E-PLAY MAGAZYN 01/2018 (Nr 3 PL) by E-PLAY MAGAZINE

MAGAZYN O HAZARDZIE NR 1/2018

Wznowienie śledztwa w sprawie „afery hazardowej” Oczekiwana abolicja Jednoręki bandyta – w zakresie ustawy czy słusznie? o grach hazardowych

Bezpieczeństwo kasyn

Styczeń 2018

www.e-play.pl

Od Wydawcy

Spis Treści Wznowienie śledztwa w sprawie „afery hazardowej”

Szanowny Czytelniku,

str. 4

Kolejny Nowy Rok, jak każdy przynosi duże zmiany i również w tym należy się spodziewać nowych rozwiązań zarówno w zakresie prawa jak i operatywności istniejących. Pomimo że od zmiany prawa hazardowego w Polsce minął cały rok, nie udało się w pełni wykorzystać szansy poprawienia sytuacji hazardu w Polsce tak jak chcieli tego lokalni politycy.

Oczekiwana abolicja w zakresie ustawy o grach hazardowych

Nadal na rynku można spotkać w eksploatacji automaty do gry, spektakularne akcje celników nie zmieniły jednakże przyzwyczajeń graczy. Doszły nowe formy uprawiania hazardu: poprzez tablety lub terminale internetowe umieszczane w punktach konsumpcyjnych, trudne do kontroli lub poddania karze. Kar zaś, których wielkie wysokości politycy i urzędnicy szumnie obwieszczają, nie daje się ściągnąć i są tylko w sferze statystyk, co jest typowe dla potiomkinowskich działań urzędniczych. Kasyna, którym wprowadzono podatek od wygranych (a nawet na skutek błędu, również od przegranych) cierpią na tym w równie dużym stopniu jak inne sektory branży. Może się wkrótce okazać, że prowadzenie kasyn stanie się nieopłacalne i jak nigdzie na świecie zaczną one przynosić straty co doprowadzi do ich rychłego zamknięcia. Bukmacherzy nowy rok powitali utrudnieniami, zakaz prowadzenia zakładów przez dedykowane terminale również został decyzją urzędniczą poszerzony o zwykłe terminale internetowe. Żaden z licencjonowanych bukmacherów nie będzie ryzykował utraty koncesji z powodu różnic w ocenie prawa przez wszechwładnych urzędników, interpretujących wykładnię prawa na swój sposób. Spodziewany i wielokrotnie ogłaszany rozwój sieci salonów gier na automatach nie wyszedł nawet ze sfery projektów, nadal nieznany dostawca systemu zarządzającego siecią, nieznane rodzaje automatów, na których będzie prowadzona działalność operacyjna czy nawet nie istnieje choć jedna pewna lokalizacja. Podobnie zresztą się dzieje z szumnie ogłaszanym rozpoczęciem działalności kasyna online. Poza pozorowanymi ruchami mającymi wyłonić dostawcę oprogramowania, gier i systemu, nic nie zmieniło wszechobecnego stanu marazmu. Ale hazard istnieje i ma się bardzo dobrze, nadal rzesze graczy uczestniczą w ulubionej formie rozrywki ale w tzw. szarej strefie, nadal pokerzyści jeżdżą na turnieje do Czech a gracze online mając wielką ofertę kasyn i bukmacherów, korzystają z możliwości dawania upustu swoim zachciankom, nie bacząc na zakazy i utrudnienia. I tylko benklarze i oszuści w grze w „trzy kubki” są napiętnowani i ścigani, o czym co jakiś czas informują publikatory lub organa ścigania. Ale to może się zmienić, oszuści wkrótce pójdą po rozum do głowy. Obserwując Państwo ogarnięte chaosem i brakiem konsekwencji w działaniu, mogą zacząć organizować swoje gry w sieci. I to prawdopodobnie się stanie znacznie szybciej niż otwarcie Narodowego Kasyna online lub Narodowych Salonów Gier. Iwo Bulski wydawca

str. 8

PROMATIC GROUP – Join us to win! str. 12

Bezpieczeństwo kasyn: w jaki sposób kasyna na świecie chronią swoje pieniądze? str. 15

NOVOMATIC Americas rozpoczął współpracę z Foxwoods Resort Casino w celu debiutu systemu Electronic Table Games (ETG) w USA str. 18

Prognozy rynku bukmacherskiego na rok 2018 str. 21

Zmiany w ustawie hazardowej otworzyły drogę legalnym bukmacherom z zagranicy str. 24

Wywiad z Iryną Sergienko, CEO Ukraińskiego Stowarzyszenia Przemysłu Gier. str. 28

Reklama bukmachera w telewizji – jak to ugryźć? str. 31

Terminale internetowe dla zakładów bukmacherskich str. 34

Paymenticon – twój elektroniczny portfel str. 37

Jednoręcy bandyci – czyli jak ewoluowały automaty do gry str. 39

Live Casino – żywy krupier w Twoim komputerze str. 43

E-hazard w trzecim kwartale 2017 str.46

Jak Mohikanie i Pekoci odegrali się Amerykanom str. 50

Styczeń 2018

Wznowienie śledztwa w sprawie „afery hazardowej” Iwo Bulski

Daje to po raz kolejny szansę na przedstawienie zarzutów byłemu ministrowi Kapicy, głównemu sprawcy zmian i dewastacji znormalizowanego hazardu w Polsce po roku 2009. Prokuratura wznawia zawieszone śledztwo dotyczące sprawy afery hazardowej. Postępowanie to dotyczy decyzji urzędników Ministerstwa Finansów z lat 2006–09 w sprawie rejestracji tysięcy automatów do gier o niskie wygrane.

rokurator prowadzący śledztwo, który chciał postawić zarzut niedopełnienia obowiązków ówczesnemu wiceministrowi finansów Jackowi Kapicy, został odsunięty od postępowania, a prowadzone długoletnie śledztwo zostało umorzone. Obecnie decyzją prokuratora krajowego Bogdana Święczkowskiego, po powtórnej analizie akt uznano, że śledztwo należy wznowić.

Tzw. afera hazardowa wybuchła na początku października 2009 r., po publikacji artykułu w „Rzeczpospolitej”. Z materiałów CBA ujawnionych wtedy przez dziennikarzy śledczych wynikało, że ówcześni: szef klubu PO Zbigniew Chlebowski i minister sportu Mirosław Drzewiecki mieli podczas prac nad zmianami w tzw. ustawie hazardowej działać na rzecz biznesmenów z branży hazardowej. Obaj

temu zaprzeczali, ale wkrótce stracili swoje lukratywne stanowiska. Postępowanie w sprawie automatów o niskich wygranych zostało prowadzone od 2009 r. przez wydział przestępczości zorganizowanej i korupcji, ówczesnej Prokuratury Apelacyjnej w Białymstoku. Media informowały wówczas, że w sprawie – w której zarzuty

www.e-play.pl

usłyszało ok. 200 osób: właściciele firm z automatami, celnicy oraz urzędnicy MF – zarzut niedopełnienia obowiązków służbowych miał usłyszeć także wiceminister finansów i szef służby celnej Jacek Kapica. Jacek Kapica od lutego 2008 r. pełnił funkcję wiceministra finansów, odpowiadając za działania służby celnej. Gdy w 2009 r. afera hazardowa uderzyła w rząd PO-PSL (CBA podsłuchało rozmowy biznesmenów z branży hazardowej z politykami rządzącego obozu), Kapica był okrzyknięty „szeryfem”, odgrywając rolę pozytywnego bohatera. Jednak to tylko dzięki jego decyzjom nie udało się doprowadzić do zmian w prawie, dających pewne ułatwienia branży hazardowej, regulując jednocześnie błędne przepisy wykonawcze, o czym informowano zarówno przez przedstawicieli firm jak i jednostek badających automaty do gier. Kapica mógł mieć jednak problemy z powodu wysypu automatów do gry, których w latach 2003–2009 według informacji podawanych w oficjalnych biuletynach służby celnej było ok. 55 tys. Po wybuchu afery hazardowej nastąpiło szukanie zaniedbań i wypaczeń w działaniach Ministerstwa Finansów oraz jednostek badających automaty. Stwierdzono po przeprowadzeniu wielu kontroli, że eksploatowane automaty pozwa-

lały na grę o wysokie stawki (dzięki kumulacji wygranych), a nie na jednorazowe wygrane o wartości kilkudziesięciu złotych. Było to jednak zgodne z obowiązującym prawem i przepisami wykonawczymi, które niezmiennie (mimo sugestii przedstawicieli jednostek badających) nie zostały skorygowane do zamierzeń ustawodawcy. Według późniejszych szacunków Ministerstwa Finansów skarb państwa mógł z tego tytułu stracić nawet kilka miliardów złotych, automaty były bowiem zbliżone swą wypłacalnością do tych umiejscowionych w kasynach i salonach gier. Proceder był możliwy, bo celnicy, urzędnicy skarbowi i resortu finansów a szczególnie sprawujący nad nimi wiceminister Kapica, nie dopilnowali swoich obowiązków. Zarzuty w tej sprawie usłyszało ok. 200 osób, głównie właścicieli automatów i firm je sprowadzających, celnicy oraz kilku urzędników wysokiego szczebla z resortu finansów. Większość spraw została umorzona a zarzuty w stosunku do właścicieli firm oddalone. Natomiast już w 2013 r. śledczy z Białegostoku chcieli postawić zarzuty niedopełnienia obowiązków także Kapicy. Ich zdaniem jeszcze jako szef Izby Celnej w Szczecinie wiedział, że na automatach można wygrywać wyższe stawki, bo z tej właśnie Izby wysyłano w tej sprawie monity do ministerstwa. Prokuratorzy zakładali, że Kapica wie

o innych sygnałach, które docierały do resortu, będąc już wiceministrem (chodzi o pisma firm z branży hazardowej oraz branżowej Izby GPiOUR ). Jako wiceminister powinien w ramach nadzoru służbowego zlecić kontrole w jednostkach, które badały automaty przed ich rejestracją (badania potwierdzały, że automaty są zgodne z prawem) wydając swoistą homologację tym urządzeniom, oraz wstrzymać dalszą rejestrację automatów. Zdaniem śledczych swoim zaniechaniem działania, Kapica wytworzył u właścicieli automatów przekonanie, że państwo akceptuje taki biznes mimo wielokrotnych pism i chęci wyjaśnienia tych kwestii przez przedstawicieli legalnie działających licencjonowanych firm branżowych Dziwnym zbiegiem okoliczności zarzut jednak uchylono, a postępowanie odebrano prokuratorowi, który je prowadził. Warszawska prokuratura okręgowa w końcu umorzyła śledztwo w tej sprawie 7 kwietnia 2011 r. Już 2014 r. interweniowała Prokuratura Generalna w sprawie tych zarzutów. Uznano jednak, że nie ma dowodów, że Kapica wiedział o skali procederu. Wskazywała też, że ówczesnego wiceministra obciążały jedynie zeznania urzędniczki z ministerstwa Anny C., która sama miała postawione zarzuty i na którą spadła największa

Styczeń 2018

odpowiedzialność za bezczynność urzędników. Według wielu zainteresowanych rozwiązaniem tej afery, była ona klasycznym przykładem „kozła ofiarnego”, oddalając tym samym właściwy tor postępowania. Faktem jest, że to Anna C. odpowiadała za sprawy dotyczące działalności hazardowej w ministerstwie na długo zanim Kapica został wiceministrem. Zdaniem Prokuratury Generalnej Anna C. mogła przerzucać w ten sposób odpowiedzialność na swojego zwierzchnika. Śledczy z Białegostoku na skutek do dziś niezrozumiałych decyzji, zrezygnowali z pomysłu stawiania Kapicy zarzutów w sprawie. Wątek śledztwa dotyczący odpowiedzialności urzędników ministerstwa finansów Prokuratura Generalna wyłączyła i przekazała do prokuratury w Poznaniu w dosyć kuriozalny sposób, podczas nieobecności prowadzącego tę sprawę prokuratora z Białegostoku. Po przewie-

zieniu setek tomów i próbie zapoznania się z tą sprawą przez prokuratora nie mającego żadnego doświadczenia i znajomości tematu, było rzeczą zrozumiałą, że chodzi o spowolnienie lub przestawienie na inne tory śledztwa, poprzez takie działania obstrukcyjne. W marcu 2017 roku Prokuratura Generalna zdecydowała o umorzeniu śledztwa przeciw wszystkim siedmiu wysokim rangą urzędnikom Ministerstwa Finansów (o czym wtedy nie informowano). Opinia publiczna dowiedziała się o tym pod koniec października 2017 roku., gdy Prokuratura Krajowa podała, że na polecenie prokuratora krajowego Bogdana Święczkowskiego analizuje to umorzenie. Wznowione obecnie śledztwo daje szansę na wyjaśnienie roli pełnionej przez ministra Kapicę i jego urzędników oraz pociągnięcie do odpo-

wiedzialności tych, którzy doprowadzili do kompletnego chaosu działalności hazardowej w Polsce. Skutkiem zaniechań i świadomej decyzji podjętej na ministerialnym stołku przez urzędującego Jacka Kapicę, był kompletny paraliż i zniszczenie struktur legalnie działających firm posiadających prawomocne koncesje wydane przez instytucje państwowe. Również dzięki takim działaniom doszło do tego, że przez kolejne 7 lat po błyskawicznej zmianie ustawy hazardowej w Polsce, doszło do sytuacji, gdzie korzyści finansowe czerpane były tylko przez organizatorów hazardu w tzw. „szarej strefie”. Decyzja jednego tylko urzędnika w randze wiceministra doprowadziła do tego, że dotychczasowe państwo prawa stało się bezprawiem a wiarygodność polityków i urzędników zajmujących się działalnością hazardową spadła do zera.

www.e-play.pl

Styczeń 2018

Oczekiwana abolicja w zakresie ustawy o grach hazardowych Ustawa z dnia 19 listopada 2009 roku o grach hazardowych, która weszła w życie z dniem 1 stycznia 2010 roku, wywołała oraz nadal wywołuje wiele kontrowersji w zakresie stosowania jej przepisów przez organy celnoskarbowe oraz sądy. Pomijając kontekst polityczny jej uchwalenia, należy przypomnieć, iż z uwagi na wątpliwości dotyczące charakteru technicznego przepisów art. 6 ust. 1 oraz 14 ust. 1, była ona dwukrotnie przedmiotem zainteresowania Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej.

sprawie jej interpretacji wielokrotnie wypowiadały się najważniejsze organy sądownicze państwa polskiego – Trybunał Konstytucyjny, Naczelny Sąd Administracyjny czy też Sąd Najwyższy.

