IZB Tijding 3, 2018

tijding.

Ledenblad van de IZB, jaargang 80, nr. 3

Agnes van Haaften leidt innovatie Dabarwerk Nelleke Kruijmer benoemd bij IZB Impact Henk van der Veen, hoofd financiĂŤn en bedrijfsvoering Hasselt helpt Almelo

Hoop COLUMN

PvdA-coryfee en columnist René Cuperus schreef een scherpe bijdrage in de Volkskrant van 6 augustus jl. naar aanleiding van de veelbesproken sluiting van de synagoge in Deventer. Hij breekt de staf over de eenzijdige commerciële blik die postchristelijk Nederland heeft op het religieuze erfgoed en roept op om ook na te denken over de emotionele en spirituele betekenis van dergelijke gebouwen.

Het afstoten van een kerkgebouw is een uiterst pijnlijk proces, weten we uit de recente lokale kerkgeschiedenis.

We geloven dat God niet aan een plaats is gebonden, en toch… Achterliggende reden voor sluiting is uiteindelijk dat er te weinig kerkgangers zijn om alles te onderhouden.

Vonkt er juist daar niet hoop? De vraag hoeveel mensen er uiteindelijk betrokken zijn bij een kerk kan ongedacht veranderen. Jos Strengholt - hij werkte tot 2017 dertig jaar in Egypte - schreef op 7 augustus op Facebook over de wijk Kanaleneiland in Utrecht: ‘Het is me opgevallen hoeveel kerkelijk leven hier is. Ik heb een vermoeden dat tegenwoordig meer mensen naar een kerk gaan op Kanaleneiland dan pak hem beet 25 jaar geleden. De kerk is gegroeid.’ Vervolgens somt hij een zevental geloofsgemeenschappen op waar in totaal honderden mensen bij zijn betrokken.

Dat is Utrecht. In Rotterdam kreeg ds. Niels de Jong het op zijn hart om iets te doen met lege kerken in Rotterdam en ziet hij mensen toetreden.

Ondanks de sloopkogels, statistieken en vastgoedhandelaren zijn er verhalen van hoop te vertellen. Uiteindelijk daarom, omdat het aan God is om mensen erbij te halen. Dat motiveert ons om het evangelie te blijven delen en de gebouwen maar niet te snel prijs te geven.

Ds. Sjaak van den Berg Algemeen directeur

2

Het is nog geen tien uur in de ochtend en het kwik klimt al richting de 30 graden. Toen ze de agenda’s trokken konden de werklui nog niet weten dat dit zo ongeveer de warmste dag van het jaar zou worden.

In de volle zon verwijderen ze oude stoeptegels. Ze zijn zo te zien al een tijdje bezig, want het plein rond het gebouw is veranderd in een grote zandbak.

‘Onze gemeente in Hasselt is betrokken bij missionaire projecten van de IZB’, vertelt Annemieke, op het laatste stukje stoep. ‘Jaarlijks selecteren we een diaconaal project; een vrijwilligersklus, waar we met jongeren aan werken. Toen het aantal aanmeldingen van jongeren wat achterbleef, hebben we besloten om met twee gezinnen hier te gaan helpen.’

Met haar man Kasper, een bevriend echtpaar, en zeven kinderen hebben ze een paar dagen van de ‘bouwvak’ opgeofferd. Vanuit de openstaande deuren komen flarden van een kinderlied. ‘Eén kleine, twee kleine, drie kleine kinderen, alle kleine kinderen mogen komen...’ De vakantie-bijbelclub-ochtend voor kids uit de wijk is begonnen.

Een vrachtwagen brengt een grote vuilcontainer, waar de oude bosschages in worden afgevoerd die moeten plaatsmaken voor de nieuwe entree van het plein. In het laatste restje schaduw drinken we koffie met zelfgemaakt cake. ‘Bij ons nemen ze altijd wodka’, grapt een van de werklui met een Oost-Europees accent. Hij woont hier in de buurt en steekt een handje uit. Zo zijn er nog een paar vrijwilligers; de kring telt al gauw tien mensen.

‘Vrijdag beginnen ze met het straatwerk. Moet je ’s zien hoe dat opknapt’, zegt Thom Schepers. Hij runt een bouwbedrijf, maar is tevens ouderling-kerkrentmeester bij ‘De Ontmoeting’ én bestuurslid van de stichting die het pand beheert. ‘Door die combinatie van functies kun je sneller schakelen.’ Nee, hij hoeft niet op de foto. ‘Moet je er zoveel tamtam over maken? Ik vind het bijzonder hoe we het met mekaar doen. Zo is het hele leven, toch?’

Kasper, één van de klussers uit Hasselt, tapt water uit een vaatje op tafel. ‘De diaconale actie betekent voor onze drie kinderen in de basisschoolleeftijd ook een soort bewustwording. In een wereld waarin alles al zo gauw draait om je eigen ik, is het goed om te laten zien dat we graag anderen helpen. Ze komen uit hun vertrouwde omgeving, ontmoeten kinderen uit een heel andere omgeving en sociale laag. Dat is een goeie levenservaring.’

Hasselt helpt Almelo Enkele gemeenteleden uit de Hervormde gemeente in Hasselt zetten zich tijdens de zomervakantie in voor een goed doel: bij het IZB-project van ‘De Ontmoeting’ in Almelo gaven ze de ‘buitenboel’ een opknapbeurt.

Het plein is eigendom van de kerk. Allerlei activiteiten (de oud-papierinzameling, de tweemaandelijkse autowasactie, etc.) kunnen er straks een plek krijgen, vertelt Thom.

Het aanbod vanuit Hasselt heeft ook andere plannen van ‘De Ontmoeting’ in een stroomversnelling gebracht.

