Geluk vinden
ECHO
Geluk
Halverwege het gesprek staat Samuel
het leven is wat het is, godsdienst is
plotseling op. Hij trekt een brochure uit
iets voor gekkies; je moet er in elk geval
de bibliotheek in zijn studeerkamer. ‘Kijk
een antenne voor hebben – en die hadden
Gezegend het land dat uitgebreid onder-
maar: ik was fel anti-God. Van Jezus en
wij niet. Mijn geboorteland in het
zoek kan laten doen naar de vragen: in
het kruis moest ik niets hebben.’ Hij laat
Midden-Oosten kende een islamitische
welke mate bent u tevreden met uw leven,
een boekje met gedichten zien, die hij
cultuur, maar zeer gematigd. Je hoefde
en in welke mate beschouwt u zichzelf als
in zijn studententijd schreef. Een uitgave
je er in die jaren niets van aan te trekken.
een gelukkig mens? Er zijn heel wat landen
voor het goede doel, de opbrengst
Totdat – in mijn tienerjaren – het land
waarin die vragen in de onderste la blijven,
kwam ten goede aan het kinderwerk
streng islamitisch werd. De staat ging
omdat alle aandacht wordt opgeëist door
van Unicef. Felle anti-christelijke taal.
zich met alles van het dagelijks leven
oorlog, honger, armoede, vluchtelingen-
‘Opgedragen aan de ellendigen’, staat
bemoeien, tot en met de kleur van je
stromen, bosbranden, klimaatproblemen, etc.
er op het schutblad, om in de stemming
ondergoed, bij wijze van spreken. Ik
te komen. Hij begint voor te lezen:
leerde religie kennen als extreem
Het Centraal Bureau voor de Statistiek
onderdrukkend, niet als bevrijdend.’
rapporteerde in 2019: Nederlanders zijn zo
Op het schilderij van het leven
gelukkig, ze zitten bij wijze van spreken aan
zijn wij de slachtoffers
Kreeg u in uw jeugd helemaal niets mee
hun ‘plafond’.
van een oude schilder,
over Jezus en het christelijk geloof?
die ons Geluksplafond. Het had zomaar het ‘woord
verlaten en eenzaam
‘Jawel. Als jongen stond ik met mijn vader
van het jaar’ kunnen worden. Maar dat was:
in een houten vierkant
eens bij een marktkraampje waar je
‘-schaamte’. Want ergens realiseren we ons
geschilderd heeft.
posters kon kopen. Op één van de platen
dat veel geluk ten koste gaat van iets of iemand anders: de medemens, van de
Samuel Lee komt van ver
kwetsbare aarde, de toekomstverwachting. Het woord ‘geluk’ heeft geen prominente plek in de Bijbel. Dat is opmerkelijk, want de eeuwen door hebben talloos veel mensen uitgerekend via dat boek het geluk van hun
Ons land heeft behalve een ‘Dichter des Vaderlands’ en een
Een tragische tekst, weinig hoopvol. Ik
uit het assortiment zag ik een afbeelding
leven gevonden. Soms na een lange zoek-
‘Denker des Vaderlands’ ook een ‘Theoloog des Vaderlands’,
bedoelde aan te geven dat wij slachtoffers
van Jezus aan het kruis. Ik vond het
tocht, soms totaal onverwacht.
een wetenschapper die als ambassadeur van de theologie
zijn, gevangen in ons lot. En lees dit:
magisch. Wat doet die man daar? Ik was
optreedt in het publieke debat. Dit jaar is dat Samuel Lee (49),
een kind van een jaar of zeven.
Die zoektocht is de moeite waard en we
de eerste met een migratie-achtergrond. Hij komt letterlijk
Aan een houten kruis
“Wie is dat?” vroeg ik.
moedigen je er graag toe aan.
en figuurlijk van ver. Zijn wieg stond in het Midden-Oosten en
zie ik geen gekruisigde.
“Een profeet”, antwoordde mijn vader, die
‘Wie zoekt die vindt, wie klopt zal opengedaan
tot aan zijn studententijd had hij niets met God, kerk en geloof.
Maar in de schaduw van de
er verder geen aandacht aan schonk.
worden’, belooft Jezus.
Hij werkt aan de Vrije Universiteit in Amsterdam en aan een
verbeelding
Maar mij boeide het.
academie die hij zelf heeft opgericht, waar migranten van
die het kruis op de weg van
Degenen die zo het geluk van hun leven
over de hele wereld zich kunnen verdiepen in mensenrechten,
de eeuwigheid maakt
Omdat we welgesteld waren, konden we
vonden, zullen opvallend vaak zeggen dat
sociale wetenschappen en theologie. Daarnaast is hij voorganger
zie ik een genagelde man.
in mijn jeugd regelmatig met vakantie
ze vooral het gevoel hadden te zijn gevonden.
van een pinksterkerk in de Bijlmer.
naar Europa. Zo kwamen we ook een
Omdat er Iemand was die nog veel méér op
Met andere woorden: Jezus aan het kruis,
keer in Rome, in de Sint-Pieter. Ook daar
zoek was naar hen, dan zij ooit naar Hem.
verlossing - het is nep. Een genagelde
zag ik weer beelden van Jezus aan het
man, meer niet.
