Efun21 by Jacek Ścibor

nr 21 wrzesień-październik 2012

innowacyjna szkoła • innowacyjny nauczyciel • innowacyjny uczeń

Cena 20 zł (w tym VAT)

ISSN-2083-53-53

Filmy, zdjęcia i muzyka w szkolnych projektach

W numerze Rozmowa EFUN innowacyjna

szkoła

•

innowacyjny

nauczyciel

•

innowacyjny

uczeń

Magazyn wydawany pod patronatem Konferencji Rektorów Uczelni Pedagogicznych Wydawca: Benild s.c., Warszawa ul. Barei 5/64, 03-141 Warszawa, tel/fax 22 300 23 19 redakcja@edufakty.pl prenumerata@edufakty.pl Dyrektor wydawniactwa: Maciej Kułak Redaktor naczelny: Bartosz Krzyżaniak Zastępca redaktora naczelnego: Janusz S. Wierzbicki Rada Programowa : prof. Mirosława Nowak-Dziemianowicz, prof. Joanna Głodkowska, prof. Bogusław Śliwerski, Wiesław Włodarski, Dariusz Kulma Przedstawiciele Konferencji Rektorów Uczelni Pedagogicznych prof. Jan Łaszczyk, prof. Stefan Mieszalski Redaktorzy: Marta Wnukowicz Michał Grześlak Dziennikarze, publicyści, felietoniści: Beata Igielska, Monika Rękawek, Bogusław Śliwerski, Wiesław Włodarski, Ola Piontek Reklama: Jolanta Sibilska – kierownik jolanta.sibilska@edufakty.pl. tel.: 22 243 23 74 Prenumerata: Paulina Sewastianowicz paulina.sewastianowicz@edufakty.pl tel.: 22 300 23 19 Prepress: G.W. GABI www.gabi4net.com Projekt graficzny: Anna Stępień

NASZE KONKURSY Z CIEKAWYMI NAGRODAMI szczegóły na EduFakty.pl

6-9 Metr, czyli 1/299 792 458 sekundy O istocie czasu, kłopotach kilograma, politycznym zamieszaniu wokół Kopernika, marnowanych szansach Polski w walce o kosmiczne miejsca pracy i o europejskim GPS-ie rozmawiamy z dr. Włodzimierzem Lewandowskim, naczelnym fizykiem w departamencie czasu Międzynarodowego Biura Miar w Sevres, członkiem rady naukowej Centrum Badań Kosmicznych PAN.

Felieton 10 Z dziennika gimnazjalistki

Konferencje, zjazdy, spotkania 11 Technologia nie gryzie Zapraszamy na trzy cykle konferencji przygotowanych przez naszą redakcję z myślą o nauczycielach, informatykach, samorządowcach i bibliotekarzach. W roku szkolnym 2012/13 zapraszamy na Mobilną edukację w XXI w., Cyfrową szkołę oraz e-learning w szkole.

Multimedia 12-15 Fotografia trójwymiarowa Marzenia o przedstawieniu głębi obrazu na dwuwymiarowej płaszczyźnie przez stulecia spędzały ludziom sen z powiek. Dziś, dzięki fotografii 3D, jest to proste. 34-36 iMovie – mobilne studio filmowe Do montażu ciekawego filmu nie potrzeba wydajnych komputerów, drogiego sprzętu i profesjonalnego oprogramowania. Można tego dokonać używając tylko iPada i zainstalowanego na nim programu iMovie. 26-28 Jedno zdjęcie z wielu – panorama w praktyce Co zrobić, gdy przepiękna panorama gór nie mieści się na jednym zdjęciu? Albo gdy obiektyw aparatu nie pozwala na uchwycenie całej gotyckiej budowli na jednym ujęciu? Zrobić kilka zdjęć i połączyć je w jedno. Z pomocą darmowego programu. 16-17 Jak tworzyć nietuzinkowe pokazy 3D z pomocą Photosynth Przepis na świetne projekty z wykorzystaniem technologii 3D jest prosty: wystarczy zwykły aparat fotograficzny, usługa Photosynth oraz wiedza, jak robić zdjęcia. 18-22 Jak zainstalować program Photosynth i przygotować swoje projekty Przed przystąpieniem do pracy z Photosynthem musimy zarejestrować się w usłudze a także pobrać i zainstalować aplikację na komputerze lub w telefonie. Podpowiadamy, jak to zrobić.

