Echo
Nog winter... Epifanie 2
Op de vlucht 4
Winterblues 5
Levenskunst 10
Er zijn altijd twee kanten 12
Iedereen is iemand 16
2
EPIFANIE Zo, de kerstboom de deur uit. Al die naalden… het is maar niks. De oliebollen zijn op, het vuurwerk is verstookt. We gaan weer gewoon doen, met een paar schuchtere goede voornemens. Minder roken (liefst er mee ophouden, maar ja…), vroeger naar bed, iets minder drinken, meer sparen, gaan sporten, lijnen, want ja, in december ging het toch mis.
H
et is het jaarlijks terugkerende patroon. De supermarkten en de bladen verleiden u vanaf oktober met lekkers (verwen jezelf…) en spreken u in januari streng toe. De pondjes moeten eraf en de hand moet op de knip (niet te, want we willen wel aan u verdienen). Een koude, nuchtere en wat kale maand. Er valt niks te vieren. We ontdooien eventjes met Valentijnsdag en dan duurt het toch tot Koningsdag voor we weer een beetje op temperatuur zijn.
3
Maar dat is een misverstand. Het nieuwe jaar heeft prachtige feesten! We beginnen met Driekoningen. Kinderen gaan verkleed langs de deuren, als Caspar, Melchior en Balthasar zingen ze liedjes in ruil voor snoep. In Duitsland, maar ook elders, staan er drie letters met krijt op de deur: CMB. Nee, het zijn niet de letters van hun namen, het is de afkorting van Christus Mansionem Benedicat. Wat betekent dat? ‘Dat Christus dit huis moge zegenen!’ Mooi toch? Ik maakte het mee in een Zwitsers dorp. Volwassen kerels stonden voor de deur te zingen, te bassen eerder, en schreven daarna met krijt ‘C*M*B*’ en het jaartal. Daarna pakten ze wel een borrel, want het was koud.
Dan vlucht het jongetje met zijn ouders naar Egypte, zijn leven wordt bedreigd.
Het kindje in de kribbe werd na acht dagen besneden, zoals elk Joods jongetje. Daarna ging het gezin naar Jeruzalem (ze waren toch in de buurt) om het kind in de tempel aan de priester te tonen en een offer te brengen (twee duifjes, want ze hadden het niet breed). Dit feest wordt op 2 februari in Rooms-katholieke kerken gevierd.
Johan Timmer
Een sprong in de tijd: Jezus wordt gedoopt in de rivier de Jordaan. Hij is dan een jaar of dertig. Ook dat is feest! Het markeert het begin van zijn optreden in het openbaar. De evangelisten beschrijven hoe God bij deze doop openbaarde dat Jezus Zijn geliefde Zoon was (Matteüs 3:13-17). Van nu af aan gaan mensen van Hem horen! Hij gaat voor het Rijk van God, voor gerechtigheid en vrede. Goed beschouwd is dat toen begonnen en nooit meer opgehouden.