kruis. En de beroemde ‘Pietà’s’, de
Dat gaat ver uit boven het ‘geluksplafond’
Dit soort teksten schreef ik toen.’ Ook
afbeeldingen van de huilende Maria
van de statistieken. Die ervaring wensen we
in dat opzicht komt Samuel Lee van ver.
bij de gestorven Christus. Het maakte
je toe! Gezegende Paasdagen!
steeds diepere indruk op me. Wie is die ‘Ik groeide op in een seculier milieu. Wij
Redactie ECHO
mysterieuze man?
waren thuis a-religieus. We dachten zo ongeveer als de gemiddelde Nederlander:
Na de islamitische omwenteling in ons
Wat doen we met dat schaap?!
land namen mijn ouders een rigoureus
klop. Als je open doet, kom ik binnen en
ik vond het leuk om Koreaanse zende-
besluit: ze besloten te emigreren.
eet en drink met je.” Ik lag verstijfd van
lingen uit het netwerk van mijn vrouw
Zo kwam ik op mijn veertiende naar
angst in bed, mijn vrouw sliep door alles
te jennen.
Nederland. In Amsterdam woonden we
heen. Het was geen stem die ik kon
in de Bijlmer, dat was een behoorlijke
thuisbrengen; wel rustig, vertrouwen-
De volgende morgen vertelde ik mijn
jaren-zeventig-schrootjes zouden weghalen, kwamen de fraaie originele
overgang, vergeleken bij de rijkdom
wekkend, vaderlijk. En toen klonk dezelfde
vrouw wat er was gebeurd. “Jezus was
panelen weer te voorschijn. Het verwijderen van de dikke vloer-
die ik tot dan toe had gekend. Na de
stem nog een keer, dezelfde zin. “Ik sta
hier, in onze kamer.”
middelbare school ging ik ontwikkelings-
achter de deur van je hart…”
sociologie en culturele antropologie
Het kerkgebouw was hard toe aan een grondige renovatie. Als we de
Ik had de man leren kennen die ik als
bedekkingstegels zou een zegen zijn voor de akoestiek. En als we zouden
kind al op een poster had gezien,
kiezen voor grote glazen toegangsdeuren op de plek van een blinde
Verbaast me niets, zei ze – tot mijn
hangend aan een kruis. Doordat ik niet
muur, zou de altijd-sombere kerkzaal opeens baden in het licht.
studeren in Leiden. Ik was een linkse
Droomde ik? Had ik te veel gedronken?
stomme verbazing. “Veel mensen hebben
hier ben opgegroeid heb ik niets met
jongen. Afkomstig uit een welvarend
Wat dit hocus pocus? “Voordat u binnen-
voor je gebeden.”
de associaties van de gemiddelde
Op een avond komt de restauratie-architect samen met een jongere
nest, had ik wel oog gekregen voor het
komt”, stamelde ik in het donker. “wat
Nederlander met Pasen; eieren, de
collega langs voor een eerste inventarisatie. We staan achterin de
onrecht in de wereld. De verschillen
is uw naam?” Ik wilde weten met wie ik
Die ochtend hebben we een kerk opge-
Paashaas, en zo. Pasen betekent voor
zaal en laten onze blik rondgaan. ‘LED-verlichting zou de boel ook
tussen rijk en arm, de apartheid in
van doen had; misschien was dat de
zocht. Mijn vrouw vertelde me later dat
mij de overwinning van recht, licht en
goed doen’, zegt de architect. ‘Met een fractie van je huidige verbruik,
Zuid-Afrika, dergelijke thema’s hielden
wetenschapper in mij. Toen hoorde ik:
ze het voor lief nam, dat we naar een
liefde over duisternis en dood. Pasen
kun je een enorme verbeterslag slaan. En als je dan ook de muren
me bezig. Ik was vaak depressief.
“My son, ken je me niet? Ik ben koning
Rooms-katholieke kerk gingen. Wist ik
is de climax van een liefdesverhaal.
weer fris in de verf zet, moet je eens zien….’ Genoteerd, dank.
veel dat er wel veertigduizend denomi-
Mensen willen altijd als God zijn, maar
Ik raakte bevriend met een Zuid-Koreaanse
naties zijn… In die kerk ben ik op mijn
de Bijbel laat precies de omgekeerde
Opeens zegt zijn collega, wijzend naar de afbeelding op
studente. In veel opzichten een tegenpool
knieën gegaan voor de God die ik had
beweging zien: God werd mens, in
de wand, boven de preekstoel: ‘Zeg, wat doen we
van me. Alsof ze altijd dat liedje van
ontmoet, in de stem. Jezus.
Jezus. Als persoon is hij een levend
met dat schaap?’
