"Decydentki" – katalog wystawy by Iwona Demko

Decydentki

8 III 2018 - 29 III 2018 Krakรณw 1

←

na okładce praca Małgorzaty Markiewicz, Keep abortion safe and legal, 2017

Decydentki Prawo wyboru jest podstawową wartością przynależną każdej jednostce społecznej bez względu na płeć. Jest wyrazem świadomości własnej wartości i wydaje się czymś, co zapewniają nam zapisy konstytucyjne państw funkcjonujących w systemie demokratycznym. Mówią one między innymi, że kobieta i mężczyzna mają w szczególności równe prawo do kształcenia, zatrudnienia i awansów, do jednakowe go wynagradzania za pracę jednakowej wartości, do zabezpie czenia społecznego oraz do zajmowania stanowisk, pełnienia funkcji oraz uzyskiwania godności publicznych i odznaczeń. To, co dzisiaj wydaje nam się oczywiste, jest wynikiem walki wielu pokoleń kobiet, zapoczątkowanej w XVIII wieku przez Olimpię de Gouges. W czasie Rewolucji Francuskiej (w reakcji na ustanowienia pierwszej konstytucji, w której kobiety razem ze służbą domową zostały zaliczone do grupy obywateli biernych, bez prawa do głosu) ogłosiła ona Deklarację Praw Kobiety i Obywatelki i zapłaciła za to życiem. Jednak jej dążenia zainspirowały do działania inne kobiety. O ich prawa wyborcze po raz pierwszy upomniał się ruch sufrażystek, działający początkowo w USA i Wielkiej Brytanii. Niestety kobiece postulaty najczęściej były bagatelizowane, a one same wyśmiewane. Powszechnie uważano, że nadanie uprawnień do głosowania zagrozi „kobiecości”, podważy męski autorytet i doprowadzi do chaosu w rodzinie. Przede wszystkim jednak obawiano się wpływu kobiet na ustawodawstwo i potencjalne zmiany w życiu społeczno -politycznym, jakie mogą wprowadzić ich głosy. Niezrażone i zdeterminowane sufrażystki sięgały w swojej walce także po inne „argumenty”: wybijały witryny sklepowe, podpalały skrzynki pocztowe, przykuwały się łańcuchami do ogrodzeń. Za trwające pół roku manifestowanie pod Białym Domem trafiły do więzienia. Zamykano je tam

Entscheiderinnen Das Recht zu wählen ist ein Grundwert, der jedem von uns - unabhängig von Geschlecht und gesellschaftlicher Zugehörigkeit - zusteht. Es ist ein Ausdruck des Selbstwert gefühls, etwas, dass uns durch die verfassungsrechtlichen Bestimmungen in einem demokratischen System gewährlei stet scheint. Das heißt unter anderem, das Mann und Frau vor allem das gleiche Recht auf Bildung, Beschäftigung und Beförderung, auf Arbeit und eine angemessene Entlohnung, auf soziale Sicherheit und Zugang zu Führungspositionen sowie das Recht auf Amtsausübung und auf Auszeichnungen haben. Das, was uns heute als selbstverständlich erscheint, ist das Ergebnis eines Kampfes vieler Generationen. Als erste „moderne” Kämpferin für das Frauenwahlrecht gilt Olympe de Gouges, die im 18. Jahrhundert während der französischen Revolution (in Reaktion auf die Beschlüsse der ersten Verfassung, in der Hausfrauen zusammen mit den sogenannten Passivbürgern ohne Stimmrecht zählten) eine Erklärung für die Rechte der Frauen und Bürgerinnen verfasste und dafür mit ihrem Leben bezahlte. Doch ihre Bestrebungen zahlten sich aus und inspirierten andere Frauen. Die Suffragetten waren die ersten, die ihr Recht zu wählen forderten, ihre Bewegung agierte anfangs in den USA und Großbritannien. Leider wurden ihre Forderungen oftmals bagatellisiert und sie selbst wurden ausgelacht. Allgemein dachte man, dass die Zulassung zur Wahl die „Weiblichkeit” bedrohen, die männliche Autorität untergraben und für Chaos in der Familie sorgen würde. Aber vor allem hatte man vor dem Einfluss der Frauen auf die Gesetzgebung und die potenziellen Veränderungen im gesellschaftspolitischen Zusammenleben Angst, die durch ihre Stimmen eingeführt werden könnten. Unbeeindruckt und entschlossen bedienten sich die Suffragetten in ihrem Kampf auch anderer Argu3

często pod pretekstem zakłócania porządku publicznego. Wszystkie te wysiłki i upokorzenia zostały jednak nagrodzone. W 1893 roku w Nowej Zelandii kobiety mogły po raz pierwszy pójść do urn wyborczych. W Stanach Zjednoczonych stało się to najpierw w stanie Wyoming w 1869 roku, a powszechne prawa wyborcze w USA zapewniła kobietom dopiero 19. poprawka do konstytucji z 1920 roku. Pier wszym europejskim państwem, które w 1906 roku wprowadziło prawo wyborcze dla kobiet była Finlandia. Uzyskały one tam bierne prawa wyborcze, czyli zgodę na kandydowanie. Prawie 40 lat po pierwszych działaniach w kwestii przyznania prawa wyborczego kobietom, w 1918 roku delegacja Polek poszła w tej sprawie do Marszałka Józefa Piłsu dskiego. Po kilkugodzinnym staniu na zimnie przed jego willą kobiety zostały wysłuchane, a ich żądania przyjęte. W tym samym roku prawo głosu kobietom przyznała też Austria, Niemcy, Estonia, Węgry, Litwa, Łotwa i Kirgistan. Zmiana prawa wyborczego na korzyść kobiet w Austrii i niektórych krajach powstałych po rozpadzie monarchii austro-węgierskiej była możliwa dzięki sytuacji społeczno-politycznej, jaka wytworzyła się na tych terenach po zakończeniu I Wojny Światowej. Brak mężczyzn na wielu polach działalności gospodarczej sprawił, że kobiety z powodzeniem zaczęły ich zastępować i świetnie sobie radzić. Liczne podnoszone wcześniej argumenty o gorszej umysłowej czy fizycznej kondycji płci żeńskiej upadły z hukiem. Ruch kobiecy w monarchii habsburskiej skupiał się przede wszystkim w Wie dniu, w Niemczech natomiast takim ośrodkiem był Berlin. To tutaj odbywały się kongresy kobiet walczących o swoje prawa. Pierwszy Międzynarodowy Kongres Kobiet na rzecz pracy i dążeń do równouprawnienia odbył się w 1896 roku, kolejny, podczas którego powstała organizacja zrzeszająca międzynarodowe stowarzyszenia kobiece, International Women Suffrage Alliance, miał miejsce w 1904 roku. Walka o prawo wyborcze razem z walką o dostęp do edukacji i możliwość zatrudnienia stały się naczelnymi postulatami w dążeniu do równouprawnienia kobiet, prowadzącym do ich samodzielności i samostanowienia w każdej 4

mente: Sie schlugen Schaufenster ein, steckten Briefkästen in Brand und ketteten sich an Zäune. Wegen der sechs Monate andauernden Belagerung des Weißen Hauses kamen sie ins Gefängnis. Dort wurden sie unter dem Vorwand „Störung der öffentlichen Ordnung” verhaftet und weggesperrt. All diese Bemühungen und Demütigungen wurden jedoch belohnt. Im Jahr 1893 durften Frauen erstmals in Neuseeland zu den Wahlurnen gehen. Dasselbe passierte 1869 auch in den Vereinigten Staaten in Wyoming, doch das allgemeine Wahlrecht in den USA wurde den Frauen erst durch den 19. Verbesserungsantrag zu einem Gesetz der Verfassung aus dem Jahre 1920 gewährt. Das erste europäische Land, das im Jahr 1906 das Wahlrecht für Frauen einführte, war Finnland. Zum ersten Mal in der Geschichte erhielten Frauen dort passives Wahlrecht und erlangten somit auch die Erlaubnis, zu kandidieren. Fast 40 Jahre nach den ersten Maßnahmen be züglich der Gewährung des Wahlrechts für Frauen im Jahr 1918 wandte sich eine Delegation von polnischen Frauen in dieser Angelegenheit an den Marschall Józef Pilsudski. Nachdem die Frauen mehrere Stunden in der Kälte vor sei ner Villa standen, wurden sie angehört und ihre Forderungen akzeptiert. Im selben Jahr wurde das Stimmrecht den Frauen auch in Österreich, Deutschland, Estland, Ungarn, Litauen, Lettland und Kirgistan zuerkannt. Die Änderung des Wahlrechts zur Gunsten der Frauen in Österreich und anderen Ländern, die nach dem Zerfall der österreichisch-ungarischen Monarchie möglich war, dank der sozial-politischen Situation, die nach dem Ende des 1. Weltkrieges in dieser Region entstanden ist. In sehr vielen wirtschaftlichen Bereichen fehlten Männer und sie wurden durch Frauen mit Erfolg ersetzt. Viele Argumente, die früher erhoben wurden, nach dennen das weibliche Geschlecht schwächere geistige oder körperliche Konditionen hätte, haben sich in Luft aufgelöst. Die Frauenbewegung in der Habsburger Monarchie konzentrierte sich vor allem in Wien. In Deutschland wiederum bildete sich dafür ein Zentrum in Berlin. Hier fanden Frauenkongresse statt, die um eigenes Recht kämpften. Der Erste Internationale Frauenkongress

sferze życia. Chociaż dzisiaj wydaje się to oczywiste, warto przypomnieć, że w Niemczech do 1928 roku mąż miał prawo do cielesnego karania żony, do 1957 kobiety nie mogły pracować bez zgody męża, natomiast mąż bez wiedzy żony mógł rozwiązać jej umowę o pracę. Jeśli kobieta nie była w stanie pogodzić obowiązków domowych z pracą zarobkową, mogło to być powodem do rozwodu z jej winy i utraty prawa do opieki nad dziećmi. Dopiero w 1994 roku zmieniono obowiązek przyjmowania przez żonę nazwiska męża. Wszystkie te prawa wywodziły się z czasów, kiedy kobiety nie miały możliwości wpływania na ustawodawstwo. Dzisiaj mają, ale niestety, nie zawsze z tego prawa korzystają, wychodząc prawdopodobnie z założenia, że to, co zostało im dane, będzie obowiązywać zawsze. Realizując projekt Decydentki. Prawo wyboru w stulecie uzyskania praw wyborczych przez kobiety w Polsce, Austrii i w Niemczech, chcemy wspólnie zastanowić się, jakich wyborów dokonujemy dzisiaj jako kobiety i czy jesteśmy zadowolone z możliwości, jakie stworzyły nam nasze babki i prababki. Dzięki prawu wyborczemu możemy wskazywać naszych przedstawicieli w samorządach, parlamencie czy radach miast i pośrednio wpływać na prowadzoną przez nich politykę. Jednak każdego dnia dokonujemy niezliczonej ilości wyborów, które wpływają na życie nasze, naszych bliskich, środowiska i kraju, w którym mieszkamy, kształtują nasz obraz i naszą sytuację w społeczeństwie, budują nasze relacje rodzinne czy partnerskie i wreszcie określają naszą pozycję zawodową, a czasami też polityczną. Czy jest jeszcze coś, o co powinnyśmy walczyć? Czy istnieją jeszcze prawne ograniczenia dotyczące kobiet i jeśli tak, to jakie i jakich obszarów życia dotyczą? W jakich sytuacjach dzisiaj kobiety pozbawione są wyboru? Czy stereotypowe sądy o kobietach wpływają na ich życiowe decyzje? Mary Wollstonecraft w swojej książce z 1792 roku Wołanie o pra wa kobiety pisała, że kobiety należy kształcić w taki sposób, żeby potrafiły samodzielnie myśleć i działać. Właśnie taką możliwość daje PRAWO WYBORU, bo wiele zmienia to, że nie musisz czegoś robić, tylko chcesz. Wystawa Decydentki. Prawo wyboru obejmie pokaz

für Arbeitsrecht und Gleichstellung wurde im Jahre 1896 organisiert, der nächste, während dessen ein Verband der internationalen Frauenvereine – International Women Suff rage Alliance – gegründet wurde, fand 1904 statt. Der Kampf um das Wahlrecht und der Kampf um den Zugang zu Bildungs – und Beschäftigungsmöglich keiten wurden zu Hauptforderungen in der Erlangung der Gleichberechtigung von Frauen, was zu ihrer Eigenständigkeit und Selbstbestimmung in allen Bereichen des Lebens führte. Obwohl es heute als selbstverständlich gilt, ist daran zu erinnern, dass vor nicht allzu langer Zeit noch folgende Gesetze in Deutschland galten: bis 1928 hatte der Mann das Recht auf körperliche Züchtigung der Frau, bis 1957 gab es ein Gesetz, das besagte, dass Frauen ohne Zustimmung ihres Mannes nicht arbeiten dürfen. Der Mann konnte ohne das Wissen seiner Frau ihren Arbeitsvertrag kündigen. Wenn eine Frau nicht in der Lage war, Familienpflichten mit ihrer Erwerbstätigkeit zu vereinbaren, konnte das ein Grund sein, der zur Scheidung führte - durch ihr Verschulden. In Konsequenz dazu verlor die Frau das Sorgerecht für ihre Kinder. All diese Gesetze kamen aus einer Zeit, in der Frauen keinen Einfluss auf die Gesetzgebung hatten. Heute können Frauen derlei Dinge beeinflussen, aber leider nehmen viele dieses Recht zu wenig in Anspruch und gehen davon aus, dass das, was ihnen gegeben wurde, für immer gelten wird. Mit der Realisierung des Projekts Entscheiderinnen. Das Recht zu wählen wollen wir zum 100. Jahrestag zur Erlangung der Wahlrechte der Frauen in Polen, Deutschland und Österreich, gemeinsam darüber nachdenken, welche Entscheidungen wir Frauen heute treffen und ob wir mit den Möglichkeiten, die unsere Großmütter und Urgroßmütter uns eröffnet haben, zufrieden sind. Durch das Wahlrecht können wir unsere Vertreter in Verwaltungen, im Parlament oder im Stadtrat bestimmen und indirekt auf die durch sie geführte Politik Einfluss nehmen. Dennoch treffen wir jeden Tag unzählige Entscheidungen, die sich auf unser Leben, unsere Angehörigen, unser Umfeld und das Land in dem wir leben, auswirken. Sie gestalten unser Bild und unsere 5

prac artystycznych, akcje, performance, warsztaty, działania edukacyjne, których tematem będzie ogólnie rozumiane „prawo do dokonywania wyborów” dotyczących życia osobistego, społecznego i zawodowego kobiet. Do udziału w projekcie zostały zaproszone artystki z Polski, Niemiec i Austrii. Przestrzenią wystawy była Galeria Domu Norymberskiego w Krakowie oraz pomieszczenia znajdujące się w wysiedlonej kamienicy położonej na przeciwko tej instytucji. Wykorzystując okres przed remontem budynku oddałyśmy artystkom na działania twórcze lokale po galerii sztuki, magazynie i po sklepach. Wykorzystałyśmy także fasadę Domu Norymberskiego i przestrzeń uliczną pomiędzy domami, a także Plac Wolnica. Do współpracy przy projekcie zostały zaproszone stowarzyszenia, fundacje i instytucje zajmujące się działalnością na rzecz praw kobiet i ich równouprawnienia. Iwona Demko, Renata Kopyto Kuratorki

Situation in der Gesellschaft, prägen unsere familiären und partnerschaftlichen Beziehungen und letztendlich bestimmen sie unsere berufliche Position und manchmal auch die politische. Gibt es noch etwas, um das wir kämpfen sollten? Existieren noch rechtliche Einschränkungen bezüglich der Frauen? Wenn ja, welche Bereiche des Lebens sind davon betroffen? In welcher Situation dürfen Frauen heute nicht entschei den? Haben Stereotypen einen Einfluss auf ihre Entschei dungen? Mary Wollstonecraft schrieb 1792 in ihrem Buch Die Verteidigung der Frauenrechte, dass Frauen in einer Art und Weise heranwachsen sollten, in der sie selbstständig den ken und handeln können. Genau so eine Möglichkeit bietet uns das Recht zu wählen, es verändert vor allem, dass man nicht mehr etwas machen muss - sondern es tun möchte, oder eben nicht. Die Ausstellung Entscheiderinnen. Das Recht zu wählen umfasst eine Präsentation von Kunstwerken, Kunstaktionen, Performances und Workshops. Das Thema „Das Recht Entscheidungen zu treffen” bezieht sich auf solche des privaten, beruflichen und gesellschaftlichen Lebens der Frauen im Allgemeinen. Zur Teilnahme an dem Projekt wurden Künstlerinnen aus Polen, Deutschland, Österreich eingeladen. Die Ausstellung wurde in der Galerie des Nürnberger Hauses in Krakau und in Räumlichkeiten des, gegenüber der Galerie stehenden Hauses, gezeigt. Wir haben die Zeit vor der Renovierung des Gebäudes genutzt und das Haus, sowie ehemalige Räume der Kunstgalerie, des Lagers, der Geschäfte oder Wohnungen, den Künstlerinnen für verschiedene Tätigkeiten zur Verfügung gestellt. Auch die Fassade des Baus und den öffentlichen Raum zwischen den Häusern wurde für unterschiedliche Aktionen, Happenings und Performances bespielt. Es wurden Organisationen, Stiftungen und Institutionen, die sich für Frauenrechte und Gleichgerechtigkeit einsetzen, für die Zusammenarbeit eingeladen. Iwona Demko, Renata Kopyto Kuratorinnen der Ausstellung

Bettina Bereś www.bettinaberes.pl Wychowałam się przy kuchennym stole pomalowanym w pomarańczowo-czarne paski szerokości ok. 3 cm, przy którym toczyła się wieczna dyskusja o sztuce, awangardzie i najwyższych wartościach. Nie zostałam historyczką ani krytyczką sztuki, współtworzyłam jednak dwie galerie: Zderzak i Otwartą Pracownię. Jestem artystką, malarką, hafciarką. Gotuję, sprzątam, uprawiam ogród, wychowałam dwoje dzieci, zajmuję się dużą liczbą psów. W roku 2015 założyłam Wypożyczalnię Obrazów, która ma na celu popularyzację wieszania obrazów na ścianach bez angażowania środków finansowych. Do bawełnianej, zrobionej na szydełku firanki przywiązałam my śli. Na wąskich tasiemkach napisałam ołówkiem kopiowym kró tkie zdania, sentencje, słowa sygnalizujące myśli plączące się po głowie podczas długich godzin szydełkowania. Kto kiedykolwiek dziergał wie, o czym mówię. Postanowienia, marzenia, konie czności, wyrzuty sumienia, spostrzeżenia, wspomnienia, plany, refleksje. Wszystko się miesza, zaplata i zawisa na bawełnianej nici firanki. Ołówek kopiowy nie zniknie, nie spierze się, napis wykonany nim może tylko lekko się rozmyć.

