IZB Tijding 1, 2020

tijding.

Ledenblad van de IZB, jaargang 81, nr. 5

Ontluikende lente in de kerk Pionieren onder Gooise millennials Campinggasten met een missie

COLUMN

Risicovolle charme Noem eens een vraag van tijdgenoten - over God, geloof, kerk - die jij bij jezelf herkent?

Het is een meerkeuze-vraag uit een onderzoek onder predikanten, momenteel uitgevoerd door IZB-Areopagus.

Eén van de antwoorden gaat over het ‘relativisme en de charme dingen niet al zeker te weten’.

Het onderzoek is nog in volle gang, ik ken de uitslag niet, maar het zou me niet verbazen als heel wat collega-predikanten dit hebben aangevinkt. Want in het hedendaagse denkklimaat is het bon ton om te zeggen dat je dingen niet al te zeker weet. Je schort je oordeel liever op, dan een helder standpunt in te nemen en daarvoor te stáán. Je formuleert liever met een slagen om de arm, mitsen en maren, want wie ben jij dan wel? Je wilt de ander ook niet tegen het hoofd stoten en je voelt op je klompen aan dat wie positie kiest, meteen wind vangt. Je moet er nog eens goed over nadenken…

We krijgen allemaal een tic van dat dominante relativisme mee. Niet zonder risico’s trouwens, want voor je het weet, leef je je leven in louter grijstinten.

Je schuift belangrijke beslissingen voor je uit. Ook elk besef van urgentie, dat eigen is aan het evangelie, sijpelt langzaam uit je leven weg. Of het nu jezelf betreft (bijvoorbeeld de oproep om dagelijks je kruis op te nemen en Christus na te volgen) of dat het anderen aangaat (‘Laat u met God verzoenen!’).

Waar gá je voor?

Uitstelgedrag heeft een zekere charme.

Keuzes maken heeft een zekere zegen.

Ds. Sjaak van den Berg Directeur IZB

Wout Koelewijn coördinator verkenningstrajecten Focus Sinds begin februari is Wout Koelewijn coördinator van de verkenningstrajecten van IZB-Focus. Hij is bedrijfskundige, gepromoveerd op ondernemerschap in de zorg, en hij werkte o.a. als adviseur en projectleider bij overheden en zorgorganisaties en als docent aan de TU Twente. Momenteel studeert hij in deeltijd theologie aan de PThU. Wout is lid van de Sint-Joriskerk in Amersfoort, een gemeente die ook het Focustraject volgt. ‘Wat mij aanspreekt in Focus is dat je met de hele gemeente bezig bent met de vraag hoe je je geloof kunt beleven en ook kunt delen met anderen. Dat gebeurt niet alleen in een preek of op een kring, maar is echt in de hele gemeente geïntegreerd. De gesprekken op mijn kring vind ik daarbij heel verdiepend.’

Vrijblijvend nader kennismaken met IZB Focus? Neem gerust contact op: w.koelewijn@izb.nl.

Algemene vergadering IZB 12 mei, Kruispunt Vathorst Dinsdagavond 12 mei vindt de algemene ledenvergadering van de IZB plaats, in ‘Kruispunt’, Terschellingkade 22, Amersfoort naast NS-station Amersfoort-Vathorst. De bijeenkomst begint om 19.45 uur; inloop 19.30 uur.

De agenda vermeldt de presentatie van de jaarrekening en het jaarverslag over 2019. Tevens zal er een verkiezing plaatsvinden voor een nieuw lid van de Raad van Toezicht, in de vacature die is ontstaan sinds het vertrek van ds. Marco Batenburg, in verband met zijn benoeming tot synodepreses van de Protestantse Kerk in Nederland. Meer over de verkiezing vindt u op www.izb.nl; u kunt de informatie ook telefonisch opvragen, tel. 033-4611949.

2

René van Loon schrijft impressies van een nieuwe ‘Lente in de kerk’

Kijken, verlangen, danken en bidden Het motto van het nieuwe boek van ds. René van Loon, ‘Lente in de kerk’, over nieuwe en hoopvolle bewegingen is een tekst uit Jesaja 43. ‘Zie, Ik maak iets nieuws, nu zal het ontkiemen. Zult u dat niet weten?’ René: ‘Die vraag moet ons alert maken: het zou van ondankbaarheid getuigen tegenover de Heilige Geest, als Hij óók in onze tijd nieuw leven laat ontkiemen en wij zouden er aan voorbij kijken.

Dan doen we geen recht aan God. Je zou het boek een oefening in kijken kunnen noemen. Ik heb het opgedragen aan mijn ouders die mij leerden oog te hebben voor het werk van God en me daarover te verwonderen.’

In het kader van zijn studieverlof ging René tussen Pasen en Pinksteren vorig jaar op pad; hij bezocht nieuwe kerkplantingen, oude gemeenten die opbloeiden, en geloofsgemeenschappen van nieuwe Nederlanders. En hij keek zijn ogen uit. ‘Nog niet zo lang geleden was het allemaal heel anders. Daarom ben ik des te meer verwonderd over wat ik nu om mij heen zie gebeuren.’

Het boek wordt gepresenteerd tijdens een gelijknamige bijeenkomst, georganiseerd door Weetwatjegelooft.nl en de IZB, op de eerste lentedag van dit jaar, zaterdag 21 maart. Nu heeft de IZB zich in de afgelopen tijd behoorlijk geroerd in het gesprek over de secularisatie. Met de trilogie van Wim Dekker, later met de publicaties van Herman Paul. En dan nu een boek over ‘Lente in de kerk’. Dat is even omschakelen.

‘De secularisatie, de marginalisering van de kerk, is óók de realiteit. Die is bovendien veel meer zichtbaar. Ik wil ver weg blijven van de gemakkelijke peptalk dat het wel meevalt met de kerkverlating. Alsof een aantal inspirerende gemeenschappen het tij zullen doen keren. Dat de trend van kerkverlating en kerksluitingen doorzet is erg genoeg; het kan me soms verlammen. Maar er zijn óók andere signalen en als we daar geen oog voor hebben, doen we geen recht aan God en de Heilige Geest.

