IZB Paas ECHO 2020

Geluk vinden

ECHO

Geluk

Halverwege het gesprek staat Samuel

het leven is wat het is, godsdienst is

plotseling op. Hij trekt een brochure uit

iets voor gekkies; je moet er in elk geval

de bibliotheek in zijn studeerkamer. ‘Kijk

een antenne voor hebben – en die hadden

Gezegend het land dat uitgebreid onder-

maar: ik was fel anti-God. Van Jezus en

wij niet. Mijn geboorteland in het

zoek kan laten doen naar de vragen: in

het kruis moest ik niets hebben.’ Hij laat

Midden-Oosten kende een islamitische

welke mate bent u tevreden met uw leven,

een boekje met gedichten zien, die hij

cultuur, maar zeer gematigd. Je hoefde

en in welke mate beschouwt u zichzelf als

in zijn studententijd schreef. Een uitgave

je er in die jaren niets van aan te trekken.

een gelukkig mens? Er zijn heel wat landen

voor het goede doel, de opbrengst

Totdat – in mijn tienerjaren – het land

waarin die vragen in de onderste la blijven,

kwam ten goede aan het kinderwerk

streng islamitisch werd. De staat ging

omdat alle aandacht wordt opgeëist door

van Unicef. Felle anti-christelijke taal.

zich met alles van het dagelijks leven

oorlog, honger, armoede, vluchtelingen-

‘Opgedragen aan de ellendigen’, staat

bemoeien, tot en met de kleur van je

stromen, bosbranden, klimaatproblemen, etc.

er op het schutblad, om in de stemming

ondergoed, bij wijze van spreken. Ik

te komen. Hij begint voor te lezen:

leerde religie kennen als extreem

Het Centraal Bureau voor de Statistiek

onderdrukkend, niet als bevrijdend.’

rapporteerde in 2019: Nederlanders zijn zo

Op het schilderij van het leven

gelukkig, ze zitten bij wijze van spreken aan

zijn wij de slachtoffers

Kreeg u in uw jeugd helemaal niets mee

hun ‘plafond’.

van een oude schilder,

over Jezus en het christelijk geloof?

die ons Geluksplafond. Het had zomaar het ‘woord

verlaten en eenzaam

‘Jawel. Als jongen stond ik met mijn vader

van het jaar’ kunnen worden. Maar dat was:

in een houten vierkant

eens bij een marktkraampje waar je

‘-schaamte’. Want ergens realiseren we ons

geschilderd heeft.

posters kon kopen. Op één van de platen

dat veel geluk ten koste gaat van iets of iemand anders: de medemens, van de

Samuel Lee komt van ver

kwetsbare aarde, de toekomstverwachting.

Het woord ‘geluk’ heeft geen prominente plek in de Bijbel. Dat is opmerkelijk, want de eeuwen door hebben talloos veel mensen uitgerekend via dat boek het geluk van hun

Ons land heeft behalve een ‘Dichter des Vaderlands’ en een

Een tragische tekst, weinig hoopvol. Ik

uit het assortiment zag ik een afbeelding

leven gevonden. Soms na een lange zoek-

‘Denker des Vaderlands’ ook een ‘Theoloog des Vaderlands’,

bedoelde aan te geven dat wij slachtoffers

van Jezus aan het kruis. Ik vond het

tocht, soms totaal onverwacht.

een wetenschapper die als ambassadeur van de theologie

zijn, gevangen in ons lot. En lees dit:

magisch. Wat doet die man daar? Ik was

optreedt in het publieke debat. Dit jaar is dat Samuel Lee (49),

een kind van een jaar of zeven.

Die zoektocht is de moeite waard en we

de eerste met een migratie-achtergrond. Hij komt letterlijk

Aan een houten kruis

“Wie is dat?” vroeg ik.

moedigen je er graag toe aan.

en figuurlijk van ver. Zijn wieg stond in het Midden-Oosten en

zie ik geen gekruisigde.

“Een profeet”, antwoordde mijn vader, die

‘Wie zoekt die vindt, wie klopt zal opengedaan

tot aan zijn studententijd had hij niets met God, kerk en geloof.

Maar in de schaduw van de

er verder geen aandacht aan schonk.

worden’, belooft Jezus.

Hij werkt aan de Vrije Universiteit in Amsterdam en aan een

verbeelding

Maar mij boeide het.

academie die hij zelf heeft opgericht, waar migranten van

die het kruis op de weg van

Degenen die zo het geluk van hun leven

over de hele wereld zich kunnen verdiepen in mensenrechten,

de eeuwigheid maakt

Omdat we welgesteld waren, konden we

vonden, zullen opvallend vaak zeggen dat

sociale wetenschappen en theologie. Daarnaast is hij voorganger

zie ik een genagelde man.

in mijn jeugd regelmatig met vakantie

ze vooral het gevoel hadden te zijn gevonden.

van een pinksterkerk in de Bijlmer.

naar Europa. Zo kwamen we ook een

Omdat er Iemand was die nog veel méér op

Met andere woorden: Jezus aan het kruis,

keer in Rome, in de Sint-Pieter. Ook daar

zoek was naar hen, dan zij ooit naar Hem.

verlossing - het is nep. Een genagelde

zag ik weer beelden van Jezus aan het

man, meer niet.

kruis. En de beroemde ‘Pietà’s’, de

Dat gaat ver uit boven het ‘geluksplafond’