Chmura dla edukacji 29-33 Udostępniamy film w serwisie YouTube.com Podpowiadamy, jak założyć konto i publikować filmy w popularnym serwisie filmowym. 72-73 Założenie konta użytkownika Microsoft Korzystanie z wielu oferowanych przez Microsoft usług wymaga od użytkownika specjalnego identyfikatora. Opisujemy, jak go zdobyć.

Metoda projektów 38-39 Podcast w edukacji, czyli jak poprowadzić audycję radiową w internecie Każdy może dziś wyprodukować i opublikować nagranie audio. Na przykład wykład, nagranie z lekcji czy prezentację osiągnięć uczniów, jakich dokonali podczas realizacji projektu edukacyjnego. Dowiedz się, jak wykorzystać podcast w swojej pracy.

e-learning 44-58 Układamy krzyżówkę z EclipseCrossword Co zrobić, gdy brakuje pomysłów na nietuzinkową lekcję? Dajmy uczniom do rozwiązania krzyżówkę. Jej stworzenie jest proste, tym bardziej, ze pomoże nam darmowy program.

Opiekunowe szkolnych pracowni 59-68 Wdrożenie usługi Office 365 dla instytucji edukacyjnych Skorzystaj z naszego samouczka, w którym krok po kroku objaśniamy, jak m.in. przejść procedury rejestracji, weryfikacji, logowania czy zakładania kont użytkownikom darmowej dla edukacji usługi.

Informatyka 80-81 Informatyka – co to takiego? Języki przyswajamy najlepiej, gdy jesteśmy młodzi a programowanie to rozmowa z komputerem. Wniosek: uczmy dzieci informatyki.

Reforma zawodowych 88-90 Szkolnictwo zawodowe po reformie Dyrektor, jeśli zdecyduje się na nowy kierunek, będzie go ściśle wiązał z rynkiem pracy – mówi Tadeusz Sławecki, wiceminister edukacji, w rozmowie z EFUN. 91-94 Zmiany w szkolnictwie zawodowym My pytamy, MEN odpowiada – w związku ze zmianami w szkolnictwie zawodowym przygotowaliśmy rubrykę, w której zamieszczamy odpowiedzi ekspertów ministerstwa na najbardziej nurtujące czytelników pytania.

Odzyskiwanie danych 82-83 Kasować czy nie kasować? Wykasowane, przez np. wyrzucenie do kosza, dane można bez trudu odzyskać. Jak zatem skutecznie usunąć pliki?

Z ośrodków doskonalenia nauczycieli 95 OEIiZK: W poszukiwaniu praw przyrody Realizowany przez warszawski ośrodek projekt wspiera nauczycieli przedmiotów przyrodniczych przy stosowaniu TIK w nauczaniu.

Sieciowisko 74-75 Darmowa muzyka z sieci do szkolnych projektów Skąd wziąć muzykę, która nie dość, że będzie darmowa i dopasowana tematycznie do naszych projektów, nie narazi nas na oskarżenia o nielegalne wykorzystanie cudzej własności? Z jamendo.com. 69-71 Rejestracja w sieci pil-network.com Brakuje pomysłów na zajęcia? Kontaktu z innymi idącymi z duchem czasu nauczycielami? Pomocy w wykorzystywaniu TIK w pracy? Darmowych narzędzi? Dołącz do portalu społeczności innowacyjnych nauczycieli i szkół.