‘Loop even mee.’ Aan de andere kant van het pand, links van de ingang, is een nieuwe gemeenschapsruimte aangebouwd, met een nieuwe keuken, nieuwe toiletten en faciliteiten. ‘Hier kun je ’s avonds allerlei activiteiten doen; ’s zondags bijvoorbeeld de kindernevendienst.

Je zou hier zelfs een christelijke kinderopvang kunnen beginnen. De ruimte is voor wijkbewoners ook te huur.’

Ds. Catherinus Elsinga, missionair predikant van de IZB, constateert met dankbaarheid dat het werk vordert als een speer. De uitbreiding biedt allerlei nieuwe mogelijkheden, bijvoorbeeld voor Bijbelcursussen. ‘We hoeven straks niet meer voor alle activiteiten de kerkzaal te gebruiken – dat bespaart energie. Met de verhuur kunnen we wat extra inkomsten genereren. Ik ervaar de spontane hulpactie als een bemoediging. Voor onze gemeente en voor mij persoonlijk.’

3

Nelleke Kruijmer, nieuwe begeleider van missionaire pioniers IZB

‘Tot mijn verrassing bleek zo’n baan te bestaan’ ‘Het is mooi om een bijdrage te kunnen leveren aan de geloofsontwikkeling van anderen’, zegt Nelleke Kruijmer op een terrasje een paar tramhaltes verwijderd van Rotterdam Centraal. Ze vertelt over Natalya, een Russisch meisje dat ze in Tsjechië ontmoette. ‘Ze wilde de Engelse taal leren. Omdat ikzelf toen nog bijna geen Tsjechisch sprak, was Engels onze enige gemeenschappelijke taal. Ze studeerde architectuur en was kunstzinnig. Ik stelde haar voor om wekelijks samen een bijbelgedeelte in het Engels te lezen; om de communicatie makkelijker te maken, zouden we het verhaal dan uittekenen.

4

Dat sprak haar aan en het werd het begin van een serie boeiende ontmoetingen. Later is ze zelf op dit spoor verder gegaan; ze combineert haar passie voor kunst met haar verlangen om het evangelie met haar vrienden te delen, en organiseert kunstbijbelstudies, en geeft workshops over kunst en geloof. Wat begon als een klein zaadje draagt zo veel vrucht. Daar geniet ik van, om mensen te helpen floreren.’

De tram naar Spangen klingelt voorbij. Nelleke woont hier een paar straten vandaan in de woongroep Thuis in West, die is

opgezet vanuit de Christelijke Gereformeerde Kerk en die missionair-diaconale activiteiten ontplooit in de buurt. ‘Ik houd van de diversiteit en de dynamiek van de stad. Als je opgroeit in een domineesgezin verhuis je nogal eens, je raakt ontworteld. Toen ik me ging oriënteren op de verhuizing van Tsjechië naar Nederland, wist ik dat ik graag in Rotterdam wilde wonen. Waarom? Een bruisende stad, avontuur, excitement. Ik voel me hier thuis.’

Identificatiefiguren ‘Iets avontuurlijks heb ik altijd gehad’, had ze bij de eerste kop koffie al gezegd. ‘Reizen, op onderzoek uitgaan, dingen verkennen. Op m’n 16e besloot ik dat ik Engels zou gaan studeren. Dat was tenslotte de taal die de deur opende naar de wereld. Daarnaast was ik van huis uit betrokken op zending. Ik ging in de zomervakanties dus vaak op zoek naar mogelijkheden om missionaire projecten in het buitenland te doen. Ik was bijvoorbeeld vrijwilliger bij London City Mission; dat was een mooie combinatie van passies. We deden tweedaagse programma’s in samenwerking met lokale geloofsgemeenschappen. Het was boeiend vanwege de uiteenlopende contexten; nu eens een paar dagen met kinderen van Afrikaanse komaf, dan weer in een achterstandswijk met autochtone kinderen.’

Ook de jeugdvereniging – indertijd in Putten – verruimde haar blik.

‘De clubleiders waren identificatiefiguren voor me; inspirerende mensen met een levend geloof. We gingen bijvoorbeeld naar het inloophuis van de Rotterdamse Pauluskerk om daar te helpen. En we gingen op werkvakantie naar Slowakije, een samenwerkingsproject met een lokale gemeente. Dit soort projecten hebben mijn ogen geopend voor missionair werk en het verlangen aangewakkerd om er zelf meer mee te gaan doen in mijn leven.’

Ze rondde cum laude haar studie Engelse Taal en Cultuur af aan de universiteit Leiden. Aanvullend deed ze een onderwijsmaster, al ambieerde ze geen loopbaan als docent - ‘altijd praktisch om een professie achter de hand te hebben’, ook als ze eventueel in het buitenland om werk verlegen zou komen te zitten.

‘Missionair werk is in mijn leven… hoe zeg je dat?… iets waar je steeds bij terugkeert. De contacten op het grensvlak tussen

kerk en niet-kerk hebben altijd mijn interesse gehad.’ Vanuit haar studententijd kende Nelleke het werk van IFES. De organisatie biedt afgestudeerden de mogelijkheid om elders in Europa te helpen bij het ondersteunen van christelijk studentenwerk.

‘Ik heb toen van een rijtje landen Tsjechië aangevinkt.

Een seculier land met een geschiedenis van communisme.

Coachen Mijn doel was ‘working myself out of the job’, het ondersteunen van christelijk studentenwerk met de bedoeling dat over te dragen aan Tsjechische stafleden. Met dank aan God hebben we daar als team stappen in mogen zetten. Toen ik er zeven jaar geleden naar toe ging was alleen de directeur Tsjechisch, de andere teamleden kwamen uit het buitenland. Nu is het veel meer gemixt. Ik beschouw het als een voorrecht dat ik zo nauw met mijn Tsjechische collega’s mocht samenwerken om IFES in Tsjechië op te bouwen. Als je van meet af aan doordrongen bent van je tijdelijke verblijfsstatus, ben je veel meer gefocust op het ondersteunen van lokale mensen en het recruteren en trainen van jong talent.’ Gedurende zeven jaar legden familie en vrienden het benodigde geld bijeen voor haar werk en verblijfskosten. ‘Dat houdt je ook scherp.