Dit soort teksten schreef ik toen.’ Ook

afbeeldingen van de huilende Maria

van de statistieken. Die ervaring wensen we

in dat opzicht komt Samuel Lee van ver.

bij de gestorven Christus. Het maakte

je toe! Gezegende Paasdagen!

steeds diepere indruk op me. Wie is die ‘Ik groeide op in een seculier milieu. Wij

Redactie ECHO

mysterieuze man?

waren thuis a-religieus. We dachten zo ongeveer als de gemiddelde Nederlander:

Na de islamitische omwenteling in ons

Wat doen we met dat schaap?!

land namen mijn ouders een rigoureus

klop. Als je open doet, kom ik binnen en

ik vond het leuk om Koreaanse zende-

besluit: ze besloten te emigreren.

eet en drink met je.” Ik lag verstijfd van

lingen uit het netwerk van mijn vrouw

Zo kwam ik op mijn veertiende naar

angst in bed, mijn vrouw sliep door alles

te jennen.

Nederland. In Amsterdam woonden we

heen. Het was geen stem die ik kon

in de Bijlmer, dat was een behoorlijke

thuisbrengen; wel rustig, vertrouwen-

De volgende morgen vertelde ik mijn

jaren-zeventig-schrootjes zouden weghalen, kwamen de fraaie originele

overgang, vergeleken bij de rijkdom

wekkend, vaderlijk. En toen klonk dezelfde

vrouw wat er was gebeurd. “Jezus was

panelen weer te voorschijn. Het verwijderen van de dikke vloer-

die ik tot dan toe had gekend. Na de

stem nog een keer, dezelfde zin. “Ik sta

hier, in onze kamer.”

middelbare school ging ik ontwikkelings-

achter de deur van je hart…”

sociologie en culturele antropologie

Het kerkgebouw was hard toe aan een grondige renovatie. Als we de

Ik had de man leren kennen die ik als

bedekkingstegels zou een zegen zijn voor de akoestiek. En als we zouden

kind al op een poster had gezien,

kiezen voor grote glazen toegangsdeuren op de plek van een blinde

Verbaast me niets, zei ze – tot mijn

hangend aan een kruis. Doordat ik niet

muur, zou de altijd-sombere kerkzaal opeens baden in het licht.

studeren in Leiden. Ik was een linkse

Droomde ik? Had ik te veel gedronken?

stomme verbazing. “Veel mensen hebben

hier ben opgegroeid heb ik niets met

jongen. Afkomstig uit een welvarend

Wat dit hocus pocus? “Voordat u binnen-

voor je gebeden.”

de associaties van de gemiddelde

Op een avond komt de restauratie-architect samen met een jongere

nest, had ik wel oog gekregen voor het

komt”, stamelde ik in het donker. “wat

Nederlander met Pasen; eieren, de

collega langs voor een eerste inventarisatie. We staan achterin de

onrecht in de wereld. De verschillen

is uw naam?” Ik wilde weten met wie ik

Die ochtend hebben we een kerk opge-

Paashaas, en zo. Pasen betekent voor

zaal en laten onze blik rondgaan. ‘LED-verlichting zou de boel ook

tussen rijk en arm, de apartheid in

van doen had; misschien was dat de

zocht. Mijn vrouw vertelde me later dat

mij de overwinning van recht, licht en

goed doen’, zegt de architect. ‘Met een fractie van je huidige verbruik,

Zuid-Afrika, dergelijke thema’s hielden

wetenschapper in mij. Toen hoorde ik:

ze het voor lief nam, dat we naar een

liefde over duisternis en dood. Pasen

kun je een enorme verbeterslag slaan. En als je dan ook de muren

me bezig. Ik was vaak depressief.

“My son, ken je me niet? Ik ben koning

Rooms-katholieke kerk gingen. Wist ik

is de climax van een liefdesverhaal.

weer fris in de verf zet, moet je eens zien….’ Genoteerd, dank.

veel dat er wel veertigduizend denomi-

Mensen willen altijd als God zijn, maar

Ik raakte bevriend met een Zuid-Koreaanse

naties zijn… In die kerk ben ik op mijn

de Bijbel laat precies de omgekeerde

Opeens zegt zijn collega, wijzend naar de afbeelding op

studente. In veel opzichten een tegenpool

knieën gegaan voor de God die ik had

beweging zien: God werd mens, in

de wand, boven de preekstoel: ‘Zeg, wat doen we

van me. Alsof ze altijd dat liedje van

ontmoet, in de stem. Jezus.

Jezus. Als persoon is hij een levend

met dat schaap?’

Herman van Veen zong: “Ik ben

gedicht, een liefdesverklaring.

vandaag zo vrolijk, zo vrolijk; zo

De architect krimpt ineen. ‘Dat schaap? Dat is

Ik vertel dit niet om interessant te

vrolijk was ik nooit.” Alsof ze aan

doen, zo van: Kijk mij eens! Je kunt

Vergeet wat mij betreft de religie, al die

het Lam Gods!’

de drugs was. Ze vertelde me

ook gewoon door het lezen van

denominaties – elke groep heeft wel

over haar geloof en gaf me een

de Bijbel of een foldertje, door

zijn eigen schandalen: geweld, machts-

Als je geen christelijke opvoeding hebt

Groot Nieuws Bijbel. ‘Boeken

een preek of een gesprek tot

misbruik, corruptie, kindermishandeling,

genoten en niet via school wat basiskennis

geloof komen. God gebruikt allerlei

etc. In de naam van religie worden de

van het christendom hebt meegekregen,

meest wanstaltige daden verricht.

bevat het geloof veel dat op het eerste

veranderen mensen niet’, zei ik.

