The Herd Boy - Sesotho

E ngotswe le ho tshwantshiswa ke Niki E fetoletswe ke Grace Noge

The herd boy.indd 3

Daly

2012/08/13 8:28 AM

“Tsoha! Tsoha, Malusi!” Ho bitsa Mme ka tlung, ho sa le lefifi.

Ka ntle, moya o phodile mme letsatsi le a phahama – pele le entse sedikadikwe se sekgubedu se mathang marallaneng, mme le fetoha ho ba mmala wa kgauta ha le ntse le phahama le qala ho futhumatsa motse.

Motoho wa poone o ntse o bela ka hara pitsa.

“Eja!” ho tjho Mme. “Moshemane a keke a sebetsa ka tlala.”

Malusi o alosa dinku le dipodi tsa ntataemoholo.

Ke mosebetsi o moholo ho ngwana e monyane wa moshemane.

The herd boy.indd 4

2012/08/13 8:28 AM

The herd boy.indd 5

2012/08/13 8:28 AM

“Khuu! Khuu!� Molodi o phahameng wa Malusi o ntsha dinku ka lesakeng la Ntataemoholo.

Ka nako eo ba fihlang dilomong moo dinku di fulang, mobu o se o tjhesa ka tlasa maoto a hae a sa rwalang letho.

Malusi a sireletsa mahlo a hae letsatsing le fahlang mme o sheba hodimo. Mane, hodimo sepakapakeng, o bona Ntsu e Ntsho e fofa e etsa didikadikwe tse kgolo.

O hata ka hloko ha a tsamaisa maoto a hae dihlahleng moo dinoha di robetseng, di ikgarile mme di sa bonwe.

O thiba dinku le dipodi hore di seke tsa tsamaela ho ya lengopeng, moo di ka welang habonolo teng, e be ho ba boima hore di hlwelle di tswe.

Ho ba modisana, o tlameha ho dula o fadimehile hape o le sebete.

The herd boy.indd 6

2012/08/13 8:28 AM

The herd boy.indd 7

2012/08/13 8:28 AM

Hodima lerallana, ho bokane mohlape wa ditshwene.

Ha di ka theoha, o tla sebedisa lentswe la hae le majwe a mangata ho di tebela. “Hau, hau!� O utlwa Koko e bohola.

Hona ho bolela hore motswalle wa hae, Lungisa, o haufi.

Lungisa o moholonyana ho Malusi mme o na le ntja ya hae.

The herd boy.indd 8

2012/08/13 8:28 AM

The herd boy.indd 9

2012/08/13 8:28 AM

Ka nako tse ding ba kopana ho bapala dipapadi ha dinku di ntse di fula. Lungisa kamehla o rata ho bapala papadi ya bolo ya maoto ya batho ba babedi le ho kalla ka melamu. Malusi o rata phephetso.

Koko a tlola ho ba suthela ha ba raha marole.

“Shuu!” ho hoeletsa Malusi, nakong eo ba ntseng ba lwana, “ke a tjha!” Ba phomola ha a hlobola kobo ya hae… butle… ho etsetsa hore a be le nako ya ho hlophisa hore a ka fumana dintlhanyana tse mmalwa jwang. Feela ha a ke a hlola.

Lungisa ke mmampodi wa bolo ya maoto hape ke mmampodi wa ho kalla ka melamu. Leha ho le jwalo, Malusi ke moithuti ya matjato. O a tseba hore o lokela ho beha mahlo bolong le ho itshwasolla kotsing ha ho kallwa ka melamu.

The herd boy.indd 10

2012/08/13 8:28 AM

The herd boy.indd 11

2012/08/13 8:28 AM

Ke nako ya dijo tsa motsheare, mme Zolika, ausi wa hae e moholo, o ba tlisetsa dijo.

Tsatsi le leng le le leng ke ntho e le nngwe, bohobe ba mafi, motswako wa lebese le themisitsweng le bohobe ba poone. Yena le Lungisa ba bo ja kaofela hore ba be ba hore dikotlolo ka menwana ya bona.

“Ha ke hola,” ho tjho Lungisa, “ke ilo bapala bolo ya maoto sehlopheng sa Bafana Bafana.”

“Ha ke hola,” Malusi o buela tlase, “ke ilo ba Mopresidente.”

Lungisa a tshehela hodimo hoo ditshwene di ileng tsa baleha.

“Huuhuu! Huuhuu!” tsa hoa le tsona.

Zolika a nka dikotlolo. “Malusi o bohlale,” a bolela.

“A ka ba eng kapa eng eo a ratang ho ba yona.”

The herd boy.indd 12

2012/08/13 8:28 AM

The herd boy.indd 13

2012/08/13 8:28 AM

Malusi a thaba ha Lungisa a nyamella tlase ho ya mehlapeng ya hae.