Z punktu widzenia piszących te słowa – prawników zaangażowanych w prowadzenie zarówno postępowań karno-skarbowych dotyczących czynów z art. 107 § 1 kodeksu karnego skarbowego, jak i postępowań

w zakresie kar pieniężnych nakładanych w oparciu o art. 89 ustawy hazardowej, występujące aktualnie rozbieżności w orzecznictwie sądów powszechnych, dotyczące spraw z lat 2010-2016, wymagają podjęcia od

www.e-play.pl

ustawodawcy rozwiązań systemowych, takich które uchyliłyby bądź przynajmniej ograniczyły negatywne następstwa prawne dla osób prowadzących w tym okresie działalności w postaci eksploatacji automatów do gier, świadczących usługi serwisowe czy wynajmujących lokale na potrzeby takiej działalności. Przypomnieć należy, iż węzłowym problemem stosowania ustawy hazardowej były wspomniane już wcześniej przepisy art. 6 ust. 1 oraz 14 ust. 1. Pierwszy z nich określał, iż działalność w zakresie urządzania gier na automatach (jak również innych gier) może być prowadzona wyłącznie na podstawie koncesji, drugi ograniczał miejsce urządzania takich gier do kasyn. Od samego początku obowiązywania ustawy, podmioty działające w branży hazardowej, jak również osoby przeciwko którym wniesiono akty oskarżenia o czyn z art. 107 § 1 kodeksu karnego skarbowego, wskazywały, iż powyższe przepisy jako techniczne, nie mogą być stosowane w polskim porządku prawnym z uwagi na uchybienie polskiego ustawodawcy w zakresie ich notyfikacji Komisji Europejskiej. W przełomowym wyroku z dnia 19 lipca 2012 r., wydanym w sprawach połączonych C-213/11, C 214/11 i C217/11, Trybunał Sprawiedliwości

Unii Europejskiej odpowiadając na pytanie prejudycjalne Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku jednoznacznie wskazał, że przepisy takie jak art. 14 ust. 1 ustawy o grach hazardowych nie mogą być stosowane przez polski wymiar sprawiedliwości, ponieważ stanowią „przepisy techniczne” w rozumieniu unijnej dyrektywy 98/34 WE (punkt 25 uzasadnienie wyroku). Jak wskazał Trybunał w przypadku, gdy mamy do czynienia z takimi przepisami jak przepisy ustawy o grach hazardowych, powinny one zostać przekazane Komisji Europejskiej celem ich notyfikacji, a naruszenie obowiązku notyfikacji stanowi poważny błąd proceduralny, którego konsekwencją jest uznanie, iż przepisy ustawy o grach hazardowych są nieskuteczne i nie mogą być podstawą rozstrzygnięć sądów krajowych. Orzeczenie Trybunału w Luksemburgu stanowiło punkt zwrotny w rozumieniu pojęcia przepisów technicznych ustawy przez polski wymiar sprawiedliwości. Doświadczenia z lat 2012-2015 pokazują, iż w tym okresie sądy powszechne posiłkując się rozstrzygnięciem unijnego organu sądowniczego, najczęściej uwalniały oskarżonych od odpowiedzialności karnej za urządzanie gier na automatach bez koncesji, umarzając postępowania bądź wydając wyroki uniewinniające. Ogromny wpływ na ten stan rzeczy wywarł Sąd Najwyższy, który w postanowieniu z dnia 27 li-

stopada 2014r., sygn. akt II KK 55/14, przychylając się do proeuropejskiej wykładni przepisów prawa polskiego, zasygnalizował nawet możliwość odpowiedzialności odszkodowawczej Skarbu Państwa w przypadku stosowania nienotyfikowanych przepisów ustawy hazardowej przez organy władzy publicznej. Nie bez znaczenia był również głos nauki prawa, która prawie jednomyślnie opowiadała się za uznaniem obu nienotyfikowanych przepisów ustawy za techniczne. Zapatrywanie co do charakteru technicznego przepisów ustawy o grach hazardowych zmieniło się dopiero na skutek wydania wyroku przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w dniu 13 października 2016r. w sprawie C-303/15, który odpowiadając na pytanie prejudycjalne Sądu Okręgowego w Łodzi uznał, iż przepis art. 14 ust. 1 ustawy jest przepisem technicznym, natomiast odmówił takiego przymiotu art. 6 ust. 1. Konsekwencją powyższego orzeczenia była uchwała siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 19 stycznia 2017 roku, w sprawie I KZP 16/17, w której stwierdzono, iż brak notyfikacji wyłącza możliwość zastosowania w sprawie o przestępstwo z art. 107 § 1 k.k.s. przepisu art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych (Dz. U. z 2015 r., poz. 612) w pierwotnym brzmieniu.

Styczeń 2018

Natomiast art. 6 ust. 1 tej ustawy mógł i może nadal stanowić uzupełnienie normy blankietowej zawartej w art. 107 § 1 k.k.s., o ile okoliczności faktyczne konkretnej sprawy pozwalają na ustalenie, że przepis ten ma zastosowanie i został naruszony. Jak widać zmiana stanowiska Sądu Najwyższego była diametralna i budzi pewne wątpliwości. Ten sam skład sędziowski zawieszając bowiem w dniu 14 października 2015 roku postępowanie w oczekiwaniu na prejudykat Trybunału w Luksemburgu, orzekł iż kwestia technicznego charakteru przepisów art. 6 ust. 1 i art. 14 ust. 1 ugh w aspekcie dyrektywy 98/34/WE nie może budzić wątpliwości. Jednoznaczne brzmienie uchwały doprowadziło do niezwłocznego podejmowania przez sądy zawieszonych do tej pory postępowań i rozpoznawania tych spraw. Jak kształtuje się obecnie linia orzecznicza w sprawach o czyn z art. 107 § 1 kodeksu karnego skarbowego? Dokonując pewnych uogólnień moż-

na powiedzieć, że sądy karne orzekają zasadniczo dwutorowo. Pierwszy rodzaj orzeczeń to zazwyczaj wyroki skazujące, które powołując się na przywołaną uchwałę Sądu Najwyższego, eliminują z opisu czynu art. 14 ust. 1 ustawy hazardowej, pozostawiając jedynie art. 6 ust. 1 tej ustawy. Drugą grupę stanowią orzeczenia uniewinniające bądź umarzające postępowanie karne, które w swych uzasadnieniach wskazują na działanie oskarżonych pod wpływem błędu. Marginalną grupą orzeczeń jest ta, w której co prawda dochodzi do uznania winy, jednak sądy w sposób łagodny traktują oskarżonego, warunkowo umarzając postępowanie karne bądź nawet odstępując od wymierzenia kary. Szczególną uwagę należy zwrócić na rozstrzygnięcia mówiące najogólniej o możliwości działania oskarżonych pod wpływem błędu. Sądy wskazując na swoisty chaos prawny w tym okresie, słusznie argumentują, iż nawet przedsiębiorca, czyli osoba od której powinno się oczekiwać większej świadomości w zakresie

znajomości przepisów prawa, nie może ponosić negatywnych konsekwencji wywołanych błędną interpretacją ustawy o grach hazardowych. Paradoksalnie opisane sytuacje mogą doprowadzić na przykład do skrajnie różnego traktowania obywatela przez sądy działające na terenie tego samego państwa, i orzekającego w oparciu o te same przepisy prawa. Terytorialny zasięg działalności podmiotów z branży hazardowej, obejmujący obszar całego kraju wskazuje, iż do takich sytuacji może dochodzić. Brak informacji o ilości toczących się postępowań, zarówno na etapie postępowania przygotowawczego, jak również sądowego, nie pozwala na określenie jaka jest skala opisywanego problemu. Doświadczenie uzyskane na podstawie prowadzonych postępowań może sugerować, że jest ona znaczna i w ostrożnych szacunkach może dotyczyć kilku tysięcy osób w Polsce. Osób, które co warto podkreślić potencjalnie mogą zostać skazane na karę grzywny bądź karę pozbawienia wolności.

www.e-play.pl

Wobec tego jakie środki zaradcze można byłoby przedsięwziąć w celu wyeliminowania takiej sytuacji rodzącej negatywne następstwa dla obywatela? Takim rozwiązaniem jest nieco zapomniana już instytucja abolicji.

W dużym uproszczeniu abolicja polega na odstąpieniu od ścigania konkretnej kategorii przestępstw. Wprowadzana przez akt prawny rangi ustawowej, zawiera nakaz niewszczynania postępowań karnych bądź umorzenia wszczętych wcześniej. Innymi słowy abolicja nie negując faktu popełnienia czynu zabronionego, zakazuje organom procesowym prowadzenia postępowania karnego w tym zakresie. Tym samym uwalnia oskarżonego od możliwości przypisania mu odpowiedzialności karnej. Pojęcie abolicji wykraczając poza politykę karną było stosowane w innych gałęziach prawa. Tytułem przykładu można podać regulacje prawne dotyczące cudzoziemców, którzy znajdując się nielegalnie na terytorium RP musieli opuścić jej granice, aby następnie na legalnej już podstawie przekroczyć je ponownie. Oczywiście bez żadnych negatywnych konsekwencji. Innym przykładem niech będzie tzw. „abolicja komputerowa”, wprowadzona przez ustawę o prawie autorskim i prawach pokrewnych, która umożliwiała dalsze korzystanie przez użytkownika nieposiadającego licencji z posiadanego przez niego programu komputerowego. Wresz-

cie, koncepcja abolicji podatkowej wprowadzona w 2002 roku przez ministra Grzegorza Kołodkę, mająca na celu opodatkowanie nieujawnionego dochodu niższą stawką podatkową, która ostatecznie została uznana za niekonstytucyjną przez Trybunał Konstytucyjny.

Niewątpliwie wprowadzenie abolicji w zakresie przestępstwa z art. 107 § 1 kodeksu karnego skarbowego, byłoby niezwykle pożądanym rozwiązaniem. Po pierwsze, umożliwiłoby jednolite potraktowanie obywateli prowadzących działalność gospodarczą polegającą na urządzaniu gier na automatach bądź wynajmowaniu lokali pod taką działalność, którzy pod wpływem ówczesnego orzecznictwa sądowego byli przekonani co do legalności swoich działań. Po drugie, umorzenie kilku bądź w zależności od szacunków kilkunastu tysięcy postępowań karnych doprowadziłoby do znacznych oszczędności w budżecie państwa. Koszty postępowań, których znaczna część jest generowana przez opinie biegłych z zakresu badania automatów do gier, nie obciążałyby niepotrzebnie Skarbu Państwa. Nawet mając na względzie fakt, iż skazany za czyn z art. 107 § 1 kodeksu karnego skarbowego zostanie w wyroku obciążony tymi kosztami, to potencjalna wielokrotność tych skazań, zwiększanie wymiaru grzywien, a nawet ostatecznie orzekanie kar pozbawienia wolności, stanowi

prostą drogę do jego niewypłacalności. Co w konsekwencji i tak obciąża budżet państwa. Odrębną kwestią pozostaje zakres czasowy czynów objętych abolicją. Wydaje się, iż datą początkową powinien być dzień wejścia w życie ustawy, to jest 1 stycznia 2010 roku. Natomiast cezurą kończącą ten okres - bądź to uchwała Sądu Najwyższego z dnia 19 stycznia 2017 roku - bądź co bardziej racjonalne dzień poprzedzający wprowadzenia najnowszej nowelizacji ustawy hazardowej przewidującej monopolizację sektora automatów do gier, to jest 31 marca 2017r. Niniejszy tekst nie wyczerpuje całej problematyki związanej z możliwością zastosowania abolicji. Podniesione argumenty koncentrowały się na kwestii odpowiedzialności karnoskarbowej. Wydaje się także, że nie ma przeciwskazań co do możliwości rozszerzenia jej stosowania również na kary pieniężne nakładane na podstawie ustawy o grach hazardowych. Nie mają one bowiem charakteru zobowiązań podatkowych, lecz stanowią quasi-karny środek represji, zbliżony w istocie do odpowiedzialności karnej. Intencją autorów jest to, aby niniejszy artykuł zapoczątkował dyskusję nad możliwością wprowadzenia „abolicji hazardowej” w polskim porządku prawnym. Na temat celowości tego rozwiązania mogliby wypowiedzieć się również przedstawiciele innych dziedzin nauki, takich jak ekonomia, psychologia czy socjologia. Cennym głosem w dyskusji byłby komentarz osób bezpośrednio dotkniętych następstwami uchwalonych w 2009 roku regulacji prawnych. adwokat Maciej Kostecki radca prawny Dawid Sokołowski

Styczeń 2018

PROMATIC GROUP – Join us to win!

Wielkimi krokami zbliżają się największe targi hazardowe w Europie ICE Totally Gaming 2018. W wydarzeniu udział wezmą światowi liderzy branży, w tym czołowy dostawca systemów gamblingowych z Polski, firma PROMATIC.

ROMATIC GROUP jest największym polskim producentem automatów, gier, oraz rozwiązań systemowych dla branży hazardowej. Swoją działalnością obejmuje rynek Europy, Afryki oraz Ameryki Środkowej.

poznać jego możliwości oraz zastosowane rozwiązania. Drugą propozycją PROMATIC, będą produkty PREMIUM - odpowiedź na potrzeby kasyn oraz salonów gier, dla których istotna jest cena urządzenia.

Podczas poprzedniej edycji ICE firma zaprezentowała autorskie produkty i rozwiązania, które wzbudziły wielkie zainteresowanie obecnych na targach dystrybutorów. Tempo rozwoju firmy podkreśla wybudowana w ostatnim czasie nowoczesna fabryka, oraz nowe biuro w Warszawie.

Oferta tego produktu będzie obejmowała cztery rodzaje MULTIGAME oraz opcje dodatkowe. Trzeci segment to oferta OPTIMUM – dedykowana mniejszym punktom rozrywki. Obudowy zastosowane w tych automatach są solidne i bezpieczne, wykonane z wysokiej jakości materiałów, by maksymalnie zabezpieczyć je przed możliwością uszkodzenia.

