tijding. Ledenblad van de IZB, jaargang 79, nr. 4
Flarden uit het dagboek van pionier-predikant Paul Visser: ‘Wat investeren we niet in mensenlevens!’ Zeven jaar missionair werk in Vreeswijk, een terugblik Dick Verburg, ondernemer én IZB-donateur
Spiegel COLUMN
Vindt u het nodig of waardevol ‘dat het verhaal van Jezus verteld blijft worden’? De EO liet die vraag stellen aan protestanten in de leeftijd van 25-45 jaar in haar achterban. Het resultaat staat in het rapport Verschillende Verbonden. De Nieuwe Protestanten in beeld. Bij eerste lezing viel mij meteen op dat gemiddeld 60% van alle onderzochte protestanten die prikkelende vraag met ‘ja’ beantwoordt. Mooi, een ruime meerderheid, dacht ik. Maar bij nader inzien is het schrikbarend weinig. Zeker wanneer je verderop leest dat in de categorie ‘Klassieke Bijbelopvatting’, de score zelfs nog 2% lager is. Blijkbaar hecht maar een ruime helft van de orthodoxe protestantse jongvolwassenen eraan dat het evangelie wordt doorverteld in Nederland. Dat is iets om over na te denken, het houdt ons een spiegel voor. Eens te meer wanneer we kijken naar de uitkomsten van de stelling ‘Ik vertel anderen graag binnen mijn mogelijkheden - over Jezus’. Hierop reageert gemiddeld slechts 15% positief. Misschien zit er iets in de vraagstelling waardoor de uitkomst zo laag is, maar het roept wel de vraag op wie Jezus eigenlijk is voor de gemiddelde protestant. In ieder geval motiveert het ons om door te gaan om samen met gemeenten te zoeken naar een nieuwe oriëntatie op Jezus, en hen toe te rusten voor de missionaire roeping.
Ds. Sjaak van den Berg, algemeen directeur
Informatieavond over IZB-Focus IZB-Focus doet in een pilot met tien gemeenten ervaring op met een nieuwe aanpak van missionaire toerusting. Uitgangspunt daarbij is dat missionair gemeente-zijn vooral gestalte krijgt in het dagelijks leven van gemeenteleden, als een uitvloeisel van een hernieuwde, verdiepte ontmoeting met Jezus Christus. Het ‘Focustraject’ is een gemeentebreed toerustingsproces, ondersteund door een trajectbegeleider. De kerkenraad speelt een belangrijke rol in dit proces. IZB-Focus levert materiaal voor een tweejarig traject dat in de bestaande kringen en in het jeugdwerk binnen de gemeente kan worden gebruikt. Ook de HGJB en GZB werken hieraan mee. Er zijn toerustingsdagen voor predikanten en inspiratiedagen voor gemeenteleden om ervaringen uit te wisselen en elkaar te bemoedigen. Op dinsdag 16 januari organiseert IZB-Focus in Amersfoort een informatieavond voor kerkenraden, predikanten en gemeenteleden die zich nader willen oriënteren of die overwegen een traject in hun gemeente aan te bieden. Meer informatie op www.izb-focus.nl of via mail: focus@izb.nl.
Dorothée Berensen-Peppink nieuw teamlid IZB-Focus De theologe Dorothée Berensen -Peppink (35) is benoemd als trajectbegeleider van IZB-Focus. In die functie zal ze een dag per week de gemeentebrede missionaire toerusting ondersteunen in de hervormde wijkgemeente Witte Kerk te Nieuw-Vennep. In de afgelopen jaren heeft ze zich als onderzoeker van het PThU-onderzoeksplatform Connecting Churches and Cultures beziggehouden met onderzoek naar participatie van leeftijdsgenoten in de kerk. Naast haar werk in Nieuw-Vennep is ze parttime actief in het missionaire gezinswerk in Amsterdam (Noorderkerk).
Nieuwjaarsreceptie IZB De nieuwjaarsreceptie van de IZB staat gepland voor vrijdagmiddag 19 januari, 16.00 uur, in de Joriskerk te Amersfoort. Prof. dr. Herman Paul, bijzonder hoogleraar secularisatiestudies aan de Rijksuniversiteit Groningen, zal daar het woord voeren naar aanleiding van zijn publicatie 'De slag om het hart'. Co-referent is een kopstuk uit de reclamewereld. Anne Westerduin zal de bijeenkomst voorzitten. Hartelijk welkom!
2
Flarden uit een dagboek
‘Wat investeren we niet in mensenlevens!’ Ds. Paul Visser is een aantal maanden onderweg als ‘pionier-predikant’ in het centrum van Amsterdam. Zijn droom is dat de Noorderkerk voor velen een ‘huis voor de ziel’ zal zijn. Via kerkdiensten, cursussen, kringen en persoonlijke ontmoetingen komt hij hen op het spoor. Lees even mee: een paar flarden uit zijn dagboek.
3
Dat zijn zonder enige twijfel de tien minuten van het jaar waar ik het langst over nadenk.
