Tijding juni 2016 by IZB, passie voor missie

tijding Ledenblad van de IZB, jaargang 78, nr. 2

Diepgang in het werk van Tomás Hálik

• Eline de Boo: ‘Roeping is meer dan een gevoel’ • Anton Verstoep, missionair werker in Bussum en Westbroek

Gewoon COLUMN

e zaten midden in een brainstormsessie op de begane grond van ons nieuwe IZB-kantoor. In het kader van een opleiding die ik volg had ik twee medestudenten uitgenodigd om een dag samen te werken. Het zijn

leidinggevenden, de één werkzaam als adviseur in de zorgsector, de ander directeur van een bank. Aan hun gezellige tongval is te horen dat ze afkomstig zijn van beneden de grote rivieren. In twittertaal: ‘n Brabo en ‘n Limbo. We hebben een praktijkgeval onderhanden: welke strategie moet de IZB uitzetten om de structuur van een vereniging met leden in te richten naar de huidige tijd? Het onderwerp stijgt met stip op het lijstje aandachtspunten van het bestuur. Ik vind het fascinerend om met een paar buitenstaanders na te denken over de mogelijkheden. Verrassend, hoe snel ze zich weten te verplaatsen in onze situatie. In een mum van tijd staat de muur volgekalkt met scenario’s en aandachtspunten.

Jurjen de Groot, operationeel directeur

‘Moet je kijken... ze zitten daar gewoon te bidden!’

Aan de andere kant van de glazen wand van onze vergaderruimte zien we een paar missionaire werkers van IZB-projecten in gesprek. Als ze hun vergadering besluiten met gebed, valt onze brainstorm opeens stil. De Brabo gelooft zijn ogen niet en komt woorden tekort om zijn verbazing te uiten. ‘Moet je kijken… ze zitten daar gewoon te bidden!’ Inderdaad, gewoon. Er ontspon zich een gesprek over het voorval. ‘Jullie zijn wie je zegt te zijn’, zei hij. Soms denken we bij missionair werk aan ongewone, nieuwe dingen. Maar op zo’n moment besef je de getuigende kracht van een eenvoudig, alledaags gebruik. Daar zit een les in. Wees ‘gewoon’ jezelf, doe wat je gewend bent. Met toewijding en overtuiging.

VOORBIJ KOETJES EN KALFJES Toerustingsbijeenkomst voor ouderenbezoekwerk

praktische handreikingen voor een gesprek over iemands levensgeschiedenis en de rol van het geloof daarin. De bijeenkomst begint met een bijdrage van de bekende psychologe Wil Doornenbal uit Driebergen. Zij schreef

De redactie van het tijdschrift ‘Lichtspoor’ (IZB), organiseert

onlangs een boek over ouder worden, ‘Reizen door nieuw

zaterdagmorgen 29 oktober van 10.00-13.30 uur in de Nieuwe

land’ (uitg. Boekencentrum).

Kerk te Amersfoort een toerustingsbijeenkomst voor

Wie zijn de ouderen die we ontmoeten? Is ouderdom alleen

gemeenteleden die betrokken zijn bij ouderenbezoekwerk.

een levensfase van verlies, van loslaten en afhankelijk

Sprekers zijn psychologe Wil Doornenbal en emeritus-

worden? Of is er ook sprake van vrucht? En: Hoe bied je

predikant ds. H.G. de Graaff.

perspectief aan mensen die voor hun gevoel ‘klaar’ zijn met het leven, maar nooit om euthanasie zullen vragen?

In veel gemeenten zijn vrijwilligers betrokken bij het

ouderenbezoek. Dat is vaak dankbaar, maar soms ook

De bijeenkomst is gratis toegankelijk. Wel zal een vrijwillige

moeilijk werk. Want hoe kom je verder dan een gesprek over

bijdrage worden gevraagd voor de lunch en de bestrijding

‘koetjes en kalfjes’? Ds. Henk de Graaff, emeritus-predikant

van de onkosten. Aanmelden is verplicht, via een bericht aan

met veel pastorale kennis en ervaring, geeft in zijn lezing

info@izb.nl of aan IZB, Breestraat 59, 3811 BH Amersfoort.

Tijding • juni 2016

Eline de Boo, lid van het IZB Focus-team

‘Roeping is veel meer dan een gevoel’ Ze studeerde in Amerika, werkte tien jaar in Japan, woont in Leiden, maar als je haar vraagt zichzelf te typeren, zegt ze zonder aarzelen: ‘Zeeuwse’. Eline de Boo (1972), ‘schrijfster met een missionaire roeping’, trad half mei in dienst van de IZB. Als lid van het IZB Focus-team ontwikkelt ze materialen voor de begeleiding van kerkenraden en gemeenten. Een ontmoeting met een genereuze prater. ‘God heeft iets geweldigs in petto. Hoe gaaf is dat?’

juni 2016 • Tijding

‘In mijn studententijd werkte ik als Alpha-hulp. Eén van de cliënten daar noemde me altijd ‘een kordate Zeeuwse’.

Ik leerde Geert kennen, we trouwden in onze studententijd, en waren actief in de Marekerk. De gemeente was

Ik ben geboren in Dreischor, Schouwen-Duiveland.

