Sta eens even stil…
ECHO
Sta eens even stil Het is een wonderlijke ervaring dat je soms pas ontdekt hoe heilzaam iets is, als je het zelf ondergaat. Je denkt: een wandelvakantie, dat is niets voor mij, want hoever kom je dan eigenlijk vooruit, op een dag? Totdat je na een paar dagen lopen ervaart dat het leven in een lagere versnelling ook z’n charme heeft. Je krijgt oog voor details onderweg, en er is veel meer tijd voor een goed gesprek. Je kunt een muziekinstrument dat je in je tienerjaren het laatst hebt aangeraakt, weer eens oppakken, les nemen, en tot je verrassing ontdekken hoeveel plezier dat het in je leven brengt. Je hield niet voor mogelijk dat je er zoveel aan zou beleven. Zou iets dergelijks ook kunnen opgaan voor het christelijk geloof? Dat je gewoon geen idee hebt wat dat zou kunnen betekenen voor je leven? Misschien zou je eens de proef op de som moeten nemen? Vandaar de aanmoediging: Sta eens even stil... Dit tijdschrift gaat over de betekenis van Pasen. Er zullen vast dagen zijn waarop je er niet bij stilstaat . Maar het loont de moeite. Wie weet, doe je dezelfde ervaring op als Samantha, in het artikel hiernaast. Ze zegt: ‘Ik wist niet wat ik miste, totdat ik het had gevonden.’ We wensen het je toe! Goede Paasdagen! De redactie
Samantha vond rust bij Jezus
‘ Ik wist niet wat ik miste totdat ik het had gevonden’ ‘Mijn familie heeft niets met geloof.
Toen Samantha op 18-jarige leeftijd het
En dan formuleer ik het nog neutraal’,
ouderlijk huis verliet, noemde ze zich-
vertelt Samantha. ‘Acht jaar was ik, toen
zelf gelovig. ‘Ik merkte dat ik een grens
Vorig jaar heb ik eigenlijk voor het
ik voor het eerst in een kerk kwam. De
was gepasseerd. Ik realiseerde me niet
eerst in mijn leven echt Pasen gevierd.
saamhorigheid sprak me aan. Omdat ik
wat ik had gemist, totdat ik het gevon-
Tot dan toe was het het feest van de
het graag wilde, was mijn vader bereid
den had. Dat is het grootste verschil.’
Paaseitjes, en een paar vrije dagen zijn ook niet weg, toch? Maar nu ik geloof,
een paar keer mee te gaan. Hij hield het drie keer vol, daarna verliep het
Ergernis
Virus
beleef ik het dieper. Ergens in de stad hangt een afbeelding van Jezus op een
weer. Ik herinner me uit die periode ook dat ik een tekenfilm zag, over Jezus
Haar leven liep bepaald niet op rolletjes.
poster - ik ben er vaak langs gefietst.
aan het kruis. Ik snapte er niets van, zo
‘Ja, zo op het eerste gezicht wel. Ik was
Lange tijd ergerde ik me aan de tekst.
vreemd….’
gelukkig getrouwd, had een gezin, een
Nu kijk ik er heel anders naar (ze laat de
huis, een baan. En toch was ik voort-
foto op haar mobieltje zien).
Samantha woont samen met haar man
durend onrustig. Ik bad om rust en die
en twee kinderen in een rijtjeshuis in
kreeg ik. Alleen totaal anders dan ver-
“Ik hou van jou, zei Hij.
een nieuwbouwwijk in Groningen. ‘Het
wacht.’ Een virus op haar evenwichtsor-
Hoeveel? vroeg ik.
heeft wel even geduurd voordat ik hier
ganen maakte dat ze ziek thuis kwam te
Zoveel, zei Hij
gewend was’, vertelt ze. ‘Vergeleken
zitten. ‘Maanden waarin ik gedwongen
Hij spreidde zijn armen
met het armoedige dorpje waarin ik op-
werd om naar mezelf te kijken - waar ik
en stierf voor mij.’
groeide is dit nogal…eh… chic.’ En nu
niet gelukkig van werd. Ik was ontzet-
we het daar toch over hebben, ze heeft
tend boos, ik vond het zo oneerlijk dat
een ‘onstabiele jeugd’ achter de rug.
dat virus mij te pakken had. Het kostte
Het feit dat haar moeder op 36-jarige
me mijn baan, ik was opeens afhankelijk
Op een van de eerste zondagen in dit
leeftijd overleed droeg daar aan bij.
van alles en iedereen.’