‘In mijn land van herkomst heb ik

manieren om iemand te roepen.

gezien wat een religieus boek voor schade kan aanrichten. Het heeft me

Een tijdje later trouwden we, tegen alle als seculier kun je trouwen met wie je wilt. Maar in haar omgeving waren veel mensen die zeiden dat ze beter niet in het huwelijk kon treden met iemand die

Maar focus op de persoon van Jezus,

afbeeldingen van een schaap aan de muur of een

Later, in de tijden dat ik het moeilijk

dan word je niet teleurgesteld. Kijk naar

lijdende man aan een kruis, of om vreemde verhalen

had, heb ik er erg naar verlangd om de

hoe Hij was, wat Hij zei. Lees de Bergrede,

over iemand op het water loopt, die brood vermenigvuldigt

stem nog eens te horen. Niet gebeurd.

zie hoe Hij met mensen omging. Door

en opstaat uit zijn graf.

Blijkbaar vond God één keer genoeg.

zijn lijden, sterven en opstanding heeft

Toen is de vlam gaan branden en die is

Hij een lijdende wereld weer hoop

Met Wikipedia kom je natuurlijk een heel eind. Nog veel beter zou je

nooit meer gedoofd.

gegeven. Rechtvaardigheid, liefde en

een Alpha-cursus kunnen volgen; kijk op alphanederland.org voor een

licht zullen overwinnen, dankzij Hem.’

adres bij jou in de buurt. Het beste is toch maar eens wat doorpraten

manier, maar het was ook maar eenmalig.

weinig goeds gebracht.’

adviezen in. Ik zag geen problemen;

gezicht onbegrijpelijk is. Of het nu gaat om

Bij mij ging dat op een heel speciale

‘Om eerlijk te zijn zat ik helemaal niet op God te wachten.

Ik was tot dan toe fel anti.’

niet gelooft.

met iemand die christen is in je omgeving.

Je herkent een boom aan zijn fruit, zegt een bijbeltekst. Na mijn huwelijksreis

De restauratie van de kerk is alweer een paar jaar geleden afgerond.

We gingen op huwelijksreis naar de

Jezus, ik kom je redden. En roepen.

sprak veel met de Koreaanse zendelingen.

Costa Brava. Op een nacht lag ik wakker

Ga terug naar Amsterdam en vertel

In het begin waren ze argwanend,

in onze hotelkamer, mijn vrouw sliep. Ik

alle mensen dat ik leef en dat ik

want ik had hen vaak dwarsgezeten.

overdacht wat ik na mijn afstuderen zou

spoedig terugkom.”

Ons huis werd een soort pelgrimsoord,

gaan doen. De wetenschap in, of toch

uit alle windstreken kwamen er mensen

Tekst: Koos van Noppen

ben ik de Bijbel gaan bestuderen en ik

De afbeelding is gehandhaafd. Veel te belangrijk om zomaar achter het behang te plakken.

Voor wie het graag wil weten: de term Lam Gods verwijst naar Jezus Christus en komt letterlijk voor in een tekst in het evangelie van

het bedrijfsleven? Opeens klonk er uit

Om eerlijk te zijn zat ik daar helemaal

met mini-busjes naar toe; uit Düsseldorf,

Johannes, hoofdstuk 1 vers 29. ‘Zie het Lam van God, dat de zonde

het niets een stem. Net zo hoorbaar als

niet op te wachten. Ik was tot dan toe

Keulen, Parijs. Mensen wilden met me

van de wereld wegneemt.’

wij hier zitten te praten. In het Engels:

fel anti-God, schreef gedichten waarin ik

spreken, bidden, alsof ik een halve

“Ik sta achter de deur van je hart en ik

het christelijk geloof op de hak nam en

heilige was.’

Zie ook: https://nl.wikipedia.org/wiki/Lam_Gods

In soorten en maten. Te midden van

opzichten goed zijn en goed doen. Het

kop-en-schotels, pannen, prullen, speel-

draait om recht. Voor iedereen. Jezus

goed, oude kookboeken. Alles waar

heeft mijn plek ingenomen. Hij heeft

mensen vanaf willen. Kleren, schoenen,

mijn imperfectie en rebellie, mijn kwaad

cd’s. Rommel voor de een, nog bruikbaar

op zich genomen. En de straf gedragen

voor de ander. Voor een luttel bedrag

die daar bij hoort. Nu ben ik een vrij mens.

ben ik de nieuwe eigenaar.

Een crucifix. En nog een. En nog een. Ik

Daaraan denk ik als ik een crucifix zie.

heb er al aardig wat gekocht. Ik kon het

Jezus is tot het uiterste gegaan. Hij gaf

niet over mijn hart verkrijgen dat zo’n

zijn leven. Niet voor lieverdjes, maar

crucifix als onverkoopbaar uiteindelijk

voor iedereen, inclusief het tuig van de

bij het vuil belandt.

richel. Met of zonder wit boord.

