – co często jest mam wrażenie manierą firm konsultingowych, gdy komplikują nadmiernie swoje tezy czy opinie. Wierzę, że jeśli ktoś nie jest w stanie problemy wyjaśnić w dwóch, trzech zdaniach to znaczy, że do końca go nie rozumie. Wywiad przeprowadził : Ariel Moskała

Styczeń 2019

10 najpopularniejszych gier hazardowych w naszym wieku Gry hazardowe przyciągają ludzi z całego świata z możliwością wygrania pieniędzy lub innych wartości materialnych. Szansa na zdobycie tego bogactwa kusi wielu obywateli. Dlatego odwiedzają kasyna lądowe i dołączają do platform internetowych.

pisując zapytanie "najlepsze gry hazardowe" w polu wyszukiwania Google, czytelnicy znajdą odpowiedź w wielu wyskakujących materiałach, że loterie, automaty, gry karciane, ruletka, kości, zakłady bukmacherskie i inne rodzaje gier hazardowych są popularne wśród gracze w różnych krajach. Telewizje w wielu krajach świata najczęściej pokazują najpopularniejszy rodzaj hazardu, taki jak loteria LOTTO lub loterie bingo.

żych sum pieniędzy. Czasami takie multi-wygrane są szacowane na miliony, a nawet miliardy. Istnieje wiele loterii multi-jurysdykcyjnych w które grają obywatele wielu państw i rejonów. Rekordowe zwycięstwo w loterii w Rosji wyniosło 506 milionów rubli: szczęśliwą wygraną była emerytka z regionu Woroneża. Największy Jackpot w USA został wylosowany w październiku 2018 roku, była to suma przekraczająca 1,6 miliarda dolarów.

Zastanówmy się zatem, jakie gry losowe są dziś najbardziej popularne i sprawdźmy ich funkcje.

2. Automaty do gry

1. Loteria Loteria to gra hazardowa z losową koncepcją. Ludzie wygrywają, jeśli generator liczb losowych podaje liczby określone w ich biletach. Loterie są atrakcyjne dla graczy ze względu na możliwość wygrania bardzo du-

Szczególną cechą automatów do gry jest to, że w procesie gry nie uczestniczą przedstawiciele kasyn. Wcześniejsze automaty do gry były w swojej konstrukcji mechaniczne. Obecnie automaty do gry w większości są skomputeryzowane. Gra odbywa się na wyświetlaczu pokazującym wyniki operacji generatora liczb losowych. Gracze, aby rozpocząć grę powinni

zakręcić kołowrotkiem, na którym ustawione są symbole. Wygrywają pieniądze, gdy zbierają podobne symbole w linii lub specjalnych kombinacjach linii. Wygrane graczy mogą znacznie przekroczyć ich stawki, a po wprowadzeniu jackpota stać się niewyobrażalnie wysokie. 3. Zakłady sportowe

Zakłady sportowe obstawiają wynik pewnego wydarzenia, którego celem jest uzyskanie zysku. Zakłady te pozwalają graczom przewidzieć, kto wygra dane zawody. Jeśli prognozy są poprawne, otrzymują nagrodę pieniężną. To zakłady bukmacherskie, które akceptują zakłady online i offline na wyniki. W tego typu grach gracze są w stanie zwiększyć swoje szanse na wygraną, analizując statystyki i analizując poprzednie wyniki drużyn i zawodników.

www.e-play.pl

4. Poker Niektórzy gracze nazywają tę grę karcianą sportem, ponieważ możliwość wygrania tutaj zależy nie tylko od fortuny, ale także od umiejętności wywiadowczych i umiejętności psychologicznych ludzi. Gra w pokera obejmuje dwóch lub więcej graczy w tym samym czasie. W zależności od odmiany tej gry karcianej istnieje kilka etapów procesu gry. Na początku każdego uczestnik powinien postawić zakład obowiązkowy (niewidomy), jeśli jest gotowy do kontynuowania gry. Ponadto nowe karty są obsługiwane na każdym etapie. Odbierając karty, gracze decydują, czy założyć nowy zakład i zrezygnować, czy przejść dalej do gry. Gracz, który ma najwyższy układ kart, jest zwycięzcą. Przy okazji, w tej grze uczestnik może uzyskać zwycięstwo przez blefowanie. W takim przypad-