Oferta PROMATIC: Exclusive, Premium & Optimum Na ICE 2018 PROMATIC Group przedstawi szeroką gamę produktów, skierowanych do konkretnych sektorów branży gamblingowej. Pierwsze z nich to produkty EXCLUSIVE – propozycja dla dużych kasyn. Prezentowane będą w formie 4 wysp, złożonych z najnowszego w ofercie automatu - CASINO 27. CASINO 27 to zupełnie nowa obudowa, intuicyjne użytkowanie i nowatorski design. Trzy duże, 27’’ monitory LED HD, dostarczą użytkownikom niezapomnianych wrażeń podczas gry. Relacja jakości do ceny czyni CASINO27 interesującą propozycję na rynku urządzeń dedykowanych dla kasyn. Prezentacja automatu pozwoli

Gry w technologii HTML5 Kolejnym produktem, który będzie można przetestować podczas targów w Londynie, są gry online w technologii HTML5. Ta technologia, zdobywającą coraz większe uznanie na rynku rozwiązań webowych. Pozwala m.in. na tworzenie portali internetowych wzbogaconych o multimedia czy elementy interaktywne, bez potrzeby instalacji dodatkowego oprogramowania. Potrzebna jest jedynie przeglądarka internetowa, bez konieczności instalacji kolejnych pluginów czy bibliotek. W kolekcji gier online znajdują się już najważniejsze tytuły, m.in.: Poseido-

n’s Gold – podwodne królestwo Poseidona, Bonus Target – owocowy bonus niosący za sobą słodkie zwycięstwo, Fun 8 – gra cofająca w czasie do 8-bitowego wymiaru, Book of Mystery Deluxe – popularna rozgrywka

w tajemniczym świecie starożytnego Egiptu oraz wiele innych. Gry online w HTML5 cechują się przede wszystkim wydajnością, łatwością w użyciu oraz wielo platformowością. Kilka lat temu było to trudne do wyobrażenia - obecnie technologia umożliwia rozrywkę na wszystkich urządzeniach, które mają zainstalowaną przeglądarkę. Liczba graczy korzystających z mobilnych rozwiązań rośnie bardzo dynamicznie a gry online w HTML5 są już produktem ogólnodostępnym, atrakcyjnym cenowo i wyznaczającym przyszłe kierunki rozwoju branży. PROMATIC dla Operatorów Od ponad 20 lat Promatic Group działa i odnosi sukcesy na rynku polskim. Obecnie aktywność PROMATIC GROUP skierowana jest na rynki Europy, Afryki oraz Ameryki Środkowej. By stworzyć produkt na najwyższym poziomie, każda zmiana, związana z wdrożeniem indywidulanych ustawień automatu wymaganych

www.e-play.pl

na konkretnych rynkach, poddawana jest testom długo przed implementacją. Poza produktami oraz rozwiązaniami technologicznymi, firma posiada dział wsparcia technicznego, działający 24/7. Pozwala to na zgłoszenie oraz natychmiastowe rozwiązywanie potencjalnego problemu. Zdalny system zarządzania dostarcza klientowi na bieżąco aktualizację oprogramowania, co dla nabywcy jest wygodnym i bardzo praktycznym rozwiązaniem. W związku z dynamicznym rozwojem, firma PROMATIC poszukuje do swojego zespołu specjalistów do spraw sprzedaży na rynki europej-

skie, afrykańskie i amerykańskie. Osób, które doskonale znają specyfikę branży oraz posiadają kontakty biznesowe. Specjaliści powinni cechować się umiejętnością budowania relacji, wyznaczaniem celów i ich realizacją. Kluczowe dla wspólnego biznesu jest pozyskiwanie klientów biznesowych i rozwijanie relacji partnerskich. Zainteresowanych współpracą zachęcamy do naszego stanowiska podczas ICE 2018. Dzięki wieloletniemu doświadczeniu, zaangażowaniu pracowników oraz świetnej kadrze zarządzającej, firma PROMATIC należy do liderów branży hazardowej w Polsce. Znajomość

wymagań operatorów oraz preferencji graczy, pozwoliła na prężny rozwój oraz tworzenie nowych, lepszych produktów i rozwiązań gotowych do zastosowania. Ogromną zaletą produktów PROMATIC jest relacja wysokiej jakości do ceny. Oferta : EXCLUSIVE, PREMIUM i OPTIMUM, jest elastyczna i daje klientom możliwość wyboru produktu dopasowanego do indywidualnych potrzeb. Wszystkie szczegóły na temat każdej z ofert, przedstawiciele PROMATIC GROUP zaprezentują 6-8.02.2018 w hali ExCel London podczas ICE 2018 na standzie S7-250.

Styczeń 2018

www.e-play.pl

Bezpieczeństwo kasyn:

w jaki sposób kasyna na świecie chronią swoje pieniądze?

Iwo Bulski

Jednym z najważniejszych aspektów podczas prowadzenia kasyna jest bezpieczeństwo przeprowadzanych tam operacji przepływu gotówki podczas prowadzonych gier. W jaki sposób zapewnia się jednak bezpieczeństwo samego kasyna?

laczego w kasynach jest tak bezpiecznie? Bezpieczeństwo jest bardzo szczegółową częścią zarządzania kasynem, ponieważ ma zasadnicze znaczenie dla ochrony pieniędzy, własności, pracowników i graczy w kasynie. Ryzyko przestępstwa, kradzieży i niewłaściwego zachowania jest wyższe w kasynach niż w innych obiektach handlowych z powodu dużej ilości pieniędzy, które przechodzą przez kasyno i są codziennie przechowywane w kasynie. W początkach działalności hazardowej w tych przybytkach rozpusty, nad bezpieczeństwem w kasynie sprawowało pieczę kilku nieporęcznych ochroniarzy, którzy byli na stałe pod ręką, aby poradzić sobie z kłopotami. Nad kasynem znajdowały się również wybiegi, które pozwalały personelowi ochrony przejść całą długość i szerokość podłogi kasyna na poziomie sufitu, aby mieć oko na graczy i krupierów. Ponieważ jednak branża stawała się coraz bardziej zyskowna i więcej pieniędzy było w obrocie kasyna, stało się jasne, że do walki z przestępczością potrzebne są ulepszone technologie i inne środki. Jakie systemy bezpieczeństwa są stosowane w kasynach? Ochrona kasyna w obecnej nowoczesnej erze, składa się teraz z dwóch niezależnych czynników - zespołu fizycznego, na który składają się wyszkoleni specjaliści od zabezpieczeń

i ochrony oraz najnowocześniejszego systemu telewizji przemysłowej (CCTV). Zespół specjalistów może poradzić sobie fizycznie z problemami na terenie kasyna i natychmiast zareagować w razie zaobserwowania zagrożenia lub sygnału od przełożonego. CCTV działa natomiast jak „oko w niebie” i może obserwować bardziej subtelne próby złamania zasad obowiązujących w kasynie. Kasyno amerykańskie zlokalizowane na Strip w Las Vegas jak na przykład MGM Grand, może mieć aktywnych jednocześnie ponad 2.000 kamer, które podłączone do ponad 50 monitorów są oglądane i analizowane przez wiele osób z sekcji ochrony. Ewolucja technologii dostrzegła także możliwość wykorzystania szeregu innych systemów wsparcia ochrony kasyn, które są wprowadzone w nich na całym świecie. Są to skrypty sprawdzania tożsamości gracza, aby wstępnie zapewnić, że nikt w nieodpowiednim wieku nie wchodzi do kasyna. Bardziej rozbudowane oprogramowanie do rozpoznawania

twarzy, pomaga kasynom zidentyfikować wszystkie osoby wpisane na czarną listę wykluczonych, obowiązującą w danym kasynie lub podejrzane osoby, które weszły do ich lokali. Większość kasyn posiada własną listę wykluczonych graczy. Dzieje się to na skutek profilaktyki, po stwierdzeniu nieuczciwych działań podczas pobytu w kasynie ale również po samodzielnym zgłoszeniu gracza, który w ten sposób chce chronić się przed wpływem nałogu. Kasyna które nie respektują tych ustaleń są zagrożone zarówno prawnie jak i finansowo, jeśli pomimo wpisu na listę jednak pozwalają graczowi na pobyt i grę. Gracz który znajdzie się na liście wykluczeń, niezależnie od tego, czy jest to własna wola, czy na żądanie strony trzeciej, grając na automatach lub przy stołach łamie reguły. Dlatego ważne jest, aby lista wykluczeń i osoby znajdujące się na niej były ciągle aktualizowane oraz przeszkolony personel na bieżąco kontrolował nowo przybyłych graczy.

Styczeń 2018

W kasynach prowadzących system rejestracji i ewidencji jest to wychwytywane podczas wejścia ale w kasynach gdzie nie obowiązują reguły ewidencjonowania wykorzystywane są te systemy ewidencjonowania wykluczonych. Niewykonanie czynności eliminowania wykluczonych może spowodować, że kasyno może zostać ukarane dużą grzywną lub nawet może zostać zawieszona lub w najgorszym razie cofnięta licencja. Technika bezpieczeństwa stosowana przez niektóre kasyna jest czasami bardzo pasywna. Po prostu zarządzający stosują się do reguły: obserwuj i czekaj. Zbrojne zatrzymanie podejrzanych może być dla innych graczy w kasynie dosyć przerażającym doświadczeniem. Można założyć, że początkowa reakcja ochrony kasyna byłaby najwłaściwszym sposobem zapewnienia bezpieczeństwa i wyeliminowaniem zagrożenia. Jednak kasyna zamiast tego w inny sposób starają się utrzymać swoje bezpieczeństwo. W razie zagrożenia lub zidentyfikowania sprawców oszustw używają swojej technologii cyfrowej, tak aby uzyskać jak najwięcej informacji o incydencie i zaangażowanych w niego osobach, a następnie pozwalają na opuszczenie kasyna przez takie osoby stanowiące zagrożenie. Czemu tak się dzieje? Kasyno wie, że każda konfrontacja może doprowadzić do gwałtownego zakończenia takiego zdarzenia, które nie leży w najlepszym interesie pracowników lub graczy w tym kasynie.

Ochrona i zabezpieczenie rozpoczyna działanie, podczas gdy tylko sprawcy opuszczą teren kasyna. Sprawców oszustw bardzo często wykrywa się za pomocą telewizji przemysłowej (CCTV) i dowodów zebranych od naocznych świadków. Analizuje się także nawyk wydatków i aktywności takich podejrzanych, które często można prześledzić zwracając uwagę na żetony lub gotówkę skradzioną z kasyna. Osoby którym udowodni się taki proceder są wpisane na listę wykluczonych a ich tożsamość jest przesyłana do innych kasyn w ramach współpracy w zakresie ochrony. Ile pieniędzy utrzymuje kasyno w skarbcu? Jest to jedno z tych pytań, na które odpowiedź naprawdę zależy od przepisów i wytycznych jurysdykcji kraju, w których działa dane kasyno. Na przykład w USA, Nevada Gaming Commission twierdzi, że kasyno musi mieć wystarczającą ilość gotówki na swoim terenie (skarbcu), aby pokryć każdy żeton, który jest w grze na jego obiekcie. Liczba ta może się różnić w zależności od pory roku i dni, w których kasyna są szczególnie oblegane. Wielkie kasyna w Las Vegas, takie jak Bellagio czy Caesar’s Palace, będą starały się utrzymywać cokolwiek ponad 70 milionów dolarów w przeciętny dzień tygodnia. Liczba ta zbliża się do 100 milionów dolarów w każdy weekend. Jednak przy wielkich okazjach, takich jak walki sportowe, Spring Break lub March Madness, liczba ta może wzrosnąć nawet do około 150 milionów dolarów. Jest rzeczą oczywistą, że liczba ta w mniejszych kasynach jest znacznie niższa, ale nawet najmniejsze kasyno powinno przechowywać przynajmniej 20 milionów dolarów na miejscu. W innych kasynach przyjmuje się zasadę posiadania w zapasie kasowym ilość gotówki potrzebną do wypłacenia określonego limitu w zależności od regulaminu kasyna. Jak kasyna przechowują swoje pieniądze? Pieniądze przechowywane w kasynie są dostępne w dwóch formach. Są to żetony dedykowane dla każde-

go kasyna i gotówka. Żetony są w użyciu głownie na stołach do żywej (live) gry w kasynie. Te żetony są specjalnie śledzone i ewidencjonowane. Dzięki temu wszystkie żetony będące obiektem rabunku po stwierdzeniu tego faktu zostaną oznaczone. Jeśli zostaną użyte jeszcze raz w danym kasynie lub innym kasynie tej sieci w przyszłości zostanie to odnotowane i osoba nimi się posługująca ukarana. Rezerwy gotówkowe kasyn są przechowywane w szeregu sejfów w skarbcach kasyna. Bez wątpienia najbardziej znany jest klasyczny hollywoodzki film, taki jak „Ocean’s Eleven”, którego fabuła obraca się wokół włamania do jednego z takich skarbców i kradzieży pieniędzy ulokowanych w środku. Film jako pewnego rodzaju fikcja przedstawia tylko przybliżoną skalę bezpieczeństwa, aby chronić te zabezpieczone fundusze przed kradzieżą. Rzeczywistość jest zupełnie inna ale nie jest interesem kasyn jej zdradzanie. Co kasyna robią ze swoimi pieniędzmi? Kasyna w końcu są zakładane w celach zarobkowych. Zwrot „kasyno zawsze wygrywa” jest powszechnie używany, ponieważ nie jest daleki od prawdy. Kasyno ma zarabiać na siebie po to w końcu powstaje a legislator czyli licencjodawca zakłada, że prowadzona w nim działalność przysporzy należytych profitów w formie podatków. Pieniądze przechowywane przez kasyna służą nie tylko do uzupełniania zapasów na miejscu, ale także do opłacania pracowników, poprawy bezpieczeństwa w kasynie i inwestowania w samą firmę. Od czasów gdy powstawały szemrane spelunki na Dzikim Zachodzie szumnie nazwane Casino, do obecnych dni, te przybytki w których uprawia się hazard są ochraniane lepiej niż niejedna ambasada obcego państwa. Bezpieczeństwo każdego profesjonalnie prowadzonego kasyna jest najwyższym priorytetem. Dlaczego tak się dzieje, odpowiedź jest szalenie prosta – bo tam są pieniądze. A te zawsze były obiektem zainteresowania wszystkich, poczynając od graczy, po właścicieli kasyn aż po udzielających koncesje czyli Państwo.

www.e-play.pl

Styczeń 2018

NOVOMATIC Americas rozpoczął współpracę

z Foxwoods Resort Casino w celu debiutu systemu Electronic Table Games (ETG) w USA

Światowej klasy lider technologii rozrywkowej NOVOMATIC GROUP i FOXWOODS RESORT CASINO zaprezentowali imponujący pokaz ponad 54 elektronicznych gier stołowych, wspomaganych przez sprzedawców (ETG) w siedzibie firmy FOXWOODS.