Herman van Veen zong: “Ik ben
gedicht, een liefdesverklaring.
vandaag zo vrolijk, zo vrolijk; zo
De architect krimpt ineen. ‘Dat schaap? Dat is
Ik vertel dit niet om interessant te
vrolijk was ik nooit.” Alsof ze aan
doen, zo van: Kijk mij eens! Je kunt
Vergeet wat mij betreft de religie, al die
het Lam Gods!’
de drugs was. Ze vertelde me
ook gewoon door het lezen van
denominaties – elke groep heeft wel
over haar geloof en gaf me een
de Bijbel of een foldertje, door
zijn eigen schandalen: geweld, machts-
Als je geen christelijke opvoeding hebt
Groot Nieuws Bijbel. ‘Boeken
een preek of een gesprek tot
misbruik, corruptie, kindermishandeling,
genoten en niet via school wat basiskennis
geloof komen. God gebruikt allerlei
etc. In de naam van religie worden de
van het christendom hebt meegekregen,
meest wanstaltige daden verricht.
bevat het geloof veel dat op het eerste
veranderen mensen niet’, zei ik. ‘In mijn land van herkomst heb ik
manieren om iemand te roepen.
gezien wat een religieus boek voor schade kan aanrichten. Het heeft me
Een tijdje later trouwden we, tegen alle als seculier kun je trouwen met wie je wilt. Maar in haar omgeving waren veel mensen die zeiden dat ze beter niet in het huwelijk kon treden met iemand die
Maar focus op de persoon van Jezus,
afbeeldingen van een schaap aan de muur of een
Later, in de tijden dat ik het moeilijk
dan word je niet teleurgesteld. Kijk naar
lijdende man aan een kruis, of om vreemde verhalen
had, heb ik er erg naar verlangd om de
hoe Hij was, wat Hij zei. Lees de Bergrede,
over iemand op het water loopt, die brood vermenigvuldigt
stem nog eens te horen. Niet gebeurd.
zie hoe Hij met mensen omging. Door
en opstaat uit zijn graf.
Blijkbaar vond God één keer genoeg.
zijn lijden, sterven en opstanding heeft
Toen is de vlam gaan branden en die is
Hij een lijdende wereld weer hoop
Met Wikipedia kom je natuurlijk een heel eind. Nog veel beter zou je
nooit meer gedoofd.
gegeven. Rechtvaardigheid, liefde en
een Alpha-cursus kunnen volgen; kijk op alphanederland.org voor een
licht zullen overwinnen, dankzij Hem.’
adres bij jou in de buurt. Het beste is toch maar eens wat doorpraten
manier, maar het was ook maar eenmalig.
weinig goeds gebracht.’
adviezen in. Ik zag geen problemen;
gezicht onbegrijpelijk is. Of het nu gaat om
Bij mij ging dat op een heel speciale
‘Om eerlijk te zijn zat ik helemaal niet op God te wachten. Ik was tot dan toe fel anti.’
niet gelooft.
met iemand die christen is in je omgeving.
Je herkent een boom aan zijn fruit, zegt een bijbeltekst. Na mijn huwelijksreis
De restauratie van de kerk is alweer een paar jaar geleden afgerond.
We gingen op huwelijksreis naar de
Jezus, ik kom je redden. En roepen.
sprak veel met de Koreaanse zendelingen.
Costa Brava. Op een nacht lag ik wakker
Ga terug naar Amsterdam en vertel
In het begin waren ze argwanend,
in onze hotelkamer, mijn vrouw sliep. Ik
alle mensen dat ik leef en dat ik
want ik had hen vaak dwarsgezeten.
overdacht wat ik na mijn afstuderen zou
spoedig terugkom.”
Ons huis werd een soort pelgrimsoord,
gaan doen. De wetenschap in, of toch
uit alle windstreken kwamen er mensen
Tekst: Koos van Noppen
ben ik de Bijbel gaan bestuderen en ik
De afbeelding is gehandhaafd. Veel te belangrijk om zomaar achter het behang te plakken. Voor wie het graag wil weten: de term Lam Gods verwijst naar Jezus Christus en komt letterlijk voor in een tekst in het evangelie van
het bedrijfsleven? Opeens klonk er uit
Om eerlijk te zijn zat ik daar helemaal
met mini-busjes naar toe; uit Düsseldorf,
Johannes, hoofdstuk 1 vers 29. ‘Zie het Lam van God, dat de zonde
het niets een stem. Net zo hoorbaar als
niet op te wachten. Ik was tot dan toe
Keulen, Parijs. Mensen wilden met me
van de wereld wegneemt.’
wij hier zitten te praten. In het Engels:
fel anti-God, schreef gedichten waarin ik
spreken, bidden, alsof ik een halve
“Ik sta achter de deur van je hart en ik
het christelijk geloof op de hak nam en
heilige was.’
Zie ook: https://nl.wikipedia.org/wiki/Lam_Gods
In soorten en maten. Te midden van
opzichten goed zijn en goed doen. Het
kop-en-schotels, pannen, prullen, speel-
draait om recht. Voor iedereen. Jezus
goed, oude kookboeken. Alles waar
heeft mijn plek ingenomen. Hij heeft
mensen vanaf willen. Kleren, schoenen,
mijn imperfectie en rebellie, mijn kwaad
cd’s. Rommel voor de een, nog bruikbaar
op zich genomen. En de straf gedragen
voor de ander. Voor een luttel bedrag
die daar bij hoort. Nu ben ik een vrij mens.
ben ik de nieuwe eigenaar. Een crucifix. En nog een. En nog een. Ik
Daaraan denk ik als ik een crucifix zie.
heb er al aardig wat gekocht. Ik kon het
Jezus is tot het uiterste gegaan. Hij gaf
niet over mijn hart verkrijgen dat zo’n
zijn leven. Niet voor lieverdjes, maar
crucifix als onverkoopbaar uiteindelijk
voor iedereen, inclusief het tuig van de
bij het vuil belandt.
richel. Met of zonder wit boord.