jaar is Samantha gedoopt. ‘Ik heb in de
In haar jeugd kreeg ze flarden mee van
Toen ze weer op de been was, bezocht
Jezus. Bij Hem voel ik me geaccepteerd,
het geloof. Via de buren, met wie ze
ze met haar zoontje de speeltuin, pal
ik hoef geen masker op te houden. Ik
weleens meeging naar een kerk; of via
naast ‘Het Pand’, een wijkcentrum
hoef me niet op de poetsen tot ik ‘goed
gesprekken met Naomi, haar vriendin.
waar zondags kerkdiensten worden
genoeg’ ben, maar ik mag komen zoals
Ze bleef geïnteresseerd. ‘Bijbellezen
gehouden. Een van de moeders uit de
ik ben.
deed ik “op goed geluk”; ik sloeg het
buurt vertelde me enthousiast over de
boek open, begon ergens te lezen in de
zondagse vieringen en nodigde haar uit.
Soms zeggen mensen: eerst zien, dan
hoop dat het niet te moeilijk was en het
‘Ach, waarom niet, laat ik ’s gaan kijken,
geloven. Maar geloven is voor mij ver-
me zou aanspreken. Via google en web-
dacht ik. Sinds die eerste keer ben ik er
trouwen. Ik heb Jezus nooit in het echt
sites over geloof deed ik steeds meer
bijna alle zondagen geweest. Ik vond er
gezien, ik heb niet letterlijk zijn hand
informatie op. Als ik alles van het geloof
de rust waar ik altijd naar op zoek was
gevoeld – maar Hij is veel dichter bij me
zou weten, dan zou ik “goed genoeg”
geweest. Daar heb ik Jezus pas goed
dan een mens ooit komen kan.’
zijn om mij te laten dopen. Dat had ik
leren kennen, ook doordat ik er al mijn
mezelf wijsgemaakt.’
vragen kon stellen.
Dichtbij
afgelopen maanden veel geleerd over
Musici over de diepgang van Matthäus Passion van Johann Sebastian Bach
‘De stilte is het hoogtepunt’ ‘Deze week heb ik drie keer de Matthaüs-Passion gehoord, iedere keer met hetzelfde gevoel van bewondering. Wie het christendom volkomen heeft afgezworen, die hoort het hier werkelijk weer als een evangelie.’ Een opmerkelijke aantekening van Friedrich Nietzsche, die bij velen bekend staat als atheïst. Je hoeft geen gelovige te zijn om geraakt te worden door het meesterwerk van Johann Sebastian Bach. In deze weken voor Pasen klinkt de MatthaüsPassion weer honderden keren, in concertzalen en kerkgebouwen. Ruim tweeënhalf uur muziek over het lijden en sterven van Jezus en het verveelt geen minuut. ‘Het is een mysterie dat begrepen kan worden noch doorgrond, uitgelegd noch opgelost.’
Er zijn talloze verhalen van musici die
kerkgangers in Leipzig, in 1729, moet
moeten zoeken naar woorden om hun
het al een overrompelende ervaring
ervaring met de Matthäus-Passion onder
zijn geweest, veronderstelt hij. ‘Bachs
woorden te brengen. ‘Het stuk veroor-
achttiende-eeuwse Saksers zaten bijna
zaakt een transcendente ervaring’, zei
drie uur lang in hun houten kerkbanken
Riccardo Chailly, oud-chef dirigent van
terwijl zijn muzikale projectielen op
het Concertgebouworkest. ‘De Matthäus-
hen neerregenden.’
Passion geeft mij warmte en verlichting van binnen, en uiteindelijk voel ik mij
Een van de Nederlandse muziek-
frisser dan aan het begin. Na het slot zou
ensembles die zulke ‘projectielen’ op
ik wel weer zo opnieuw willen beginnen.’
het publiek afvuurt, is Ars Musica. Een paar jaar geleden verzorgden ze een
Projectielen
integrale live-registratie op tv. Cellist Cor Coppoolse kende flarden van de
Wat is dat toch met dit muziekstuk
Matthäus-Passion uit zijn jeugd, ‘maar
dat jaar in jaar uit alleen al in ons land
pas toen ik bij Ars Musica kwam, werd
tienduizenden luisteraars weet te boeien?
ik er echt in ondergedompeld. Een
‘Zonder een knieval te doen voor
overweldigende ervaring. Als cellist
effectbejag biedt Bach zijn toehoorders
heb je een vrij prominente rol, doordat
een schitterende dramatische herinter-
je betrokken bent bij de begeleiding
pretatie van een oud verhaal’, schrijft
van de evangelist, zeg maar de ‘verteller’
Bach-specialist John Elliot Gardiner,
van de verhaallijn. Op zich simpele
over de Mattheüs-Passion. Voor de
noten, maar het is een uitdaging om
eerste luisteraars, de gewone
met je spel kleur te geven aan de tekst.’
