Tijding nr 1 maart 2014 3 by IZB, passie voor missie

tijding Ledenblad van de IZB, jaargang 76, nr. 1

Discipelschap is niet los verkrijgbaar

• ‘Quick Scan’ maakt tongen los • Leeskringen over ‘Christelijke Dogmatiek’ • Oefening in vertrouwen

In memoriam

Johan Flikweert (1959 – 2014)

Oud-medewerker Echo

Bezinningsavond over discipelschap Donderdagavond 8 mei zal prof. dr. W. Verboom, emeritus hoogleraar in de geschiedenis van het gereformeerd protestantisme, spreken tijdens een IZB-bezinningsavond over het thema ‘Discipelschap en de bronnen die zich openen’. De bijeenkomst is vrij toegankelijk. De hernieuwde aandacht voor discipelschap en de navolging van Christus brengt allerlei bronnen uit de gereformeerde traditie van de kerk in het brandpunt van de actualiteit. Dat levert een boeiend gesprek op, vanuit onze hedendaagse context naar de traditie - en omgekeerd. Als we vandaag dezelfde termen gebruiken als ons voorgeslacht, bedoelen we dan nog steeds hetzelfde? En omgekeerd: Wat kunnen we in deze seculiere tijd leren van geschriften die zijn ontstaan in een gekerstende cultuur? Welke lessen uit de kerk-

Tijding • maart 2014

geschiedenis kunnen ons helpen, als individuele gelovige en als gemeente, om te leven in het voetspoor van Jezus Christus? De bijeenkomst wordt gehouden in gebouw ‘De Schakel’, Nijkerk (vlakbij het NS-station) en begint om 19.30 uur. Voorafgaand wordt om 17.00 uur de ledenvergadering van de IZB gehouden. Daarna is er een maaltijd. Wie daarvan gebruik wenst te maken, gelieve zich even aan te melden via info@izb.nl.

Discipelschap is niet

los verkrijgbaar Is de aandacht voor ‘discipelschap’ een zoveelste hype op het kerkelijk erf? Ook de IZB heeft het hoog op de agenda staan. De jaarlijkse tweedaagse conferentie voor alle medewerkers ging ook over het thema. Volgens Sjaak van den Berg, missionair predikant van de wijkgemeente Martinikerk in Groningen, is de herontdekking van de navolging van Christus de opdracht voor de kerk van vandaag. Maar er zijn ook valkuilen.

We ervaren ons leven tegenwoordig in hoge mate als een verzameling compartimenten die onderling geen verband hebben met elkaar. Gezin, werk, studie, vrienden, sport, kerk - alles wordt naast elkaar beleefd. Ieder onderdeel stelt eigen eisen en heeft eigen verwachtingen van ons. Eigen goden ook, die niet zomaar als goden worden herkend, zoals geld, carrièredrive, groepsdruk, prestatie-

cultuur. Ze oefenen macht over ons uit, of we gebruiken ze om ons gelukkig te voelen. Er is geen alles-overkoepelend verband dat richting geeft aan die verschillende onderdelen. Dat geldt ook voor veel kerkgangers. Geloven in Jezus Christus is voor velen van hen niet meer dan een onderdeel van het leven. Ze weten wel dat dat niet is wat het

maart 2014 • Tijding

hoort te zijn, namelijk de grond onder alles, of het zuurdesem dat alles doortrekt. Maar veel kerkgangers vinden het lastig om een verbinding te leggen tussen wat er buiten de kerk gebeurt en wat er in de kerk gezegd wordt. Rondom het bestaan van God hangt bovendien veel mist in onze samenleving. Die hindert kerkgangers om in de wereld te staan vanuit de gelovige veronderstelling dat Hij leeft. Dat Hij regeert, is al helemaal buiten beeld. Ons beeld van de werkelijkheid is in hoge mate seculier. Onder deze omstandigheden moet je wel heel goede redenen hebben om een kerkdienst te bezoeken… Authenticiteit Onze geseculariseerde cultuur beïnvloedt het leven binnen de gemeente van Jezus Christus. In hoeverre bepaalt het feit dat Jezus Heer is de manier waarop de gemeente wordt georganiseerd en bestuurd? Problemen worden vaak in eerste instantie horizontaal geanalyseerd en aangepakt. In de omgang met elkaar nemen we eerder gebruiken van de wereld de kerk in, dan andersom. Naast dit verschijnsel van een ontgoddelijkt en gefragmentariseerd wereldbeeld, doet zich nog een ander fenomeen voor, namelijk een sterke voorkeur voor authenticiteit. Er is in onze cultuur een grote argwaan ten opzichte van grote verhalen. In plaats daarvan shoppen we onze waarheid in onderdelen bij elkaar. Soms kan het per context verschillen wat we voor waar houden. Het gevoel speelt daarbij een grotere rol dan rationele argumenten. Als we ergens ‘een goed gevoel bij hebben’ en als iemand ‘echt ‘ op ons overkomt, vinden we dat belangrijker dan dat hij goede argumenten heeft. Wanneer je iets wilt delen met anderen, moet je van goeden huize komen. Alleen mensen die spreken vanuit een eigen ervaring en authentiek overkomen hebben gezag.

Tijding • maart 2014

at Hij regeert, D is al helemaal buiten beeld.

Opdracht Deze kenmerken van ons leven maken dat leerling-zijn van Jezus Christus de opdracht is voor de kerk van nu. De roeping om in alle aspecten van ons leven Jezus na te volgen is een krachtig medicijn tegen het gefragmentariseerde leven. Dicht bij Christus blijven, de werkelijkheid zien vanuit het perspectief dat Hij leeft, is belangrijk om als gelovige staande te blijven in het krachtenveld waarin we leven, zowel binnen als buiten de kerk. Het is ook een vitaal besef voor het delen van het evangelie. Overigens brengt deze situatie ons bij een lijn die diep in de Schrift verankerd ligt. Leerling-zijn van Jezus Christus draait om toewijding aan God. Dit is wat Hij doorlopend vraagt in de Schrift. Het gaat om keuze voor de ene God, die Heer is over het hele leven, en tegen de vele goden die verschillende terreinen van het leven beheersen. Het is ritueel uitgebeeld in het brandoffer en werd voorgeleefd door hen die genoemd worden in de galerij der gelovigen in Hebreeën 11. Valkuilen Aandacht vragen voor discipelschap roept allergische reacties op. Bijvoorbeeld van mensen die vinden dat de nadruk op de navolging er gemakkelijk toe kan leiden dat binnen de gemeente een keurkorps van superchristenen ontstaat. Leg je de lat niet te hoog? Is er nog ruimte voor hen die het ideaalbeeld niet ‘halen’? Bevorder je niet een elitaire houding ten opzichte van de mensen die niet zo

trouw en goed zijn? En is het uiteindelijk ook niet een bron van schijnheiligheid? Een ander verwijt is dat de leerling wel erg centraal komt te staan in de bediening van het evangelie. Leidt alle aandacht voor wat wij als gelovigen moeten doen, niet af van onze blik op Jezus Christus?