Prawo 96-102 Zmiany w prawie oświatowym Spis nowości legislacyjnych, które weszły w życie w ostatnich miesiącach. 103-104 Urlop macierzyński nie pozbawi prawa do trzynastki Wyrok Trybunału Konstytucyjnego korzystny dla matek. 106-116 Prawo na co dzień Nasz prawnik odpowiada na pytania nurtujące czytelników.

Pobudka! Od 13 września Polska jest członkiem Europejskiej Agencji Kosmicznej (ESA), instytucji, która istnieje od 1975 roku. Polscy naukowcy od wielu lat przekonywali polityków, że kosmos to nie tylko inspiracja dla poszukiwaczy zaginionych cywilizacji czy astrologów-zapaleńców. To prawdziwy biznes liczony w miliardach euro. Zrozumieli to Niemcy, Francuzi, Hiszpanie czy Rumuni oraz nasi południowi sąsiedzi – Czesi. Firmom z tych krajów projekty realizowane przez ESA już dziś przynoszą gigantyczne zyski a gospodarkom – dopływ innowacji i perspektywę rozwoju. Do czasu wstąpienia Polski do Unii Europejskiej temat kosmosu i udziału naszego kraju w pracach europejskiej agencji można było traktować po macoszemu. Jednak od 1 maja 2004 roku przemysł kosmiczny powinien być równie ważną gałęzią jak rolnictwo czy budownictwo! W ramach wspólnej polityki musimy przecież wspierać finansowo europejskie projekty. Polska, chcąc nie chcąc, wspierała i wspiera także ESA. Na projekt Galileo (budowy europejskiego systemu nawigacji, podobnego do amerykańskiego GPS) wydaliśmy w ciągu trzech lat 90 mln euro. Zwrot w postaci kontraktów wyniósł zaledwie 0,3 proc. tej sumy. Głównym i dla wielu niezrozumiałym powodem było uparte tkwienie poza strukturami ESA. Finansowaliśmy więc laboratoria we Francji, Niemczech czy Czechach. Rozwijali się inni a nasi naukowcy przemierzali ministerialne korytarze przekonując, dlaczego warto wydać 145 mln euro (koszt budowy 750 metrów autostrady) na obowiązkową składkę członkowską. Nasi południowi sąsiedzi w ciągu kilku lat zrobili cywilizacyjny skok właśnie dzięki uczestnictwu w ESA. Na każde euro wpłacone w postaci składki członkowskiej wyjmują 4 w postaci kontraktów dla firm. Francja wpłaca pół miliarda euro, a zwrot ma dwa razy większy. Gdy kilkanaście lat temu do ESA przystępowała Hiszpania, która wówczas pod względem potencjału naukowego znacznie ustępowała Polsce, panowała opinia, że w ramach swojej składki jest w stanie dostarczyć do agencji jedynie ołówki. Dziś dostarczają satelity. W czeskiej Pradze ulokowano dyrekcję programu budowy systemu nawigacji satelitarnej Galileo. Swoje satelity ma nawet Wietnam! Polska tkwiła w letargu. Naukowcy apelowali. - Składka zwróci się w dwójnasób – przekonywali Jacka Rostowskiego, ministra finansów. - Ale nie do mojego budżetu – ripostował. A do czyjego? Jak zbudować innowacyjną gospodarkę bez inwestycji w nowoczesne technologie? ESA to lokata bezpieczna i zyskowna. Jeden projekt – Galileo – w ciągu kilku lat stworzy w Europie 200 tys. miejsc pracy. Szacowane obroty sięgną 20 mld euro rocznie. Tylko od nas zależy, ile z tej kwoty trafi do Polski. Niemcy uruchomili specjalny projekt edukacyjny, który przygotowuje uczniów do pracy w przemyśle Galileo. Nasze pomysły na podbój kosmosu to ciągle marzenia grupy fascynatów. Powinniśmy stworzyć narodową agencję kosmiczną i sensowną strategię, także edukacyjną. Jeszcze można nadrobić zaległości. Trzeba jednak szybkich, zdecydowanych i sensownych działań. Pierwszy krok wykonaliśmy – jesteśmy w ESA. Kolejny stawia zespół tworzony przez dr. Włodzimierza Lewandowskiego, polskiego naukowca z Sèvres, który od lat walczy o polski przemysł kosmiczny. Czas na rządową strategię, uwzględniającą też rolę edukacji. Maciej Kułak