Vreemd? Wie hangt de executie van een

Wie wil dat vandaag de dag nog? Dat

Joodse rabbi nu aan de muur? ‘Oma had

een ander voor jou door het vuur gaat,

wat met het geloof. Mijn ouders gingen

in het krijt treedt? Toch is het de manier

nog trouw naar de mis. Het had

om met God -en met jezelf- in

iets moois, zeker. Maar

het reine te komen.

ik sta er anders in.’

Door ja te zeggen op het feit dat Jezus zich voor

vreemd.

je opoffert.

Jezus was een goed

Het inspi-

mens.

reert mij

Hij genas

om op

zieken,

mijn beurt

voedde

een offer

honderden

te brengen

mensen, kwam

voor een ander.

op voor wie in de

Ik ben Hem diep

knel zat. Hij stond op tegen onrecht en stelde huichelarij aan de kaak. Geen reden voor

dankbaar dat Hij me niet aan mijn lot overlaat. Ook al kostte Hem dat zijn leven.

een gerechtelijke moord, laat staan zo’n wrede marteling. De eerste gelovigen

Jezus was niet het slachtoffer. Hij heeft

gebruikten geen crucifix om duidelijk te

vrijwillig afstand gedaan van zijn leven.

maken waarin ze geloofden. Ze hadden

Met maar één doel: dat ieder die dat

afbeeldingen van een jongeman met

wil, leven heeft in overvloed. Jij, ik, wie

een toverstokje of een herder met een

maar wil. Een crucifix vertelt me dat het

schaap op zijn schouders.

leven kostbaar is.

En toch. Die man aan dat kruis raakt de

Dus vermors het niet.

kern van het geloof. Ik ben diep in mijn

Leef het met aandacht

hart geen goed mens. Niet zo goed als

en overgave.

God me heeft bedoeld. God kan geen

Doe er iets moois mee.

onrecht of zonde door de vingers zien.

Uit dankbaarheid.

Want daar wordt een ander de dupe van. Daarom wil God mensen die in alle

Tekst: Johan Timmer

Het kruisbeeld in de kringloopwinkel

Het is ook

Na de sabbat, op zondagochtend, ging

Hij keek naar binnen en zag de doeken

Toen ze dat gezegd had, draaide ze zich

‘Maria!’ Als Jezus dát zegt gebeurt er

‘Maria!’ Ze kan het niet geloven, maar

En ooit komt er een nieuwe dag. Dan

Maria uit Magdala naar het graf. Het

liggen. Maar hij ging het graf niet in.

om. Ze zag iemand staan. Het was Jezus,

zo veel met haar, in haar! Op die

Hij is het echt! Haar leven zat stuk, maar

komt Hij terug. Dan wordt alles nieuw.

maar Maria wist niet dat hij het was.

verschrikkelijke vrijdag was alles in haar

deze ontmoeting maakt alles anders.

Jezus maakt duidelijk dat zijn leerlingen

nog donker. Toen ze bij het graf kwam,

Kort daarna kwam ook Simon Petrus bij

Jezus vroeg aan haar: ‘Waarom huil je?

gestorven. Jezus was vermoord. Hij, die

Het wordt weer een soort van licht. De

verder moeten gaan in het spoor dat Hij

zag ze dat de steen voor het graf was

het graf. Hij ging wel naar binnen. Hij zag

Wie zoek je?’ Maria dacht dat het de tuin-

zo anders was dan alles en iedereen, die

gestorven Jezus blijkt te leven. De wonden

heeft gewezen. Je mag elke dag opnieuw

weggehaald. Maria rende weg, naar Simon

de doeken liggen, ook de doek die om

man was, en zei: ‘Meneer, hebt u soms

een ongekende liefde had, zelfs voor

van het kruis zijn nog zichtbaar, Hij is

beginnen. Je wordt niet vastgezet op

Petrus en de leerling van wie Jezus

het hoofd van Jezus gezeten had. Die

mijn Heer uit het graf weggehaald?

zijn tegenstanders. Ze hebben Hem uit

het echt. Zijn leerlingen snappen er niks

het verleden. Hij heeft geleden en is

veel hield. Ze zei tegen hen: ‘De Heer is

lag niet bij de andere doeken, maar apart,

Vertel me dan waar u hem naartoe

de weg geruimd in een schijnproces. Ze

van, maar de Waarheid staat voor hen.

gestorven in onze plaats. Al onze schuld

weggehaald uit het graf! En ik weet niet

netjes opgerold. De andere leerling ging

gebracht hebt! Dan kan ik hem mee-

gruwt nog bij de sporen van de marte-

Ze kunnen ‘het Bewijs’ onderzoeken.

nam Hij op Zich.

waar hij naartoe gebracht is.’ Meteen

nu ook het graf in. Toen hij de doeken

nemen.’ Jezus zei tegen haar: ‘Maria.’

lingen op zijn lijf. Helemaal kapot was

gingen Petrus en de andere leerling op

daar zo zag liggen, geloofde hij dat Jezus

Maria ging naar hem toe en zei:

ze er van. Ze had zo geloofd dat Hij de

Jezus legt uit op welke manier de Bijbel

We hoeven dat niet te begrijpen. We

weg naar het graf, ze renden erheen.

was opgestaan. In de heilige boeken

‘Rabboeni!’ Dat is Hebreeuws en het

verlosser was, de zoon van God. Maar

daar al eerder over heeft verteld. En

mogen vragen om vergeving voor wat

stond al dat Jezus moest opstaan uit de

betekent: meester. Maar Jezus zei tegen

blijkbaar had Hij zich vergist of zo.

hoe Hij zelf geprobeerd heeft het zijn

wij fout deden. En opnieuw beginnen.