Column
4
5
Z
odra de wintertijd ingaat, begint voor mij de ellende. Op tijd wakker worden is een ramp, ik ben snel geïrriteerd. Diep
van binnen schreeuwt een stemmetje ‘Laat me met rust!’ Verzet heeft geen zin. Ik moet het weer afleggen tegen de winterblues. Wat zijn de feestdagen dan een heerlijke onderbreking! Kaarsjes en andere lichtjes maken deze sombere dagen tot de meest sfeervolle van het jaar. Hoe graag zou ik dat warme kerst- en oudjaargevoel de rest van de winter willen vasthouden! Toch bekruipt me in de nagalmende stilte van nieuwjaarsdag altijd weer een vlaag van weemoed. Het is uit met de pret. Geen feest meer tot de Paasdagen, en voorlopig wordt het alleen maar kouder. Brrr! Waar iedereen blij op Facebook vermeldt dat er drie sneeuwvlokken vallen, zoek ik verwoed naar de ‘vind ik niet leuk’-knop. Met grote moeite probeer ik het werk van het NS-personeel te waarderen als ik blauw aangelopen een overvolle en vertraagde trein binnenstap. Nee, de winter maakt van mij geen beter mens. En menigeen doet gezellig met me mee. Dat moet ook de Britse psycholoog Cliff Arnall zijn opgevallen. Hij bedacht namelijk zelfs een formule die de meest deprimerende dag van het jaar moet vaststellen, Blue Monday. Variabelen zijn onder andere het weer, de hoogte van het salaris en het aantal dagen na kerst. Geen idee wat de beste man beoogde met zijn formule. Mijn winterblues worden er niet erg door verminderd. Toch heb ik dit jaar besloten van vijand winter een goede vriend te maken. ‘If you can’t beat them, join them’, zeggen ze toch? Daarom heb ik een checklist opgesteld, mijn formule tegen de meest depressieve dagen van het jaar: kaarsjes aan, kachel hoog, een grote stapel winterfilms waar je een warm
Op de vlucht
gevoel van krijgt, warme chocolademelk, en anders Glühwein, een dekentje, warme sloffen, mensen om me heen, en natuurlijk… héél veel positiviteit; om ook van binnen warm te worden. En als dat even niet lukt, dan denk ik vast na over de lente, beeld ik me in dat
Jozef trekt de ezel haast vooruit. Haast heeft hij, om weg te komen uit Bethlehem. Met een ezel gaat de
de zon schijnt en de sneeuwklokjes voorzichtig, kwetsbaar en toch moedig
reis een stuk sneller dan te voet. Zeker als je een klein kind bij je hebt. Herodes Antipas, viervorst over
hun tere nekjes boven de aarde uitsteken. Ja, sneeuwklokken zijn voor mij
Judea, heeft het gemunt op het leven van Jezus, van wie een paar astrologen uit het Oosten hadden
glorieklokken. Zolang meneer Arnall geen formule heeft voor het voorkomen
beweerd dat Hij de nieuwe Joodse koning zou zijn. De man duldt geen concurrentie en besteekt het om
van een winterdip droom ik nog even verder. Maak me maar weer wakker als
alle jongens van twee jaar en jonger in de directe omgeving van Bethlehem te laten vermoorden. Maar
het lente is.
hij is te laat: Jezus is al gevlucht, naar Egypte. Daar krijgt Herodes Hem niet te pakken. Jezus, het Licht der wereld, wordt bedreigd door het duister. Maar Hij kwam om het duister te overwinnen. Na Herodes’ dood keert Jezus terug naar zijn vaderland. Hij groeit op in Nazareth, in Galilea, in het noorden.
Greet
6
Lia de Wit...
7
er varings des kundig in de wint er b l u e s Een sombere, druilerige dag. Het is al vroeg donker, een beetje mistig. Het is precies dat weer waar mensen met een winterdepressie het meest een hekel aan moeten hebben, lijkt me. Als ik aanbel, ik heb afgesproken met Lia de Wit, ervaringsdeskundig in de winterblues, vraag ik me af wie er open zal doen. Een vrouw met een somber gezicht, afhangende schouders? Niets is minder waar: ze lacht en kijkt opgewekt. Er is blijkbaar kruid tegen gewassen.
Hoe wist jij dat je last had van een winterdepressie? Het is een jaar of elf geleden, in november, dat ik bij de huisarts kwam. ‘Ik weet niet wat er met me is. Ik ben moe, word overal boos om, heb een kort lontje. Ik weet niet wat er is, maar ik heb ergens gebrek aan.’ De huisarts wist het wel: ‘Je hebt gebrek aan licht. Ga maar naar de zonnebank of boek een reisje naar de Canarische eilanden.’ Nou, dat was wat. Maar God gaat wonderlijke wegen. Iets later sprak ik een nichtje dat naar Malawi zou gaan. Maar haar reisgenoten moesten de reis afzeggen. Ze vroeg wie er met haar mee wilde. Je begrijpt dat ik me onmiddellijk aanmeldde, goed voor mijn winterdepressie!