EFUN

rozmowa efun

1 299 792 458 Metr, czyli

sekundy

W Niemczech projekt Galileo to jeden z priorytetów państwa. Jest on systemowo realizowany na każdym szczeblu, m.in. w szkołach. Młodzież jest przygotowywana do pracy w „przemyśle Galileo”. A ten będzie miał obroty ok. 20 mld euro rocznie – wylicza dr Włodzimierz Lewandowski*. Czym zajmuje się naczelny fizyk w departamencie czasu Międzynarodowego Biura Miar w Sèvres? Liczeniem czasu. A dokładniej: mój departament odpowiada za liczenie czasu uniwersalnego, koordynowanego z angielskiego Coordinated Universal Time (UTC). Każda jednostka fizyczna ma swój departament: masy, jednostek elektrycznych, itd. Był też departament długości. Co się z nim stało? Został wchłonięty przez departament czasu. Metr przestał być kawałkiem metalu zdeponowanego w naszym biurze, a stał się interwałem czasu. Oddzielny departament stracił rację bytu. Nieco upraszczając: dziś definicja metra to po prostu trzy miliardowe sekundy. W takim czasie bowiem światło pokonuje w próżni ten odcinek. Jedna miliardowa sekundy to około 30 cm. Natomiast dokładnie, jeden metr to odległość, jaką pokonuje światło w próżni w czasie 1/299 792 458 s Dlaczego doszło do zmiany definicji metra? Poprzednie definicje były mniej dokładne. Nowa jest około tysiąc razy dokładniejsza od, kolokwialnie mówiąc, kawałka metalu. Podobnie będzie z kilogramem, który ciągle jest metalowym odważnikiem zdeponowanym w naszym podziemnym sejfie (kilogram to masa międzynarodowego wzorca – walca o wysokości i średnicy podstawy 39 mm wykonanego ze stopu platyny z irydem – przyp. red.). W ciągu najbliższych pięciu lat jednak i on trafi do muzeum. Nowa definicja będzie oparta na zjawiskach elektrycznych.

wrzesień/październik 2012

Nowy kilogram będzie się mocno różnił od obecnego? Nie będzie aż tak wielkich rozbieżności. To jednak początek prac i sukcesem będzie już samo powstanie definicji. Definicja czasu się nie zmieni? Ona się zmienia najszybciej. Powstają nowe zegary, coraz dokładniejsze. Jak ten pulsarowy w Gdańsku? Dokładność zegara pulsarowego to mit. Oczywiście, pulsary są źródłem czasu, ale nadal nie tak precyzyjnym, jak zegary atomowe. Może w przyszłości uda się z nich zrobić dokładniejsze czasomierze. Jest tam jednak dużo parametrów związanych z ruchem ciał niebieskich. Ich szum może wypaczać pomiar. Gdański zegar jest więc raczej atrakcją turystyczną albo ciekawostką edukacyjną. Najdokładniejsze są więc nadal zegary atomowe? Tak, ale i pomiędzy nimi są różnice. Najpopularniejsze są zegary atomowe, których działanie opiera się na zjawiskach związanych z atomami cezu. To produkt komercyjny. Jeden taki zegar kosztuje 100 tys. dolarów. Są też zegary laboratoryjne, budowane przez fizyków w państwowych instytutach metrologii. Są one jeszcze dokładniejsze. Powstają też zegary optyczne, które do działania potrzebują atomów wapnia bądź rtęci. Co siedem, osiem lat powstaje zegar dokładniejszy o rząd wielkości. Ciągle jednak nie wynaleziono idealnego zegara. Na czym więc wasz departament opiera pomiary? Wyliczamy średnią ważoną UTC, o której już wspominałem. Jest ona wyliczana do jednej miliardowej sekundy z około 400 zegarów atomowych, znajdujących się w około 60 laboratoriach zlokalizowanych głównie na półkuli północnej.. Nieustanny pomiar zaś jest możliwy dzięki technikom satelitarnym.