ku gracze kontynuują obstawianie bez najlepszej karty. Powinni przekonać przeciwników w inny sposób do mocy układu swoich kart, wykorzystując ich działania i mimikę. Inni uczestnicy, w takiej sytuacji, mogą wycofać się z uczestnictwa w kolejnych etapach pokera, obawiając się przegranej. 5. Blackjack Zasady dotyczące blackjacka są dość proste. Początkowo gracze stawiają zakłady. Następnie rozdający daje dwie karty każdemu z nich i bierze jedną lub dwie karty dla siebie. Każda karta oznacza określoną liczbę punktów. Zadanie polega na zebraniu 21 punktów lub najbliższej liczby do tej liczby. Aby osiągnąć ten cel, gracze mogą wziąć dowolną ilość kart. Uczestnicy wygrywają, zbierając 21 punktów a tracą, gdy otrzymują

więcej niż 21 punktów. W przypadku przegranej kasyno zatrzymuje zakłady gracza.

rodzaj hazardu często nazywany jest ruletką podwójnego zera.

6. Bakarat

8. Bingo

Baccarat jest podobny do blackjacka. Wszyscy uczestnicy otrzymują dwie karty. Gracze powinni zdobyć układ kart o wartości równej 9 lub najbliższy tej liczbie punktów. Gracze otrzymują trzecią kartę, jeśli dwie pierwsze karty dostarczają mniej niż pięć punktów. Są trzy możliwe wyniki: wygrana gracza, wygrana bankiera i remis.

Wygrane w tym rodzaju hazardu zależą wyłącznie od fortuny. Uczestnicy otrzymują karty, z których każda zawiera unikalny zestaw numerów wypadków. Następnie aktywuje się maszynę do losowania z kulkami wskazującymi cyfry. Liczby wypadają losowo. Jeśli wylosowana liczba znajduje się na twojej karcie, powinieneś ją oznaczyć. Gracze ostatecznie wygrywają, gdy ich karty zbierają jedną z kombinacji: w linii poziomej lub pionowej, po przekątnej, figury w formie wzoru geometrycznego i inne opcje. Kiedy to się stanie, uczestnicy powinni krzyczeć "Bingo!". Ta gra może być rozgrywana w kręgu rodzinnym lub znajomym, w specjalnych klubach bingo oraz w turniejach. Rosja posiada loterie telewizyjne w oparciu o zasady bingo. W USA bingo jest organizowane przez organizacje charytatywne jak Armia Zbawienia lub instytucje kościelne.

7. Ruletka Ten rodzaj hazardu jest obecnie popularny w stacjonarnych klubach hazardowych i kasynach online. Koło europejskiej ruletki podzielone jest na 37 sektorów. Zawierają liczby od 1 do 36 i 0. Pole gry składa się z 36 pól: 18 czerwonych i 18 czarnych cyfr oraz zero. Są umieszczone w trzech rzędach. Kulka jest rzucana na koło posiadające wklęsłe kołowrotki podzielone na gniazda z numerami. Gdy ruletka się zatrzyma, piłka stoi nieruchomo w jednym z gniazd z odpowiednią figurą, która jest zwycięską liczbą. Koncepcja jest następująca: gracze stawiają zakład na liczbę, w której piłka ląduje. Amerykańskie koło ruletki zawiera 38 numerów: od 1 do 36, a także 0 i 00. Dlatego ten

Styczeń 2019

9. Kości

10. Koło Fortuny

Craps to jest gra w kości. Jest uważana za jeden z najstarszych rodzajów gier hazardowych. Uczestnicy dokonują zakładów na liczbę, która pojawia się podczas rzucania sześciokątnymi kośćmi, podczas serii rzutów lub podczas rzucania kilkoma kostkami. Gracze mogą obstawiać zwycięstwo lub porażkę.