Je bent je bewust van je verantwoordelijkheid, ook ten opzichte van hen.’

Het werk van Nelleke bestond voor een belangrijk deel uit het trainen en coachen van leiders van pionierende studentengroepen in Oost-Tsjechië. Daarnaast zat ze in de organisatie van Europese IFES-conferenties.

Ze kan het werk op diverse manieren verwoorden: ‘Potentieel aanmoedigen’, ‘een visie overbrengen op anderen en hen inspireren mee te doen’, ‘studenten discipelen’ en ‘mensen helpen om hun plek in het Koninkrijk te vinden’.

Volkskerk De eerste twee jaar werkte ze vanuit Praag, daarna vanuit Olomouc in de provinciesteden Ostrava en Brno. ‘In Olomouc was ik lid van een baptistengemeente, waar ik een hele fijne tijd heb gehad. Ik heb veel geleerd van de creativiteit en toewijding waarmee onze gemeente het evangelie deelde.

Ik herontdekte in Tsjechië ook het belang van de volkskerk.

In veel gebieden - vooral buiten de steden - waren kerken dungezaaid. Maar de volkskerk was er soms dan nog wel - hoe kwetsbaar en klein dan ook - en speelde nog een rol in het gewone leven van mensen. Bij een uitvaartdienst zit de kerk

5

vol. Daar lagen dus zeker kansen voor de kerk. Bij IFES wezen we studenten ook altijd op hun verantwoordelijkheid voor de kerk in de plaats waar ze vandaan kwamen. Wie zorgt ervoor dat het kerkelijk leven daar voortgang vindt? Alles wat zij tijdens hun studententijd over leiderschap en missionair-zijn leerden, konden ze gebruiken in hun plaatselijke gemeenten.’

Twee keer per jaar was Nelleke op verlof in Nederland. Op het eerste gezicht vallen de verschillen met Tsjechië wel mee, maar toch zijn ze er zeker, mede door de impact van veertig jaar communisme. ‘De gemiddelde Nederlander, zeker de Rotterdammer, is veel opener dan de doorsnee Tsjech. Ik heb zo een heel gesprek met een bouwvakker die even in mijn huis komt klussen. Dat vind ik positief, in Tsjechië heerst een cultuur van wantrouwen. Hier ontmoet je elkaar vanuit een basishouding van vertrouwen, totdat het tegendeel blijkt.

Daar is het andersom. Al moet ik wel toevoegen dat als je het vertrouwen had gewonnen van een Tsjech, de vriendschap dan ook heel diep ging. Het welvaartsniveau in Nederland ligt hoger; daardoor valt hier meer nadruk op het genieten van het leven, het ‘leuk hebben’. In Tsjechië is het leven wat simpeler, en ligt het tempo wat lager. Dat ga ik missen.’

Afhankelijkheid Tsjechië is minstens zo seculier als Nederland; het is een van de meest atheïstische landen in Europa. ‘De scheidslijn tussen gelovigen en de anderen ligt veel scherper. Het is meer zwart-wit, in Nederland is de grijze zone van allerlei gradaties van betrokkenheid veel groter. Ik zie in Nederland meer scepticisme onder christenen, ook ten aanzien van de Bijbel.

“Ja, dat zegt Paulus, maar…., zeggen mensen dan. In Tsjechië is die grijze zone veel kleiner. Veel van mijn studenten en de mensen uit mijn kerk groeiden niet op in een christelijk gezin.

Ze ontmoetten Jezus in hun tienerjaren of studententijd.

‘De gemiddelde Nederlander, zeker de Rotterdammer, is veel opener dan de doorsnee Tsjech.’

‘In vergelijking met Nederland werd er meer gebeden en minder vergaderd.’

Het evangelie maakt alle verschil in hun leven. Wat ik waardeerde aan mijn Tsjechische broeders en zusters was hun openheid om te vertellen wat God in hun leven doet en de focus op gebed vanuit afhankelijkheid aan God. In vergelijking met Nederland werd er meer gebeden en minder vergaderd.

De Tsjechische geloofsgemeenschappen waren meestal klein.

Er was een verlangen om het evangelie verder te delen.

Dat stempelde de gemeenteactiviteiten en ook het gebed voor hun naasten.’

Geworteld Toen Nelleke plannen maakte voor terugkeer naar Nederland had ze nog geen idee wat ze zou gaan doen. ‘Ik zette voor mezelf op een rij dat het mooi zou zijn als ik mijn ervaring in het trainen en coachen zou kunnen benutten. En in het ideale geval zou mijn nieuwe baan ook iets met missionair werk te maken hebben en met de kerk. Tot mijn verrassing bleek er inderdaad zo’n baan te bestaan….’ De open sollicitatie bij de IZB leidde tot de invulling van een vacature die lang heeft opengestaan. Samen met Henk Boerman begeleidt ze straks missionaire werkers/predikanten en de ontwikkeling van nieuwe pioniersplekken. Haar keuze voor Rotterdam pakt onverwacht goed uit. De IZB is betrokken bij diverse initiatieven in de stad.

We doen nog een rondje door de wijk. Ze woont op de vierde etage. Het dakterras biedt een fascinerend panorama. De skyline van de stad. Ze blijkt al aardig ingeburgerd. ‘Daar is de Nieuwe Binnenweg, de Middellandstraat, de Claes de Vrieslaan, verderop de Erasmusbrug….’

Nog even en ze is helemaal geworteld.