De andere leerling liep sneller dan

dood. Maar dat hadden de leerlingen

haar: ‘Houd me niet vast, want ik moet

leerlingen duidelijk te maken. Maar ze

Liefde geven aan de wereld om ons

Petrus, en was het eerst bij het graf.

nog niet begrepen. Toen gingen Petrus

omhooggaan naar de Vader. En jij moet

konden het eerder niet bevatten. De

heen. Proberen God erbij te betrekken.

en de andere leerling terug naar huis.

aan mijn vrienden gaan vertellen dat ik

werkelijkheid van God is te groot voor

Langzamerhand gaan beseffen hoeveel

gezegd heb: ‘Ik ga omhoog naar mijn

hun verstand. Jezus bereidt zijn leerlingen

Hij ons geeft. En zo het geluk vinden.

Maria bleef huilend bij het graf staan.

Vader, die ook jullie Vader is. Ik ga naar

voor op weer een afscheid. Hij gaat naar

En terwijl ze huilde, keek ze naar binnen

mijn God, die ook jullie God is.’ Toen ging

Huis, naar de onzichtbare wereld van

in het graf. Daar zag ze twee engelen

Maria uit Magdala naar de leerlingen.

God. Maar er blijft verbinding. Vanuit de

in witte kleren. De engelen zaten op de

Ze zei tegen hen: ‘Ik heb de Heer gezien!’

hemel zal Hij altijd er voor hen zijn.

plaats waar het lichaam van Jezus gelegen

En ze vertelde alles wat Jezus tegen

had. De één zat aan het hoofdeind, de

haar gezegd had.

was heel vroeg in de ochtend, het was

ander aan het voeteneind. De engelen vroegen haar: ‘Waarom huil je?’ Maria zei: ‘Mijn Heer is weggehaald uit het graf. En ik weet niet waar hij naartoe

Maria ontmoet Jezus

Een nieuwe dag

Tekst: ds. Leo Buijs

Uit de Bijbel in Gewone Taal, het evangelie van Johannes, hoofdstuk 20, vers 1 tot en met 18.

gebracht is.’

Het proces tegen Jezus

Dit is één van de etsen die Rembrandt in 1655 maakte over het proces tegen Jezus.

In het hart van de compositie zien we Pilatus (met tulband) en Jezus. Het is goed te zien dat de afbeelding is opgebouwd uit drie lagen, volgens het antieke wereldbeeld.

Van boven naar beneden zien we eerst de bovenaardse sfeer, vertegenwoordigd door de twee kolossale beelden van Justitia (Gerechtigheid) links en Fortitudo (Macht) rechts. Ze torenen uit

Het begrip tunnelvisie bestond nog niet, twintig

boven het bordes, de wereld van

eeuwen geleden. Maar veel betrokkenen bij

de levenden, waar de geschiedenis

het strafproces tegen Jezus hadden daar

zich afspeelt, onze wereld. De

duidelijk last van. Een typisch geval van

benedenverdieping verbeeldt

gerechtelijke dwaling? Advocaat Jan Post

de onderwereld, waar chaos

kijkt door zijn juridische bril naar het proces

en dood vrij spel hebben.

dat leidde tot Jezus’ kruisdood.

Rembrandt heeft dat op een variant van deze prent nog

Hij genas zieken, kwam op voor de onderdrukten,

krachtiger neergezet: we zien

stelde huichelarij aan de kaak. Maar wat had de man

dan op de plaats van het volk

uit Nazareth nu eigenlijk misdaan? Mr. dr. J.J.H.

twee schimmige toegangspoorten

(Jan) Post, die zijn theologische en juridische

naar duistere krochten.

kennis combineert, legt uit: ‘Als rondtrekkende wetsleraar vormde Jezus met zijn uitleg van de

Macht en Gerechtigheid, die

Tora een bedreiging voor de Joodse intelligentsia.

eigenlijk in het leven zouden

Hij confronteerde hen regelmatig met het feit

moeten samengaan, staan op het

dat het niet ging om de letter, maar om de

bordes zonder enige connectie

strekking van de Tora. Dat zette kwaad bloed.

naast elkaar. Pilatus, de exponent

Wetsleraren probeerden hem te ontmaskeren

van de Macht, verwijst wel

als dwaalleraar. Jezus’ originele uitleg bleek

naar Jezus, de drager van de

echter keer op keer krachtiger en overtuigender.’

Gerechtigheid, maar het blijft

Maar moet je iemand daarom voor de rechter

bij een gebaar.

slepen? ‘Geen enkele basis voor een strafproces, zouden wij tegenwoordig zeggen. Tweeduizend

‘De toeschouwer wordt gecon-

jaar geleden echter konden feiten eenvoudig

fronteerd met een wereld waarin

verdrongen worden door belangen en emoties.’

moet worden gekozen tussen Macht zonder Gerechtigheid aan

Klap in het gezicht

de ene kant en Gerechtigheid

Een van de sleutelfiguren is Annas, de voormalige

zonder Macht aan de andere kant.

hogepriester en nog altijd een invloedrijk man.