Het zijn waarschuwingsborden die de grens markeren, waar we niet overheen moeten gaan. De grens vermijden we door heel dicht bij Jezus Christus te blijven, die ons voorgaat.

Dat zijn reële valkuilen. Iedere accentuering heeft het risico van een vertekening, zo ook hier. Toch is dat geen reden om het onderwerp te laten voor wat het is. Het zijn waarschuwingsborden die de grens markeren, waar we niet overheen moeten gaan. De grens vermijden we door heel dicht bij Jezus Christus te blijven, die ons voorgaat.

eerder het bevrijd worden van prestatiedwang. Jezus geeft rust. • De enige keer dat de leerlingen zeggen: ‘Here leer ons’, is wanneer ze vragen om te leren bidden (Lukas 11:1). Afhankelijkheid is het kenmerk van leerlingen.

Een paar gedachten die ons ervoor kunnen behoeden om in de valkuilen te trappen:

Leerling-zijn van Jezus wordt dus gekenmerkt door het

• Discipelschap is niet los verkrijgbaar. Daarom moeten

gedragen zijn door de genade van Jezus Christus.

we ook zoveel mogelijk vermijden dat het als losse term gebruiken. Dan roept het de associatie op met een begrip als ondernemerschap en dat verhoogt het risico dat we denken dat het gaat om een project dat wij op poten moeten zetten. Het eigenlijke doel van het spreken over dit onderwerp raakt dan letterlijk buiten beeld: Jezus kennen en volgen. We zijn discipel of leerling van Jezus Christus. • Leerlingen zijn geroepen door Jezus, die hen kiest, zonder dat ze zichzelf daarvoor waardig hebben gemaakt. Veeleer stelt Jezus’ roep hen in staat om te volgen. Hij verleent hen een nieuwe identiteit, doordat ze Hem volgen. Dat je geroepen bent tot discipel is dus een genadige gave van God. Discipel blijven eveneens. • Het volgen van Jezus heeft veel te maken met kruisdragen. In het evangelie worden die twee aspecten altijd met elkaar verbonden. Kruisdragen maakt leerlingen vruchtbaar. Het gaat om het inoefenen of toe-eigenen van Christus’ weg. Inhoudelijk is dat hetzelfde als wat Paulus beschrijft in Romeinen 6: ‘Wij zijn dan met Hem begraven door de doop in de dood, opdat evenals Christus uit de doden is opgewekt tot de heerlijkheid van de Vader, zo ook wij in een nieuw leven zouden wandelen. Want als wij met Hem één plant zijn geworden, gelijkgemaakt aan Hem in Zijn dood, dan zullen wij ook aan Hem gelijk zijn in Zijn opstanding’ (vers 4 en 5). • De enige keer dat Jezus expliciet in het evangelie ‘Leert van Mij’ zegt, is in Mattheus 11: Kom naar Mij toe, allen die vermoeid en belast bent, en Ik zal u rust geven. Neem Mijn juk op u, en leer van Mij dat Ik zachtmoedig ben en nederig van hart; en u zult rust vinden voor uw ziel; want Mijn juk is zacht en Mijn last is licht.’ Leren van Jezus is geen prestatie. Het is

Oefenen Tegelijkertijd is wel duidelijk dat die genade alleen werkt, wanneer we aan haar roepstem gehoorzamen. De leerlingen werden immers gevormd door Jezus doordat ze Hem volgden en gehoorzaamden toen Hij riep. Die gehoorzaamheid moet ik als gelovige oefenen. Daarvoor is nodig dat ik de stem van Jezus vaak hoor en tijd en ruimte maak voor het lezen van de Schrift en gebed. De eigen omgang met God of Christus is de basis. Het vraagt van mij dat ik de keuze maak om me te oefenen in een ritme van verborgen omgang. Dat is een keuze tegen de maalstroom van werk en afleiding. Ik moet daarvoor stilte zoeken, mijn computer en mobieltje uitdoen, of niet eerder aanzetten dan nadat ik bij Hem geweest ben.

De IZB heeft een cursus voor ‘discipelschap’ ontwikkeld, over o.a. de vragen: Wat houdt het in om leerling van Jezus Christus te zijn? En heeft discipelschap ook iets te maken met je dagelijks werk? Twee avonden, speciaal voor twintigers en dertigers in de gemeente. Deze cursus in uw gemeente organiseren? Mail met Christiaan Cevaal, c.cevaal@izb.nl.

Het is ook belangrijk dat ik leer om de opdrachten van Jezus even serieus te nemen als zijn beloften. Ik denk dat we hier wel eens te eenzijdig in zijn geweest. Ik kan niet selectief ‘winkelen’ in de evangelieteksten. Bijvoorbeeld, door de belofte van vergeving heel ernstig te nemen en de opdracht om mijn naaste te vergeven niet. Dat kan bij Jezus niet. Maar ik heb die ruimte wel gecreëerd. Datzelfde geldt voor al die andere opdrachten. Daarbij hoort dat ik steeds meer ontdek waar ik in mijn leven buiten de kerk, het grootste deel dus van mijn leven, Jezus kan gehoorzamen. Dat zie ik niet zomaar. Maar het wordt beter nu ik elke morgen mijn agenda doorneem met Jezus. Ik vraag Hem om leiding bij alle dingen, door bewust de taken en de opdrachten die er die dag zijn, met Hem te bespreken. Eerst ging dat vooral over de dingen die te maken hebben met mijn werk. Nu ook dat ik als vader mijn zoon naar de sporttraining breng en daar mensen ontmoet. Gaandeweg kom ik er achter dat ik Jezus nog veel meer nodig heb om überhaupt vader of echtgenoot te zijn. Nu ik dit doe, ga ik anders kijken. Meer met de verwachting: wat zal Christus nu van me vragen, of waar wil Hij me voor gebruiken? Hij blijkt op veel meer plaatsen te zijn, dan ik eerst zag. Soms is dat vertroostend, vaak ook confronterend. Alleen door te luisteren naar wat Jezus van ons vraagt, zul je Hem leren kennen. Alleen door je leven te zien als het volgen van Jezus, zul je Hem herkennen op de plaatsen en momenten waar je Hem eerder niet zag. Alleen wanneer je ‘jezelf laat kruisigen’, komt er ruimte voor de opstandingskracht van Christus. De mate waarin je Hem kent, bepaalt goeddeels wat je van Hem kunt uitdelen.

Tijding • maart 2014

Alleen door je leven te zien als het volgen van Jezus, zul je Hem herkennen op de plaatsen en momenten waar je Hem eerder niet zag.