Vreemd? Wie hangt de executie van een
Wie wil dat vandaag de dag nog? Dat
Joodse rabbi nu aan de muur? ‘Oma had
een ander voor jou door het vuur gaat,
wat met het geloof. Mijn ouders gingen
in het krijt treedt? Toch is het de manier
nog trouw naar de mis. Het had
om met God -en met jezelf- in
iets moois, zeker. Maar
het reine te komen.
ik sta er anders in.’
Door ja te zeggen op het feit dat Jezus zich voor
vreemd.
je opoffert.
Jezus was een goed
Het inspi-
mens.
reert mij
Hij genas
om op
zieken,
mijn beurt
voedde
een offer
honderden
te brengen
mensen, kwam
voor een ander.
op voor wie in de
Ik ben Hem diep
knel zat. Hij stond op tegen onrecht en stelde huichelarij aan de kaak. Geen reden voor
dankbaar dat Hij me niet aan mijn lot overlaat. Ook al kostte Hem dat zijn leven.
een gerechtelijke moord, laat staan zo’n wrede marteling. De eerste gelovigen
Jezus was niet het slachtoffer. Hij heeft
gebruikten geen crucifix om duidelijk te
vrijwillig afstand gedaan van zijn leven.
maken waarin ze geloofden. Ze hadden
Met maar één doel: dat ieder die dat
afbeeldingen van een jongeman met
wil, leven heeft in overvloed. Jij, ik, wie
een toverstokje of een herder met een
maar wil. Een crucifix vertelt me dat het
schaap op zijn schouders.
leven kostbaar is.
En toch. Die man aan dat kruis raakt de
Dus vermors het niet.
kern van het geloof. Ik ben diep in mijn
Leef het met aandacht
hart geen goed mens. Niet zo goed als
en overgave.
God me heeft bedoeld. God kan geen
Doe er iets moois mee.
onrecht of zonde door de vingers zien.
Uit dankbaarheid.
Want daar wordt een ander de dupe van. Daarom wil God mensen die in alle
Tekst: Johan Timmer
Het kruisbeeld in de kringloopwinkel
Het is ook
Na de sabbat, op zondagochtend, ging
Hij keek naar binnen en zag de doeken
Toen ze dat gezegd had, draaide ze zich
‘Maria!’ Als Jezus dát zegt gebeurt er
‘Maria!’ Ze kan het niet geloven, maar
En ooit komt er een nieuwe dag. Dan
Maria uit Magdala naar het graf. Het
liggen. Maar hij ging het graf niet in.
om. Ze zag iemand staan. Het was Jezus,
zo veel met haar, in haar! Op die
Hij is het echt! Haar leven zat stuk, maar
komt Hij terug. Dan wordt alles nieuw.
maar Maria wist niet dat hij het was.
verschrikkelijke vrijdag was alles in haar
deze ontmoeting maakt alles anders.
Jezus maakt duidelijk dat zijn leerlingen
nog donker. Toen ze bij het graf kwam,
Kort daarna kwam ook Simon Petrus bij
Jezus vroeg aan haar: ‘Waarom huil je?
gestorven. Jezus was vermoord. Hij, die
Het wordt weer een soort van licht. De
verder moeten gaan in het spoor dat Hij
zag ze dat de steen voor het graf was
het graf. Hij ging wel naar binnen. Hij zag
Wie zoek je?’ Maria dacht dat het de tuin-
zo anders was dan alles en iedereen, die
gestorven Jezus blijkt te leven. De wonden
heeft gewezen. Je mag elke dag opnieuw
weggehaald. Maria rende weg, naar Simon
de doeken liggen, ook de doek die om
man was, en zei: ‘Meneer, hebt u soms
een ongekende liefde had, zelfs voor
van het kruis zijn nog zichtbaar, Hij is
beginnen. Je wordt niet vastgezet op
Petrus en de leerling van wie Jezus
het hoofd van Jezus gezeten had. Die
mijn Heer uit het graf weggehaald?
zijn tegenstanders. Ze hebben Hem uit
het echt. Zijn leerlingen snappen er niks
het verleden. Hij heeft geleden en is
veel hield. Ze zei tegen hen: ‘De Heer is
lag niet bij de andere doeken, maar apart,
Vertel me dan waar u hem naartoe
de weg geruimd in een schijnproces. Ze
van, maar de Waarheid staat voor hen.
gestorven in onze plaats. Al onze schuld
weggehaald uit het graf! En ik weet niet
netjes opgerold. De andere leerling ging
gebracht hebt! Dan kan ik hem mee-
gruwt nog bij de sporen van de marte-
Ze kunnen ‘het Bewijs’ onderzoeken.
nam Hij op Zich.
waar hij naartoe gebracht is.’ Meteen
nu ook het graf in. Toen hij de doeken
nemen.’ Jezus zei tegen haar: ‘Maria.’
lingen op zijn lijf. Helemaal kapot was
gingen Petrus en de andere leerling op
daar zo zag liggen, geloofde hij dat Jezus
Maria ging naar hem toe en zei:
ze er van. Ze had zo geloofd dat Hij de
Jezus legt uit op welke manier de Bijbel
We hoeven dat niet te begrijpen. We
weg naar het graf, ze renden erheen.
was opgestaan. In de heilige boeken
‘Rabboeni!’ Dat is Hebreeuws en het
verlosser was, de zoon van God. Maar
daar al eerder over heeft verteld. En
mogen vragen om vergeving voor wat
stond al dat Jezus moest opstaan uit de
betekent: meester. Maar Jezus zei tegen
blijkbaar had Hij zich vergist of zo.
hoe Hij zelf geprobeerd heeft het zijn
wij fout deden. En opnieuw beginnen.