Ich wuchs am Küchentisch auf, der mit orang-schwarzen Streifen, etwa 3 cm breit bemalt wurde und an dem führte man ewige Diskussionen über Kunst, Avantgarde und die höchsten Werte. Ich wurde keine Historikerin oder Kunstkritikerin, sondern habe zwei Galerien mitbegründet: Zderzak und Otwarta Pracownia. Ich bin eine Künstlerin, Malerin und Stickereikünstlerin. Ich koche, putze, arbeite im Garten, habe zwei Kinder großgezogen, kümmere mich um eine große Anzahl von Hunden. Im Jahr 2015 wurde die „Artethek“ gegründet, die das Aufhängen von Gemälden an Wänden populär machen soll, ohne dabei finanzielle Mittel zu verwenden. Ich befestigte meine Gedanken an einem gehäkelten Vorhang. Auf schmale Bänder schrieb ich mit einem Kopierstift kurze Sätze, Sentenzen, Wörter, die mit den Gedanken verbunden wa ren, die mir während der langen Stunden des Häkelns durch den Kopf gingen. Wer schon einmal lange häkelte, weiß wovon ich rede. Einstellungen, Träume, Notwendigkeiten, Gewissenbisse, Beobachtungen, Erinnerungen, Pläne, Reflexionen. Alles mischt sich, verbindet sich mit dem Vorhang aus Baumwollfäden. Die wasserfeste Schrift wird nicht verschwinden, sie wird nicht aus gewaschen, vielleicht wird sie leicht verblassen.

Co myślała jak dziergała / Was hat się gedacht, während się häkelte Obiekt, nici, taśma bawełniana / Objekt, Fäden, Baumwollband, 2018

Pamela Bożek pamelabozek.tumblr.com Najlepsze decyzje podjęła w życiu sama. Wygląda bardzo młodo. Często ludzie mylą ją z dzieckiem, najczęściej w szpitalach dziecięcych, w których wizytuje z synem. Wtedy czasem decyduje się to olać, czasem jest stanowcza. Nie decyduje się jednak na zmianę imidżu. Intrygują ją decyzje dotyczące chirurgii plastycznej twarzy. The One to ekskluzywne czekoladki stworzone specjalnie dla kobiet. Jedna z wykwintnych kuleczek skrywa w sobie wyjątkowe nadzienie zanurzone w delikatnej kremowej czekoladzie. Pralinka zawiera tabletkę EllaOne, która może być zażyta do 5 dni po niezabezpieczonym stosunku, najwyższą skuteczność zapewnia jednak przyjęcie jej przed upływem 24 godzin. The One dyskretnie nawiązuje do wypowiedzi byłego ministra zdrowia Konstantego Radziwiłła, który uzasadnił potrzebę wprowadzenia obowiązkowych recept wyssanym z palca faktem, że w Polsce nastolatki łykają EllaOne jak cukierki. Cena jednej tabletki to od 100 do 250 złotych. Receptę elektroniczną można otrzymać przez serwis www. womenonweb.org. Podczas trwania wystawy istniała możliwość „poczęstowania” się dostępną czekoladką The One w razie zaistniałej konieczności. 10

Die besten Entscheidungen in ihrem Leben hat sie allein getroffen. Sie sieht sehr jung aus. Oft verwechseln Menschen sie mit einem Kind, meistens in den Kinderkrankenhäusern, in denen sie ihren Sohn besucht. Manchmal beschließt sie es zu ignorieren, manchmal ist sie stur. Jedoch entscheidet sie sich, ihr Image nicht zu ändern. Sie denkt an eine Entscheidung über plastische Gesichtschirurgie. The One ist eine exklusive Schokoladenmarke, die speziell für Frauen kreiert wurde. Diese Praline enthält eine Tablette EllaOne, die bis zu 5 Tage nach ungeschütztem Geschlechts verkehr eingenommen werden kann. Die höchste Effizienz, sichert jedoch die Einnahme innerhalb von 24 Stunden. The One bezieht sich diskret auf die Äußerungen des ehemaligen Gesundheitsministers Konstanty Radziwiłł, der die Notwendigkeit der Einführung von Pflichtrezepten rechtfertigte, durch die, aus den Fingern gesogene Behauptung, dass Teenager in Polen EllaOne wie Bonbons schlucken. Der Preis für eine Tablette beträgt zwischen 100 und 250 PLN. Ein digitales Rezept kann 12 Stunden nach der Bestellung über die Website www.womenonweb.org bezogen werden. Während der Ausstellung war es möglich, die verfügbare Schokolade „The One” bei Bedarf zu nehmen.

The One Obiekt, instalacja / Objekt, Installation, 2018 11

Susanne Carl www.susanne-carl.de

Jestem absolwentką Akademii Sztuk Plastycznych w Norymberdze, odbyłam też szkolenie dla klaunów. Moje pasje to: sztuka, teatr i kreatywna praca z ludźmi. Często zastanawiałam się czy nie zdecydować się na wybór jednej z tych dziedzin, aby zająć się nią na poważnie. Jednak dalej za jmuję się wszystkim, jak dotychczas. Z czasem zauważyłam, że wszystkie te formy wyrazu splatają się ze sobą. W ich wzajemnym oddziaływaniu powstają nowe, zaskakujące powiązania. To sprawia najwięcej radości. Czasami chętnie podglądam wiewiórki w ogrodzie.

Ich bin Absolventin der Akademie der bildenden Künste in Nürnberg. Meine Leidenschaften sind Kunst, Theater und die kreative Arbeit mit Menschen. Oft dachte ich, dass ich mich ausschließlich für eine davon „entscheiden“ sollte, um diese dann „richtig“ zu machen. Nichtsdestotrotz beschäftigte mich alles weiter. Inzwischen sehe ich, dass all diese Ausdrucksformen miteinander verwoben sind. In dieser Wechselwirkung entstehen immer wieder neue, überraschende Verbindungen. Das macht mir Freude. Und manchmal schaue ich nur gerne dem Eichhörnchen im Garten zu.

Być jakąś osobą (personą) znaczy nie mniej nie więcej jak nosić jakąś maskę. Role do których zostaliśmy wewnętrzne wytrenowani, tak bardzo się z nami zrosły, że osoba, którą odgrywamy i nasza własna tożsamość stały się jednością. W swoim, realizowanym od dłuższego czasu, projekcie Susanne Carl wykorzystuje maskę i kostium, aby wejść w rolę kogoś, kim nigdy by nie była. Za pomocą maski i różnych kostiumów artystka wciela się w dziesiątki osób, każda z nich wydaje nam się kimś innym, dopiero po uważnym spojrzeniu widzimy, że każda z nich ma tę samą twarz.

Eine Person zu sein heißt nichts anderes, als eine Maske zu tragen. Die Rollen, zu denen wir intern geschult wurden, sind so sehr mit uns verbunden, dass die Person, die wir spielen, und unsere eigene Identität eins geworden sind. In ihrem langjährigen Projekt nutzt Susanne Carl eine Maske und ein Kostüm, um in die Rolle eines Menschen zu schlüpfen, der man nie sein würde. Mit Hilfe einer Maske und verschiedenen Kostümen nimmt die Künstlerin Dutzende von Menschen auf, von denen jeder jemand anders zu sein scheint. Nur nach einem genauen Blick bemerken wir, dass alle das gleiche Gesicht haben.dass jeder von ihnen das gleiche Gesicht hat.

Nie jestem na tym Ĺ&#x203A;wiecie / Ich bin nicht auf dieser Welt Inscenizowanie fotografie z akcji artystycznej w Krakowie / Inszenierte Fotografie von der Kunstaction in Krakau, 2018 13

Katrina Daschner www.katrinadaschner.net

Związana jest ze środowiskiem LGBT, w latach 2001–2002, zaraz po ukończeniu Akademii Sztuk Pięknych, razem z Johanną Kirsch i Stefanie Seibold założyła w dawnym zakładzie fryzjerskim Salon Lady Chutney – nieformalną przestrzeń performatywną. Od 2003 roku występowała w muzyczno -performerskim kolektywie dziewczyńskim SV Damenkraft, a w 2009 roku założyła queerowy Club Burlesque Brutal.

Sie ist eng mit der LGBT-Gemeinschaft verbunden. In den Jahren 2001-2002 gründete sie im ehemaligen Friseurladen unmittelbar nach ihrem Abschluss an der Akademie der bildenden Künste zusammen mit Johanna Kirsch und Stefanie Seibold den Salon „Lady Chutney“ – ein informeller Performances Raum. Ab 2003 trat sie im Musik- und Performance -Mädchenkollektiv SV Damenkraft auf und gründete 2009 den Queer-Club Burlesque Brutal.

Parole Rosette to przewrotny niemy musical, w którym muzykę słyszymy tylko uszami wyobraźni. Po scenie Teatro Regio w Turynie maszerują kobiety. Jedna grupa ubrana w długie, antycznie udrapowane szaty, druga w stylu hippicznym: spodnie, skórzane staniki jak uprzęże, epolety z kolorowych włosów. Po chwili kobiety łączą się w pary i odgrywają erotyczną pantomimę. Kamera śledzi ich ruchy, podąża za krzywiznami ciała, całkiem zabawnie korespondującymi z architekturą wnętrza teatru. Pośladki imitują welwetowe fotele, kapiąca krew, ociekający kryształami żyrandol – a może to klasyczna architektura jest wzorowana na proporcjach i krzywiznach kobiecego ciała?

Ein zwiespältiges, stummes Musical, in dem wir die Musik nur mit den Ohren der Phantasie hören können. Über die Bühne des Teatro Regio in Turin marschieren Frauen. Eine der Gruppen in langen, nach antiker Art drapierten Gewändern, die andere im Reiterstil: Hosen, Leder-BHs wie Geschirre, Epauletten mit bunten Haaren. Nach einer Weile bilden die Frauen Paare und spielen erotische Pantomime. Die Kamera folgt ihren Bewegungen, folgt den Kurven der Körper, die lustigerweise der Innenausstattung des Theaters entsprechen. Das Gesäß imitiert samtene Sessel, tropfendes Blut, tropfende Kristallkronleuchter – oder vielleicht wurde diese klassische Innenarchitektur nach den Proportionen und Krümmungen des weiblichen Körpers empfunden?

Parole Rosette Wideo / Video, 8.57 min, 2012, Austria / Österreich Reżyseria / Regie: Katrina Daschner Scenariusz / Drehbuch: Katrina Daschner Zdjęcia / Kamera: Hannes Böck Obsada / Besetzung: Ernesta Imperialista, Subsilk, Shu La Shu, Oh Wildnis, Miss Bourbon, Frankie Fierce Dystrybucja i prawa autorskie / Vertrieb und Urheberrechte: sixpackfilm 15

fot. Keymo, makijaż: Ida Gozdek, Iwonę Demko i Keymo reprezentuje TA Fundacja i TA Galeria feministyczna, www.tafundacja.org

Iwona Demko

www.iwonademko.art.pl www.facebook.com/iwona.demko.femina

Dziewczyna z Bieszczad. Urodzona w 66. rocznicę odnalezienia Wenus z Willendorfu, 7 sierpnia 1974 roku w Sanoku. Dawno temu skończyła Wydział Rzeźby na ASP w Krakowie. Teraz pracuje na macierzystej uczelni z tytułem doktory habilitowanej. Buntowniczka z urodzenia. Wegetarianka od ponad dwudziestu lat. Jedno dziecko – syn Claudel. Nigdy nie wyszła za mąż. Wierząca – gorąco wierzy w feminizm i waginatyzm – religię, którą sama stworzyła.

Das Mädchen aus Bieszczady. Geboren am 66. Jahrestag nach dem die Venus von Willendorf gefunden wurde, am 7. August 1974 in Sanok. Vor langer Zeit absolvierte sie die Fakultät für Bildhauerei an der Akademie der Schönen Künste in Krakau. Jetzt arbeitet sie dort als Dozentin. Eine Rebellin von Geburt an, Vegetarierin seit über zwanzig Jahren. Einen Sohn - Claudel. Sie hat nie geheiratet. Gläubig – sie glaubt fest an Feminismus und „Vaginatismus“ – eine Religion, die sie selbst geschaffen hat.

Kobieta nie zawsze chce zostać matką, choć przywykliśmy myśleć, że jest inaczej. Są kobiety, które nie chcą mieć dziecka w danej chwili, a są i takie, które nigdy nie zdecydują się na macierzyństwo. Nie jest to choroba, nie jest to tragedia, jest to normalny stan rzeczy. Taki jest ich wybór. Kiedy takie kobiety robią test ciążowy, jest to jedna z najbardziej stresujących chwil w ich życiu. Jeśli pojawia się jedna kreska oddychają z ulgą, bo jest to wynik dla nich pozytywny, chociaż na ulotce towarzyszącej testowi jedna kreska odnosi się do wyniku negatywnego. Zaburzenie nerwicowe będące lękiem przed ciążą to majeutofobia.

Eine Frau möchte nicht für immer Mutter sein, obwohl wir daran gewöhnt sind, dass es anders ist. Es gibt Frauen, die zu einem bestimmten Zeitpunkt kein Kind haben wollen, und es gibt auch solche, die sich niemals für die Mutterschaft entscheiden. Es ist keine Krankheit, es ist keine Tragödie, es ist ein normaler Zustand. Das ist ihre Wahl. Wenn solche Frauen einen Schwangerschaftstest machen, ist dies einer der stressigsten Momente in ihrem Leben. Wenn eine einzelne Linie erscheint, atmen sie erleichtert auf, weil es ein positives Ergebnis für sie ist, obwohl auf dem Blatt, das den Test begleitet, ein Strich auf das negative Ergebnis verweist. Große Angst vor Schwangerschaft ist eine neurotische Störung und heißt Majetophobie.

Wynik pozytywny lub majeutofobia / Positives Ergebnis oder Majetophobie Instalacja z użyciem testów ciążowych oraz historii kobiet, 2018 Installation mit Schwangerschaftstests und Geschichten der Frauen, 2018

fot. Grażyna Makara

Monika Drożyńska www.monika.drozynska.pl

Artystka gorlicka. Pracująca pod pseudonimem Modny Drobiazg. Hafciarka, aktywistka, fashion victim. Zbieraczka butów. W swojej sztuce porusza zagadnienia glamouru i dy skursu.

Eine Künstlerin aus Gorlice. Sie arbeitet unter dem Pseudonym Modny Drobiazg. - Stickerin, Aktivistin, Fashion Victim. Schuhsammlerin. In ihrer Kunst diskutiert sie die Fragen von Glamour und Diskurs.

Myśli srebrne i złote to zapisane techniką haftu ręcznego na tkaninie słowa, słóweczka, wyrazy, frazesy, gadki-szmatki, banały, bzdety. Je wszystkie mam na myśli, chodzę z nimi i się przesypiam, aż się uprawomocniają i układają z innymi w zdania, czasem bezsensowne, a czasem sensowne. Czasem są skądś, a czasem znikąd. Zwroty w różnych językach, a w jednym porządku, z róż nych kontekstów wyrwane i w nowe konteksty wsadzone. Wy kluczające się nawzajem, ośmieszające same siebie i wydarzenia z których zostały zaczerpnięte i samą autorkę.

Silberne und goldene Gedanken - es sind Wörter, Wörtchen, Plattitüden, Geschwätz-Tücher, Klischees, Müll - mit Techniken der Handstickerei auf das Gewebe geschrieben. Ich meine sie alle, ich gehe mit ihnen und schlafe mit ihnen, bis sie fertig sind und sich mit anderen Wörtern in Sätzen zu sammensetzen, manchmal bedeutungslos und manchmal ver nünftig. Manchmal sind sie aus dem Irgendwo und manchmal aus dem Nichts. Phrasen in verschiedenen Sprachen, in einer Reihenfolge, aus verschiedenen Kontexten herausgerissen und in neue Kontexte eingefügt. Sie schließen sich einander aus, machen sich selbst und die Ereignisse lächerlich, aus denen sie genommen wurden und auch die Autorin selbst.

Poroniła czy zabiła / Sie hat das Kind verloren oder es getötet z cyklu Myśli srebrne i złote / aus dem Zyklus Silberne und goldene Gedanken Haft ręczny: nić na tkaninie bawełnianej / Handstickerei: Faden auf Baumwollstoff, 15,5×22,3 cm, 2016 Dzięki uprzejmości / Dank : Biuro Wystaw / Fundacja Polskiej Sztuki Nowoczesnej

Paulina Górniak www.paulina-gorniak-art.pl Przyszła na świat w poniedziałek o 10:10. Zawsze była twardą wojowniczką, stąd też wybrała rzeźbę, którą skończyła bez żadnych wyróżnień i pochwał. Niedawno wywróciła swoją twórczość do góry nogami i teraz skupia się na poszukiwaniu siebie. Porusza tematy, które często są poukrywane i wmiatane pod dywan. Dużo czasu spędza w ogrodzie, gdzie hoduje naturę. Lubi poranne siedzenie na grzędzie w szlafroku popijając kawę. Nie lubi, jak w ostatniej kromce chleba przegryzie ziarno kminku.

Każde niemowlę zaraz po urodzeniu przechodzi zabieg odcięcia pępowiny. Amputacji więzi łączącej matkę z dzieckiem. Drugi raz rodzice przecinają metaforyczną pępowinę dziecka u progu jego dojrzałości. Moje odcięcie pępowiny nie nastąpiło ani przy narodzinach ani przy wejściu w dorosłość. Mój zabieg oddziele nia się musiałam przeprowadzić sama. Musiałam odizolować się od toksycznej więzi. Musiałam podjąć najważniejszą dla mnie decyzję. Czy mam siłę zawalczyć o siebie? Wybór ten sprawił, że wreszcie jestem sobą, jestem wolna.

Sie kam an einem Montag um 10:10 Uhr auf die Welt. Sie war immer eine harte Kriegerin, daher entschied sie sich für die Skulptur, die sie ohne irgendwelche Auszeichnungen oder Lobeshymnen fertig stellte . Sie hat kürzlich ihre ganze Arbeit auf den Kopf gestellt und konzentriert sich jetzt auf die Suche nach sich selbst. Sie berührt Themen, die oft versteckt und unter den Teppich gekehrt werden. Sie verbringt viel Zeit im Garten, wo sie die Natur hütet. Am liebsten sitzt sie morgens mit ihrem Kaffee im Bademantel. Sie mag nicht, wenn sie bei der letzten Scheibe Brot auf einen Kümmelsamen beißt. Beim jeden Kind wird gleich nach der Geburt die Nabelschnur durchschnitten: Amputation der Bindung zwischen Mutter und Kind. Zum zweiten Mal durchschneiden die Eltern die metapho rische Nabelschnur des Kindes an der Schwelle zum Erwachsen werden. Mein Durchschneiden der Nabelschnur fand weder bei der Geburt noch beim Eintritt in das Erwachsenenalter statt. Ich musste meine Trennung selbst durchführen. Ich musste mich aus der krankhaften Bindung lösen. Ich musste die wichtigste Entscheidung für mich treffen. Habe ich die Kraft, für mich selbst zu kämpfen? Diese Wahl hat mich endlich zu mir selbst gebracht - ich bin frei.