Ontvangen De roeping draagt overigens in hoge mate een geheim met zich mee dat niet organiseerbaar is. Het meeste leren we namelijk van wat Jezus Christus zelf bewerkt, zonder dat we het in de hand hebben. Tijdens de tweedaagse conferentie van de IZB zagen we een filmpje over een auberginekweker. Hij vertelt daarin dat hij om aubergines te kweken in zijn kas, de planten moet ‘plagen’. Hij vermindert de voedseltoevoer van de plant om hen te prikkelen om over te gaan van vegetatieve groei (de bladeren en de stengels) naar generatieve groei (de vruchten). Wanneer we ons richten op het volgen van Jezus in ons leven, zal Hij de omstandigheden zo gebruiken dat we vruchten gaan dragen. Hij laat alles meewerken ten goede. Sjaak van den Berg Met dank aan Arjan Markus, Sake Stoppels, Christiaan Cevaal en CorBert de Rooij. Naar aanleiding van de IZB-tweedaagse in Elspeet, 23 en 24 januari 2014.

Voor de goede orde?

column

p de meeste zondagen klus ik links en rechts nog wat bij in gemeenten in een straal van zo´n 30 kilometer rond Rotterdam. Dat doe ik nu al zo´n tien jaar. De dienst wordt traditiegetrouw in een consistorie voorbereid door een gebed van

de ouderling. Mij is opgevallen dat een van de meest voorkomende zinnetjes uit deze ‘consistorie-gebeden’ als volgt klinkt: ´mag de dienst in goede orde en rust verlopen´.

Het is me een raadsel 1) waar dit gebed vandaan komt, 2) waarom al die ouderlingen in zo veel plaatsen zo´n eenstemmigheid hebben op dit punt en 3) waarom hier zo vasthoudend om gebeden wordt. Punt 1) en 2) wil ik even laten voor wat het is, maar punt 3) wil ik oppakken. Laten we wel wezen, in de hervormd-gereformeerde kringen waar ik diensten leid, zijn de diensten bijzonder ordelijk en deze orde staat vaak al heel lang (muur)vast. Soms krijg je de indruk dat mensen makkelijker afwijken van hun geloof dan van deze orde…. Het is me in die tien jaar nog nooit gebeurd dat een dienst niet in de vooraf bedachte orde verliep en het ging er verder ook alleszins rustig aan toe (op sommige al te enthousiaste orgelbespelers na). De gemeenteleden gedragen zich ook voorbeeldig ordelijk en rustig. Deze ‘consistoriegebeden’ worden in de diensten waar ik aanwezig ben dus altijd verhoord. Maar we maken het de Hoorder der Gebeden ook niet heel moeilijk maken om deze gebeden ‘voor de goede orde’ te verhoren…. Wat wel gezegd moet worden - menig ouderling dankt na de dienst weer netjes ´dat de dienst in orde en rust is verlopen´. Nu zijn er wel meer dingen die ik niet begrijp, maar waar ik toch geen enkele moeite mee heb (snoep eten tijdens de dienst bijvoorbeeld). Maar met dit gebed krijg ik inmiddels wel moeite. Want er wordt vaker gebeden om ´orde en rust´ dan dat er gebeden wordt dat mensen – om maar iets te noemen – radicaal veranderen. Terwijl dat me meer iets lijkt voor een gebed ter voorbereiding van de dienst. Daar heb je echt de Geest van Boven voor nodig! Ik twijfel niet aan de goede bedoelingen van de ouderlingen die ik tegenkom. Ik vermoed dat het zo’n zinnetje is die bij de gebruikelijke bewoordingen is gaan horen en zo erg is dat misschien toch weer niet. Maar toch vrees ik met grote vreze. Als ouderlingen al niet meer krachtig bidden dat mensenlevens op hun kop gezet worden, de machtige werking van de Geest ervaren zal worden, een heilige onrust bij zondaars gaat komen, etc. dan zal het gemiddelde gemeentelid dat waarschijnlijk ook niet doen. En ik wil me ook niet neerleggen bij situaties waar het hoogst haalbare ‘een dienst in goede orde’ is. Ik hoop dat er meer gebeurt in onze samenkomsten. Immers, als het christelijke samenkomsten zijn, dan hebben ze als het goed is iets van Jezus Christus. Hij bracht ook de nodige (heilige) onrust en bij hem vonden levensveranderende dingen plaats. Zou dat dan bij christelijke samenkomsten niet ook moeten gebeuren? Wat zou er niet kunnen gebeuren als we met meer verwachting om grotere dingen gingen bidden? Zou God ons dan wellicht veel meer willen geven dan ‘een dienst in orde en rust’? Laten we het hopen en bidden!

Niels de Jong, missionair predikant te Rotterdam-Centrum www.noorderlichtrotterdam.nl maart 2014 • Tijding

Wie had durven voorspellen dat een nieuwe Christelijke Dogmatiek binnen een maand zou moeten worden herdrukt? Al even verrassend was de grote belangstelling voor de IZB-leeskringen voor predikanten rond dit vuistdikke boekwerk van de VU-theologen dr. Gijsbert van den Brink en dr. Kees van der Kooi. Wat is er vanuit missionair perspectief te zeggen over de geloofsleer?

Een geloofsleer

die uitnodigt

tot gesprek In totaal hebben al zo’n 60 predikanten uit de breedte van kerkelijk Nederland zich onder leiding van dr. Wim Dekker met die vraag beziggehouden. Dit najaar start nog weer een groep, met vijf maandelijkse middagbijeenkomsten. Dekker: ‘Dit boek leent zich uitstekend voor een gesprek over de geloofsleer. De auteurs typeren hun werk als ‘loyaal orthodox’. Dat klinkt toegankelijk en dat is het ook, veel meer dan de andere dogmatieken die we kennen in de gereformeerde orthodoxie. Van den Brink en Van der Kooi staan in de traditie van de grote concilies van de Vroege Kerk. Ze zijn dankbaar voor wat ons is overgeleverd en gaan ermee in gesprek. Zonder meteen elke letter van de traditie klakkeloos over te nemen, zoeken ze naar een eigentijdse vertaling. Vanuit missionaire optiek vind ik het waardevol dat ze de onvanzelfsprekendheid van geloven serieus nemen. Ze gaan er niet vanuit dat lezers op voorhand aannemen dat iets waar is ‘omdat het in de Bijbel staat’. Anders dan de meeste dogmatieken van gereformeerde snit begint de Christelijke Dogmatiek niet bij de Bijbel. Die komt pas in hoofdstuk 13 aan bod. ‘Ze beginnen meer bescheiden. De openbaring van God in de natuur, in de geschiedenis, in de woorden van de