Gra, w której uczestnicy kręcą kołowrotkiem w celu wygrania pieniędzy lub nagród, jest popularna w wielu programach rozrywkowych i kasynach stacjonarnych i online. Gracze obstawiają zakłady na różne sektory. Następnie jeden gracz aktywuje koło, obracające się pionowo. Rolka na kole jest podzielona

na kilka sektorów. Każdy z nich ma określone znaczenie: wysokość wygranej, joker, wskaźnik nagrody lub określony symbol. Kiedy koło przestaje się obracać, wskaźnik staje na jednym z symboli. Gracze, którzy postawili na ten symbol, wygrywają. Można również określić nagrodę w taki sposób, że gracze będą rywalizować ze sobą podczas inteligentnego konkursu. Gry hazardowe są różnorodne. Niektóre rodzaje gier sprawiają, że gracze mają tylko nadzieję na szczęście, podczas gdy inne wymagają również specyficznych umiejętności ludzkich. W ten sposób każdy będzie mógł znaleźć najbardziej odpowiednią dla siebie odmianę hazardu. Warto jednak pamiętać, że najważniejsze jest, aby zatrzyma się we właściwym czasie, aby nie stracić wszystkich pieniędzy lub …. przejść z czarnego na czerwony kolor. n

www.e-play.pl

Poczciwa gra Andrzej Klewczyński – dziennikarz, entuzjasta historii i zagadnień z nią związanych. Kopalnia wiedzy jak to drzewiej w hazardzie bywało.

Domino nie jest kojarzone z hazardem, wręcz przeciwnie, zalicza się je do „gier poczciwych”, czyli pozbawionych elementów dużego ryzyka. Czy słusznie? Chyba niezupełnie. Wszak domino w prostej linii wywodzi się od gry w kości, a także zawiera pewne charakterystyczne elementy gier karcianych. Zaś co się tyczy hazardu, to był czas, że grywano w to dużo bardziej namiętnie niż w karty czy w kości. Tak więc z tą „poczciwością” różnie bywało…

hoć świat zna domino od bardzo dawna, to okazuje się, że z tą grą wiąże się wiele pytań, na które brak jasnych odpowiedzi. W pierwszym rzędzie dotyczy to jej pochodzenia. Badacze na ogół są zgodni, iż domino wynaleziono w Chinach, ale nie wiadomo, kto tego dokonał: być może któryś z mężów stanu, generałów, urzędników na cesarskim dworze. Wiadomo natomiast, że stało się to w 1120 r. n.e., bowiem to akurat odnotowano w państwowych archiwach. I sprawa byłaby prosta, gdyby nie fakt, że komplet płytek do gry, zwanych kamieniami, odnaleziono w Tebach, w grobowcu faraona Tutenchamona, który panował w latach 1333-1323 p. n.e. Gdzie Egipt, gdzie Chiny – i 2,5 tys. lat różnicy! Kto wie, czy nie mają racji ci uczeni, którzy twierdzą, że domino wynaleziono niezależnie od siebie w dwóch różnych częściach świata i w dwóch różnych epokach. A kiedy ta gra dotarła na nasz kontynent? Znano ją już w XIV w. na dworach w Neapolu i w Wenecji. Ponoć przywiózł ją do Europy słynny podróżnik Marco Polo. Inna legenda głosi, że domino wynaleźli benedyktyńscy mnisi z klasztoru na wzgórzu Monte Cassino. Jest też teoria, wedle

której kamienie domina trafiły na renesansowe stoły za pośrednictwem arabskich kupców. Inne wątpliwości nastręcza nazwa gry. Na ogół przyjmuje się, że pochodzi ona od słowa „Dominus”, które po łacinie oznacza pana, zaś w średniowieczu oznaczało przede wszystkim Pana Boga. To by wskazywało na inspirację mnichów. Ale to tłumaczenie nie wszystkich przekonuje. Pod koniec XVIII w. sprawą zajęli się językoznawcy z Akademii Francuskiej i to czcigodne gremium ustaliło, że nazwa „domino” wywodzi się