Zabieg / Eingriff Fotografie / Fotografie, 50Ă&#x2014;100 cm, 2018 21

Ute Grabowsky Przyszła na świat 5.12.1962 jako pierwsza z bliźniaków. Może z tego powodu spotkania z innymi ludźmi są dla niej najważniejszymi rzeczami na świecie. Z zaciekawienia człowiekiem podjęła studia medyczne, później jednak zdecydowała się zostać fotografką. Mieszka ze swoim mężem w Bonn – ale najchętniej podróżuje po świecie, aby poznać historię innych ludzi – i tańczyć tango – które jest jej wielką pasją. Tolerancja dla innych społeczeństw i ich planów na życie jest dla niej ważniejsza niż codzienna egzystencja.

Abaya to nazwa okrycia, które noszą kobiet w Jemenie, okrycia, które podobnie jak burka czy czador całkowicie maskuje kobiece ciało. Pod nim jednak kłębią się emocje, jakie towarzyszą wielu kobietom w każdym innym miejscu. Emocje i tożsamość były tematem projektu, który niemiecka fotografka Ute Grabowsky zrealizowała podczas warsztatów fotograficznych w Sanaa, stolicy Jemenu. Centralnym pytaniem, które pojawiło się w czasie wykonywania zdjęć, było pytanie o to, co jest „dozwolone”. W zachodniej sztuce prawie nie ma tematów tabu, a tam sztuka prawie nie istnieje, natomiast jest całe mnóstwo zakazów. Na żadnym zdjęciu, które powstało, nie można było ujrzeć twarzy modelki. A przyszłe fotografki chciały wykonywać portrety.

www.photothek.de www.facebook.com/Ute.Grabowsky Ute erblickte als erster Zwilling am 05.12.1962 in Dortmund das Licht der Welt. Vieleicht liegt es daran, dass die Begegnung mit Menschen für sie immer das Wichtigste im Leben ist. Aus Interesse am Menschen hat sie zuerst Medizin studiert um dann doch lieber Fotografin zu werden. Sie lebt mit ihrem Mann in Bonn - aber am liebsten ist sie in der Welt unterwegs um Geschichten mit anderen Menschen zu teilen - und um Tango tanzen - ihre Leidenschaft. Toleranz für andere Gesellschaften und Lebenspläne sind ihr so wichtig wie das tägliche Brot. Abaya ist der Name des Mantels, den Frauen im Jemen tragen, der wie Burka oder Tschador den weiblichen Körper vollständig verhüllt. Unter ihm jedoch schwanken die Emotionen, die viele Frauen an jeden anderen Ort begleiten. Emotionen und Identität waren das Thema des Projekts, das die deutsche Fotografin Ute Grabowsky während eines Fotoworkshops in Sanaa, der Hauptstadt von Jemen, realisiert hat. Die zentrale Frage, die während der Fotoaufnahmen gestellt wurde, war die Frage, was „erlaubt” ist. Auf keinem der Fotos durften Gesichter zu sehen sein. Die zukünftigen Fotografinnen wollten lernen Porträts zu machen.

Bo czerwona sukienka nie czyni lata z cyklu Abaya / Weil ein rotes Kleid keinen Sommer macht aus dem Zyklus Abaya Fotografia / Fotografie, 32,5Ă&#x2014;32,5 cm

Grupa 20 minut www.facebook.com/grupa.dwadziesciaminut Elżbieta Sowa, Katarzyna Godyń-Skoczylas i Małgorzata Kaczmarska - poznały się podczas studiów, gdzie codziennie pokonywały sporo schodów, w górę i w dół, by wspólnie malować. Po studiach każda pokonywała już swoje schody. To, co połączyło je po latach, to podobna postawa wobec Sztuki – scharakteryzowana we wspólnym manifeście artystycznym. W ramach grupy pokazują wspólne projekty. Ich sztuka, mimo, że oparta na rzeczywistości i bardzo w nią uwikłana, traktowana jest przez nie jako sfera sacrum. Lubią prowadzić długie rozmowy o sztuce, nosić obrazy na wystawy – szczególnie te duże i ciężkie, operować wkrętarką, wiertarką i młotkiem, by potem wyglądać pięknie i bosko – takie 100% Kobiety. Kadry to film, w którym kolejne sceny z życia artystek, z jego realizmem i zatarciem pamięci w czasie, układają się w rodzaj kadrów; prace związane z codziennością – prace domowe, z typowymi czynnościami wykonywanymi każdego dnia przede wszystkim przez kobiety, które przywykło obarczać się odpowiedzialnością za tę sferę życia, jak choćby przygotowanie posiłku – trudno odróżnić od działań twórczych takich jak mieszanie farb lub gruntowanie płótna. 24

Elżbieta Sowa, Katarzyna Godyń-Skoczylas und Małgorzata Kaczmarska lernten sich während ihres Studiums kennen, wo sie jeden Tag viele Treppen hoch und runter stiegen, um gemeinsam zu malen. Was sie nach Jahren wieder verband, ist eine ähnliche Haltung gegenüber der Kunst. Sie wird, obwohl sie auf der Wirklichkeit beruht und sehr damit verstrickt ist, von ihnen als die „Sphäre des Sacrums“ behandelt. Sie führen gerne lange Gespräche über Kunst, tragen gemeisam die Gemälde für Ausstellungen – besonders jene großen und schweren, arbeiten mit einem Schraubenzieher, einer Bohrmaschine und einem Hammer, um später schön und göttlich auszusehen – wie 100%tige Frauen. Es ist ein Film, in dem aufeinanderfolgende Szenen aus dem Leben der Künstlerinnen mit ihrem Realismus und dem Verschwimmen der Erinnerung im Laufe der Zeit eine Art von Rahmen bilden; Alltägliches Leben – Hausarbeit, mit typischen Tätigkeiten, die vor allem von Frauen ausgeübt werden. Es ist üblich, dass für diese Lebensbereiche Frauen verantwortlich sind, wie zum Beispiel die Zubereitung von Mahlzeiten. Diese Tätigkeiten können sie nun schwer von den kreativen Arbeiten, wie Mischen von Farben oder Grundieren von Leinwänden unterscheiden.

Kadry / Szenen Wideo / Video 7.03 min, 2016

Katharina Gruzei www.katharinagruzei.com Urodzona w 1963 roku, mieszka i pracuje w Linz i Wiedniu. Absolwentka Instytutu Sztuk Pięknych Uniwersytetu Sztuki i Projektowania w Linz, Uniwersytetu Californijskiego w Santa Barbara i Akademii Sztuk w Berlinie. Jest laureatką m.in. Nagrody dla Najlepszego Eksperymentalnego Filmu Krótkometrażowego na Festiwali Filmowym w Nashville, USA, (2013); Nagrody Miasta Linz, 2013) Nagrody na Festiwalu Niezależnych Filmów Krótkometrażowych, (2012). Przebywała na wielu rezydencjach artystycznych m.in. w Paryżu, Moskwie, Amsterdamie, była asystentką Ines Doujak podczas letniej Akademii Sztuk Pięknych w Salzburgu (2009). Zainspirowana pierwszym filmem braci Lumière, który pokazuje robotników opuszczających bramę fabryki, Gruzei rozpoczyna swoją pracę wideo we wnętrzu wyłaniającym się z ciemności. Grupa, w większości kobiecych postaci, idzie ciemnym, migoczącym korytarzem, wydaje się być groźna,jakby opuszczając fabrykę udawała się na demonstrację. Jak bardzo zmieniły się warunki pracy, z jakimi problemami mierzą się współczesne pracownice, jak zmienił się świat pracy na przestrzeni ostatniego stulecia i czy zmianę tę widać na twarzach bohaterów filmu austriackiej artystki? 26

Geboren 1963, lebt und arbeitet in Wien und Linz. Studium an der Kunstuniversität Linz, Studienaufenthalte am Art Department der University of California Santa Barbara und an der Universität der Künste Berlin. Gruzei arbeitet mit Fotografie, Film, Video, Installationen, Performances im medialen Übertrag, Sound und Objekten. Sie war Dozentin an der Stanford University Kalifornien. Für ihre Arbeiten bekam sie viele Preise und Auszeichnungen u.a: Filmfestival in Nashville, USA (2013), Preis der Stadt Linz (2013), VAM Nachwuchspreis – Vienna Independent Shorts. Sie war Assistentin von Ines Doujak an der Sommerakademie der Schönen Künste in Saltzburg. Inspiriert durch den ersten Film der Gebrüder Lumière, der den Arbeitern zeigt, wie sie eine Fabrik verlassen, beginnt Katarina Gruzei ihre Videoarbeiten in einem Innenraum, der aus der Dunkelheit auftaucht. Die Gruppe läuft einen dunklen Korridor entlang, als ob sie die Fabrik verlassen wollten, um zu einer Demonstration zu gehen. Wie haben sich die Arbeitsbedingungen verändert, wie hat sich die Arbeitswelt im letzten Jahrhundert verändert und wie lässt sich diese Veränderung auf den Gesichtern der Heldinnen und Helden des Kunstvideos ablesen?

Pracownice opuszczajÄ&#x2026; fabrykÄ&#x2122; / Die ArbeiterInnen verlassen die Fabrik Wideo / Video, 11.15 min, 2012 Dystrybucja i prawa autorskie / Vertrieb und Urheberrechte: sixpackfilm

Dorota Hadrian

Z pochodzenia Ślązaczka, urodzona 1 stycznia 1984. Wychowana na katowickim blokowisku, gdzie odnalazła pasję tworzenia. Od najmłodszych lat ambitna traperka, pasjona tka jazdy konnej i nart, amatorka misji niemożliwych. W 2010 roku ukończyła Wydział Rzeźby krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych. Już podczas studiów rozpoczęła utopijny projekt macierzyństwo. Obecnie sama wychowuje dwoje adeptów bytomskiej szkoły muzycznej. Macierzyństwo, osobiste doświadczenia i trudy codzienności są jej inspiracjami do działań artystycznych.

Ursprünglich aus Schlesien, geboren am 1. Januar 1984. Von frühester Jugend an eine ehrgeizige Trapperin, begei sterte Reiterin und Skifahrerin, - mit Leidenschaft erfühlt sie unmögliche Missionen. Im Jahr 2010 absolvierte sie die Fakultät für Bildhauerei an der Akademie der Schönen Künste in Krakau. Bereits während ihres Studiums begann sie ein utopisches Projekt: Mutterschaft. Jetzt zieht sie zwei Schüler von der Bytom Musikschule groß. Mutterschaft, persönliche Erfahrungen und die Härten des Alltags sind ihre Inspirationen für künstlerische Aktivitäten.

Pomnik jest symbolem, narzędziem do budowania i tworzenia kultury oraz pamięci społeczno-narodowej. Swoim istnieniem podtrzymuje tradycję, nadaje porządek hierarchii społecznej. Ktoś powiedział „Jakie pomniki, taki Naród”. Projekt Papieżyca to pomnik kobiety, która stanęła na czele Kościoła katolickiego jako Jan VIII. Postać kobiety Papieża złamała i podważyła tradycję i obowiązujące reguły patriarchalnego społeczeństwa. Artystka świadomie posługuje się formą pomnika, z jednej strony polemizuje z obecnym rynkiem pomnikowym w Polsce, a z drugiej chce zwrócić w ten symboliczny sposób uwagę na ciągle aktualny problem wykluczenia kobiet.

Das Denkmal ist ein Symbol, ein Werkzeug zum Aufbau und zur Schaffung von Kultur sowie eines sozial-nationalen Gedächtnisses. Jemand sagte: „Wie die Denkmäler so das Volk”. Das Projekt „Päpstin” ist ein Denkmal für eine Frau, die als Johannes VIII an der Spitze der Kirche stand. Die Frau als Papst brach und untergrub die Tradition und die verbindlichen Regeln der patriarchalen Gesellschaft. Die Künstlerin benutzt die Form eines Monuments: einerseits polemisiert sie mit dem gegenwärtigen „Denkmal-Wahn“ in Polen, andererseits will sie so auf das immer noch aktuelle Problem der Ausgrenzung von Frauen aufmerksam machen.

Papieżyca / Päpstin Pomnik, tworzywo sztuczne / Denkmal, Kunststoff, 2,2×1,5×0,8 m, 2018 29

Nora Klein www.noraklein.de

Nora Klein, urodzona w 1984 roku, zajmuje się w swojej twórczości fotografią dokumentalną, przede wszystkim tematami, które ukazują ludzi poza ich kulturowym kręgiem: fascynuje ją to, co niewidzialne. Podczas studiów w Hochschule w Hannoverze i Danish School of Media and Journalismus w duńskim Aarhus nauczyła się opowiadać historie za pomocą obrazów. Obecnie pracuje jako wolna fotografka dla ponadregionalnych gazet i czasopism, dzieląc jednocześnie swój czas pomiędzy długofalowe projekty, które ją poruszają, i które, wspierane przez liczne fundacje, prezentowane są później na wystawach lub w formie publikacji. Mieszka w Niemczech w Erfurcie.

Geboren 1984, beschäftigt sie sich in ihrer Arbeit als Dokumentarfotografin vor allem mit Themen, die Menschen aus ihrem Kulturkreis bewegen: Sie fasziniert dabei das Unsicht bare. Während ihres Studiums an der Hochschule Hannover und der Danish School of Media and Journalismus in Aarhus/Dänemark lernte Nora Klein das Geschichten erzählen mittels Bildern kennen. Derzeit arbeitet sie als frei schaffende Fotografin für überregionale Zeitungen und Magazine. Gleichzeitig widmet sie sich langfristig Themen, die sie bewegen. Ihre von zahlreichen Stiftungen geförderten Projekte werden in Form von Ausstellungen oder Büchern veröffentlicht. Nora Klein lebt in Erfurt/Deutschland.

Nora Klein w swojej pracy odwołuje się do książki Gustawa Flauberta Pani Bovary, która wywołała tak wielkie oburzenie, że zarówno autorowi, jaki i wydawcom wytoczono proces o „obrazę moralności”. Klein konfrontuje dwa różne typy zdjęć. Z jednej strony, fotografując miejsca, w których została osadzona akcja powieści Flauberta, pokazuje nam ich atmosferę oraz konkretne lokalizacje jak sala ratusza, zamek, kościół. Drugi typ obrazów to zdjęcia inscenizacji baletowej Madame Bovary, którą zrealizował Jörg Mannes w Staatsballett w Hannoverze.

Nora Klein bezieht sich in ihrer Arbeit auf das Buch von Flaubert „Frau Bovary“, das so viel Empörung hervorrief, dass sowohl der Autor als auch die Verleger wegen „Beleidigung“ verklagt wurden. Nora Klein stellt zwei verschiedenen Arten von Fotos gegenüber. Auf einer Seite fotografiert sie Orte, an denen Flauberts Roman spielt und zeigt uns die Atmosphäre und konkrete Schauplätze: die Halle des Rat hauses, das Schloss, die Kirche. Die zweite Art von Bildern sind Fotos von Madame Bovarys Ballettproduktion, die Jörg Mannes im Staatsballett in Hannover gemacht hat.

Fokus Bovary Fotografia / Fotografie, 51Ã&#x2014;63 cm

fot. Janek Boguslawski

Kolektyw Łaski @nowyspiewnikpatriotyczny Julia Golachowska (1992), Jagoda Kwiatkowska (1991) i Anna Shimomura (1992) poznały się w Pracowni Działań Przestrzennych prof. Mirosława Bałki na Wydziale Sztuki Mediów ASP w Warszawie. Studiują też na Uniwersytecie Warszawskim. Mają różne zainteresowania, połączyło je działanie na polu sztuki zaangażowanej. Nowy Śpiewnik Pa triotyczny to ich pierwszy wspólny projekt. Śpiewanie piosenek patriotycznych to jedna z najbardziej jednoczących i popularnych praktyk pamięci. Pieśni niepodległościowe z tego okresu, z dzisiejszej perspektywy okazują się problematyczne – pozbawiają kobiety podmiotowości, przedstawiając je jako trofea dla walecznych żołnierzy, kreują romantyczny wizerunek wojny, utrwalają podziały klasowe i etniczne. Pragniemy napisać (przepisać) te teksty na nowo – tak, abyśmy mogli cieszyć się niepodległością i tradycją bez przymykania oka na mizoginię, militaryzm i rasizm. Zbliżająca się stuletnia rocznica mobilizuje nas do uczczenia jej za pomocą głosu. Proponujemy, aby to chóralny śpiew stał się symbolem naszego prawa do głosu wyborczego. Chciałybyśmy zaprosić Polki i Polaków, aby dzięki zaproponowanym przez nas nowym tekstom pieśni, dokonali subwersywnego działania na rzecz równości. 32

Julia Golachowska (1992), Jagoda Kwiatkowska (1991) und Anna Shimomura (1992) trafen sich im Studio für räumliche Aktivitäten von Prof. Mirosław Bałka an der Akademie der Schönen Künste in Warschau. Gleichzeitig studieren sie auch an der Universität von Warschau. Obwohl sie viele unterschiedliche Interessen haben, wurden sie durch die Tätigkeit im Bereich der engagierten Kunst zusammengeführt. Das neue Patriotische Liederbuch ist ihr erstes gemeinsames Projekt. Singen von patriotischen Liedern ist eine beliebte Erinnerungspraktik. Unabhängigkeitslieder aus dieser Zeit erwei sen sich aus heutiger Sicht als problematisch – sie sprechen Frauen ihre Subjektivität ab, präsentieren sie als Trophäen für tapfere Soldaten, schaffen ein romantisches Kriegsbild und bewahren Klassen – und ethnische Spaltungen. Wir wollen diese Texte neu schreiben /umschreiben – damit wir Unabhängigkeit und Tradition genießen können, ohne vor Frauenfeindlichkeit, Militarismus und Rassismus die Augen ver schließen zu müssen. Wir schlagen vor, dass dieser Chorgesang ein Symbol unseres Wahlrechts ist. Wir möchten polnische Frauen und Männer bitten, mit dem, von uns voergeschlagenen Text, subversive Aktionen für die Gleichstellung durchzuführen.

Nowy Śpiewnik Patriotyczny / Das neue patriotische Liederbuch Performance – karaoke, 2018 Opracowanie graficzne śpiewnika / Graphishe Gestaltung: Karolina Ciepielewska

fot. Martin Peterdamm

Maria Kossak

www.mariakossak.com www.facebook.com/maria.kossak.berlin

Jej pierwsze doświadczenia życiowe to podzielony Berlin lat osiemdziesiątych. Okazał się być dla dziewczyny z katolicko-arystokratycznej, polskiej rodziny osobliwą sceną poszukiwań egzystencjalnych: jako artystka i emigrantka była zmuszona znaleźć indywidualną formułę na przeżycie w bezkompromisowej dżungli rozdartego miasta.