Tijding • maart 2014

profeten. Illustratief is hoofdstuk 5 ‘Waarom komt U ons hinderen?’, over openbaring. Dat hoofdstuk begint met een ervaringsverhaal van iemand die via een droom een ontmoeting met God kreeg en zo de Bijbel op het spoor kwam. Zo’n ‘aanvliegroute’ is gedurfd. Het is ook kwetsbaar, want het roept allerlei vragen op: Hoe onderscheid je visioenen van inbeelding? Er zijn zoveel mensen die zeggen iets met God te hebben….Wat is het criterium?’ Maar op deze, en veel andere plaatsen laten de auteurs wel merken dat ze de moderne mens kennen. Aan het begin van elk hoofdstuk is een paragraaf ‘om erin te komen’ opgenomen: een fragment uit een film of uit moderne literatuur, een paar gespreksvragen om aan te knopen bij de ervaringswereld van de lezer. Vervolgens wordt dan belicht waar deze ‘matcht’ met, of juist haaks staat op het onderwerp dat ze aansnijden.’ Is het een apologetische dogmatiek? ‘Het leest als een uitgebreide ‘oriëntatiecursus christelijk geloof’. ‘Het is zeker geen rationele apologetiek, eerder een relationele. De toon is die van de verwondering, geraakt te zijn door deze God. Het leest daardoor als een getuigenis of een preek, waarin je wordt uitgenodigd om in de beweging van God te gaan staan, in de wind van de

‘Zeg je dat nu omdat het je zo geleerd is, of méén je het?’

Hoe verliepen de bijeenkomsten? ‘Het waren spannende gesprekken, waarbij lastige vragen niet uit de weg gegaan werden. En als gespreksleiding zoek je natuurlijk steeds naar het springende punt. Zo van: ‘Zeg je dat nu omdat het je zo geleerd is, of méén je het?’

Geest die in alle waarheid leidt. De auteurs proberen het

De ervaringen hebben geleerd dat het boek zowel voor steile orthodoxen als meer liberale gelovigen waardevol

Woord en onze hedendaagse context op elkaar te betrekken. Dat doen ze ontspannen en blijmoedig. Dat geeft

is. Dat komt door de kern: de ontmoeting met de levende God, die zich openbaart en die wij van onze kant in gebed

het boek iets lichtvoetigs.

kunnen ontmoeten. Eigenlijk is het een heel bevindelijke

Veel predikanten gaven aan dat de lezing hen had bemoedigd of getroost; sommigen omschreven het zelfs

dogmatiek. Beide groepen lezers worden meer naar het midden getrokken. De orthodoxe predikanten worden wat uit hun gesloten bastion gehaald. De meer liberalen

als een bron van vreugde. Dat kan ik meevoelen. Pas in tweede instantie volgt dan de reflectie: ben ik het ermee eens? Dan herlees je de tekst ook anders: waar vallen de beslissingen? Welke keuzes zijn gemaakt? Dan blijkt deze dogmatiek op punten onhelder. Is het openbaringsbegrip niet te vaag? Wordt het genoeg afgebakend ten opzichte van algemeen menselijke religie? Voor wie van scherpe standpunten houdt, is het dan waarschijnlijk te vervagend.’

vragen zich bij het boek af of ze niet te veel hebben ingeleverd. De eersten ontdekken dat je behoorlijk orthodox kunt blijven en toch in gesprek kunt gaan met onze cultuur. Je hoeft niet zoveel op te geven als je altijd vreesde. De anderen keren wat op hun schreden terug. Zoals een predikant tegen me zei: ik ben van middenorthodox weer loyaal orthodox geworden.’

Waarom biedt een missionaire organisatie als de IZB zo’n kring aan? ‘Net als in veel Areopagus-cursussen gaat de leeskring in op de ‘vertaalslag’ waar predikanten wekelijks voor staan: Hoe kun je de grote woorden van de dogmatiek – drieeenheid, de Godheid van Jezus, verzoening door voldoening, etc. - zo over het voetlicht brengen dat het moderne hoorders raakt? Je kunt je preek larderen met allerlei voorbeeldjes, maar voor je gevoel blijf je toch met een paar harde brokken zitten waar kerkgangers hun tanden op stuk bijten. Hoe kun je de geloofsleer zo communiceren dat de woorden landen in de ervaringswereld van mensen? Deze dogmatiek doet een waardevolle poging. Dat lukt in het ene hoofdstuk beter dan in het andere. In de uiteenzetting van de scheppingsleer wordt sterk rekening gehouden met het dominante evolutionistische wereldbeeld. Ook als daarmee wezenlijke noties onder spanning komen te staan, kiezen ze toch voor dit wereldbeeld, omdat ze anders buiten de tijd komen te staan. Ze doen niet net als Voetius indertijd, die honderd jaar na Copernicus nog schreef alsof er geen ‘wending’ had plaatsgevonden. Niet dat ze een knieval maken voor de wetenschap, maar om de boodschap van de Bijbel in déze tijd te communiceren kiezen ze er bewust voor om aan te sluiten bij gangbare beelden. Opvallend is wel dat ze dat in de scheppingsleer wél doen, maar bij de eschatologie, de leer van de laatste dingen, merk je daar weinig van. Bij de schepping rekenen ze wel met inbreng vanuit de wetenschap, maar allerlei inzichten over het einde der tijden schuiven ze terzijde. Dan beperken ze zich tot een traditionele visie op de wederkomst.’

Nieuwe leeskringen De ‘leeskring voor predikanten’ blijkt een aantrek kelijke werkvorm, die in een behoefte voorziet, zoveel is wel duidelijk na de series gesprekken over de Christelijke Dogmatiek. In het najaar begint dr. Wim Dekker opnieuw een serie over de dogmatiek. Daarnaast start ook een nieuwe leeskring: vijf maandelijkse middagbijeenkomsten, over drie recente boeken die gaan over de betekenis van het christelijk geloof in deze tijd. Het gaat om: Zoeken naar God (in het Engels: ‘Patience with God’, van de Tsjechische priester/ hoogleraar Tomás Halik; Dekker schreef een introductie bij de vertaling), Zo zou je kunnen geloven (Maarten Wisse) en het laatste deel van de Veluwe-trilogie van Henk Vreekamp: Als Freya zich laat zien. Predikanten die belangstelling hebben voor de kringen, kunnen meer informatie krijgen via areopagus@izb.nl

maart 2014 • Tijding

boek handel

Balans in je leven

Zorgen voor anderen Hoe mantelzorgers in balans blijven

14,90

Kees Roest, Nico van der Voet, e.a. ISBN 9789023920298

Zorgen voor een ander bij wie je persoonlijk betrokken bent, is een mooie taak. Je kunt naar de ander luisteren, er voor hem zijn en praktische zorg verlenen in moeilijke tijden. Maar ook al zijn mantelzorgers nog zo vol goede moed begonnen, soms kan de zorg te intensief zijn en wordt het een zware last.

’t Is uit! Omgaan met liefdesverdriet Nico van der Voet ISBN 9789023926696

12,50

Dit boek erkent liefdesverdriet. Het biedt inzicht in het proces van verwerking. Het geeft handvatten om door te gaan. Er is leven na de breuk!