Dramatiek Dat de Matthäus-Passion zo’n populariteit geniet, hangt samen met de insteek van het verhaal, denkt Cor. ‘Het evangelie van Mattheüs benadrukt hoe Jezus als mens heeft geleden en is gestorven. De menselijke kant is heel herkenbaar voor luisteraars. Ook de bittere teleurstelling te hebben gefaald, zoals Petrus bij zijn verloochening, en de reactie daarop – de aria ‘Erbarme dich’ - kunnen we meevoelen. Ik kan me voorstellen dat er luisteraars zijn die zich laten meenemen in de dramatische wendingen in de gebeurtenissen en zich dan identificeren met hoofdrolspelers, zoals je dat bij een speelfilm ook hebt. Zoiets kan je al intens raken, terwijl er dan in de Matthäus een nog zoveel diepere laag in zit, namelijk dat het hier gaat om het unieke van Jezus’ lijden en sterven. Hij is het Lam van God dat de zonden van de wereld wegdraagt’- om het in de taal van de evangelist te zeggen.’
Stilte Violiste Irene Bossier zegt: ‘Als ik de Matthäus speel, denk ik: Bach heeft het begrepen.’ Wat? ‘Waar het leven om draait. En waar het in het leven van Jezus om draait. Als Hij aan het kruis het hoofd buigt en de geest geeft, is dat een scharnierpunt in de geschiedenis van de mens en de wereld. De stilte die daarop volgt…. Zonder dat er een noot klinkt, is dat het hoogtepunt van het stuk. Ik herinner me dat ik tijdens de eerste keer dacht: stil blijven zitten, je niet verroeren. Dit is de kern.’ Voor Cor is dat rustmoment de stilte voor de storm, want kort daarna beeldt Bach een aardbeving uit. ‘Daartussendoor is er nog het koraal: ‘Wenn ich einmal soll scheiden…. Als ik eens moet sterven, blijf dan heel dicht bij mij…. ‘. We hebben dat ook weleens zonder begeleiding uitgevoerd. Dat onderstreept nog meer het dramatische karakter.’ Kippenvel Robin de Zeeuw speelt al zo’n 10 jaar contrabas bij de jaarlijkse MatthäusPassion-uitvoeringen van Ars Musica. Ook dit jaar staan er weer diverse in de agenda, soms 4, 5 per week. ‘Elke keer ontdek ik weer nieuwe lagen in het stuk. Je mag het misschien niet zeggen, maar gek genoeg heb ik dat bij ‘The Messiah’ van Händel helemaal niet.’ Pas op latere leeftijd ‘ontdekte’ hij de Matthäus. ‘Ik heb een achtergrond in de jazz- en popmuziek. ‘Het verhaal kende ik in grote lijnen, niet de details.’ Hoewel hij niet gelovig is, zijn er momenten waarop hij zijn emoties de baas moet zien te blijven. ‘Het openingskoor bijvoorbeeld en sommige aria’s bezorgen me kippenvel. Dan heb ik tranen in de ogen. Zeker als alles op z’n plek valt, koor en orkest op dreef zijn, het publiek ademloos luistert – als alle planeten op één lijn staan.’
Onbegrijpelijk
De samenvatting in één zin
Voor violiste Irene Bossier was haar eerste
overtuiging. Dat geldt voor veel collega’s
uitvoering van de ‘Matthäus’ meteen
bij Ars Musica. Een repetitie heeft
haar vuurdoop, in dit orkest, vijf jaar
tegelijk ook iets van een bijbelstudie.
Reinbert de Leeuw was zijn leven
geleden. ‘Ik werd in het diepe gegooid,
Het gaat niet over zomaar een zielige
lang topdirigent, specialist in moderne
ja. Spannend, maar ik had ook meteen
figuur die veel lijden doorstaat. Een aria
muziek. Pas op 75-jarige leeftijd
iets om vol voor te gaan. Elke keer daarna
als ‘Komm, süsses Kreuz’ houdt toch
dirigeerde hij voor de eerste keer
daal je dieper af in de tekst en de muziek.
iets onbegrijpelijks, als je niet ziet dat
de Matthäus, na ander half jaar
Voor mij als gelovige heeft het muziek-
Jezus uit liefde voor mensen zijn leven
grondige voorbereiding, vertelde
stuk meerwaarde, denk ik, omdat het
wilde geven.’
