tijding. Ledenblad van de IZB, jaargang 79, nr. 3
Lessen uit pionieren: 'Vitamine G' in Hilversum Nader kennismaken: missionair werker Fred Kappinga De Dabarzomer van 2017
De strategische pauze COLUMN
En, vakantie achter de rug? Weer ondergedoken in het werk? ‘n Vraagje: Hoe staat het met uw white space? Deze zomer viel me weer op hoe langzaam ik afstand neem van de drukte van het voorbije seizoen. Het duurde een paar dagen voordat er ruimte ontstond voor reflectie, heroriëntatie, nieuwe ideeën. Niet alleen in de vakantie heb ik die momenten nodig. Iedere keer neem ik me voor ze in te bouwen in mijn agenda. Want voor je het weet, ren je weer van het ene naar het andere agendapunt. In de paar weken die ik nu aan de slag ben, viel me op dat collega’s geregeld dezelfde verzuchting slaken. Tijdens een conferentie hoorde ik een toespraak over white space; een (seculiere) theorie over het nut van strategische pauzes tussen verschillende activiteiten. Een pas op de plaats voor bezinning, analyse en koersbepaling. Ik moest denken aan de kerkenraden waar ik bijna wekelijks mee optrek. Wat zou er gebeuren als ze wat white space zouden inbouwen in hun agenda? Zou er meer ruimte komen voor geestelijk leiderschap? Hoeveel white space zit er in een doorsnee-kerkdienst? En in mijn dagritme? We hebben de neiging alles dicht te plannen, terwijl we verlangen naar open ruimte. We leggen ons helemaal vast, terwijl we juist gedijen bij meer vrijheid. Ik wens u dit seizoen meer white space toe. Strategische pauzemomenten. Oók om de antenne te richten op God en Zijn inbreng. Die ruimte heb ik besloten te claimen. Voor God. En mezelf. Jurjen de Groot, operationeel directeur www.whitespaceatwork.com
2
Jubileum ‘Jan van het Pand’ In augustus was Jan Waanders, missionair werker in Groningen, 12,5 jaar in dienst van de IZB. Hij begon zijn werk in ‘Het Pand’ dat indertijd was gevestigd in een oude verbouwde garage in de Padangstraat. In 2014 is het nieuwe onderkomen geopend. Het multifunctionele gebouw, pal naast de speeltuin, biedt dankzij meer dan 70 vrijwilligers de hele week door onderdak aan een breed scala activiteiten: kinder- en tienerclubs, sportactiviteiten, Alphacursussen, huiswerkbegeleiding, open maaltijden, activiteiten met en voor buurtbewoners. Sinds kort is er wekelijks op zondag een laagdrempelige samenkomst. ‘Jan-van-het-Pand’, zoals hij in Groningen bekend staat, blikt met verwondering terug. Door alle jaren heen is zijn ‘drive’ onveranderd: ‘Liefde voor Jezus Christus’ en passie voor kinderen.
IZB-Focus, nu ook voor kinderen en tieners Sinds begin van dit jaar nemen tien gemeenten in ons land deel aan een pilotproject van IZB-Focus; een intensief traject van missionaire toerusting. Na de zomervakantie is begonnen aan de derde module, over het thema ‘Jezus in jouw wereld’. Omdat Focus zich richt op de toerusting van de hele gemeente, is ook materiaal ontwikkeld voor kinderen en tieners. Er zijn werkboekjes geschreven voor groep 3-5 en 6-8, zodat de kindernevendienst, zondagsschool en kinderclub nu met dezelfde thema’s aan de slag gaan als de rest van de gemeente. Ook voor de tieners en jongeren zijn werkboeken gemaakt. Kijk voor meer informatie op www.izb-focus.nl
DAAR ZIJN
waar het donker is
en stinkt Missionair werker Fred Kappinga weet wat het is om ‘alles te hebben verkwanseld’.
Zondag 20 augustus 2017 staat goudomrand in de biografie van missionair werker Fred Kappinga. ’s Ochtends werd hij bevestigd tot ouderling met een bijzondere opdracht, ’s middags bediende hij voor het eerst het avondmaal. In het inloophuis ‘De Bron’ in Rotterdam-Rubroek trekt hij op met veel wijkbewoners van wie het leven totaal uit de rails is gelopen. ‘Ik wil juist daar zijn waar levens kapot zijn, waar het donker is en stinkt.’ Hij weet zelf als geen ander wat het is om ‘een uitzichtloos geval’ te zijn. “Mijn leven was een beerput’.