Malusi o rata ho ba mong – yena feela le seriti sa hae. A thotse a itse, tu! jwaloka lefatshe, o sheba fatshe, moo melana e mmedi ya dikokonyana e entseng mokoloko teng. Hei! Basebetsi ba mafolofolo tjee – bohle ba sebetsa mmoho. Ha a bona e nngwe e itsamaela e le nngwe, o e utlwela bohloko, mme a re, “Tsamaya! Itsamaele sehahabinyana.

Tsamaya o kopane le baheno.”

The herd boy.indd 14

2012/08/13 8:28 AM

Sutumetsa-sutumetsa, theteha-theteha, Sutumetsa-sutumetsa, theteha-theteha.

Malusi a tsheha ka kgolabolokwe e sa nyahameng lekgale. Ya phomola seriting sa Malusi, mme ya sutumeletseha ho ya kganyeng ya letsatsi le bohale.

Ya hopotsa Malusi seo a lokelang ho se etsa – ho bokelletsa boloko bo foreshe ho ya bo neha ralebenkele, ntate Mdinga, ya tla bo kopanya le mobu tshingwaneng ya hae. Ka ho etsa hona, Mme wa Malusi o tla fumana meroho e foreshe.

O ikwetlisa ho bala ha a ntse a kga dithollwana tsa boloko: nngwe – one... pedi – two... tharo– three... ho fihlella mokotla o tlala.

The herd boy.indd 15

2012/08/13 8:28 AM

Hela wena! Ha a sheba hodimo a bona tshwene e tsofetseng e dutse hodima lefika – mme e atametse haholo maseyeng a dikonyana le dipotsana.

Malusi a tsokotsa molamu wa hae a hoeletsa, “Tsamaya!”

Tshwene e otile mme e shebahala e lapile. Ha e ahlama, ya bonahala e hloka leino le le leng. Leha ho le jwalo, Malusi o ne a sa e rate, mme eitse ka ho panya ha leihlo ha e theoha lefikeng e atamela ho tla pele, ya ba nako ya ho hoeletsa haholo le ho feta.

“Lungisaaaaa! Kokooooo!”

Mohoo wa lentswe la hae wa utlwahala mafikeng.

The herd boy.indd 16

2012/08/13 8:28 AM

The herd boy.indd 17

2012/08/13 8:28 AM

Jwale moru o utlwahala mohoo wa Malusi le ho lla ha mehlape e tshohileng.

Tshwene e ka hara dinku le dipodi! Ha e keke ya nka e nyane, e tla tshosetsa diphoofolo ho ya ka lengopeng. Malusi a tsamaya ka hloko ka hara mehlape – a lokisitse molamu.

Yaba o bona mohatla wa tshwene, a utlwa sello sa konyana, mme a bona lerole la tsona ha e leka ho itshwasolla.

The herd boy.indd 18

2012/08/13 8:28 AM

The herd boy.indd 19

2012/08/13 8:28 AM

“Maluuuusi!�

Ke Lungisa eo a tla le Koko.

Koko ya nkgella tshwene mme ya kenella mahareng a diphoofolo tse tshohileng – tse ileng tsa etsa sakanalankope (sedikadikwe) ho lokisetsa ntwa. Lungisa le Malusi ba itshutumeletsa pele, ba itokisetsa ho thusa Koko.

Empa ha ho na ntwa.

Ho rora ho neng ho hwamisa madi le meno a metsu a Koko di ile tsa fetola mohopolo wa tshwene. Ya tlohela konyana e neng e dutla madi mme ya matha ho kgutlela hodimo selomong.

The herd boy.indd 20

2012/08/13 8:28 AM

The herd boy.indd 21

2012/08/13 8:28 AM

Konyana e ne e tswile kotsi, empa e ntse e phela. Mohlomong ntatemoholo a ka tlotsa moriana maqebeng a yona ho e fodisa.

Ha jwale, Malusi a e phuthela ka kobo ya hae mme a phaphatha Koko.

“Ke lakatsa eka nka be ke na le ntja e jwaloka wena,” o tjho ho ntja e neng e phefomoloha ka potlako.

“E tshwana le Baby Jake,” ke Lungisa a bua ka mabela.

Malusi o lokela ho dumela. Koko e kgutshwane empa e matla haholo jwaloka raditebele ya tummeng – Baby Jake Matlala.

The herd boy.indd 22

2012/08/13 8:28 AM

The herd boy.indd 23

2012/08/13 8:28 AM

Motjheso jwale o fedile, mme ke nako ya ho orohela hae. Lungisa a ithaopa ho jara boloko ba ntate Mdingi hore Malusi a kgone ho jara konyana e tswileng kotsi.

Koko ya bohola mme mehlape ya theohela selomong ho kena tseleng ya mobu e neng e leba lesakeng.

“Ee, mme, re lapile!

Na mollo o a tuka?

Na dijo di a butswa?

Ee, mme re a kgutla!”

Malusi le Lungisa ba bina pina ena ba le tseleng ya mobu. Yaba ba a ema.