Geloof en je werk Margriet Westers ISBN 9789023927426

PUUR! In balans Rust & Ruimte in je leven Janneke de Leede ISBN 9789043522243

Tijd met God vinden is soms best lastig. Hoe vind je balans tussen je werk en je geloofsleven? Kun je God ontmoeten in je werk? En welk doel heeft God met jou op je werk? Margriet Westers bespreekt praktische voorbeelden van Bijbelse personen zoals Ester, David en Marta, en inspirerende christenen zoals Benedictus en Johannes Calvijn. Zij bieden verrassende inzichten over hoe je in je dagelijkse bezigheden God kunt eren.

9,99

12,95 Janneke de Leede gaat in Puur! in balans op zoek naar manieren waarop vrouwen met een overvolle agenda en druk sociaal leven rust en balans kunnen vinden. Slechts een enkeling slaagt hierin: zij zijn een inspiratiebron voor anderen: minder = meer. Voor christenen geldt daarbij dat juist ook in de Bijbel aanknopingspunten zijn te vinden voor meer rust en ruimte in het leven.

Waardevol leven Een praktische handreiking bij medisch-ethische keuzes Geloven is gezond - Zingeving en geloofsgroei in hulpverlening en pastoraat Margreet de Vries –Schot ISBN 9789023922780

Dr. R. Seldenrijk ISBN 9789058817310

17,50 18,90

In de spreekkamer van huisarts en hulpverlener zijn geloof en levensbeschouwing vaak taboe. Het onderwerp wordt vermeden of de invloed van geloven op de behandeling wordt bestreden. Margreet de Vries-Schot voert in dit boek een pleidooi om religie juist wel ter sprake brengen in de hulpverlening. Geloof is bepalend voor je identiteit en je relaties, en hoop, liefde, vreugde, verbondenheid en vervulling kunnen een grote rol spelen in het genezingsproces. Boekencentrum POD

Elke dag opnieuw sta je voor tientallen keuzes. In veel gevallen gaat het om relatief kleine zaken. Maar soms loop je op tegen vragen die een grotere impact hebben op je leven. Ze confronteren je heel bewust met de vraag wat ‘goed’ is. Bij dilemma’s rond ziekte en gezondheid speelt deze vraag vaak een grote rol. Vanuit een christelijke levensvisie wordt op de vragen ingegaan en worden medisch-ethische argumenten gegeven zodat een ieder een afgewogen beslissing kan nemen. Zo wil het boek een praktische handreiking geven bij het maken van medisch-ethische keuzes. Buijten&Schipperheijn

Aantal

Bestelbon

X 9789023920298 Zorgen voor anderen Kees Roest, Nico van der Voet, e.a. (e 14,90) X 9789043522243 PUUR! In balans Janneke de Leede (e 12,95) X 9789023922780 Geloven is gezond Margreet de Vries –Schot (e 18,90) X 9789023926696 ’t Is uit! Nico van der Voet (e 12,50) X 9789023927426 Geloof en je werk Margriet Westers (e 9,99) X 9789058817310 Waardevol leven Dr. R. Seldenrijk (e 17,50)

Naam

Bestellen via www.kameel.nl of via het opsturen van deze bon naar Het Boekpunt Dorpsstraat 51 3881 BB Putten

Straat en huisnummer Postcode Woonplaats Telefoonnummer E-mailadres

Ja, ik ontvang graag de gratis digitale nieuwsbrief van Kameel.nl

Boekhandel IZB-Ark is geschiedenis Vrijdag 10 januari sloot boekhandel IZB-Ark haar deuren. Bij de teleurstelling over de onvermijdelijke beslissing was er ook een lichtpuntje: de christelijke boekhandel Het Boekpunt uit Putten was bereid om de verplichtingen ten aanzien van de circa honderd boekentafels over te nemen. ‘In 2013 is koortsachtig geprobeerd om de zaak te redden, maar de gesprekken met overnamekandidaten bleven helaas zonder resultaat’, zei directeur Louis Wüllschleger in een korte toespraak, tijdens de laatste verkoopdag van IZB-Ark. ‘Toen in december duidelijk werd dat we op een doodlopende weg waren beland, hadden we geen andere keus dan de boekhandel te beëindigen.’ De inzet van de medewerkers is groots geweest, maar ook dat heeft de boekhandel niet kunnen redden. Op de laatste verkoopdag waren veel boekentafelhouders naar Amersfoort gereisd om nog met korting inkopen te doen en afscheid te nemen van het personeel. Het was de afronding van een tijdperk: één van de aanwezige boekentafelhouders kon zelfs rekeningen laten zien van 37 jaar geleden. In veel opzichten had de bijeenkomst in de stampvolle zaak het karakter van de reünie, waarin tijdens een broodmaaltijd mooie herinneringen werden opgehaald. Verspreiding van goede lectuur was één van de motieven waarom de missionaire organisatie IZB ooit een boekhandel begon. Naarmate de verkoop zich uitbreidde, sprong ook een ander motief in het oog: de netto-opbrengst van de verkoop kwam ten goede aan het evangelisatiewerk. In de bloeiperiode kon van de winst minstens één evangelist worden aangesteld, memoreerde bestuursvoorzitter ds. Johan Tekelenburg. Ontwikkelingen als ontlezing en digitalisering hebben bijgedragen aan veranderingen in de markt. Uiteindelijk hebben de hoge kosten de IZB-Ark boekhandel de nekslag gegeven. ‘Moeilijke maanden liggen achter ons’, zei Tekelenburg. ‘We voelen de pijn van degenen die hier werkzaam waren, in het bijzonder van hen die nog geen andere baan hebben.’ In de loop van januari werd bekend

Wouter de Pater (links) en Arjo Klapwijk runnen samen met hun echt genoten Vrouwke en Esther ‘Het Boekpunt’ in Putten, met de webshop www.kameel.nl

dat twee personeelsleden aan de slag konden bij Het Boekpunt in Putten. Dankzij Het Boekpunt kon niet alleen de continuïteit van de boekentafels worden gewaarborgd, de onderneming nam ook andere contractuele verplichtingen op zich. Mede om dat waar te kunnen maken, heeft Het Boekpunt de voorraad en de webshop overgenomen. De webshopnaam IZB-Ark.nl is vervangen door www. kameel.nl. Klanten die de oude naam nog gebruiken worden automatisch doorgekoppeld. ‘Voor de ruim 100 boekentafelhouders zal de sluiting van IZB-Ark geen verandering in de werkwijze met zich mee brengen. Financieel zullen ze er geen nadelige gevolgen van ondervinden’, zegt Arjo Klapwijk van Het Boekpunt. ‘De boekentafels ontvangen net als bij IZB-Ark een subsidie. Het staat hen vrij om die te besteden aan de onkosten of om die te doneren aan het missionaire werk van IZB en/of Ark Mission. Daarnaast zal er nog een extra afdracht plaatsvinden naar het missionaire werk van beide missionaire organisaties, gekoppeld aan de omzet van de boekentafels.’

maart 2014 • Tijding

Lef om in de spiegel te kijken Het heeft veel weg van een tv-uitzending met verkiezingsuitslagen. Een voor één schieten de staafdiagrammetjes over het scherm. De mensen in de zaal kijken belangstellend hoever de grafiekjes oplopen. Een Quick Scan van de IZB vraagt lef van een gemeente. Je moet in de spiegel durven kijken.