Was dat toen al duidelijk? De huisarts was er duidelijk over. In oktober ging bij mij ‘het licht uit’. Ik werd moe, prikkelbaar, traag maar ook innerlijk onrustig. Een onbestemd onrustig gevoel, alsof er iets ergs gaat gebeuren. Ik kon ’s morgens niet uit mijn bed komen. Ik moest me gewoon ‘uitgraven’. Ik wilde alleen maar slapen. En in maart werd ik pas weer ‘wakker’. Maar goed, in de kerstvakantie ging ik naar Malawi. Na drie-en-een-halve week kwam ik als herboren terug. Het jaar daarop begon het weer. Toen werd ik verwezen naar het centrum voor angsten stemmingsstoornissen. Daar schrok ik erg van. Ik moest daar een lijst invullen. De vragen waren heftig. Ik voelde me patiënt. Ik scoorde ruim voor de criteria. Ik moest toen voor een enorme wand met wit tl-licht gaan zitten, gedurende een uur. Ik heb een aantal jaren de lichttherapie gedaan.
Hoe lang moest je in het licht zitten? Elke dag een uur, liefst zo vroeg mogelijk op de dag. Vijf dagen in de week, van maandag tot en met vrijdag. Ik merkte het niet direct, maar op donderdag merkte ik dat ik normaal wakker kon worden. Wat een verschil! Later hoefde ik maar drie kwartier per sessie.
Moest je de hele winter door in het licht zitten?
Betekent ‘het Licht van de wereld’ iets extra’s voor je?
Nee, ik redde het aanvankelijk met een kuur van een week. Dan redde ik het tot maart, hoewel ik het in februari dan wel moeilijk had. Een zonnige winter, met helder weer en sneeuw, dat scheelt ook. Dan zorgde ik dat ik veel buiten was. Ik had alleen geen zin meer om naar dat centrum te gaan en heb daarom zelf een lamp gekocht. Daar heb ik geen spijt van! Ik zit nu een kwartier bij het ontbijt in het licht. Het is heel sterk licht, te scherp om in te kijken.
Ja, in die periodes dat ik me echt naar voelde, bedacht ik wel dat er meer is dan dit. Er is in deze wereld een groot Licht opgegaan, met de geboorte van Jezus.
Je voelt aan wanneer je weer licht nodig hebt? Ja, ik merk het snel, ik voel het gewoon aan. Het is zo raar: ik voelde me schuldig over dingen waarover dat echt niet nodig is. Belachelijk, ik kan er toch niks aan doen dat het vandaag regent? Een onbestemd schuldgevoel, over alles wat mislukt, alsof ik niks goed kan doen, heel raar. Ik weet dat de stemming niet strookt met de werkelijkheid, toch voel ik het.
Hoe ziet jouw hemel er uit? Wat een vraag! Hoewel ik in beelden denk, sta ik mezelf toe om daar geen beeld van te hebben, ik laat me graag verrassen. Maar in ieder geval is het er licht rondom en voel ik me er licht. En rust is er ook. Ik realiseer me heel goed dat ik als mens geschapen ben voor het Licht, met een hoofdletter.