‘zwaarder’ dan ik van huis uit gewend was. Maar dat

Al sinds de 17e eeuw kom ik uit een volledig Zeeuws geslacht. Dat Zeeuwse is een belangrijk deel van mijn

vond ik geen punt; de gereformeerde kerk van mijn jeugd was intussen liberaler aan het worden. Activistisch en

identiteit. Aanpakken, no-nonsense, output-gericht. Het gaat niet om jou. Dienstbaar-zijn, dat vooral. Dienen is

maatschappelijk bewogen, dat ook, maar daardoor dreigden ze het zicht op het volle evangelie wat kwijt te

wel het centrale woord in mijn leven. Niet als offer, maar

raken. In Leiden begonnen we de Alphacursus, zetten we

als joy’.’

de Werkgroep Missionair Stadswerk op en hielden we ons bezig met Dabar in de stad en een evangelisatieclub, met

Bij dat Zeeuwse hoort ook een cultuur, een kerkelijke cultuur ook.

een blinde heilssoldate die ons op haar gitaar begeleidde bij het zingen van Johan de Heer-liederen …’

‘Het is deel van de bible-belt. Ik ben opgegroeid in de synodaal-gereformeerde kerk in Zierikzee, maar op onze protestants-christelijke basisschool, die naast de Rooms-

Toen zat je dus al tot over je oren in het missionaire werk. ‘Ja, maar voor mijn gevoel bleef het toch in de marge van

katholieke stond, zaten wel kinderen uit tien denominaties. Onkerkelijken waren er ook. Als op maandagmorgen

mijn leven. Eerst was er de studie, later kreeg ik een baan in politiek-Den Haag. Maar op kruispunten van ons leven,

psalmversjes werden overhoord, dan mocht ik de nieuwe

bij het gaan studeren, het afstuderen, bij het zoeken naar

berijming opzeggen, anderen gebruikten de oude uit 1773 of zelfs de berijming van Datheen. Van jongsaf was ik daardoor vertrouwd met de versnipperde kerkelijke kaart. Het kernwoord was: respect.’

een baan, speelde steeds de vraag: “Here God, is dit dan de tijd…?”’

Heb je een rebelse puberteit gehad? ‘Nee. Ik groeide op als nakomertje in een warm, traditio-

Dat speelde voor jullie allebei? ‘We voelden beiden aan dat het er een keer van zou komen. Als studenten waren we zo arm als de neten, maar weet je wat er dan gebeurt? Beiden maakten we

neel gezin met zes kinderen. Er was veel ruimte, ik had ook geen enkele behoefte om de grenzen op te zoeken. Het geloof, het vertrouwen op de genade van God waarin je je veilig mag weten, werd thuis voorgeleefd. Al ging dat niet via woorden, dat is óók Zeeuws.’

een vliegende start op de arbeidsmarkt. Geert als stedenbouwkundige, ik in de politiek. Je koopt je eerste huis, je gedroomde auto, je krijgt een eerste kind…’ De tentpinnen komen steeds vaster in de grond. ‘Precies. Je krijgt meer status. Niet alleen op je werk, ook in de kerk. We genoten van ons comfortabele yuppenbestaan.’

‘Dienen is wel het centrale woord in mijn leven. Niet als offer, maar als joy’

Roeping

Je deed belijdenis…. ‘…op redelijk jonge leeftijd, 17. Het was een statement, voordat ik naar het atheïstische Leiden zou gaan, om te studeren. Ik wist waar ik voor stond en ik besefte ook dat ik niet in een warm christelijk nest zou belanden. In de tijd van mijn eindexamen vwo schoot weleens de gedachte door m’n hoofd of de Here God mij ook voor een periode in mijn leven fulltime zou willen gebruiken om zijn boodschap door te geven.’

Wat betekent roeping voor je? ‘Je eigen agenda opzij zetten en doen wat God onontkoombaar van je vraagt. En intussen je gezonde verstand gebruiken. Altijd is er wel de tegenwerping: wanneer komt het mij uit? Kunnen we niet beter eerst nog een buffer opbouwen? Er zijn nog zoveel leuke dingen te doen, kunnen we niet nog even uitstellen…? Roeping heeft daarom ook te maken met gehoorzaamheid. Het is veel méér dan een gevoel. Mijn gevoel staat er vaak haaks op. Het vraagt altijd een offer. Het offer van je eigen plannen, wensen en verlangens. Je weet één ding zeker: je krijgt er altijd iets beters voor terug. De Here God heeft iets geweldigs in petto. Hoe gaaf is dat?’

Toch koos je geschiedenis, geen theologie. ‘Ik had geen roeping om theologie te gaan doen. Vanuit mijn brede belangstelling koos ik geschiedenis, om beter te begrijpen waarom de wereld nu zo in elkaar zit. Daarnaast deed ik propedeuse psychologie, later een ris keuzevakken: rechten, sociologie, internationale betrekkingen, politicologie, bestuurskunde.

Hoe werd dat voor jullie zo zonneklaar? ‘Vrienden van ons, Gert-Jan en Rianne Segers, gingen voor zendingswerk naar Egypte. Wij leidden hun thuisfrontcommissie en kwamen zo in contact met de GZB. Daarmee kwam zending heel dichtbij en drong de vraag zich weer op: wanneer gaan wij? We besloten tot een verkennend gesprek met de GZB. Na een paar uur

Tijding • juni 2016

juni 2016 • Tijding

zwaaiden ze ons uit met de mededeling dat ze ons heel graag wilden uitzenden. Terwijl wij nog dachten: ‘dan nemen we wel een keer contact op’, waren zij er al helemaal klaar voor. ‘Oriënteer je op wat God van jullie vraagt, laten we daarover nader in gesprek gaan.’ Dat was heel confronterend voor ons. De deur ging onverwacht snel wagenwijd open. Tijdens het kerstreces van de Tweede Kamer waar ik werkte, ben ik op internet gaan zoeken. Wat doet een zendeling eigenlijk? Ik ging geen waterputten slaan. Ik vond een vacature voor kerkplanters in Japan. 0,2% van de bevolking gaat naar een bijbelgetrouwe kerk. Nu ben ik tamelijk nuchter, maar toen ik dat las, werd ik diep geraakt en wist ik niet wat me overkwam. Die overtuiging! Thuis zei ik: ‘Geert, we moeten naar Japan!’ Hij: ‘Dat lijkt me een overhaaste conclusie…’ Maar na een paar dagen zei hij: ‘Je hebt gelijk; dit is echt iets voor ons.’