Ik weet hoe pijnlijk verhalen over groeiende en bloeiende gemeenten kunnen zijn voor predikanten die voor hun gevoel al jarenlang ploegen op de rotsen, die de gemeente zien afkalven.

Je zult maar in een situatie van krimp zitten, met een gemeente waarvan de jongste kerkgangers de 50 gepasseerd zijn. Dat zijn nogal wat situaties in Nederland. Op 21 maart wil ik ook een hommage brengen aan al die mensen die trouw volharden. Er kan soms zo denigrerend worden gepraat over gemeenten “met nog een paar grijze bolletjes”. Dan denk ik: die grijze bolletjes, dat zijn voor mij de helden van het geloof., de geestelijke ‘lange-afstandsschaatsers’, ze verdienen een krans. Maar die werkelijkheid moet ons er niet van weerhouden om iets te zeggen over positieve ontwikkelingen.’

Als je kijkt naar jouw autobiografie komt dit boek niet uit de lucht vallen. Je zit al heel lang op dit spoor.

‘Het thema ‘Kerktoetreding’ heeft me altijd geboeid; ik schreef er mijn doctoraalscriptie over. Het was in de jaren negentig, in de periode dat ik de Oriëntatiecursus Christelijk Geloof schreef, een eye opener voor me dat er überhaupt volwassenen in Nederland tot geloof konden komen. Dat zich 10-12 mensen meldden als je een cursus aankondigde in een huis-aan-huiskrant, die zeiden: “Leer me alsjeblieft wat het is om te geloven”.’

4

Bouwplaats Wat was de aanleiding om er nù een boek over te schrijven?

‘Een paar ontwikkelingen: om te beginnen de maandelijkse bidstond van voorgangers in Rotterdam. Elke keer als ik er vandaan kwam, dacht ik: wat gebeurt hier ontzettend veel, het lijkt wel of ik op een bouwplaats ben! Nu eens hier een plan, dan weer daar een initiatief. Noorderlicht-Oranjekerk, ICF-Rotterdam-Noord, Noorderlicht-Charlois, 24/7 Prayer, Hill, het bruist aan alle kanten. Het tweede is de snelle groei van Noorderlicht-Rotterdam, dat velen ervaren als een groot wonder. Een derde van deze nieuwe gemeente, waar elke zondag 450 mensen komen had voordien niets (of niets meer) met God en geloof. Dat de gemeente ook onbedoeld jongeren heeft weggetrokken uit andere gemeenten in de stad, tot verdriet van de ambtsdragers daar, dat moet je ook benoemen.

Je beschrijft deels in allerlei reportages over bezoeken aan bloeiende gemeenten her en der in Nederland en een aantal plekken in Londen.

Een deel van die geloofsgemeenschappen kende je al. Ben je nog aangenaam verrast?

‘Ja, vooral door de kennismaking met enkele internationale kerken. Hoe mooi is het als Nederlanders en mensen met een migratieachtergrond samen gemeente-zijn!

Bijvoorbeeld bij ICF-Rotterdam of bij Licht op Zuid (Maranathakerk, Rotterdam) en Huis van Vrede (Utrecht-Kanaleneiland).

Daar heb ik me gelaafd aan een mix van culturen en achtergronden. Eén familie in Christus. En dat in een land waarin dat echt niet vanzelfsprekend is.

Het tweede wat me verraste is dat er behoorlijk veel plekken zijn waar mensen tot geloof komen en gedoopt worden: Noorderlicht (Rotterdam), maar ook De Lichtboog (NGK, Houten) of Hillsong (Rotterdam).

Een ander hoogtepunt voor mij was het interview met H. Miller in Engeland, die een inkijkje gaf in het strategische, planmatige denken: er zijn in Londen 19 bronkerken die elke twee tot drie jaar een team uitzenden onder leiding van een jonge predikant om elders te gaan pionieren. Ze doen onderzoek naar de ‘witte vlekken’ en sturen er dan een groep van 20, 50 of 100 mensen naar toe. Uit cijfers blijkt dat de kerkverlating in het bisdom Londen wordt opgevangen door kerktoetreding.

We doen er goed aan die voorbeelden te bestuderen om ervan te leren.’

Tinteling

Maar per saldo blijft het een verbazingwekkende ontwikkeling, de bloei van Noorderlicht, vanwaaruit nu al drie andere pioniersinitiatieven zijn ontstaan. En dan is er nog de opmars van migrantenkerken of internationale kerken. Als ik als predikant gemeenteleden bezoek in een ziekenhuis en ik ontmoet daar verplegend personeel van Surinaamse of Antilliaanse afkomst, is de kans vele malen groter dat zo iemand christen is, dan wanneer ik een witte verpleegkundige ontmoet. Er is kortom, veel bruisend, vitaal christendom, zeker hier in Rotterdam, dat ik ervaar als ‘het Jeruzalem van Nederland’. Mijn impressies roepen als vanzelf de vraag op hoe het komt dat sommige gemeenten een enorme aantrekkingskracht hebben en andere niet. Wat kunnen we daarvan leren?

Er hangt al snel de geur omheen alsof de bloei en groei van de gemeente ‘maakbaar’ is. Of werkt de Geest ook door structuur, organisatie, aanpak, visie?

‘Kijk naar de gelijkenis van de zaaier. Je kunt zeggen: “De Geest moet zijn werk doen, laten wij vooral trouw onze taken uitvoeren”.

Maar als je gemeente jaar in jaar uit een bepaalde werkwijze, een bepaalde organisatie en opzet een bepaalde liturgie kent, dan kan het zomaar gebeuren dat jongeren afhaken en de klad erin komt; alle trouwe inzet ten spijt. Als je niet verder komt dan ‘stug doorgaan’, loopt het uit de rails. We zijn geroepen om goed na te denken hoe we gemeente-zijn.