8
‘Als ik thuiskwam, nam ik mijn angsten mee’
O
p haar 18e was Eefje in de ‘spirituele wereld’ beland, nadat ze had gebroken met de Rooms-katholieke kerk waarmee ze was opgegroeid. ‘Op 4-jarige leeftijd ben ik geadopteerd. Vanuit Colombia kwam ik als kind in een Schiedams gezin. Rooms-katholiek. Op Eerste Kerstdag, kort na aankomst, werd ik gedoopt. Ik herinner me dat nog goed. Ook aan de andere katholieke rituelen, later, de eerste communie en het vormsel bewaar ik positieve herinneringen. Mijn adoptie-ouders hadden een groot gezin; er gebeurden dingen die niet door de beugel konden. Dat heeft er aan bijgedragen dat ik de kerk de rug heb toegekeerd. Omdat ik in een wereld zonder geloof niet kan ademen, ging ik de spirituele kant op. Er ging een wereld voor me open: hypnose, regressietherapie, paranormale therapie, etcetera. Ik vond sommige rituelen wel erg lijken op die van de kerk. Mediteren leek op bidden, een andere handeling op het sprenkelen met wijwater. In mijn gedachten bleef ik steeds ‘kijken en vergelijken’. Ondertussen was ik er wel zo serieus mee bezig, dat ik koos voor een opleiding, om er mijn brood mee te verdienen. Maar als ik dan ’s avonds thuis kwam, nam ik mijn angsten mee. Dat contact met de geestenwereld vond ik beklemmend; alsof ze altijd bij je waren, achter je, onder je, boven je…
Zoals ik zei, diep van binnen had ik regelmatig het gevoel: het klopt niet. Een gesprek met een christelijke vriendin zette me aan het denken. Toen ik haar vroeg ‘Waarom geloof jij eigenlijk?’, antwoordde ze: ‘Wat er in mijn leven ook gebeurt, ik hoef niet bang te zijn. God is altijd bij me.’ Dat triggerde me, omdat angst een behoorlijke realiteit in mijn leven was. De kerk hier vlakbij bracht foldertjes rond over een cursus ‘christelijk geloof’. Dat leek me wel wat, maar voordat ik kon reageren, was ik het blaadje kwijt. Zeker ergens op een stapel paperassen beland in de kamer of de keuken. Ik wilde best wel weer eens naar een kerk, de drempel was alleen zo hoog… Een paar weken later vond ik het foldertje terug - ik geloof niet in toeval – en heb meteen gebeld. Ja, ik kon me nog aanmelden. Vanaf dat moment ging het in een sneltreinvaart. Tuurlijk moest ik als Rooms-katholiek meisje wennen, in die protestantse kerk. Geen wierook, geen kaarsen, geen Maria, en het Onze Vader, net even anders. Het belangrijkste verschil was dat ik mijn geloof in God hervond en daarmee verlost werd van mijn angsten. Of ik nu blij of verdrietig ben, boos of teleurgesteld, God is bij altijd bij me. Hij geeft me kracht.
Achteraf zie ik dat ik nooit los ben geweest van God. Onlangs herlas ik mijn scriptie voor de opleiding tot regressietherapie. ‘Ook al biedt de spirituele wereld veel interessants, ik kan niet zonder God’. Ik kon me die formulering niet zo herinneren, maar het is waar: God is de rode draad in mijn leven. Ook al heb ik geprobeerd Hem uit mijn leven te schoppen, te slaan, al heb ik tijden gekend waarin ik niets meer met Hem te maken wilde hebben, Hij is altijd gebleven.’
Elke keer voordat Eefje als paranormaal therapeut cliënten ontving deed ze een schietgebedje. “Wilt U me helpen, dat ik mensen geen pijn doe?’ bad ik dan. Ik heb mijn klanten nooit kwaad gedaan, maar toch was het
Met de kennis van nu constateer ik dat God me voor veel kwaad heeft behoed. De praktijk voor paranormale therapie die ik samen met een vriendin wilde opzetten, kwam niet van de grond. Ook andere pogingen om me verder in de spirituele wereld te verdiepen, liepen spaak. In maart vorig jaar heb ik belijdenis gedaan in de kerk. Zo heel vreemd vonden mijn huisgenoten dat niet eens. Mijn man zei, toen ik me wilde aanmelden voor de christelijke cursus: ‘Dat verbaast me niets, dat je had je al veel eerder moeten doen.’ En mijn kinderen zeiden: ‘Mam, geloven, dat heb je toch altijd al gedaan?’
niet zuiver. Diep van binnen voelde ik: het klopt niet.’