‘Deze vrouw’, zegt Fred en hij wijst op een van de foto’s aan de wand van zijn kantoortje in ‘De Bron’, ‘kwam hier zeven jaar geleden voor het eerst binnen. Een leven vol problemen, als gevolg van de verslaving van haar man en haar zoon. Dreigende huisuitzetting, afgesloten van gas, water en licht. Psychisch dreigde ze er helemaal onderdoor te gaan. We zijn in gesprek gegaan, we hebben schuldsanering aangevraagd. Ze merkte dat ze hier gewaardeerd werd als mens. Daardoor bloeide ze op. In dat proces kwam ze tot geloof en een paar jaar geleden is ze gedoopt. Dat was een feest. Ze is nu een van de vaste bezoekers, zingt in het koor en rijdt op haar scootmobiel door de wijk om buurtbewoners met flyers uit te nodigen voor onze activiteiten. De vrouw is een van de vele wijkbewoners ‘met een enkeltje richting de afgrond’, die in ‘De Bron’ de weg terug vonden. ‘Het is een zegen om daar een schakeltje in te mogen zijn’,
3
'Door deel uit te gaan maken van de gemeenschap ontdekken mensen dat ze van waarde zijn, voor God en voor elkaar’ zegt Fred. Elke keer als hij getuige is van zo’n proces, kan het niet anders of hij denkt aan de inktzwarte bladzijden in zijn eigen leven. Dubbelleven Op het eerste gezicht was er lange tijd geen vuiltje aan de lucht. Fred groeide op in een vrijgemaakt-gereformeerd gezin. Na zijn opleiding maakte hij carrière in de marketing, hij trouwde, kreeg kinderen, begon een eigen bedrijf, had een fraai huis en een mooie auto. ‘Alles liep op rolletjes. Maar diep in mij was er altijd een stemmetje: ‘Is dit het nou?’ Soms dacht ik: was ik nu maar niet met dat akelige geloof opgegroeid, dan kon ik onbekommerd genieten. Je haalt een grote klant binnen en je zet je zinnen op een nog grotere klant. Je maakt een verre reis en de volgende keer wil je nóg verder. Achteraf zie ik dat continu bezig was met het zoeken naar erkenning en bevestiging.’ Het lijntje met de kerk was soms dun, al veranderde dat toen de kinderen geboren werden. In een opwelling besloot Fred in te gaan op het verzoek om ouderling te worden, ‘hoewel je in mijn leven niet kon spreken van persoonlijk geloof, bidden en bijbellezen’. Maar wie wist dat? Om maar te zwijgen over het dubbelleven dat hij leidde. ‘Hoeveel details moet je horen, om te weten hoe diep ik gezonken was? Ik was ouderling, maar ondertussen leefde ik er op los.’ Blijdschap De ontmoeting met een Alpha-cursusleider bracht een keerpunt. ‘Ik merkte dat hij een levend geloof had. Dat wilde
4
ik ook.’ Ik besloot ontheffing te vragen van mijn ambt en meldde me als cursist. ‘Die cursusleider stond midden in het leven en was enthousiast over Jezus. Na de cursusavonden dronken we een biertje in het café en tot mijn verbazing begon de cursusleider met de jongens achter de bar over het geloof. Voor mij waren geloof en het gewone leven altijd twee gescheiden werelden geweest. Tijdens het Alpha-weekend was er een moment van gebed. Ik was aan het eind van mijn latijn. In stilte heb ik het uitgeschreeuwd: ‘Jezus Christus, ik wil graag geloven, maar ik kan het niet!’ Op dat moment was het alsof er iemand het licht aandeed. Ik ervoer zijn aanwezigheid, zo reëel, zo overweldigend, ik spatte zowat uit elkaar van blijdschap.’ De ervaring zette zijn leven op z’n kop. ‘Als ik in de Bijbel las, kon ik bijna niet stoppen. Bidden werd werkelijk praten met God. Ik voelde een enorme drang om alle verkeerde dingen in mijn leven op te ruimen. ‘Is er iets niet naar uw wil, breng het aan het licht.’ De bekering bracht hem ertoe zijn dubbelleven op te biechten. ‘Dat is het moeilijkste dat ik in mijn leven heb gedaan. Dan ga je voor je gevoel door alle bodems heen. Ik heb aan den lijve ervaren wat het is om een uitzichtloos geval te zijn. Al het mooie dat me was gegeven, had ik verkwanseld. Maar dat is niet het einde van het verhaal. Als een verloren zoon kwam ik thuis bij de Vader. Hij sloot me in de armen. Ik hoefde niet een tijd op een strafbankje te zitten, maar werd in genade aangenomen. Aan de basis van mijn missionaire drive ligt die ontdekking. Ik wil mensen graag laten delen in die bevrijding: ook al heb je alle kansen in je leven verknald, er is een nieuw begin mogelijk.’ Geroepen Na zijn bekering raakte Fred betrokken bij diaconaal werk in Rotterdam. Naast het werk als marketeer volgde hij de deeltijd-opleiding Godsdienst Pastoraal Werk. Hij solliciteerde op de vacature voor diaconaal werker in ‘De Bron’, een
‘Het is voor mij overduidelijk dat God me hier wilde hebben’
parttime baan van 12 uur. ‘Ik voelde me ertoe geroepen en samen met mijn vrouw besloot ik ervoor te gaan, in vertrouwen op God. Het zou betekenen dat we 80% van mijn salaris zouden moeten inleveren. Niemand was van die beslissing op de hoogte. Maar tijdens de procedure vertelde ds. Henk de Graaff me dat zich een paar zakenmensen hadden gemeld die bereid waren te investeren in de opbouw van ‘De Bron’. Hun financiële ondersteuning maakte een uitbreiding van het contract mogelijk. Mede dankzij deze toezeggingen en de bijdragen van tien kerkelijke gemeenten in de regio heeft het college van diakenen van de Hervormde gemeente Rotterdam-Centrum ervoor gezorgd dat ik fulltime voor onbepaalde tijd kon worden benoemd. Als ik weleens twijfel in mijn werk hier, dan val ik terug op die wonderlijke manier waarop het toen is gelopen. Toen me bij de bevestiging tot ouderling werd gevraagd of ik geloof dat God zelf me tot deze taak geroepen heeft, kon ik daar met heel mijn hart ja op zeggen. Het is voor mij overduidelijk dat Hij me hier wilde hebben. Daarvoor heeft Hij me destijds bij de kraag gegrepen.’
Een keurige kerkbank is nooit mijn plek geworden. Ik moet denken aan mijn militaire dienst; ik was van de lichting ’89. Na de val van de muur was er geen vijand meer. We poetsten onze wapens en onze schoenen, we deden onze kunstjes, maar het leek net droogzwemmen. De parallel roept de vraag op waar ons kerk-zijn raakt aan Mattheüs 25? In ‘De Bron’ gebeurt veel missionair-diaconaal werk. ‘Toch is het verbluffend hoe weinig diaconaal geld we uitgeven’, zegt Fred. ‘Je kunt vaak al heel veel betekenen door mensen te helpen de juiste instanties en voorzieningen te vinden. En als buurtpastor krijg je soms sneller iets voor elkaar dan als bewoner die de Nederlandse taal amper machtig is. Wij doen aan diaconaat door gemeenschapsvorming. Door deel uit te gaan maken van de gemeenschap ontdekken mensen dat ze van waarde zijn, voor God en voor elkaar.’