hij in dagblad Trouw:
zo nauw verbonden is met m’n levens-
‘Er gaat geen uur voorbij dat ik er niet over nadenk. Soms ben ik een week alleen maar met de tekst bezig, soms met hoe de verschillende elementen met elkaar verbonden zijn, de koralen, de evangelieteksten enzovoort. Opeens kan ik me ook maanden verdiepen in de toonsoorten. Op een gegeven moment zingt de alt: ‘Die Unschuld muss hier schuldig sterben.’ Die zin vat het hele stuk samen. En hoe onder die zin muziek staat, daar word ik sprakeloos van. Hier betreedt Bach terreinen die nooit eerder betreden waren, en ook een eeuw later nog niet. As-mineur, zeven mollen, hoe verzin je het? Alleen al het bestuderen van de toonsoorten is gekmakend.
‘Ieder deel is favoriet’
De meeste luisteraars doen dat niet, maar worden wel door dezelfde
Patrick van der Linden, dirigent van Ars Musica: In 2007 dirigeerde ik mijn
emotie geraakt die voortkomt uit
eerste Matthäus in Dordrecht. Onvergetelijk. In de eerste plaats omdat je
de machtige combinatie van tekst
beseft dat het uniek is dat je voor de eerste keer zo’n werk uitvoert. Maar
en muziek.’
ook herinner ik me als de dag van gisteren dat mijn nieuwe schoenen te krap zaten. Vooral de tweede helft duurde behoorlijk lang... Ik heb geen favoriet deel. Als je gaat studeren, is ieder deel favoriet. Elk deel wekt verwondering, verbazing en slingert emoties heen en weer. Heel bijzonder vind ik wel altijd het recitatief ‘Am Abend da es kühle war’, gevolgd door de aria ‘Mache dich, mein Herze, rein’. Na alles wat gebeurd is, na het dramatisch en onvoorkoombaar lijden van Jezus, is het slechts rust dat overblijft. Het is alsof ik daar in de bergen loop, alleen, maar dan toch met allemaal gelijkgestemde musici. Als je de Matthäus dit jaar voor het eerst gaat horen, probeer dan van te voren te weten wat de functie is van een recitatief, een aria en een koraal. Geef je daarna helemaal over aan je emotie tijdens het luisteren.’
Een nieuwe schepping
Gedoopt
Richting
Ik vraag mij dan af: waarom kozen
Toen hij mijn moeder leerde kennen
Het leven van mijn vader is anders
mensen deze woorden?
kwam hij via haar in aanraking met kerk
geworden door de aanwezigheid van
Wat zit er achter?
en geloof. Er ging een wereld voor hem
Jezus in zijn leven. Natuurlijk bleef hij
open. Het onderwijs dat de kerk gaf
dezelfde persoonlijkheid, alleen hij deed
De woorden op deze steen komen
aan de jongeren volgde hij heel intens.
zijn best om te gaan doen wat Jezus
van onszelf.
Er waren gesprekken met de dominee.
ons heeft geleerd. Dat ging echt niet
Mijn vader wilde deze bijbeltekst op
Uiteindelijk deed hij belijdenis van zijn
allemaal fantastisch. Maar de drijvende
zijn grafsteen.
geloof en werd hij gedoopt. In die kerk-
richting van zijn leven was goedheid en
Als ik over een begraafplaats loop, lees ik vaak de teksten op de stenen.
dienst ging het over 2 Korintiërs 5 vers
liefde. Ondanks een hersenbloeding en
“Zo is dan wie in Christus is een nieuwe
17. Zijn hele leven lang zijn deze woor-
later herseninfarcten hield hij te veel
schepping:
den meegegaan.
van ons om naar de dood te verlangen.
het oude is voorbijgegaan, zie het nieuwe
Maar hij verlangde wel naar die toe-
is gekomen”.
En wat is dat nieuwe dan precies? Daar-
komst bij Jezus. Jezus heeft gezegd dat
(een gedeelte uit de brief van Paulus
over kun je eerder lezen in datzelfde
Hij als het ware de deur is waardoor we
aan de Korinthiërs: 2 Kor. 5 vers 17).
bijbelgedeelte: “Wat ons drijft is de liefde
een nieuw leven kunnen binnengaan.
van Christus, omdat we ervan overtuigd
Aan de andere kant van de dood wacht
Nou ja, op de steen….
zijn dat één mens voor alle mensen is
een nieuw bestaan. Het verkeerde is
Voor mijn vader was een eenvoudig
gestorven…. en dat Hij voor allen is ge-
dan weg. Er komt een nieuwe hemel en
houten kruis ook prima.
storven opdat de levenden niet langer
een nieuwe aarde. Dan leven we hele-
En wat hij ons aanreikte was niet meer
voor zichzelf zouden leven, maar voor
maal volkomen met en voor Hem.
dan een gedachte.