Ihre erste Lebenserfahrung ist das geteilte Berlin der Achtzigerjahre. Es erwies sich für ein Mädchen aus einer katholisch-aristokratischen polnischen Familie als eigentümliche Szene der existentiellen Suche: als Künstlerin und Emigrantin war sie gezwungen, im kompromisslosen Dschungel der zerrissenen Stadt, eine individuelle Überlebensformel zu finden.

Praca Marii Kossak została wykonana, w dosłownym tego słowa znaczeniu, na jej własnym ciele. Staje się ono, poprzez wykorzy stanie artystycznych środków wyrazu sztuki performance, video i fotografii, obiektem zarówno prezentacji, jak i projekcji. Spe cyficzna, podwójna perspektywa pracy dotyka sedna toczącej się obecnie debaty na tematy zawarte w hashtagach #metoo #mychoice # herstory. Artystka sięgnęła do metafory niesław nego narzędzia aborcji, drucianego wieszaka i łączy go z sym boliką zaczerpniętą z chrześcijaństwa, judaizmu i islamu, jaką jest dziewiczy welon czy krwawoczerwony pasek panny młodej. fr. tekstu Constanze Kleiner, tł. Anna Tyszecka

Maria Kossaks Arbeit wurde im wörtlichen Sinn des Wortes an ihrem eigenen Körper ausgeführt. Sie wird durch den Einsatz künstlerischer Ausdrucksmittel von Performance Art, Video und Fotografie zum Objekt von Präsentation und Projektion. Die spezifische, doppelte Perspektive der Arbeit berührt den Kern der laufenden Debatte über Themen, die in den Hashtags #me too #mychoice #herstory enthalten sind. Die Künstlerin hat die Metapher des berüchtigten Abtreibungswerkzeugs – einen Drahtbügel – benutzt und verbindet dies mit der Symbolik aus Christentum, Judentum und Islam: dem jungfräulichen Schleier oder dem blutroten Gürtel der Braut.

Hashtag - I will never be #MariaMagdalena Wydruk na pcv / Druck PCV, 50×40 cm, 2018 Zdjęcia / Foto: Martin Peterdamm

fot. Michał Żak

Anna Krenz www.annakrenz.net Kobieta Poznania, urodzona 6.06.1976 roku. Od 2003 roku jest polską księżniczką na emigracji w Berlinie. Ukończyła architekturę na Politechnice Poznańskiej i Architectural Association w Londynie. Zawsze chodziła swoimi drogami, wymykając się kategoriom i szufladkom. Jest samoukiem, sztuka jest dla niej najważniejsza, rysowanie jest dla niej jak oddychanie. W swojej twórczości już od zawsze zajmuje się krytycznym spojrzeniem na tematy polityczne, kobiece i religijne. Ma jedno dziecko, syna Antona Lee. I to starczy. Transparent wykonany został przez artystkę zarówno jako przedmiot użytkowy i znalazł się na demonstracjach dotyczących praw kobiet w Berlinie, jak i obiekt artystyczny. Sztuka dzisiaj coraz częściej wchodzi w przestrzeń publiczną, tak, że zaciera się granica pomiędzy galerią i ulicą. Do wykonania swojego transparentu Anna Krenz wykorzystała koronkę. Jest to bardzo kobiecy materiał, prawie intymny, zasłania, ale i odkrywa. Biało-czerwony, jak polska flaga, jednak czerwień symbolizuje również krew. W przestrzeni ulicy działa nie/oczekiwanie, inaczej niż w przestrzeni galerii sztuki.

Die Frau aus Posen, geboren am 6.6.1976. Seit 2003 ist sie eine polnische Prinzessin im Exil in Berlin. Sie absolvierte die Technische Universität in Posen und die Architectural Association in London. Sie ging immer ihre eigenen Wege, entging Kategorien und Schubladen. Sie ist Autodidaktin – Kunst ist für sie am wichtigsten und Zeichnen ist wie Atmen für sie. In ihrer Arbeit hatte der kritische Blick auf politische, weibliche und religiöse Themen immer eine große Bedeutung. Sie hat ein Kind, ihren Sohn Anton Lee. Und es ist genug. Das Transparent wurde von der Künstlerin sowohl als Gebrauchsgegenstand hergestellt als auch auf Demonstrationen zu Frauenrechten in Berlin getragen als künstlerisches Objekt. Heute dringt Kunst zunehmend in den öffentlichen Raum, so dass die Grenze zwischen Galerie und Straße verschwimmt. Anna Krenz benutzte Spitze, für ihre Spruchbänder. Es ist ein sehr weibliches Material, fast intim, es deckt ab, entblößt aber auch. Weiß und Rot, wie die polnische Flagge, aber Rot symbolisiert auch Blut. Im Straßenraum wirkt es un/erwartet anders als in einer Kunstgalerie.

fot. Wojtek Drozdek

NIEzmienna WYtrwałość / UNveränderliche AUSdauer Transparent, koronka / Spruchband, Spitze, 2016

Kuki Kukuła katarzynakukula.com Urodziła się w małej zapyziałej miejscowości w Sosnowcu, Kolonie Cieśle. Odkąd pamięta las był jej domem, skąd czerpała inspiracje i spokój ducha. Jej mama często słyszała, że jej córka jest urodzoną malarką. Z jej wyboru losy splotły się tak, że trafiła na ASP w Krakowie, gdzie z koleżanką Agatą Kus założyła Grupę Kuku Kuku. Tak rozpoczęła się kariera Kuki Kukuły. Raz w dołku, raz na górce, ale niezmiennie do przodu. Pięć lat po studiach osiadła z powrotem na łonie matki natury w Koloniach Cieśle. W swojej pracowni tworzy i maluje esencje kobiecości, natury i pełni człowieczeństwa.

Katarzyna Kukuła tak pisze o swojej twórczości: Kobieca seksualność jest bardzo złożonym tematem. Przez lata narosły na jej temat różne koncepcje, a ona i tak ucieka z „szuflady” i zachowuje swoją świeżość. Jest tajemnicą. A ja, jak każdy czło wiek, uwielbiam odkrywać sekrety. Kobieca masturbacja przez długi czas była w naszej kulturze wypierana, nawet dzisiaj jest postrzegana jako coś dziwnego. Przecież kobieta powinna być nieśmiała, grzeczna i przyzwoita. Mężczyźni zawsze mogli wię cej. To się zmienia. Coraz częściej i śmielej mówimy o seksual ności, kobieca masturbacja jest obecna w artykułach, filmach i animacji. Oby tak dalej. Wolna kobieta, wolny świat. 38

Sie wurde in einem kleinen, vergessenen Dorf in Sosnowiec, Kolonie Cieśle, geboren. Ihre Mutter hörte oft, dass ihre Tochter eine geborene Malerin sei. So ging sie ihrem Schicksal entgegen, studierte an der Akademie der Schönen Künste in Krakau. Dort gründete sie mit ihrer Freundin Agata Kus die Kuku Kuku Gruppe. So begann Kuki Kukuła ihre Karriere. Mal im Loch, mal auf dem Hügel, aber immer nach vorne. Fünf Jahre nach ihrem Studium ließ sie sich in Kolonia Cieśle, im Herzen der Natur nieder. In ihrem Atelier kreiert und malt sie Essenzen von Weiblichkeit, Natur und Menschlichkeit. Katarzyna Kukuła schreibt über ihre Arbeit: weibliche Sexu alität ist ein sehr komplexes Thema. Im Laufe der Jahre sind verschiedene Konzepte über sie entstanden und sie läuft vor der „Schublade” weg und behält ihre Frische. Es ist ein Geheimnis. Und ich mag es, wie jeder Mensch, Geheimnisse zu entdecken. Weibliche Selbstbefriedigung wurde lange in unserer Kultur ver drängt. Auch heute noch wird sie als etwas Seltsames wahrge nommen. Schließlich sollte eine Frau schüchtern, höflich und anständig sein. Männer könnten immer mehr haben. Es ändert sich. Wir reden immer häufiger über Sexualität und weibliche Masturbation. Sie ist in Artikeln, Filmen und Animationen prä sent. Lass es uns so halten. Freie Frau, freie Welt.

Dotyk motyli / Hauch von Schmetterlingen Olej na płótnie / Öl auf Leinwand, 180×150 cm, 2016 39

fot. Beata Długosz

Małgorzata Markiewicz www.malgorzatamarkiewicz.com

Rzeźbiarka, matka – akrobatka. Absolwentka studiów magisterskich i doktoranckich na Wydziale Rzeźby ASP w Krakowie. Studiowała na uczelni Konstfack w Sztokholmie. Ciągle pracująca pomiędzy, w zakombinowanej wyrwie czasowo-przestrzennej. Autorka pomnika Gombrowicza na krakowskim Podgórzu. Wraz z Fundacją Razem Pamoja realizuje projekty w slumsie Mathare w Nairobi, Kenia. Od 2014 pracuje ze studentami na Wydziale Sztuki Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie. Obecnie marzy, żeby pojechać na rezydencję do Nowego Jorku oraz odwiedzić przyjaciela w Kapsztadzie. Współpracuje z galerią l’etrangere w Londynie.

Bildhauerin, Mutter – Akrobatin. Absolventin des MA und PhD Studiums an der Fakultät für Bildhauerei der Akademie der Schönen Künste in Krakau. Sie studierte an der Konstfack in Stockholm. Sie arbeitet immer „dazwischen“, in einer kombinierten Zeit-Raum-Lücke. Sie ist Autorin des Gombrowicz-Denkmals im Krakauer Stadtteil Podgórze. Zusammen mit der Stiftung Razem Pamoja realisiert sie Projekte im Mathare Slum in Nairobi, Kenia. Seit 2014 arbeitet sie als Dozentin an der Kunst Fakultät der Pädagogischen Universität in Krakau. Sie träumt gerade davon, nach New York zu gehen und einen Freund in Kapstadt zu besuchen. Sie arbeitet mit der Galerie l’etranger in London zusammen.

Fotografia użyta jako zdjęcie profilowe – manifest złości – na Facebooku wiosną 2017 roku podczas protestów społecznych przeciwko planowanemu zaostrzeniu prawa do przerywania ciąży. Na wystawie obecna była jako seria naklejek, które odwiedzające i odwiedzający wystawę mogli wziąć ze sobą, aby naklejać je w miejscach publiczny celem zawirusowania przestrzeni pozagaleryjnej.

Das Foto wurde als Profilfoto „Das Manifest der Wut“ auf Facebook im Frühjahr 2017 bei Protesten gegen die geplante Verschärfung des Abtreibungsgesetzes benutzt. Bei der Ausstellung war es als eine Serie von Aufklebern präsent. Die Besucher und Besucherinnen konnten diese mitnehmen, um sie an öffentlichen Orten zu befestigen und um in dem Raum außerhalb der Galerie den „Virus“ zu verbreiten.

Keep abortion safe & legal Druk cyfrowy na foli samoprzylepnej / Digitaldruck auf der Klebefolie, 10Ă&#x2014;7 cm, 2017 fot. Beata DĹ&#x201A;ugosz

Iza Moczarna-Pasiek www.moczarna-pasiek.com.pl Urodzona długo przed stanem wojennym. Aborcję na życzenie pamięta, chociaż wtedy nie sądziła, że kiedyś będzie musiała maszerować w deszczu w jej obronie. Odkąd pamięta, eksploruje kobiecość. Fotografuje kobiety po mastektomii, łyse kobiety i te, które dawno przekroczyły rozmiar 38. Codziennie dokłada wszelkich starań, aby różnorodność, w jakiej manifestuje się kobiecość była uznana i szanowana. Ciało kobiece jest polityczne i na tym polega jego dramat. Jest polem walki i nigdy nie należy tylko do swojej właścicielki. Najtrudniejsze jednak jest to, że wiele kobiet traktuje własne ciała jak pole walki w wojnie domowej. Robią to, aby dopasować je do modelu, który najczęściej nie wynika z ich własnych potrzeb ani potrzeb ich ciał. Model ten jest jedynie kopią wzorca sztucznie stworzonego przez mę żczyznę i jego kulturę. Uwikłane w wybory, które nie są ich własne, kobiety rzadko kiedy słuchają swoich własnych ciał i ich melodii. Aby stworzyć pracę Wolność Przyrostu, artystka poprosiła kobiety, żeby przysłały jej zdjęcia swoich fryzur łonowych. Każda z nich świadomie decyduje o tym jak chce, aby wyglądało jej łono. Nie podlega modzie ani żadnym nakazom. Jest wolna w swoim wyborze. 42

Geboren lange vor dem Kriegsrecht, zur einer Zeit als man eine Abtreibung nach Wunsch machen konnte. Damals dachte sie nicht, dass sie zu deren Verteidigung im Regen marschieren würde. Sie macht Fotos von Frauen nach einer Mastektomie, kahlen Frauen und solchen, die die Größe 38 längst überschritten haben. Jeden Tag bemüht sie sich, dafür zu sorgen, dass die Vielfalt, in der sich Weiblichkeit manifestiert, anerkannt und respektiert wird. Der weibliche Körper ist politisch und das ist sein Drama. Er ist ein Schlachtfeld und gehört nicht zu der Besitzerin. Der schwierigste Teil ist, dass viele Frauen ihre Körper als Schlachtfeld vie in einem Bürgerkrieg behandeln. Sie tun es, um dem Modell zu entsprechen, das meistens nicht aus ihren eigenen Bedürfnissen oder den Bedürfnissen ihres Körpers resultiert. Dieses Modell ist nur die Kopie eines Musters, das künstlich von einem Mann und seiner Kultur geschaffen wurde. Verfangen in Entscheidungen, die nicht ihre eigenen sind, hören Frauen selten ihrem eigenen Körper und Melodien zu. Um die Arbeit Freiheit des Wachstums zu schaffen, bat die Künstlerin Frauen, Fotos von ihren Schamhaarfrisuren zu schicken. Jede von ihnen weiss wie ihre Schoß aussehen sollte. Sie ist frei in ihrer Wahl.

Wolność Przyrostu / Freiheit der Wachstums Kolaż fotograficzny / Fotokolage, 135×170 cm, 2018 43

Małgorzata Malwina Niespodziewana www.niespodziewana.com Artystka, podróżniczka, doktora habilitowana na Wydziale Sztuki UP, autorka koncepcji ciała uniwersalnego, od ponad trzydziestu lat prowadzi dziennik. Interesują ją artystki piszące manifesty, teksty literackie i teksty o sztuce oraz artystki-awangardzistki – do tej pory w swoich pracach nawiązała do Katarzyny Kobro, Marii Jaremy i Erny Rosenstein. Od jedenastu lat mama Malwiny, feministka z mężem przy boku. Ma długie włosy, którymi często wyszywa. Ulubionymi motywami w jej sztuce są serce i łzy. Idea projektu artystycznego zatytułowanego Rewolta powstała ponad pięć lat temu i jest efektem obserwacji funkcjonowania w społeczeństwie córki artystki, która już we wczesnym wieku zaczęła zadawać pytania dotyczące relacji międzyludzkich. Okazało się, że wychowywana przez oboje rodziców i bez zakazów dziewczynka czuje w pewnych sferach swego życia ograniczenia i trudność wyjścia poza ustaloną konwencję zachowań. Podczas rozmów z córką zostały nazwane towarzyszące jej emocje, mogła dokonywać wyborów odpowiadających jej przekonaniom, a także uświadamiała sobie swoje możliwości. Tytułową Rewoltę należy rozumieć jako sprzeciw wobec istniejących norm. 44

Künstlerin, Reiseliebhaberin, Promotion an der Kunstfakultät der Pädagogischen Universität. Autorin von universellen Körperkonzepten, führt seit über 30 Jahren ein Tagebuch. Sie interessiert sich für Künstlerinnen, die Manifeste, literarische Texte und Texte über Kunst schreiben sowie für Avantgarde-Künstlerinnen. Sie hat sich bisher in ihren Arbeiten auf Katarzyna Kobro, Maria Jarema und Erna Rosenstein bezogen. Sie ist eine Feministin, hat einen Ehemann an ihrer Seite und ist seit elf Jahren Mutter von Malwina. Sie hat lange Haare, die sie zum Nähen benutzt. Lieblingsmotive in ihrer Kunst sind Herz und Tränen. Die Idee für ein künstlerisches Projekt mit dem Titel Revolte entstand vor über fünf Jahren und ist der Effekt der Beobachtung des Funktionierens der Tochter der Künstlerin in der Gesellschaft, die in einem frühen Alter begann, Fragen über menschliche Beziehungen zu stellen. Es stellte sich heraus, dass das Mädchen, von beiden Eltern und ohne Verbote erzogen, in bestimmten Bereichen ihres Lebens Schwierigkeiten hat, über die etablierten Verhaltenskonventionen hinauszugehen. Der Titel Revolte sollte als Widerspruch zu bestehenden Normen verstanden werden.

Rewolta / Revolte Cykl polaroidów, wymiar jednego zdjęcia / Polaroidzyklus, Größe eines Fotos 8,5×5,5 cm, 2018

fot. Mateusz Skwarczek

Joanna Pawlik www.joannapawlik.pl

Prawdopodobnie jedyna jednonoga artystka polska. Joanna urodziła się w Krakowie, z zamiłowania tancerka i sport smenka. Zamiast baletnicą, w desperacji została artystką sztuk wizualnych, ukończyła Wydział Malarstwa na ASP w Krakowie, aktualnie doktorantka Wydziału Sztuki UP w Krakowie. W swoich pracach foto/video eksploruje beznogie funkcjonowanie kobiety, matki, Polki oraz pokazuje piękno niesymetrycznego ciała.

Wahrscheinlich die einzige einbeinige polnische Künstlerin. Joanna wurde in Krakau als leidenschaftliche Tänzerin und Sportlerin geboren. Anstelle einer Balletttänzerin wurde sie aus Verzweiflung bildende Künstlerin. Sie ist Absolventin der Fakultät für Malerei an der Akademie der schönen Künste in Krakau, derzeit Doktorandin an der Pädagogischen Universität in Krakau. In ihren Foto- und Videoarbeiten untersucht sie das Funktionieren einer beinlosen Frau, Mutter, Polin und zeigt die Schönheit eines asymmetrischen Körpers.

Ciało kobiety niepełnosprawnej, uważane za niedoskonałe, nie istnieje w przestrzeni publicznej, tym bardziej w formie aktu. Pomimo tego, że naga kobieta w przestrzeni pojawia się bardzo często np. w reklamie. Joanna Pawlik przełamuje panujący dyskurs o niepełnosprawności. Decyduje się pokazać swoje nagie ciało w całej okazałości, przez co jej niepełnosprawność nabiera mocy i siły. Chociaż sytuacja pozornie wydaje się przegrana, artystka swoim wyborem dokonuje odwrócenia sytuacji. Patrząc na fotografię widzimy przede wszystkim kobietę dumną i piękną.