Eerlijkheid Tijdens ons gesprek komt een oudere buurtbewoner het wijkgebouw binnenvallen. Peter, zo te horen geboren Rotterdammer. ‘Gaaf man, die dienst, gisteren. Ik was helemaal ontroerd. Zag je het?’ Peter werkte jaren als kok op de grote vaart. ‘Ik denk dat hij in de afgelopen jaren wel 50 lunches voor me heeft gemaakt’, zegt Fred. Ze praten veel over het geloof. Peter: ‘Fred heeft altijd een antwoord. Het kan een week duren, maar hij weet het.’ Fred: ‘Het bijzondere van Peter is dat hij alles wat hij in de Bijbel leest, meteen op zijn leven betrekt. Lezen we bijvoorbeeld over Ananias en Saffira, dan heeft-ie gewoon een rotweek.’ Peter: ‘Klopt. Het is een heftig verhaal over eerlijkheid. Hoe vaak denk je niet: ik knijp effe een oogje dicht.’ Hij moet er weer vandoor. ‘Ik loop nog even langs de wasserette, want ik zag dat ik vorige week twee schone wassen heb meegenomen zonder af te rekenen. ‘Vroeger zou ik hebben gedacht: 17 euro, snel verdiend. Nu ga ik ze alsnog betalen…’
Diaconaat Fred voelt zich in ‘De Bron’ als een vis in het water. ‘De woorden van Jezus in Mattheüs 25 zijn een leidraad in mijn werk hier. ‘Voorzover je het aan de minste van mijn broeders hebt gedaan….’ Ik probeer dagelijks aan die oproep gehoor te geven. Waar mensen honger en dorst, gekneusd en gebutst zijn door het leven. Verbind je met hen, ook al hebben ze nog zulke stomme fouten gemaakt, ook al stinken ze en zijn ze te vies om aan te raken. Wees daar waar Ik je roep.
Pioniersplek De Bron:
‘Iedereen is welkom en meedoen is gratis’ ‘De Bron’ in Rotterdam-Rubroek, aan de rand van de binnenstad, bestaat dit jaar 20 jaar en is ontstaan vanuit wijkgemeente ‘De Samaritaan’, waar ds. René van Loon momenteel aan verbonden is. Het verzorgingsgebied van het wijkgebouw omvat 10.000 bewoners. De helft bestaat uit Nederlanders met een migratie-achtergrond. ‘Afkomstig uit alle uithoeken van de planeet; anders dan in andere wijken is er hier niet één dominante bevolkingsgroep.’ De wijk kent veel sociale problematiek. Veel werkloosheid, gebroken gezinnen, armoede, verslavingsproblematiek. Uit de vele activiteiten die De Bron aanbiedt, blijkt ook wel iets van die context. Er is wekelijks hulp bij formulieren, opvoedingsadvies, Nederlandse taalles. Er is een naaicafé, een open maaltijd en hulp bij PC-problemen. Om de andere week is er een ontmoetingsdienst. Elke zaterdagmorgen is er kinderclub, gecoördineerd door Elselijn Wajer-Hoogendam. Fred: ‘Wekelijks komen er in ‘De Bron’ 300 unieke bezoekers; het aantal ‘betekenisvolle relaties met wijkbewoners’ ligt twee keer zo hoog.’ Het wijkgebouw aan de drukke Vondelweg heeft een lage drempel. ‘Iedereen is welkom en meedoen is gratis’. Sinds begin dit jaar heeft ‘De Bron’ officieel de status van ‘missionaire pioniersplek’ van de IZB en de Protestantse Kerk in Nederland.
5
De Dabarzomer van 2017 Ruim 400 jongeren investeerden deze zomer hun tijd en energie in het campingevangelisatie- en recreatiewerk van Dabar. Op deze pagina's een paar indrukken. En een brief van een campinggast Een deur naar een onbekende wereld De Dabarperiode van teamleider Jos Last, in Otterlo, verliep prima, al ging het niet volgens plan. Jos: ‘Door omstandigheden waren er slechts vier teamleden. Op een gegeven moment besluit je: het is zoals het is, we zullen het samen moeten rooien. Wat doen we wel, wat niet? Hoe houden we het programma met onze beperkte menskracht in de lucht? Uiteindelijk is dat zeer behoorlijk gelukt. We maakten lange dagen, waarin we ons bed weinig zagen. En als we het zagen, waren we heel blij…’ Dit jaar heb ik voor het eerst samengewerkt met een campingpastor. Hij richtte zich vooral op de volwassenen, waardoor wij ons konden concentreren op het kinder- en tienerwerk. Er was een vrij hechte groep jongelui die elke ochtend present was en met wie we serieuze zaken konden bespreken. Het ging niet meteen over geloofszaken, meer via een omweg. We spraken over pijnlijke ervaringen in het leven: als je ouders gaan scheiden, of als je vader alcoholist is. Of als je in aanraking komt met drugsdealers. Er was voldoende veiligheid om er open over te praten, zonder stoerdoenerij.
6
Op onze beurt vertelden wij als een soort spiegelverhaal hoe wij omgingen met pijn in het leven, wat het geloof voor ons betekent in de ervaringen die je opdoet. Omdat ze niet zo vaak christenen ontmoeten, was dat voor hen heel boeiend. Alsof er een deur naar een onbekende wereld voor hen openging. Er waren ook twee meiden van 17, 18 jaar, die tot geloof gekomen waren, maar daarna zeer teleurgesteld geraakt waren in de kerk. Eigenlijk was hun verhaal een anti-getuigenis. Maar het was beslist geen scheldpartij, ze wilden er over in gesprek. We hebben urenlang met hen gesproken, gebeden ook. Het werd voor mij de meest indrukwekkende herinnering aan de afgelopen zomer. In die paar zomers Dabarwerk heb ik ontdekt dat ik het liefst fulltime aan de slag ga in missionair werk. Daar word ik het meest blij van. Ik heb zes jaar in de ICT gewerkt, nu ben ik webdeveloper. Maar deze maand begin ik aan de opleiding Godsdienst Pastoraal Werk. Het liefst ga ik daarna in het buitenland aan het werk. Maar als God me in Nederland roept, ook goed. Ik kijk wel wat Zijn plan is.’