Pilatus is rijk uitgedost en

Nadat Jezus is gearresteerd, is deze Annas de

gewapend met een indrukwekkend

eerste die hem ondervraagt. ‘Dat lijkt een vorm

statussymbool, Jezus ziet er arm-

van vooronderzoek, waarbij Annas zich opstelt als

zalig en geboeid uit: toonbeeld

onderzoeksrechter. Vreemd genoeg was er nog

van de Gerechtigheid zoals ze in

helemaal geen aanklacht tegen Jezus geformuleerd.

deze wereldorde verschijnt. ‘Mijn

Als Jezus zijn onderzoeksrechter daarop wijst,

koninkrijk is niet van deze wereld.’

krijgt hij een klap in het gezicht. Annas treedt

(Evangelie van Johannes, hoofd-

daar niet tegen op.’

stuk 18 vers 36).

Het strafproces voltrekt zich daarna snel in een

Ontleend aan: Voorlezen uit

aantal fasen. Jezus wordt eerst voor het Joodse

Rembrandt, Nico Tromp en

Sanhedrin (het hoogste gerechtshof) geleid en na

Jacques Maas, uitg. Lanno,

zijn veroordeling bij Pilatus gebracht, de Romeinse

Tielt, 1999.

landvoogd. ‘Bij het Sanhedrin melden zich twee

Het kerkhof en de hemel

valse getuigen die zeggen: “Deze heeft gezegd:

Belastingontduiking was daar een vorm van.

Ik kan de tempel van God afbreken en hem in

Pilatus vindt echter geen schuld in Jezus en spreekt

drie dagen opbouwen.” Maar Jezus zwijgt op

dat ook diverse keren uit. Dat is verklaarbaar

die aanklacht. Post: ‘Het zwijgrecht van een

vanuit de Romeinse logica. Jezus werd immers

verdachte bestond nog niet. Toch is Jezus –

door zijn eigen leiders aan hem voorgeleid. Welk

voor zover ik weet – wel een van de eersten die

volk levert nu zijn eigen koning – vrijwillig – uit aan

daarvan gebruikmaakten.’

de heersende macht, om die te laten ombrengen?’

Wat maakt dat Jezus in de ogen van zijn aanklagers

Dramatisch hoogtepunt

ter dood moet worden veroordeeld? ‘In de eerste

Het proces nadert een dramatisch hoogtepunt.

plaats zegt Hij voor het Sanhedrin dat zij hem

‘Na een oplopende volkswoede over een mogelijke

zullen zien, gezeten aan de rechterhand van God.

vrijlating, gaat Pilatus weer het gerechtsgebouw

Dus niet in Jeruzalem, waarvandaan alle Joden de

binnen. Hij voelt de druk om zich eventueel bij de

Messias verwachtten, maar in de hemel. Wie aan

keizer te moeten verantwoorden. Hij tracht een

Kom je weleens op een kerkhof? Misschien

iemands rechterhand zat, had de meest eervolle

gesprek aan te knopen met Jezus, maar die zwijgt

zeg je meteen: Nee, daar zie je mij zelden.

plaats. Daarnaast tast Jezus met die uitspraak

opnieuw. Pilatus laat getergd zijn masker vallen

Afgezien van een paar keer per jaar

de zogenaamde sjechiena aan, de aanwezigheid

en roept uit: “Weet Gij niet, dat ik macht heb U

dat iemand uit mijn familie of kring van

van God. Voor de Joden was die direct verbonden

los te laten, maar ook macht om U te kruisigen?”

bekenden begraven wordt, zet ik er zelden een stap.

aan de tempel. Gods aanwezigheid voortaan belichaamd door Jezus - dat is voor de Joodse

Volgens Post een treffend voorbeeld van de nog

leiders de ergst denkbare godslastering.’

steeds regelmatig terugkerende tegenstelling

Ik denk dat ik je begrijp. De taal van het

tussen macht en recht. ‘Macht is het vermogen

kerkhof ligt ons ook niet. Daar kunnen

Belastingontduiking

om bij anderen veranderingen teweeg te brengen.

we slecht tegen. We kunnen er ook niet

Het toen geldende Romeinse recht was al zeer

Recht is niets anders dan het eerlijk uitoefenen

tegenop. Trouwens, zo hoor ik ook vaak

ver ontwikkeld. Niet voor niets vormt het de basis

en herverdelen van die macht.’

iemand zeggen, wat heb je er te zoeken?

goed geweten hebben hoe het recht diende te

‘Uiteindelijk leidt de beslechting van deze tegen-

worden toegepast. Hij heeft dan ook geen zin om

stelling tussen macht en recht tot Jezus’ dood

Nee, dat klopt, op een kerkhof is het stil.

dat doodvonnis zomaar te bekrachtigen. Allereerst

aan het kruis. De grond voor zijn veroordeling

Daar is geen gesprek meer mogelijk. Daar

verlangt hij van de Joden een aanklacht. ‘Opvallend’,

was Jezus’ aanspraak op het koningschap. Pilatus

heerst de stilte van de vergankelijkheid

Opstanding van het

aldus mr. Post, ‘vind ik dat de Joodse leiders hun

bezweek voor de macht van de massa en de dreiging

van ons menselijk bestaan. Een stilte die

lichaam is allesbehalve

eigen aanklacht en veroordeling wijzigen van een

die uitging van een eventuele verantwoording

gedachten losmaakt over onszelf.

vanzelfsprekend. Dat voel je bij

religieus naar een politiek karakter: “Wij hebben

van zijn uitspraak aan de keizer.

elke begrafenis of crematieplechtigheid.