‘Ik heb meerdere pannetjes op het vuur. Ik ga veel schrijven en daarbij kan ik m’n ervaring uit Japan inbrengen.’ Jullie bereidden je voor in de VS, later nog taalstudie in Japan. En toen aan de slag. ‘De uitdaging was overweldigend. Tokio telt 35 miljoen mensen en is daarmee de grootste metropool ter wereld, heel veel yuppen, singles, die zich helemaal kapot werken. Ze hebben het evangelie hard nodig, maar er is niets van te zien of te proeven. De stad is als een donut: in het midden ontbreekt de kerk. Er waren enkele piepkleine kerkjes, op sterven na dood. Na veel bidden kwamen we ds. Fukuda op het spoor en raakten we in contact met de Redeemer Presbyterian Church van Tim Keller in New York, waar we trainingen volgden en die naar Tokio kwamen om ons te coachen.’

Bevoorrechten In de tien jaar dat jullie er werkten, ontstond er een gemeente waar nu wekelijks zo’n 200 mensen komen. Je hebt heel wat mensen tot geloof zien komen. ‘Iets mooiers kun je niet meemaken! Vergeet niet: christen-worden vergt daar nogal wat. Er is godsdienstvrijheid, maar in veel gevallen betekent het: je baan, je familie en vrienden opgeven, om voor Christus te kiezen. Ik geloof heilig dat ze er veel meer voor terugkrijgen, anders zou ik het geen Japanner aanraden. Het was zo inspirerend om vrucht te zien op het werk. Daarin zijn we zeer bevoorrecht boven veel andere zendingswerkers.’

Tijding • juni 2016

Waarom dan toch gestopt? ‘De kinderen waren de belangrijkste motivatie om terug te keren. Maar anders waren we elders in Tokio iets nieuws begonnen. Wij zijn mensen van het steigerhout, de pioniersfase. De gemeente kon op eigen benen staan. Terug in Nederland kon ik meteen aan de slag op de Japanse ambassade. Ik vond het een uitdaging om ‘midden in de wereld’ te staan, om daar iets van Jezus te weerspiegelen. Dat is nog niet eenvoudig, want in de Japanse cultuur is het verboden om in werktijd over je geloof te praten. Het vergt veel creativiteit en geduld om iets te laten proeven van de Bron, die je nauwelijks expliciet mag maken. Op één of andere manier is het toch gelukt, merkte ik achteraf. Bij mijn vertrek hoorde ik er iets over, zei een van de chauffeurs van de dienstauto’s, geen gelovige: ‘Je hebt groot gelijk, want die God van jou heeft een veel beter plan dan hier te blijven hangen…’

‘De stad is als een donut: in het midden ontbreekt de kerk.’

‘Je weet één ding zeker: je krijgt er altijd iets beters voor terug. De Here God heeft iets geweldigs in petto. Hoe gaaf is dat?’

Ben je optimistisch, als het gaat om het Koninkrijk van God en als je rondkijkt in kerkelijk Nederland? ‘Ja, want er is de belofte. We hebben in Japan ongedachte dingen zien gebeuren; dat kan ook in Nederland. Al is het een moeilijke donkere tijd aan het worden. Maar daardoor zie je het licht van Christus ook helderder. God laat

Voeling

niet los wat zijn hand begon.‘

Nu ben je directeur van de diaconale Stichting Present

Koos van Noppen

Leiden. Je bent spreker, schrijver, moeder van vijf kinderen. En nu sta je tussen het steigerhout van de nieuwe afdeling IZB Focus. ‘Ik heb graag meerdere pannetjes op het vuur. Bij de IZB ga ik veel schrijven en daarbij kan ik m’n ervaring uit Japan inbrengen. De baan is me op het lijf geschreven. Al moest ik wel even bedenktijd, want op de dag dat ik zou beslissen, kreeg ik een lucratief aanbod bij een grote internationale organisatie. Zoiets brengt me dan even in verwarring. “Hé Eline, houd je voldoende voeling met de wereld?” Dan ga je bidden, spreek je met mensen en kies je uiteindelijk, vol overtuiging.’ Na tien jaar buitenland maakte je als het ware opnieuw kennis met het kerkelijk leven in Nederland. Waar komt geloven anno 2016 volgens jou op aan? ‘Geloof integreren in je hele bestaan en in alle aspecten van de kerk. ‘Geen duimbreed is er op deze wereld waarvan Christus niet zegt: het is van Mij’, zei Kuyper ooit. Dát bedoel ik. We zullen opnieuw prioriteiten moeten leren stellen, persoonlijk en als gemeente. Want er is een urgentie die onze generatie en de generatie vóór ons niet gezien hebben. Het veilige, ‘luxe’ kerk-zijn is voorbij. Wie is Christus voor ons en wat vraagt Hij van ons? Dat urgentiebesef moet wakker geroepen. Dan gaan we vanzelf andere keuzes maken en – hopelijk - meer tijd en energie steken in de zaak van het Koninkrijk. Ik zie het aan dertigers en veertigers om me heen. Ze zijn druk met van alles en nog wat. Alles wat met kerk en missionair werk te maken heeft, wordt heel gemakkelijk naar de marge van de agenda gedrukt, want je baan, je gezin, je hypotheek…’ Ik zou het mooi vinden om de toerusting vanuit de IZB ook daarop te richten. ‘

Nederigheid Vind je jezelf radicaal? ‘Helemaal niet. Eerder genuanceerd. Al krijg ik het woord radicaal eerlijk gezegd weleens te horen als mensen onze levensstijl zien, ja. Ik mag hopen dat je iets van die ‘radicaliteit’ terug ziet in de materialen die we gaan ontwikkelen. Al heb ik een hekel aan radicaliteit die aanstoot geeft. Je zult je keuzes moeten uitleggen en verantwoorden. En het moet altijd gepaard gaan met nederigheid.’