‘Het emotioneerde me enorm en het houdt me nog steeds bezig’
We ontvingen een mailtje van een vrouw die net was thuisgekomen na een paar weken op een camping met een Dabarteam. ‘Ik heb niet uitgebreid de kans genomen om ze te vertellen hoe ik ze heb ervaren, eigenlijk wel zonde, want ik gun het ze om te weten wat ze teweegbrengen.’ We publiceren hier een passage met haar toestemming.
7
'We hadden verrassend goed contact; je merkt dat er over en weer vooroordelen verdwijnen' Twee weken op scherp
'In die paar zomers Dabarwerk heb ik ontdekt dat ik het liefst fulltime aan de slag ga in missionair werk'
8
‘Ik vind het superleuk om met kinderen te werken. Of het nu is bij de Vakantiebijbelclub, de zondagsschool of de kinderoppas. Dabar past prima in dat rijtje’, zegt de 20-jarige studente verpleegkunde Margreet Osseweijer. Net als vorig jaar werkte ze deze zomer op camping ‘De Klepperstee’ in Ouddorp. ‘Naast enkele vertrouwde campinggasten, zagen we dit jaar ook weer veel nieuwe gezichten. Bij de witte tent draaiden we het programma met kinder- en tienerclubs, spelletjes, dagsluitingen, etc. Daar was goed belangstelling voor. Campinggasten die liever niet bij ‘de christelijke tent’ gezien wilden worden vond je vooral in de kantine. Dus besloten we daar ook af en toe eens te gaan buurten. Dat vergde wel lef en ik vond het soms best spannend. Maar achteraf reken ik de gesprekken daar tot de mooiste ervaringen. Het waren geen oppervlakkige praatjes. Het ging bijvoorbeeld over de vraag: Waar is God, als het leven zwaar tegenzit, als je mensen in je omgeving verliest. We vertelden dat ons leven ook niet over rozen gaat, maar dat we kracht en troost putten uit het geloof. We hadden verrassend goed contact; je merkt dat er over en weer vooroordelen verdwijnen. Sommige campinggasten zagen we later terug in de campingdienst.‘ Margreet heeft drie jaar achtereen Dabarwerk gedaan. Volgend jaar moet ze haar studie verpleegkunde combineren met werk. ‘Het is de vraag of ik dan voldoende vakantie heb, anders zou ik me meteen weer aanmelden. Je bent bij Dabar dagelijks intensief met God bezig. Twee weken lang sta je ‘op scherp’ en dat is erg opbouwend voor je geloof.’
Ds. Gerard Kansen blikt terug op de ontwikkeling van ‘Vitamine G’ in Hilversum
‘Onze ogen zijn op U gericht’ God, Geest, Geloof en Gebed, kortweg: Vitamine G. De missionaire pioniersplek maakt een stevige groei door en is ontstaan naast de ‘gewone’ traditionele dienst in de Diependaalse kerk in Hilversum. Initiatiefnemer ds. Gerard Kansen neemt binnenkort afscheid, in verband een beroep naar Amersfoort. ‘Het zou goed zijn als pionieren predikanten meer in het bloed zat. Ik gun elke gemeente een scheut Vitamine G.’ Toen Gerard in 2008 intrede deed in Hilversum had hij geen uitgewerkt plan in zijn achterzak. Toch had de intredetekst iets ‘programmatisch’: “Wij weten niet wat wij doen moeten, maar op U zijn onze ogen gevestigd.” Een kernzin uit het gebed van koning Josafat, toen de vijandelijke legers massaal tegen hem waren uitgerukt (2 Kronieken 20). De koning had het volk bijeengeroepen en iedereen verwachtte een militaire strategie, maar wat volgde was een ontwapenend gebed, een belijdenis van afhankelijkheid. Gerard: ‘In die geesteshouding ben ik mijn werk in Hilversum begonnen. De gemeente was sterk vergrijsd; geen kinderen, tieners of jongvolwassenen. Wel twee dertigers in de kerkenraad. Tijdens het beroepingswerk had ik aangegeven dat ik graag werk in een kerk die méér doelgroepen heeft dan 60-plussers. Tijdens mijn kennismakingsronde vroeg ik aan elk gemeentelid om te bidden voor de vernieuwing van de kerk. Sommigen keken me daarbij glazig aan, anderen – van wie een groot aantal helaas reeds is overleden – hebben daar gehoor aan gegeven. Ik ben er heilig van overtuigd dat gebed
‘Ik ben niet zo naïef te denken dat wij de secularisatiegolf weleens even zullen tegenhouden'
essentieel is voor alle werk in de kerk, óók het pionierswerk. Vanuit een geloofshouding: “Wij weten niet wat wij doen moeten, maar op U zijn onze ogen gevestigd”.’ Weerstand ‘Ik ben niet zo naïef te denken dat wij de secularisatiegolf weleens even zullen tegenhouden. Maar ik moet ook niets hebben van de geest van gelatenheid die je soms bemerkt wanneer mensen de ontkerkelijking beschouwen als een onafwendbare historische, sociologische ontwikkeling, een onomkeerbaar proces.’ Dr. Herman Paul, bijzonder hoogleraar secularisatiestudies, spreekt dan over de ‘bril’ die de kijk op heden en verleden kleurt en de verwachtingspatronen bepaalt. ‘Dat zegt-ie terecht. En ik heb gemerkt dat je stevig in je schoenen moet staan als je een andere bril op de neus hebt. Als je gelooft dat God de Levende is, die vandaag werkt, moet je tegen veel weerstand opboksen. Want als je zoiets zegt, klinkt dat al gauw pretentieus. Of je krijgt het verwijt dat je nog weinig hebt begrepen van de culturele onderstromen.’