De andere leerling liep sneller dan
dood. Maar dat hadden de leerlingen
haar: ‘Houd me niet vast, want ik moet
leerlingen duidelijk te maken. Maar ze
Liefde geven aan de wereld om ons
Petrus, en was het eerst bij het graf.
nog niet begrepen. Toen gingen Petrus
omhooggaan naar de Vader. En jij moet
konden het eerder niet bevatten. De
heen. Proberen God erbij te betrekken.
en de andere leerling terug naar huis.
aan mijn vrienden gaan vertellen dat ik
werkelijkheid van God is te groot voor
Langzamerhand gaan beseffen hoeveel
gezegd heb: ‘Ik ga omhoog naar mijn
hun verstand. Jezus bereidt zijn leerlingen
Hij ons geeft. En zo het geluk vinden.
Maria bleef huilend bij het graf staan.
Vader, die ook jullie Vader is. Ik ga naar
voor op weer een afscheid. Hij gaat naar
En terwijl ze huilde, keek ze naar binnen
mijn God, die ook jullie God is.’ Toen ging
Huis, naar de onzichtbare wereld van
in het graf. Daar zag ze twee engelen
Maria uit Magdala naar de leerlingen.
God. Maar er blijft verbinding. Vanuit de
in witte kleren. De engelen zaten op de
Ze zei tegen hen: ‘Ik heb de Heer gezien!’
hemel zal Hij altijd er voor hen zijn.
plaats waar het lichaam van Jezus gelegen
En ze vertelde alles wat Jezus tegen
had. De één zat aan het hoofdeind, de
haar gezegd had.
was heel vroeg in de ochtend, het was
ander aan het voeteneind. De engelen vroegen haar: ‘Waarom huil je?’ Maria zei: ‘Mijn Heer is weggehaald uit het graf. En ik weet niet waar hij naartoe
Maria ontmoet Jezus
Een nieuwe dag
Tekst: ds. Leo Buijs
Uit de Bijbel in Gewone Taal, het evangelie van Johannes, hoofdstuk 20, vers 1 tot en met 18.
gebracht is.’
Het proces tegen Jezus
Dit is één van de etsen die Rembrandt in 1655 maakte over het proces tegen Jezus. In het hart van de compositie zien we Pilatus (met tulband) en Jezus. Het is goed te zien dat de afbeelding is opgebouwd uit drie lagen, volgens het antieke wereldbeeld. Van boven naar beneden zien we eerst de bovenaardse sfeer, vertegenwoordigd door de twee kolossale beelden van Justitia (Gerechtigheid) links en Fortitudo (Macht) rechts. Ze torenen uit
Het begrip tunnelvisie bestond nog niet, twintig
boven het bordes, de wereld van
eeuwen geleden. Maar veel betrokkenen bij
de levenden, waar de geschiedenis
het strafproces tegen Jezus hadden daar
zich afspeelt, onze wereld. De
duidelijk last van. Een typisch geval van
benedenverdieping verbeeldt
gerechtelijke dwaling? Advocaat Jan Post
de onderwereld, waar chaos
kijkt door zijn juridische bril naar het proces
en dood vrij spel hebben.
dat leidde tot Jezus’ kruisdood.
Rembrandt heeft dat op een variant van deze prent nog
Hij genas zieken, kwam op voor de onderdrukten,
krachtiger neergezet: we zien
stelde huichelarij aan de kaak. Maar wat had de man
dan op de plaats van het volk
uit Nazareth nu eigenlijk misdaan? Mr. dr. J.J.H.
twee schimmige toegangspoorten
(Jan) Post, die zijn theologische en juridische
naar duistere krochten.
kennis combineert, legt uit: ‘Als rondtrekkende wetsleraar vormde Jezus met zijn uitleg van de
Macht en Gerechtigheid, die
Tora een bedreiging voor de Joodse intelligentsia.
eigenlijk in het leven zouden
Hij confronteerde hen regelmatig met het feit
moeten samengaan, staan op het
dat het niet ging om de letter, maar om de
bordes zonder enige connectie
strekking van de Tora. Dat zette kwaad bloed.
naast elkaar. Pilatus, de exponent
Wetsleraren probeerden hem te ontmaskeren
van de Macht, verwijst wel
als dwaalleraar. Jezus’ originele uitleg bleek
naar Jezus, de drager van de
echter keer op keer krachtiger en overtuigender.’
Gerechtigheid, maar het blijft
Maar moet je iemand daarom voor de rechter
bij een gebaar.
slepen? ‘Geen enkele basis voor een strafproces, zouden wij tegenwoordig zeggen. Tweeduizend
‘De toeschouwer wordt gecon-
jaar geleden echter konden feiten eenvoudig
fronteerd met een wereld waarin
verdrongen worden door belangen en emoties.’
moet worden gekozen tussen Macht zonder Gerechtigheid aan
Klap in het gezicht
de ene kant en Gerechtigheid
Een van de sleutelfiguren is Annas, de voormalige
zonder Macht aan de andere kant.
hogepriester en nog altijd een invloedrijk man.