“God is de rode draad in mijn leven”
9
10
11 De Bijbel is eigenlijk een grote boekenkast,
Alles heeft zijn tijd
met nogal verschillende boeken. Geschiedenisboeken, wetboeken, een liedboek, brieven, maar ook spreuken. Het Bijbelboek Prediker behoort tot de wijsheidsliteratuur. De schrijver heeft diep nagedacht over het leven en de rol van God daarin.
LevenskunsT
Als je kijkt naar deze wereld, zegt Prediker, dan is er maar moeilijk iets van God te ontdekken. Toch is God er en Hij zal ons ooit rekenschap vragen over wat we met ons leven gedaan hebben. Bij het goede leven hoort volgens Prediker ook de levenskunst van het genieten. Achter alle mooie en goede dingen mogen we God zien, die het ons te genieten geeft. Laten we God daarvoor danken. Niet alleen met mooie woorden, maar ook door te luisteren naar Gods aanwijzingen voor het leven. God danken door in ons leven het goede te doen. Prediker 3 schetst hoe alles van het leven erbij hoort en zo z’n eigen plaats heeft. Je moet er mee leren omgaan. De werkelijkheid van leven voortbrengen én de werkelijkheid van het sterven. Lachen en huilen, opbouwen en afbreken, en ga zo maar door. Vreemd voor ons zijn die woorden over een tijd om ‘te doden’, ‘te haten’, ‘een tijd voor oorlog’. Om die woorden te plaatsen moeten we drieduizend jaar terug, want in die tijd is deze tekst geschreven.. In de wereld van het oude Oosten was je je leven nooit zeker. Er was voortdurend oorlog. Bendes trokken plunderend rond. Je moest vechten voor je leven. Het recht van de sterkste. Het is bepaald geen verheerlijking van de oorlog, integendeel. Het hoorde bij de werkelijkheid van het bestaan, dat zoveel nare, pijnlijke, verdrietige en verschrikkelijke kanten heeft.
Voor alles wat gebeurt is er een uur, een tijd voor alles wat er is onder de hemel. Er is een tijd om te baren en een tijd om te sterven, een tijd om te planten en een tijd om te rooien. Er is een tijd om te doden en een tijd om te helen, een tijd om af te breken en een tijd om op te bouwen. Er is een tijd om te huilen en een tijd om te lachen, een tijd om te rouwen en een tijd om te dansen. Er is een tijd om te ontvlammen en een tijd om te verkillen, een tijd om te omhelzen en een tijd om af te weren. Er is een tijd om te zoeken en een tijd om te verliezen, een tijd om te bewaren en een tijd om weg te gooien. Er is een tijd om te scheuren en een tijd om te herstellen, een tijd om te zwijgen en een tijd om te spreken. Er is een tijd om lief te hebben en een tijd om te haten. Er is een tijd voor oorlog en er is een tijd voor vrede. Welk voordeel heeft de mens van alles wat hij met zijn gezwoeg tot stand brengt? Ik heb gezien dat het een kwelling is, die hem door God wordt opgelegd. God heeft alles wat er is de goede plaats in de tijd gegeven, en ook heeft hij de mens inzicht in de tijd gegeven. Toch kan de mens het werk van God niet van begin tot eind doorgronden. Ik heb vastgesteld dat voor de mens niets goeds is weggelegd, behalve vrolijk te zijn en van het leven te genieten. Want wanneer hij zich aan eten en drinken te goed doet en geniet van al het goede dat hij moeizaam heeft verworven, is dat een geschenk van God.
[ Prediker 3: 1-13 ] Maar in scherp contrast daarmee is er ook veel goeds in je leven. Heb er oog voor, zegt de Prediker. Het is een gave van God, je Schepper. Geniet ervan!