9
‘We zochten naar nieuwe wegen en baden of God ons die door zijn Geest wilde wijzen'
Urgentie Vitamine G is het resultaat van een zoektocht. ‘We zochten naar nieuwe wegen en baden of God ons die door zijn Geest wilde wijzen. Ik ben begonnen met de urgentie te bevestigen en vragen te stellen: Hoe ziet de toekomst van onze gemeente er uit? En waarom beschouwen we het haast als een vanzelfsprekendheid als mensen afhaken? Er was me veel aan gelegen om de hele gemeente mee te nemen in het proces dat we doormaakten. We voerden in brede kring gesprekken over kenmerken van een (on)gezonde gemeente. Twee conclusies sprongen eruit: we betekenen weinig of niets voor onze omgeving en we voeren het geloofsgesprek niet. Lange tijd heb ik gedacht dat ik binnen de bestaande kaders zou kunnen werken aan gemeentevernieuwing. Dat we met een aantal ‘cosmetische’ ingrepen in de liturgie de toegankelijkheid zouden kunnen vergroten en nieuwe doelgroepen zouden kunnen aanspreken. Maar dat bleek zo lastig, dat we uiteindelijk na veel gebed, wikken en wegen hebben gekozen voor een aparte kerkdienst. Op zondag, om 12.00 uur, na de reguliere dienst. Reformatorisch-evangelisch De inhoud en opzet werd mede gekleurd door de context van Hilversum: in het palet van de plaatselijke protestantse gemeente met bonders, middenorthodoxen, vrijzinnigen en
10
confessionelen ontbrak een ‘reformatorisch-evangelische’ variant. In steekwoorden: een viering waarin de diepgang van de gereformeerde traditie wordt gekoppeld aan een liturgie met eigentijdse muziek; een missionaire gemeenschap met nadruk op discipelschap, veel interactie, gezamenlijke maaltijden.’ In 2011 is schoorvoetend begonnen, met 8 mensen. In 2014 kreeg het project officieel de status van ‘missionaire pioniersplek’ en nu zijn er ca. 125 betrokkenen. De crèche is overvol het kinderwerk is opgebloeid, er zijn kringen, er is getrouwd en gedoopt, kortom, een heel proces van revitalisering. Gerard: ‘In het begin baden we om “steunpilaren”, mensen die ons zouden kunnen helpen bij de opbouw, want we voelden onze ontoereikendheid. Dat gebed is wonderlijk verhoord, doordat ze op ons pad kwamen: mensen met muzikale, financiële en organisatorische expertise. Met argusogen werd het initiatief indertijd bekeken. Er werd meesmuilend over gesproken en als voorganger heb ik heel wat over me heen gekregen. Het vergde lef en volharding. Maar als God je eenmaal wat op je hart heeft gelegd, moet je daar aan vasthouden; bescheiden, maar beslist.’
Anno 2017 is het beeld gekanteld. De Diependaalse kerk is een mixed economy of church, met twee kernen, de ‘oude‘ kwetsbare wijkgemeente en Vitamine G. ‘Nieuwe leden van Vitamine G worden ingeschreven in het gezamenlijke register. Het is niet zo dat de nieuwe aanwas, veelal in de leeftijd 20-40 jaar, de daling van het ledental heeft gecompenseerd. Maar de ‘kwaliteit’ van de betrokkenheid is vele malen groter. Het lidmaatschap is een zaak van het hart en geen cultuurfenomeen.’ Grensgangers ‘In de afgelopen periode heb ik gepreekt over Handelingen, onder andere over Cyprische en Cyreense mannen, die in Antiochië de Here Jezus verkondigen aan de Grieken (hoofdstuk 11). ‘De hand des Heren was met hen, en een groot aantal kwam tot het geloof en bekeerde zich tot de Here.’ Na de dood van Stefanus worden gelovigen verstrooid en dan zijn er mensen – niet eens apostelen – die zo enthousiast zijn dat ze het evangelie delen met de Grieken. Tot die tijd beperkte de verkondiging zich tot de joden, staat er expliciet bij. Een fascinerende geschiedenis. Gemeenteleden die vanuit een hartstocht voor het evangelie spontaan een grens overgaan. Vanuit een heldere identiteit geven ze een getuigenis af en God zegent hun werk. Dat zou ik elke predikant of kerkenraad willen aanraden: zoek in je midden naar mensen die vanuit een passie voor het evangelie een grens over willen gaan. Een diaconale, missionaire of culturele grens – omdat ze een bepaalde doelgroep in de gemeente missen. Schep ruimte voor het experiment. God kan het zegenen. Gebed is daarbij essentieel. Niet als ‘magie’, maar als een besef van diepe afhankelijkheid, om de beweging van de Geest op het spoor te komen. Het is verleidelijk om uit te werken wat wij graag willen, zonder eerst te vragen wat God eigenlijk wil. Met als gevolg dat we ons verlangen aan God voorleggen met de vraag of Hij het zegenen wil. Terwijl het er om gaat dat we Gods verlangen op het spoor komen. Dat fladdert niet op een briefje uit de hemel. Het vergt een ontvankelijkheid, een grondhouding, die je moet oefenen. Nu ik van een missionaire pioniersplek naar een ‘gewone’ gemeente ga, hoop ik dat ik die grondhouding zal behouden. Pionierswerk heeft iets uitdagends, het is het realiseren van een droom. Maar het is ook eng, omdat je begint aan iets wat je zelf niet in de hand hebt. Ik heb ook vaak mijn voet op het water gezet en ben gezonken…
‘Zoek in je midden naar mensen die vanuit een passie voor het evangelie een grens willen overgaan’
Ik zou elke predikant een pioniersmentaliteit toewensen; een gezindheid, vanuit een passie voor het evangelie. Als ik rondkijk in kerkelijk Nederland word ik soms zo droevig. Wanneer worden we wakker? Kerk 2025 is een stap in de goede richting van de ontmanteling van de kerkelijke organisatie. Laat de kerk weer functioneren als een organisme, met een concentratie op zaken die de essentie van het geloof raken: het onderwijs van de apostelen, de gemeenschap, het breken van het brood en gebed.’