Der Körper einer behinderten Frau, der als unvollkommen betrachtet wird, existiert nicht im öffentlichen Raum, und noch weniger als ein Akt. Trotz der Tatsache, dass Abbildungen von nackten Frauen sonst sehr oft auftauchen, z.B. in der Werbung. Joanna Pawlik bricht den vorherrschenden Diskurs über Behinderung. Sie beschließt, ihren nackten Körper in seiner ganzen Pracht zu zeigen, wodurch ihre Behinderung stärker und kraftvoller zum Ausdruck kommt. Obwohl ihre Situation verloren scheint, entscheidet sich die Künstlerin sie umzudefinieren. Beim Betrachten des Fotos sehen wir vor allem eine stolze und schöne Frau.

Bez tytułu / Ohne Titel Lightbox, 40×50×5 cm, 2018

Paulina Poczęta www.poczeta.blogspot.com Nieplanowana, lecz kochana córka Zofii, wnuczka Heleny, przez nie wyuczona, że ręce służą do prac wielu od szycia do rysowania, budowania i naprawiania czy malowania. Ojciec Andrzej nauczył ją grać w szachy, pokera oraz gwi zdać na palcach. W myśl tego, co mówiła babcia, aby nie wyrzucać, bo może się jeszcze przydać, wypracowała także w twórczości podejście opiekuńczo-zbierackie i wciąż interesuję się czymś pominiętym przez ogół. Przeszła psychoterapię, obroniła doktorat w dyscyplinie sztuk pięknych na temat autoportretu, pracuje od 2007 w mateczniku. Złota rączka potrzebna na gwałt jest zestawem kilkudziesięciu rysunków w klimacie starych, analogowych zdjęć. Artystka tak pisze o jej powstaniu: Nie umiem rysować z wyobraźni, do wykonania rysunków posłużyły mi zdjęcia penisów (wolę inne określenie), które przesłali mi drogą elektroniczną mężczyźni na portalu erotycznym, chcący się ze mną kochać (wolę inne okre ślenie). Wybrałam tych, których chciałam, których penisy mi się podobały, których gabaryty, preferencje i możliwości spełniały moje potrzeby, a czasem zachcianki. Po 38 latach zostałam de cydentką własnej przyjemności.

Die ungeplante, aber geliebte Tochter von Zofia, Enkelin von Helena, hat von ihnen gelernt, dass Hände für viele Arbeiten dienen – vom Nähen bis zum Zeichnen, Bauen und Reparieren oder Malen. Andrzej, ihr Vater lehrte sie Schach und Poker zu spielen und mit den Fingern zu pfeifen. Sie interessiert sich für alles, was von der Öffentlichkeit ausgelassen wurde. Sie hat eine Psychotherapie gemacht, vertei digte ihre Doktorarbeit zum Thema Selbstporträt. Seit 2007 arbeitet sie in ihrem Geburtsort als Künstlerin. Ein goldenes Händchen für bedrohliche Situationen ist eine Reihe von Dutzenden von Zeichnungen in der Form alter, analoger Bilder. Die Künstlerin beschreibt, wie sie entstanden sind: Ich kann nicht aus der Imagination schöpfen, für die Zeichnungen habe ich Fotos von Penissen (ich bevorzuge einen anderen Begriff), die mir Männer geschickt haben, die auf einem erotischem Portal aktiv sind und die mit mir schlafen wollten (ich bevorzuge einen anderen Begriff). Ich wählte diejenigen aus, deren Penisse ich mochte, deren Dimensionen, Vorlieben und Möglichkeiten meinen Bedürfnissen und manchmal meiner Lau ne entsprachen. So wurde ich nach 38 Jahren zur Entscheiderin meines eigenen Vergnügens.

Adam 30 Ołówek / Bleistift, 14×8 cm, 2018 49

Joanna Rzepka-Dziedzic www.joannarzepka.art.pl

W darze od mamy dostała imiona po dwóch wojowniczych męczennicach: Joannie d’Arc i Katarzynie Aleksandryjskiej. Jest zdecydowanie kobietą czynu, cechuje ją silna alergia na bierność i niedasizm. Podwójna Matka i prawdopodobnie podwójna osoba – istnieją podejrzenia, że w przeszłości wchłonęła swojego bliźniaka płci męskiej. Kilka lat temu oswoiła Feniksa. Jako patafizyczka z wykształcenia i doświadczenia od lat z powodzeniem kreuje i realizuje utopię w postaci niemożliwej parainstytucji sztuki. Prawdopodobnie jedyne, co jej w życiu nie wychodzi, to zamknięcie Galerii Szarej.

Als Geschenk ihrer Mutter erhielt sie die Namen zweier kämpferischer Märtyrerinnen: Jeanne d’Arc und Katharina von Alexandrien. Sie ist definitiv eine Frau der Tat, sie zei chnet sich durch eine starke Allergie gegen Passivität und der „Es-geht-nicht“ – Haltung aus. Zweifache Mutter und wahrscheinlich eine doppelte Person. Sie hat eine Ausbildung als „Pataphsikerin“ bekommen. Dieses Wissen und die Erfahrung lässt sie seit Jahren erfolgreich eine unmögliche „Para-Kunstinstitution“ leiten. Wahrscheinlich das einzige, was in ihrem Leben nicht schaffen wird, ist die Schließung der „Galeria Szara“.

Przyszłość to trudna do przewidzenia niewiadoma, a jednak z myślą o niej podejmujemy na co dzień różnorodne decyzje. Tricksterska moneta Joanny Rzepki-Dziedzic pomaga właścicielce podejmować każdorazowo decyzję słuszną. Autorka przekonana jest, że wybór będzie właściwy, jeżeli kierować się będzie własnym dobrem oraz Wiarą, Nadzieją i Miłością. Jednak moneta ma dwa identyczne awersy, a rzut nią ma na celu jedynie stworzenie pozoru, że autorka zawierzyła losowi. Trik ten daje jej społeczną wymówkę w razie niepowodzenia – w końcu “los tak chciał”.

Die Zukunft ist schwer zu prognostizieren – trotzdem treffen wir täglich unterschiedliche Entscheidungen, die mit unserer Zukunft verbunden sind. Die Trick-Münze von Joanna Rzepka-Dziedzic hilft der Besitzerin, jede Entscheidung richtig zu treffen. Die Münze hat zwei identische Seiten, und das Werfen soll den Anschein erwecken, dass nicht die Autorin sondern das Schicksal die Entscheidung getroffen hat. Dieser Trick gibt ihr eine Ausrede für den Fall des Schei terns – schließlich „so wollte es das Schicksal”.

Moneta / Münze Obiekt - moneta / Objekt - Münze, 3×3 cm, 2018 51

Magdalena Samborska sites.google.com/site/samborskasamborska W dzieciństwie dużo czasu spędzała w pracowni dekoratorskiej, w której pracowała jej rodzina. Znajdowały się w niej czasopisma „Projekt”, „Sztuka” i trudno dostępne za żelazną kurtyną „Petra”, „Brigitte”, „Art in America”. Nie widziała granicy między sztuką czystą a użytkową. Wybór uczelni artystycznej w Łodzi, w której kształci się równocześnie w zakresie sztuk pięknych i projektowych, wydawał się dobrą decyzją. Dyplom uzyskała w Katedrze Ubioru, co okazało się wilczym biletem do świata sztuki. W środowisku artystycznym nazywano ją krawcową (nawet nie projektantką), bo realizowała obiekty z pogranicza ubioru i rzeźby. Jej działalność artystyczna wyrasta z zainteresowania relacjami zachodzącymi między modą a feminizmem, cielesnością a duchowością. Obecnie realizuje głównie fotografie i filmy wychodząc czasami poza tematykę kobiecą. Evra to środek antykoncepcyjny, który w nazwie zwiera imię pierwszej matki Ewy. Wykorzystując podobieństwo tych wyrazów artystka buduje niejednoznaczne w wymowie wyobrażenia nawiązujące do aktualnych debat dotyczących kobiecej cielesności i duchowości.

In ihrer Kindheit verbrachte sie viel Zeit im Dekorationsstudio ihrer Familie. Dort gab es die Magazine „Projekt” und „Sztuka” aber auch kaum verfügbare – hinter dem Eisernen Vorhang – wie „Petra”, „Brigitte”, „Art in America”. Sie sah keine Grenze zwischen wahrer und angewandter Kunst. Die Entscheidung für die Kunstschule in Łódź, in der man gleichzeitig Kunst und Design studieren konnte, schien ihr eine gute Wahl zu sein. Sie erhielt ihr „Diplom“ in der Abtei lung für Bekleidung. Es stellte sich aber heraus, dass dieser Abschluss keinerlei Nutzen für die Welt der Kunst hat. In ihrem künstlerischem Umfeld wurde sie Schneiderin (nicht Designerin) genannt, denn sie schuf Objekte, die eine Form zwischen Kleidung und Skulptur hatten. Ihre künstlerische Tätigkeit ergibt sich aus dem Interesse an den Beziehungen zwischen Mode und Feminismus, Körperlichkeit und Spiritualität. Zur Zeit macht sie Fotografien und Filme, die manch mal über die Frauenthemen hinausgehen. Evra ist ein Verhütungsmittel, das im Namen den Vornamen unserer „ursprünglichen Mutter“ Eva enthält. Mit diesem Wortspiel bezieht sich die Künstlerin auf aktuelle Debatten über weibliche Körperlichkeit und Spiritualität.

EV(r)A Fotografia / Fotografie, 50Ã&#x2014;50 cm, 2014 53

Ola Stodółka http://uado.pl/ Lokalna patriotka, lubi podkreślać swoje podkarpackie korzenie. Osiadła w Krakowie, gdzie zakochała się w modzie. Związek trwa już dekadę, a jego owocem jest marka odzieżowa UADO. Do przyrody ma stosunek religijny i aktywnie działa na rzecz dobrostanu zwierząt. Wspiera walkę o prawa kobiet, ponieważ równość szans to dla niej wartość nadrzędna. Ma słabość do kolorowych sztucznych futer. Jest uzależniona od sportu i diety roślinnej. W domu praktykuje model 2 + 1 – ona, on i kot. Ola Stodółka w projektowaniu odzieży wychodzi poza klasyczne techniki i bada użytkowe możliwości takich surowców jak: szkło, kości, drewno czy metal. Efektem tych eksperymentów są projekty stojące na pograniczu mody i rzeźby. Przykładem jest prezentowana na wystawie dekonstrukcja krynoliny, która w historii ubioru symbolizuje (podobnie, jak gorset) zniewolenie, przymus społeczny, źle pojętą modę i gwałt na zdrowiu fizycznym kobiet. Stary porządek w postaci metalowej klatki został przeciwstawiony nowemu porządkowi, który reprezentują elementy organiczne. Dlatego, że natura jest zawsze oczyszczeniem i punktem wyjścia w budowaniu nowej rzeczywistości. 54

Als lokale Patriotin betont sie gerne ihre Wurzeln in der Vorkarpaten. Sie ließ sich in Krakau nieder und verliebte sich dort in die Mode. Diese Beziehung dauert nun schon 10 Jahre und ihre Frucht ist die Kleidungsmarke UADO. Sie hat eine religiöse Einstellung gegenüber der Natur und arbei tet aktiv für den Tierschutz. Sie unterstützt den Kampf für die Rechte der Frau, denn Chancengleichheit hat für sie die größte Bedeutung. Sie hat eine Schwäche für bunte Kunstfelle. Sie ist süchtig nach Sport und Gemüsediät. Zu Hause praktiziert sie das 2 + 1 Modell – sie, er und die Katze. Ola Stodółka geht bei der Gestaltung von Kleidung über die klassischen Techniken hinaus und untersucht dabei die Verwendbarkeit solcher Materialien wie Glas, Knochen, Holz oder Metall. Das Ergebnis dieser Experimente sind Entwürfe an der Grenze zwischen Mode und Skulptur. Ein Beispiel ist die, in der Ausstellung präsentierte, Dekonstruktion der Krinoline. Ähnlich wie das Korsett symbolisiert die Krinoline Versklavung, soziale Zwänge und ungesunde Mode. Die alte Form eines Metallkäfigs wurde einer neuen Form gegenübergestellt, die organische Elemente darstellt, weil die Natur immer eine Läuterung und ein Ausgangspunkt für den Aufbau einer neuen Realität ist.

Dekrynolina / Dekrinoline Obiekt / Objekt, 170Ă&#x2014;125 cm, 2018 55

Elizabeth Thallauer www.elizabeth-thallauer.de

Urodziła się na Wschodzie, przeniosła się na Zachód. Ukończyła Akademię Sztuk Plastycznych w Norymberdze. Jej życie to wahadło Foucaulta, napędzane skrzydłami motyla, a nie grawitacją. Jej osobowość jest opanowana przez patologiczną ciekawość. Jej sztuka to surfowanie po zboczu na skalach Ouroboros, przekształcanie chaosu w porządek i porządku w chaos. Istnieję gdzieś w środku pustkowia. Pojawiam się, gdy motyl porusza skrzydłami.

Geboren im Osten, umgezogen in den Westen. Mein Leben ist ein foucaultsches Pendel, getrieben von Schmetterlingsflügeln und nicht von der Gravitation. Meine Persönlichkeit ist getrieben von pathologischer Neugier. Meine Kunst ist Wellenreiten auf den Schuppen von Ouroboros, die Transformation von Chaos in Ordnung und Ordnung in Chaos. Ich existiere irgendwo im nirgendwo. Ich erscheine, wenn der Schmetterling seine Flügel bewegt.

Osiem prac w formie niewielkich pudełek z kobiecymi akcesoriami, które w prosty sposób pozwalają na zmianę wizerunku, tożsamości, charakteru. Rekwizyty, z których korzystają kobiety, bardzo szybko stają się elementem, który je szufladkuje i zamyka w jednej tylko roli. Koronkowe pończochy, lateksowa spódnica, garsonka, wieczorowa suknia, spodnie-bojówki, bluza od dresu, hipisowska sukienka, jeansy – każda sztuka tej garderoby przywołuje konkretny, zakodowany przez kulturę obraz. A gdyby można było czerpać w wszystkich tych pudełek, do woli wybierać ze wszystkich możliwych szuflad?

Acht Arbeiten in Form von kleinen Schachteln mit wei blichen Accessoires, mit denen Frauen leicht Ihr Image, Ihre Identität und Ihren Charakter verändern können. Requisiten, von Frauen benutzt, werden sehr schnell zu Elementen, die sie in entsprechende Schubladen stecken und nur in eine Rolle zuwiesen. Spitzenstrümpfe, Latexrock, Anzug, Abendkleid, Hosen, Sporthemd, Hippikleid, Jeans – jedes Teil dieser Garderobe erinnert an ein bestimmtes, gesellschaftlich festgelegtes Bild. Und wenn man aus allen diesen Kästen etwas nehmen könnte, aus allen möglichen Schubladen wählen dürfte?

Dzisiaj jestem... / Heute bin ich... Obiekt / Objekt, 25×25×10 cm, 2018 57

Emilia Turek Urodziła się w 1992 roku w środkowej części Niziny Południowowielkopolskiej, na północno-zachodnich stokach Wzgórz Wysockich. Od najmłodszych lat pasjonuje się zbieraniem kwiatów i rywalizacją na gruncie gier 8-bitowych. Niegdyś dumna posiadaczka szczura laboratoryjnego – Zderzaka. Określa się mianem zachodniopolskiego włóczykija, obozującego obecnie w województwie zachodniopomo rskim. Studentka Akademii Sztuki w Szczecinie, licencjonowana multimedialistka. Działa w obszarze fotografii, video-artu oraz obiektu. Realizuje prace związane ze współczesnymi problemami społecznymi, inspirując się sztuką internetową i postinternetową. Praca powstała w oparciu o wyniki wypełnionych przez artystkę internetowych testów psychologicznych oraz quizów dotyczących osobowości. Na ich podstawie powstały trzy teksty w formie listów motywacyjnych, które następnie autorka rozesłała w odpowiedzi na ogłoszenia pracodawców. Wyrażały one chęć podjęcia pracy na stanowiskach: kelnerki, sprzedawczyni oraz konsultantki ds. obsługi klienta. Praca jest humorystyczną formą autoportretu.

Sie wurde 1992 im zentralen Teil der Großpolnischen Niederung an den nordwestlichen Hängen der Wysockie Hügel geboren. Schon seit der Jugendzeit liebt sie es, Blumen zu sammeln und an 8-Bit-Spielen teilzunehmen. Einst stolze Besitzerin einer Laborratte – mit dem Namen Zderzak. Sie bezeichnet sich als Wanderin, die zur Zeit in der Woiwodschaft Westpommern zeltet. Eine Studentin an der Kunstakademie in Stettin, eine Multimedialistin mit Lizenz. Sie arbeitet als Fotografin, Video- und Objektkünstlerin und realisiert Projekte über zeitgenössische und soziale Probleme, die von der Online- und Postinternetkunst inspiriert werden. Die Arbeit basiert auf Ergebnissen von psychologischen Tests und Persönlichkeitsquizzes aus dem Internet. Die Künstlerin erstellte drei Texte in Form von Bewerbungs schreiben, die dann als Antwort auf die Stellenanzeigen versandt wurden. Sie bekundeten ihre Bereitschaft eine Arbeit als Kellnerin, Verkäuferin und Beraterin für den Kundendienst auszuüben. Ihre Arbeit ist eine humorvolle Form des Selbstportraits.

List motywacyjny / Bewerbungsschreiben Fotografia, tekst / Fotografie, Text, 2015 59

Agata Zbylut www.agatazbylut.art.pl

Artystka, akademiczka, feministka, radykalizująca się wegetarianka, bezdzietna stara panna, w epicentrum kryzysu wieku średniego. Doktorat obroniła na Uniwersytecie Artystyc znym w Poznaniu (2008), habilitację w WSTiT w Łodzi (2012). Od 2010 roku pracuje w Akademii Sztuki w Szczecinie, gdzie prowadzi Pracownię Działań Intermedialnych i Interaktywnych. Od 2004 jest prezeską Zachęty Sztuki Współczesnej w Szczecinie. W 2010 roku wzięła kredyt mieszkaniowy i od tej pory jest cały czas w pracy.

Künstlerin, Akademikerin, Feministin, immer mehr radikale Vegetarierin, kinderlose alte Jungfer, im Epizentrum der Midlife-Crisis. Sie promovierte an der Universität der Künste in Posen (2008), Habilitation an den Universitäten in Łódź und Breslau (2012). Seit 2010 arbeitet sie an der Kunst akademie in Stettin. Seit 2004 ist sie Präsidentin der Galerie Zachęta für zeitgenössische Kunst in Stettin. Im Jahr 2010 hat sie einen Kredit für ihre Wohnung aufgenommen und seit dieser Zeit arbeitet sie ununterbrochen.