Mij boeit wat Paulus schrijft in Romeinen 15; hij ontvouwt daar iets van zijn werkwijze. Van Illyrië tot Jeruzalem ziet hij geen werkgebied meer, dus plant hij een tocht naar Spanje.

Strategisch denken is niet vreemd in het Koninkrijk van God, ook al weten we ons tegelijkertijd volledig afhankelijk van de Heilige Geest. Dat is een vrucht van mijn studieverlof: telkens als ik de geloofsbelijdenis uitspreek, voel ik een tinteling bij “Ik geloof in de Heilige Geest”. Want ik zien Hem om me heen aan het werk. Dat is zo heerlijk, zo hoopvol.’

5

Je verzamelde impressies, je las recente boeken en rapporten en concludeert dat er een vruchtbare voedingsbodem is voor de lente. Maar, benadruk je: het komt er nu wel op aan! Waar komt het op aan?

‘De openheid die er is voor het christelijk geloof kan alleen tot bloei en tot vrucht komen als er een kerk is die uitstraalt een vitaal geloof te vertegenwoordigen. Het gaat erom dat de kerk laat zien dat geloof iets is voor mensen van deze tijd. God geeft in de bijbel antwoorden op actuele vragen uit het dagelijks leven. Bij de laagdrempelige diensten die we hier in Rotterdam organiseren - Laurens Live – merk ik steeds weer hoe groot de kloof is tussen reguliere kerkgangers en belangstellenden. Het blijkt ingewikkeld om die laatsten iets te laten proeven van geloof. Het gebeurt wel, maar we hebben nog meer doorontwikkeltijd nodig. De kloof is zo gapend groot. Er zou al veel gewonnen zijn als we meer gericht zijn op datgene wat helpt om mensen vandaag kennis te laten maken met het christelijk geloof.’

Huiswerk Onbekend maakt onbevangen, constateer je. Wat is de grootste barrière?

‘Een doorsnee kerkdienst is voor een niet-gelovige onaantrekkelijk.

Dat is geen gemakkelijke constatering. Het gaat niet eens om wat er in de dienst gezegd wordt; er is veel aandacht en toerusting voor de preek. Maar het gaat meer om de vormen, de sfeer, de muziek. Wie ermee opgevoed is kan het misschien nog verdragen of gedogen, maar voor veel buitenstaanders heeft het niets aantrekkelijks.’

Daarmee zijn we bij het ‘huiswerk’ dat je rondgang oplevert. Waar begint dat?

‘Dat verschilt per situatie: in het achterland van de IZB zijn gemeenten met relatief veel actieve en betrokken jongeren.

Tegelijk zijn het vaak kerken met traditionele vormen en dat maakt het ingewikkeld om buitenstaanders te bereiken. Ik zou met jongeren in gesprek gaan: hoe beleven jullie je geloof en wat is daarin de rol van de kerk(dienst)? Vervolgens is de vraag: in welke context staat de kerk? In de Bible-belt of is het een eiland in een geseculariseerde omgeving? In z’n algemeenheid zou ik adviseren om toe te werken naar een grotere diversiteit in het aanbod. In Engeland is dat al heel lang gebruikelijk. Je onderkent daarmee dat we met heel verschillende mensen samenleven, die langs heel verschillende type diensten geraakt worden in hun hart. Zoiets moet je goed voorbereiden.

Gooi niet alles ineens om, maar begin iets naast het vertrouwde.

Wees ook zuinig op wat er is. Persoonlijk zou ik het een verarming vinden als ik alleen nog maar in diensten kwam waarin ik muzikaal niet geraakt word.’

6

Strategie En daarbij is strategie geen vies woord.

‘Als je niet strategisch denkt, overkomen de ontwikkelingen je. Ik ervaar de Heilige Geest juist als degene die creatieve ideeën geeft, ook strategisch inzicht. Nieuwe gedachten en inspirerende ideeën komen wel voort uit verlangen en gebed.

Ds. Nii Teiko Dagadu, een Presbyteriaanse voorganger uit Ghana werkte een paar jaar in Nederland, en na afloop verbaasde hij zich erover dat er in onze kerken zo weinig wordt gebeden. Geschokt was hij: een kerk die krimpt en nauwelijks bidt, hoe is dat in de wereld mogelijk?

Ik denk dat we meer met elkaar in gesprek moeten gaan: waar zit onze pijn en ons verlangen? – die twee hebben altijd veel met elkaar te maken. Als je de pijn ervaart van kinderen die afhaken, zit daar het verlangen onder dat ze de weg terug vinden. Er kunnen ervaringen zijn die het verlangen blokkeren, omdat je teleurgesteld bent of denkt: het kan toch niet, de omstandigheden zijn niet (meer) te veranderen. Ik denk dat je ongeremd mag verlangen. Ds. Dick Westerkamp daagde zijn gemeente ooit uit met spannende vragen als: Hoeveel procent van de huidige 12-jarigen gaat over 5 jaar nog naar de kerk? Hoeveel mensen zijn er over 5 jaar vanuit een niet-kerkelijke achtergrond tot geloof gekomen?

Laten we voor een dergelijk gesprek ruimte voor geven, zodat mensen hun verlangen als gebedspunten kunnen uitspreken. Als je een verlangen deelt, ben je ook bereid om je daarnaar te richten.

Wat verlang je rond dit boek, ‘Lente in de kerk’?

‘Dat het denken wordt vernieuwd. We zijn nog teveel onder de indruk van de secularisatiethese, die zegt dat het toch achteruit gaat, het geloof is op z’n retour, jongeren hebben niets meer met geloof, etc.

Ik hoop dat er niet alleen in christelijke kring, maar zelfs daarbuiten op z’n minst genuanceerder wordt gesproken zal gaan worden. Ja, er gaat veel achteruit, maar er zijn ook nieuwe bewegingen, mensen zijn op zoek en velen van hen vinden God. Ook degenen die tot dan toe niets met Hem hadden.’