Hem die voor de levenden is gestorven en
‘Doe maar wat jullie het beste vinden.’
is opgewekt”.
Mijn vader was niet met het geloof opgegroeid. Toch had hij als kind al de gedachte dat er ‘meer’ moest zijn. Als tiener groeide de overtuiging dat deze wereld niet verklaard kon worden door toeval en selectie alleen. Alles zit zo bijzonder in elkaar. Veel te ingewikkeld om ‘vanzelf’ te ontstaan.
Ds. Leo Buijs
‘ …vrouwen die met Jezus waren meegereisd uit Galilea, volgden Jozef naar het graf om het te bekijken en om te zien hoe Jezus’ lichaam er werd neergelegd. Daarna gingen ze naar huis en bereidden ze geurige olie en balsem. Op sabbat namen ze de voorgeschreven rust in acht. Maar op de eerste dag van de week gingen ze bij het ochtendgloren naar het graf met de geurige olie die ze bereid hadden. Bij het graf aangekomen, zagen ze echter dat de steen voor het graf was weggerold, en toen ze naar binnen gingen, vonden ze het lichaam van de Heer Jezus niet. Hierdoor raakten ze helemaal van streek. Plotseling stonden er twee mannen in stralende gewaden bij hen. Ze werden door schrik bevangen en sloegen de handen voor hun ogen. De mannen zeiden tegen hen: ‘Waarom zoekt u de levende onder de doden? Hij is niet hier, hij is uit de dood opgewekt. Herinner u wat hij u gezegd heeft toen hij nog in Galilea was: de Mensenzoon moest worden uitgeleverd aan zondaars en moest gekruisigd worden en op de derde dag opstaan.’ Toen herinnerden ze zich zijn woorden. Ze keerden terug van het graf en gingen aan de elf en aan alle anderen vertellen wat er was gebeurd.’ Uit de Bijbel: Lucas 23 vers 55 tot en met Lucas 24 vers 9.
‘Herinner je’, zeggen de mannen in stralende gewaden
De herinnering kiert een deur open naar onbekende verten, naar landschappen die ze zich niet konden voorstellen. Hoop wordt wakker. Zou het graf daarom leeg zijn? Als dat waar is, is heel die nare weg van kruisiging niet vergeefs. Dan heeft het een doel. Hij heeft gezegd: zo zal het gaan. Stel je voor dat het echt zo is. Dat betekent dat het niet is afgelopen, maar dat Hij leeft!
Als een geliefde overlijdt, staat je wereld
De vrouwen waren al voor de rustdag
In ons geheugen zweven allerlei frag-
op zijn kop. Je zoekt houvast en de liefde
begonnen. Ze hadden gezorgd voor
menten. Sommige zijn ver weggestopt.
die je voelt zoekt een uitweg. Het lichaam
voldoende specerijen, maar er was toen
Herinneringen aan woorden van een
van de overledene laat je goed verzorgen.
te weinig tijd om de balseming van het
zondagsschoolliedje dat je ooit leerde;
Je koestert je herinneringen. Die zijn een
lichaam goed te doen. Nu gaan ze verder.
indrukken van God die je aanraakten,
soort verdoving tegen de pijn van het
Zij koesteren de herinnering aan Jezus.
maar weer vergat; herinneringen aan
verdriet. Het helpt, in ieder geval een
Ze leggen een fundament voor een
het geloof van je oma, die je toen niet
beetje. Het is de enige directe verbinding
mooi en stevig gebouw van herinnering,
begreep. Herinner je, zeggen de mannen
die je nog hebt met wie is heengegaan.
van vasthouden van goede ogenblikken
in het wit. Ze raken de klink aan van een
met Jezus.
deur naar een nieuwe werkelijkheid.
Wat de vrouwen in het evangelie doen
Duw jij de deur open?
is heel herkenbaar. Zij zijn diepverdrietig
Bij het graf worden de vrouwen compleet
omdat Jezus is gedood. Ze waren Hem
verrast. Het graf staat open en is leeg.
De vrouwen zijn door die deur gegaan.
trouw gevolgd uit het noorden van
Ze raken compleet van streek. Waarom
Door dat te doen, hebben ze de
het land naar de hoofdstad. Ze hadden
wordt hen zelfs geen rouw gegund!
Levende ontmoet.
hoge verwachtingen van Hem. Hij zou
Hoe kunnen ze rouwen, zonder lichaam,
koning worden. Maar een wrede kruis-
zonder graf?
dood rukte Hem weg. Hun liefde voor Jezus zoekt een uitweg.