OVOMATIC Americas, amerykańska spółka zależna grupy NOVOMATIC GROUP, podpisała wieloletnią umowę z największym kasynem w Ameryce Północnej. Wprowadzi ona najlepsze na chwilę obecną w branży linię produktów elektronicznych gier stołowych do największego kurortu rozrywkowego na północnym wschodzie USA. Dzięki tej zawartej wieloletniej umowie, Foxwoods i NOVOMATIC są zaangażowane w tworzenie i adaptację koncepcji rozrywki, tak aby zaoferować najbardziej spersonalizowane doświadczenia w zakresie ETG. Pierwsza instalacja zawiera 30 elektronicznych terminali do gier w atrakcyjnym układzie, w którym dealerzy live prowadzą grę Novo TouchBet® Live-Baccarat i Novo TouchBet® Live-Black Jack - z możliwością wyboru wielu stołów na żądanie. Ogromne ekrany, specjalistyczne oświetlenie i osobiste odtwarzacze dla graczy z portami ładowania, haczykami na torebki i dedykowanymi uchwytami na napoje uzupełniają tę wyjątkową ofertę. W kolejnej drugiej turze planowane jest zainstalowanie 24 jednostek. Rick Meitzler, prezes i dyrektor generalny NOVOMATIC Americas, powiedział: „Cały zespół NOVOMATIC Americas jest dumny z bycia częścią tej ekscytującej koncepcji rozrywki. Novo Line Novo Unity ™ II okazał się wiodącą na świecie platformą ETG w swojej klasie, zapew-

niającą elastyczny, bezpieczny i solidny system, zapewniający niesamowite emocje graczy. Nasz system ETG można łatwo skonfigurować i rozszerza się wraz ze wzrostem popytu na kolejne gry oczekiwane przez klientów. W ciągu ostatnich kilku miesięcy nasze zespoły pracowały razem nad nowymi koncepcjami gry, projektowaniem, rozwojem i niezbędnymi zatwierdzeniami procedur. „ Relacja ta pozwala NOVOMATIC i Foxwoods kontynuować współpracę rozszerzającą ofertę produktów z automatów do gry i odnoszącego sukcesy Foxwoods Online Casino, zasilanego przez Greentube Pro, do rozszerzonego systemu ETG w tym kompleksie kasynowym. Wayne Theiss, starszy wiceprezes ds. gier stołowych w Foxwoods, powiedział: „Nieustannie poszukujemy kreatywnych i interesujących sposobów na rozrywkę dla naszych graczy. Zespół NOVOMATIC Americas jest świetnym part-

nerem do współpracy, ponieważ rozumie niuanse operacyjne. Są doskonałymi operatorami sprzętu i gier oraz zdolnymi innowatorami. Słuchają potrzeb naszych graczy i dostarczają mieszankę nowych produktów rozrywkowych, przyjaznych w obsłudze elektronicznych gier stołowych. „ NOVO LINE NOVOMATIC Novo Unity ™ II to światowej sławy system rozrywkowy, zapewniający graczowi niską barierę umiejętności podczas wejścia, i utrzymujący dużą przyjemność podczas samej gry. Terminal do gry wieloosobowej opiera się na ogromnym sukcesie systemu odniesionym w Europie i może być wyświetlany za pomocą wirtualnych wersji „Flying” Black Jacka, Ruletki, Baccarata, Sic Bo i Poker 3. Obsługiwane przez dealera Novo TouchBet® Live-Roulette, razem z automatycznymi Novo Multi-Roulette™ i Novo Flying Roulette™, a także grami Baccarat i Black Jack, które można podłączyć na terminalach, aby umożliwić Symultaniczne Zakłady™. Linia produktów jest w dużym stopniu konfigurowalna, aby uzyskać szeroki wachlarz wzorów i rozwiązań

www.e-play.pl

bazując na doświadczeniach graczy i wymaganiach przestrzennych lokalu. Różnorodne terminale, takie jak popularne EXECUTIVE™ SL i NOVOSTAR® SL1 i SL2, mogą być połączone z jednym centralnym urządzeniem do gier i serwerem w celu zmaksymalizowania przestrzeni. Projekt gry pozwala dowolnemu graczowi na spersonalizowanie rozrywki - od nowicjuszy po zapalonych graczy, strefa gry Grand Dragon zapewnia to wszystko. Instalacja tych terminali odbędzie się w czwartym kwartale bieżącego roku. Od 1992 roku, Foxwoods Resort Casino zaoferowało gościom The Wonder Of It All jako główny ośrodek wypoczynkowy na

północnym-wschodzie. Jako największe kasyno w Ameryce Północnej, Foxwoods oferuje szeroki wybór gier w siedmiu kasynach; Hotele AAA z czterema diamentami, restauracje od smakoszy po szybką obsługę, światowej sławy uzdrowiska, wielokrotnie nagradzane pola golfowe, najnowocześniejsze teatry oraz ekskluzywne sklepy i darmowe gry kasynowe online na stronie www.FoxwoodsONLINE.com. Foxwoods jest zarządzany przez Mashantucket Pequot Tribal Nation i był pierwszym kasynem z pełnym zakresem usług, zbudowanym na ziemi plemiennej plemienia Pequotów, jako pionier ogólnokrajowego ruchu, który obejmuje obecnie ponad 400 obiektów gier należących do ponad 200 plemion w całych Stanach Zjednoczonych.

Styczeń 2018

www.e-play.pl

Prognozy rynku bukmacherskiego na rok 2018

Michał Kopeć – analityk rynku bukmacherskiego

Święta i Nowy Rok to jak zwykle czas podsumowań i planów. Rok 2017 na rynku zakładów bukmacherskich był rokiem niezwykle aktywnym. Po wejściu w życie nowej ustawy hazardowej w Polsce zmieniło się wiele. Zapewne niewielu z czytelników spodziewało się wyjścia z rynku takich firm jak Bet365 czy Skrill.

lokada ich serwisów diametralnie zmieniła krajobraz polskiego rynku bukmacherskiego. Co do tego czy na lepsze oczywiście będą różne opinie. Nie będę jednak tutaj próbował nikogo przekonać co do atutów czy wad tych zmian. Skupię się natomiast na przyszłości. Co czeka nas w roku 2018? Postaram się przybliżyć Wam trzy, moim zdaniem, najważniejsze wydarzenia, których możemy spodziewać się w nadchodzącym roku zarówno w Polsce jak i w Europie. Zaczynamy od Polski • Nowi bukmacherzy online – po zmianach ustawy hazardowej na polskim rynku głośno o takich bukmacherach jak Forbet czy LVBet. Firmy te starają się o zbudowanie mocnej pozycji na rynku poprzez aktywność sponsorską i szeroką promocję online. W 2018 roku z pewnością przybędą nam nowe podmioty. Tutaj z uwagi na działania Ministerstwa Finansów raczej nie mamy się co zbyt szybko spodziewać wielkich zagranicznych operatorów. Nie zmienia to jednak faktu, iż nowi bukmacherzy się pojawią. Z pewnością licencję na zakłady online otrzyma posiadający już zezwolenie na prowadzenie punktów naziemnych SuperBet.

Licencje otrzymają też bez wątpienia inne podmioty z polskim kapitałem. Moim zdaniem przed Mistrzostwami Świata w piłce nożnej możemy spodziewać się minimum dwóch nowych operatorów. Do końca roku natomiast liczę, że nasz rynek wzbogaci się o kolejne dwie firmy. To w powiązaniu ze zwiększoną aktywnością firmy

• STS partner – największy polski bukmacher ma się dobrze i w ostatnich miesiącach mocno pracuje. Mimo, iż STS jest obecnie wyraźnym liderem rynku wie, że konkurencja nie śpi i wcześniej czy później przyjdzie mu konkurować z większymi i mocniejszymi rywalami. Katowicki operator na Nowy Rok szykuje niespodziankę, która z pewnością uciesz y rów -

nież c z ę ś ć z czytelników magazynu E-Play. STSPartner to nowy program partnerski firmy Etoto, która po przedstawieniu swojej nowej odsłony m a bardzo ambitne plany zdecydowanie poprawi ofertę na polskim rynku. A na tym z pewnością skorzystają gracze.

STS. Tym samym STS robi zupełnie odwrotny krok do ostatnich decyzji Forbet otwierając się na współpracę partnerską z największymi serwisami o tematyce sportowej i bukmacherskiej.

Styczeń 2018

Decyzja dobra, która z pewnością pozwoli STS-owi umocnić się na pozycji lidera krajowego rynku bukmacherskiego.

Paradise Papers i sprawie sądowej firmy 888 sytuacja zmieniła się diametralnie. Po pierwsze swoje gry z rynku wycofała firma Merkur.

• Państwowy monopolista – po dwóch raczej optymistycznych dla graczy i ludzi związanych z rynkiem bukmacherskim w Polsce przewidywaniach niestety w tym punkcie czas na odrobinę pesymizmu. Jak wiemy zakłady bukmacherskie w Polsce, mimo wysokich podatków, mają się nieźle a licencje cieszą się zainteresowaniem zarówno ze strony polskich jak i zagranicznych podmiotów. Niestety sytuacja pokera i kasyna online, przez decyzje ustawodawcy i wprowadzenie monopolu państwa, ma się o wiele gorzej. Totalizator Sportowy ewidentnie skupiony jest na swoim głównym produkcie i europejskich jackpotach.

Po drugie sąd w sprawie 888 uznał, że kasyna w Niemczech są nielegalne. To w powiązaniu z decyzją Komisji Europejskiej o nieingerowaniu w wewnętrzne regulacje hazardu w poszczególnych krajach członkowskich postawiło kasyna na niemieckim rynku w bardzo trudnej sytuacji. Merkur już wycofał swoje gry, w jego ślady lada chwila pójdą inni dostawcy kluczowych dla niemieckiego rynku gier. Oznacza to problemy nawet dla największych kasyn i wycofanie się przynajmniej kilku z nich z rynku w 2018 roku. A to z kolei może wpłynąć na układ sił w całej Europie.

Zarząd firmy, niby pracuje także nad uruchomieniem kasyna i oferty pokerowej online ale tej raczej nie mamy się co prędko spodziewać. Jeśli cokolwiek się w tym zakresie wydarzy to zapewne pod koniec 2018 roku. Smutne to, bo skazuje graczy pokerowych i kasynowych w online na niebyt. Przechodząc do rynków europejskich skupimy się na trzech najważniejszych krajach, w których w 2018 roku możemy spodziewać się znaczących zmian, które wpłyną nie tylko na te kraje ale także na międzynarodowy krajobraz rynku hazardowego. •N iemcy – nasz zachodni sąsiad to największa ekonomia w Unii Europejskiej. Aż dziw bierze, że Ci perfekcyjni Niemcy od lat nie potrafią poradzić sobie z efektywną regulacją hazardu. O ile w przypadku zakładów sportowych sytuacja nie jest tragiczna, bo bukmacherzy płacą tam 5% podatek od obrotu i mimo, że nie w pełni legalnie i komfortowo to jednak mogą działać. Sprawa wygląda zupełnie inaczej w przypadku kasyn. O ile przez lata operatorzy kasynowi mogli również spokojnie działać to w ostatnim czasie po aferze

• Szwecja – mimo, że w Szwecji również brak regulacji hazardowych to jest to ciągle jeden z największych hazardowych rynków w Europie. Szwedzi lubią grać a w związku z tym, że ich na to stać sprawia to, iż tamtejszy rynek to priorytet dla wielu operatorów online. Do tej pory wszyscy oferowali swoje usługi na podstawie licencji maltańskiej. W 2018 roku zaczną się jednak zmiany. Szwedzki rząd już zapowiedział własne regulacje. W dużej mierze mają one być one wzorowane na sąsiadującej ze Szwecją Danii. Jak wiadomo model duński stawiany jest za wzór efektywnej regulacji rynku hazardowego. Jest więc szansa, że ten ważny dla operatorów rynek zostanie wkrótce uregulowany i to w całkiem fajny sposób. •M alta – niestety informacje płynące zarówno z Niemiec jak i Szwecji nie są optymistyczne dla Malty. To hazardowe zagłębie Europy poprzez regulacje w poszczególnych krajach będzie tracić na znaczeniu. O ile kilka lat temu licencja maltańska dawała prawo funkcjonowania na takich rynkach jak Wielka Brytania, Niemcy, Włochy, Francja, Szwecja, Portugalia, Hiszpania, Holan-

dia czy nawet Polska to od kilku lat liczba tych krajów maleje. W 2017 roku z listy tej odpadły Portugalia, Holandia i Polska. W 2018 roku z listy tej odejdzie też Szwecja. Jeśli nie w 2018 to zapewne w 2019 odejdą też Niemcy. Oczywiście Malta pozostanie krajem atrakcyjnym ze względów podatkowych. Jednak brak odpowiedniej infrastruktury i coraz większe problemy z siłą roboczą w tym kraju mogą sprawić, że najwięksi operatorzy powoli zaczną wracać do swoich ojczyzn rezygnując z maltańskiego słońca. A to byłby cios, z którym Malta może sobie nie poradzić. Poza wspomnianymi przeze mnie wyżej szczegółami na rynku hazardowym z pewnością będziemy widzieć o wiele więcej aktywności. Od kilku lat bardzo dużo dzieje się chociażby na rynku przejęć. W 2018 zapewne wreszcie dojdzie do nabycia giganta Ladbrokes-Coral przez grupę GVC. Nie zabraknie też innych połączeń zarówno na rynku operatorów jak i affiliantów. W Polsce być może w końcu doczekamy się sprzedaży Totolotka lub Milenium. Swoje ustawy hazardowe będą zmieniać nie tylko Szwedzi czy Niemcy ale i inne kraje. Jedno jest pewne. Po bardzo ciekawym roku 2017 zapowiada nam się kolejne niezwykle interesujące 12 miesięcy.

www.e-play.pl

Styczeń 2018

Zmiany w ustawie hazardowej otworzyły drogę legalnym bukmacherom z zagranicy

Kwietniowa nowelizacja ustawy hazardowej ułatwiła przejęcie rynku przez legalnie działających bukmacherów, a tym samym spowodowała zmniejszenie szarej strefy. Uzyskanie licencji na legalną działalność od Ministra Finansów nie jest jednak proste. Od kwietnia udało się to zaledwie jednemu – spółce Superbet.