12
Er zijn altijd twee kanten
Verschil
13
De in 1964 opgerichte Amerikaanse band ‘The Byrds’ had in 1965 een hit met hun nummer ‘Turn, turn, turn’. De tekst is rechtstreeks ontleend aan Prediker 3. Het nummer stond tien weken op nummer 15 van de hitlijst in Amerika. Toch opmerkelijk voor een gezongen bijbelgedeelte. Het laatste vers is een oproep om ernst te maken met vrede. De Vietnamoorlog nam juist in alle hevigheid toe.
Ook Stef Bos heeft gezongen over hetzelfde bijbelboek: ‘Alles is lucht” – een lied van Prediker. Stef Bos is niet optimistischer of pessimistischer dan Prediker, zoveel eeuwen geleden.
To Everything (Turn, Turn, Turn)
Er zijn altijd twee kanten
There is a season (Turn, Turn, Turn)
Ware woorden zijn niet mooi
And a time to every purpose, under Heaven
Mooie woorden zijn niet waar
A time to gain, a time to lose
Groei naar het licht
A time to rend, a time to sew
En klim langs de stralen naar de hemel omhoog
A time for love, a time for hate
Hou je niet vast aan dat wat voorbij is
Win t er
A time for peace, I swear it’s not too late
En laat alles los wat spookt in je hoofd
K ale t ak ken
Want het licht in je ogen verdwijnt met de tijd
Gure win d
Een tijd voor vrede en ik bezweer je, het is niet te laat.
Ik heb de wereld gezien In het licht van de liefde En in de schaduw van de haat.
Zoals de zon in de verte aan het eind van de dag
Er is een tijd van verliezen Er is een tijd van vertrouwen Er is een tijd van verlangen Er is een tijd van vergeten Er is een tijd van vergeven Er is een tijd voor alles
Nog een passage uit dat diepzinnige boek ‘Prediker’: ‘Want wat de mensenkinderen overkomt, overkomt ook de dieren. Hun overkomt een en hetzelfde. Zoals de een sterft, zo sterft de ander, en zij hebben alle een en dezelfde adem. De mensen hebben niets voor op de dieren, want alles is vluchtig.’
Alles op z’n tijd
Het kan een heel troostvolle gedachte zijn, dat elke tiran een keer in zijn graf ligt. Of je daarbij nu denkt aan iemand als Saddam Hoessein of aan je vader die je op een of andere manier eindeloos terroriseerde. Gelukkig, zij leven niet eeuwig. Maar ook elk wijs en rechtvaardig en liefdevol mens sterft een keer. Uiteindelijk is er geen enkel verschil, zo lijkt het. Zelfs geen verschil met de beesten, zegt Prediker, want eenzelfde lot treft mens en dier. Er mogen mensen zijn die menen dat de adem van de mens naar boven stijgt en die van het dier naar beneden, maar Prediker ziet geen verschil. Daarom houdt hij het erop dat je moet genieten van het deel, dat God vandaag aan je geeft en niet steeds bezig zijn met wat nog komt. Daar zit iets in. Alleen: zijn mensen net als de dieren? Helaas soms wel. Mensen kunnen zich beestachtig gedragen. En net als de dieren zijn mensen slechts schepselen van God. Wel zijn wij geschapen naar Gods eigen beeld – de dieren niet – en daarom is ons hart onrustig, totdat het rust vindt in God. Zijn liefdevolle handen laten ons nooit meer los, ook niet in de dood. Daar staat Jezus voor in. Hij is het leven.
I Jzig Koud
Het b e g in t t e sneeuwen D e wereld wordt wit vers t ilt .
D e on d ergaan de zon laat een b ijzondere glans na. I n d at lic ht zie ik een t ak met een knop. B ood s c ha p van wat komt
I k b es ef in een s h oe mooi d e wereld is, h ier en nu, M aar ook : s t ra ks en daar. I k koes t er d e belofte.