Zondag
Het is meer dan een formaliteit om het dagboek te beginnen met de zondag. Het hoogtepunt van de week. De kerkdiensten zijn als een oase waarin we ons laven aan de Bron. Daar komen we op adem, halen we ons hart op aan Hem die leven is en leven doet. Vanavond is de aftrap van een reeks ‘verdiepingsdiensten’; geen experiment als blijk van armoede. Het is een bewuste keuze om zoveel mogelijk drempels weg te nemen voor de rijkdom van het evangelie. Met zo’n 120 aanwezigen denken we na over een fragment uit de apostolische geloofsbelijdenis. Dit keer: Ik geloof in God de Vader. Van alle metaforen die de Bijbel gebruikt voor God – herder, rots, burcht, licht, moeder etc. – staat uitgerekend deze, Vader, prominent in het Apostolicum. Dat heeft te maken met de Drie-eenheid: er is een liefdesrelatie in God zelf. Daar wil de Geest ons in betrekken. Gericht op Jezus leert Hij ons Abba, Vader te zeggen. Het is een sobere liturgie gepaard aan een toegankelijke uitleg van kernwoorden, zowel voor doorgewinterde kerkgangers als voor geïnteresseerde zoekers. Al zijn onze kinderen het huis uit, ik bel ze ’s zondags vaak om bij te praten. Meer dan doordeweeks is er tijd voor de maaltijd en rust om wat te lezen. Geen theologie, dit keer, om bewust te rusten van mijn arbeid. De weekendkrant en wat tijdschriften. En ik herlees een paar passages uit Mintijteer, waarin Esther Maria Magnis op aangrijpende wijze het gevecht met en om God beschrijft.
Maandag
Al jaren ben ik gewend om maandagmorgen meteen te beginnen met de preek voor de komende zondag. Ik ken collega’s die zich daar onmogelijk toe kunnen zetten, maar voor mij is dit het juiste ritme. Het geeft me de rest van de
4
week rust in m’n hoofd. Bijkomend voordeel: als je de tekst na vijf dagen weer pakt, lees je ‘m met andere ogen, voor het laatste schaafwerk, de puntjes op de i. ’s Avonds heb ik vervolgoverleg over de Kerstnachtdiensten. Vanwege de drukte zijn er twee, om 20.00 en 22.00 uur. Een gemêleerd publiek: gewone Jordanezen en welgestelde Amsterdammers, die het zich kunnen veroorloven op de grachtengordel te wonen. In elk van de diensten houd ik dezelfde korte meditatie. Dat zijn zonder enige twijfel de tien minuten van het jaar waar ik het langst over nadenk. Ik leg de
kan hij op zondag moeilijk naar de kerk komen, maar telkens als ik hem spreek, begint het tussen ons te stromen. Misschien wel doordat de liefde van God voor hem niet een aardige bijkomstigheid is, maar de basis van zijn bestaan en zijn bestemming. Hij leest middeleeuwse mystici als Meister Eckhart. Soms is het me al te mystiek, maar vaker laat hij me door zijn formuleringen en de blik van een relatieve buitenstaander verbaasd staan over hoe het er in het evangelie aan toegaat.
Woensdag
‘Ik kan wel een beetje genade gebruiken’, zei Wouter een keer tegen me. Hij was vertrouwd met een leven in de jetset. Na persoonlijke en financiële tegenslag was hij een keer aangehaakt bij ‘De Bijbel op tafel’, een gesprekskring. Jezus is een voorbeeldfiguur, had hij gezegd. ‘Begin niet over Jezus als “Zoon van God”. Oké, ik zal het je niet opdringen. Laat eerst de verhalen gewoon eens op je afkomen. Oordeel zelf. Al lezend is de evangelietekst voor hem ontvouwd. Ik hoor hem nu zeggen, dat wat hem betreft, Jezus niet te vergelijken is met wie dan ook.
Donderdag
lat hoog. ‘Verbinden’ is het thema, dit jaar. Het lag oudburgemeester Van der Laan na aan het hart. Is religie iets wat verbindt of verdeelt? Hoe verhoudt het thema zich tot het universele verlangen van de mens om geliefd te worden? Ik heb er nog een kluif aan.
Dinsdag
Met zeven mensen zit ik om de houten tafel, aan de voet van de kansel, in het hart van de Noorderkerk. In deze kring, ‘Het hart op tafel’ kun je alles kwijt wat je hoog zit. Je irritatie, je twijfel en verlegenheid, je vooroordelen. Het is een zeer gevarieerd stel, allerlei leeftijdscategorieën en achtergronden. Ze kennen elkaar niet, en dat geeft aan het gesprek een zekere onbevangenheid. In alle openheid laten ze hun hart spreken. Een jonge vrouw, twintiger, vertelt dat ze tot haar 16e geregelde kerkganger was. Daarna is ze afgehaakt, maar intussen is ze wel de Bijbel blijven lezen, blijven bidden. Ze is letterlijk hartstochtelijk op zoek naar God, ‘maar ik merk niets van Hem’, constateert ze met hoorbare teleurstelling. ‘Ik zou wel willen dat Hij mijn ogen opende.’ Ze zocht al zo lang en vond alleen stilte. Het sneed me door de ziel. In dit soort kringen luistert alles wat je zegt sowieso al nauw, maar nu zeker. “Als ik God was, dan wist ik het wel”, zei ik. Maar ik ben geen God en weet het dus niet. Ik begin voorzichtig te zeggen dat die ervaring ook bij mensen in de Bijbel voorkomt en ik citeer een tekst over God die zich verborgen houdt.
Zo eens in het kwartaal spreek ik René. Na een turbulent leven werd hij een paar jaar geleden gedoopt. Door omstandigheden
5
“Als ik God was, dan wist ik het wel”
God heeft het vaak te stellen met mensen, maar soms moeten wij het voor ons gevoel ‘uithouden met Hem’. Zo lang het duurt, kan het goed zijn om blindelings af te gaan op iemand die je vertrouwd en wel ‘verbinding heeft’. In mijn beleving is het mager, wat ik haar te bieden heb. Onderweg naar huis voel ik me onthand, opstandig ook. Het is zo ontluisterend, zo’n jonge meid die dolgraag zou willen geloven, maar voor haar gevoel biddend en bijbel-lezend steeds tegen een blinde muur aanloopt. Waarom moet ze al vier jaar wachten? Is het gek als ze op een dag besluit het bijltje er bij neer te gooien?