Mannen in witte kleren komen te
Zeer vroeg gaan zij op weg om echt goede
voorschijn. Die zeggen dat Hij daar niet
zorg te besteden aan het ontluisterde
is: Hij leeft! Ze kunnen dat niet bewijzen.
lichaam van Jezus. Geselslagen hebben
Natuurlijk niet. Wat er is gebeurd, onttrekt
zijn rug stukgetrokken. Spijkergaten
zich aan iedere redenatie. Ze hebben
zitten in zijn handen en voeten. En er zit
wel een woord voor de vrouwen:
nog gestold bloed op zijn hoofd van de
Herinner je, zeggen ze. Herinner je zijn
doornenkroon. Hij moet gewassen
eigen woorden. Heeft Hij het zelf niet
worden, en gebalsemd.
gezegd?
Ds. Sjaak van den Berg
…niet als het wrak van de Titanic
In 2012 werd
onze lichamen
herdacht dat een
opgewekt, in een
eeuw daarvoor de Titanic
nieuwe, onsterfelijke vorm.
zonk. Op die fatale dag, 15 april 1912,
De graven breken open, de zee zal zijn
kwamen 1522 opvarenden om het leven. Het wrak van het
doden teruggeven, en zelfs als er niets meer van ons lichaam
schip bleef mensen bezighouden. De Amerikaanse oceanograaf
over is dan verspreide as, zal God ons lichaam opnieuw
Robert Ballard ging in 1985 met een team op expeditie. Met
scheppen. Het is een onwerkelijke gedachte, maar zo staat
behulp van de modernste technieken wisten zij op 1 september
het er echt. We zullen elkaar verwonderd aankijken.
van dat jaar het wrak te vinden. Ons lichaam hoort er helemaal bij voor God! Jezus is niet als De Zwitserse horlogemaker Romain Jerome heeft met het
een geest opgestaan, maar met lichaam en al. Geen nieuw
oog op het herdenkingsjaar 2012 anderhalve kilo van het staal
lichaam, wel een veranderd, een vernieuwd lichaam. Als ons
van de Titanic gekocht. Hij heeft dit materiaal verwerkt in
lichaam verloren zou gaan, zou God alleen onze geest eeuwig
een serie horloges. Het werd een beperkte oplage van 2012
leven geven. Maar God wil ons hélemaal, met lichaam en al!
exemplaren, met prijzen vanaf 7800 dollar. Een heel klein
Wij zijn waardevol voor Hem als complete mensen.
stukje van het wrak kreeg zo een nieuw leven. Maar de rest bleef op de zeebodem, hooguit soms nog onderzocht door
Ik knijp mezelf maar eens goed in mijn arm. Dit lichaam is
belangstellende wetenschappers.
niet voorbestemd om weg te kwijnen zoals het wrak van de Titanic. Dit lichaam heeft eeuwigheidswaarde! Met dit
Wat een verschil met onze eigen overblijfselen, als wij zijn
lichaam zal ik mijn Verlosser zien en me vol bewondering
overleden! Natuurlijk, ons lichaam vergaat. We zijn stof, en
voor Hem buigen.
we keren terug tot stof. Maar de Bijbel zegt er nog meer over: op een dag komt Jezus terug op aarde, en dan worden
Ds. René van Loon
Ds. Westerkamp over Pasen en het dagelijks leven
‘ Met de dood houdt het voor mij niet op’
doodgaan is niet altijd prettig. Ik heb ook een aantal keer aan een sterfbed gestaan, natuurlijk is dat zwaar. Uiteindelijk wordt de dood in de Bijbel omschreven als een vijand. Het is niet Gods bedoeling dat we dood gaan en
‘Het is voor mij heel belangrijk om te leven met het perspectief dat het met
nooit meer terugkomen. Als God deze
de dood niet ophoudt’, zegt Dick Westerkamp. ‘Het christelijk geloof zegt dat
wereld heeft gemaakt met al haar
wij gemaakt zijn, niet alleen om nu te leven, maar ook voor een nieuwe hemel
schoonheid en al haar complexiteit, ik
en een nieuwe aarde.’ Westerkamp is predikant, hij studeerde theologie en
bedoel: we kunnen niet één grasspriet
filosofie. Hij vertelt hoe hij aankijkt tegen het leven en de dood.
namaken en laten groeien. Is het dan ongerijmd om te zeggen dat God op bepaalde momenten wonderen verricht om iemand uit de dood te laten
Wat gebeurt er als we doodgaan?