Od lewej: Aleś Dobeś, Jerzy Dudek, Vlad Ardeleanu

owelizacja ustawy hazardowej ma za zadanie chronić graczy, a przy tym zwiększyć wpływy do budżetu państwa. Większość jej zapisów weszła w życie z początkiem kwietnia 2017 roku. Trzy miesiące później zaczęły obowiązywać pozostałe przepisy, dotyczące blokowania dostępu do domen hazardo-

wych zarejestrowanych poza Polską, nielegalnych bukmacherów i kasyn działających online. - Ostatnie zmiany na rynku bukmacherskim, mają na celu próbę ucywilizowania i zlikwidowanie panującej od kilku lat patologii. Przed ich wejściem w życie, zdecydowana więk-

szość zakładów bukmacherskich, szczególnie internetowych, zawierana była z zagranicznymi podmiotami, nie posiadającymi polskiej licencji, rozliczającymi się z podatków w innych krajach - komentuje zmiany w ustawie hazardowej mecenas Artur Kuczmowski, z kancelarii Thompson&Stein.

www.e-play.pl

wowych założeń firmy jest wysoka jakość usług i zapewnienie komfortu klientom, czego efektem są nowoczesne i eleganckie punkty. Superbet to spółka skoncentrowana na obsłudze klienta – dużo bardziej będziemy się skupiać na tym, czego klient od nas chce, czego od nas oczekuje i w jaki sposób dostarczyć mu wyczekiwany produkt. Dla całego naszego zespołu to wielka przyjemność, ale też niemałe wyzwanie, że marka Superbet rozrasta się i wchodzi właśnie do Polski – zapewnia Dobeš. Oznacza to, że dostawcy internetu mają obowiązek blokowania stron nielegalnych bukmacherów pod groźbą grzywny – nawet do 250 tys. zł. Blokada następuje w oparciu o ogólnodostępny Rejestr Domen Służących do Oferowania Gier Hazardowych Niezgodnych z Ustawą, który prowadzi Ministerstwo Finansów. -D ostawcy telekomunikacyjni zobowiązani są do blokowania dostępu do nielegalnie działających portali, nie jest do tego konieczny wyrok sądu. Blokada domen, spowodowała, iż podmioty, które dotychczas działały bez polskiej licencji, coraz częściej rozważają jej uzyskanie. Dodatkowo, ustawodawca, wprowadził kary grzywny dla graczy, a więc dla osób, którym zostanie udowodnione uczestnictwo w zakładach wzajemnych u operatora działające bez licencji - 100% wygranej kwoty niepomniejszonej o kwotę wpłaconej stawki oraz opłata grzywny wynosząca do 120 stawek dziennych - dodaje mecenas Kuczmowski. – E fektem ostatnich zmian w prawie i wycofania się między innymi takich firm jak bet365 z polskiego rynku jest znaczne zwiększenie liczby zakładów u legalnych operatorów, względem ubiegłego roku – mówi Aleš Dobeš, prezes Zarządu Superbet Zakłady Bukmacherskie. W tej chwili w Polsce działa siedmiu legalnych bukmacherów

online. Przed zmianą ustawy, biorąc pod uwagę obroty, obsługiwali oni zaledwie ok. 10 proc. całego rynku, którego wartość szacowana była wtedy na około 6 mld zł. – Polski rynek bukmacherski cały czas się rozwija. Produkty i oferta są zaawansowane, a standardy wyśrubowane. Dodatkowo rynek jest bardzo ściśle uregulowany, co odbieramy pozytywnie. To oznacza, że jeżeli robi się wszystko zgodnie z prawem, to zyskuje się bardzo solidne podstawy, na których można budować biznes. Restrykcyjne, ale zarazem przejrzyste uregulowania prawne to pozytywna rzecz. Taką sytuację mamy w Rumunii i w Polsce. Wierzymy, że na tym fundamencie możemy się rozwijać i rosnąć – dodaje Vlad Ardeleanu, dyrektor generalny Superbet Romania. Superbet oficjalnie rozpoczął działalność w Polsce w październiku 2017 roku, otwierając w pierwszym etapie około 50 punktów w całej Polsce, między innymi w Warszawie, Katowicach, Krakowie, Wrocławiu, Poznaniu i Gdańsku. - Szacujemy i planujemy, że do mistrzostw świata w piłce nożnej w Rosji otworzymy do 100 punktów. Nasza strategia i plan to otwarcie w drugiej połowie przyszłego roku drugiego kanału sprzedaży, czyli zakładów online – zapowiada Prezes Aleš Dobeš.

Superbet będzie musiał poszukać takich elementów w swojej ofercie, które pozwolą mu wyróżnić się na rynku i zyskać uznanie wśród polskich klientów. Doskonale zdaje sobie z tego sprawę Prezes Spółki Superbet Zakłady Bukmacherskie. – Będziemy bazować na pozytywnych wzorach, które pozwoliły osiągnąć sukces w Rumunii. Przede wszystkim nowoczesne i duże punkty, inne niż te, do których był przyzwyczajony polski klient. To punkty o powierzchni przynajmniej 60 metrów kwadratowych. Po drugie, chcemy rozwijać naszą ofertę i mieć portfolio produktów na wiele wydarzeń – od sportów wirtualnych, przez zakłady live i tradycyjne zakłady sportowe - podsumowuje Aleš Dobeš. Superbet ma w perspektywie aktywne wspieranie polskiego sportu, jednak dopiero w kolejnym etapie rozwoju spółki, po uruchomieniu kanału on line. Twarzą marki został znany polski sportowiec - Jerzy Dudek.

Superbet wkraczając do Polski już od pierwszego dnia chce wyznaczać nowe standardy. Jednym z podsta-

Styczeń 2018

www.e-play.pl

Styczeń 2018

Wywiad z Iryną Sergienko, CEO Ukraińskiego Stowarzyszenia Przemysłu Gier

Andriej Nabukhotny Head of IT and Online Marketing, MBA Strategy

Iryna Sergienko jest prezesem Ukraińskiego Stowarzyszenia Przemysłu Gier od sierpnia 2016 r., a także członkiem zarządu Ogólnoukraińskiego Związku ds. Rozwoju Bukmacherstwa od 2014 r. Jako radca prawny specjalizuje się w kwestiach hazardu, biznesu IT i sportu. Członek Międzyagencyjnej Grupy Roboczej ds. Rozpatrywania i rozwiązywania problematycznych kwestii w dziedzinie hazardu i loterii (2015). E-PLAY: Kto założył Ukraińskie Stowarzyszenie Przemysłu Gier (UGIA) i dlaczego? Kim są członkowie stowarzyszenia? Iryna Sergienko: UGIA jest pozarządowym stowarzyszeniem założonym w 2016 roku w Kijowie przez grupę ekspertów branży gier, przede wszystkim wysoko wykwalifikowanych p r a w n i k ó w. Głównym celem stowarzyszenia jest

promowanie zrównoważonych inwestycji na ukraińskim rynku gier. Jest to cel długoterminowy, do którego można dotrzeć dzięki regularnym, wspólnym wysiłkom wielu osób i grup interesów, a nasze stowarzyszenie dąży do tego, aby stać się punktem integracji dla szerokiego grona takich podmiotów.

czone przez operatorów offshore, które nie są uregulowane, ponieważ władze są dość dosyć bierne w egzekwowaniu zakazu gier online.

E-PLAY: Jak wygląda obecnie rynek gier hazardowych na Ukrainie? Ile jest legalnych operatorów loterii i bukmacherów?

Co do licencji loteryjnych, można wspomnieć o kilku ciekawych rzeczach. Po pierwsze, wydano tylko trzy licencje. Po drugie, od 2015 r. dwóch z tej trójki licencjonowanych operatorów podlega ograniczeniom wprowadzonym jako sankcje ze względów bezpieczeństwa narodowego . I po trzecie - warunki wszystkich licencji i tak już wygasły, a ich ważność jest regularnie kwestionowana przez Ministerstwo Finansów. Inna rzecz, że loterie są rozumiane bardzo szeroko i obejmują prawie wszystkie inne produkty hazardowe, w tym zakłady sportowe (znane jako „loteria sportowa” lub „loteria toto”) oraz automaty do gry („loteria błyskawiczna”).

IS: W ukraińskim przemyśle hazardowym istnieją trzy sektory. Pierwszy obejmuje firmy prowadzące loterie, zarówno naziemne jak i internetowe, na podstawie licencji wydanych zgodnie z ustawą o loteriach z roku 2012. Drugi sektor to gry hazardowe online (głównie zakłady bukmacherskie, kasyno i poker) świad-

Trzeci sektor obejmuje różne salony i punkty naziemne, które są czysto nielegalne i działają pod ciągłą presją kary ze strony władz.

E-PLAY: Co zmieniło się w typowych salonach z automatami do gry, które zostały przeprojektowane

www.e-play.pl

na punkty loteryjne? Kto określa techniczne i finansowe przepisy dotyczące loterii i bukmacherów? IS: Naszym zdaniem kontrola rządowa wykonywana za pośrednictwem ministerstwa finansów i służby podatkowej nad operatorami loterii nie może zostać uznana za skuteczną. Chociaż ustawa loteryjna z 2012 r. została opracowana w sposób bardzo ogólny i niejasny, nie zostały przyjęte odpowiednie regulacje, w tym podstawowe warunki licencjonowania. Dlatego obecnie mamy rozporządzenie oparte na zdrowym rozsądku, a nie na przepisach prawnych. Jak już wspomniałam, bukmacherka jest zabroniona przez prawo lub jest regulowana jako loteria sportowa, jeżeli usługi bukmacherskie są świadczone jako licencjonowane loterie. E-PLAY: A co z nielegalnymi kasynami i salonami gier? Jak duża jest ta szara strefa? IS: Ukraińcy regularnie otrzymują wiadomości, że policja zamknęła właśnie kolejny salon gier hazardowych. Jednak nadal działa ich bardzo wiele. Niektóre wpuszczają tylko wtajemniczonych, inne próbują przyciągnąć szerszą publiczność. Niestety, nikt nie posiada wiarygodnych danych dotyczących ilości i zakresu działania takich przybytków oraz wielkości czarnego rynku. E-PLAY: Jakie systemy kasyn online są popularne na Ukrainie? Czy istnieje jakiś skuteczny sposób ich blokowania? IS: Ukraińcy mają dostęp do szerokiej gamy produktów kasyn online dostarczanych głównie przez operatorów offshore. Ponieważ jest to szara strefa, żadne oficjalne i wiarygodne dane nie są dostępne na temat preferencji konsumentów. Rząd nie podejmuje skutecznych działań w celu zapobiegania nielegalnemu hazardowi online. Wygląda na to, że można to wytłumaczyć brakiem solidnych podstaw prawnych dla ograniczeń wobec dostawców internetu, instytucji finansowych i firm reklamowych.

E-PLAY: Czy poker na Ukrainie traktowany jest jako sport czy hazard? Jaka jest zdanie UGIA w tej kwestii? IS: Istnieje kilka stowarzyszeń krajowych, które dążą do uznania pokera za oficjalną grę sportową na Ukrainie. To długa i skomplikowana historia, a Ministerstwo Sportu nie uznało jeszcze pokera za sport. Chociaż poker jako gra losowa jest zabroniony na Ukrainie, poker online jest dostępny dla ukraińskich graczy jak każdy inny produkt gier online. Sądzę, że jest znacznie mniej popularny niż zakłady lub produkty kasynowe. Jednak również w tym przypadku nie ma wiarygodnych danych. Nasze stowarzyszenie wspiera legalizację pokera, ponieważ nie jest rozsądne promowanie ograniczeń, które będą skuteczne tylko na papierze. Ponadto, ponieważ poker jest grą umiejętności, jej negatywne skutki społeczne mają ograniczony zasięg. E-PLAY: Jakie są perspektywy legalizacji hazardu na Ukrainie w 2018 roku w odniesieniu do listu intencyjnego wysłanego do MFW i sytuacji politycznej na Ukrainie? IS: Publiczne zobowiązanie Ukrainy wobec MFW do legalizacji kilku branż szarej strefy, w tym hazardu, dostarczyło nowego impulsu do publicznej debaty na temat legalizacji. UGIA uważa ten obowiązek za dźwignię, która może radykalnie wpłynąć na podmioty polityczne i doprowadzić do legalizacji branży gier. E-PLAY: Co sądzisz o projekcie ustawy przedstawionym przez rząd? Czy trzeba go zmienić? Jakie są twoje prognozy, jeśli ta ustawa stanie się prawem?

dalej opracowywać swój tekst przed drugim czytaniem. W szczególności cztery kluczowe zagadnienia należy starannie przeredagować i ulepszyć: ochronę graczy, opodatkowanie operatorów i graczy, procedury udzielania licencji i nadzoru oraz państwowy elektroniczny system monitorowania online. Naszym zdaniem będzie to zależeć od zdolności odpowiedniego sektora do budowania i wspierania dialogu z rządem, częściami politycznymi w Parlamencie i społeczeństwem. E-PLAY: Jakie zagraniczne przepisy dotyczące hazardu byłyby dobrym przykładem dla Ukrainy? IS: Nasze stowarzyszenie koncentruje się na doświadczeniach krajów Unii Europejskiej, ponieważ Ukraina jest narodem europejskim. Ponadto układ stowarzyszeniowy Ukraina-UE, jako część krajowego systemu prawnego, wymaga zbliżenia wielu przepisów ukraińskich do prawodawstwa UE, w tym przepisów dotyczących bezpośrednio branży gier hazardowych, np. w sprawie środków AML. Czytamy wiele dobrych tekstów i staramy się wziąć te, które mogłyby być skuteczne w środowisku ukraińskim. E-PLAY: Czy hazard ma szansę być bardziej odpowiedzialny społecznie na Ukrainie niż przed wprowadzeniem zakazu w 2009 roku? IS: Wierzymy, że tak. Widzę, że teraz wszyscy jasno rozumieją, że zakaz był wynikiem słabego dialogu branży ze społeczeństwem. I na pewno istnieje zrozumienie w społeczeństwie, że taki dialog będzie trwały tylko wtedy, gdy rozwinie się na skuteczną ochronę interesów graczy.

IS: Rządowy projekt ustawy nr 4663, który został włączony do programu prac legislacyjnych Parlamentu w październiku 2017 r., jest powtórzeniem tekstu, który był promowany przez poprzedni rząd od 2014 r. Nasze stowarzyszenie uważa, że ten projekt ustawy może zostać przyjęty w pierwszym czytaniu. Parlament powinien jednak

StyczeĹ&#x201E; 2018

www.e-playonline.com

www.e-play.pl

Reklama bukmachera w telewizji – jak to ugryźć?

Zmiany ustawowe w 2017 roku pozwoliły na nieco więcej firmom bukmacherskim w obszarze reklamowania ich usług w telewizji. Do tej pory mogły one jedynie informować o sponsorowaniu, dlatego kluczem było dobranie odpowiedniego podmiotu do portfolio firmy, tak aby stworzyć spot trafiający do szerszego grona odbiorców. Jak ta kwestia wygląda obecnie na rynku polskim?

luczowym w nowelizacji ustawy jest artykuł 29b szczegółowo przedstawiający zasady reklamowania usług, jakimi są zakłady wzajemne: „Art. 29b. 1. Dozwolona jest reklama zakładów wzajemnych, na urządzanie których zostało udzielone zezwolenie, pod warunkiem że: 1) nie jest kierowana do małoletnich, nie przedstawia osób małoletnich i nie odbywa się przy udziale małoletnich; 2) nie łączy urządzania gier lub uczestniczenia w grach ze sprawnością fizyczną, intelektualną bądź szansą na uzyskanie łatwej wygranej; 3) nie zawiera stwierdzeń, że udział w grach hazardowych ma relaksujący, uspokajający skutek lub jest sposobem rozwiązywania konfliktów osobistych lub problemów finansowych; 4) nie przedstawia powstrzymywania się lub umiarkowanego uczestniczenia w grach w negatywny sposób; 5) nie zachęca do uiszczania wyższych stawek jako czynnika zwiększającego szansę na wygraną;

6) nie wywołuje skojarzeń z: a) atrakcyjnością seksualną, b) relaksem lub wypoczynkiem, c) nauką lub pracą, d) sukcesem zawodowym, życiowym lub finansowym.