Lessen uit pionieren ‘Hard werken is niet verkeerd. PR ook niet, maar uiteindelijk voegt God de mensen toe. Dat deed Hij echt- ze stonden voor de deur, vóórdat wij ook nog maar iets aan PR hadden gedaan’ ‘Geef gehoor aan het verlangen, de hoop en het vertrouwen op God en handel vandaaruit. God laat zelfs in een zwaar geseculariseerde omgeving in een vergrijsde kerk nieuw leven ontstaan. Wie had dat gedacht?’ ‘Denk niet teveel in (financiële) cijfers. Uiteindelijk gaat God zijn weg. Als het zijn plan is, komt het goed.’ ‘Durf te stoppen als iets niet blijkt te werken. We hebben tweemaal initiatieven gestaakt (kinderwerk in de wijk, buurtmaaltijden) tot we ons richtten op de netwerken van gemeenteleden. Die laatste werkwijze bleek te passen bij onze context.’ ‘Laagdrempeligheid was niet de focus als het ging om de inhoud. Goed voedsel is belangrijk. Het maakt niet direct uit of je het evangelie in eenvoudige of mooie woorden vertelt. Als je het maar doet vanuit geloof en liefde voor Jezus. Dan maakt God de woorden geschikt.’ ‘Schakel mensen in, investeer daarin. Niet consumeren maar participeren, is het devies. Dat is ook belangrijk vanuit de gemeenschapsvorming.’ ‘Vergeet de leden van de moedergemeente niet. Zij hebben met hun investering de ontwikkeling van de pioniersplek mede mogelijk gemaakt.'
11
Nieuwe pioniersplekken Op diverse plaatsen in ons land is de IZB betrokken bij missionaire pioniersplekken. Dit najaar starten enkele nieuwe initiatieven. Om u een indruk te geven, zoomen we op een paar plaatsen in.
Amsterdam-Centrum
Op zondag 8 september wordt ds. Johan Visser uit Antwerpen bevestigd als predikant van de Noorderkerk in Amsterdam. Hij wordt collega van dr. Paul Visser (geen familie), die daar sinds 2010 werkzaam is. Beide predikanten krijgen elk een eigen aandachtsgebied: Paul richt zich vooral op missionair pionierswerk, Johan wordt gemeentepredikant. Vanaf de jaren ’80 zijn missionaire activiteiten in de Jordaan georganiseerd. In de afgelopen jaren heeft dit werk een belangrijke impuls gehad, mede dankzij het werk van Paul en Tine Visser en missionair kinderwerk Maria van ’t Hof. Met een scala aan activiteiten (cursussen voor zoekers, kinderclubs, High Tea’s, podium-avonden) zijn veel contacten gelegd. In de nieuwe situatie krijgt Paul tijd en ruimte om zich concentreren op het verbreden en verdiepen van bestaande en nieuwe contacten in de wijk. ‘Noorderkerk: huis voor de ziel’ luidt de titel van het projectplan van de nieuwe missionaire pioniersplek. Het pionierswerk richt zich in de eerste twee jaar op de vorming van vier netwerken: een buurtnetwerk Centrum/ Jordaan (met bestaande contacten), een inspiratienetwerk (voor nieuwkomers/zoekers) en twee wijknetwerken (vanuit bestaande bijbelkringen). Vier kernen die, met ondersteuning van de predikanten, verantwoordelijk zijn voor pastoraat, diaconaat en de organisatie van activiteiten binnen hun netwerk. Desgewenst is er ruimte voor eigensoortige vieringen naast de centrale kerkdiensten in de Noorderkerk. ‘Het is ons verlangen en gebed om een gemeente te zijn die in al haar verschillende verschijningsvormen en vieringen primair een plaats is van bijbelse inspiratie en praktische toerusting.’ De doelgroep bestaat uit Amsterdammers die niet betrokken zijn bij een kerk, maar die het christelijk geloof en de christelijke gemeenschap willen ontdekken en een kans willen geven. ‘Daarnaast nemen we hernieuwde verantwoordelijkheid voor de huidige betrokkenen in de Noorderkerkgemeente door hen te stimuleren en te helpen Jezus na te volgen in hun
12
dagelijks leven en in hun eigen omgeving het geloof handen en voeten te geven.’ De ervaring van de afgelopen jaren leert dat met missionair pionierswerk vanuit de Noorderkerk een brede kring kan worden aangesproken: zowel de 55+-ers die al lang in de wijk wonen als de yuppen die zich recent in de Jordaan hebben gevestigd.
Rosmalen
In ‘De Groote Wielen’, de nieuwbouwwijk van Rosmalen, treft ds. Wolter Stijf voorbereidingen voor een missionaire pioniersplek, die officieel in januari 2018 onder de naam ‘Crux’ van start gaat. Wolter, die tevens parttime
predikant is in Meeuwen en ‘s Hertogenbosch, begint het pionierswerk als buurtpastor. Hij heeft een netwerk aangeboord in de wijk en contact gelegd met de Protestantse gemeente Berlicum-Rosmalen (die hier formeel ‘zeggenschap’ heeft). De medewerkers van een welzijnsinstantie en van wijkcentrum Windkracht 5 verlenen alle medewerking als hij een gesprekskring wil starten rond een Oriëntatiecursus Christelijk Geloof. ‘Hopelijk ontstaat daaruit het begin van een christelijke ontmoetingsplek van mensen die wat met God gekregen hebben, omdat ze ontdekt hebben dat Hij wat men hen heeft.’