IZB-Focus proef met tien gemeenten Eline maakt deel uit van het team van IZBFocus. Deze nieuwe afdeling onder leiding van ds. Jan-Maarten Goedhart werkt momenteel aan de voorbereiding van een pilot, waarbij twee jaar intensief wordt opgetrokken met tien lokale gemeenten. In deze proef wordt gewerkt volgens een nieuwe benadering van missionair-gemeentezijn, waarbij de focus verschuift van het organiseren van activiteiten waar gemeenteleden in hun vrije tijd aan deelnemen, naar het volgen van Jezus op alle terreinen van het leven. Missionair denken is daarmee niet langer de taak van een werkgroep of commissie, maar een kerntaak, vanuit het hart van de gemeente. Gedurende de twee jaar krijgen de gemeenten ondersteuning van een IZB-Focustrajectbegeleider, die op detacheringsbasis enkele uren per week in de gemeenten werkt. Eline is betrokken bij het schrijven van toerustingsmateriaal. Aparte aandacht krijgt de onderlinge uitwisseling tussen de deelnemende gemeenten. Voor alle betrokkenen – predikanten, kerkenraden, gemeenteleden én de IZB – is de pilot een leerproces. De vragen die in deze trajecten centraal staan leven in de breedte van de kerk. Door nu te starten met een intensieve pilot van twee jaar in tien gemeenten wil IZB Focus in de praktijk ervaring opdoen en zelf een lerende organisatie zijn. Gezien de grote belangstelling vanuit gemeenten, is de verwachting dat de kennis en ervaring die we opdoen in de komende jaren vruchtbaar gebruikt kan worden in vele andere gemeenten. De pilot gaat zaterdag 1 oktober officieel van start, met een bijeenkomst in Harderwijk.

juni 2016 • Tijding

Geen veroordeling

aarom haken mensen bij een kerk aan? Dat ligt heel verschillend. Maar een van de redenen is nogal eens deze: het ontbreken van veroordeling.

Dat geldt zeker voor mensen die allerlei mislukkingen achter de rug hebben. Zij hebben vaak te maken gehad met afwijzing van mensen vanwege hun misstappen. Voor hun gevoel worden ze door hun familieleden, vrienden, hulpverleners etc. voortdurend afgerekend op hun (soms overduidelijke) fouten. Daardoor verliezen ze meestal hun gehele netwerk. Ze zijn door het leven, hun eigen mislukken en de reacties van mensen, veelal wantrouwend geworden naar andere mensen. En zeer gevoelig voor veroordeling... Onlangs was er iemand met zo’n hard leven achter de rug een paar keer aanwezig in onze diensten. Voor hem was de zondag een vreselijk eenzame dag en ondanks dat hij niets met het geloof had was hij ingegaan op een uitnodiging van een van onze gemeenteleden, die een vergelijkbaar leven had geleid. ‘De mensen hier veroordelen je niet!’, zei hij toen hij een paar zondagen was geweest. Het geloof zei hem nog niet veel, maar deze ervaring deed hem heel goed. We zijn hem inmiddels weer kwijtgeraakt; zo gaat dat soms in missionair werk. Maar zijn opmerking is me bijgebleven. In diezelfde week dat ik dit hoorde, sprak ik een talentvolle twintiger die bij Noorderlicht lid wilde worden. Het kwam weer op het ontbreken van veroordeling. Hij vertelde namelijk hoe hij het gevoel had dat er altijd een soort verborgen competitie tussen mensen aan de gang was. Wie is het beste, slimste, leukste, knapste? Het was hem in de kerk opgevallen dat het daar anders was. Daar was geen veroordeling en competitie. Dat sprak hem enorm aan. Beide gesprekken bevestigden voor mij dat mensen van vandaag – high potentials of niet – nog steeds hunkeren naar een plek van genade en vergeving. Waar mensen je niet afrekenen op je verleden of de competitie met je aangaan om wie de leukste/ beste/slimste/rijkste/etc. is. Bij ons gaat dat ook lang niet altijd goed, maar bovengenoemde voorbeeldjes wezen me weer op het belang van een sfeer van genade. Hoe krijg je dat als kerk voor elkaar? Laten we simpel beginnen. Die man uit het eerste voorbeeld had het zo enorm goed gedaan dat er mensen waren die hem spontaan hadden aangesproken en de tijd voor hem genomen hadden. Verder lijkt het me belangrijk hoe er naar mensen wordt gekeken. Zijn het ogen die wegen, meten en vergelijken? Of ogen die zeggen: ‘mooi dat je er bent!’ Genade moet gepreekt worden. Maar minstens zo belangrijk is dat de mensen van de kerk die genade laten voelen. Dan wordt de kerk een plek waar mensen graag willen zijn. Ds. Niels de Jong, missionair predikant Rotterdam-Centrum www.noorderlichtrotterdam.nl www.uitonverwachtehoek.nl

Tijding • juni 2016

COLUMN

Kerk als

‘gemeenschap van de geschokten’ De titel van deze bijdrage is ontleend aan het laatste hoofdstuk van het nieuwe boek van Tomás Hálik: ‘De nacht van de biechtvader’. Deze Tsjechische RoomsKatholieke theoloog was tot voor kort bij weinigen in ons land bekend. Het eerste boek dat van hem in het Nederlands verscheen, onder de titel ‘Geduld met God’ (2014), werd echter meteen een succes. Opvallend was de brede herkenning en waardering in allerlei kerkelijke denominaties, van Rooms-katholiek tot en met de IZB-vleugel van de PKN. Dat is zeker niet te verklaren vanuit het feit dat Hálik een theoloog van de grootste gemene deler is. Integendeel. Geregeld schrijft hij het met iets of iemand volstrekt niet eens te zijn. Dat doet hij overigens altijd wel met liefde en met een vleugje humor. Zijn afwijzing gaat zowel in de richting van allerlei restauratiebewegingen in het christendom als in de richting van liberale vernieuwingstheologen, die volgens hem beiden de ernst van de crisis waarin de kerken in Europa terecht zijn gekomen niet zien. Op

juni 2016 • Tijding

allerlei manieren en in allerlei toonaarden probeert hij iets van een derde weg zelf te gaan en anderen uit te

succes’. Het betekent dat ze dwaze zonderlingen moeten durven lijken voor de wijzen van deze wereld. En schrijft

leggen.

hij dan: ‘als we daartoe niet bereid zijn, betekent dat dan

Die derde weg is nog niet zo gemakkelijk helemaal theologisch helder te krijgen. Mijn ervaring is in ieder

niet dat we het evangelie over het kruis tevergeefs gelezen hebben?’ (p. 112,113).