14
15
k r e w r e t s e e m Een in de modder
hilderij van de weg een sc nt ka de n aa je r. t Stel je voor da r wel in de modde aa m , ne be ta no dt loopt. vindt. Een Rembran e in de miljoenen di e rd aa w n ee et t Een schilderij m het op, ook al is he je k pa t, nd vi k er w iterst Als je zo’n meester dan de modder. U er rd ve t jk ki Je . rd vies en besmeu je het mee. lijk niet. voorzichtig neem zitten? Nee, natuur ns ge ol rv ve r de Laat je de mod Probeer je het zelf n? pe ap hr sc en n ge brengt het Ga je zelf zitten ve Natuurlijk niet. Je ? en pp la te op je en, weer een beet sterwerk kan redd ee m t he e di d an m bij een meester, ie zijn recht komt. t to ar, r zodat het wee eesterwerk, kostba m n Ee r. de od m de s. In Gods Een Rembrandt in eld van ieder men be n ee is at D . rd hilderijtje. maar besmeu maar een aardig sc zo et ni s en m n ee evol, ogen is k, oneindig waard er w er st ee m n ee Ieder mens is der onbetaalbaar. iedereen echter on t zi , ht ac br n ve le , afwijzing, Door wat het van gebrokenheid r de od m e D r. t een de de mod der mens is en blijf ie r aa M . en nd zo , fouten, schuld al ziet iemand zelf ok O . ce ie rp te as m s erk zien. meesterwerk. God tijd het meesterw al t ijf bl od G r, de ken alleen de mod zulke meesterwer om , rd uu st ge ’ er st en schuld Hij heeft ‘De Mee r van gebrokenheid de od m le al m O k te te herstellen. kelijke meesterwer on pr rs oo t he zo te verwijderen en herstellen.
Overwinteren
Pompoensoep
Terwijl in Nederland ’s morgens het ijs van de autoruiten wordt geschraapt, zitten wij hier te genieten van de zon. Hier, dat is het dorpje Sao Rafael, vlakbij de toeristenplaats Albufeira, in de Algarve, aan de zuidkust van Portugal.
Nat geregend? Koude handen en voeten? Tot op het bot verkleumd door de wind?
Het is een gebied waar veel Nederlanders naar toetrekken om er te ‘overwinteren’. We treffen een echtpaar dat hier al meer dan twintig jaar elke winter komt. ‘Vanwege het milde klimaat in dit deel van Portugal’, zegt hij. ‘Mijn vrouw heeft last van chronische bronchitis en zelf tob ik nogal met artritis. In Nederland hebben we daar in de wintermaanden veel last van – hier veel minder.’ Maar is het niet vervelend om in een land te wonen waarvan je de taal niet beheerst? Het lijkt me toch best moeilijk als je ziek bent of als je in de winkels bepaalde dingen zoekt. ‘Natuurlijk is het wel eens lastig. Maar in dit gebied, vooral aan de kust, spreken erg veel mensen ook Engels. Bovendien hebben we hier in Albufeira twee Nederlandssprekende artsen en een Nederlandssprekende tandarts. En met gebarentaal komen we ook een heel eind.’ ‘We hebben hier in Albufeira en ook nog op andere plaatsen Nederlandstalige kerkdiensten. Daar ontmoeten we niet alleen ‘overwinteraars’ maar ook mensen die hier permanent wonen. Het is heel bijzonder om te ervaren hoe zij ons met raad en daad terzijde willen staan. Er is meer dan die kerkdienst alleen, er is een gemeenschap waar je in opgenomen wordt. We voelen ons hier prima thuis en genieten van dit mooie land en de vriendelijke mensen hier. Het is heerlijk om hier te overwinteren!’