‘Hopelijk ontstaat daaruit het begin van een christelijke ontmoetingsplek van mensen die wat met God gekregen hebben, omdat ze ontdekt hebben dat Hij wat men hen heeft’
Amersfoort
Ds. Ron van der Spoel organiseert eind september in Amersfoort-Vathorst een week van gebed, gericht op de vernieuwing van het gebedsleven van gemeenteleden. Dit initiatief, ontstaan in samenwerking met de IZB, is deel van de voorbereidingen om te komen tot een missionaire pioniersplek rondom gebed. ‘We zijn tot de overtuiging gekomen dat gebed structureel een grotere plaats moet krijgen in het werk van de IZB en in de kerken met wie we samenwerken’, zegt algemeen directeur Sjaak van den Berg.
Zeist
Na een jaar van voorbereiding beginnen samenwerkende kerken in Zeist een missionaire pioniersplek gericht op Arabischtalige asielzoekers en Noord-Afrikaanse migranten. Zeist kent een grote Marokkaanse gemeenschap van in totaal zo’n 4000 mensen, waarvan intussen een groot deel tweede of derde generatie is. Daarnaast telt Zeist nog 4000 andere niet-westerse migranten op een totale bevolking van ruim 60.000. Drie kerken participeren in het project: de Gereformeerde kerk (vrijgemaakt) ‘De Ark’, de protestantse wijkgemeente
Bethelkerk en de Evangelie Gemeente Zeist. Stichting Evangelie en Moslims, die de pioniersplek heeft helpen initiëren, en de IZB zijn betrokken in de begeleiding van de pioniersplek. Twee Arabischtalige missionair werkers, Samer Younan en Rana Aldobadi, maken deel uit van het pioniersteam. Samer heeft ruime ervaring in dit werk; hij gaf 7 jaar leiding aan de totstandkoming van een multiculturele missionaire gemeenschap in Amersfoort, ICF-Oase. Rana heeft daar enkele jaren met hem samengewerkt. Ook Annemarie Broer (stichting Gave) is lid van het Zeister pioniersteam; ze heeft ervaring in het plaatselijke pionierswerk.
Rotterdam-Centrum
Deze maand start in Rotterdam-Centrum een pioniersplek, gericht op creatievelingen en intellectuelen. Eén van de gangmakers is Willem Dekker (28), muzikant en creatief zzp’er. ‘Veel vrienden van mijn vrienden zijn musici, werken in het theater of zijn betrokken bij vormen van debat; het zijn creatieve figuren, die heel moeilijk aansluiting vinden bij een reguliere kerkdienst. Geloof is belangrijk in ons leven. We zoeken daarom naar nieuwe vormen. Zowel op doordeweekse avonden als in de weekenden gaan we verschillende programma’s aanbieden. De kennisoverdracht, traditioneel in de vorm van een preek, zal bij ons een veel interactiever karakter krijgen.’ Willem is vooralsnog 1 dag per week actief voor de pioniersplek, evenals Niels de Jong. Ook Elisabeth de Bruin, pionier van de Gereformeerde Kerk (vrijgemaakt) zal bij het project betrokken zijn. De pioniersplek wordt ondersteund door de Protestantse Kerk in Nederland en de Protestantse gemeente Rotterdam. De IZB is betrokken bij de begeleiding van de werkers.
13
ADVERTENTIE
Anton Verstoep 25 jaar evangelist ‘Hoe lieflijk zijn op de bergen de voeten van hem die het goede boodschapt, en vrede laat horen, die een goede boodschap brengt van het goede, die heil laat horen, die tegen Sion zegt: Uw God is Koning’ (Jes. 52:7). Met die tekst werd Anton Verstoep 25 jaar geleden bevestigd in de bediening van evangelist. In die 25 jaar is hij op verschillende plaatsen verbonden geweest aan het werk van de IZB, onder andere in Putten. Momenteel is hij missionair werker in zowel Bussum als Westbroek. Op zaterdag 23 september om 14.00 uur wordt stilgestaan bij het jubileum in een dankdienst in kerkelijk centrum Rehoboth, Gasthuisstraat 5 te Barneveld.
Toerustingsochtend en themanummer ‘Lichtspoor’ over ‘Beginnen over het einde’ De redactie van het tijdschrift ‘Lichtspoor’ organiseert zaterdag 28 oktober in Amersfoort een toerustingsochtend voor vrijwilligers in het ouderenpastoraat. Hoe voer je het gesprek over het naderende levenseinde? Hoe snijd je het onderwerp aan? Hoe onderken je barrières om erover te praten? Is er sprake van verdringing, angst voor de dood, voor het onbekende? Wat is er nodig om ‘los te laten’? Is er geloofs(on) zekerheid? Kan iemand in vrede heengaan, verzoend met God, met de naasten, met zichzelf? Er verschijnt ook een uitgave van Lichtspoor over het thema: ‘Beginnen over het einde’, met bijdragen van ds. J.H. Gijsbertsen, ds. H.G. de Graaff, ds. P. Vermaat, Joke Verweerd en NPV-directeur Esmé Wiegman. Op verzoek van de redactie schrijft dr. J. van Eck, emeritus-predikant te Lexmond, een preekschets over de thematiek. Kijk voor meer informatie op www. izb.nl.