geval bij het lezen van de twee boeken dat het een zoektocht is om die derde weg steeds precies voor je te

Het feit, dat het kruis centraal staat in het christelijk

zien. Hij schrijft van zichzelf ook, dat hij nog zoekend op

geloof betekent nog meer. Het betekent ook, dat de

weg is en intussen ook al weer een paar dingen anders ziet dan een tijdje geleden. Dat lijkt me overigens niet

waarheid onder de oppervlakte van onze waarnemingen ligt. Wie bij de oppervlakte van zijn waarnemingen blijft

verkeerd. Het betekent wel, dat er voor een systematisch theoloog terechte vragen te stellen zijn. Hálik is echter

staan, vindt nooit God. Niet als hij naar de wereld kijkt, zoals die zich in het dagelijkse nieuws aan ons voordoet,

niet in de eerste plaats een systematisch theoloog,

maar ook niet wanneer hij zich bezighoudt met de

hoewel hij er veel van af weet, dat merk je in alles wat hij schrijft. Zijn kracht ligt echter meer in een spirituele

uiterlijke ceremoniën van de kerk. De waarheid van God is een paradoxale waarheid, anders en tegenstrijdig.

theologie, waarin hij het beste uit verschillende tradities bij elkaar brengt om zo de kern opnieuw te ontdekken

Wanneer God het meest nabij is in de verlatenheid van het kruis, dan zegt dat niet alleen iets over dat gebeuren

waar het vandaag op aankomt.

toen en daar, maar dan zegt dat iets, alles, over de

Gebroken gestalte De kern van deze spirituele theologie is Jezus Christus en die gekruisigd. Dat verklaart de verbondenheid die ervaren kan worden over allerlei kerkgrenzen heen. Hoewel wij als protestanten er andere opvattingen over het avondmaal op na houden dan de Rooms-katholieken proef je bij Hálik telkens hoe hij leeft uit het geheim van de eucharistie, de daadwerkelijke presentie van de gestorven en opgestane Heer Jezus Christus. Met deze concentratie is tegelijk gegeven dat de gestalte van geloven en kerk zijn principieel te allen tijde een gebroken gestalte is. Een gelikt verhaal alsof het evangelie in de markt gezet zou moeten worden, slimme apologetische argumenten alsof de ergernis weggeredeneerd zou kunnen worden, succesformules om de kerken weer vol te krijgen, ze passen geen van alle bij de kern van het christelijk geloof, de man aan het kruis. Zeker is Hij ook opgestaan. Anders zou het kruis geen enkele betekenis hebben. Maar Hij is opgestaan als de Gekruisigde. Geregeld toont Hij zijn volgelingen de wonden in zijn handen en zijn voeten. De volgelingen kijken ernaar en ze weten, dat dit voor hen grote consequenties heeft. Van de kerken in zijn eigen land Tsjechië, schrijft Hálik dat de situatie van deze kerken in de eerstkomende tijd waarschijnlijk in veel opzichten zal verslechteren. Dat betekent niet dat de christenen dan somber moeten worden. Wel dat ze in staat zullen moeten zijn alleen tegen de stroom in te gaan ‘zonder uitzicht op merkbaar

Tijding • juni 2016

verborgenheid van God. Hij is aanwezig als de Verborgene. Onze ogen moeten ervoor open gaan, anders zien we het nooit. Door alle bodems Het kruis is niet alleen een lastig onderdeel van het christelijk geloof, maar het onthult het lastige van geloven überhaupt. De waarheid is alleen te vinden voor wie bereid is het onderwijs van de derde persoon in het verhaal van de Emmaüsgangers tot zich toe te laten. Deze mannen vormen met z’n tweeën (of met z’n drieën?) de kerk als ‘gemeenschap van de geschokten’. Ze zijn door alle bodems van vanzelfsprekendheden heen gezakt. Wie de boeken van Hálik leest merkt steeds dat deze centrale gedachten troost en aansporing bevatten. De troost is dat ons in geen enkele crisis, persoonlijk of kerkelijk, iets vreemds overkomt. De aansporing is om in alle opzichten, zeker ook op het gebied van kerk en geloof, de verleiding van oppervlakkigheid te weerstaan. ‘De vraag is niet met hoeveel we zijn, maar of we de weg niet zijn kwijt geraakt’ (p.173). Wim Dekker N.a.v. Tomás Hálik, De nacht van de biechtvader. Christelijk geloof in een tijd van onzekerheid, Boekencentrum 2016, € 19,50.

Anton Verstoep, missionair werker in Westbroek ‘Je hoopt dat ze gaan zeggen: is zo’n kerkdienst ook iets voor mij?’

‘Ik ben ontvankelijk

voor stille sympathie’

Voor zijn huis in Barneveld stopte ooit een

avond wilde komen vertellen over de zending…’

leden’ zijn niet meegegaan met de vertrekkende groep. Ze horen dus bij de gemeente, maar doen niet actief mee.’ Bij uitstek dus een plek voor iemand die het klappen van de zweep kent. Met die ervaring zit het wel goed; Verstoep werkte namens de IZB in Ede en Putten; tussendoor zat hij voor de GZB in Kenia. Ook de cultuur van een (Utrechts) dorp is hem vertrouwd; hij is opgegroeid in Polsbroek.