Meer informatie en aanmelding voor de inspiratiedag rond het boek, m.m.v. René van Loon, Paul Visser, Niels de Jong, Jan Maarten Goedhart, Marleen Stelling, Stefan Paas, en vele anderen, zaterdag 21 maart in Lelystad: www.lenteindekerk.nl

Koos van Noppen

Toer voor het Goede Doel 2020: Groningen, zaterdag 13 juni Grijp de agenda: zaterdag 13 juni wordt de Toer voor het Goede Doel gereden, een sponsortocht waarvan de opbrengst is bestemd voor het missionaire werk. De deelnemers fietsen langs de locaties waar het geld wordt besteed. Er zijn aparte trajecten uitgestippeld voor fietsers op ‘dikke banden’ (50 km) en voor wielrenners (naar keuze 100 of 150 km).

De negende editie van de Toer voor het Goede Doel wordt verreden in dezelfde regio als waar het initiatief begon: Groningen. En omdat dat voor de meeste deelnemers niet

naast de deur is, bestaat de mogelijkheid om al vrijdagmiddag of –avond te arriveren. Voor overnachtingsplekken in ‘Het Pand’ wordt gezorgd. Op vrijdagavond is er voor wie wil ook een kort avondprogramma, waarover later meer. De opbrengst is voor missionair-diaconaal centrum ‘Het Pand’ , voor de nieuwe pioniersplek in Siddeburen en voor Camping Zeestrand (Dabarwerk).

Kijk voor meer info en aanmelding op: www.toervoorhetgoededoel.nl

Rijssense jongeren fietsen 1.000 km voor goede doelen Als het gaat om een sportieve uitdaging zijn Rijssense jongeren niet voor een kleintje vervaard. Dat hebben ze al vaak bewezen.

Eind april gaat een groep van ongeveer twintig man/vrouw onder leiding van jongerenwerker Arjan Slagman weer een prestatie neerzetten: van Maastricht naar Groningen, via alle andere provinciehoofdsteden. Een tocht van zo’n 1.000 kilometer. Het doel: geld inzamelen voor (onder meer) Het Pand, de IZB pioniersplek die wordt gerund door Jan Waanders, zelf afkomstig uit Rijssen.

Kerken onderweg zorgen voor slaapplaatsen. Dat kan een kerkgebouw zijn, maar er wordt ook overnacht in bijvoorbeeld een (omgebouwde) varkensstal.

Als u de jongeren financieel een hart onder de riem wil steken, dan kan dat via de doneerlink: https://www.doneeractie.nl/actie/40017 De fietsers zullen ook te volgen zijn op: Insta: @1000km.sponsortocht Facebook: https://www.facebook.com/sponsoractie1000km

Doneer uw bijdrage via:

https:// www.doneeractie.nl/ actie/40017

7

Pionieren onder Gooise millennials Met een aantal dertigers uit een relatief kleine, vergrijsde gemeente is een missionaire pioniersplek gestart voor hoogopgeleide leeftijdgenoten.

Dertigers Connect Bussum. ‘Een nieuwe vorm van kerkzijn, waar mensen (opnieuw) ontdekken wat de kracht van het evangelie is. Er is ruimte voor creativiteit, eerlijke vragen, er wordt naar elkaar omgezien, mensen voelen zich er thuis, de Bijbel gaat open.’ Een ontmoetingsplek voor Gooise millennials.

Paradoxen Gemakshalve zijn ze soms weggezet als de ‘verwende generatie’, ook wel ‘patatgeneratie’. De hoger opgeleiden uit de leeftijdscategorie kennen het ‘dertigersdilemma’; alle grote beslissingen in het leven – vaste baan, relatie, eigen huis – stellen ze langer uit dan de generatie voor hen, en als de knopen eenmaal zijn doorgehakt vragen ze zich af: is dit nou alles?

Wat wil ik echt met mijn leven?

Intussen puilt de agenda uit, want ze zijn druk in het kwadraat en ze houden aan het eind van de maand altijd nog een paar activiteiten over. Zo is het ook de generatie van paradoxen.

Ondanks de netwerken en social media is de eenzaamheid onder dertigers een gekend probleem.

Onder het motto ‘Eerst maar ’es bouwen aan een netwerk’ is Dertigers Connect een dertigerscafé begonnen met laagdrempelige bijeenkomsten op een sfeervolle locatie in het centrum van Bussum, Borrelbar Barrique. Leendert: ‘Eens in de drie weken organiseren we een avond. De eerste bijeenkomst heb ik als soort stand-up theoloog een kleine conference gehouden, afgewisseld met pianomuziek. Dat is onze formule: live muziek, een hapje en drankje en ‘Gooise gesprekken’, praten over thema’s die belangrijk zijn in het leven van de doelgroep: de balans tussen werk en privé, dichtbij jezelf blijven (‘is dit ik wat ik zelf wil of voldoe ik aan verwachtingspatronen van ouders, omgeving?’), het belang van levenslange vriendschappen, je roots, etc.’

Ronde tafel Over een aantal weken heeft Leendert de burgemeester van Bussum gestrikt, met een aantal jonge werkgevers en werknemers uit het dorp. ‘In mijn eigen dorp, Nijkerkerveen, heb ik ervaring opgedaan met zulke ronde-tafelgesprekken.

Een soort talkshow, met ‘prominenten’ uit het dorp. Het is boeiend om mensen die elkaar doorgaans nauwelijks spreken, zo bij elkaar te brengen. Met de bedoeling dat het verder gaat dan koetjes en kalfjes. Waar dat gepast is, geven we blijk van de overtuiging die we gevonden hebben. Niet dat wij de waarheid in pacht hebben, maar we getuigen van de ontmoeting met Jezus Christus. We verlangen ernaar dat mensen Hem leren kennen en gaan volgen.’

Community ‘Ons doel is er dat er vanuit de verschillende activiteiten een community ontstaat van mensen die actief (of actiever) met het christelijk geloof aan de slag willen. We hopen dat het uitgroeit tot een kerkplek waar dertigers ervaren dat ‘kerk’ een eigentijdse plek is, waar geloof in God, ruimte voor vragen, zorg voor elkaar en oog voor de wereld hand in hand gaan.