Vrijdag
In de mailbox vind ik een berichtje van haar. Het eerlijke gesprek had haar goed gedaan, een beetje adem gegeven. Ik voel opluchting, maar de kwestie blijft me dwars zitten. Rond lunchtijd is er overleg met andere christelijke organisaties in de binnenstad: Leger des Heils, Vineyard, de Vereniging tot Heil des Volks. Eerlijk gezegd schoof ik met weinig verwachting aan – wat levert al dat overleg op? Maar goed, netwerken is de tweede natuur van een pionier-predikant… Ik liet me verrassen. Het Leger des Heils heeft een kinderhospice in de Jordaan. Een unieke mogelijkheid voor mensen van de gracht die graag iets goeds doen via dit diaconale werk verbinding in te zetten. Ik neem het mee. Toralt kwam ‘s middags voorbij, een ZZP-er uit de buurt. Twee jaar geleden deed hij mee met een Bijbelklas en kwam af en toe in de dienst. Daarna liet deze vijftiger zich niet meer zien. Ik belde hem. Het verraste hem dat hij niet vergeten was. Hij bleek depressief te zijn. Ik heb geluisterd en hem verhaald: Je wordt gezien door God... Het fleurde hem op. Hij heeft de datum van de komende kring in zijn agenda gezet. Aan het eind van de werkweek zak ik onderuit. Bijpraten met Tine. Een uitzending van Pauw, een aflevering van Narcos op Netflix. Een wijntje erbij. De ervaringen in de eerste weken in mijn nieuwe rol als pionier-predikant geven te denken. Soms voel ik me de gekke Henkie van de kerk. Wat investeren we niet in mensenlevens?! Mensen haken in groten getale af van de kerk. Hoeveel persoonlijke gesprekken zijn er niet nodig om één persoon weer meer in de lichtkring van het evangelie te brengen? Tegelijk snijdt ik dit soort gedachten weer de pas af. Want ging Jezus niet voor de enkeling? Amsterdam leert je meer dan ooit te dienen. Elke keer als ik iemand ontmoet, in een gesprek van hart tot hart, laat ik me toch weer verleiden om er helemaal voor te
6
gaan. Om vooroordelen op te ruimen en het ‘omgekeerde verhaal’ te delen. De omgang met mijn God, waar elke dag mee begint, houdt me gaande. Als ik over de gracht fiets, met al die indrukwekkende panden, schiet geregeld door mijn hoofd hoe moeilijk het voor een rijke is om in te gaan in het Koninkrijk van God. Maar meteen daarop volgt: ‘Wat bij mensen onmogelijk is, is mogelijk bij God.’
Steun het project
‘Huis voor de ziel’ Ruim zeven jaar was Paul Visser gemeentepredikant van de Amsterdamse Noorderkerk. Sinds hij afgelopen september werd opgevolgd door ds. Johan Visser is hij als missionair pionier aan de gemeente verbonden. ‘Mijn roeping houdt niet op bij de grenzen van de gemeente. Het is altijd mijn diepste verlangen geweest dat de Geest zijn werk kan doen hier in hartje Amsterdam. Daarbij is de gemeente, die de lofzang gaande houdt en week-in-week-uit leeft van het Woord van God, een onmisbare uitvalsbasis voor het missionaire pionierswerk.’ In de afgelopen jaren organiseerden Paul en Tine Visser samen met de kinderwerker Maria van 't Hof allerlei activiteiten in de Amsterdamse binnenstad: bijbelklassen voor zinzoekers, cursussen voor studenten, brunches en high tea’s voor Jordanezen, een Kerst- en Paasreis en kidscelebration voor kinderen uit de buurt, debatavonden. Daardoor ontstonden veel persoonlijke missionaire contacten. Er kan nu gewerkt worden aan de uitbreiding en verdieping van de reeds opgebouwde relaties. Het project ‘Huis voor de ziel’ is opgebouwd uit verschillende netwerken: een buurtnetwerk (met alle bestaande contacten in het Centrum/de Jordaan), een inspiratienetwerk (voor nieuwkomers/zoekers) en twee wijknetwerken (bestaande bijbelkringen, die zich gaan richten op missionaire presentie in hun wijk). In het ‘Huis voor de ziel’ vinden mensen geborgenheid, zegt Paul. ‘Hier kunnen ze hun hart luchten. Ik laat hen graag nader kennismaken met God, die de Gastheer is. Hij laat zich diep in zijn hart kijken. Ik zie er naar uit dat ‘ontheemden’ Hem ontmoeten.’ Steun het project ‘Huis voor de ziel’, het samenwerkingsproject van de missionaire organisatie IZB, Protestantse Kerk Amsterdam en de Protestantse Kerk in Nederland. Uw gift is hartelijk welkom op NL26 RABO 0302 2061 91, t.n.v. IZB Amersfoort, onder vermelding van ‘Huis voor de ziel’.