Dat kun je dus meemaken als missionair werker. In die hoedanigheid gaat Anton Verstoep aan de slag in het Utrechtse dorp Westbroek. En daarmee ook in Maartensdijk, waar de gevolgen van de scheuring na de fusie in 2004 nog voelbaar zijn. ‘Driehonderd ‘kaartenbak-

Er loopt geen rechte lijn van middelbare school naar kerkelijk werk. Voor hij theologie ging studeren werkte Anton dertien jaar in de autobranche (‘ik weet er net genoeg van om in Kenia door te hebben wanneer een voertuig er de brui aan dreigde te geven.’) Bij die route voelt hij zich prima. ‘Je moet niet op te jonge leeftijd voor de leeuwen worden gegooid.’

vrachtwagen. ‘Springt er een kerel uit: Weet je wie ik ben? Alsof ik dat vergeten was! Ik had hem ontmoet bij de Open kring, zeven jaar daarvoor, toen ik evangelist in Ede was. Hij had intussen belijdenis gedaan en leidde nu een Alpha-cursus. Of ik een

juni 2016 • Tijding

En nu dus naar Westbroek. Hoe begin je aan zo’n klus? ‘Gewoon een relatie aangaan. Luisteren. Het mooie in een

Halfbloedje

dorp is de sociale betrokkenheid, de sfeer van ons kent

Het woord Kenia valt met grote regelmaat. Verstoep

ons. Samen Koningsdag vieren, maar dus ook samen andere dingen doen. Kerk in de buurt zijn, met elkaar

bracht er zes jaar door. ‘Lang genoeg om er een stukje van mijn hart te laten. En er zit ook een stukje Kenia in

meeleven. Een gezonde nieuwsgierigheid noem ik dat. Dat betekent ook dat je zelf actief participeert. In

mijn hart. Die twee zoeken elkaar op.’ (Lachend: ) ‘Ja, ik ben inmiddels een halfbloedje.’ Het was een goede

Polsbroek zat ik bij de vrijwillige brandweer, dat gaf een

leerschool. ‘Terugvallen op de basis, de nodige ballast is

geweldige opening.

overboord gegaan.’

De eerste periode is een oriëntatiefase. Je gaat mensen bevragen: waar is er behoefte aan? Als je alleen wilt

Nóg een uit Kenia meegenomen gewoonte: ‘Rust inbouwen. Daar was ik gewoon elke avond thuis, simpel

geven en niet ontvangen, zit je fout. Hans Visser (rector

omdat er geen avondactiviteiten zijn. Ik heb sindsdien

van de zendingsopleiding) zei: het eerste jaar ga je luisteren, het tweede jaar mag je vragen stellen en het

nooit full time gewerkt. We zijn gewend sober te leven. Een voorbeeld: mijn vrouw en ik hebben samen één

derde jaar kun je voorzichtig je eigen ideeën ventileren.’ Dat stramien volgde hij de afgelopen negen maanden in

mobiele telefoon. Die neem ik niet mee als ik op bezoek ga; ik investeer liever in mensen. Laten we eigen keuzes

Bussum (Anton combineert zijn functie als missionair

maken, en daarin herkenbaar zijn. Wat onderscheidt ons

werker daar met zijn baan in Westbroek/Maartensdijk): eerst luisteren, dan vragen stellen en daarna een jaarplan maken. Bussum is een totaal ander type gemeente. ‘Hardwerkende mensen, geen sterke gemeenschapszin. Ze komen trouw naar de zondagse diensten, maar als ik vraag naar gebedsleven en Bijbellezen blijft het vaak angstvallig stil. We zijn nu met een Bijbelleescursus en

anders nog van de wereld?’

een gebedskring gestart. Spectaculair? Nee. Maar het zet wel wat in beweging.’

uitstapje naadloos aan bij Verstoeps werk voor de IZB: gemeenten meer missionair bewust maken. Anders gezegd: discipel zijn. ‘Volgeling, dat blijf je je leven lang. De Meester gaat voorop. Dat vraagt om radicale keuzes. Als dat in Westbroek doordringt, is er veel gewonnen.

Jaarlijks organiseert hij een reis met gemeenteleden naar Kenia. ‘Daar bouwen we kerken. Dat heeft een aanzuigende werking. Mensen zien: wat hier gebeurt, is serieus.’ Voor de Barnevelders is het een concrete kennismaking met de zending. Zo sluit het jaarlijkse

Discipelschap is een way of life. Voor sommigen is dat nieuw; je proeft wel eens een houding van: ik ga naar de kerk, de rest van de week werk ik hard, wat moet ik nog meer? Mijn insteek is niet meteen: ga je mee naar de kerk? Je hoopt dat ze op een gegeven moment zeggen: zo’n kerkdienst, is dat ook iets voor mij? Zo ging dat ook bij een collega van de brandweer in Polsbroek. Het gaat me in de eerste plaats om wat er in de huiskamers gebeurt. Bidden, Bijbellezen. Als je een weg met mensen mag gaan, ga je ze inwijden in een geheim: je hebt Jezus leren kennen.’

Anton Verstoep (’61) studeerde theologie aan de VU in Amsterdam en is bijna 25 jaar actief als kerkelijk werker. Voor de IZB werkt hij in Ede en Putten, de GZB zond hem uit naar Kenia, waar hij van 1998 – 2004 evangelisatiewerk coördineerde. Hij is missionair werker in Bussum en vanaf 1 juni dit jaar in Westbroek/Maartensdijk. Ook in zijn woonplaats, Barneveld, doet hij pastoraal werk voor de Hervormde gemeente. Anton en zijn vrouw, Els, hebben vier kinderen.

Tijding • juni 2016

Het is prachtig als je merkt dat je bediening iets losmaakt, zoals bij die vrachtwagenchauffeur. Maar het gaat Anton niet zozeer om die verhalen, hoe inspirerend ook. ‘Ik ben ontvankelijk voor stille sympathie. Mensen hoeven niet per se te zeggen wat ze vinden van mij of mijn boodschap. Trouwens: de beloning hebben we al…’

Anneke Verhoeven

Pinksterpad populair Naar schatting 600 mensen, jongeren en ouderen, liepen 16 mei op het eiland Goeree-Overflakkee het Pinksterpad. De jaarlijkse wandeling op Tweede Pinksterdag, waarbij de deelnemers op pleisterplaatsen iets ter overweging krijgen aangereikt, is onverminderd populair. Op www.pinksterpad.nl is een impressie te vinden. Ook in Oosterwijk (bij Leerdam) organiseerde de plaatselijke kerk een wandeltocht met ondersteuning van de IZB. Als u overweegt om in uw gemeente volgend jaar een Pinksterpad te organiseren, stuur dan even een mailtje naar www.izb.nl. We helpen u graag met een draaiboek, posters, flyers, etc.