In gesprek over pionierswerk Nelleke Kruijmer en Henk Boerman begeleiden vanuit IZB Impact pioniersprojecten. Over deze nieuwe missionaire initiatieven is veel discussie. Lees op onze site, www.izb.nl, de visie van algemeen directeur ds. Sjaak van den Berg.

6

Agnes van Haaften geeft leiding aan innovatie DABAR

Agnes van Haaften-Thijsen is benoemd tot programmaleider van Dabar. Ze is de opvolgster van Kelly de Hoop, die de overstap maakte naar de Protestantse Kerk in Nederland.

In de afgelopen jaren is de organisatie verder geprofessionaliseerd; nu is het tijd voor innovatie: vernieuwen en verbreden.

7

‘Creatieve, innovatieve processen zijn me op het lijf geschreven.

Ik ben niet iemand die op de winkel komt passen’, zegt Agnes.

Op het gebied van projectleiding heeft ze meer dan 8 jaar ervaring. Daarnaast runt ze sinds 2009 een eigen bedrijf in de culturele sector: ze verzorgt culturele producties in opdracht van gemeenten en bedrijven.

gehinderd door nostalgische gevoelens in de trant van ‘zo hebben we het altijd gedaan’. Je moet natuurlijk zuinig zijn op de dingen die goed lopen. Ik ken Dabar wel, van de jongeren die in de gemeente verslag deden van hun werk op de camping. De mooie ontmoetingen, de moeilijke momenten, de lessen die ze hebben geleerd.’

Een paar jaar geleden maakte ze een reis in het kader van hulporganisatie Compassion naar Bogotá, Colombia. ‘Ik geniet erg van mijn werk, het muziek-management. Maar de ervaringen die ik daar opdeed, bepaalden me bij de vraag of ik mijn talenten niet méér zou kunnen investeren in het koninkrijk van God. Het was het begin van een zoektocht. Ik heb de afgelopen jaren veel voor vluchtelingen kunnen doen en nu kwam de advertentie van Dabar voorbij.

Werkbezoeken Volgens de planning zou ze per 1 september in dienst treden, maar op haar verzoek is de datum vervroegd, zodat ze tijdens het zomerseizoen campingeigenaren, leden van plaatselijke commissies, Dabar-vrijwilligers en campingpastors kon ontmoeten. Ze heeft intussen al heel wat werkbezoeken afgelegd. ‘De impact van een Dabar-team op een camping is groot. Ik ben onder de indruk van de gedrevenheid van jongeren om het geloof te delen. En ik was aangenaam verrast door hun passie om met het evangelie present te zijn.

Dat staat voor veel Dabaristen voorop. Het Dabarwerk is een oefening in missionair werk, in vrijmoedigheid, in leiderschap.

“Je geeft veel, maar je ontvangt het dubbele terug”. Dat type uitspraken heb ik vaak gehoord.’

Bij de benoeming van Agnes heeft de IZB na rijp beraad gekozen voor iemand met de blik van een relatieve ‘buitenstaander’. Ze is zelf nooit Dabar-vrijwilliger geweest.

‘Het kan in deze situatie een voordeel zijn dat ik er blanco instap. Ik kijk er onbevangen naar en word ook niet

‘Ik was op een camping waar de teamleider echt het vermogen had om de ontwikkeling van de talenten van de vrijwilligers te stimuleren.’

8

Het Dabarwerk vormt karakters van jongeren; je komt jezelf wel tegen als je weinig slaapt, activiteiten moet leiden, om moet kunnen gaan met diversiteit in je team, leiderschap moet tonen als teamleider etc. Ik was op een camping waar de teamleider echt het vermogen had om de ontwikkeling van de talenten van de vrijwilligers te stimuleren. Mooi om te zien hoe ze dat deed.’ Het zou mooi zijn als de opgedane ervaringen ook weer in de eigen gemeenten ingezet worden.

Jeugdouderlingen zouden hier ook actief naar kunnen informeren: “Wat heeft Dabarwerk je gebracht en hoe kunnen we je als gemeente hierin ondersteunen zodat je de opgedane ervaringen en je talenten ook verder kunt inzetten in onze gemeente?”’

Nieuwe koers ‘De betrokkenheid op de landelijke Dabar-organisatie is groot, merkte ik. Jongeren zijn graag bereid om bij het werven van nieuwe vrijwilligers als “ambassadeur” op te treden of om mee te denken over de nieuwe koers.’ Met haar keuze voor een tournee langs de campings heeft Agnes krediet opgebouwd.

De Dabaristen, plaatselijke commissies en campingpastors waardeerden het positief dat ze eerst kwam kijken en luisteren, in plaats van “vanachter het bureau” nieuwe wegen in te slaan.

Dát er nieuwe wegen moeten worden verkend, staat buiten kijf. Het aantal campings vertoont een dalende trend, evenals het aantal vrijwilligers. Eén van de thema’s die meteen op tafel kwamen tijdens de sollicitatieronde is de dubbele doelstelling. Agnes: ‘Het gaat om het bereiken van mensen – campinggasten in dit geval – met het evangelie. En Dabar is van wezenlijke betekenis voor de missionaire bewustwording van jongeren. Zijn deze twee onlosmakelijk met elkaar verbonden?

Of zou je een focus moeten aanbrengen? En als missionaire bewustwording een belangrijk punt is, welke andere manieren zijn er dan denkbaar? Welke samenwerking met pioniersplekken van IZB-Impact, of met andere partner-organisaties zijn er mogelijk? Deze tijd vraagt om samenwerking. We zullen ook goed in kaart moeten brengen welke andere aanbieders dingen naar de gunsten van jongeren: diaconale werkvakanties, missionaire exposure-programma’s, etcetera.’

Doorbraak Agnes groeide op in Geldermalsen, in een christelijk gezin.