Samer Younan
Missionair pionier in Zeist ‘De gave van evangelisatie had ik al ontvangen voordat ik het zelf zo kon benoemen. In de gevangenis ben ik tot geloof gekomen en de eerste de beste persoon die ik na mijn vrijlating tegenkwam vertelde ik over Jezus. Ik kon het niet voor me houden.’ Samer Younan is missionair werker onder Arabischtaligen in Zeist. Een pioniersproject van drie lokale kerken, stichting Evangelie & Moslims en de IZB. In zeven jaar tijd had Samer Younan de Oase-geloofsgemeenschap vanuit het niets zien uitgroeien tot een bloeiende multiculturele gemeente van 90 leden, van wie de helft bestaat uit ‘muslim background believers’ (mbb’ers). In de zomer van vorig jaar zat de pioniersfase erop. ‘God had het verlangen in mijn hart gelegd om ergens opnieuw te beginnen, in een plaats waar veel migranten wonen en waar nog geen Arabischtalige gemeenschap aanwezig is. Per 1 oktober 2016 heb ik mijn taak als evangelist neergelegd, zonder precies te weten hoe mijn weg verder zou lopen. Ik begon een cursus Engels, want voor een evangelist is talenkennis nooit weg. Erg lang heb ik niet in het onzekere hoeven verkeren, want voor het eind van die maand had Evangelie & Moslims mij als evangelist aangesteld voor werk in Zeist en Utrecht. Zeist kent een grote Marokkaanse gemeenschap, van zo’n 4000 mensen. Daarnaast is er nog een even zo grote groep niet-westerse migranten. In de gemeente bevindt zich ook een asielzoekerscentrum. Vanuit drie samenwerkende kerken wordt het missionaire pionierswerk gedragen: de vrijgemaaktgereformeerde kerk, een evangelische gemeente en de hervormde wijkgemeente Bethelkerk.
Onvoorwaardelijke liefde ‘In de Amersfoortse gemeente had ik een echtpaar uit Zeist gedoopt, beiden ex-moslims. De vrouw, Rana Alobadi, Arabischtalig, werkt nu parttime als mijn collega.’ Het derde lid van het pioniersteam is Annemarie Broer, zij is werkzaam bij Stichting Gave en heeft veel ervaring met plaatselijk werk in asielzoekerscentra. Samer: ‘In Amersfoort begon ik bij nul. In Zeist begonnen we een jaar geleden met een kleine kring van zo’n 12 mensen. Dat is al heel belangrijk, want zodra je eenmaal een kring hebt, kun je makkelijker anderen uitnodigen. Het pionierswerk begint heel basaal: we wandelen over straat, spreken mensen aan en nodigen hen via een flyer uit voor koffie en thee en een nadere kennismaking. Eens in de maand organiseren we een open maaltijd. Daar komen zo’n 70 mensen; samen eten is in de Arabische cultuur erg belangrijk. We doen niet geheimzinnig over onze
7
achtergrond. In elke ontmoeting is er een moment waarop we vertellen over de liefde van Christus. Het verlangen naar liefde is universeel. En ik ken niemand die zoveel onvoorwaardelijke liefde schenkt als Jezus Christus. Daarom moet iedereen Christus leren kennen.’ Het eerste jaar pionieren heeft ‘nog geen toegewijde christenen toegevoegd aan de kring’, constateert Samer. ‘Er komen wel geregeld bezoekers die meer van het evangelie willen weten. Maar geraakt wvorden in je hart, is nog niet hetzelfde als de stap zetten om Jezus echt te gaan volgen. Het kan wel opeens in een stroomversnelling raken. In Utrecht hebben we al wel een doopdienst achter de rug; binnenkort weer, want enkelen volgen nu dooponderwijs.’
Verlangen In de komende maanden wordt ook ingezet op het rekruteren van vrijwilligers uit de drie kerken, die kunnen meehelpen bij taalcursussen of huiswerkbegeleiding, vrouwenactiviteiten of als chauffeur. ‘We willen hen toerusten, zodat ze makkelijk de doelgroep naar de samenkomst kunnen uitnodigen waar ze kunnen horen over de liefde van Christus. Ook zonder de Arabische taal te spreken, kunnen gemeenteleden hun gaven en talenten beschikbaar stellen voor dit pionierswerk.’ Samer: ‘Mijn verlangen is dat er over een paar jaar een stevige gemeenschap zal zijn ontstaan, met mensen die leiding kunnen geven aan bijbelstudie en missionair werk. Als dat gebeurt, ga ik weer verder. In het zuiden en oosten van Nederland zijn nog diverse steden met grote groepen migranten, zonder Arabischtalige gemeente…’
www.izb.nl vernieuwd
Zeist, Leerdam en…. Op twee plaatsen in ons land is de stichting Evangelie & Moslims met ondersteuning van de IZB missionaire pioniersplekken begonnen: in Zeist en Leerdam. 'Het zou me niet verbazen als we in 2018 op nóg twee locaties in ons land zo'n project starten op plaatsen met een grote moslimgemeenschap, zegt Cees Rentier, directeur van stichting Evangelie & Moslims. 'We constateren een groeiende openheid onder moslims voor het evangelie. Als we bijvoorbeeld op straat mensen van doorgaans zeer gesloten Turkse gemeenschappen uitnodigen voor een christelijke bijeenkomst, zijn er bijna iedere keer enkelen die komen. Twintig jaar geleden was dat ondenkbaar. Op een paradoxale manier heeft de opkomst en ineenstorting van ISIS een schokgolf gegeven onder moslims. Het heeft de vanzelfsprekendheid doorbroken, waarmee moslims generaties lang in hetzelfde spoor gingen. Als iemand overweegt christen te worden, wordt dat niet zonder meer als ‘fout’ beoordeeld.’
Neem eens een kijkje op onze vernieuwde website: izb.nl. Als u zich daar aanmeldt voor de nieuwsbrief van de IZB blijft u op de hoogte van actuele ontwikkelingen in ons werk. En u ontvangt een aardige attentie.
8
Bij de meer traditionele kerken is de aanvankelijke koudwatervrees ten aanzien van kerkplanting weggeëbd, constateert Rentier. ‘De nieuwe geloofsgemeenschappen moesten nadrukkelijk anders zijn dan de bestaande kerk. Nu zien we daarentegen dat de band tussen beide wordt benadrukt. Dat roept dan wel meteen nieuwe vragen op, want er gaapt een kloof tussen de welgestelde, hoogopgeleide gemeenteleden en grote groepen moslims. Het zal nog een uitdaging worden om een verbinding te maken tussen mensen uit beide sociale lagen.’