Ds. Pieter Versloot, missionair predikant IZB in Groningen Ds. Pieter Versloot uit Noorden wordt na de zomer de nieuwe predikant van de Wijkgemeente Martinikerk in Groningen. Naast zijn parttime aanstelling als gemeentepredikant, krijgt hij ook een aanstelling als missionair predikant voor de IZB. De vacature ontstond vorig jaar door het vertrek van ds. Sjaak van den Berg. Pieter Versloot (44) is een goede bekende van de IZB; hij was als collega van de afdeling Missionair Werk & Kerkgroei (PKN) in de periode 2009-2013 betrokken bij de opzet van pioniersplekken. Sinds 2013 werkte hij als pastor, coördinator en coach bij ‘De Sleutelbloem’, een christelijke zorginstelling in zijn woonplaats Noorden (Zuid-Holland). Met de benoeming van Versloot wordt opnieuw een oud-zendingswerker van de GZB opgenomen in de gelederen van de IZB. Hij werkte negen jaar in Kazachstan, Centraal-Azië. Eerder benoemde de IZB Jurjen de Groot (Kenia, Afrika), Jan Maarten-Goedhart (Peru, Zuid-Amerika) en Eline de Boo (Japan, Azië).

juni 2016 • Tijding

Stijging van inkomsten voor IZB-projecten Het aantal gemeenten dat structureel financiële steun

door achterblijvende inkomsten bij de mailingacties

verleent aan een missionair project van de IZB is in

(€ 24.000), contributies (€ 4.000) en bijdragen uit kerk

2015 gestegen. Er kwam door fondsenwerving in 2015 85.000 euro meer binnen dan in 2014. Dat blijkt uit het

en gemeenten (€ 73.000).

jaarverslag, dat donderdag 12 mei is gepresenteerd. Terwijl de projectbijdragen stegen, lieten de inkomsten

De inkomsten ten behoeve van missionaire projecten waren € 49.000 hoger dan begroot. Doordat een aantal

voor het algemene werk van de IZB een daling zien.

gemeenten nu structureel een project financieel

Over het geheel genomen presteert de IZB iets beter

ondersteunt, verklaart deze stijging tegelijk de daling van de inkomsten uit kerk en gemeenten. In 2015 werd

dan was begroot, hoewel we het jaar afsloten met een tekort zegt Jurjen de Groot, operationeel directeur.

er in totaal bijna 1,49 miljoen besteed aan de doelstelling van de IZB, terwijl de totale lasten 1,90

De exploitatierekening laat een tekort zien van €

miljoen bedroegen. 79 cent van elke bestede euro is

48.000, waar een tekort van € 76.000 was begroot. Gezien de trend bij veel verwante organisaties is De

uitgegeven aan de doelstelling. In 2014 was dit 76 cent.

Groot dankbaar met het behaalde resultaat. ‘We zien in de praktijk dat de betrokkenheid bij missionaire

Het volledige jaarverslag is op te vragen bij ons kantoor. Wie de jaarrekening wil inzien, kan daarvoor

projecten zich niet beperkt tot de collecten. Er is ook

een afspraak maken via info@izb.nl.

inhoudelijke uitwisseling. Gemeenten raken zo op elkaar betrokken en leren van elkaar.’

Tijdens de algemene ledenvergadering, op 12 mei

De inkomsten uit nalatenschappen waren € 20.000 hoger ten opzichte van de begroting, die is gebaseerd op een 10-jarig gemiddelde. De totale baten uit fondsenwerving pakten € 68.000 lager uit dan begroot.

2016 in Nijkerk, zijn ds. Anthon van Lingen (Kinderdijk) en drs. Inez Jansen-Smit (Geldrop) herkozen als bestuurslid van de IZB. John Kamphuis (Amsterdam) trad af als lid van de commissie toetsing financieel beleid; hij werd opgevolgd door Maarten Verduin

De structurele baten uit fondsenwerving bleven dus € 88.000 achter bij de begroting. Dit werd veroorzaakt

(Amsterdam).

De IZB in uw testament U bent er vast liever nog niet mee bezig, maar wat gebeurt er met uw geld als u komt te overlijden? Wanneer u de wens hebt dat mensen in Nederland worden bereikt met het evangelie dan kunt u bijvoorbeeld IZB in uw testament opnemen. Veel mensen geven wel eens iets aan het goede doel. Ze doen iets in de collectebus, ze maken geld over naar aanleiding van een actie of ze geven structurele steun. Steeds meer mensen besluiten daarnaast ook (een deel van) hun nalatenschap te schenken aan een goed doel; een organisatie die ze van harte steunen. Nalaten aan een goed doel kan alleen via een testament dat door een notaris is opgemaakt. Als u daar vrijblijvend meer informatie over wilt, neem dan gerust contact op met de IZB, Michaël Boon, fondsenwerver/relatiebeheerder. Tel. 033-461 19 4 of m.boon@izb.nl. Hij staat u graag te woord.

Met de verkoop van het laatste van de drie ‘oude’ kantoorpanden van de IZB behoort de Van Oldenbarneveltlaan definitief tot de geschiedenis van de organisatie. Komende maand worden de laatste spullen verhuisd, waaronder ruim 30 meter archief. Het materiaal is in de afgelopen maanden door twee vrijwilligers – Leen van Vliet en Adrie Damstra–Kelfkens – geïnventariseerd en gerubriceerd. De archiefstukken hebben speciale aandacht van prof. dr. Fred van Lieburg (foto). De materialen worden opgeslagen in het Utrechts Archief.

Tijding • maart 2016

Colofon 78e jaargang nr. 2 – juni 2016 Tijding is een gratis kwartaaluitgave van de IZB – vereniging voor zending in Nederland en wordt toegezonden aan de leden. IZB-lidmaatschap: aanmelden bij de IZB. De contributie is e 10,- per jaar. Opzegging lidmaatschap voor 1 november.