‘Geloofsgesprekken waren thuis heel normaal. Mijn ouders leefden het geloof voor.’ Maar met de dogmatische lijn van de Gereformeerde Gemeenten liep ze vast. ‘Alles draaide om de vraag hoe je verzoend raakte met God. Maar je kwam nooit veel verder dan het verlángen om bij God te horen.’ Pas later - ik had al belijdenis gedaan, niet van het geloof, maar meer van de leer - kwam het tot een doorbraak. Ik las de brief van Paulus aan de Romeinen, over de goedheid van God die tot bekering brengt. Dat was zo’n bevrijding voor me. Want de goedheid van God ervoer ik, in mijn dagelijks leven. Maar ik durfde het niet zo te benoemen, in termen van geloof en bekering. Het is het geheim van de Geest, die je dan zoiets in je hart legt. Het verloste me van veel ballast.‘

9

Koninkrijk De sollicitatie bij Dabar stelde me opnieuw voor de vraag: “Hoe missionair ben ik zelf?” In het nadenken daarover kwam ik steeds uit bij de tekst: ‘Zoek eerst het Koninkrijk van God.’ Vaak wordt dan alleen die zin geciteerd, maar er volgt nog wat: ‘En Zijn gerechtigheid.’ Dat lijkt soms heel vaag, terwijl het volgens mij heel concreet wordt in het leven van Jezus Christus, die de ‘afstraling van Gods heerlijkheid’ is, en ‘de afdruk van zijn zelfstandigheid’ wordt genoemd. Kijk naar hoe Hij deed, luister naar wat Hij zei. Dat is heel tegendraads, dwars. Heel wat avontuurlijker ook dan je uit veel van onze kerkdiensten kunt opmaken. Wordt het volgen van Jezus soms niet veel te braaf en te kabbelend voorgesteld?’

Denkbeeld ‘Hoe meer ik ontdek hoe weinig ik van God weet, hoe groter Hij wordt. Vergelijk het met de muziekstudie. Ik dacht dat ik aardig wat van muziek afwist, totdat ik naar het conservatorium ging en merkte hoe ontzagwekkend veel er nog te ontdekken was. In de loop van je leven vorm je je een beeld van God. Dat moet je steeds bijstellen, spiegelen aan het Woord. Want voor je het weet is het een ‘gesneden beeld’, een God die ik vorm naar mijn eigen beeld.’

Ik vind het verrassend om te ontdekken hoe Hij al aanwezig blijkt te zijn op plekken die ik niet voor mogelijk hield.

Laatst had ik contact met een moslima; ze was actief in een spirituele stroming binnen de Islam. Het raakte me dat we samen konden bidden in de naam van Jezus. Hij bleek me al vóór te zijn geweest en had haar aangeraakt.

Dat vind ik een ontspannen gedachte: het missionaire werk hangt niet van ons af.’

Agnes volgde na haar middelbare school een opleiding tot verpleegkundige en werkte een aantal jaren in het Beatrixziekenhuis in Gorinchem. Naast het werk voor Dabar werkt ze voor haar eigen bedrijf Agnes Music Management en Het Nieuwe Impresariaat.

Ze verzorgde jarenlang het secretariaat en de boekhouding bij VHW management consultants. In de periode 2004-2007 volgde ze een parttime conservatorium-opleiding (Schumann Akademie). Tot april dit jaar werkte ze als projectleider bij VluchtelingenWerk Nederland voor de opleiding, begeleiding en training van teamleiders en vrijwilligers die veel contact hebben met kinderen in asielzoekerscentra.

Agnes woont in Gorinchem, waar ze lid is van de plaatselijke Protestantse gemeente. Ze is getrouwd, moeder van vier kinderen. Haar man, Harry van Haaften, was een aantal jaren lid van de Commissie Toetsing Financieel Beleid van de IZB.

10

IJkpunt ‘Toen ze mij vroegen om lid te worden van de commissie fondswerving voor het missionair diaconaal centrum ‘Het Pand’ in Groningen, hadden ze er geen weet van dat ik commerciële economie heb gestudeerd, met fondswerving als bijvak. Ze kenden me als student aan het conservatorium.’

Mijn roots liggen in het dorp Wapenveld. Mijn ouders stimuleerden me na de middelbare school te kiezen voor een commerciële opleiding, terwijl ik ook wel de muziek in had gewild. Na die economie-studie werkte ik een tijdje als hypotheekadviseur, maar het bloed kroop toch waar het niet gaan kon: ik ging alsnog naar het conservatorium. Zo’n tweede HBO-studie is onbetaalbaar, tenzij je kiest voor de studierichting onderwijs of gezondheidszorg. Daarom studeer ik nu voor ‘docent muziek’, maar mijn hart ligt eigenlijk bij de orgelstudie. Gelukkig is er veel vrijheid, dus ik ben veel bezig met improvisatie, harmonisatie, kerkmuziek, etc. Mijn droom is om ooit ergens als kerkmusicus aan de slag te gaan, al lijkt dat een lot uit de loterij. Organisten die helemaal van de muziek kunnen leven – die kun je op een paar handen tellen.

Het wonen in de stad bevalt me uitstekend. Ruim een jaar geleden heb ik belijdenis gedaan in de Martinikerk. De diversiteit en de diepgang van de voorbereidingstijd heb ik erg gewaardeerd.

Jezelf inzetten voor de kerk heb ik van huis uit meegekregen. Zo’n fondswervingscommissie past bij me. Vorige zomer nodigde Jan Waanders, missionair werker van ‘Het Pand’ me uit om mee te doen met sportactiviteiten in de wijk. Ik ben er naar toegegaan, maar had al gauw in de gaten dat dat niets voor me was. De meeste mensen hebben moeite met ‘nee’ zeggen, ik ook. Maar ik ben er achter dat je beter kunt kiezen voor de dingen waar je unieke talenten liggen.