Zeven jaar missionair werk Een terugblik
In de afgelopen zeven jaar werkte ds. Dirk de Bree als predikant in Nieuwegein-Zuid/ Vreeswijk. Het waren vruchtbare jaren, waarin werd geëxperimenteerd met het 3D-concept (‘Dagelijks dichtbij dienen’) en waarin de basis werd gelegd voor de missionaire pioniersplek Cross-Culture-Nieuwegein. In september maakte Dirk de overstap naar de Nieuwe Kerk in Utrecht. Een terugblik in stellingen.
Missionair werk vindt plaats vanuit het hart van de gemeente ‘Nieuwegein is ontstaan uit het samenvoegen van twee dorpen, Vreeswijk en Jutphaas. Er woont veel import en de stad is erg geseculariseerd. Op een bevolking van 60.000 inwoners vormt ‘Hervormd Vreeswijk’ met 350 de grootste christelijke gemeenschap kerkgangers, dus kun je nagaan… Toen ik zeven jaar geleden begon, kwam ik uit Ede, uit een omgeving waar relatief veel christenen wonen. Eerlijk gezegd had ik verwacht in Nieuwegein een veel groter gevoel van urgentie aan te treffen. Maar dat is het funeste: je kunt het achter de veilige deuren van de kerk goed met elkaar hebben, ook als je woont in een zeer geseculariseerde stad. Als er geen
appèl klinkt om de beweging ‘naar buiten’ te maken, kan het leven van de christelijke gemeente rustig voortkabbelen. In Hervormd Vreeswijk was ik de zevende in een rij van opeenvolgende evangelisten. Prima mensen, daar niet van, maar op de een of andere manier speelde hun werk zich af in de marge van de gemeente. Bij mijn aantreden lag er een plan met de veelzeggende titel ‘Verdiepen en verbinden’, waaruit bleek dat de kerkenraad zelf al aanvoelde dat we een andere weg in zouden moeten slaan. Missionair werk vindt plaats vanuit het hart van de gemeente en ieder heeft daar een taak in, naar zijn/haar gaven. In preken ben ik het aan de orde gaan stellen: wat betekenen we voor onze omgeving? Welke rol speelt het geloof in contact met buren, collega’s, vrienden?’
9
In dit soort gemeenten is de predikant beslissend bij missionaire veranderingsprocessen ‘Ooit heb ik een afstudeeronderzoek gedaan naar de rolopvatting van predikanten in missionaire gemeenten. De conclusie was dat zij een sleutelrol vervullen in de missionaire bewustwording, want (a) ze zijn in staat om de bijbelse boodschap voor deze tijd goed te doordenken en (b) ze zijn doeners, voortrekkers; they practice what they preach. Het gaat om die combinatie. Veel predikanten zijn goeie denkers, weten het goed te verwoorden, maar ze missen de essentiële vervolgstap: wat gaan we nu doen? Hoe?‘ Onderzoek is inzichtgevend ‘We hebben in de beginfase vijftig gemeenteleden een vragenlijst voorgelegd. Vier jaar later hebben we deze enquête nog eens gehouden en twintig interviews afgenomen. Daaruit konden we afleiden dat er in het denken van de gemeente een verschuiving plaats heeft gevonden. Waar men in het begin missionair werk vooral associeerde met de Alphacursus, of een evangelisatie-actie, bleek dat men het bij de tweede ronde betrok op collega’s, buurtgenoten en het dagelijks leven.’ Creëer voldoende draagvlak onder kerkenraad en gemeente ‘Aanvankelijk dacht ik: we beginnen gewoon als een Gideonsbende met 3D contact leggen in de wijk, via de zondagse brunch-diensten, etc. Dat past ook wel wat bij mijn karakter: gewoon aan de slag gaan en zien wie er volgt en wat zich ontwikkelt. Maar op het moment dat het missionaire werk in een stroomversnelling raakt en bijvoorbeeld de doopvraag wordt gesteld, moet je wel overleggen met de kerkenraad en
10
vandaaruit met de gemeente. En als je een plan ontwikkelt dat geld kost, moet je de kerkrentmeesters wel mee krijgen. De gesprekken om weer op één lijn te komen, kostten veel energie. Er was me ook veel aan gelegen om de ‘boel bij elkaar te houden’. Maar als ik dat proces nog eens overzie, heb ik daar wel fouten gemaakt. Ik liep regelmatig wat al te enthousiast voor de troepen uit en was me dat niet altijd zo bewust. Dat zette de verbinding wel eens onder druk.’ Er is veel openheid voor het evangelie ‘De kansen om het evangelie te delen zijn nog groter dan ik dacht. In het postmoderne klimaat is het adagium: ‘jij mag er ook zijn, als christen.’ Dat is niet niks, dacht ik dan: ik mag er dus ook zijn, met mijn verhaal. Waarom zou ik me daarvoor schamen? Met een gepast zelfbewustzijn kun je het gesprek aangaan, op het voetbalveld of in de kroeg. In de afgelopen jaren heb ik zo’n 100 mensen op de Alphacursus gehad. Ze zijn niet allemaal tot geloof gekomen, maar er waren vrijwel geen negatieve reacties. Het heeft me geboeid en bemoedigd dat mensen met open mond naar die oude verhalen uit de Bijbel zaten te luisteren. Als ik terugkijk op de zeven jaar overheerst de dankbaarheid. Er zijn volwassenen gedoopt; vanuit de brunchdiensten is de multiculturele pioniersplek ontstaan; het diaconaat dichtbij huis is ontwikkeld, gemeenteleden zijn