“Bona,” ho tjho Lungisa. “Koloi ke eno e tla!”

Malusi a e bona e atamela e kubeleditse marole.

Ba suthisetsa dinku ka thoko ho tsela.

Empa koloi ha e fete. Bakeng sa hoo, e tsamaya butle mme ya emisa.

“Ke mang eo ya nang le koloi e majabajaba, e phatsimang tjee?” Malusi a ipotsa.

The herd boy.indd 24

2012/08/13 8:28 AM

The herd boy.indd 25

2012/08/13 8:28 AM

Butle butle, fensetere ya ka morao ya buleha mme monnamoholo ka sefahleho se entseng ditselana tse kang mela ya lefika, a bososela ha a ba bona.

“Dumelang!” monnamoholo a dumedisa.

“Dumela Ntatemoholo,” bashemane ba mo dumedisa le bona.

A ba jwetsa hore, ha a sa le moshemane e monyane, o ne a tena kobo e kgubedu le yena mme a alosa dinku. Malusi a sheba hempe e ntle eo a e tenneng yaba kapele o sheba fatshe.

“Mpolelleng bashemane hore ha le hola le rata ho ba eng?” ho botsa monnamoholo.

“Ho bapalla Bafana Bafana,” ha araba Lungisa.

Malusi o dihlong ho araba, yaba Lungisa o a mo arabela.

“O rata ho ba mopresidente,” Lungisa a bua a tshehatsheha.

Yaba monnamoholo o bona seo Malusi a neng a se jere mme a re, “Aha, moshemane ya hlokomelang mehlape ya hae e tla ba moetapele wa nnete. Sala hantle, Ntate Presidente.”

The herd boy.indd 26

2012/08/13 8:28 AM

The herd boy.indd 27

2012/08/13 8:29 AM

Letsatsi le se le potetse ka mora marallana, le entse meriti e melelele ho kgabahanya le thoteng.

Mehato ya maoto a tsamayang butle hodima mobu a etsa mmino o bonolo.

Ho utlwahala mantswe a hlahang lesakeng.

Malusi o na le tshepo ya hore ntataemoholo ha a tlo halefa hobane a tlile hae le konyana e tswileng kotsi.

O tla tseba kannete hore Malusi o entse ka hohlehohle ho e sireletsa.

Mohlomong konyana e nyane e tla phela.

The herd boy.indd 28

2012/08/13 8:29 AM

The herd boy.indd 29

2012/08/13 8:29 AM

Pele ba ya robala, ha tliswa ntjanyana ho Malusi.

“Ntate Mdingi o o tliseditse hona,” ho tjho ntataemoholo. “Ke jwetsitswe hore Koko ke ntatae, kahoo ditshwene tseno di lokela ho dula di fadimehile!”

Malusi a bososela mme a bula kobo ya hae hore ntjanyana e kgasetse ka hare.

Tsohle di lokile. Mafifing a ka tlung, Malusi a pheta mantswe a monnamoholo: “Moshemane ya hlokomelang mehlape ya hae e tla ba moetapele wa nnete.”

Yaba o kwahela mahlo a hae a kgathetseng mme a kgaleha...

The herd boy.indd 30

2012/08/13 8:29 AM

The herd boy.indd 31

2012/08/13 8:29 AM

moo toro e emetseng ho lorwa teng.

The herd boy.indd 32

2012/08/13 8:29 AM

The herd boy.indd 33

2012/08/13 8:29 AM

Molaetsa o hlahang ho Mongodi: Banna ba bangata ba phahameng ba hlaha bophelong bo ikokobeditseng.

E mong ya jwalo e ne e le moshemane, Dafita, wa Testamente ya Kgale ya neng a alosa mehlape ya ntatae mme morao a phahama ho ba morena.

Muhammad le yena, o qetile karolo ya hae ya boshemane, maemong a fapaneng a tsa lehodimo le ka hara dikotsi, le yena a hlokometse mehlape ya lelapa la habo.

Monna ya phahameng mme a ratwa haholo nakong tsena tsa rona – mopresidente wa mehleng Nelson Rolihlahla Mandela, le yena o ne a hlaha tikolohong ya mahaeng e ikokobeditseng. Ebe ke mang ya neng a ka noha hore modisana ya tswang motseng wa Qunu mane Transkei, ka le leng, e ne a ka ba moetapele e moholo wa lefatshe?

Leha bongwana ba rona bo ka bonahala e le ba tshohanyetso – ba bang ba le lehlohonolo ho feta ba bang – le bona, hangata, eka ba lokisitswe ke botjhaba ho ba batho ba baholo bao re bang bona. Kahoo ke a botsa, “Ke eng se teng bophelong ba modisana se ka mo lokisetsang ho ba modisa wa setjhaba?”

The herd boy.indd 34

2012/08/13 8:29 AM

The herd boy.indd 35

2012/08/13 8:29 AM

The herd boy.indd 36

2012/08/13 8:29 AM