Elk graf verwijst naar je eigen graf.

ontdekt dat Deze het volk afvallig maakt, en dat Hij verbiedt belasting te betalen aan de keizer

Ik ken maar weinig andere scènes in de wereld-

Hoeveel bloemen er ook liefdevol op een

Het opstandingsgeloof mag jarenlang

Een groter tegenstelling is niet denkbaar.

en dat Hij van Zichzelf zegt dat hij Christus, de

literatuur die deze tegenstelling tussen macht en

graf liggen, ze kunnen niet verbloemen

tot het basispakket van je geloof hebben

Het kerkhof is de akker van de dood, het

Koning, is”.

recht zo indrukwekkend aan de orde stellen als

dat ons leven een grens heeft. Die

behoord, maar komt het dichtbij en sta

einde van alle menselijke hoop. En de

deze geschiedenis van Jezus voor Pilatus.’

gedachte kan je soms heel somber maken,

je aan het graf van iemand die je zeer lief

hemel of de nieuwe aarde is leven in het

emotioneren, ontroeren, je soms ook

is, dan voel je soms alleen maar onmacht.

licht. Dan ben je alles te boven, in de

als aanklacht in die dagen het gevoeligst. Vrijwel

Meer lezen?

bijna doen vertwijfelen aan de zin van je

Op dit punt kunnen kinderen met hun

heerlijkheid van God en wel voor altijd.

elke belediging van de keizer of elke activiteit die

Gerechtigheid en recht, door mr. dr. J.J.H. Post,

bestaan. De taal van het kerkhof, daar

vragen je soms heel ruw wakker maken

oproer inluidde, kon worden aangegrepen om

Boekencentrum, 2019.

kunnen we gewoon heel slecht tegen.

en ontzettend verwarren. ‘Waar is opa nu?’

Aantasting van de waardigheid van de keizer lag

Maar daarmee is niet alles gezegd. God Tekst: Anneke Verhoeven

iemand te beschuldigen van majesteitsschennis.

is sterker dan de dood.

Alleen bij Jezus Christus komen die twee bij elkaar. Het kerkhof en de hemel.

Als je dan zegt: ‘Opa is in de hemel, bij God, je weet toch wel dat opa op de

In de kerk belijden we elke zondag,

Here Jezus vertrouwde?’, dan kunnen

soms zingend en hardop: Ik geloof de

ze ineens vragen: ‘Maar waarom is

opstanding van het lichaam en een

Hij dan begraven? Is het kerkhof dan

eeuwig leven!

de hemel?’

Jezus leeft!

Uit: drs. Pieter L. de Jong, Door vreemd gebied. Uitgeverij Boekencentrum en IZB, 2010.

Je vindt er toch niets meer.

van ons huidige rechtsstelsel. Pilatus moet heel

De ergernis over Jezus voorbij….

Om beter begrijpen hoe Jezus’ leven,

rechter zegt: ‘Ik betaal; jij gaat vrijuit.

liefde, dat Hij alles opgeeft voor mensen

toen en daar, van betekenis is voor hier

Omdat Jezus voor je heeft betaald.’

die niet aardig tegen Hem doen, die

en nu, gebruik ik wel eens het volgende

Sinds ik dat allemaal meer op me heb

zeggen dat ze niet op Hem zitten te

beeld. Wij leven als mens in ruimte en tijd.

laten inwerken, zijn mijn dankbaarheid

wachten.

Vier dimensies – onze driedimensionale

en liefde voor Jezus gegroeid.

werkelijkheid, met de tijdsdimensie. Je

Het evangelie van het lijden, sterven en

zou die dimensies kunnen zien als een

Het christelijk geloof belijdt dat Jezus

de opstanding van Jezus is goed nieuws,

enorme glasplaat op een tafelblad. Met

volledig mens en tegelijkertijd volledig

ook voor iedereen die zelf geconfron-

de komst van Jezus heeft God met een

God is. Volledig mens, geen superman.

teerd wordt met verschrikkelijk leed.

grote hamer een gat geslagen in de

Hij heeft echt geleden, Hij is er onderdoor

Er zijn zoveel vormen van oneerlijk en

glasplaat. Die inbreuk is van invloed op

gegaan. Alle angsten en pijn van het

zinloos lijden. Het evangelie geeft zelfs

‘Waarom zou iemand die ruim 2000 jaar geleden ergens ver weg heeft geleefd,

de hele tafel, naar voren en achteren,

menselijk bestaan heeft hij tot in de

in de donkerste ervaringen perspectief.

voor ons hier en nu van betekenis zijn? En dan niet alleen maar als inspiratiebron,

links en rechts. Naar alle kanten lopen

diepste diepte gevoeld. Tegelijk was hij

Jezus heeft de dood en het kwaad

maar zelfs van beslissende betekenis?’

lijntjes naar die krater in de plaat. Zo’n

volledig God: Hij was bereid het lijden en

overwonnen door zijn opstanding uit

beeld helpt me om het verband te zien

sterven te ondergaan; uit liefde gaf hij

de dood. De dood is het einde niet. Er is

tussen het leven van Jezus en dat van

alles op – gezondheid, succes, reputatie,

een nieuw begin mogelijk. Voor mij, en

comfort. Daarin bewijst Hij zijn totale

ook voor jou.’