na de dood, mijn ‘ik’ geborgen wordt bij
opstaan? Dat is de wederopstanding,
‘Om te beginnen houdt het lichaam
God. Hoe precies weet ik niet, dat weet
en dat gaan we allemaal meemaken.’
natuurlijk op te functioneren. Mensen in
niemand, het staat ook niet in de Bijbel.
ons tijdperk hebben het idee dat je
Neemt u voorzorgsmaatregelen voor
zeventig, tachtig jaar wordt, en dan,
Het verhaal van Jezus vertelt dat toen
het hiernamaals?
zoals schrijfster Connie Palmen ooit op
Jezus aan het kruis hing, aan zijn weers-
‘Ik neem geen voorzorgsmaatregelen.
tv zei: “wachten ons allemaal zes planken”.
zijden twee moordenaars aan een kruis
Ik heb een belofte gekregen, dat het
Dat is dus één manier om ernaar te
hingen. De een begon hem te bespotten.
beste nog komt. Als je niet gelooft dat
kijken, maar niet de mijne. Ik denk dat
De ander vroeg: “Wilt u aan mij denken
er na de dood nog meer is, moet je
wij gemaakt zijn om eeuwig te bestaan.
als u in het koninkrijk komt?” En toen
alles halen uit dit leven. Mensen gaan
Toen God mensen maakte, heeft hij
antwoordde Jezus: “Heden zul je met
als gekken reizen, ervaringen opdoen,
mensen gemaakt met een kern die
mij in het paradijs zijn.” Hij beloofde dus
want straks is alles voorbij. Dat is een
bedoeld is voor de eeuwigheid. Ik denk
dat de moordenaar met hem naar het
bepaalde levenshouding. Ik denk dat
dus dat het na de dood niet ophoudt.’
paradijs ging. Dat het na de dood niet
wat ik in dit leven niet ervaar, ik in het
ophield. Dat is voor mij heel belangrijk,
volgende nog kan meemaken. In die zin
Wat gaat er dan door met bestaan?
om te leven met dat perspectief. Soms
zou je kunnen zeggen dat het mijn leven
‘Het christelijke geloof zegt dat wij
moet je mensen verliezen die je lief zijn,
hier en nu wel beïnvloedt. Maar voor-
gemaakt zijn, niet alleen om nu te leven,
maar dit is een verzachtende gedachte.’
zorgsmaatregelen nemen, dat klinkt
maar ook voor een nieuwe hemel, en
een beetje alsof je me vraagt of ik mijn
een nieuwe aarde. We zullen opstaan uit
Bent u bang voor de dood?
de dood. Dat is een van de grondprincipes
‘Persoonlijk ben ik niet bang voor de dood.
van het christelijk geloof, de weder-
Als ik zou sterven zou dat misschien wel
Kunnen atheïsten naar de hemel gaan?
opstanding van het vlees. Ik denk dat
goed zijn. Ik zou het wel vreselijk vinden
‘De Bijbel zegt: ‘God heeft ons het
wij gemaakt zijn om als mensen op een
om mijn vrouw en kinderen achter te
eeuwige leven gegeven. Het eeuwige
vernieuwde aarde te leven. Ik denk dat
moeten laten. Ook het proces van
leven is in de Zoon. Wie Hem heeft,
ticket naar de hemel al geboekt heb.’
heeft het eeuwige leven en wie Hem
Hoe ziet dat er dan uit?
doen van goede daden hun vrijbrief
niet heeft niet.’ Daar staat dus dat je
‘Dat wordt in de Bijbel alleen maar
voor de hemel kan zijn, alsof ze zichzelf
als je Jezus misloopt, je veel meer
aangeduid, maar de Bijbel vertelt wel
moeten redden door goed gedrag. Er
misloopt. Hoe je dat invult, daar kun je
dat wij voortbestaan na de dood, en dat
is dan nog steeds een sentiment dat zíj
over van mening verschillen. Vroeger
dat bewustzijn op een of andere manier
het centrum zijn. Ze doen alleen goede
dacht men dat er de hemel was en
doorgaat, ook als je niet voor God kiest.
dingen voor anderen in de hoop dat het
Dat vind ik heel ernstig. Als het christelijk
hen zelf uiteindelijk ten goede komt.
geloof klopt, loopt het niet goed voor
Jezelf op zo’n manier proberen te
je af als je geen goede relatie hebt met
redden zal dus niet werken.
daarnaast de hel als een soort nare plek. In de hel was er veel vuur en werd je geprikt met vorken. Dat is één invulling. Zo zie ik dat niet. Wij zijn
God. Het maakt dus wel degelijk uit wat je in dit leven denkt en vindt.
geschapen voor een relatie met God, een relatie die
Christenen erkennen zichzelf als eigendom van iemand anders.