Een stuk of veertig leden uit twee wijkgemeenten in

Tijdens een eerdere bijeenkomst hebben de Hattemers

Hattem werken mee aan het onderzoek; het zijn ambtsdragers en ‘gewone’ gemeenteleden, in diverse leeftijden. Als onderdeel in de bezinning op missionair gemeente-zijn hebben ze zich onderworpen aan een onderzoek. In een paar vragenlijstjes vier aspecten onder

de lijsten ingevuld en is een eerste indruk gegeven van de resultaten. De wijkgemeenten hebben bepaald geen

de loep genomen die van belang zijn voor het missionaire karakter van de gemeente. Het gaat over gemeenteleden (‘Spreken ze weleens met andersdenkenden over hun geloof? Zijn ze betrokken op mensen in hun omgeving?), over de gemeenschap (‘Is het een plek om te groeien in geloof? Krijgen gaven en talenten een kans?’) over het gezicht van de gemeente (‘Welk beeld hebben buitenstaanders: uitnodigend of naar binnen gekeerd?) en over het geloof (‘Is er passie voor missie?’).

negatief zelfbeeld. Met een gemiddeld cijfer boven de 7 geven ze zichzelf een rapport waarmee ze kunnen thuiskomen… Maar deze tweede sessie is pittiger, want nu komen vragen op tafel waar de meningen nogal verdeeld over zijn. En nu gaan ze met elkaar in gesprek over thema’s, die de gemoederen blijkens de uitslag, het meest bezighouden. Netwerk Hattemers zijn niet van die praters, zegt de volksmond. Saksen. Stug. Maar dat valt reuze mee, althans vanavond. De werkvorm bevordert dat de aanwezigen loskomen. Er wordt een stelling gelanceerd, waarna ze letterlijk positie moeten kiezen in één van de hoeken van de zaal, afhankelijk van hun opvatting: uitstekend, goed, matig, of slecht. De avond is amper een half uur oud of er wordt met veel betrokkenheid van gedachten gewisseld. ‘We hebben het wel vaak over de kerk en de dominee’, zegt een oudere vrouw, ‘maar wanneer gaat het nu over ons gelóóf? Dan heb ik het nog niet eens over het gesprek met mensen buiten de kerk. We spreken weinig met elkaar over wat er in ons hart leeft. Dat moeten we leren. Als we dat in de kring van kerkleden niet doen, waar dan wel?’ ‘Eerlijk gezegd kom ik weinig niet-gelovigen tegen. Ze zitten gewoon niet in mijn netwerk.’ ‘Ik heb altijd respect gemerkt als ik in militaire dienst, of later in mijn werk een moment stilte vroeg vóór het eten, zegt iemand. ‘Zulke momenten waren nogal eens aanleiding voor een gesprekje.’ ‘Ik zal er niet snel zelf over beginnen’ zegt een derde. ’Maar als er vragen komen, ga ik die niet uit de weg.’

‘Dat klinkt me te negatief en te passief. Maar ik herken het wel. De verlegenheid, hè. Bang om met een mond vol tanden te staan bij lastige vragen.’ ‘Als Christus ons alles, dan zouden we daar toch enthousiast over kunnen zijn?’ ‘Ja, we zijn overal vol van en praten een hele avond, maar wanneer gaat het over wat je echt beweegt?

‘Als Christus ons alles, dan zouden we daar toch enthousiast over kunnen zijn?’

Vergelijk het eens met voetballen. Daar gaan avonden aan heen en we kunnen er uren over praten…’

komenen worden allemaal bezocht,

Stilte

we wel hoeveel eenzaamheid er binnen de gemeente is? Hoeveel ouderen klagen dat ze nooit iemand zien?

Een van de aanwezigen vertelt hoe hij een keer in een zakelijk gezelschap stilte vroeg om te bidden voor de maaltijd. ‘Dat was geen probleem. Er werd verder niet over gesproken. Twee dagen later werd ik gebeld door een van de aanwezigen, die zei: “Dat is mij thuis ook geleerd. Ik ga er weer mee beginnen.”. Ik had geen woord gezegd, toch had het getuigenis betekenis.’ ‘Je moet het gesprek over geloven oefenen’, zegt een vrouw. ‘Daarvoor ga ik naar de bijbelkring. Dat helpt me in het gesprek met niet-gelovigen.’ ‘Ik vind dat jullie maar makkelijk praten’, zegt een man. ‘Ik heb in het Westen gewerkt, in Amsterdam. Probeer daar maar eens een momentje te vinden om even te bidden voor je eten. Ze vloeken je stijf. Op een gegeven moment heb ik gedacht: ik kan er beter mee stoppen, want ik doe de Here er meer verdriet mee, dan dat dit goed is.’ Twijfel Een oudere vrouw zegt: ‘Het lastige vind ik dat ik zelf in de loop van mijn leven meer ben gaan twijfelen. Mijn geloof is abstracter geworden. Dat maakt het moeilijk, want wat wil je overbrengen? Twijfel? Dat lijkt me niet goed.’ ‘Wie bedoelen we eigenlijk met niet-gelovigen? Broeders en zusters die ooit meeleefden, maar nu zijn afgehaakt en vertrokken? Of mensen die nooit iets met Christus hebben gehad? Dat maakt voor mij wezenlijk verschil. Tegen afhakers kun je zeggen: we missen jullie!’ Het gesprek is openhartig en er klinken niet alleen maar sociaal wenselijke antwoorden. Voelen nieuwkomers zich snel thuis in de gemeente? – ook daarover lopen de meningen uiteen. ‘Het heeft bij mij wel een paar jaar geduurd’, zegt iemand. ‘Dat de drie wijkgemeenten rouleren over de kerkgebouwen werkt niet bevorderlijk. De ene keer is het dit liedboek, dan dat, de ene keer die vertaling, dan weer een andere. Door de wisselingen word je als nieuwkomer niet snel herkend. ‘Nieuwkomers mogen ook wel enige moeite doen, tenminste, degenen die elders al kerkelijk betrokken waren.’ ‘De nieuw-inge-

maar soms stellen ze contact niet op prijs…’ ‘Aandacht voor nieuwkomers in belangrijk. Maar weten