In het afgelopen jaar ben ik betrokken geweest bij een paar fondswervingsaanvragen die boven verwachting werden gehonoreerd. We ontvangen forse bedragen, duizenden euro’s. Dat ervaren we als een zegen. Bij het opstellen van de aanvragen is een punt van overweging of we vooral het diaconale aspect van ‘Het Pand’ belichten, of dat we ook voluit moeten benoemen dat het ons gaat om missionair-diaconaal werk, geënt op het evangelie. We kiezen bewust voor het laatste.

We lopen niet weg voor onze identiteit.

‘Op God gericht zijn’ vind ik een belangrijk ijkpunt in het leven. Het helpt om dingen in het juiste perspectief te gaan zien. Het is ook de rode draad in de verhalen die ik hoor van ‘Het Pand’. Er gebeuren wonderlijke dingen, niet doordat ze zo’n spectaculaire aanpak hebben, maar door het werk steeds weer uit handen te geven, toe te vertrouwen aan God. In de gemeenten waar ik in het weekend kerkdiensten begeleid, gaat het geregeld over de vraag ‘hoe houden we jongeren bij de kerk?’ Voor je het weet gaat het dan om krachtig de eigen ‘oplossingen’ invoeren. Ik ontdek en leer hoe verrijkend en ontspannend het is om in alles op God gericht te leven. Dan komen er verrassingen op je pad.’

Johan Smit (26) Lid commissie fondswerving ‘Het Pand’

11

Eerste oriënterend onderzoek van Protestantse Kerk in Nederland en IZB in ‘open plekken’

Kerkvernieuwing in krimpregio’s De IZB en de dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk hebben gezamenlijk een verkennend onderzoek uitgevoerd onder predikanten en sleutelfiguren in vijf ‘open plekken’; regio’s waar de Protestantse Kerk niet of nauwelijks (meer) aanwezig is. Een van de aanbevelingen: als je wilt gaan pionieren in krimpregio’s vergt dat extra investeringen, want de ambtsdragers in de bestaande gemeenten hebben al een overvolle agenda en er zijn niet veel vrijwilligers beschikbaar.

Aanleiding voor de verkenning is het feit dat we in de landelijke Protestantse Kerk hebben onderkend dat we niet langer een complete landelijke dekking kunnen bieden, zegt Martijn Vellekoop, coördinator missionair werk van de Protestantse Kerk in Nederland. 'Tot voor kort was het zo dat gemeenten nooit konden worden opgeheven. Als de nood aan de man kwam, en een gemeente werd te klein, dan werd ze samengevoegd met een naburige gemeente. Zo bleef formeel de landelijke dekking gehandhaafd. Sinds een recente kerkordewijziging bestaat de mogelijkheid tot opheffing wel. Dit betekent dat er voor het eerst in eeuwen plekken kunnen ontstaan waar geen Protestantse Kerk meer is.’ Voor de missionaire poot van de dienstenorganisatie en de IZB was dit aanleiding om gebieden waar zich dit als eerste zou kunnen voordoen, nader onder te loep te nemen om te kijken hoe we juist die regio’s beter kunnen dienen en hen helpen om kerk - en missionair present – te zijn.

12

Vijf gebieden Op basis van de kerkstatistische gegevens werden vijf gebieden gekozen: Zuid-Limburg, de kop van Noord-Holland, Zeeuws-Vlaanderen, De Peel (Oost-Brabant) en Noordoost-Groningen. In deze gebieden bevinden zich kleine gemeenten, die vaak al meer dan één fusieproces achter de rug hebben. Het is een weerkerend refrein van ledenverlies; ontkerkelijking, vaak versterkt door bevolkingskrimp.

In één gebied zijn de cijfers dramatisch: van 7200 naar 1800 leden in 15 jaar tijd.

Achter deze drastische krimp gaan gezichten schuil van mensen die met een bewonderenswaardige trouw, in gemeenten de boel draaiend houden. De gemeenten kennen kleine kerkenraden met een stijgend aantal vacatures; als ze al over een predikant beschikken, werkt die parttime. Jongeren, voor zover al aanwezig, keren na hun studietijd niet terug. Nieuwe aanwas is er nauwelijks. De bestuurskracht neemt af. In veel dorpen is het roeien met de riemen die je hebt.

Luisteren Het onderzoek is begonnen met luisteren naar sleutelfiguren in gemeenten: Wat leeft er? Hoe kijken zij tegen de situatie aan? Welke vorm van kerk-zijn is behulpzaam? En ook: is er missionair verlangen en zijn daar mogelijkheden voor?

En zo ja, wat is er dan voor nodig om daar wat mee te doen?

Het resultaat is een kleurrijk pallet van reacties en impressies. Bij alle verschillen vallen een paar constanten op. Samenwerken was en is vaak het advies, waar mogelijk nog verder fuseren en regionaliseren. ‘Die processen vergen veel vergaderwerk en kosten vaak veel verdriet’, zegt Van den Berg. ‘Je kunt je voorstellen dat zulke processen ook ingrijpende gevolgen hebben, als je vervolgens wilt bouwen aan hechte geloofsgemeenschappen. Het elastiek kan niet verder worden opgerekt. In deze regio’s komen de grenzen in zicht van de mogelijkheid om een gemeente van Jezus Christus te vormen.’

Mijlpaal voor IZB-Focus

Uit de gesprekken met predikanten en sleutelfiguren in de betrokken gebieden blijkt dat het voor hen vaak niet meevalt om de tijd- en energievretende reorganisatieprocessen te combineren met creatief nadenken over kerkvernieuwing.