Niets verwarmt een mens zo goed als een kom warme soep. Deze soep verwarmt nog extra, door de ingrediënten. Wat heb je nodig? 1 pompoen (liefst oranje) 1 sinaasappel, geperst 1 stukje gember, 2 cm, geschild en fijn geraspt 1 liter bouillon, van groente of van kip 1 eetlepel kerriepoeder, naar eigen smaak scherp of mild. Om het nog ‘heter’ te maken kan ook garam massala worden gebruikt 1 theelepel gemalen komijnzaad (ook wel djinten) 1 laurierblad olijfolie peper, zout
Aan het werk Verwarm de oven voor op 200 graden Celsius. Snij de pompoen door, snij de helften in schijven van zo’n twee cm. Haal de pitten en het zachte deel eruit, zodat alleen de stevige dikke rand overblijft. Schil de schijven met een dunschiller. Snij de pompoen in stukken van zo’n 3 bij 2. Doe ze in een kom, giet er wat olijfolie over en hussel zodat alle stukken glimmen. Leg ze in een braadslee of op een bakplaat. Na 15 minuten even prikken om te kijken of ze zacht en gaar zijn. Doe in de pan: een liter bouillon, het sap van de sinaasappel, de geraspte gember, de kerrie, komijn en het laurierblad en wat peper. Beng aan de kook. Voeg de stukken pompoen toe en laat even doorkoken. Pureer de pompoen met een staafmixer. Flink heet opdienen. Lekker met sneden grof brood. druppel eventueel pompoenpitolie of kruidige olijfolie in de soep. De milde smaak van de pompoen krijgt pit door de gember en de kerrie. Het zoete van de sinaasappel en de komijn haalt de allerscherpste kantjes er weer af. Elke lepel warmt je mond, je keel en je maag.
Eet smakelijk!
Jan13
16
Iedereen is iemand
D
e dirigent van het San Francisco Symphony Orchestra, Pierre Monteux, arriveerde eens met zijn vrouw en hondje bij een motel waar ze wilden overnachten. Nogal bits werden ze door de eigenares, die de beroemdheid niet zo gauw herkende, afgewimpeld. ‘We zitten vol!’ Redactie en administratie: Joh. v. Oldenbarneveltlaan 10 3818 HB Amersfoort Tel. 033-4611949 E-mail: echo@izb.nl ECHO 01-2014 Abonnementen: Abonnementsprijs € 10,00 per jaar bij vooruitbetaling.
Echo
Reacties: Voor reacties op de inhoud kunt u zich wenden tot de bezorger of de redactie. Redactie: Ds. L.C. Buijs, K. van Noppen, J.J. Timmer (eindredacteur).
Terwijl het echtpaar teleurgesteld naar de parkeer plaats liep, realiseerde de vrouw zich wie deze bijzon dere gast wel was. Ze rende naar buiten, bood haar verontschuldigingen aan en zei: ‘Neem me niet kwalijk, meneer, ik zag echt niet dat het iemand was…’ ‘Pardon mevrouw’, zei Monteux, ‘iedereen is iemand. Au revoir!’ En met deze woorden liet hij de eigenares onthutst achter. Bijdragen van Greet Schuurman (p. 5), Johan Timmer (p. 6/7, 12), Koos van Noppen (p. 8/9), Leo Buijs (p. 10, 13). De bijdragen van pag. 14 en 16 zijn afkomstig uit het boekje ‘Jezus beter begrijpen’ van Niels de Jong en Niels Donselaar. Het artikel ‘Verschil’ komt uit ‘Doorgeven’, ds. P.L. de Jong (beide boeken zijn uitgegeven door Boekencentrum, Zoetermeer).
Vormgeving: Hans van Eck (Impressio Communicatie) Foto’s: Sjaak Boot p. 2/3 en 9 Johan Timmer p. 4, 6/7 Shutterstock p. 1, 5, 11, 12, 13
Uitgave van IZB – voor zending in Nederland en de Christelijke Gereformeerde Kerken in Nederland Deze Echo is u aangeboden door:
ISSN 0012-9119