W obu realizacjach odwołuję się do marszy i protestów, w któ rych uczestniczyłam w ostatnich latach. Powołując się na masowy udział „zwykłych kobiet” zastanawiam się nad rela cją pomiędzy odwagą pokazania się, przyjemnością uczest niczenia we wspólnocie i selfie na portalach społecznościo wych, które większość z nas obowiązkowo wiesza. Dlatego też „Czarna, czarna spódnica” uszyta z moich ubrań kupionych w tanich sieciówkach wiruje w dziewczęcy sposób, który pa miętam z dzieciństwa. Protestuję i lubię siebie protestującą. Na wideo, które odwołuje się do „Semiotics in The Kitchen”, zamiast powagi Marty Rosler naśladuję YouTuberki prezentując przedmioty, których używałam na marszach. Wideo do złudze nia przypomina relację z fb z lajkami i hejterskimi komentarzami.

In beiden Projekten beziehe ich mich auf Märsche und Prote ste, an denen ich in den letzten Jahren teilgenommen habe. Die Massenbeteiligung von „gewöhnlichen Frauen” zwingt mich eine Frage zu stellen: wie ist die Relation zwischen dem Mut, sich zu zeigen, dem Vergnügen, an einer Gemeinschaft teilzunehmen, und dem Posten von Selfies in Sozialmedien. Deshalb „Schwar zer, schwarzer Rock” genäht aus meiner Kleidung. Ich prote stiere und mag mich protestierend. In dem Video, das sich auf „Semiotics in The Kitchen” bezieht, trete ich anstatt der ernsten Marta Rosler auf und versuche YouTuberinnen nachzumachen. Ich präsentiere die Gegenstände, die ich bei den Protesten da bei habe. Das Video ist den FB-Relationen mit ihren Likes und Hasskommentaren täuschend ähnlich.

Semiotics Of The Protest Wideo / Video, format 16:9, 6.17 min, 2018 61

fot. Małgorzata Samborska

Kolektyw Złote Rączki www.szkolahaftuzloteraczki.pl Kolektyw Złote rączki powstał w 2016 roku i prowadzi Szkołę haftu dla pań i panów Złote rączki, założoną w 2014 roku przez Monikę Drożyńską. Kolektyw tworzy pięć osób: Monika Drożyńska, Małgo Grygierczyk, Ewa Rodzinka, Gosia Samborska i Jakub Wesołowski. Decyzje w kolektywie zapadają zawsze wspólnie. Kolektyw Złote rączki zajmuje się aktywizmem, prowadzi akcję „Haft okupacyjny”, spotkania, w ramach których powstają haftowane transparenty, które trafiają do biblioteki z której można je wypożyczyć na manifestację. Szkoła haftu dla pań i panów Złote rączki jest najmniejszą instytucją kultury na świecie, działającą bez dofinansowań. Zajmuje się upowszechnianiem technik ha fciarskich, haftu płaskiego, haftu krzyżykowego oraz technik historycznych. Na terenie szkoły działa biblioteka i czytelnia. Księgozbiór obejmuje literaturę, gazety, magazyny oraz ziny z zakresu haftu, polityki, feminizmu, aktywizmu, sztuki oraz mody. Opłaty za lekcje są rozliczane w ramach form ekonomi opartych na wymianie towarów i usług.

Das Kollektiv „Goldene Hände“ entstand 2016 und betreibt die Stickereischule für Damen und Herren „Goldene Hände“, die im Jahr 2014 von Monika Drożyńska gegründet wurde. Das Kollektiv besteht aus fünf Personen: Monika Drożyńska, Małgo Grygierczyk, Ewa Rodzinka, Gosia Samborska und Jakub Wesołowski. Sie beschäftigten sich mit verschiedenen Aktionen u.a. führten sie die Aktion „Okkupationsstickerei” durch, bei der handgemachte Spruchbänder erstellt werden. Die Transparente können für Demonstrationen ausgeliehen werden. „Goldene Hände“ ist die kleinste Kultureinrichtung der Welt, die ohne Subventionen auskommt. Sie verbreitet Sticktechniken, Flachstickerei, Kreuzstichstickerei sowie historische Techniken. In der Schule gibt es eine Bibliothek und einen Leseraum. Die Sammlung umfasst Literatur, Zeit ungen, Zeitschriften und Flugblätter aus den Bereichen Stickerei, Politik, Feminismus, Aktivismus, Kunst und Mode. Die Gebühren für den Unterricht werden in bargeldlosen Formen bezahlt, mit dem Austausch von Waren und Dienst leistungen.

Czarny protest, 3.10.2016, fot. Małgorzata Samborska

Myślę czuję decyduję / Ich denke, ich fühle, ich entscheide Transparent, haft / Sprachband, Stickerei, 80×820 cm, 2016

Myślę czuję decyduję to haftowany transparent, którego autorkami i autorami jest ponad sto osób, które dołączyły do pierwszej akcji „Haft okupacyjny” organizowanej przez Kolektyw Złote rączki. Akcja odbyła się w 2016 roku podczas „Czarnego protestu”, haftowaliśmy w Muzeum Manggha. Obecnie transparent znajduje się w bibliotece Szkoły haftu dla pań i panów Złote rączki, skąd można go wypożyczać na manifestacje. Ich denke, ich fühle, ich entscheide - es ist ein gesticktes Transparent. Die Autorinnen und Autoren sind mehr als hundert Menschen, die an der ersten Aktion „Okkupationsstickerei” teilnahmen. Sie wurde von dem Kollektiv „Goldene Hände“ organisiert und fand 2016 während des „Schwarzen Protestes” im Manggha Museum statt. Derzeit befindet sich das Transparent in der Bibliothek der Stickschule für Damen und Herren. Man kann es sich von dort für Demonstrationen ausleihen. 63

fot. Michał Szlaga

Bogna Burska

Często zmienia obszary zainteresowań i środki wypowiedzi. Studiowała malarstwo w Warszawie. Malowała, fotografowała, robiła filmy i filmy z filmów, czasem instalacje, ostatnio głównie pisze i pracuje z aktorkami i aktorami. Od czasów studiów nazywa się feministką. Ma córkę Różę, którą bardzo lubi. Mówi, że ostatnio ma trzecie artystyczne życie, akurat po czterdziestce. Tęskni za naturą, ale zazwyczaj za dużo pracuje, by gdzieś pojechać. Ciągle cieszy ją praca ze studentami i studentkami w Gdańsku. Teraz marzy, by wrócić na Grenlandię.

Sie ändert oft ihre Interessensbereiche und Ausdrucks möglichkeiten. Studium der Malerei in Warschau. Sie malte, fotografierte, machte Filme und Filme aus den Filmen, manchmal Installationen. Zur Zeit schreibt sie und arbeitet mit Schauspielerinnen und Schauspielern. Sie hat eine Tochter, Róża, die sie sehr mag. Sie sagt, dass sie jetzt ein drittes künstlerisches Leben hat, gerade jetzt in den Vierzigern. Sie sehnt sich nach der Natur, aber normalerweise arbeitet sie zu viel, um irgendwohin zu fahren. Jetzt träumt sie davon, nach Grönland zurückzukehren.

Artystka w swojej pracy found footage buduje z filmowych cytatów swój własny obraz Elżbiety I, odnoszący się do ówczesnego i współczesnego postrzegania roli kobiety w społeczeństwie. Elżbieta I, mimo zajmowanej pozycji, zmagała się z wszystkimi stereotypami związanymi z płcią: musiała zmierzyć się z własnymi pragnieniami oraz z obowiązującymi normami, musiała w świecie konwenansów i męskich zasad znaleźć siłę do podejmowania suwerennych decyzji i wyborów zgodnych z jej wolą i uczuciami, nawet jeśli nie były zgodne z tym, czego od niej oczekiwano. Stworzony przez Burską portret to wizerunek królowej rebeliantki, która nie boi się przekraczania granic, jakie stawia się kobiecie.

Die Künstlerin kreiert aus Filmzitaten in ihrer Arbeit Found Footage ein eigenes Bild von Elizabeth I, das sich auf die Wahrnehmung der Rolle von Frauen in der Gesellschaft bezieht. Elizabeth I kämpfte trotz ihrer Position mit allen geschlechtsspezifischen Stereotypen: Sie musste sich mit eigenen Wünschen und verbindlichen Normen auseinandersetzen. Sie musste in der Welt der Konventionen und männlicher Regeln die Kraft finden, souveräne Entscheidungen und Wahlen zu treffen. Das von Burska geschaffene Porträt ist das Bild einer Rebellenkönigin, die keine Angst hat, die Grenzen, die einer Frau gestellt werden, zu überschreiten.

Tysiąc śmierci, część 3 / Tausend Tode, Teil 3 Found footage, 20.29 min, 2010-2011

W pracy użyto fragmenty materiałów pochądzących z produkcji / In der Arbeit wurden Ausschnitte aus folgenden Filmen verwendet: Anne of the Thousand Days by Charles Jarrott and Hal Wallis Productions │ Elizabeth by David Starkey/Mark Fielder and United Production for Channel 4/Channel Four Television Corporation MCMXCIX │ Elizabeth by Shekhar Kapur and Polygram Filmed Entertainment/Working Title Films/Channel Four Films │ Elizabeth I by Tom Hooper and Company Pictures/Channel 4 Television Corporation/HBO Films │ Elizabeth R by Roderick Graham and BBC/BBC Video/BBC Video/Masterpiece Theatre/PBS │ Elizabeth: The Golden Age by Shekhar Kapur and Universal Pictures/Studio Canal/Working Title Films Fire Over England by William K. Howard and London Film Productions Gunpowder, Treason and Plot by Gillies MacKinnon and Raging Star Films/Box TV/ Power/Powercorp │ Henry VIII by Pete Travis and Granada Television/Power/Powercorp/WGBH │ Mary of Scotland by John Ford/Leslie Goodwins and RKO Radio Pictures │ Mary, Queen of Scots by Charles Jarrott and Universal Pictures │ Orlando by Sally Potter and Adventure Pictures/Lenfilm Studio/ Mikado Film/Rio/Sigma Film Productions/British Screen │ The Other Boleyn Girl by Justin Chadwick and BBC Films/Focus Features/Relativity Media Ruby Films/Scott Rudin Productions │ The Private Lives of Elizabeth and Essex by Michael Curtiz and Warner Bros. Pictures Shakespeare in Love by John Madden and Universal Pictures/Miramax Films/Bedford Falls Productions │ The Six Wives of Henry VIII by Mary Cranitch/David Starkey and United Productions/Chanel Four Television Corporations MMI │ The Six Wives of Henry VIII by Naomi Capon/John Glenister and BBC │ The Tudors season 2 by Michael Hirst and Peace Arch Entertainment/The Virgin Queen by Coky Giedroyc and BBC/Power/Powercorp Young Bess by George Sidney and MGM/CBS/Warner Home Video Showtime Networks/Reveille Productions/Working Title Films/ Canadian Broadcasting Corporation/Bórd Scannán na hÉireann/ PA Tudors/TM Productions

Vali Export – Ikona i rebeliantka, reż.: Claudia Müller

Valie Export www.valieexport.at Urodziłam się w klinice, która należy do miasta Linz. Piłam mleko z piersi, która należy do mojej matki. Kryłam się przed bombami, które należały do Anglii. Nosiłam ubrania, które należały do mojej siostry. Płakałam po ojcu, którego śmierć należy do ojczyzny. Oddychałam powietrzem, które należy do Boga. Oto życie, które należy do mnie. Źródło: Film VALIE EXPORT – Ikona i rebeliantka, reż.: Claudia Müller, Austria, 52 min, film dokumentalny. WEGA Filmproduktion, tł. Artur Kożuch

Autoportret z głową to pierwszy filmowy autoportret austriackiej artystki. W oczy rzuca się przede wszystkim peruka z burzą loków i staranny makijaż, perfekcyjny kamuflaż, maska, rola, którą autorka odgrywa przed kamerą. Kobieca głowa, którą widzimy, jest piękna, ale jednocześnie anonimowa. Zwolnione tempo filmu przypomina Screen Tests Andy Warhola, które uwidaczniają mimikę i każdy ruch twarzy.

Geboren wurde ich in der Klinik, die der Stadt Linz gehört. Getrunken habe ich an der Brust, die meiner Mutter gehört. Versteckt habe ich mich vor den Bomben, die dem Staat En gland gehörten. Gekleidet habe ich mich mit den Kleidern, die meiner Schwester gehörten. Geweint habe ich um meinem Vater, dessen Tod dem Vaterland gehört. Die Luft habe ich geamtet, die Gott gehört. Das ist das Leben, das mir gehört.

Selbstbildnis mit Kopf ist das erste Selbstporträt der österrei chischen Künstlerin. Auf den ersten Blick bemerkt man vor allem eine Perücke mit einer Sturmlocke und sorgfältigem Make-up. Perfekte Tarnung, eine Maske, eine Rolle, die die Autorin vor der Kamera spielt. Der weibliche Kopf, den wir sehen, ist schön, aber gleichzeitig anonym. Die Zeitlupe des Films ähnelt Andy Warhols Screen Tests, die Gesichtsausdrücke und jede Bewegung des Gesichts zeigen.

Autoportret z głową / Selbstportrait mit Kopf Wideo / Video, 4.10 min, 1966–1967 Dystrybucja i prawa autorskie / Vertrieb und Urheberrechte: sixpackfilm

Zuzanna Janin zuzannajanin.blogspot.com

Artystka sztuk wizualnych, warszawianka. Absolwentka ASP w Warszawie i stypendystka Prohelvetia/ACAV w Sierre w Szwajcarii. Doktora Sztuki na Uniwersytecie Artystycznym w Poznaniu. Twórczyni hasła: milczenie jest złomem, zajmuje się wykluczeniem, niepotrzebnością, słabościami. Dziecięca solistka primabalerina Teatru Wielkiego, nastoletnia tytułowa aktorka młodzieżowa, matka trójki dzieci, gościnna profesora. Równolegle do twórczości artystycznej buduje domy i remontuje zaniedbane mieszkania w Warszawie. W latach 2006-2012 współtworzyła galerię lokal_30, pracuje w OFSW, jest członkinią kapituły nagrody artystycznej imienia Marii Anto i baronessy von Freitag.

Bildende Künstlerin, Warschauerin. Absolventin der Akademie der Schönen Künste in Warschau. Die Schöpferin des Slogans Schweigen ist Schrott. Sie beschäftigt sich mit Ausgrenzung, Überflüssigem und Schwächen. Eine Kindersolistin und Primaballerina des Teatr Wielki, eine jugendliche Schauspielerin, Mutter von drei Kindern, Gastprofessorin. Parallel zum künstlerischen Schaffen baut sie Häuser und renoviert heruntergekommene Wohnungen in Warschau. In den Jahren 2006-2012 hat sie die Galerie lokal_30 mitbegründet. Sie arbeitet für den OFSW und ist Mitglied der Jury des Kunstpreises, benannt, nach Maria Anto und Baronin von Freitag.

Zaczerpnięty z baletowej terminologii tytuł pracy Pas De Deux nie jest jednoznaczny. Kamera filmuje na pustym białym tle dwie pary nóg w ciągłym ruchu, który może być tańcem, ale też równie dobrze walką. Jest to swoista rozgrywka między dwoma ciałami, oddawanie i przejmowanie władzy oraz fizycznie zajmowanej przestrzeni. Można tę pracę potraktować jako drugą wersję / uzupełnienie innej instalacji wideo Janin The Fight (IloveYouToo), w której delikatna i krucha artystka staje naprzeciwko zawodowego boksera wagi ciężkiej.

Der Titel der Arbeit Pas De Deux wurde aus der Terminologie des Balletts genommen. Die Kamera filmt zwei Bein paare. Es könnte ein Tanz, aber auch ein Kampf sein. Es ist eine Art Spiel zwischen zwei Körpern, die Macht in dem physisch besetzten Raum geben und übernehmen. Man könnte diese Arbeit als eine zweite Version oder Ergänzung zu einer anderen Videoinstallation von Janin The Fight (Ilo veYouToo) betrachten, in der eine zarte und zerbrechliche Künstlerin einem professionellen Schwergewichtsboxer gegenübersteht.

Pax de deux Wideo / Video, 5 min, 2001 69

fot. Ela Białkowska, dzięki uprzejmości Fundacji Katarzyny Kozyry

Katarzyna Kozyra www.katarzynakozyra.pl Od 3-go roku życia wychowywana byłam pomiędzy Wiedniem a Monachium. Odkąd skończyłam 18 lat moją bazą stała się Warszawa. W trakcie studiów germanistycznych przerzuciłam się na rzeźbę na warszawskiej ASP. Nie oddzielam mojej pracy od prywatnego życia – w sensie „projekty artystyczne” napędzają mnie, w nich wyraża się moja osoba. Jestem ciekawa, emocjonalna i dzięki temu ciągle się uczę – przepuszczając wszystko przez siebie. Mam wsparcie w rodzinie: w mojej matce, w moim partnerze, przyjaciołach. Mam dwa koty, do których tęsknię gdy wyjeżdżam i przyjaciół, którym ufam. Parę lat temu powołałam fundację swego imienia, z której działalności jestem dumna. Film Lillany Cavani Pomiędzy dobrem i złem oraz zdjęcie Lou Salomé powożącej wózkiem zaprzężonym w Nietzschego i Paula Ree, z którymi mieszkała przez jakiś czas w trójkącie, stały się punktem wyjścia dla wideo oraz serii zdjęć zrealizowanych przez Kozyrę. Pracę zrealizowano w ogrodach i pałacu Schwarzenberg w Wiedniu. W interpretacji Kozyry tresurze są poddawani Nietzsche i Rilke, a właściwie aktorzy – tancerze w maskach psów, lecz z wyrazistymi i rozpoznawalnymi rysami filozofa i poety. 70

Seit meinem dritten Lebensjahr bin ich zwischen Wien und München aufgewachsen und nach meinem 18. Geburtstag wurde Warschau zu meiner Basis. Während meines Germanistikstudiums wechselte ich zur Bildhauerei an der Warschauer Akademie der Bildenden Künste. Ich bin neugierig, emotional, ich lerne ständig – in dem ich alles durch mich hindurch gehen lasse. Ich finde dafür Unterstützung in mei ner Familie: bei meiner Mutter, meinem Partner und den Freunden. Ich habe zwei Katzen, die ich vermisse, wenn ich weggehe und Freunde, denen ich vertraue. Vor einigen Jahren gründete ich eine Stiftung, die meinen Namen trägt. Ich bin sehr stolz darauf. Der Film von Lillana Cavani Al di là del bene e del male und ein Foto von Lou Salomé, die einen Wagen fährt, den Fried rich Nietzsche und Paul Ree ziehen, wurden zum Ausgangs punkt für das Video und eine Reihe von Kozyras Fotos. Die Arbeit wurde im Palais Schwarzenberg in Wien ausgeführt. In der Interpretation von Kozyra werden Nietzsche und Rilke einer Dressur unterzogen (oder vielmehr die Schauspieler/ Tänzern in Masken von Hunden, die ausdrucksvollen und erkennbaren Merkmalen des Philosophen und Dichters haben).