żadnych ograniczeń. Drugim spotem wyprodukowanym przez STS jest reklama aplikacji mobilnej, która wpisuje się już we wszelkie restrykcje, które zawiera ustawa.

2. Reklama gier, o których mowa w ust. 1, nie może być prowadzona: 1) w telewizji, radiu, kinie i teatrze między godziną 6:00 a 22:00; z wyłączeniem reklamy prowadzonej w trakcie transmisji z imprez sportowych, których podmiot prowadzący działalność w zakresie przyjmowania zakładów wzajemnych jest sponsorem lub jest sponsorem drużyny lub zawodników biorących czynny udział w danej imprezie sportowej;…” Przyjrzyjmy się zatem poszczególnym podmiotom na rynku polskim pod kątem prowadzonych przez nich działań reklamowych w telewizji:

2. Fortuna W przeszłości firma w telewizji posługiwała się filmem reklamowym nawiązującym do sponsorowania Playareny. Obecnie Fortuna reklamuje się dwoma spotami pod hasłem „Więcej z gry”, w których podobnie jak w przypadku STS obowiązują ją wszelkie ograniczenia ustawowe. Tym samym reklama może pojawiać się jedynie między godziną 6:00 a 22:00.

1. STS Firma posługuje się dwoma spotami, z których jeden jest typową informacją o sponsorowaniu opartą o wspieranie reprezentacji Polski w piłce nożnej. Umieszczenie tej reklamy jest możliwe praktycznie w każdym możliwym bloku bez

Styczeń 2018

3. Totolotek W tym przypadku ponowie mieliśmy do czynienia z promowaniem usługi, jaką jest aplikacja mobilna pod hasłem „Twój dzień meczowy”. Filmy reklamowe oglądaliśmy w TVP1, TVP Sport, kanałach sportowych Polsatu, Eurosportu i Canal+.

5) nie zachęca do uiszczania wyższych stawek jako czynnika zwiększającego szansę na wygraną; Niemożliwe jest zatem pokazanie wygranych milionów, gdy gramy za tysiące a nie za przysłowiowego „piątaka”. Pozostałe marki zarejestrowane na rynku polskim nie zdecydowały się jeszcze na kampanię reklamową w telewizji (E-toto, Milenium i Superbet). Przy kreacji spotu należy jednak wziąć pod uwagę szereg wcześniejszych restrykcji, które wprowadza ustawa. Przejdźmy zatem po kolei te zapisy:

4. ForBET Forbet zdecydował się na oparcie motywu swojego spotu o klasyczne informowanie o sponsorowaniu pod hasłem „Wspieramy polski sport”. Ta firma bukmacherska charakteryzuje się agresywną strategią sponsoringową posiadając w swoim portfolio kilkanaście klubów z różnych dyscyplin sportowych. Właśnie ten fakt pozwolił na stworzenie filmu reklamowego opartego na komunikacji faktu sponsorowania, co pozwoliło na wyemitowanie spotu nie tylko w godzinach pomiędzy 22:00 a 6:00.

„1) nie jest kierowana do małoletnich, nie przedstawia osób małoletnich i nie odbywa się przy udziale małoletnich;” Zapomnijmy zatem o jakimkolwiek wykorzystaniu osób poniżej 18 roku życia w reklamie. Podobnie jest jednak w innych krajach, nie powinno być to zatem w żaden sposób zaskakujące. 2) nie łączy urządzania gier lub uczestniczenia w grach ze sprawnością fizyczną, intelektualną bądź szansą na uzyskanie łatwej wygranej; Pokazanie dużej wygranej, dzięki rzetelnej analizie danego zdarzenia sportowego? W myśl ustawy raczej ryzykowne i niezgodne z zapisami…

5. LV BET Firma przeprowadziła kampanię reklamową w kanałach Polsatu wokół sponsorowanego turnieju siatkarskiego, jakim był LOTTO Eurovolley 2017. To jedyna kampania reklamowa w ostatnim roku, która wykorzystała motyw ambasadora marki, jakim był Krzysztof Ignaczak (można spierać się, że STS również wykorzystał znaną postać, bowiem głosem spotu tej firmy był znany komentator radiowy Tomasz Zimoch). LV BET stworzył również film pod hasłem przewodnim „Łączy Nas Pasja”, jednak wykorzystał go jedynie na zagranicznych rynkach.

3) nie zawiera stwierdzeń, że udział w grach hazardowych ma relaksujący, uspokajający skutek lub jest sposobem rozwiązywania konfliktów osobistych lub problemów finansowych; Czerpanie przyjemności z obstawiania w jakiejkolwiek postaci? Powyższy zapis raczej to wyklucza. 4) n ie przedstawia powstrzymywania się lub umiarkowanego uczestniczenia w grach w negatywny sposób; Gdyby zatem ktoś chciał zrobić kampanię przewrotnie nieco zniechęcającą do obstawiania wzorując się na pomyśle najnowszego spotu Sky Bet…

6) nie wywołuje skojarzeń z: a) atrakcyjnością seksualną, Ładna i skąpo ubrana Pani w reklamie? Zapomnijmy – spot marki ComeOn stosowany na polskim rynku by nie przeszedł. b) relaksem lub wypoczynkiem, Jacek Gmoch w reklamie marki Betsson wylegujący się w saunie i na basenie? Nie ma szans.

c) nauką lub pracą, Pokazanie pracy bukmachera od kulis? Wątpliwe by się udało… d) sukcesem zawodowym, życiowym lub finansowym. Dom, samochód, wysoka pozycja społeczna i powiązanie tego z zakładami? Nie ma opcji. Trudny jest zatem rynek zakładów bukmacherskich w Polsce pod kątem reklamy telewizyjnej. Sporo roboty dla prawników, mnóstwo kłód pod nogi dla działów marketingu i praktycznie zabicie kreatywnej formy, która zbliży ten rynek do krajów Europy Zachodniej. A może jednak się mylę i któraś firma wymyśli coś interesującego nawet przy obecnych restrykcyjnych przepisach? LIK -dziennikarz specjalizujący się w tematyce bukmacherskiej

www.e-play.pl

Styczeń 2018

Terminale internetowe

dla zakładów bukmacherskich Iwo Bulski

Od czasu funkcjonowania bukmacherów, którzy zawierali zakłady stojąc na specjalnym podwyższeniu na wyścigach koni lub chartów, minęło już wiele lat. Wszechogarniająca nas technika oraz popularność wśród chętnych do obstawiania oraz zrozumienie legislatora w wielu krajach doprowadziło do stworzenia wyższej i wygodniejszej formy zawierania zakładów bez konieczności obsługi przez wyszkolonych pracowników firmy bukmacherskiej.

est rzeczą zrozumiałą, że technika wymusza na człowieku wygodne podejście do wielu zagadnień życiowych, poprzez ułatwianie, modyfikowanie lub wyręczanie pracy ludzkiej urządzeniem lub maszyną. Nie uniknęły tego rozwiązania również firmy oferujące zakłady – ba, nawet poszukiwanie rozwiązań, jak zastąpić omylność ludzką, trwały latami. Mało tego, współczesne urządzenia pozwalają na integrację wielu funkcji niezbędnych do szybkiego i niezawodnego korzystania z możliwości jaką daje Internet – zawieranie zakładów, wpłaty i wypłaty, obsługa kart płatniczych czyli ogólnie biorąc, współpraca z hazardem online. W obecnym czasie jest paru producentów takich urządzeń mogących zapewnić obsługę licencjonowanym bukmacherom. Każdy z dostawców jest w stanie zapewnić zaawansowane technologicznie i niezawodne urządzenia dla dowolnego odbiorcy, kierując się prostą zasadą: wpłać - zagraj – wygraj – wypłać. Pierwszym przez nas prezentowanym takim producentem jest au-

striacka firma CASHPOINT będąca częścią holdingu Gauselmann – MERKUR i jej sztandarowy produkt – Bet Solo. Terminale te obsługują sieć bukmacherską pod nazwą XTip i znajdują się głównie w Niemczech, Austrii i Danii. Terminal Bet Solo umożliwia łatwe i bezpieczne zawieranie zakładów z większości wydarzeń sportowych na świecie. Posiadane oprogramowanie tego urządzenia jest zlinkowane z wygodnym dużym interfejsem a usługa dla zakładów jest aktualizowana dwa razy w tygodniu. Jedynym mankamentem tego urządzenia jest konieczność zapewnienia szybkiego połączenia internetowego, co w obecnym pokryciu większości obszarów Europy siecią internetową i telefoniczną nie stanowi większego utrudnienia. Bet Solo dodatkowo umożliwia zawieranie zakładów bez konieczność obsługi przez pracownika lokalu, niezbędne jest tylko dbanie o sprawność techniczną urządzenia.

www.e-play.pl

Drugą firmą, która posiada w swojej ofercie urządzenia pozwalające na zawieranie zakładów w czasie rzeczywistym jest Sports Betting Solutions również austriackiej firmy NOVOMATIC GROUP. Terminale te odznaczają się przede wszystkim: dynamicznością zawierania zakładów, posiadaniem trzech monitorów, na których można śledzić kanały telewizyjne lub kursy jednocześnie. Dodatkową cechą jest wyposażenie terminali w różnorodne opcje: czytnik kart RFID, skaner biletów, akceptor monet i banknotów lub drukarkę biletową. Te urządzenia współpracują z systemem Crown SlimChange – regulującym zarządzanie gotówką dla zakładów bukmacherskich. Dodatkowo urządzenie to umożliwia wypłaty bezpośrednio z konta gracza, pozwala na zakup biletów wartościowych, prezentuje saldo klienta na indywidualnej karcie i posiada wysoką pojemność zasobu gotówki. Postawienie paru takich terminali w punkcie gier wraz z urządzeniem finansowym eliminuje czynnik ludzki do minimum. Trzecią ocenianą przeze mnie firmą jest Best Gaming Technology którego właścicielem jest Playtech – jeden z największych producentów internetowych gier slotowych. Terminale tej fir-

my uzyskały zgodę na funkcjonowanie według przepisów prawa wielu jurysdykcji na świecie. Odznaczają się podwójnym ekranem dotykowym i są zintegrowane szerokim zakresem mechanizmów finansowych oraz protokołów identyfikacji w swojej obsłudze. Mogą być ze względu na swoje zaplecze wykorzystywane od zwykłych barów po kasyna internetowe i obsługę w punktach bukmacherskich na całym świecie. Współpracując z tabletami łatwo integrującymi się z istniejącym systemem POS, umożliwiają wykorzystanie w wielu lokalizacjach: punktach sprzedaży prasy, papierosów lub kioskach czy barach. BGT z ponad dziesięcioletnim doświadczeniem umożliwia klientom punktów bukmacherskich, dzięki swoim terminalom, obstawianie czegokolwiek w dowolnej chwili Ilość urządzeń umożliwiających prowadzenie działalności na czterech kontynentach dawno przekroczyła liczbę 20.000 jednostek. Ostatnią z prezentowanych w tej ocenie jest brytyjska firma imageHOLDERS oraz jej Full Kiosk. Są to terminale modułowe zbudowane z dwóch kluczowych elementów – obudowy do tabletów oraz jednostki zintegrowanej. Klienci mogą wybierać specjalne rozmiary tabletów, które obudowane mogą bezpiecznie otoczyć ekran dotykowy na specjalnym ramieniu montowanym na liczniku. Natomiast jednostka integrująca może zamykać wiele urzą-

dzeń OEM: drukarki, czytniki kart kredytowych, RIFD do kart zbliżeniowych, czytnik kart pamięci SCRA czy wreszcie akceptor banknotów. Pełne wykorzystanie Full Kiosku pozwala na użycie go w punktach bukmacherskich jako miejsce zawierania zakładów jak i w obsłudze kasyn online. Posiadany tam system czytników kart kredytowych realizujący wpłaty i wypłaty umożliwia proste rozliczanie w hazardzie online. Wykorzystanie terminali do obsługi zakładów bukmacherskich jest jednakże związane z legislacją danego kraju, który albo umożliwia zawierania zakładów przy wykorzystaniu nowoczesnej technologii, zwiększając tym samym potencjał graczy oraz obroty jakie są osiągane dzięki tym urządzeniom, albo nie dopuszcza do eksploatacji, stawiając licencjonowane firmy bukmacherskie w pozycji outsidera. Wykorzystanie tych technologii w połączeniu z dokładnym i precyzyjnym rozliczaniem zakładów oraz ich działalności finansowych daje legislatorowi pełną wygodę w ewidencjonowaniu przychodów. Spełniane są również założenia „odpowiedzialnej gry” (responsible gambling), która dzięki ewidencjonowaniu wieku oraz zaangażowania gracza kontroluje i eliminuje niechciane zachowania. Terminale internetowe z opcją współpracy z zakładami bukmacherskimi są przyszłością tego rynku, tak jak prowadzenie licencjonowanych zakładów online. To technologia wymusza korzystanie z takich rozwiązań, zapewniając pełną kontrolę dla organizatorów, graczy oraz legislatora – czyli skarbu państwa wydającego koncesje. Niestety pozostaje obecnie obserwować, jak te urządzenia są eksploatowane tylko w zaawansowanych technologicznie krajach, gdzie prawodawstwo dotyczące hazardu jest stabilne i nie podlega politycznym rewolucjom. Jak każdy inny dział gospodarki tak hazard nie lubi gwałtownych zmian i niepewności inwestycji ponoszonych przecież za zgodą Państwa. Państwa prawa.

Styczeń 2018

Ciesz się

W YG O DNYMI P ŁAT NO Ś C I AMI O NL I NE 36

www.e-play.pl

Paymenticon

- twój elektroniczny portfel Portfele elektroniczne zyskują na popularności. Poszukiwacze alternatywnych sposobów na przechowywanie pieniędzy i dysponowanie nimi, mogą testować coraz więcej nowych rozwiązań. Od jakiegoś czasu mają możliwość sprawdzenia portfela elektronicznego Paymenticon.

aymenticon łączy w sobie elementy konta bankowego i bramki płatności internetowych czy karty prepaid. W zależności od potrzeb, użytkownik zakłada portfel indywidualny, z którego może korzystać prywatnie, lub bizneso-

wy - dla swojej firmy. Kupując produkt od partnera lub płacąc za usługę, użytkownik (klient indywidualny lub firma) przelewa pieniądze ze swojego portfela na konto sprzedawcy. Wszystko w sieci Z Paymenticon można korzystać on-

line. Wystarczy założyć konto i zarejestrować portfel. Użytkownik zasila go przelewem bankowym lub przez jedną z bramek płatności - eCard, Przelewy24 lub Trustly. Można też przelać pieniądze z portfela na inny portfel i na dowolne konto bankowe.