Het paradijs wordt in de Bijbel verder
Je hoeft alleen maar te geloven dat
niet ingevuld. De Bijbel zegt niet dat we
Jezus voor jou heeft geleden zodat jij
mislopen. Ik denk dat dat
naar de hemel gaan, maar dat aan het
nooit meer hoeft te lijden of gestraft
eigenlijk de hel is, dat je
eind van de tijd alles afgebroken wordt
te worden of te vervreemd te worden
en dat er dan een nieuwe hemel en een
van God. Al die dingen heeft Jezus al
nieuwe aarde komen. De nieuwe aarde
voor jou gedaan. Je hoeft jezelf niet
is dezelfde oude aarde, maar dan
te redden. Als je dat accepteert, ben
vernieuwd door God. De nieuwe aarde
je welkom. Als je je eigen boontjes wilt
zal net als de oude zijn, maar dan zonder
doppen, zegt God: “Als dat je keuze is,
al het kwade, en waar gerechtigheid is.
ga je gang.’”
altijd doorgaat. Die kun je
compleet aan jezelf wordt overgeleverd.
Al het kwaad telt niet meer. Daar zijn wij voor bedoeld. Voor de nieuwe aarde na
Is God rancuneus?
de wederopstanding.
‘Zoals ik God ken is hij juist ontzettend
Aan het einde van de tijd komt Jezus
vol liefde voor mensen en wil hij ze heel
terug, op de Dag des Oordeels. Dan
graag bij zich hebben. Maar hij zal ze
staan de doden op, de mensen die bij
nooit dwingen. Als iemand echt niet wil
God geborgen zijn, en begint de
en hij kiest daarvoor met de vrijheid, die
nieuwe toekomst voor degenen die
God hem zelf gegeven heeft, respecteert
God liefhebben.’
God dat ook. Onze persoonlijke keuzes
C.S. Lewis, auteur van
Hoe maakt God deze afweging?
de Narnia-boekenreeks
‘Neem die moordenaar aan het kruis waar
Hoe wilt u zelf herdacht worden?
en een van de grootste
ik eerder over vertelde. Hij bekeerde
‘Dat vind ik een hele lastige. Ik vind het
christelijke schrijvers van
zich op het laatste moment, en Jezus
heel belangrijk dat mensen gezien
vertelde hem dat hij welkom was. Maar
hebben, dat ik niet voor mezelf wilde
“De hemel is als iemand, aan
je kunt niet, met voorbedachte rade, je
leven, maar ze wilde verwijzen naar God.’
het einde van zijn leven, na alle
leven verkeerd leven en op het laatste
de twintigste eeuw, zei ooit:
ongehoorzaamheid, opstand en zonde, tegen God zegt “Uw wil geschiede.” Je levert je over aan
moment pas bekeren. De kans dat je dan aan het einde van je leven nog echt kan bekeren is veel kleiner. Het was
Gods wil. De hel, zegt C.S. Lewis, is als
eigenlijk een wonder dat de moordenaar
God tegen je zegt: “Als je écht niet wilt,
zich nog op het laatste moment bekeerde.
dan laat ik jouw wil geschieden. Je mag
Maar als je je hele leven voor jezelf
je eigen weg gaan.” Je loopt dan het
leeft, is dat niet opeens anders vlak voor
bron van al het leven en al het moois
de dood, of net na de dood. Je bent dan
mis. En dat gaat dan voor eeuwig door.
nog steeds je eigen baas.
Dat moet de hel zijn.‘
Veel mensen denken ook dat alleen het
Tekst: Neeltje Walgien, foto: Wilma Breunissen
doen er wel degelijk toe.’
Redactie en administratie Breestraat 59-61 3811 BH Amersfoort Tel. 033-4611949 E-mail: echo@izb.nl ECHO 01-2019
ECHO
Reacties Voor reacties op de inhoud kunt u zich wenden tot de bezorger of de redactie.
Redactie Ds. L.C. Buijs K. van Noppen J.J. Timmer Vormgeving Ivar van Loen (IZB)
Foto’s Feb19 Wilma Breunissen: pag. 14 Boukje Canaan: pag. 6 Pieter Dijksman: pag. 5 Jan Halmingh, pag 3 Marijn Kluijfhout: pag. 9 Shutterstock: pag. 1, 2, 8, 10, 11, 12 Michaël Terlouw/EO: pag. 4 Hans van der Woerd: pag. 7
Uitgave van IZB (www.izb.nl) en de Christelijke Gereformeerde Kerken in Nederland
ISSN 0012-9119