actief bij de voedselbank, gemeenteleden pionieren in een wijk verderop. We zijn gezegend.’ De gemeenschap van de kerk is van grote betekenis in missionaire werk ‘We hebben geëxperimenteerd met een bijbelgroep in de kroeg onder de titel ‘Bijbelbar’. Zulk werk ligt mij wel. Maar ik zie ook de beperking. Je hebt altijd de verbinding met een gemeente nodig, want dat is een enorme kracht. Zodra je eerste contact hebt gelegd en je de relatie wilt verstevigen en verdiepen, kun je mensen meenemen naar de gemeente. Ik heb bij Cross-Culture Nieuwegein regelmatig meegemaakt dat mensen verbaasd waren dat ze gastvrij werden onthaald in een netwerk. Juist het welkom in de kerk als gemeenschap, biedt ruimte voor ‘zoekers’ om zich te verbinden aan andere gelovigen en zich het geloof stapje voor stapje eigen te maken. Ik merk dat mensen soms al een tijdje meedoen in de kerk, voordat ze zich echt gelovig noemen. De verbinding met de ‘Dorpskerk’ is me daarom altijd veel waard geweest.’ De beweging naar binnen roept de beweging naar buiten op - en andersom ‘Gemeenteleden die dichter bij het hart van God komen, en Jezus beter leren kennen komen vanuit die ervaring altijd
weer in beweging om dat goede nieuws te delen. Het verlangen groeit in relatie met Jezus. Andersom zorgt de ‘beweging naar buiten’ dat je bevraagd wordt op je geloof. Dan groeit de behoefte om weer af te stemmen op wat je gelooft, op je roeping, je contact met God en de kerk als gemeenschap. Het is onvruchtbaar om de aandacht voor ‘binnen’ en ‘buiten’ tegen elkaar uit te spelen, zoals helaas maar al te vaak gebeurt. Het is echt én-én: én je geroepen weten om het evangelie te delen in woord en daad, én aandacht besteden aan je ziel, contact met God en bouwen aan de kerk als gemeenschap.’ Gebed is essentieel ‘Het klinkt misschien als een open deur, maar in de afgelopen tijd heb ik ontdekt hoe gebed en missionair werk in het bijbelboek Handelingen samen opgaan. Vanuit het eendrachtig gebed ontvangen de apostelen vrijmoedigheid om het evangelie te delen, zelfs als de vervolging dreigt. Bij mijn afscheid heb ik gepreekt over Handelingen 4, waar de gemeente vanzelfsprekend in gebed gaat als vervolging dreigt. Het gevolg is dat ze nog meer vrijmoedigheid van de Geest ontvangen. Bij mijn intrede in de Nieuwe Kerk in Utrecht dachten we na over ‘De oogst is groot, de arbeiders zijn weinig. Bid dan de Heer van de oogst….’ Ik was aangenaam verrast dat de kerkenraadsvergadering aan het begin van het seizoen begint met een uur (!) bidden. Zo’n gezamenlijke start kan veel onvruchtbare gesprekken doven. De Nieuwe Kerk heeft twee ouderlingen voor het gebedswerk. Voor een ‘doenerige’ predikant als ik is dat heel goed. Even een pas op de plaats. Afstemmen op wat God wil en het van Hem verwachten. En vanuit die houding biddend aan het werk.’
11
Dick Verburg, ondernemer én IZB-donateur ‘Als er een camera langskomt, schuif ik het liefst een collega naar de voorgrond. Ik hoef niet zo nodig op een sokkeltje’, zegt Dick Verburg (44). Hij is één van de ondernemers in het relatienetwerk van de IZB.
We ontmoeten elkaar in de meeting room van DiversPack, op een bedrijventerrein aan de rand van Woerden. Achter de deur bevindt zich de productiehal, waar kaas wordt verpakt in kleine porties. Wie die ruimte wil betreden dient zichzelf eerst te ‘verpakken’, ‘in verband met de strenge hygiëne-voorschriften. ‘Ik ben opgegroeid in een echte ‘kaasfamilie’, vertelt Dick. ‘ Al op jonge leeftijd werkte ik op weekmarkten en in de speciaalzaken van mijn vader. Leuk werk, mijn zoon is daar trouwens ook nog druk mee.’