Styczeń 2018

Dodatkowo w Payemnticon można trzymać pieniądze w czterech walutach - euro, funtach, złotówkach i lejach. Bez formalności  Samo zakładanie konta trwa mniej niż dwie minuty. Wówczas użytkownik dysponuje portfelem anonimowym. Rejestrując go, zyskuje większy dostęp do usługi - m.in. zniesienie limitu transakcji, czy możliwość przelewów na inne portfele i konta bankowe. Rejestracja portfela i weryfikacja danych nie zajmują więcej niż 15 minut. Nie trzeba wysyłać żadnych wniosków, czy czekać na umowy. Wystarczy porządne zdjęcie lub skan dokumentu tożsamości. Wszystko odbywa się wygodnie i szybko.

Łatwy dostęp do konta  Na swoje konto logujemy się mailem i hasłem. Użytkownik może też dostać kartę z kodem QR ułatwiającym posługiwanie się portfelem. Kolejnym rozwiązaniem, które pozwala szybciej skorzystać użytkownikowi z wybranej usługi, jest logowanie tymi samymi danymi - w portfelu, jak i w panelu partnera. Umożliwia to specjalnie zaprojektowane okno logowania na stronie sprzedawcy. Klient logując się danymi do portfela Paymenticon, może od razu zapłacić za produkt lub usługę, albo zalogować się bez wpłaty, gdy np. chce kontynuować zakupy lub przelać pieniądze z portfela w innym momencie. Wydatki pod kontrolą Atutem portfela elektronicznego Paymenticon jest większa kontrola nad wydatkami - nie musimy się mar-

twić, że przekroczymy saldo lub wydamy pieniądze, które chcemy zaoszczędzić. Nie grozi nam też zaskakujący minus na koncie, bo nie możemy zrobić debetu, jak to zdarza się w przypadku rachunków bankowych. Wystarczy, że użytkownik zasili portfel kwotą, którą chce wydać. Nowoczesne rozwiązania finansowe to niewątpliwie ukłon w stronę użytkownika - dbałość o jego wygodę, oszczędność czasu czy łatwość dostępu. Portfel Paymenticon, którego twórcy stawiają na ciągły rozwój produktu, to warta wypróbowania alternatywa dla kont bankowych, czy innych tego typu innowacyjnych metod dysponowania pieniędzmi. *** Więcej dowiesz się na www.paymenticon.pl i na www.facebook.com/paymenticon.

www.e-play.pl

Jednoręcy bandyci – czyli jak ewoluowały automaty do gry

Iwo Bulski

Historia automatów do gry zaczyna się w 1891 roku. W tym okresie Sittman i Pitt, którzy byli mieszkańcami Nowego Jorku, wymyślili maszynę, która stała się prekursorem nowoczesnych automatów do gry. Klasyczna maszyna opierała się głównie na grze w pokera, aby uzyskać gotówkę czerpiąc z popularności tej gry. Maszyna miała pięćdziesiąt kart i okazała się na tamten czas hitem w świecie gier.

Główną przeszkodą dla maszyny był brak bezpośredniej metody płatności. Aby rozwiązać ten problem, producent automatu opracował innowacyjne rozwiązanie, wymyślając różnego rodzaju kombinacje, które zastąpiły dziesięć kart 5 symbolami (pi-

kami, diamentami, dzwonkami wolności i podkowami). Ponadto przyjął w automacie istnienie trzech bębnów, aby zmniejszyć złożoność kombinacji w odczytaniu wygranych. Mechaniczne maszyny pokerowe niestety nie mogły wypłacać wygra-

nych. Zwycięzcy musieli czekać na kogoś, kto mógł zweryfikować wygraną i wypłacić wygrane pieniądze. Pierwsze automaty w nowoczesnym sensie wymyślił urodzony w Bawarii amerykański wynalazca

Styczeń 2018

Charles August Fey, wówczas mechanik w San Francisco, który w 1894 roku zbudował swoją pierwszą maszynę do gier na monety. Umieszczenie automatu w lokalnym salonie okazało się sukcesem, Fey wkrótce zrezygnował z pracy i otworzył własną fabrykę, by produkować więcej jednostek. W 1898 roku Fey zbudował Card Bell, pierwszy automat z trzema bębnami z automatycznymi wypłatami gotówkowymi. Card Bell miał rączkę, która wprawiała bębny w ruch, maszyna grała ustawiając kombinacje kart układające się w kolejce do rąk gracza pokerzysty.

trzydziestych. Jednak wiedza o tym, że dystrybucja automatów do gier była często kontrolowana przez zorganizowaną przestępczość, doprowadziła do zwiększenia ustawodawstwa ograniczającego ich sprzedaż i transport, a także ich eksploatowania, z wyjątkiem prywatnych klubów społecznych. Zakaz gry na automatach w USA poza Nevadą, która zalegalizowała hazard w 1931 roku, był praktycznie całkowity do roku 1951, chociaż nielegalne działania, szczególnie w prywatnych pubach i kawiarniach były szeroko ignorowane.

Jego następny automat Liberty Bell, został zbudowany w 1899 roku i na swoich rolkach używał symboli pod-

Maszyny mimo zakazu były powszechne w klubach, sklepach z cygarami i innych miejscach do 1951 roku, kiedy to Kongres przyjął ustawę, która uniemożliwiła ich transport przez granice USA.

ków i dzwonków dopasowując je do gry na bębnach. Trzy dzwonki ustawione w rzędzie oznaczały najwyższą wypłatę. Z powodu trzęsienia ziemi jakie w roku 1906 nawiedziło San Francisco przetrwały do współczesności tylko 4 z ponad 100 automatów Liberty Bell zbudowanych przez Fey’a. Maszyna Freya odniosła wielki sukces i wkrótce wypełniła większość barów i pubów w San Francisco, ale ponieważ hazard był nielegalny w Kalifornii, Frey nie mógł opatentować swojej maszyny. Inni producenci m.in. Mills Novelty Company z Chicago z powodzeniem skopiowali i rozprowadzi-

li maszyny do gry po całym obszarze USA, dodając na swoich szpulach wizerunek opakowania gumy do żucia (wkrótce stylizowane jako dobrze znany symbol „paska”). Mills Novelty Company wynalazła również w 1916 roku „jackpot”, dzięki czemu niektóre kombinacje symboli na rolkach zwracały wszystkie monety będące aktualnie w maszynie. Podniosło to dodatkowo atrakcyjność gry na automatach, zwiększając tym samym zainteresowanie tą formą hazardu. Ze względu na swoją atrakcyjność, prostotę i niezawodność automaty do gry szybko rozprzestrzeniły się w całym kraju. Aby obejść prawo zakazujące hazardu w barach, wiele z nich wydawało gumy, żetony lub kupony na zakupy owoców. „Prawdopodobnie właśnie tam zaczęła się tradycja symboli owocowych na bębnach maszyn do gry” - powiedział David Schwartz, dyrektor Centrum Badań Gier na Uniwersytecie Nevada w Las Vegas, który napisał Roll the Bones (Historia Hazardu – przyp. Redakcji) - historię gier hazardowych W latach dwudziestych maszyny do gry były popularne w wielu częściach Stanów Zjednoczonych, szczególnie w regionach uzdrowiskowych i nadal były popularne w latach Wielkiego Kryzysu lat

„Prawo to ograniczało ich obecność i eksploatację tylko w Nevadzie, stanie gdzie hazard został zalegalizowany” - powiedział David Burritt z Kolorado, który prowadzi internetowy sklep i przewodnik cenowy dla kolekcjonerów automatów. Po drugiej wojnie światowej maszyny znalazły zastosowanie na całym świecie, ponieważ rządy przyciągała perspektywa wpływów podatkowych uzyskiwanych z rodzącej się popularności automatów do gry. W 1988 r. we francuskich kasynach dozwolone zostały automaty do gry, kończąc 50-letni zakaz. Pierwszy automat elektromechaniczny Pierwszy automat elektromechaniczny, Honey Money, został opracowany w 1963 roku. Umożliwiał wypłatę nawet do 500 monet, w porównaniu z maksymalnie 50 centami jakie wypłacały maszyny Fey’a, a także wyeliminował mechaniczną dźwignię boczną, która nadawała automatowi do gry przydomek „Jednoręki bandyta”. Mimo że dźwignia istniała nadal w kolejnych edycjach maszyn będąc widocz-

www.e-play.pl

na przez wiele lat, nie była już konieczna. Elektromechaniczne automaty do gier pozwalały na wiele nowych systemów wypłat, takich jak mnożniki 3 i 5 monet, gdzie rozmiary wypłat są proporcjonalne do liczby monet włożonych przed uruchomieniem gry. Rewolucja komputerowa w automatach. W 1976 r. Firma Fortune Coin Co. z siedzibą w Las Vegas wprowadziła pierwszy prawdziwy automat do gier wideo, w którym zastosowano 19-calowy ekran Sony Trinitron i tablice logiczne do obsługi automatów do gier. Po początkowych próbach w lobby hotelu Hilton w Las Vegas oraz pewnych modyfikacjach, automaty wideo zostały zatwierdzone przez Państwową Komisję Gier hazardowych Nevada, torując drogę ich olbrzymiej popularności w Las Vegas i kasynach na całym świecie. W 1986 roku wprowadzono elektroniczne systemy łączące wiele automatów do gry w różnych lokalizacjach, dzięki czemu niewielki ułamek każdej wrzuconej do automatu monety trafia do wspólnego „super jackpota”, który mógł osiągnąć bardzo duży rozmiar. Dla przykładu - w 2003 r. jeden z automatów w Las Vegas wypłacił szczęśliwemu graczowi prawie 40 milionów dolarów. Automaty do gier są zdecydowanie największym generatorem zysku dla niemal każdego kasyna, przynosząc średnio od 30 do 50 procent. W USA tylko w samym stanie Nevada zarejestrowanych jest około 200 000 automatów do gry. Ponieważ przepisy hazardowe zostały złagodzone pod koniec XX wieku, umożliwiono prowadzenie legalnych gier hazardowych w rejonach rezerwatów Native Americans i rozszerzono możliwość generowania przychodów w wielu stanach USA, liczba elektronicznych automatów do gier (które obejmowały również urządzenia do pokera wideo, jak również nowoczesne automaty do gier) znacznie się zwiększyła.

Pod koniec pierwszej dekady XXI wieku w Stanach Zjednoczonych działało ponad 830 000 elektronicznych automatów do gier, a kapitał wygenerowany z tych urządzeń wzrósł z 40% całkowitych przychodów z kasyna w 1970 rokudo około 70 procent w 2010 roku. Na początku XXI wieku operatorzy kasyn obawiali się, że popularność fizycznych automatów w tradycyjnych kasynach będzie zagrożona nagłym wzrostem kasyn online, w których klienci deponują pieniądze, aby robić zakłady i grać w różne gry hazardowe przy użyciu komputerów osobistych. Nie potwierdziły się ich obawy, automaty do gier nadal cieszą się nieprzerwaną popularnością. Zwłaszcza te umieszczane w barach, mimo że zastosowanymi ograniczeniami dają jednak poczucie niezależności, jest to utrudnieniem w kasynach i salonach gier na automatach, w których jest prowadzona ewidencja i sprawdzanie tożsamości graczy. Automaty do gier czyli „sloty” (od na-

zwy otworu do wrzutu monet do automatu), nadal są u szczytu popularności. Ewolucja jaka nastąpiła od wyprodukowania pierwszej mechanicznej maszyny do obecnie produkowanych, w pełni skomputeryzowanych posiadających trzy monitory dotykowe, systemy wpłat i wypłat poprzez użycie biletów lub kart, dające możliwość gry na automacie a również po odejściu do baru kontynuowanie gry na tablecie lub w telefonie, powoduje nieustanną chęć korzystania i kuszenia losu poprzez grę na nich.

Obecnie automaty dzielą się na wiele różnych typów: - gry pokerowe – wymagające uzyskania symboli których wartość jest taka sama jak w pokerze - bingo - gracz zaznacza wybrane losowo numery na wykupionych kartach a wygrywa gdy zaznaczona jest linia, wiele linii lub wszystkie numery w zestawie - automat Multi-lines – maszyna charakteryzująca się wieloma liniami zakładu, ich liczba, linie zakładów i sekwencja symboli jest zmienna i zależy od cechy danego automatu - automaty rolkowe – mechaniczne jak elektroniczne posiadające bębny, których ilość zwojów może się zmieniać w zależności od gry, układające się w różne kombinacje gry. W wielu przypadkach w automatach wideo motywy są oparte na bohaterach filmów, wizerunkach gwiazd sceny lub programach, stanowiąc dodatkowo promocję danego wydarzenia medialnego. Przybyło też producentów, jak choćby NOVOMATIC GROUP, globalny producent i operator automatów do gier, którego pozycja na ryku gier wciąż rośnie. NOVOMATIC posiada obecnie na całym świecie w eksploatacji ponad 260.000 automatów zatrudniając ponad 29.000 pracowników, co świadczy dobitnie o drodze jaką przeszła branża automatów do gry od pierwszej fabryczki Feya po dzień obecny. Tylko nazwa „jednoręki bandyta” pozostała, mimo że wyglądem współczesny automat nie przypomina tych dawnych urządzeń. Może dzieje się tak przez sentyment, po przegranej odchodząc od automatu jest komu złorzeczyć i zrzucić odpowiedzialność za własny brak szczęścia.

Styczeń 2018

www.e-play.pl

Live Casino - żywy krupier w Twoim komputerze

Błażej Bulski –wieloletni redaktor magazynu i portali E-PLAY, specjalista od zagadnień hazardu online, gracz w pokera (z mizernym skutkiem).

Live Casino, czyli innymi słowy - kasyno na żywo - to w dzisiejszych czasach ważna część obowiązkowej oferty każdego internetowego domu gry. Dzięki możliwościom, jakie oferuje nowoczesna technologia, nie musimy odwiedzać prawdziwego, naziemnego kasyna, aby poczuć się jak w Monte Carlo. Dzisiaj nie wychodząc z domu możemy na własne oczy zobaczyć kręcące się koło ruletki oraz zamienić kilka słów z najprawdziwszym, żywym krupierem. W ofercie internetowych kasyn znajdziemy wszystkie stołowe gry kasynowe z żywym krupierem. Możemy zagrać w ruletkę, blackjacka czy bakarata a nawet w mniej popularne odmiany, takie jak poker karaibski czy kasynowa odmiana texas hold’em. Przy każdym z takich stołów czeka na gracza prawdziwy krupier, kręci prawdziwym kołem i rozdaje najprawdziwsze karty. Ale właściwie jak to działa? Kasyno internetowe to cyfrowa aplikacja. Istnieje tylko na serwerze operatora. Gdzie w takim razie pracują krupierzy obsługujący Live Casino? Odpowiadając w dwóch słowach, można by powiedzieć - „na Łotwie”. Otóż największe centra obsługujące internetowe kasyna na żywo znajdują się w Rydze. Tam swoje, największe na świecie, studio otworzyła w lutym 2017 roku firma Playtech, tam znajduje się studio innego lidera tej branży, firmy Evolution Gaming.