Pojawienie się jako Lou Salome / Auftritt als Lou Salome Wideo / Video, 3.30 min, 2005 Fot. Marianne Greber Dzięki uprzejmości Fundacji Katarzyny Kozyry / Mit freundlicher Genehmigung der Katarzyna Kozyra Stiftung

Ulrike Rosenbach www.ulrike-rosenbach.de

Urodziła się w 1943 roku, studiowała w Akademii Sztuki w Düsseldorfie u Karla Bobecka, Norberta Kricke i Josepha Beuysa. W latach 1989 – 2007 była profesorką Sztuki Mediów w Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych w Saar oraz w licznych międzynarodowych uczelniach m.in. w California Institute of Arts (CAL Arts) w Los Angeles. Zajmuje się sztuką wideo, performancem i instalacją.

Geboren 1943, studierte sie bei Karl Bobecek, Norbert Kricke und Joseph Beuys an der Kunstakademie in Düsseldorf. In den Jahren 1989 - 2007 war sie Professorin für Medienkunst an der Hochschule für Bildende Künste an der Saar und an vielen internationalen Universitäten u.a. am California Institute of Arts (CAL Arts) in Los Angeles. Sie beschäftigt sich mit Videokunst, Performance und Installation.

Moja sztuka to wynik konfrontacji z własną tożsamością jako kobiety. Jest ona krytyczna i eksperymentalna, i nadal znajduje się w fazie permanentnej dyskusji. Ze sposobu postrzegania sa mej siebie powstały opisy stanów psychicznych, na które wpływ z kolei miały istniejące stosunki społeczne. W nie wpisywał się mój charakter, w ich ramach badałam moje własne możliwości. W tym nurcie odnaleźć można moje podejście do historycznego obrazu kobiety: jako matki w rodzinie, gospodyni w domu, pro stytutki, jako świętej, jako dziewicy lub jako amazonki – pisze o swojej twórczości Ulrike Rosenbach. W pracy Niech pan nie wierzy, że jestem amazonką został wykorzystany obraz Madonna w krzewie różanym Stafana Lochlera z 1451 roku, w który artystka celuje strzałami. Na twarz Madonny został nałożony obraz jej twarzy.

Meine Kunst ist das Ergebnis der Auseinandersetzung mit mei ner Identität als Frau. Aus der Art und Weise, wie ich mich selbst wahrnehme, entstanden Beschreibungen von psychischen Zu ständen, die ihrerseits von bestehenden sozialen Beziehungen beeinflusst wurden. Mein Charakter wurde in diesen Rahmen eingepasst, ich studierte meine eigenen Möglichkeiten in ihnen. So finde ich meinen Zugang zum historischen Bild einer Frau: als Mutter in einer Familie, als Hausfrau, als Prostituierte, als Heili ge, als Jungfrau oder als Amazone – schreibt Ulrike Rosenbach über ihre Kunst. In der Arbeit Glauben Sie nicht, dass ich eine Amazone bin wurde das Bild von der Madonna im Rosenbusch von Stefan Lochner aus dem Jahr 1451 verwendet, auf das die Künstlerin mit Pfeilen zielt. Ein Bild von ihrem eigenem Gesicht legte sie auf das Gesicht der Madonna.

Niech pan nie wierzy, Ĺźe jestem amazonkÄ&#x2026; / Glauben Sie nicht, dass ich eine Amazone bin Wideo / Video, 12.03 min, 1975 Dystrybucja i prawa autorskie / Vertrieb und Urheberrechte: inter media art insitut

Blanka Dembosz dembosz.pl

Śpiewaczka, improwizatorka, performerka, pedagożka, reżyserka, autorka pomysłu i przewodniczka głosu kobiet w projekcie Kobiecy głos ma głos! Urodzona w Krakowie. Najpierw ukończyła filologię polską na Uniwersytecie Jagiellońskim. Potem wyjechała do Poznania, gdzie studiowała śpiew solowy na Akademii Muzycznej w klasie prof. Ewy Wdowickiej. Po studiach wróciła do Krakowa. Może śpiewać wszystko, od renesansu po utwory współczesne. Miłośniczka niekończącej się rozmowy.

Sängerin, Improvisatorin, Performerin, Pädagogin, Regiesseurin, Autorin der Idee und Leiterin der Frauenstimme im Projekt, Frauenstimme hat eine Stimme! Geboren in Krakau. Zunächst absolvierte sie Polnische Philologie an der Jagiellonen-Universität, dann ging sie nach Posen. Dort studierte sie an der Musikakademie in der Klasse von Prof. Ewa Wdowicka. Nach dem Studium kehrte sie nach Krakau zurück. Sie kann alles von der Renaissance- bis zu zeit genössischen Stücken singen. Eine Liebhaberin endloser Konversation.

Kobiecy głos ma głos! – to połączenie głosów kobiet w ró żnym wieku, o różnych umiejętnościach wokalnych i o odmiennych doświadczeniach. Z wypowiedzi, głosek, szmerów i pieśni powstała nowa muzyczna przestrzeń kobiet. W utworze zostały wykorzystane teksty występujących wokalistek, teksty związane z najważniejszymi życiowymi wyborami kobiet, a także słowa opisujące kobiecą codzienność. Oprócz przeplatających się ze sobą głosów, w utworze pojawiła się prosta forma piosenki wykorzystująca specjalnie napisane słowa przez Blankę Dembosz.

Frauenstimme hat eine Stimme! Es ist eine Mischung der Stimmen von Frauen unterschiedlichen Alters, mit unterschiedlichen Stimmfähigkeiten und unterschiedlichen Er fahrungen. Aus Aussagen, Geräuschen, Gemurmel und Liedern wurde ein neuer musikalischer Raum für Frauen geschaffen. Im Projekt wurden Texte verwendet: von Vokalis ten, über die wichtigsten Lebensentscheidungen der Frauen, sowie Wörter, die ihren Alltag beschreiben. Zusätzlich zu den ineinander verwobenen Stimmen erschien in dem Musikstück ein einfaches Lied mit Worten von Dembosz.

Renata Kopyto www.dom-norymberski.com Urodziła się w Stalowej Woli, mieście powstałym wokół huty stali wybudowanej nieopodal przepięknego Sandomierza, gdzie spędziła dzieciństwo. Mimo humanistycznej duszy zdecydowała się na studia w Akademii Górniczo Hutniczej w Krakowie, które ukończyła z dyplomem inżyniera hutnika. Nigdy nie pracowała w swoim wyuczonym zawodzie. Kilkuletni pobyt w Berlinie zaowocował nie tylko fascynacją kulturą niemiecką, ale także znajomością języka niemieckiego, która umożliwiła jej pracę najpierw w krakowskim Instytucie Goethego, potem w Domu Norymberskim. Tą ostatnią instytucją kieruje od 2000 roku. Jest kuratorką i producentką wielu projektów z różnych obszarów kultury, które najczęściej sama wymyśla, i do których później stara się przekonać zarówno dyrektorów i dyrektorki różnych instytucji czy festiwali jak i artystów i artystki. Na szczęście często spotka osoby podobnie zakręcone i zaangażowane, dzięki czemu wiele z tych szalonych projektów udaje się zrealizować. A poza tym, według indywidualnego horoskopu, jaki otrzymała od pewnej niemieckiej pisarki, ma dostęp do kosmicznej energii. I tylko dzięki temu funkcjonuje.

Sie wurde in Stalowa Wola geboren, einer Stadt, die um ein Stahlwerk herum in der Nähe der schönen Stadt Sandomierz entstand. Dort verbrachte sie ihre Kindheit. Trotz ihrer humanistischen Seele entschied sie sich an der AGH (Akademie für Bergbau und Hüttenwesen) in Krakau zu studieren. Sie wurde Stahlbauingenieurin, arbeitete aber nie in diesem Beruf. Ein mehrjähriger Aufenthalt in Berlin brachte nicht nur die Begeisterung über die deutsche Kultur, sondern auch fundierte Kenntnisse der deutschen Sprache. Das ermöglichte ihr, zunächst im Goethe-Institut in Krakau, dann im Nürnberger Haus zu arbeiten. Dies leitet sie seit dem Jahr 2000. Sie ist Kuratorin und Produzentin vieler Projekte aus verschiedenen Kulturbereichen, die sie meistens selbst kreiert. Sie versucht dann für die Umsetzung Leiter und Lei terinnen verschiedener Institutionen oder Festivals, sowie Künstlerinnen und Künstler zu gewinnen. Zum Glück finden sich oft Menschen, die ähnlich verrückt und engagiert sind wie sie und dank derer viele dieser Projekte verwirklicht werden konnten. Laut dem individuellen Horoskop, das sie über einer deutschen Schriftstellerin bekam, hat sie einen Zugang zu kosmischer Energie. Und nur ihr verdankt sie, dass Sie funktioniert. 75

PROJEKT EDUKACYJNY

AUSBILDUNGSPROJEKT

Prawo do decydowania – setna rocznica uzyskania prawa wy borczego przez kobiety w Polsce, Niemczech i Austrii - projekt edukacyjny zrealizowany w gimnazjach z Krakowa (1, 5, 7, 11, 16, 23, 39, 46), Chrzanowa, Kielc (7, 9), Nowin, Olkusza (4), Koźmic Wielkich, Przemyśla (1, 3, 4, 5), Węgrzec Wielkich, Wieliczki oraz liceach z Krakowa (I, II, III, IV, V, VIII), Chrzanowa (I), Kielc (VI) i Przemyśla (II). Koordynacja i opieka pedagogiczna: Sabine Schlattner, Ralf Auris.

Das Projekt Entscheidungsfreiheit - 100 Jahre Frauenwahlrecht in Polen, Deutschland und Österreich wurde in frolgenden Schulen realisiert: Gymnasien Krakau (1, 5, 7, 11, 16, 23, 39, 46); Gymnasien Umgebung: Chrzanów, Kielce (7,9), Koźmice Wielkie, Nowiny, Olkusz (4), Przeginia, Przemyśl (1,3,4,5), Trzebnia (3), Węgrzce Wielkie, Wieliczka; Lyzeen Krakau (1, 2, 3, 5, 6, 8); Lyzeen Umgebung: Chrzanów (1), Kielce (6), Przemyśl (2).

Uczniowie 31 szkół uczestniczących w programie DSD (Niemiecki Dyplom Językowy) z Krakowa i okolic, a także z Przemyśla i Kielc zainspirowani ideą wystawy Decydent ki w Domu Norymberskim, zorganizowanej z okazji setnej rocznicy uzyskania prawa wyborczego przez kobiety, wzięli udział w projekcie poświęconemu temu tematowi. Początkowo nauczyciele i opiekunowie podeszli do samego tematu projektu z dużym dystansem. Później jednak sale lekcyjne zamieniły się w małe warsztaty, w których uczniowie projektowali, planowali, rysowali i kleili swoje prace. Niektórzy z nich odegrali nawet prawdziwe sztuki teatralne. Efekty tych prac zaskoczyły i zadziwiły wszystkich. Po raz kolejny można było przekonać się jak kreatywni i pomysłowi są młodzi ludzie. Powstały bardzo różnorodne prace. We wszystkich motywem przewodnim była kobieta i jej walka o wolność i prawo do decydowania o samej sobie. Projekty ocenił Michael Ganser i jego studenci z Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Wśród gimnazjów zwyciężyło Gimnazjum nr 7 z Krakowa, drugie i trzecie miejsce zajęły kolejno: Gimnazjum z Węgrzec Wielkich i Trzebini. W kategorii liceów pierwsze miejsce otrzymało Liceum nr 2 z Przemyśla, kolejne wyróżnienia przypadły Liceom nr 2 (2 miejsce) i nr 44 (3 miejsce) z Krakowa. Wszystkim laureatom gratulujemy.

Inspiriert von der Idee und der Ausstellung Entscheiderinnen im Nürnberger Haus zu 100 Jahre Frauenwahlrecht haben alle 31 DSD (Deutsches Sprachdiplom) Schulen aus Krakau und der Umgebung bis hin nach Kielce und Przemysl an einem Projektwettbewerb teilgenommen. Nach anfänglicher Skepsis, ob das Thema zu bewältigen sei, wurden die DSD Klassen zu regelrechten kleinen Werkstätten. Es wurde geplant, entworfen, geschrieben, gezeichnet, gebastelt, geleimt und geklebt, getanzt und Theater gespielt. Die Ergebnisse verblüffen und können sich sehen lassen – das zeigt auch uns Lehrern wieder einmal, wie kreativ und ideenreich Schüler immer wieder sind!

Dom Norymberski

Nürnberger Haus

Eingegangen sind die unterschiedlichsten Kreationen und bei allen stand wirklich die Frau im Mittelpunkt und ihre Selbstbehauptung. Die Projekte wurden von Michael Ganser und seinen Studenten der Jagiellonen-Universität in Krakau bewertet. Hier die Gewinner: Unter den Gymnasien Platz 1 gewann das Gymnasium Nr. 7 aus Krakau, Platz 2 – das Gymnasium Węgrzce Wielke, Platz 3 geht an das Gymnasium Nr. 3 aus Trzebinia. Bei den Lyzeen geht der 1. Platz an das Lyzeum Nr. 2 aus Przemysl, auf dem Platz 2 war das 2. Lyzeum in Krakau Gratulation auch an das neue Lyzeum Nr. 44 (ehemals Gymnasium 1 Krakau), das den 3. Platz belegte. Wir gratulieren allen Gewinnern.

WARSZTATY z Blanką Dembosz

WORKSHOP mit Blanka Dembosz / Nürnberger Haus

W naborze do projektu Kobiecy głos ma głos! mogły zgłosić się kobiety niezależnie od wieku, niekoniecznie z doświa dczeniem muzycznym. Takie, które śpiewają na co dzień albo od święta. Takie, które miały odwagę opowiedzieć swoją osobistą historię, używając własnego głosu. Próby odbywały się w Domu Norymberskim. Autorką i organizatorką była Blanka Dembosz. To ona zaopiekowała się kobietami i ich głosami. Powstał muzyczny performance w którym wzięły udział: Blanka Dembosz, Bożena Boba-Dyga, Grażyna Jusięga, Agnieszka Żuchowska-Arendt, Barbara Zajączkowska. Przy projekcie pracowały: Małgorzata Błaszczyk, Marta Dunal, Iwona Karcz, Aleksandra Migdalska, Magdalena Mszyca. Performence stał się częścią wernisażu.

Für das Projekt Frauenstimme hat eine Stimme! konnten sich Frauen in verschiedenen Alters anmelden: Sowohl diejenigen, die keine musikalische Erfahrung haben, als auch die, die jeden Tag oder nur gelegentlich singen. Wichtig war lediglich der Mut, ihre persönliche Geschichte mit der eigenen Stimme zu erzählen. Die Proben fanden im Nürnberger Haus statt, Autorin und Organisatorin war Blanka Dembosz. Sie kümmerte sich um die Frauen und ihre Stimmen. Es entstand eine musikalische Performance, an der Blanka Dembosz, Bożena Boba-Dyga, Grażyna Jusięga, Agnieszka Żuchowska-Arendt und Barbara Zajączkowska teilnahmen. An dem Projekt haben auch Małgorzata Błaszczyk, Marta Dunal, Iwona Karcz, Aleksandra Migdalska und Magdalena Mszyca gearbeitet. Die Performance wurde zum ein Teil der Vernissage.

Dom Norymberski

Jestem taka Tutaj ja Ja wolna Ja swobodna Głos mój Głos mój Głos mój Wolność ma! Głos mój Wolność ma! Głos mój trwa!

Ich bin so Hier bin ich Ich bin frei Ich bin ungezwungen Meine Stimme Meine Stimme Meine Stimme Ist frei Meine Stimme Ist frei! Meine Stimme bleibt!

WERNISAŻ

VERNISSAGE

Uroczyste otwarcie wystawy odbyło się tradycyjnie w Galerii Domu Norymberskiego. Oprócz kuratorek Iwony Demko oraz Renaty Kopyto przemawiał Rupert Weinmann, dyrektor Austriackiego Forum Kultury w Warszawie. Potem wystąpiły wykonawczynie projektu Blanki Dembosz Kobiecy głos ma głos!

Die feierliche Eröffnung der Ausstellung fand traditionell in der Galerie des Nürnberger Hauses statt. Neben den Kuratorinnen Iwona Demko und Renata Kopyto sprach Rupert Weinmann, Leiter des Österreichischen Kulturforums in Warschau. Im Anschluss traten die Frauen aus dem Projekt Frauenstimme hat eine Stimme! von Blanka Dembosz auf.

Dom Norymberski

Nürnberger Haus

WERNISAŻ

VERNISSAGE

Tym razem wystawa zaprezentowana została także w wynajętych i wyremontowanych na tę okazję jedenastu dodatkowych pomieszczeniach kamienicy położonej naprzeciwko Domu Norymberskiego przy ul. Skałecznej 5 oraz ul. Krakowskiej 25.

Diesmal wurde die Ausstellung auch in zusätzlich gemieteten und für diesen Anlass renovierten elf Räumen der Häuser gegenüber dem Nürnberger Haus in der Straße Skałeczna 5 und Straße Krakowska 25 präsentiert.

ul. Skałeczna

Straße Skałeczna

WERNISAŻ

VERNISSAGE

W czasie wernisażu odbył się performance Marii Kossak I will never be #MariaMagdalena. Na koniec wszyscy zgromadzeni mogli wziąć udział w karaoke, które było częścią projektu Nowy śpiewnik patriotyczny Kolektywu Łaski – Julia Golachowska, Jagoda Kwiatkowska, Anna Shimomura.

Während der Vernissage fand eine Performance von Maria Kossak I will never be #MariaMagdalena statt. Am Ende konnten alle BesucherInnen am Karaoke-Singen teilnehmen, das vom Kollektiv der Gnade – Julia Golachowska, Jagoda Kwiatkowska, Anna Shimomura vorbereitet wurde. Es war ein Teil des Projekts Das neue Patriotische Liederbuch.

performance

Performance

WERNISAŻ

VERNISSAGE

Jak zawsze miało miejsce również oprowadzanie po wszystkich miejscach wystawowych, podczas którego przedstawione zostały prace prezentowane na wystawie i ich autorki.