De plek draagt het DNA van geloofsgemeenschap Sion, maar kiest eigentijdse taal en vormen. Wie weet organiseren we op de langere termijn laagdrempelige gezinsdiensten. Niet alleen vóór, maar vooral ook mét dertigers uit het dorp en hun jonge gezinnen.’ www.meetingmillennials.nl

Tekst: Koos van Noppen

Het plan voor de pioniersplek is gerezen op een knooppunt van ontwikkelingen. De werkperiode van Anton Verstoep (IZB) liep af en bij de evaluatie werd geconcludeerd dat het jammer zou zijn als het daarbij bleef. Ds. Leendert van der Sluijs, die predikant is in Nijkerkerveen en parttime pastoraal werk doet in Bussum, had tijd beschikbaar voor het begeleiden van een nieuw missionair initiatief. Tegelijkertijd voerden vertegenwoordigers van de verschillende wijkgemeente gesprekken over ‘Bussum-breed’ missionair werk.

De Wilhelminakerk wordt omgedoopt tot ‘huis voor het dorp’ en het wordt op prijs gesteld dat ook de ‘orthodoxe’ wijkgemeente Sion zich missionair manifesteert. ‘De onderlinge verstandhouding binnen de algemene kerkenraad is goed, er is waardering voor elkaars inbreng’, vertelt Leendert. Samen met een groep enthousiaste gemeenteleden ontwikkelde hij, gecoacht door de IZB, het plan voor een missionaire pioniersplek voor dertigers. ‘Uit onderzoek bleek ons dat er relatief veel dertigers in Bussum wonen.

Meer dan een kwart van de bevolking (28%) is tussen de 26 en 45 jaar. Uit die categorie hebben we ook mensen ‘in huis’. Eigenlijk staat dat een beetje dwars op de trend, want we spreken op landelijk niveau wel over het ‘gat van de kerk’, om het ontbreken van de categorie 20-45 jaar te duiden. Het is een doelgroep waarvan we dus weten dat ze lastig bij de kerk te betrekken is.’

Ds. Leendert van der Sluijs

9

Campingpastors David en Carolien Antes kochten een caravan

‘Je moet in de wereld van campinggasten durven stappen’ Soms gaat Carolien Antes-Heijkoop op de camping even ‘een blikopener lenen’ bij de buren. Om weer nieuwe contacten te leggen. Zij en haar man David zijn in de zomer van 2015 begonnen als campingpastors op De Drecht in Leimuiden. Ze hebben er inmiddels een caravan gekocht, zodat ze nog meer deel kunnen uitmaken van het campingleven. Nee, ze staan niet op een zeepkistje het evangelie te verkondigen. ‘Het woord “God” wordt vaak niet eens genoemd. Maar we stellen wel prikkelende levensvragen.’

Het antwoord op de vraag wat je moet kunnen of doen als campingpastor is voor Carolien heel simpel: ‘Zonder oordeel in contact met mensen treden. Ik kom niet om mensen te overtuigen dat ze in God moeten geloven, ik kom als Carolien, die in God gelooft. En ik deel graag mijn leven.

David (36) is manager in de kinderopvang en Carolien (32) werkt bij een welzijnsorganisatie. Ze zijn de ouders van Sofia (4) en Joshua (2). Als ‘gewone’ teamleden begonnen ze ooit hun Dabarcarrière. Maar omdat ze ook graag volwassenen wilden bereiken, gingen ze zich op het campingpastoraat richten. Zo kwamen ze terecht op camping De Drecht in Leimuiden.

Een typische volkscamping met 300 plekken, vrijwel uitsluitend seizoensplaatsen. ‘Veel

campinggasten komen uit Den Haag en Amsterdam. Mensen met het hart op de tong. Ze vertellen duidelijk wat ze vinden, stellen directe vragen. Wij houden daar wel van. Zeker David, als geboren en getogen Rotterdammer. Zelf kom ik uit de Alblasserwaard, ik heb dat ‘stadse’ pas later ontwikkeld. Als iets in hun ogen niet goed is, zeggen ze het meteen. Maar ook als het wél goed is. Het kan zomaar gebeuren dat ze als het ware namens ons praten. Dan zit je in de snackbar, en dan hoor je iemand zeggen tegen een ander die ons nog niet kent: “Hee, dit zijn David en Carolien! Dit zijn hier voor ons; als er wat is, kun je bij hen terecht”.’

Knagen Na een paar zomers als campingpastor actief te zijn geweest, voelden ze dat het na de vakantie bleef knagen. ‘Je reed weg aan het eind van die twee weken, en dacht: nu zien we deze mensen volgende zomer pas weer… Hoe tof zou het zijn als we hier vaker komen dan alleen in de zomervakantie? We merken dat we hier zó het verschil kunnen maken, de gesprekken verlopen makkelijk, we krijgen amper weerstand. Ook de eigenaar draagt ons een warm hart toe. “Zet de muziek maar lekker hard hoor!”, zegt zij tegen de Dabarteams bij hun activiteiten. Op de site maakt zij ook onverbloemd reclame voor het Dabarwerk.’

Carolien Antes: ‘God moet het doen – en hij doet het ook!’

10

Een preek in hun thuisgemeente over Jezus die de schare herderloze schapen zag, daardoor geraakt was en verzuchtte dat de oogst wel rijp was maar dat het aan arbeiders ontbrak, gaf een extra duwtje.

Inmiddels hebben David en Carolien een caravan gekocht, zodat ze op De Drecht hun eigen vaste plek hebben en ook wat vaker op de camping kunnen zijn.

‘In de zomer van 2018 waren we te gast bij een stel op de camping en voelden ons allebei erg op ons gemak op hun plekje en in hun caravan. Later zochten ze contact en vroegen ze of we misschien interesse hadden in hun caravan, die wilden ze verkopen. Ze wisten helemaal niet dat we met die gedachte speelden! De prijs was in eerste instantie aan de hoge kant voor ons, maar ze kwamen uiteindelijk precies met de prijs die wij in gedachten hadden. Afgelopen seizoen hebben we er voor het eerst geslapen en was deze plek echt voor ons. Sindsdien hebben we een paar keer een extra weekend op de camping doorgebracht. Nu zijn we nog meer één met de andere campinggasten.’