12
In 1997 werd DiversPack gestart. Meeliftend op de ontwikkelingen in de markt specialiseerde het bedrijf zich in het verpakken van kaas. Het klantenbestand omvat luchtvaartmaatschappijen, supermarkten, maaltijdbereiders, exporteurs, etc. Van jongs af is Dick betrokken bij de Hervormde gemeente in zijn woonplaats Zegveld. Vijf keer was hij in de zomermaanden actief bij het Dabarwerk; vier keer op een camping, één keer bij ‘Dabar in de stad’. ‘Sinds die periode ben ik het missionaire werk van de IZB vanuit mijn ooghoeken blijven volgen. Toen een collega-ondernemer me uitnodigde om toe te treden tot
de club ‘Vrienden van Dabar’ heb ik niet lang geaarzeld. Ik hoefde niet overtuigd te worden van het nut of de noodzaak van het missionaire werk. Wat ik zelf in mijn leven van het evangelie heb ondervonden, ontvangen, ontdekt, dat gun ik iedereen.’ Ondernemers worden bedolven onder aanvragen van goede doelen, zegt Dick. ‘Er is een overdaad aan keuze. Bij de beslissing moet er iets van een vonk overspringen. Ik herken de missionaire drive van de IZB en heb vertrouwen in de organisatie.’ Privé was ik altijd al lid van de IZB. Via collegaondernemers werd ik getriggerd om ook via de zaak een goed doel te steunen. Daar zitten allerlei aantrekkelijke kanten aan, ook fiscaal. Aan de andere kant is het ook ingewikkelder; een privé-inkomen is stabiel, een bedrijfsresultaat kent pieken en dalen.’ De IZB is niet het enige goede doel dat bij Diverspack in beeld is. De organisatie heeft voor een langere periode op zich genomen om via stichting Compassion kinderen te sponsoren. ‘Met het personeel zijn we op hen betrokken; we sturen brieven en kaarten.’ Discipelschap Het is één van de manieren waarop Dick uitdrukking geeft aan de ‘eenheid van het leven’. Onlangs werd hij in zijn kerkelijke gemeente gekozen tot evangelisatie-ouderling. ‘Ik heb even geaarzeld, maar daarna van harte ja gezegd. Als je bidt om bruikbaar te zijn voor Gods Koninkrijk, moet je op zo’n moment ook beschikbaar zijn. In het formulier voor de bevestiging wordt gezegd dat je niet alleen door de gemeente, maar via hen ook door God zelf geroepen bent. Zo heb ik dat ook ervaren.’ In zijn bedrijf is hij geen andere persoon dan als ambtsdrager, al ervaart hij zijn rol als leidinggevende belemmerend bij een gesprek van hart tot hart. ‘Een collega moet vrijuit kunnen praten, ook als we in geestelijk opzicht van mening verschillen.’ Het blijft een boeiende combinatie, erkent hij, discipelschap en ondernemerschap. ‘Als de IZB daar handreikingen voor kan geven, zijn die erg welkom.’ Dick geeft leiding aan een bedrijf met ca. 40 personeelsleden. ‘Dat geeft een speciale verantwoordelijkheid voor hen en hun gezinnen. Naarmate we via ons bedrijf meer betrokken zijn bij goede doelen, kleurt dat ook mijn gebed voor mijn dagelijks werk. Het gaat hier niet alleen om geld verdienen, maar ook om mét dat geld iets goeds te doen.’
In het afgelopen jaar heeft Elise van Es in het kader van haar studie commerciële economie aan de Hogeschool Utrecht onderzoek gedaan naar de relatie van de IZB met het bedrijfsleven. Er is een relatief kleine kring ondernemers betrokken op de IZB. Ze hebben hart voor de voortgang van het evangelie in ons land en ze ondersteunen het missionaire werk met hun gaven en gebed. Eén van de motieven voor hun steun is de overtuiging dat ze anderen willen laten delen in hun overvloed; de bijdrage aan het goede doel inspireert anderen ‘om niet aan het aardse te blijven hangen’. De meeste ondernemers zijn donateur geworden nadat ze daartoe door iemand uit hun netwerk persoonlijk zijn uitgenodigd. In het komende jaar werkt Elise van Es, in opdracht van de IZB, parttime aan de uitbreiding van het relatienetwerk van de IZB. ‘Een relatie is een kwestie van wederkerigheid. Geven en ontvangen. De inzet van de IZB gaat verder dan alleen fondsenwerving. We ontwikkelen ook een aanbod waarmee we ondernemers willen inspireren en bemoedigen om christen te zijn op de plek waar zij gesteld zijn.’ Bent u ondernemer en wilt u graag meer betrokken raken bij het werk van de IZB? Neem gerust vrijblijvend contact op met Elise van Es, e.vanes@izb.nl
13
ADVERTENTIE
€ 24,9
€ 20,0
9
Willem Maarten Dekker & Andries Zoutendijk
De Geest onderscheiden Een bijbels-theologische, theologiehistorische en dogmatische studie over de heilige Geest als persoon. De ervaring en betekenis van de heilige Geest staan volop in de belangstelling, maar het persoon zijn van de Geest blijft meestal onderbelicht. De auteurs gaan na hoe de Bijbel en de theologische traditie over de persoon van de heilige Geest spreken.
9
André F. Troost
Willem Maarten Dekker
Het kruislabyrint
Dit broze bestaan
Een zoektocht naar God
Over het geloof in God de Schepper
Het kruislabyrint is een pastoraal journaal: het biedt inzicht in de laatste werkweek van een pastor in een dorp aan de Hollandse kust, Duindal. Op de valreep van zijn emeritaat wordt Max Thomassen bestormd door diverse theologische vragen. Ondanks verhalende aspecten gaat het in dit boek vooral om de theologische inhoud.
Het geloof in God de Schepper staat onder druk. Schepping en evolutie worden vaak tegenover elkaar gesteld. En in plaats van God te zien als Schepper wordt steeds vaker de mens beschouwd als 'schepper', als bedenker van God. Maar wat bedoelen we dan met 'schepping' en 'Schepper'?
Bestel het boek nu via www.kameel.nl Met uw bestelling steunt u het missionaire werk van IZB. Een deel van de winst schenkt Kameel.nl als gift aan de IZB.
14
€ 19,9
0
GAST COLUMN
COLOFON
Als zo vele Nederlandse christenen bekeek ik afgelopen zomer de eerste aflevering van Toen was geloof heel gewoon. Fascinerend: hoeveel clichés er in 35 minuten passen! Zelfs Herman Pleij mocht opdraven met het klassieke argument dat kerkverlating wordt veroorzaakt door een stijgend opleidingsniveau (met andere woorden: gelovigen zijn dom). Hoe kan het dat de EO deze gemeenplaatsen kritiekloos, ja, zelfs met verve uitdraagt?