od płaszcza z kapturem noszonego przez zakonników czasie mroźnych zim. Płaszcz był czarny, z białą podszewką, czyli tak jak kamienie domina – z jednej strony czarne z białymi kropkami, zaś z drugiej białe z kropkami czarnymi. A sprawę dodatkowo komplikuje fakt, że w czasie słynnego karnawału weneckiego nosi się maski o nazwie „domino”. Jaki związek ma karnawałowa maska z grą? Kolejne pytanie. W początkach XVIII w. domino opanowało niemal całą Europę. Kamieniami z kropkami zabawiano się

Grudzień 2018

w salonach i w kawiarniach, w karczmach i w spelunkach, w parkach i w poczekalniach dworcowych. Ta gra była ulubioną rozrywką ludzi sztuki – literatów i malarzy, ale nie stronili od niej także politycy, generalicja, wielka finansjera oraz wzbogacone mieszczaństwo i przedstawiciele wolnych zawodów. Dziś domino nie jest nawet w części tak popularne jak niegdyś. Spowszedniało, straciło na atrakcyjności, wyparły je inne gry, co nie znaczy, że całkiem umknęło nam z pamięci; nie brak ludzi, którzy nadal chętnie w to w grywają, m.in. w angielskich pubach, w holenderskich ekskluzywnych klubach czy w luksusowych hotelach na Bahamach. Domino zachowało popularność zwłaszcza

w krajach Ameryki Łacińskiej i np. na Kubie po dziś dzień uważane jest za grę narodową. Jeśli ktoś nie zetknął się nigdy z tą grą, to może jednak warto, by zapoznał się przynajmniej z jej podstawowymi regułami. Po prostu – wypada wiedzieć, co tak pasjonowało naszych dziadków i pradziadków. Do rozgrywki domina używa się płytek zwanych kamieniami. Każda płytka podzielona jest na dwa kwadratowe pola z zaznaczonymi oczkami. Najpopularniejsza wersja składa się z 28 kamieni, które obejmują wszystkie kombinacje liczb od 0 (tzw. mydło) do 6. Razem 168 oczek. Na ogół w grze biorą udział dwie,

trzy lub cztery osoby. Losuje się gracza rozpoczynającego – jest nim ten, kto wyciągnie kamień o największej sumie oczek. Następnie gracze pobierają kamienie poczynając od rozpoczynającego, zgodnie z ruchem wskazówek zegara. Rozpoczynający wykłada swój kamień, a pozostali, kolejno, dokładają swoje tak, aby stykające się pola miały taką samą liczbę oczek. Jeśli kolejny gracz nie posiada kamienia, który mógłby dołożyć według podanej zasady, dobiera kamień z pozostałej na stole puli. Jeśli dobrany kamień również nie pasuje do wyłożonych, gracz dobiera kolejne kamienie, aż do wybrania właściwego. Wygrywa ten, kto pierwszy wyłoży wszystkie posiadane kamienie. To tzw. domino zwykłe, najbardziej popularne. Ale istnieje ponad 60 (!) różnych wariantów gry i każda z tych odmian ma swoich zwolenników. Nie sposób ich tu omówić, więc ograniczmy się tylko do wymienienia nazw tych najczęściej stosowanych: • matador • muggins • bergen • sewastopol • domino francuskie • domino węgierskie • domino włoskie • domino parzyste • dominosa. Ciekawe, że bodaj najbardziej namiętnymi graczami w domino są… Eskimosi. Na dalekiej północy 3-4 razy w roku rozgrywane są turnieje, które zazwyczaj trwają kilka dni i nocy bez przerwy, przy czym emocje sięgają zenitu! n

Magazyn E-PLAY 1/2019 (Nr 15)

Articles inside

Ewolucja hazardu w Hiszpanii

Bee Fee na targach ICE 2019

Będą surowe kary za organizowanie gier na automatach

Umarł Sławomir Janowicz