Openheid De meeste campingbewoners kennen hen intussen en weten hen goed te vinden. Wat is er mooier dan mensen die spontaan met hun vragen op je af stappen? Zoals die drie tienerjongens die spontaan kwamen vragen of ze eens met ‘pastor David’ mochten praten. Ze kwamen ’s avonds bij David en Carolien langs. Ze stelden vragen over bijbelverhalen, maar ook over meisjes, over seks.

Ze waren behoorlijk expliciet. ‘We waardeerden hun openheid enorm. Maar tegelijk was het schrijnend. Want blijkbaar hebben ze verder geen plek waar ze met hun vragen terechtkunnen.

Het drankgebruik is vaak enorm. Soms zit daar een heel verhaal achter. Zo spraken we met een man die het verlies van een ouder moeilijk kon verwerken en daarom zijn verdriet wegdronk. Een jaar later vertelde hij dat het gesprekje met ons, ook al was het maar 10 minuten, hem geholpen had.

Inmiddels was hij gestopt met drinken.

11

Je moet hun wereld in durven stappen. Gewoon in de kantine zitten, met een biertje, een wijntje. Met André Hazes meezingen.

Laten zien dat wij, net als zij, ook gewone mensen zijn.

We ontmoeten heel veel mensen die van huis uit katholiek zijn. “Je gelooft zeker omdat het van je ouders moest?” vragen ze dan. Als wij uitleggen dat dat niet het geval is, worden ze oprecht nieuwsgierig. We horen dat mensen het voor ons opnemen. “Nee, David en Carolien zijn anders, die dringen het je niet op”, zeggen ze dan.’

Groot was de verwondering toen het volgende gebeurde.

‘We hielden een avondsluiting bij onze caravan, en hij had de muziek écht hard gezet. Moest ik naar hem toe gaan? Ik ben maar gewoon op mijn gitaar gaan spelen. De buurman zette zijn muziek zachter en toen ik klaar was, klonk er uit de tuin naast ons applaus… Dan besef je weer: God, U moet het doen. En Hij doet het ook! Dat had ik niet kunnen bedenken, dat ik van de andere kant van de heg applaus zou krijgen…

Verfrissend Het is zo verfrissend om in een nietchristelijke wereld te zitten. We ervaren zó veel van God. Ik heb me voorgenomen om iets meer lef te tonen. Zo vroeg David aan een vrouw die haar kleinkinderen niet meer zag, of we voor haar mochten bidden.

“Ja graag!”, was het antwoord. Ook met het weggeven van bijbels zijn we voorzichtig. Een moeder had van een teamlid een kinderbijbel gekregen en kwam speciaal naar me toe om te vertellen hoe bijzonder ze het vond. Ze wilde hem elke avond gaan voorlezen. Je kunt een bepaald ongemak voelen bij dat soort acties, maar God doet soms nog grotere dingen dan je zelf verwacht.’

‘Gewoon meezingen met André Hazes’

Applaus De kerkdiensten op de camping worden maar door een handjevol bezocht. Maar andere activiteiten die David en Carolien organiseren trekken veel publiek. ‘Zo hebben we eens een bijeenkomst gehouden over verlies en ziekte. Er kwamen ongeveer dertig mensen op af. We draaiden Nederlandstalige muziek, er waren filmpjes. En we lieten ze nadenken over de vraag: Wat zou je doen als je nog een dag te leven had?

Bij zingevingsvragen als ‘waarom ben ik eigenlijk hier?’ staan de mensen zelden stil. Daarom was het zo bijzonder. We vroegen of ze dingen wilden opschrijven en met elkaar wilden delen. Eerlijk gezegd hadden we van dat laatste niet zo veel verwacht, maar het gebeurde wel! Zo ontstaat er ook iets van verbinding tussen mensen op de camping.’

David en Carolien laten intussen ook hun intuïtie en creativiteit de vrije loop. ‘Als ik het gevoel heb dat ik met de buren een praatje moet maken, ga ik er even heen en vraag ik of ik misschien een blikopener kan lenen.’

Soms moet het gezin Antes even van de camping af, om de rust op te zoeken. Om bijvoorbeeld de herrie te ontvluchten die wordt veroorzaakt door de buurman die zijn tijd vooral drinkend en ruziemakend doorbrengt, begeleid door keiharde muziek.

Anneke Verhoeven

David Antes met een campinggast.

12

‘En zo zaten we met Kerst ineens in de kerk’ Hij was rooms-katholiek opgevoed, maar het geloof speelde niet echt (meer) een rol in het leven van Pieter van Leusden, directeur van een bouwmaterialen-concern.

Tot zijn vrouw op een goede dag aangaf dat ze wel eens naar de kerk zou willen. Dat vond Pieter helemaal geen slecht idee – en toen ging het snel. Inmiddels is hij voorzitter van de diaconie in de hervormde Maranathakerk in Lunteren. En hij maakt deel uit van het ondernemersnetwerk van de IZB. ‘Eerlijkheid en openheid vind ik heel belangrijk, maar op het werk loop ik niet rond als een missionaris’.

Pieter (1959) groeide op in een rooms-katholiek gezin, trouwde in de kerk, zijn drie kinderen zijn er gedoopt. Toen hij op een punt belandde waarop hij geloofstwijfels kreeg, heeft hij zich laten uitschrijven. ‘In 2014 – de kinderen waren inmiddels de deur uit – kwam ik onverwacht in een scheiding terecht. Dat heeft me veel verdriet gegeven, er volgde een moeilijke tijd.’

Even stressen Toen kreeg hij een relatie met Linda, ook gescheiden, moeder van twee kinderen. Ze was hervormd opgevoed maar haar man had niets met het geloof. Kerkgaan was er niet bij, maar via programma’s als ‘Nederland Zingt’ haalde ze de schade in.