Gaming, Opus Gaming i jeszcze tuzin pomniejszych, obsługujących jedno, góra dwa internetowe kasyna. Dla porównania, lider, czyli Evolution Gaming, swoje usługi sprzedaje do kilkudziesięciu największych internetowych domów gry. Niewielu mniej klientów ma Playtech.

Wśród operatorów prowadzących własne studia z żywymi krupierami znajdują się jeszcze Microgaming, Extreme Live Gaming, Media Live Casino, Net Entertainment, Amaya/Ho

Ile osób obsługuje takie studio? Zakładając, że w największych ośrodkach pracuje non stop kilkaset stołów, a każdy krupier po godzinie pracy musi mieć przerwę, całą bran-

żę obsługują tysiące wykwalifikowanych pracowników. Samo Evolution Gaming i tylko na Łotwie zatrudnia 3000 osób. Jak wygląda takie studio? To pomieszczenie, wyglądające jak ogromne kasyno, z setkami kamer obsługującymi setki stołów do gry, przy których pracują setki żywych krupierów. Gra toczy się przez całą dobę. Tylko graczy nie widać. Nie widać, bo siedzą u siebie w domach lub przed urządzeniami przenośnymi.

Styczeń 2018

A liczba miejsc jest nieograniczona! W blackjacka zagramy jak w zwykłym kasynie. Stawiamy zakłady, krupier wykłada karty. Każda karta wyposażona jest w kod, który podczas wysuwania karty z „buta” jest identyfikowany przed specjalny czytnik, dzięki czemu oprogramowanie wie, jaka karta pojawiła się na stole. Z oczywistych względów przy blackjack liczba miejsc ograniczona jest liczbą pól na stole. W tej grze to gracz decyduje, czy dobrać kolejną kartę, więc obowiązuje zasada: jedno pole gry – jeden gracz.

Dzięki kamerom umieszczonym nad stołami, każdy może zobaczyć przebieg gry, mikrofony pozwalają na rozmowę z krupierem. Z krupierem z zasady porozmawiamy w języku angielskim, ale od niedawna operatorzy Live Casino oferują stoły dedykowane graczom, posługującym się innymi językami europejskimi. W największych kasynach znajdziemy więc ruletkę z niemieckojęzyczną krupierką lub blackjack z krupierem mówiącym po szwedzku. Wszystko po to, żeby naprawdę każdy znalazł dla siebie przytulne miejsce do gry. Niektóre z kasyn interne towych wynajmują od dostawcy usługi Live Casino dedykowane stoły na wyłączność. W takim wypadku przy danym stole grają gracze wyłącznie logujący się z tego konkretnego e-kasyna a za krupierem najczęściej znajduje się logo operatora. Swoje własne stoły w studiu Evolution Gaming ma na przykład kasyno Mr Green, LeoVegas czy Royal Panda. Większość stołów do ruletki, blackjacka czy bakarata jest jednak ogól-

nie dostępna i mogą zagrać przy nich gracze z każdego z kasyn, które tylko wykupiło u dostawcy odpowiednią licencję. Jak wygląda gra w ruletkę, a jak w blackjacka? W pierwszym przypadku na ekranie naszego urządzenia widzimy stół oraz koło ruletki. Krupier lub krupierka rzuca kulką a my na ekranie naszego urządzenia stawiamy odpowiednie zakłady na widocznym polu gry. Kamera umieszczona na kole ruletki śledzi ruch kulki oraz identyfikuje pole, na którym się ona zatrzyma. Gdy tak się stanie, krupier ogłasza wygrany numer i gra zaczyna się od nowa. Oczywiście żadnych żetonów krupier po stole nie przesuwa - robi to za niego oprogramowanie, które zarządza zakładami, które postawił każdy z graczy, którzy akurat „usiedli” przy tym stole.

Jak przebiega komunikacja z krupierką? Obok pola gry na naszym urządzeniu mamy okno czatu. Możemy tam przywitać krupierkę, skomplementować jej urodę lub podziękować za szczęśliwe rozdanie. Rozdająca odpowie nam, najczęściej po angielsku, zwracając się do kamery. Nie warto jednak zbytnio się rozpisywać, w końcu chodzi o grę. A czas to pieniądz. Według Online Gambling Quarterly w ciągu ostatnich 12 miesięcy usługa Live Casino zanotowała jeden z największych wzrostów w branży, ustępując tylko zakładom sportowym na żywo. Czego to dowodzi? Można się pokusić o diagnozę, że po zachłyśnięciu wszelkimi technicznymi nowinkami i możliwościami, jakie daje cyfrowe kasyno, gracze najbardziej sobie cenią kontakt z żywym człowiekiem, nawet jeżeli oddziela ich od niego ekran komputera lub smartfona.

www.e-play.pl

Styczeń 2018

E-hazard

w trzecim kwartale 2017 Branża hazardu online w całym cywilizowanym świecie rozwija się w najlepsze. Być może nadejdą czasy, że w tego typu zestawieniach będziemy mogli zaprezentować wyniki dotyczące naszego kraju oraz operatorów działających w Polsce.

ymczasem zobaczmy, jak w trzecim kwartale tego roku radziły sobie internetowe kasyna i bukmacherzy, działający legalnie w Europie. Kwartalne zestawienie ich wyników finansowych, prezentowane przez Online Gambling Quarterly, ukazuje nader ciekawe dane.

w stosunku do analogicznego okresu roku poprzedniego o 25%.

Niemal wszyscy operatorzy zanotowali w tym względzie wzrost:

Dochód Ogólny, średni dochód branży e-hazardu, biorąc pod uwagę wyniki wybranych, największych operatorów, w drugim kwartale (nie mamy jeszcze danych za trzeci kwartał) bieżącego roku wzrósł Rozkładając te dane na dwie główne składowe, czyli zakłady bukmacherskie i kasyna, widzimy, że te pierwsze zanotowały mniejszy wzrost dochodów – uśredniając będzie to 9%. Dużo lepiej wyglądają wyniki kasyn. W tym wypadku jest to średni wzrost rzędu 22%. Największym skokiem, w porównaniu z analogicznym okresem ubiegłego roku, może się poszczycić kasyno LeoVegas, które poprawiło swoje wyniki finansowe aż o 65%. Marketing społecznościowy Wydawałoby się, że w obecnych czasach nic tak nie wpływa na wyniki działających online przedsiębiorstw, jak aktywność w mediach społecznościowych. Przedstawiamy więc dane z trzech najbardziej popularnych kana-

Wzrost dochodów porównując drugie kwartały lat 2017 i 2016:

łów social media, dzięki którym operatorzy starają się dotrzeć do swoich obecnych i przyszłych klientów. Biorąc pod uwagę wyżej przedstawione wyniki finansowe, liczby te mogą zaskakiwać...

Facebook Średnia ilość polubień stron prowadzonych przez operatorów hazardowych na Facebooku – 533.867

www.e-play.pl

• Najwięcej polubień – Paddy Power: 1.594.458 • Na podium znalazły się jeszcze PokerStars i Bet365 • Najwięcej polubień, biorąc pod uwagę dane z trzeciego kwartału roku 2016, przybyło Bet365: +16%

do wyboru na mecze Premier League, a w kasynach najwięcej było slotów. Jak wyglądają konkretne liczby?

Twitter • Średnia liczba followersów – 125.296 • Najwięcej followersów – Paddy Power: 634.119 • Na podium także Bet365 i William Hill • Największy wzrost – 188bet: +6%

• Premier League – 1172 • Primera Division – 1043 • 1 Bundesliga – 1023 • Ligue 1 – 1084 • Serie A – 1007

YouTube • Średnia liczba subskrybentów kanałów prowadzonych przez operatorów – 32.566 • Najwięcej subskrybentów – PokerStars: 337.407 • Na podium także Bwin i PaddyPower • Największy wzrost – Betsson: +16% W co graliśmy? Jak wyglądała oferta bukmacherów i kasyn internetowych w trzecim kwartale roku 2017? Ogólnie rzecz biorąc, u bukmacherów najwięcej zakładów mieliśmy

Liczba zakładów oferowanych przez bukmacherów w 3 kwartale 2017 (średnia dzienna):

Wszystkich zakładów na wydarzenia związane z piłką nożną oferowano średnio 33.579. Biorąc pod uwagę zakłady na koszykówkę (173) i tenis (251), które to dyscypliny zajmują dwa kolejne miejsca, jeżeli chodzi o ofertę bukmacherów, widać jasno, że ta branża po prostu stoi futbolem. Latem odbędą się piłkarskie mistrzostwa świata – bukmacherów czekają potężne żniwa.

Jak możemy skomentować te dane? Wszyscy najbardziej kochają sloty, slotów jest najwięcej i na slotach kasyna najwięcej zarabiają. Nie bez przyczyny to właśnie producenci tego typu gier najczęściej prezentują kolejne premiery swoich produkcji. A trzeba przyznać, że współczesne wideo sloty ze swoimi trzybębnowymi pierwowzorami mają już coraz mniej wspólnego. Podobna jest zasada gry, jednak sloty od Net-Ent, GreenTube czy Yggdrasil to najnowocześniejsze połączenie najwyższej jakości grafiki, animacji i dźwięków. Z ciekawym scenariuszem i wieloma interesującymi trybami gier bonusowych. I bez znaczenia, czy są to gry na urządzeniach mobilnych czy stacjonarnych, wydaje się, że jeszcze długo automaty bębnowe będą dzierżyć palmę pierwszeństwa wśród wszystkich hazardowych rozrywek.

Gry kasynowe oferowane przez operatorów w 3 kwartale 2017: • Sloty – 381 • Gry stołowe – 41 • Gry z jackpotem – 34 • Video poker – 11 • Zdrapki - 27

Styczeń 2018

www.e-play.pl

Styczeń 2018

Jak Mohikanie i Pekoci odegrali się Amerykanom Był 6 lutego 2004 r. Tego dnia naród odrodził się z popiołów. Popularny komik Chris Rock zabawia właśnie publiczność (każdy widz zapłacił po 110 dolarów za bilet) w Fox Theatre, który został otwarty w 1993 roku przez legendarnego Franka Sinatrę.

ej nocy Rock jest tylko jedną z atrakcji w Foxwoods Resort Casino, zespole pięciu kasyn z 350 stołami do gry i 6400 automatami, największą na świecie salaą do gry w bingo, z ponad 1400 pokojami hotelowymi i apartamentami, 24 restauracjami, centrum konferencyjnym, arena z 4000 miejsc oraz polem golfowym, na którym mogą grać najwięksi mistrzowie. A wszystko to wyrosło obok niegdyś cichego lasu, nieopodal Ledyard, w stanie Connecticut. Żyjący w bojaźni bożej purytanie wzdrygnęliby się pewnie ze wstrętem

na myśl, że ten liczący prawie 437 000 m2 kompleks poświęcony dogadzaniu sobie i przyjemnościom został wzniesiony na gruntach należących niegdyś do nich. A już chyba poprzewracaliby się w grobach, gdyby wiedzieli, że jego właścicielem jest potomek plemienia Mashantucket Pequot, które oni usiłowali zetrzeć z powierzchni Ziemi. Niemal cztery stulecia po – zdawałoby się – totalnej zagładzie Indian Pequot, ich potomkowie nie wysyłają już swoich wojowników do sąsiednich wiosek w celach łupieżczych. Zamiast tego Foxwoods odwiedza codziennie 40 tysięcy gości, którzy grając tam na au-

tomatach, tracą 67 milionów dolarów miesięcznie. I to są ich dary wiernopoddańcze. Z tej kwoty 16,5 miliona dolarów odpływa co miesiąc do kiesy stanu Connecticut w formie podatku. Pekoci odbyli długą drogę wychodząc z zapomnienia na światło dzienne. W 1683 roku otrzymali dwa rezerwaty, ale liczebność Indian z tego plemienia przez kolejnych trzysta lat wciąż spadała i w końcu w 1910 roku w rezerwacie Ledyard, którego teren skurczył się do niespełna 50 hektarów, mieszkały tylko trzy rodziny. Jednak w 1983 roku wódz plemienia,

www.e-play.pl

Skip Hayward, wraz z Tomem Tureenem, prawnikiem walczącym o prawa Indian, wygrał proces o przyznanie statusu prawnego plemieniu Pekotów, który to werdykt obalał weto w tej sprawie prezydenta Reagana. W 1986 roku plemię otworzyło niedbale skleconą budę, mającą pretensje do bycia salą do gry w bingo. Obowiązywały tu wysokie stawki i jak się okazało, z tych skromnych początków wyrosło jedno z najbardziej dochodowych kasyn świata.

malezyjskiego multimiliardera, Lim Goh Tonga, posiadacza kasyna Ganting Highlands w swojej ojczyźnie. Pekoci nie są jedynymi dostawcami

W 1992 roku, po zawarciu umowy ze stanem Connecticut, do sali wstawiono stoły do gry, a w następnym roku automaty. Od tego momentu kasyno wciąż się rozrastało, co spowodowało niewyobrażalne jeszcze dziesięć lat wcześniej zapchanie drogi dojazdowej (autostrady nr 2). Co prawda goście przyjeżdżali głównie z Nowego Jorku i z Nowej Anglii, ale w weekendy nie brakowało stałych bywalców z tak odległych zakątków świata jak Abu Dhabi, Tajwan czy Singapur. Cóż, oni także chcieli spróbować szczęścia. Foxwood to prawdziwie kosmopolityczna wyspa wśród lasów Nowej Anglii – nawet pieniądze na budowę kasyna pochodziły od

rozrywki i zbieraczami darów wiernopoddańczych. W odległości niespełna 17 kilometrów, w Uncasville, Mohikanie, niegdyś śmiertelni wrogowie Pekotów, prowadzą własny, gigantyczny kompleks hazardowo-rozrywkowy. Jego nazwę zapożyczyli od imienia wodza, który wysłał Anglikom odciętą głowę Sassacusa. Zgodnie z umową zawartą w 1994 roku Mohikanie gwarantują stanowi Connecticut roczną opłatę w wysokości 80 milionów dolarów lub 25 procent dochodów z automatów do gry, gdyby ta suma przewyższała owe 80 milionów. Umowa pomogła Indianom wydobyć się z ubóstwa, kusząc miliony graczy, by spró-

bowali szczęścia w obrębie palisad Mohikanów i Pekotów. Biznes ten przynosi stanowi rocznie 2 miliardy dolarów w formie podatków. Indianie z Connecticut zyskali pieniądze i wpływy. Przez dziesiątki lat „przyjaciele Indian” próbowali (acz z marnym efektem) włączyć ich w główny nurt gospodarki amerykańskiej. To, co nie udało się białym, zdziałał hazard, równocześnie odwracając bieg liczących sobie 400 lat stosunków anglo-indiańskich.

Styczeń 2018