14
160 pagin a’s € 16,9 9
Is secularisatie hetzelfde als kerkverlating? In dit boek betoogt Herman Paul dat secularisatie vooral een zaak van het hart van de mens is en alles te maken heeft met verlangen. Verlangens verwereldlijken als ze in de ban komen van status, welvaart of geluk. Verlangen naar God kan dan zomaar op de tweede plaats komen. Secularisatie is dan ook een slag om het hart. Verlangen is in zichzelf niet negatief. Daarom vraagt de auteur zich in dit boek af of de christelijke gemeente verlangen naar God kan stimuleren en vormen. En zo ja, hoe? De slag om het hart presenteert een nieuwe kijk op secularisatie en een prikkelende visie op verlangen. Bestel het boek nu via www.kameel.nl Met uw bestelling steunt u het missionaire werk van IZB. Een deel van de winst schenkt Kameel.nl als gift aan de IZB.
GAST COLUMN
COLOFON
Ik kom graag in de kerk, al tientallen jaren. Vooral om de kerkdiensten. Heel vaak ervaar ik momenten van ‘vorming’ en word ik geraakt en soms even stilgezet door het lezen van Gods Woord, door de preek en ook dikwijls door een lied (en het liefst in combinatie). Ik ervaar mijn geloof als richtinggevend voor mijn leven. Vanuit mijn achtergrond ben ik het meest vertrouwd met de meer bevindelijke verkondiging van Gods Woord, maar zelfs in een dienst met veel opwekkingsliederen of traditionele elementen kan de verkondiging me diep raken. In gesprekken met mensen van buiten de kerk ben ik altijd een beetje verbaasd over de negativiteit en de zuurgraad van hun spreken over kerk en geloof. Op de tv worden we als gelovigen vaak weggezet als fossielen.
Vitale gemeenten Natuurlijk, ook ik weet dat je als gelovige niet iedere week wordt geraakt door te luisteren naar Hem, dat mijn gedachten wel eens kunnen afdwalen en dat ik de liederen soms op de automatische piloot zing. En ik weet ook dat het er niet (alleen) om gaat dat ik geraakt word, maar dat ik mij open stel en luister naar Zijn stem. Geloven …! En toch ga ik, iedere week opnieuw, omdat ook de mensen die met mij naar de kerk gaan van betekenis zijn. Het maakt verschil of je in een gemeente komt waar je voelt dat we niet meer op elkaar zitten te wachten, laat staan op Hem, of dat je in een gemeente komt waar je verbinding ervaart. Daar waar hoop en geloof in grote dankbaarheid worden gedeeld, is het een rijke ervaring te mogen delen in die vreugde, desnoods met tranen of opgeheven handen. Dan maakt het niet uit of je met vijftig of vijfhonderd kerkgangers bent. Veel gemeenten in onze kerk verlangen naar deze omgang. En ik dan? Wat deel ik van die grote Bron van vreugde met mijn kinderen, mijn buren, mijn collega's en met mijn mede-kerkgangers? Is het niet tijd om meer te delen, waardoor het vermenigvuldigen in gang gezet wordt? Haaije Feenstra directeur Dienstenorganisatie Protestantse Kerk
79e jaargang nr. 3 – september 2017 Tijding is een gratis kwartaal-uitgave van de IZB – vereniging voor zending in Nederland en wordt toegezonden aan de leden. IZB-lidmaatschap: aanmelden bij de IZB. De contributie is e 10,- per jaar. Opzegging lidmaatschap voor 1 november. De IZB is een missionaire organisatie binnen de Protestantse Kerk in Nederland en stimuleert, adviseert en ondersteunt gemeenten en gemeenteleden in het evangelisatiewerk door middel van toerusting, materialen en missionaire werkers. Bestuur Ds. M.C. Batenburg, voorzitter ds. R.F. de Wit, secretaris A.P. van der Kooy, penningmeester dr. J. van den Born ds. M. van Dam mw. drs. Z.A. Jansen-Smit dr. H. de Leede ds. A. van Lingen ds. J. van Walsum Directie Dr. J.A. van den Berg Ing. G.J. de Groot IZB Breestraat 59-61 3811 BH Amersfoort tel.: 033-4611949 e-mail: info@izb.nl internet: www.izb.nl IBAN: NL26 RABO 0302 2061 91 BIC: RABONL2U Uw steun Steun de zending in Nederland door uw gebed, door uw IZB-lidmaatschap of door een gift. U kunt de IZB ook op laten nemen in uw testament. Graag willen we u helpen om dat te regelen. U kunt hiervoor vrijblijvend een afspraak maken via tel. 033-4611949 of info@izb.nl. Redactie Afd. Communicatie IZB Foto’s Peter Janssen, coverfoto, pag. 3 en 4. Sjaak Boot, pag. 2 Koos van Noppen, pag. 2 Dio van Maaren, pag. 9 en 10. Rick de Blois, pag. 7 en 8 Tiemen van Meijeren, pag. 6 en 8. Shutterstock, pag 12 en 16. Protestantse Kerk, pag. 15. Overname artikelen Overname van artikelen is toegestaan met bronvermelding.
15
Kinderpagina , l a a m e l l a o l l Ha Hoihoi, Leuk dat je naar de puzzelpagina van Tijding ‘gesprongen’ bent! Het is tijd voor een flinke hersenkraker… Misschien houd je van spelletjes en heb je wel eens een potje schaak gespeeld. Het schaakspel heeft diverse schaakstukken, maar bij de puzzel in deze Tijding hoef je alleen te weten hoe het paard van het schaakspel over het bord beweegt, het verplaatsen van het paard wordt ‘de paardensprong’ genoemd. Om een paardensprong uit te voeren, ga je eerst twee vakjes naar boven of naar beneden en daarna één vakje naar links of naar rechts; maar je mag ook eerst twee vakjes naar links of naar rechts, en dan één vakje naar boven of naar beneden. Als je deze aanwijzingen volgt, lees je een mooie bijbeltekst. Je kunt starten met het vakje linksboven. Succes!
16
Ken je de paardensprong?
De bijbeltekst is de oplossing van deze puzzel en d mailen naar iniefo@mizagb.jen l. Vermeld ook je naa m en adres in de mail.