‘In het begin van onze relatie hebben we het er wel eens over gehad, maar niet echt heel diep. Tot we in december 2015 naar Cuba waren geweest en op de dag voor Kerst terugreisden naar Nederland. “Ik wil naar de kerk”, zei Linda. “Oké”, zei ik, “ik ga met je mee.” Het was nog even stressen, want we hadden bij een overstap in Parijs, bijna een aansluiting gemist.

Maar we hebben het gered en zo zaten we met Kerst ineens in de Maranathakerk in Lunteren, vlak bij ons huis.’ Er bleken nogal wat bekenden tot die gemeente te behoren. Toen we in januari opnieuw naar de kerk gingen, werden we erop aangesproken: “Goh, wat leuk dat we jou hier zien!” Of: “We dachten dat je helemaal niks met geloof had!”

In december ’16 zijn we getrouwd. Ons huwelijk is ingezegend door ds. Jaap Hansum, bij wie wij de Alpha Premarriage

13

Course hadden gevolgd.’ Inmiddels zijn Pieter en Linda zelf betrokken bij de organisatie van deze huwelijksvoorbereidingscursussen, Linda coördineert ook het jeugdwerk.

‘We hebben in de huwelijksdienst niet alleen elkaar trouw beloofd, maar ook naar de kinderen van de ander een gelofte afgelegd. Zo heb ik tegen Linda’s kinderen gezegd: Ik ben weliswaar niet jullie vader, maar zal alles doen wat in mijn vermogen ligt om jullie te helpen.’

Niet klakkeloos ‘Op een bepaald moment ontdekte ik dat ik wel iets meer met het geloof zou willen doen. Juist in die periode zocht de diaconie een nieuwe voorzitter. Ik heb wel even getwijfeld: in mijn dagelijks leven ben ik ook al manager, moet ik die rol dan in de kerk ook op me nemen? Maar het is toch goed. Toen ik net was aangetreden, heb ik met de hele kerkenraad een retraite gehad. Een van de dingen die toen aan de orde kwamen was: de competenties die God je gegeven heeft, mag je inzetten.’

De diaconie past beter bij hem dan het ouderlingschap, is zijn overtuiging. Met enige zelfspot: ‘Als katholiek ben ik niet zo bijbelvast. Maar in het diaconaat ligt denk ik mijn kracht.’

Zonder als een olifant door de porseleinkast te denderen, probeert hij in een rustig tempo wel wat veranderingen door te voeren. Kritisch kijken naar het collecterooster bijvoorbeeld, en goed met de gemeente communiceren over deze collectedoelen. Met de hele diaconie zijn ze afgelopen jaar – voor het eerst – naar de landelijke diaconale dag gegaan. ‘Erg leerzaam!’

Na zijn studie bouwkunde ontdekte Pieter dat vooral de verkoop hem lag, evenals het managen. Voor dat laatste volgde hij cursussen. In 2001 startte hij, eerst als interimmer, bij Bouwmaat, een groothandel in bouwmaterialen die gericht is op kleine aannemers en klusbedrijven. Hij is verantwoordelijk voor ruim 300 mensen en reist het land door om alle 47 vestigingen aan te doen.

Inmiddels is hij ook voorzitter van de branchevereniging van de bouwmaterialenhandel.

Mooie gesprekken Wat betekent het voor deze ondernemer om christen te zijn op de werkvloer? ‘Integriteit, eerlijkheid en openheid zijn voor mij heel belangrijk. Dat betekent niet dat ik God altijd ter sprake breng, ik loop niet rond als een missionaris. Bij de goede doelen die we steunen, kiezen we bewust niet voor kerkelijke organisaties. Onze jaarlijkse sponsoractie is dit jaar bestemd voor de KiKa run; een van onze managers heeft een kindje met kanker.

Als er aanleiding toe is, pak ik het geloof wel mee. Een van de managers van een grote vestiging is praktiserend moslim.

Daar heb ik heel mooie gesprekken mee. Voor mij zit het vooral in je handelen. Binnenkort moeten we van iemand afscheid nemen omdat ze niet goed functioneert. Ze ziet dat zelf ook. Daar neem je dan de tijd voor. Je kunt heel makkelijk zeggen: hier heb je een zak met geld – maar dat is niet de manier. Wij proberen er juist voor te zorgen dat zo iemand na deze baan verder kan.

Fraude is overal, het gebeurt ook hier. De vraag is: hoe ga je daar als leidinggevende mee om? We proberen dan in gesprek te gaan: wat is er gebeurd, wat zit erachter? Heel veel met name jonge mensen hebben schulden. Ons beleid is daarin heel duidelijk: we willen helpen met een lening, maar wel onder voorwaarde dat er een budgetcoach aan te pas komt – alles moet op tafel.’

Anneke Verhoeven

Recent zijn Linda en Pieter een nieuw initiatief gestart in hun mooie woonboerderij aan de rand van Lunteren.

Zij schrijven hierover op hun website en Facebookpagina De Ontmoeting Lunteren: ‘Wij vinden het een voorrecht om op deze mooie plek in Lunteren te mogen wonen en wij willen dit graag delen met anderen. Daarom zetten wij regelmatig onze keuken open voor mensen die behoefte hebben aan gezelschap of juist even tot rust willen komen.

Door samen te eten en verhalen te delen. Voel je welkom om aan te schuiven!’ www.deontmoetinglunteren.nl

14

GAST COLUMN

Mari Kondo’en Een aantal van mijn vriendinnen stort zich de laatste maanden op hun nieuwe hobby: Mari Kondo’en. Acties waarmee je je huis ont-spult en alleen die dingen behoudt die waarde toevoegen aan je leven. Je volgt een vast stappenplan om afscheid te nemen van het overbodige en te bepalen wat er echt toe doet. Rust in je huis en rust in je hoofd.