Pilatus is rijk uitgedost en
Nadat Jezus is gearresteerd, is deze Annas de
gewapend met een indrukwekkend
eerste die hem ondervraagt. ‘Dat lijkt een vorm
statussymbool, Jezus ziet er arm-
van vooronderzoek, waarbij Annas zich opstelt als
zalig en geboeid uit: toonbeeld
onderzoeksrechter. Vreemd genoeg was er nog
van de Gerechtigheid zoals ze in
helemaal geen aanklacht tegen Jezus geformuleerd.
deze wereldorde verschijnt. ‘Mijn
Als Jezus zijn onderzoeksrechter daarop wijst,
koninkrijk is niet van deze wereld.’
krijgt hij een klap in het gezicht. Annas treedt
(Evangelie van Johannes, hoofd-
daar niet tegen op.’
stuk 18 vers 36).
Het strafproces voltrekt zich daarna snel in een
Ontleend aan: Voorlezen uit
aantal fasen. Jezus wordt eerst voor het Joodse
Rembrandt, Nico Tromp en
Sanhedrin (het hoogste gerechtshof) geleid en na
Jacques Maas, uitg. Lanno,
zijn veroordeling bij Pilatus gebracht, de Romeinse
Tielt, 1999.
landvoogd. ‘Bij het Sanhedrin melden zich twee
Het kerkhof en de hemel
valse getuigen die zeggen: “Deze heeft gezegd:
Belastingontduiking was daar een vorm van.
Ik kan de tempel van God afbreken en hem in
Pilatus vindt echter geen schuld in Jezus en spreekt
drie dagen opbouwen.” Maar Jezus zwijgt op
dat ook diverse keren uit. Dat is verklaarbaar
die aanklacht. Post: ‘Het zwijgrecht van een
vanuit de Romeinse logica. Jezus werd immers
verdachte bestond nog niet. Toch is Jezus –
door zijn eigen leiders aan hem voorgeleid. Welk
voor zover ik weet – wel een van de eersten die
volk levert nu zijn eigen koning – vrijwillig – uit aan
daarvan gebruikmaakten.’
de heersende macht, om die te laten ombrengen?’
Wat maakt dat Jezus in de ogen van zijn aanklagers
Dramatisch hoogtepunt
ter dood moet worden veroordeeld? ‘In de eerste
Het proces nadert een dramatisch hoogtepunt.
plaats zegt Hij voor het Sanhedrin dat zij hem
‘Na een oplopende volkswoede over een mogelijke
zullen zien, gezeten aan de rechterhand van God.
vrijlating, gaat Pilatus weer het gerechtsgebouw
Dus niet in Jeruzalem, waarvandaan alle Joden de
binnen. Hij voelt de druk om zich eventueel bij de
Messias verwachtten, maar in de hemel. Wie aan
keizer te moeten verantwoorden. Hij tracht een
Kom je weleens op een kerkhof? Misschien
iemands rechterhand zat, had de meest eervolle
gesprek aan te knopen met Jezus, maar die zwijgt
zeg je meteen: Nee, daar zie je mij zelden.
plaats. Daarnaast tast Jezus met die uitspraak
opnieuw. Pilatus laat getergd zijn masker vallen
Afgezien van een paar keer per jaar
de zogenaamde sjechiena aan, de aanwezigheid
en roept uit: “Weet Gij niet, dat ik macht heb U
dat iemand uit mijn familie of kring van
van God. Voor de Joden was die direct verbonden
los te laten, maar ook macht om U te kruisigen?”
bekenden begraven wordt, zet ik er zelden een stap.
aan de tempel. Gods aanwezigheid voortaan belichaamd door Jezus - dat is voor de Joodse
Volgens Post een treffend voorbeeld van de nog
leiders de ergst denkbare godslastering.’
steeds regelmatig terugkerende tegenstelling
Ik denk dat ik je begrijp. De taal van het
tussen macht en recht. ‘Macht is het vermogen
kerkhof ligt ons ook niet. Daar kunnen
Belastingontduiking
om bij anderen veranderingen teweeg te brengen.
we slecht tegen. We kunnen er ook niet
Het toen geldende Romeinse recht was al zeer
Recht is niets anders dan het eerlijk uitoefenen
tegenop. Trouwens, zo hoor ik ook vaak
ver ontwikkeld. Niet voor niets vormt het de basis
en herverdelen van die macht.’
iemand zeggen, wat heb je er te zoeken?
goed geweten hebben hoe het recht diende te
‘Uiteindelijk leidt de beslechting van deze tegen-
worden toegepast. Hij heeft dan ook geen zin om
stelling tussen macht en recht tot Jezus’ dood
Nee, dat klopt, op een kerkhof is het stil.
dat doodvonnis zomaar te bekrachtigen. Allereerst
aan het kruis. De grond voor zijn veroordeling
Daar is geen gesprek meer mogelijk. Daar
verlangt hij van de Joden een aanklacht. ‘Opvallend’,
was Jezus’ aanspraak op het koningschap. Pilatus
heerst de stilte van de vergankelijkheid
Opstanding van het
aldus mr. Post, ‘vind ik dat de Joodse leiders hun
bezweek voor de macht van de massa en de dreiging
van ons menselijk bestaan. Een stilte die
lichaam is allesbehalve
eigen aanklacht en veroordeling wijzigen van een
die uitging van een eventuele verantwoording
gedachten losmaakt over onszelf.