GAST COLUMN

Er zijn momenten dat ik het geen goed idee vind om te evangeliseren. Ik ben ooit eens een lezing begonnen, met: ‘Stop met evangelisatie als je niet nagedacht hebt over de gevolgen’. Wie a zegt moet ook b zeggen. Het behoort tot de verantwoordelijkheid van een kerkelijke gemeente dat ze degenen die tot (beginnend) geloof komen, een volwaardige plek geeft. Is die plek er in uw kerk? In de 12 jaar dat ik in Huizen werk, is mij wel duidelijk geworden dat

Jan Verkerk,

belangstellenden en de prille gelovigen die plek in de ‘gewone’ kerk

Voorganger ‘De Brug’, Pioniersplek van Missionair Werk & Kerkgroei en de IZB

missen. En dan bedoel ik met ‘kerk’ voor het gemak: de kerkelijke gemeenschap, zeven dagen in de week, met alles er op en er aan. Ik ervaar het als zegen dat Huizen al decennia lang een werker buiten de kerkmuren heeft. De vrucht daarvan werd en wordt zichtbaar doordat velen (!) zich hebben laten dopen en/of belijdenis gedaan hebben. Een aantal van hen was ver boven de 50 jaar. Maar daarna? Vonden zij een plek in de kerk? Na verloop van tijd zeiden negen van de tien: nee! Ik zit er niet ver naast met dat percentage. Vroeger riep ik, als het hierover ging: “Als de Here God een mens bekeert, dan…” Nu pas ik deze uitspraak wat vaker toe op onszelf, doorgewinterde kerkmensen. Het heeft mij er jaren geleden toe aangezet om na te denken of er in ons dorp niet een plek moet zijn waar zoekers en pasgelovigen elkaar op zondag en doordeweeks kunnen ontmoeten op hun eigen niveau. Die plek is er gekomen, na jarenlang mensen buiten de kerkmuren te ontmoeten en binnenkerkelijke gesprekken te voeren. Sinds november 2013 houden we Ontmoetingsdiensten met zoekers en pasgelovigen. Een gouden greep, het ei van Columbus? Nou, nee… het is meer een weg, ook vanwege de gebrokenheid in de kerk. En toch… er zijn mensen die de weg vinden naar deze plek en vol trots zeggen: “Dit is mijn kerk, hier ga ik nooit meer weg!” Voor mij één van die mysteries van God. Daarom: blijf geloven dat God vrucht geeft op het delen van het evangelie. Als je dat gelooft, zal je ook (blijven) nadenken over de gevolgen: een plek kunnen bieden voor hen die gevonden zijn. Ik ben

‘Stop met evangelisatie als je niet nagedacht hebt over de gevolgen’

dankbaar dat we als Hervormde Gemeente in Huizen zo’n plek hebben. Dat gun ik uw gemeente ook.

De IZB is een missionaire organisatie binnen de Protestantse Kerk in Nederland en stimuleert, adviseert en ondersteunt gemeenten en gemeenteleden in het evangelisatiewerk door middel van toerusting, materialen en missionaire werkers. Bestuur Ds. M.C. Batenburg, voorzitter ds. R.F. de Wit, secretaris A.P. van der Kooy, penningmeester dr. J. van den Born ds. M. van Dam mw. drs. Z.A. Jansen-Smit dr. H. de Leede ds. A. van Lingen mw. J.E. van Velzen-Vermaas ds. J. van Walsum Directie Dr. J.A. van den Berg Ing. G.J. de Groot IZB Breestraat 59-61 3811 BH Amersfoort tel.: 033-4611949 e-mail: info@izb.nl internet: www.izb.nl IBAN: NL26 RABO 0302 2061 91 BIC: RABONL2U Uw steun Steun de zending in Nederland door uw gebed, door uw IZBlidmaatschap of door een gift. U kunt de IZB ook op laten nemen in uw testament. Graag willen we u helpen om dat te regelen. U kunt hiervoor vrijblijvend een afspraak maken via tel. 033-4611949 of info@izb.nl Redactie Niels de Jong Koos van Noppen Foto’s Cover: Sita Bechan, diaken van Geloven in Spangen. Foto Sjaak Boot., Heiko Bertram (3,5,6), Sjaak Boot (2, 8), Barend Keizer (13), Dineke van der Woude (13). Overige foto’s: IZB. Overname artikelen Overname van artikelen is toegestaan met bronvermelding.

juni 2016 • Tijding

Vakantie! Nog even en het is vakantie! Fijn een hele zomer vrij om lekker buiten te spelen. Misschien gaan jullie wel op vakantie of een dagje naar de dierentuin. We hopen op mooi weer dan kun je lekker zwemmen, wandelen, fietsen, naar een speeltuin en nog veel meer. Ook dit keer is het een woordzoeker; succes met het puzzelen! Stuur het gevonden woord naar IZB, Breestraat 59,

Streep de volgende woorden in de puzzel weg. De woorden zijn in alle richtingen verborgen. De overgebleven letters vormen in de leesrichting de oplossing.

APPARAAT

GEVAAR

RAAM

BADWATER

GRILL

RISICO

BRANDVEILIG

KIND

ROOK

ELEKTRA

KOOKWEKKER

SIGARET

FRITUURPAN

MAATREGEL

SNOEREN

GASPIT

MOUW IN BRAND

THEEPOT

OEFENING

TUINSLANG

ONDERHOUD

UITZETTEN

ONGELUK

VLUCHTEN

ONOPLETTEND

VUUR

De puzzel van de vorige Tijding vonden jullie leuk! Bedankt voor de vele berichtjes met goede antwoorden. Het antwoord is:

EEUWIG LEVEN! Met een uitroepteken; sommigen waren dat even vergeten, maar ze verbeterden dat later. De prijswinnaars zijn: Annelie de Jager uit Winsum, Joanne van Dam uit Zegveld, Ylia de Bruin uit Zeist, Janno de Pater uit Reeuwijk, Rhodé Nijzink uit Wierden en Chloé Klein uit IJsselstein.

t zijn En di aars... nn de wi

3811 BH Amersfoort. Of mail naar info@izb.nl