Trends leggen iets bloot van wat dieper in de samenleving speelt. We lijden aan collectieve moeheid. We vinden steeds vaker onze identiteit in ons werk. We zijn het contact met onze ziel verloren. We worden geregeerd door spullen, onze agenda’s en Insta-verwachtingen.

Deze zorgelijke ontwikkeling heeft grote gevolgen voor de (geloofs)opvoeding van onze kinderen. In toenemende mate zie ik in mijn werk ouders, jeugdwerkers en leerkrachten die worstelen met de vorming van de christelijke identiteit. Ik spreek regelmatig met jongeren over hun geloof. Wat mij raakt in deze gesprekken is dat zij feilloos de vinger op de zere plek leggen. Tijd is volgens hen hét tekort in gezinnen. Tijd voor spontane gesprekken over het leven en het geloof, tijd om samen te bidden en te lezen. Jongeren zijn zoekers bij uitstek.

Zij hebben levende voorbeelden nodig die hen op die tocht begeleiden.

Wellicht kunnen we, ouders én gemeente, ons laten inspireren door Marie Kondo. Laten we de bezem door onze agenda’s en (geloofs)opvoeding halen, met dezelfde passie als mijn vriendinnen dat met hun kledingkast doen.

De belangrijkste vraag in de Marie Kondo methode is Does it spark joy? Draagt het bij aan vreugde? Een prachtige vraag als leidraad voor onze (geloofs)opvoeding en het jeugdwerk.

Draagt wat ik met mijn kinderen onderneem, wat ik hen aanbied, hoe wij onze tijd indelen, bij aan onze vreugde voor Christus? Draagt wat ik doe bij aan de groei van hun identiteit in Christus? Zo niet, opruimen maar!

Marleen Voortman Klomp, lid van de Visiegroep van Areopagus, heeft een onderwijsadviesbureau. Als adviseur en interim-directeur richt ze zich op thema’s als strategie, identiteit en kwaliteit in het onderwijs.

COLOFON

81e jaargang nr. 5 – februari 2020 Tijding is een gratis kwartaal-uitgave van de IZB – vereniging voor zending in Nederland en wordt toegezonden aan de leden. IZB-lidmaatschap: aanmelden bij de IZB. De contributie is € 10,- per jaar. Opzegging lidmaatschap voor 1 november.

De IZB is een missionaire organisatie binnen de Protestantse Kerk in Nederland en stimuleert, adviseert en ondersteunt gemeenten en gemeenteleden in het evangelisatiewerk door middel van toerusting, materialen en missionaire werkers.

Raad van Toezicht Kernleden Ds. Martin van Dam, Baarn, waarnemend voorzitter Mr. Jelly Posthumus, Amersfoort, secretaris Drs. Inez Jansen-Smit, Geldrop Drs. Bram van der Kooy, Den Hoorn Dr, Bert de Leede, Amersfoort Bart van Lunteren, Houten Voice-leden Gert van den Bos, Assen, Nienke Freije, Nijmegen Ds. Anthon van Lingen, Nieuw-Lekkerland Alexander Pleizier, Nijkerk Ds. Giel Schormans, Voorburg Netty Toes-Groenendijk, Rotterdam Ds. Hans van Walsum, Alblasserdam Directeur Dr. Sjaak van den Berg, Amersfoort IZB Breestraat 59-61 3811 BH Amersfoort Tel.: (033) 461 19 49 E-mail: info@izb.nl Internet: www.izb.nl IBAN: NL26 RABO 0302 2061 91 BIC: RABONL2U Uw steun Steun de zending in Nederland door uw gebed, door uw IZB-lidmaatschap of door een gift.

U kunt de IZB ook op laten nemen in uw testament. Graag willen we u helpen om dat te regelen. U kunt hiervoor vrijblijvend een afspraak maken via tel. (033) 461 19 49 of info@izb.nl.

Redactie Afd. Communicatie IZB Fotoverantwoording Sjaak Boot: pag. 4 en 5.

Koos van Noppen: pag 3 en 6 Shutterstock: cover, pag. 8.

Overname artikelen Overname van artikelen is toegestaan met bronvermelding.

15

ZATERDAG 21 MAART 2020

Lente in de kerk! geloven in bloei

Bij alle zorgen en discussies over secularisatie kunnen we zomaar voorbijzien aan de vele goede dingen die er óók vandaag in de kerk gebeuren.

Zo ontstond er in Rotterdam-Centrum door het missionair werk vrijwel vanuit het niets in korte tijd een zelfstandige Protestantse wijkgemeente. Het is één van de tekenen van hoop uit het nieuwe boek van ds. René van Loon. Hij zocht in de afgelopen jaren naar lenteboden in de kerk. Hij zag bloesem in oude gevestigde kerken, bloeiende internationale gemeenschappen en groeiende nieuwe kerkplantingen.

‘Als ik om mij heen kijk, in Rotterdam, maar ook daarbuiten, zie ik op allerlei plaatsen lente in de kerk: jong groen dat opspringt uit de donkere aarde, maar ook fris voorjaarsgroen aan oude bomen. Er zijn bloemen en struiken zichtbaar die voorheen niet voorkwamen in ons land. Elke keer word ik aangenaam verrast. Die verrassing wil ik niet voor mijzelf houden.’

René van Loon, Lente in de kerk

Op zaterdag 21 maart, de eerste lentedag van dit jaar, voeden we het

18 WORKSHOPS • SAMEN VIEREN • ONTMOETING MUZIEK: THE PSALM PROJECT & EMMANUEL CHOIR PRESBYTERIAN CHURCH OF GHANA, AMSTERDAM

vertrouwen dat de lente door kan zetten. Een dag van dankbaarheid en verwondering, gebed en verwachting.

ZATERDAG 21 MAART 2020 9.30 - 17.30 UUR Congrescentrum de Pijler Lelystad MEER INFORMATIE EN AANMELDING www.lenteindekerk.nl

Met o.a.

Stefan Paas

Paul Visser

Marleen Stelling

Niels de Jong

Samuel Lee

n Jan-Maarte Goedhart