Tegelijkertijd hebben de onderzoekers wel de indruk dat in deze regio’s een cultuuromslag nodig is; een nieuwe manier van kijken naar de kerk. ‘Het gaat om het hervinden van het antwoord op de vraag: Waarom zijn we er eigenlijk als kerk?, zegt Henk Boerman, coördinator van IZB Impact. ‘Daarbij kunnen we ons voordeel doen met de recente bezinning rondom discipelschap. Het pionierswerk – op huiskamerniveau - zal linksom of rechtsom beginnen bij mensen die gegrepen zijn door het evangelie en in hun dagelijks leven Jezus willen navolgen. Het kan heel klein starten, met bijvoorbeeld een echtpaar dat in hun dorp het initiatief neemt tot een open maaltijd. De mogelijkheden die in de kerkorde zijn gecreëerd voor ‘lichtere vormen van kerkzijn’, zoals de huisgemeente, kunnen daarbij behulpzaam zijn.’

In de afgelopen twee jaar hebben de IZB, GZB en HGJB samengewerkt aan de ontwikkeling van materiaal voor IZB-Focus. Het is een bundeling van expertise ten dienste van de gemeente: missionaire toerusting van de kerk in Nederland, met inbreng vanuit de wereldkerk en aandacht voor kinder- en jongerenwerk.

Het resultaat mag er zijn: een indrukwekkende stapel van 42 uitgaven, met gespreksmateriaal voor diverse leeftijdsgroepen.

Gezamenlijk Van den Berg zegt dat deze eerste oriëntatie de basis heeft gelegd voor een gezamenlijk vervolg. ‘Vernieuwing van de kerk is nodig, zowel om te blijven voortbestaan, als om nieuwe mensen te betrekken. Hoe het vervolg er ook uit komt te zien, belangrijk is dat we aansluiten bij wat er lokaal leeft. Ambtsdragers in de betreffende regio’s hebben niet veel op met als ‘top-down’ ervaren ‘adviezen’ van buitenstaanders. Sinds het wegvallen van de gemeenteadviseurs missen ze het persoonlijke contact met de landelijke kerk. Het gaat erom dat we gezamenlijk de schouders eronder zetten. Het onderzoek was daar een eerste aanzet toe; vervolgonderzoek is noodzakelijk en dat komt er. Dit richt zich zowel op de bestaande gemeenten als op het vinden van potentiële pionierslocaties.‘

Begin september is stilgestaan bij het bereiken van deze mijlpaal.

De samenwerking onder de vlag van Focus gaat hierna verder.

Er wordt aanvullend materiaal ontwikkeld, jongeren gaan met de GZB op experience-reis, er wordt gewerkt aan plannen voor Focus-wereldwijd en de HGJB adviseert IZB-Focusgemeenten over jeugdwerk.

Zie ook https://www.izb.nl/focus

13

Henk van der Veen, hoofd financiën en bedrijfsvoering ‘Een prachtkans om mijn capaciteiten directer in dienst van Gods Koninkrijk in te zetten’, zegt Henk van der Veen (45). Per 15 september is hij benoemd tot hoofd financiën en bedrijfsvoering van de IZB. Dat zijn nieuwe werkplek op fietsafstand van zijn huis ligt, is ‘mooi meegenomen’.

Als ‘financiële duizendpoot’ wordt hij belast met begrotingen, jaarrekeningen, het betalingsverkeer en de salarisadministratie, maar daarnaast is hij de spin in het web van de facilitaire dienst: gebouwbeheer, ICT, functionaris van de gegevensbescherming, en meer van dergelijke taken komen op zijn bord, waardoor hij ook het aanspreekpunt is voor elke collega in de organisatie.

In de afgelopen jaren vervulde Peter Oudshoorn die rol; nu hij zich voorbereidt op zijn pensionering neemt Henk zijn taken over.

In de afgelopen 5 jaar werkte Henk als hoofd financiën bij ‘De Gelderhorst’ in Ede, waar hij verantwoordelijk was voor de administratie en de ICT. ‘De zorginstelling biedt ook werk aan dove mensen; twee van mijn naaste collega’s zijn doof.

Iedereen volgt dan ook een cursus gebarentaal. Maar doordat we alle drie gefocust zijn op ons vak, de cijfers, begrijpen we elkaar snel. We verstaan elkaar zogezegd met een half gebaar.’

Naast zijn baan in Ede runt hij als zzp’er een administratiekantoor. Eerder werkte hij als financiële man van stichting Fundeon, een kenniscentrum voor opleidingen in de bouw (2009-2012), en daarvóór als hoofd van het bedrijfsbureau van de toen net gefuseerde ChristenUnie (2004-2009).

‘Qua omvang een vergelijkbare organisatie als de IZB. Ik heb een ‘afwijking’ voor de economische kant van een organisatie, de bedrijfsprocessen. Toen ik dat een keer tegen een collega daar zei, sputterde hij tegen. Het is geen afwijking, maar een gave. Je ziet daardoor soms dingen die anderen ontgaan, waar het gaat om het stroomlijnen van werkprocessen of het zo slim mogelijk met de beschikbare financiële middelen omgaan.’

Henk groeide op in Haren (Groningen), waar hij lid was van de vrijgemaakte kerk. Na de Havo studeerde hij aan de HEAO in Zwolle. ‘Mijn vader zat lang in de WAO; hij was een van de weinige ‘werklozen’ in de kerk, überhaupt in het dorp. Zoiets drukt ongemerkt zijn stempel. Het maakt een doorzetter van je: de kansen die je hebt moet je optimaal benutten.’

14

In zijn woonplaats Amersfoort is Henk met zijn gezin lid van de wijkgemeente St. Joriskerk; hij was er betrokken bij de leiding van een jeugdclub en de zomerse vakantiebijbelweek. Nu draait hij regelmatig welkomstdienst. In het kerkgebouw, in de binnenstad van Amersfoort, lopen veel gasten binnen.