Jurek herinnert zich dat hij heel wat

evangeliën of in het boek Handelingen,

Ik ben een abstracte denker, dus met

iedereen die ooit geleefd heeft of zal

ergernis moest overwinnen, voordat hij

dan vind ik dat erg geloofwaardig, want

denkbeelden over God als degene die

leven, inclusief ikzelf.

toe was aan een nadere kennismaking

dat heb ik zelf zo ook meegemaakt.’

alles gemaakt heeft, de heilige Geest,

met Jezus. Zeven jaar geleden kwam

de kosmische machten, daar kan ik meer

Jezus wordt in het evangelie aangeduid

hij tot geloof. Daarvóór had hij nogal

Maar de figuur van Jezus - met zijn lijden,

mee dan met zo’n concreet historisch

als degene die de schuld wegneemt,

een heftige tijd meegemaakt, met

sterven en opstanding - daar had hij nog

persoon. Gelukkig kwam ik al gauw een

de zonde verzoent. Pas toen ik al tot

bovennatuurlijk kwaad: boze geesten.

wel een hele dobber aan. ‘Een historisch

aantal mooie passages in de Bijbel tegen.

geloof gekomen was, kreeg ik er meer

‘De heilige Geest, waar veel mensen zich

persoon van zo lang geleden, waarom zou

In het eerste hoofdstuk van het Johannes-

zicht op wat ‘zonden’ eigenlijk zijn. Nare

‘Eén van de mooiste momenten uit het

nauwelijks iets bij kunnen voorstellen,

Hij er toe doen? Bij een eerste kennis-

evangelie las ik over God die mens werd.

dingen die je God en medemensen bewust

Paas-evangelie vind ik de passage waarin de leerlingen

was voor mij juist zeer reëel.’, vertelt

making vond ik ‘m nogal eh…ouderwets.

‘Het Woord is vlees geworden’. Dat was

en onbewust aandoet. Als je eerlijk naar

van Jezus bij elkaar zitten. Ze hebben de deur op slot

Jurek. ‘Het was haast een lijfelijke

‘Waarachtig ik verzeker u….’ zei Hij bijvoor-

een eerste opstap om het leven van

jezelf bent, blijk je dan best wel zondig.

gedaan, uit angst voor de represailles. Opeens staat Jezus als

ervaring: toen ik voor het eerst de

beeld. Ik kende niemand die zo praat.

Jezus te begrijpen. God werd mens.

Maar ik kon mijn falen pas onder ogen

de Opgestane tussen hen in en Hij wenst hen vrede toe, genade.

christelijke God om hulp vroeg ervoer

Bovendien had hij een band met Israël

Zoiets als een schrijver die zichzelf een

zien, toen ik besefte dat God zó veel van

Dat is in onze tijd een bevrijdend woord. Wij leven in een genadeloze

ik daadwerkelijk dat de heilige Geest in

en dat maakte hem voor iemand als ik,

plek geeft in zijn eigen roman, om het

me houdt en me vergeven heeft door

maatschappij. Een typerend voorbeeld vind ik Airbnb, de populaire

mijn hart kwam en ‘terrein veroverde op

opgevoed met sympathie voor de

verhaal dat verkeerd dreigt af te lopen

de dood en opstanding van Jezus. Daar-

site waarmee je goedkope overnachtingen kunt regelen. Je kunt

de kwade geesten’, om het zomaar eens

Palestijnen, ook al niet zomaar accep-

toch de goede kant op te brengen.

door werd het draaglijk.

daar niet alleen als klant een beoordeling geven van de kamer die

te zeggen. Als je een tijd onder invloed

tabel. Waarom zou uitgerekend Hij een

Op de achtergrond speelt hier het beeld

van boze machten hebt geleefd, weet

centrale persoon in mijn leven moeten

van God als rechter. Je staat voor God

je hoe betekenisvol dat is. Het was een

worden; iemand in wie ik me dagelijks

en de balans wordt opgemaakt van alles

bevrijding. Als ik in de Bijbel lees over

in zou willen verdiepen, liederen over

wat je verkeerd hebt gedaan. Je hebt

het uitwerpen van boze geesten, in de

zingen, verhalen over horen?

het niet verdiend om te leven. Maar de

Oase van genade

je huurde, ook de verhuurder geeft een beoordeling van jou als klant. Tegenover die cultuur waarin iedereen elkaar beoordeelt (en mogelijk veroordeelt) is de kerk een oase van genade en vrede.’

Redactie en administratie Breestraat 59-61 3811 BH Amersfoort Tel. 033-4611949 E-mail: echo@izb.nl ECHO 01-2020

ECHO

Reacties Voor reacties op de inhoud kunt u zich wenden tot de bezorger of de redactie.

Redactie Ds. Leo Buijs Koos van Noppen Johan Timmer Anneke Verhoeven Marieke Verkaik

Vormgeving Ivar van Loen

Feb20

Foto’s Unsplash, pag. 1, 8/9, 14/15; Koos van Noppen, pag. 2, 4, 5; Shutterstock: pag. 6/7, 13; Istockphoto: 7; Rijksmuseum, 10/11/12.

Uitgave van IZB (www.izb.nl) en de Christelijke Gereformeerde Kerken in Nederland

ISSN 0012-9119