Es gab wie immer eine Führung durch alle Ausstellungsorte, in der die in der Exposition gezeigten Arbeiten und ihre Autorinnen vorgestellt wurden.

ul. Krakowska

Straße Krakowska

Akcja artystyczna z Susanne Carl

Künstlerisches Handeln mit Susanne Carl / Nürnberger Haus

Kim jesteś? Who are you? Autoportret czy zmiana roli. Współpraca: Ewa Pasternak-Kapera – fotografia, Iwona Demko, Paulina Górniak – charakteryzacja

Wer bist du? Who are you? Selbstbildnis oder Rollenwechsel – Künstlerische Aktion von Susanne Carl. Kooperation: Ewa Pasternak-Kapera – Fotografie, Iwona Demko, Paulina Górniak - Maske

Maska, kostium, charakteryzacja – elementy kojarzące się z teatrem, wykorzystuje w swojej twórczości Susanne Carl, norymberska artystka, która przeprowadziła w Krakowie akcję performatywną. Jej uczestnicy, za pomocą zgromadzonych rekwizytów, mogli wejść w inną rolę, poczuć się kimś innym, zabawić się swoim wizerunkiem. Wszystkie osoby, które wzięły udział w projekcie, otrzymały na pamiątkę swój „nowy” portret wykonany przez krakowską fotografkę Ewę Pasternak-Kaperę. Wszystkie zdjęcia, które powstały, zostały dołączone do wystawy.

Susanne Carl, eine Nürnberger Künstlerin, verwendet in ihrer Arbeit Maske, Kostüm, Make-up – Elemente, die mit dem Theater verbunden sind. Sie führte in Krakau eine performative Aktion durch. Die Teilnehmer konnten dabei mit den gesammelten Requisiten eine andere Rolle einnehmen, sich in eine andere Person hineinfühlen, mit ihrem Image spielen. Alle Teilnehmer des Projekts erhielten ihr „neues” Porträt der Krakauer Fotografin Eva Pasternak-Kapera. Die Fotos, die erstellt wurden, wurden auch in der Ausstellung präsentiert.

Dom Norymberski

SPOTKANIE z Ute Grabowsky

TREFFEN mit Ute Grabowsky

Są kraje, w których jeśli rodzina nie ma pieniędzy na posag, to pozwala córkom podjąć pracę. Ute Grabowsky, niemiecka fotografka w 2011 roku pojechała na rok do Jemenu, aby poprowadzić warsztaty fotograficzne z kobietami, które chciały wykonywać ten zawód. Kobiety pochodziły z rodziny, w której było czternaście córek, cztery z nich dostały pozwolenie na pracę. Najbardziej marzyły o tym, aby móc portretować kuzynki, przyjaciółki, koleżanki, sąsiadki. Jednak na żadnym zdjęciu, które miało powstać, nie można było ujrzeć twarzy modelki. W ramach projektu Decydentki odbyło się spotkanie z Ute Grabowsky, która opowiedziała o tym, jak poradzić sobie z takim wyzwaniem oraz o swojej niezwykłej pracy z jemeńskimi kobietami w ich ojczyźnie i o ponownym spotkaniu z nimi w Europie, po wybuchu wojny w ich kraju. Na wystawie zostały zaprezentowane zdjęcia Ute przedstawiające kobiety ubrane w strój abaya oraz zdjęcia Jemenek zrobione w Europie.

Es gibt Länder, in denen Frauen erlaubt wird eine Arbeit aufzunehmen, wenn die Familie kein Geld für die Mitgift hat. Ute Grabowsky, eine deutsche Fotografin, reiste 2011 für ein Jahr nach Jemen, um Fotoworkshops mit Frauen zu machen, die diesen Beruf ausüben wollten. Die Frauen stammten aus einer Familie von vierzehn Töchtern. Vier von ihnen erhielten eine Erlaubnis arbeiten zu dürfen. Sie träumten davon, ihre Cousinen, Freundinnen, Nachbarinnen porträtieren zu können. Es war ihnen jedoch verboten, nicht verschleierte Gesichter der Modelle auf den Fotos zu zeigen. Im Rahmen des Entscheiderinnen-Projekts fand ein Treffen mit Ute Grabowsky statt, in dem sie über den Umgang mit einer solchen Herausforderung erzählte. Sie sprach auch über ihre außergewöhnliche Arbeit mit jemenitischen Frauen in ihrem Heimatland und über ein Wiedersehen mit ihnen in Europa. Die Ausstellung zeigt Fotografien von Ute Grabowsky, die Frauen in der Abaya darstellen und Fotografien, die später in Europa aufgenommen wurden.

Dom Norymberski

Nürnberger Haus

PROJEKCJE FILMÓW

FILMPROJEKTIONEN

W programie projektu Decydentki znalazły się pokazy polskich, austriackich i niemieckich filmów fabularnych i dokumentalnych. Ich bohaterkami są buntowniczki, kobiety nie zgadzające się na rolę, jaką przygotowało im do odegrania w życiu patriarchalne społeczeństwo. Są wśród nich pisarki, artystki, rewolucjonistki, dziennikarki, aktywistki, a także niepokorne córki czy matki, które swoim sprzeciwem wobec praw i obyczajów pozbawiających kobiety możliwości samostanowienia o sobie samych, przyczyniły się do ich emancypacji.

Das Programm des Projekts Entscheiderinnen umfasste eine Reihe von polnischen, österreichischen und deutschen Spiel- und Dokumentarfilmen. Ihre Heldinnen sind Rebellinnen, Frauen, die nicht mit ihrer Rolle einverstanden sind, die die patriarchalische Gesellschaft für sie in ihrem Leben vorgesehen hat. Dazu gehören Schriftstellerinnen, Künstlerinnen, Revolutionärinnen, Journalistinnen, Aktivistinnen ebenso wie rebellische Töchter oder Mütter. Sie trugen durch die Ablehnung der Gesetze und Bräuche, die den Frauen die Möglichkeit der Selbstbestimmung nehmen, zu deren Emanzipation bei.

Dom Norymberski

Program filmowy: → Lou Andreas Salome, reż.: Cordula Kablitz-Post, Niemcy Austria, 2016, 113 min → Paryż był kobietą, reż. Greta Schiller, Wielka Brytania, USA, Niemcy, film dokumentalny, 75 min → Jaka była i nie była. Irena Krzywicka, reż.: Maria Zmarz-Koczanowicz, Polska, 1993, 61, min, film dokumentalny → Czas Ołowiu, reż.: Margarethe von Trotta, Niemcy Niemcy, 1981, 106 min → Vali Export – Ikona i rebeliantka, reż.: Claudia Müller Austria, 52 min, film dokumentalny → Kobieta samotna, reż.: Agnieszka Holland, Polska, 1981, 92 min → Obca, reż. Feo Aladag, Niemcy, 2010, 120 min.

Nürnberger Haus

Filmprogramm: → Lou Andreas Salome, Regie: Cordula Kablitz-Post, Deutschland Österreich, 2016, 113 min. → Paris war eine Frau, Regie: Greta Schiller, Großbritannien, USA, Deutschland, Dokumentarfilm, 75 min. → Wie sie war und nicht war, Irena Krzywicka, Regie: Maria Zmarz-Koczanowicz, Polen, 1993, 61, min., Dokumentarfilm → Die bleierne Zeit, Regie: Margarethe von Trotta, Deutschland, 1981, 106 Minuten. → Valie Export – Ikone und Rebellin, Regie: Claudia Müller, Österreich, 52 min, Dokumentarfilm → Eine einsame Frau, Regie: Agnieszka Holland, Polen, 1981, 92 min. → Die Fremde, Regie: Feo Aladag, Deutschland, 2010, 120 min.

FINISAŻ I DYSKUSJA

FINASSAGE UND DISCUSSION

Finisaż wystawy oraz dyskusja Artystki feministki – domator ki, skandalistki, artywistki z udziałem Małgorzaty Radkiewicz, Magdaleny Ujmy i Magdaleny Ziółkowskiej.

Finissage der Ausstellung und Diskussion: Künstlerinnen Feministinnen - Hausfrauen, Skandalfrauen, Artivistinnen mit Małgorzata Radkiewicz, Magdalena Ujma und Magdalena Ziółkowska.

Mianem sztuki feministycznej określa się kierunek we współczesnej sztuce, w którym artystki zajmują się kobiecą tożsamością, zbiorowymi doświadczeniami kobiet oraz tradycyjnymi relacjami płci, a także kwestionowaniem zastanych norm artystycznych. Termin ten powstał w końcu lat 60. w USA (feminist art) i związany był z drugą falą feminizmu. Artystki zaczęły walczyć z wyższością mężczyzn w świecie sztuki. Skupiły się na takich tematach, jak stereotypowy obraz kobiecości, cielesności, seksualności, ale też w istotny sposób przyczyniły się do dalszego rozwoju form sztuki. Jako środki wyrazu zaczęły wykorzystywać fotografię, film i wideo, tworzyć instalacje, a także performance i akcję, w których często ich własne ciała stawały się materiałem tworzonej pracy. Źródło: Wikipedia.de

Feministische Kunst bezeichnet eine zeitgenössische Kunstbewegung. Der Begriff entstand Ende der 1960er Jahre in den USA (feminist art) und war mit der Zweiten Frauenbewegung verbunden. In der Feministischen Kunst befassen sich Künstlerinnen explizit mit weiblicher Identität sowie kollektiven Erfahrungen von Frauen und setzen sich mit konventionellen Geschlechterkonstruktionen und Kunstnormen auseinander. Künstlerinnen begannen gegen die Vormachtstellung von Männern in der Kunstwelt zu kämpfen. Sie konzentrierten sich auf Themen wie stereotype Weiblichkeitsbilder, Körperlichkeit, Sexualität. Sie trugen jedoch auch grundlegend zur Weiterentwicklung von Kunstformen bei. Sie nutzten als Ausdrucksmittel Photographie, Film und Video, schufen Rauminstallationen, sowie Performances und Aktionen, für die sie ihren eigenen Körper zum Material ihrer Kunst machten.

Dom Norymberski

Nürnberger Haus

WYSTAWA

AUSSTELLUNG

Na Placu Wolnica na czas wystawy pojawiła się praca Doroty Hadrian Papieżyca.

Auf dem Plac Wolnica-Platz erschien während der Ausstellung das Werk von Dorota Hadrian Die Päpstin.

Plac Wolnica

WYSTAWA

AUSSTELLUNG

Do udziału w wystawie zostały zaproszone artystki, które brały udział we wcześniejszych 8. marcowych wystawach, a także artystki mocno zaznaczone na kartach historii sztuki, nazwane przez nas gościniami. Oprócz tego zaprezentowane zostały prace nadesłane w formule open call.

Zur Teilnahme an der Ausstellung wurden Künstlerinnen eingeladen, die an den vergangenen Projekten am 8. März teilgenommen haben, sowie auch Künstlerinnen, die schon einen festen Platz in der Kunstszene haben, die wir Gästinnen nennen. Außerdem wurden auch Werke vorgestellt, die in der Open-Call-Formel eingereicht wurden.

Dom Norymberski

Nürnberger Haus

WYSTAWA

AUSSTELLUNG

W wystawie, zgodnie z jej założeniem, mogły wziąć udział tylko i wyłącznie kobiety. Były to artystki z różnym dorobkiem, w różnym wieku, działające w różnych mediach. Od studentek akademii artystycznych, poprzez ich absolwentki do artystek o sławie międzynarodowej. W sumie na wystawie zaprezentowano prace 36 artystek.

An der Ausstellung konnten, entsprechend ihrer Idee, nur Frauen teilnehmen. Es waren Künstlerinnen mit verschiedenen Errungenschaften: von Studentinnen der Kunstakademien über deren Absolventinnen bis zu international renommierten Künstlerinnen. Insgesamt wurden Arbeiten von 36 Künstlerinnen auf der Ausstellung präsentiert.

ul. Skałeczna

Straße Skałeczna

100

101

PLAN WYSTAWY

AUSSTELLUNGSPLAN

❶ Dom Norymberski / Nürnberger Haus – Katarzyna Kozyra, Zuzanna Janin, Joanna Pawlik, Katrina Daschner, Elizabeth Thallauer, Bogna Burska ❷ Katarzyna Kukuła, Anna Krenz, Iza Moczarnej-Pasiek, Paulina Poczęta, Kolektyw Łaski, Nora Klein, Valie Export, Ulrike Rosenbach, Agata Zbylut, Katharina Gruzei, Dorota Hadrian ❸ Pamela Bożek, Monika Drożyńskiej, Iwona Demko, Magdalena Samborska, Małgorzata Markiewicz ❹ Maria Kossak, Małgorzata Malwina Niespodziewana ❺ Bettina Bereś, Zuzanna Janin, Grupa 20 minut, Emilia Turek, Paulina Górniak, Joanna Rzepka-Dziedzic ❻ Ute Grabowsky ❼ Suzanne Carl, Ola Stodółka, Justyna Plec ❽ Plac Wolnica – Dorota Hadrian

7 6 5

2 8

102

wińsk

KALENDARIUM

KALENDER

● od 23.02 do 7.03.2018 – warsztaty wokalne z Blanką Dembosz Kobiecy głos ma głos! ● 8.03.2018, czwartek, godz. 19.00 – wernisaż wystawy ● 9.03.2018, piątek, godz. 17.00 – spotkanie z niemie cką fotografką Ute Grabowsky, która przez rok prowadziła warsztaty fotografii dla kobiet w Jemenie ● 9.03.2018, piątek, godz. 18.00 – pokaz filmu Lou Andreas Salome, reż. Cordula Kablitz-Post ● 10.03.2018, sobota, godz.12.00 – akcja artystyczna z niemiecką artystką i scenografką Susanne Carl: Kim jesteś? Who are you? Autoportret czy zmiana roli? ● 10.03.2018, sobota, godz. 18.00 – pokaz filmu, Paryż był kobietą, reż. Greta Schiller ● 16.03.2018, piątek, godz. 18:00, Instytut Goethego, Rynek Główny 20, Kraków. Dyskusja o wolności i kobietach z udziałem Beaty Kowalskiej i Kathariny Oguntoye ● 17.03.2018, sobota, godz.12.00 – oprowadzanie kuratorskie z Iwoną Demko ● 17.03.2018, sobota, godz. 18.00 – pokazy filmów, Jaka była i nie była. Irena Krzywicka, reż. Maria Zmarz-Koczanowicz oraz VALIE EXPORT – Ikona i rebeliantka, reż. Claudia Müller ● 23.03.2018, piątek, godz. 18.00 – pokaz filmu, Czas Oło wiu, reż. Margarethe von Trotta ● 24.03.2018, sobota, godz.18.00 – pokaz filmu, Kobieta samotna, reż. Agnieszka Holland ● 28.03.2018, środa, godz. 18.00 – pokaz filmu, Obca, reż. Feo Aladag, ● 29.03.2018, czwartek, godz. 18.00 – finisaż wystawy oraz dyskusja Artystki feministki – domatorki, skandalistki, ar tywistki z udziałem Małgorzaty Radkiewicz, Magdaleny Ujmy i Magdaleny Ziółkowskiej.

● 23/02/2017 - 7/03/2018 – Gesangsworkshops mit Blanka Dembosz Frauenstimme hat eine Stimme! ● 8/03/2018, Donnerstag, 19.00 Uhr – Eröffnung der Ausstellung ● 9/03/2018, Freitag, 17.00 Uhr – Treffen mit der deutschen Fotografin Ute Grabowsky, die ein Jahr lang einen Fotoworkshop für Frauen im Jemen leitete. ● 9/03/2018, Freitag,18.00 Uhr – Vorführung des Films Lou Andreas Salome, Regie: Cordula Kablitz-Post ● 10/03/2018, Samstag, 12.00 Uhr – künstlerische Aktion mit der deutschen Künstlerin und Szenografin Susanne Carl: Wer bist du? Who are you? Selbstbildnis oder Rollenwechsel? ● 10/03/2018, Samstag, 18.00 Uhr – Vorführung des Films, Paris war eine Frau, Regie: Greta Schiller ● 16/03/2018, Freitag, 18:00 Uhr, Goethe-Institut, Krakau. Eine Diskussion über Freiheit und Frauen unter Beteiligung von Beata Kowalska und Katharina Oguntoye ● 17/03/2018, Samstag, 12.00 Uhr – Führung durch die Ausstellung mit der Kuratorin Iwona Demko ● 17/03/2018, Samstag, 18.00 Uhr – Filmvorführungen, Wie sie war und nicht war, Irena Krzywicka, Regie: Maria Zmarz-Koczanowicz und VALIE EXPORT – Ikone und Rebellin, Regie: Claudia Müller ● 23/03/2018, Freitag, 18.00 Uhr – Filmvorführung, Die bleierne Zeit, Regie: Margarethe von Trotta ● 24/03/2018, Samstag, 18.00 Uhr – Vorführung des Films, Einsame Frau, Regie: Agnieszka Holland ● 28/03/2018, Mittwoch, 18.00 Uhr – Vorführung des Films, Die Fremde, Regie: Feo Aladag ● 29/03/2018, Donnerstag, 18.00 Uhr – Finissage der Ausstellung und Diskussion Künstlerinnen Feministinnen Hausfrauen, Skandalfrauen, Artivistinnen mit Małgorzata Radkiewicz, Magdalena Ujma und Magdalena Ziółkowska. 103

DECYDENTKI 9.03 - 29.03.2018, Kraków

Organizatorzy / Organisatoren

Partnerzy / Partner

Projekt wspierany przez / Das Projekt wurde unterstützt von

Tłumaczenie / Übersetzung: Renata Kopyto, Annette Trost Projekt graficzny / Grafisches Design: Iwona Demko Zdjęcia / Fotos: Ewa Pasternak-Kapera, Iwona Demko, Oskar Hanusek, Barbara Maroń, Jacek Graff, Małgorzata Kaczmarska, Jakub Szczęśniak Projekt zrealizowano przy wsparciu Fundacji Współpracy Polsko-Niemieckiej / Das Projekt wurde mit Unterstützung der Stiftung für polnisch-deutsche Zusammenarbeit durchgeführt

Druk / Druck: Drukarnia Biały Kruk, Białystok Nakład 300 szt / Auflage 300 Stück Wydawca / Herausgeber: Wydawnictwo Akademii Sztuk Pięknych im. Jana Matejki w Krakowie ISBN 978-83-66054-02-8

104

Decydentki: Bettina Bereś, Pamela Bożek, Susanne Carl, Katrina Daschner, Iwona Demko, Monika Drożyńska, Paulina Górniak, Ute Grabowsky, Grupa 20 minut (Katarzyna Godyń-Skoczylas, Małgorzata Kaczmarska, Elżbieta Sowa), Katharina Gruzei, Dorota Hadrian, Nora Klein, Kolektyw Łaski (Jagoda Kwiatkowska, Anna Shimomura, Julia Golachowska), Maria Kossak, Anna Krenz, Katarzyna Kukuła, Małgorzata Markiewicz, Iza Moczarna-Pasiek, Malwina Niespodziewana, Joanna Pawlik, Paulina Poczęta, Joanna Rzepka-Dziedzic, Magdalena Samborska, Ola Stodółka, Elizabeth Thallauer, Emilia Turek, Agata Zbylut i Kolektyw Złote Rączki

Gościnie:

Bogna Burska, Valie Export, Zuzanna Janin, Katarzyna Kozyra, Ulrike Rosenbach

Projekt muzyczny: Blanka Dembosz

Kuratorki:

Iwona Demko i Renata Kopyto

106