Op zijn cv vermeldt hij ‘acteren en regisseren’ als één van zijn hobby’s. ‘Wanneer het zo van pas komt. Ik heb er geen opleiding voor gevolgd. Als kind wist ik al dat ik niet geplaagd werd door plankenkoorts. Tijdens het kinderkerstfeest kon ik zonder aarzelen solo-zingen in een volle kerk. Bij allerlei gelegenheden is mijn aanleg voor toneelspelen me van pas gekomen. Op de middelbare school, of later bij een musical in de kerk. In de Joriskerk heb ik eens in de kersttijd een eenakter opgevoerd, als herbergier. Door het toneelspel ontdek je onvermoede kanten in jezelf. En je leert je helemaal in te leven in een ander.’

GAST COLUMN

De sleutel tot liefdevol leven Vaak heb ik last van ‘boekontwijkend gedrag’. Ik weet uit ervaring dat ik echt opknap van een goed boek, maar ik heb er de rust niet voor en zoek uitvluchten. Deze zomer was dat niet anders. Op Marktplaats heb ik gekeken naar alles wat een stekker heeft. Op Facebook heb ik complete familiestambomen uitgeplozen. En ik ben zo vaak in het buitenzwembad van Steenderen geweest, dat het personeel me begroette als ik aankwam. En toen, na anderhalve week, toen was er rust voor een boek. ‘De moed van imperfectie’.

Brené Brown, de schrijfster, interviewde honderden mensen om te ontdekken hoe je tot een ‘bezield leven’ komt. Haar vraag: waarom ervaren sommige mensen een diep gevoel van liefde en verbondenheid? En waarom anderen niet? Wat blijkt na jaren onderzoek: kwetsbaarheid maakt het verschil.

Wat is kwetsbaarheid? Brené omschrijft het als ‘je emotioneel bloot durven geven’. Had je een rotdag op je werk? Loopt je huwelijk niet lekker? Schaam je je voor je lijf? Heb je wat doms gedaan? Bespreek het met mensen die je vertrouwt. Het zal de relatie verdiepen en verbondenheid geven. Wees er open over, en de schaamte verdwijnt.

Brené schrijft dat we als mensen zijn gemaakt voor verbondenheid. We gedijen bij liefde en relaties. En voor goede relaties is kwetsbaarheid onmisbaar, zo blijkt uit haar onderzoek.

Daarbij is kwetsbaarheid geen teken van zwakte, maar juist een teken van moed.

Terwijl ik me afvroeg in hoeverre ikzelf kwetsbaar durfde te zijn, realiseerde ik me dat Jezus ons daarin echt voorgaat. Filippenzen 2 schetst dat Jezus de gestalte van God losliet en werd als een slaaf. Hij verruilde de veiligheid van de hemel voor een kwetsbaar menselijk bestaan.

Zo kwetsbaar dat zijn eigen schepselen hem konden doden. Door kwetsbaarheid brengt God ons in verbinding met zichzelf. Door kwetsbaarheid ontstond relatie.

Ook vroeg ik me af: als ik probeer te delen wat het Evangelie inhoudt, wat zien mensen dan bij mij? Wek ik de indruk dat het leven mét God altijd van een leien dakje gaat? Of deel ik in alle kwetsbaarheid wat er echt speelt? En hoe God juist in mijn kwetsbaarheid vaak nabij is?

Dankzij het boek van Brené kan ik wel voorspellen wanneer er meer verbinding groeit met mijn buren, sportmaatjes en collega’s...

COLOFON

80e jaargang nr. 3 – september 2018 Tijding is een gratis kwartaal-uitgave van de IZB – vereniging voor zending in Nederland en wordt toegezonden aan de leden. IZB-lidmaatschap: aanmelden bij de IZB. De contributie is € 10,- per jaar. Opzegging lidmaatschap voor 1 november.

De IZB is een missionaire organisatie binnen de Protestantse Kerk in Nederland en stimuleert, adviseert en ondersteunt gemeenten en gemeenteleden in het evangelisatiewerk door middel van toerusting, materialen en missionaire werkers.

Bestuur Ds. M.C. Batenburg, voorzitter A.P. van der Kooy, penningmeester dr. J. van den Born ds. M. van Dam mw. drs. Z.A. Jansen-Smit dr. H. de Leede ds. A. van Lingen ds. J. van Walsum Directie Dr. J.A. van den Berg IZB Breestraat 59-61 3811 BH Amersfoort tel.: 033-4611949 e-mail: info@izb.nl internet: www.izb.nl IBAN: NL26 RABO 0302 2061 91 BIC: RABONL2U Uw steun Steun de zending in Nederland door uw gebed, door uw IZB-lidmaatschap of door een gift.

U kunt de IZB ook op laten nemen in uw testament. Graag willen we u helpen om dat te regelen. U kunt hiervoor vrijblijvend een afspraak maken via tel. 033-4611949 of info@izb.nl.

En toen dook ik weer het zwembad in.

Redactie Afd. Communicatie IZB

Martijn Vellekoop Coördinator Missionair Werk Protestantse Kerk in Nederland

Foto’s Juliët de Kool, cover.

Sjaak Boot, pag. 2.

Aad van der Valk, pag. 3.

Koos van Noppen, pag. 4, 7, 11, 13, 14.

Albert Stam, pag. 8, 9, 10.

Shutterstock, pag 11.

Overname artikelen Overname van artikelen is toegestaan met bronvermelding.

15

IZB Kooravond 22 september 2018 Hervormd Mannenkoor IJsselmuiden / Grafhorst o.l.v. Freddy Veldkamp Christelijk Jongerenkoor Jigdaljahu o.l.v. Bert Noteboom

19.00 - 22.00 uur St. Joriskerk, Amersfoort