vanzelfsprekend. Dat voel je bij
religieus naar een politiek karakter: “Wij hebben
van zijn uitspraak aan de keizer.
elke begrafenis of crematieplechtigheid. Elk graf verwijst naar je eigen graf.
ontdekt dat Deze het volk afvallig maakt, en dat Hij verbiedt belasting te betalen aan de keizer
Ik ken maar weinig andere scènes in de wereld-
Hoeveel bloemen er ook liefdevol op een
Het opstandingsgeloof mag jarenlang
Een groter tegenstelling is niet denkbaar.
en dat Hij van Zichzelf zegt dat hij Christus, de
literatuur die deze tegenstelling tussen macht en
graf liggen, ze kunnen niet verbloemen
tot het basispakket van je geloof hebben
Het kerkhof is de akker van de dood, het
Koning, is”.
recht zo indrukwekkend aan de orde stellen als
dat ons leven een grens heeft. Die
behoord, maar komt het dichtbij en sta
einde van alle menselijke hoop. En de
deze geschiedenis van Jezus voor Pilatus.’
gedachte kan je soms heel somber maken,
je aan het graf van iemand die je zeer lief
hemel of de nieuwe aarde is leven in het
emotioneren, ontroeren, je soms ook
is, dan voel je soms alleen maar onmacht.
licht. Dan ben je alles te boven, in de
als aanklacht in die dagen het gevoeligst. Vrijwel
Meer lezen?
bijna doen vertwijfelen aan de zin van je
Op dit punt kunnen kinderen met hun
heerlijkheid van God en wel voor altijd.
elke belediging van de keizer of elke activiteit die
Gerechtigheid en recht, door mr. dr. J.J.H. Post,
bestaan. De taal van het kerkhof, daar
vragen je soms heel ruw wakker maken
oproer inluidde, kon worden aangegrepen om
Boekencentrum, 2019.
kunnen we gewoon heel slecht tegen.
en ontzettend verwarren. ‘Waar is opa nu?’
Aantasting van de waardigheid van de keizer lag
Maar daarmee is niet alles gezegd. God Tekst: Anneke Verhoeven
iemand te beschuldigen van majesteitsschennis.
is sterker dan de dood.
Alleen bij Jezus Christus komen die twee bij elkaar. Het kerkhof en de hemel.
Als je dan zegt: ‘Opa is in de hemel, bij God, je weet toch wel dat opa op de
In de kerk belijden we elke zondag,
Here Jezus vertrouwde?’, dan kunnen
soms zingend en hardop: Ik geloof de
ze ineens vragen: ‘Maar waarom is
opstanding van het lichaam en een
Hij dan begraven? Is het kerkhof dan
eeuwig leven!
de hemel?’
Jezus leeft!
Uit: drs. Pieter L. de Jong, Door vreemd gebied. Uitgeverij Boekencentrum en IZB, 2010.
Je vindt er toch niets meer.
van ons huidige rechtsstelsel. Pilatus moet heel
De ergernis over Jezus voorbij….
Om beter begrijpen hoe Jezus’ leven,
rechter zegt: ‘Ik betaal; jij gaat vrijuit.
liefde, dat Hij alles opgeeft voor mensen
toen en daar, van betekenis is voor hier
Omdat Jezus voor je heeft betaald.’
die niet aardig tegen Hem doen, die
en nu, gebruik ik wel eens het volgende
Sinds ik dat allemaal meer op me heb
zeggen dat ze niet op Hem zitten te
beeld. Wij leven als mens in ruimte en tijd.
laten inwerken, zijn mijn dankbaarheid
wachten.
Vier dimensies – onze driedimensionale
en liefde voor Jezus gegroeid.
werkelijkheid, met de tijdsdimensie. Je
Het evangelie van het lijden, sterven en
zou die dimensies kunnen zien als een
Het christelijk geloof belijdt dat Jezus
de opstanding van Jezus is goed nieuws,
enorme glasplaat op een tafelblad. Met
volledig mens en tegelijkertijd volledig
ook voor iedereen die zelf geconfron-
de komst van Jezus heeft God met een
God is. Volledig mens, geen superman.
teerd wordt met verschrikkelijk leed.
grote hamer een gat geslagen in de
Hij heeft echt geleden, Hij is er onderdoor
Er zijn zoveel vormen van oneerlijk en
glasplaat. Die inbreuk is van invloed op
gegaan. Alle angsten en pijn van het
zinloos lijden. Het evangelie geeft zelfs
‘Waarom zou iemand die ruim 2000 jaar geleden ergens ver weg heeft geleefd,
de hele tafel, naar voren en achteren,
menselijk bestaan heeft hij tot in de
in de donkerste ervaringen perspectief.
voor ons hier en nu van betekenis zijn? En dan niet alleen maar als inspiratiebron,
links en rechts. Naar alle kanten lopen
diepste diepte gevoeld. Tegelijk was hij
Jezus heeft de dood en het kwaad
maar zelfs van beslissende betekenis?’
lijntjes naar die krater in de plaat. Zo’n
volledig God: Hij was bereid het lijden en
overwonnen door zijn opstanding uit
beeld helpt me om het verband te zien
sterven te ondergaan; uit liefde gaf hij
de dood. De dood is het einde niet. Er is
tussen het leven van Jezus en dat van
alles op – gezondheid, succes, reputatie,
een nieuw begin mogelijk. Voor mij, en
comfort. Daarin bewijst Hij zijn totale
ook voor jou.’