Interne zaken De vraag of de kerkdienst uitnodigend is, roept herinneringen wakker aan de meest recente zondag. De kerk-enschooldienst blijkt veel indruk te hebben gemaakt. De dominee kwam van de kansel, maakte een praatje met de kinderen, in de dooptuin. Er waren diverse kinderen die niet gewend zijn naar de kerk te gaan. En na afloop was er wat lekkers. ‘Je geeft ze het signaal dat ze serieus worden genomen. De dominee richtte zich speciaal tot ons. We horen er bij.’ Even later gaat het gesprek over de vraag in hoeverre het beleid van de gemeente daadwerkelijk is afgestemd op niet-gelovigen. Opvallend veel ambtsdragers geven aan dat dat niet het geval is. ‘Laten we eerlijk zijn’, zegt een ouderling: ‘We hebben onze handen vol aan interne zaken, variërend van het aantal predikantsplaatsen tot de liturgie in de eredienst. De blik naar buiten – dat komt er weinig van. Het is geen excuus, maar het wel de realiteit. De praktijk is weerbarstig. ‘Is het ook een kwestie van prioriteit?’, zegt een van de predikanten. ‘Zou het niet zo zijn dat interne zaken minder belangrijk worden, als we ons richten op de ander buiten de kerk?’

Een Quick Scan in uw gemeente? De praktijk wijst uit dat de Quick Scan, die de IZB heeft ontwikkeld, een goed middel is om met een brede vertegenwoordiging van de gemeente na te denken over bouwstenen voor missionair beleid. Als u meer wilt weten over de mogelijkheden van zo’n kortlopend onderzoek in uw gemeente, neemt u dan gerust contact op, via info@izb.nl of tel. 033-4611949.

maart 2014 • Tijding

Twee kandidaten voor IZB-bestuur Tijdens de ledenvergadering op 8 mei zal bestuursverkiezing aan de orde komen. Dit jaar zijn aftredend en herkiesbaar:

Martin van Dam

kunnen. We kwamen erop dat ds. Batenburg dit jaar het bestuurslidmaatschap neer zal leggen om in 2015 in de vacature van de voorzitter opnieuw bestuurslid te worden

prof. dr.ir. J.H. van Bemmel (Maarssen), drs. A.P. van der Kooij (Den

en vervolgens een aantal jaren voorzitter te zijn. Hiermee

Hoorn), dr. H. de Leede (Amersfoort), mevr. J.E. van Velzen-Ver-

bestuur verwacht worden. Tegelijk is zo D.V. in mei 2015 in de vacature van voorzitter voorzien en wel door iemand, die heel bekend is met wat binnen de IZB speelt.

maas (Harderwijk) en ds. J. van Walsum (Alblasserdam). Met dankbaarheid kunnen we melden dat vier van hen zich herkiesbaar stellen. Dr.ir. van Bemmel gaf te kennen vanwege zijn leeftijd zich niet herkiesbaar te

respecteren wij de statuten. Dat mag uiteraard van het

We zijn dankbaar dat ds. Batenburg bereid is dit te doen. Om hem in de tussentijd goed op de hoogte te houden wil het bestuur hem voor dit tussenjaar als adviseur van het bestuur benoemen. Zo kan hij de vergaderingen

stellen. In zijn vacature hebben we dr. J. van den Born (Eelderwolde) bereid gevonden zich kandidaat te stellen.

meemaken. Voor de vacature van ds. Batenburg hebben we ds. M.

Dr. van den Born is hoofd van een onderzoekslaborato-

van Dam (Hagestein) bereid gevonden zich kandidaat te

rium binnen het Universitair Medisch Centrum Groningen en als universitair hoofddocent verbonden aan de Rijks Universiteit van Groningen. Als voorzitter van de kerkenraad is hij al jaren nauw betrokken bij het missio-

stellen. Ds. van Dam kent het missionaire werk van binnenuit. Van 2006 tot 2009 was hij missionair werker in

naire werk vanuit de protestantse wijkgemeente Martinikerk in Groningen. We denken in hem een waardige opvolger van prof. van Bemmel te hebben gevonden en meteen een bestuurslid uit het noorden van het land.

De leden hebben het recht voor de voorgestelde kandidaten en de bestuursleden die zich herkiesbaar stellen tegenkandidaten bij het bestuur in te dienen. Tot drie weken voor de ledenvergadering, dus tot donderdag 17

Voorzitter Het bestuur heeft ook gesproken over de opvolging van de voorzitter, D.V. voorjaar 2015. Dan ben ik na 12 jaar bestuurslidmaatschap aftredend en niet herkiesbaar. Ds.

april, is er deze mogelijkheid. Indien de leden hiervan geen gebruik maken draagt het bestuur de genoemde personen aan de ledenvergadering voor. Wij danken de leden tegelijk voor

M.C. Batenburg (Gouda), sinds vorig jaar tweede voorzitter, is bereid mij op te volgen. Omdat hij op dat moment 11 jaar bestuurslid is, zou dat echter nog maar een jaar

de hervormde gemeente Sprang. Tegelijk krijgen we dan met hem een bestuurslid uit een jongere generatie.

het vertrouwen dat wij tot nu toe telkens ontvingen. Ds. M.J. Tekelenburg, voorzitter Jaap van den Born

IZB partner van ‘Leven uit de Bron’ ‘Gemeenteopbouw zonder geloofsopbouw is als een boom zonder wortels. Daar moet je niet veel leven van verwachten’, zegt Marius Noorloos. De emeritus-predikant schreef in 1993 een boek dat voor veel kerken(raden) inmiddels tot zegen is geweest, ‘Leven uit de Bron’. Terwijl de achtste druk in voorbereiding is, tekende de IZB een overeenkomst om het materiaal te gaan gebruiken in gemeenten. ‘Veel kerkenraden nemen ons in de arm om gedurende een half jaar of langer met elkaar op te trekken in de

Tijding • maart 2014

bezinning op missionair werk’, zegt Jurjen de Groot, programmamanager Missionaire Vorming, over de achtergrond van de overeenkomst. ‘De IZB legt in haar werk de focus op ‘discipelschap’. Daarbij gaat het om de kern van christen-zijn en gemeente-zijn. Wat betekent dat vandaag in onze context? ‘Leven uit de Bron’ is een beproefde methode om met kerkenraden en gemeenteleden het geloofsgesprek te voeren en vandaaruit te komen tot beleid.’ Zie voor meer informatie www.izb.nl

column

Oefening in vertrouwen Vertrouwen is iets kostbaars.