79e jaargang nr. 4 – december 2017
Rouwverwerking Met deze beelden nog vers in mijn geheugen hield ik een paar weken later ergens in de Randstad een lezing over secularisatie. Na afloop stak een oudere predikant zijn vinger op. ‘Zal ik u eens vertellen wat ik heb meegemaakt?’ Waarna de man geëmotioneerd vertelde over de kerkgebouwen waarin hij had gepreekt (inmiddels gesloopt) en over de talloze kinderen die hij had gedoopt (velen inmiddels afgehaakt). Ja, hij had zich herkend, zelfs begrepen gevoeld door de serie van de EO. Wat deze reactie voor mij illustreerde, was de therapeutische functie van secularisatieverhalen zoals opgedist door Andries Knevel. Dit zijn verhalen voor mensen die veel kerkelijk verlies geleden hebben, misschien zelfs het gevoel hebben als pastor te hebben gefaald. Zij vinden in dit genre niet alleen herkenning, maar bovenal erkenning: een bevestiging dat hun verdriet legitiem is. Tegelijk heeft deze situatie iets paradoxaals. Pastores zijn mensen die wekelijks met verdriet in aanraking komen. Ze komen op bezoek in situaties van rouw, bieden een luisterend oor en proberen gemeenteleden bij een open Bijbel verder te helpen. Ze hebben geleerd dat erkenning van verdriet een onmisbaar element van rouwpastoraat is. Maar ook: dat bevestiging niet het enige is. Dat er sprankels hoop nodig zijn, en hernieuwd vertrouwen, willen mensen in het leven verder kunnen. Mijn standaard wedervraag luidt daarom: ‘Hoe heeft u het volgehouden? Waaruit heeft u nieuwe energie geput? Biedt het geloof u hoop ondanks verdriet?’ Waarna predikanten mij glazig aankijken en zich afvragen of ik wel goed geluisterd heb. ‘Weet u wel hoeveel jonge mensen ik heb de kerk heb zien verlaten?’ Misschien zou de EO een vervolgserie moeten maken over professionals in de kerk. Over ‘secularisatie’ als codewoord voor hun verdriet en over de afwezigheid van een pastor pastorem die predikanten in hun rouwverwerking begeleidt. Maar ook: over pastors die in een vijftigkoppige gemeente iets zien gebeuren wat met vijfhonderd leden nooit mogelijk was. Over predikanten die geleerd hebben dat verlies en zegen soms dicht bij elkaar liggen. Zoiets zou past echt een therapeutische functie hebben. Dr. Herman Paul Bijzonder hoogleraar secularisatiestudies (namens GZB/IZB), Rijksuniversiteit Groningen
Tijding is een gratis kwartaal-uitgave van de IZB – vereniging voor zending in Nederland en wordt toegezonden aan de leden. IZB-lidmaatschap: aanmelden bij de IZB. De contributie is € 10,- per jaar. Opzegging lidmaatschap voor 1 november. De IZB is een missionaire organisatie binnen de Protestantse Kerk in Nederland en stimuleert, adviseert en ondersteunt gemeenten en gemeenteleden in het evangelisatiewerk door middel van toerusting, materialen en missionaire werkers. Bestuur Ds. M.C. Batenburg, voorzitter ds. R.F. de Wit, secretaris A.P. van der Kooy, penningmeester dr. J. van den Born ds. M. van Dam mw. drs. Z.A. Jansen-Smit dr. H. de Leede ds. A. van Lingen ds. J. van Walsum Directie Dr. J.A. van den Berg Ing. G.J. de Groot IZB Breestraat 59-61 3811 BH Amersfoort tel.: 033-4611949 e-mail: info@izb.nl internet: www.izb.nl IBAN: NL26 RABO 0302 2061 91 BIC: RABONL2U Uw steun Steun de zending in Nederland door uw gebed, door uw IZB-lidmaatschap of door een gift. U kunt de IZB ook op laten nemen in uw testament. Graag willen we u helpen om dat te regelen. U kunt hiervoor vrijblijvend een afspraak maken via tel. 033-4611949 of info@izb.nl. Redactie Afd. Communicatie IZB Foto’s Sjaak Boot: cover - Kerstspeurtocht in Rotterdam-Spangen. Christiaan Bruijn: pag. 3 Jeroen Jumelet: pag. 10 en 11. Koos van Noppen: pag. 2, 4/5, 7, 8, 9, 12/13, 15. Overname artikelen Overname van artikelen is toegestaan met bronvermelding.
15
Kinderpagina , l a a m e l l a o l l Ha Hoihoi, Het is belangrijk dat iedereen in Nederland over Jezus hoort! De IZB wil helpen om het evangelie te delen met de mensen om je heen. Dit kan op verschillende manieren. Soms kun je er over vertellen, maar vaak kun je het ook laten zien, bijvoorbeeld door iemand te helpen, door goed voor het milieu te zorgen of door het op te nemen voor een klasgenootje. Op verschillende plaatsen in het land zijn daarom activiteiten van de IZB. Hieronder worden een aantal IZB-plaatsen genoemd, maar de letters zijn door elkaar geraakt‌!? Weet jij om welke namen het gaat? De website www.izb.nl kan je helpen. Als je de letters uit de rondjes vervolgens in een goede volgorde zet, dan kun je de laatste IZB-plaatsnaam maken.
Die plaatsnaa m is de oploss deze puzzel eningkuvannje mailen naar info@izb.n l. Vermeld ook je naa m en adres in de mail.
Zoek de plaatsnaam!
KITJAKW ZETERREEMO TADMORRET NTPESNUE TELFD NORNENGGI LUMRSEHVI EMLERO TDSERMAAM SEJRINS
De paardensprongpuzzel is door veel kinderen goed opgelost, knap gedaan! De winnaars zijn: SamuĂŤl Kroese uit Meerssen, Janick Mussche uit Rouveen, Marina Graveland uit Putten, Luan Blijleven uit Amsterdam, Thalitha Kuiper uit Amersfoort en Evitah Ploeg uit Barneveld. Gefeliciteerd! Het cadeautje is naar jullie toegestuurd. 16