Jurek herinnert zich dat hij heel wat
evangeliën of in het boek Handelingen,
Ik ben een abstracte denker, dus met
iedereen die ooit geleefd heeft of zal
ergernis moest overwinnen, voordat hij
dan vind ik dat erg geloofwaardig, want
denkbeelden over God als degene die
leven, inclusief ikzelf.
toe was aan een nadere kennismaking
dat heb ik zelf zo ook meegemaakt.’
alles gemaakt heeft, de heilige Geest,
met Jezus. Zeven jaar geleden kwam
de kosmische machten, daar kan ik meer
Jezus wordt in het evangelie aangeduid
hij tot geloof. Daarvóór had hij nogal
Maar de figuur van Jezus - met zijn lijden,
mee dan met zo’n concreet historisch
als degene die de schuld wegneemt,
een heftige tijd meegemaakt, met
sterven en opstanding - daar had hij nog
persoon. Gelukkig kwam ik al gauw een
de zonde verzoent. Pas toen ik al tot
bovennatuurlijk kwaad: boze geesten.
wel een hele dobber aan. ‘Een historisch
aantal mooie passages in de Bijbel tegen.
geloof gekomen was, kreeg ik er meer
‘De heilige Geest, waar veel mensen zich
persoon van zo lang geleden, waarom zou
In het eerste hoofdstuk van het Johannes-
zicht op wat ‘zonden’ eigenlijk zijn. Nare
‘Eén van de mooiste momenten uit het
nauwelijks iets bij kunnen voorstellen,
Hij er toe doen? Bij een eerste kennis-
evangelie las ik over God die mens werd.
dingen die je God en medemensen bewust
Paas-evangelie vind ik de passage waarin de leerlingen
was voor mij juist zeer reëel.’, vertelt
making vond ik ‘m nogal eh…ouderwets.
‘Het Woord is vlees geworden’. Dat was
en onbewust aandoet. Als je eerlijk naar
van Jezus bij elkaar zitten. Ze hebben de deur op slot
Jurek. ‘Het was haast een lijfelijke
‘Waarachtig ik verzeker u….’ zei Hij bijvoor-
een eerste opstap om het leven van
jezelf bent, blijk je dan best wel zondig.
gedaan, uit angst voor de represailles. Opeens staat Jezus als
ervaring: toen ik voor het eerst de
beeld. Ik kende niemand die zo praat.
Jezus te begrijpen. God werd mens.
Maar ik kon mijn falen pas onder ogen
de Opgestane tussen hen in en Hij wenst hen vrede toe, genade.
christelijke God om hulp vroeg ervoer
Bovendien had hij een band met Israël
Zoiets als een schrijver die zichzelf een
zien, toen ik besefte dat God zó veel van
Dat is in onze tijd een bevrijdend woord. Wij leven in een genadeloze
ik daadwerkelijk dat de heilige Geest in
en dat maakte hem voor iemand als ik,
plek geeft in zijn eigen roman, om het
me houdt en me vergeven heeft door
maatschappij. Een typerend voorbeeld vind ik Airbnb, de populaire
mijn hart kwam en ‘terrein veroverde op
opgevoed met sympathie voor de
verhaal dat verkeerd dreigt af te lopen
de dood en opstanding van Jezus. Daar-
site waarmee je goedkope overnachtingen kunt regelen. Je kunt
de kwade geesten’, om het zomaar eens
Palestijnen, ook al niet zomaar accep-
toch de goede kant op te brengen.
door werd het draaglijk.
daar niet alleen als klant een beoordeling geven van de kamer die
te zeggen. Als je een tijd onder invloed
tabel. Waarom zou uitgerekend Hij een
Op de achtergrond speelt hier het beeld
van boze machten hebt geleefd, weet
centrale persoon in mijn leven moeten
van God als rechter. Je staat voor God
je hoe betekenisvol dat is. Het was een
worden; iemand in wie ik me dagelijks
en de balans wordt opgemaakt van alles
bevrijding. Als ik in de Bijbel lees over
in zou willen verdiepen, liederen over
wat je verkeerd hebt gedaan. Je hebt
het uitwerpen van boze geesten, in de
zingen, verhalen over horen?
het niet verdiend om te leven. Maar de
Oase van genade
je huurde, ook de verhuurder geeft een beoordeling van jou als klant. Tegenover die cultuur waarin iedereen elkaar beoordeelt (en mogelijk veroordeelt) is de kerk een oase van genade en vrede.’
Redactie en administratie Breestraat 59-61 3811 BH Amersfoort Tel. 033-4611949 E-mail: echo@izb.nl ECHO 01-2020
ECHO
Reacties Voor reacties op de inhoud kunt u zich wenden tot de bezorger of de redactie.
Redactie Ds. Leo Buijs Koos van Noppen Johan Timmer Anneke Verhoeven Marieke Verkaik
Vormgeving Ivar van Loen
Feb20
Foto’s Unsplash, pag. 1, 8/9, 14/15; Koos van Noppen, pag. 2, 4, 5; Shutterstock: pag. 6/7, 13; Istockphoto: 7; Rijksmuseum, 10/11/12.
Uitgave van IZB (www.izb.nl) en de Christelijke Gereformeerde Kerken in Nederland
ISSN 0012-9119