Colofon 76e jaargang nr. 1 – maart 2014

Je kunt het niet afdwingen. Je verliest het sneller, dan dat je het terugkrijgt. Vertrouwen op God, in mensen, in een situatie. Je hebt het nodig om zelf trouw, betrouwbaar, te zijn. Op heel veel terreinen speelt de vraag naar vertrouwen: gezondheid, werk, in de gemeente. Het vraagt om oefening. Deze maanden kom ik daar opnieuw achter. In de afgelopen jaren heb ik met vallen en opstaan ervaring opgebouwd met leren vertrouwen. Het kwijtraken en weer terugvinden. Op papier komen de woorden bij mij wel tamelijk vlot, maar in het spreken is dat een heel ander verhaal. Tenminste dat was het altijd, tot zo’n 12 jaar geleden. Sindsdien zijn er goede fases en mindere waarin de spreekvaardigheid me tussen de vingers door glipt. Daartussenin ligt het gevecht om nieuw vertrouwen te krijgen en angsten te overwinnen. Dat zijn ook de periodes van het gevecht om zelf trouw te zijn aan mijn roeping.

Sjaak van den Berg, Missionair predikant van wijkgemeente Martinikerk

Nu is er weer een heel ander terrein waarop ik vertrouwen moet leren. De lessen van spreken en stotteren laten zich niet zomaar overplanten.

in Groningen. Die geloofsoefening doet zich voor te midden van veel zegeningen in de gemeente. Er wordt bijvoorbeeld een prachtig, nieuw gebouw voor missionair-diaconaal werk gebouwd. We krijgen de mooiste plek in de wijk voor dit gebouw: het terrein van een speeltuinvereniging in het hart van de wijk. Daartussendoor speelt dat mijn contract met de IZB volgens afspraak na vijf jaar afloopt. Nu staat een nieuwe fase van drie jaar voor de deur. Zo’n transitie van het ene naar het andere project is spannend, hoewel het eigenlijk maar om 30% van mijn plek gaat en niet om heel mijn baan zoals geldt voor zoveel mensen tegenwoordig.

‘Een scheut onzekerheid confronteert me met een aantal basale vragen.’

Komt het financieel rond? Er wordt enorm hard gewerkt door vrijwilligers en door de IZB om dat voor elkaar te krijgen. Maar het contract loopt eerder af, dan dat het geld bij elkaar is. De IZB stelt zich loyaal op en neemt risico’s. Maar, uiteindelijk moet het geld er wel komen. Wat doe ik wanneer het niet lukt? Voor 30% een andere baan? Of helemaal een andere gemeente? Hoe gaat het verder? Een scheut onzekerheid dus, die me confronteert met een aantal basale vragen, en eerlijker gezegd, ook zwakheden. Wat betekent ‘vertrouwen’ nu echt voor mij? Of, trouw aan een situatie of roeping? Wat is mijn roeping nu? Te midden van een overvloed aan zegeningen voor de gemeente is er dus ook onzekerheid. Maar, zelfs dat hoeft niet het tegendeel van zegen te zijn. Het biedt een nieuwe kans om te oefenen in vertrouwen. En, wat is (jo)uw oefenterrein?

Tijding is een gratis kwartaaluitgave van de IZB – vereniging voor zending in Nederland en wordt toegezonden aan de leden. IZB-lidmaatschap: aanmelden bij de IZB. De contributie is e 10,- per jaar. Opzegging lidmaatschap voor 1 november. De IZB is een missionaire organisatie binnen de Protestantse Kerk in Nederland en stimuleert, adviseert en ondersteunt gemeenten en gemeenteleden in het evangelisatiewerk door middel van toerusting, materialen en missionaire werkers. Bestuur ds. M.J. Tekelenburg, voorzitter ds. R.F. de Wit, secretaris A.P. van der Kooy, penningmeester ds. M.C. Batenburg prof.dr.ir. J.H. van Bemmel mw. drs. Z.A. Jansen-Smit dr. H. de Leede ds. A. van Lingen mw. J.E. van Velzen-Vermaas ds. J. van Walsum Directie ds. L. Wüllschleger. IZB Johan van Oldenbarneveltlaan 10 3818 HB Amersfoort tel.: 033-4611949 e-mail: info@izb.nl internet: www.izb.nl ING: 980 980 Rabobank: 30 22 06 191 IBAN: NL26 RABO 0302 2061 91 BIC: RABONL2U Uw steun Steun de zending in Nederland door uw gebed, uw IZB-lidmaatschap, uw gift en door al uw boeken te bestellen bij de IZB-boekhandel: www.izb-ark.nl, tel. 033-4613225. U kunt de IZB ook op laten nemen in uw testament. Graag willen wij u helpen om dat te regelen. U kunt hiervoor vrijblijvend een afspraak maken met Stefan Poldervaart 0683697407 of s.poldervaart@izb.nl Redactie Sjaak van den Berg Koos van Noppen Foto’s Cover, pag 4, 5, 14: Sjaak Boot Overige foto’s: IZB Overname artikelen Overname van artikelen is toegestaan met bronvermelding.

maart 2014 • Tijding

Staafdiagrampuzzel Deze keer een puzzel in de vorm van een staafdiagram. Staafdiagrammen worden gebruikt door mensen die onderzoek doen. Onderzoekers zetten de antwoorden van vragen dan in zo’n overzicht. De IZB gebruikt ook wel staafdiagrammen bij de Quick Scan. Met de Quick Scan kunnen ze onderzoeken of gemeenteleden bijvoorbeeld zending en evangelisatie belangrijk vinden. Je kunt er in deze Tijding ook iets over lezen. In Hattem hebben verschillende mensen meegedaan met zo’n Quick Scan. Het juiste antwoord mag je opsturen naar IZB,

Johan van Oldenbarneveltlaan 10, 3818 HB

Amersfoort of mail naar g.vandebeek@izb.nl. Misschien heb je wel een prijs! 19

t 9

n 14

m 4 8

n 20

k 13

7 16

t 17

Oplossing:

open

indruk

zaal

letter

uitkomst

cijfer

praten

werkvorm

kring

vragen

QuickScan

thema

gesprek

resultaat

denken

allemaal

bijeenkomst

Hattem

meningen

enthousiast

De oplossing van de puzzel vind je door de juiste letters bij de juiste cijfers te plaatsen. Succes!

t zijn En di aars... nn de wi

Je ziet hieronder 21 woorden staan. Het is de bedoeling dat je die op de juiste plaats invult in het staafdiagram. Let op: Je moet daarbij van beneden naar boven schrijven. Dat doen onderzoekers nl. ook als ze antwoorden opschrijven. Om je te helpen zijn al hier en daar wat letters ingevuld.

stelling

De oplossing van de vorige puzzel was: evangelist in Huizen. Er kwam een hele ris inzendingen, kaarten, brieven en emails. De volgende puzzelaars kunnen een boekenbon tegemoet zien: Hester Bos, Berkenwoude Merle Eggen, Hooge Hexel Maarten Hartkoren, Sliedrecht Othniël de Jong, Krimpen a/d IJssel Alyssa Korevaar, Papendrecht Guus Terlouw, Goudriaan

Proficiat!