W Polsce są zegary atomowe? Sądzę że ze trzydzieści. Piętnaście bierze udział w tworzeniu polskiej skali czasu atomowego.. Po co nam tak dokładne liczenie czasu? Przecież jedna miliardowa sekundy, czy jedna tysięczna, dla przeciętnego człowieka nie stanowi różnicy. To się tylko tak wydaje. Dzięki tak dokładnym pomiarom czasu możliwe jest działanie choćby nawigacji satelitarnej. Ona bazuje właśnie na metrologii czasu, bo długość, jak już wspomniałem, to interwał czasu. GPS bazuje na pomiarze interwałów czasu w jakich fala elektromagnetyczna pokona odległość pomiędzy zegarami atomowymi, znajdującym się na satelitach, i zegarem kwarcowym ze smartfona. Te interwały to odległośći. Jedna miliardowa sekundy to ok. 30 cm, 3 metry to zaledwie 10 miliardowych sekundy. Żeby widzieć swoje położenie w czasie rzeczywistym z dokładnością do trzech metrów, 30 satelitów i zegar w smartfonie muszą być zsynchronizowane do kilku miliardowych części sekundy. Dlatego tak ważny jest szczegółowy pomiar czasu. Pozostańmy przy nawigacji. Amerykanie od wielu lat mają GPS. Jest już też rosyjski system GLONASS. Swój budują Chińczycy. A co z naszym europejskim Galileo, który ma stanowić dla nich cywilną przeciwwagę? Prace są trochę opóźnione, lecz to nic wielkiego przy tak skomplikowanych projektach. Za 4-5 lat system powinien być gotowy. Obecnie na orbicie znajdują się dwa satelity, docelowo będzie ich 30. Umieszczone będą na wysokości 20 tys. km. Czy Europa potrzebuje własnego systemu nawigacji satelitarnej? Przecież jest amerykański GPS. Tak też uważali m. in. Brytyjczycy. Usilnie jednak o europejski system za-

biegała Francja, która nie chce tak dużego uzależnienia od USA. W każdej chwili Amerykanie mogą odciąć dostęp do GPS dla każdego, poza siłami zbrojnymi USA i ewentualnie ich sojusznkąw. Własny system nawigacji satelitarnej to przewaga wojskowa i gospodarcza. Jaki jest wkład Polski w budowę Galileo? Prawie zerowy. Polska jak dotąd prawie w ogóle się nie interesowała, poza pracami naukowymi, technologiami satelitarnymi, a tym żyje cała Europa. Projekt Galileo, który jest cywilizacyjnym wyzwaniem dla całego kontynentu u nas nie budzi emocji. Nie ma narodowej agencji kosmicznej, dopiero wchodzimy do Europejskiej Agencji Kosmicznej (ESA), a bez tego trudno cokolwiek zdziałać. Strategia administrowania kosmosem jest w powijakach. Dotychczas dołożyliśmy do budowy Galileo 90 mln. euro, a zwrot w postaci kontraktów wyniósł 0,3 proc. tej sumy. Finansujemy laboratoria we Francji i Niemczech. Francja wpłaciła pół miliarda euro, a zwrot w postaci kontraktów ma dwa razy większy! Tyle tracimy nie należąc do Europejskiej Agencji Kosmicznej. Po mistrzowsku swój udział w ESA rozgrywają też Czesi. To w Pradze np. znajduje się dyrekcja systemu Galileo. Jak Czesi budują swoją potęgę w ESA? Mają strategię, agencję rządową, grupy robocze doradzające rządowi. Trzy lata temu premier Czech pojechał do Paryża i do szefa agencji kosmicznej powiedział wprost: Chcę natychmiastowego wstąpienia Czech do Europejskiej Agencji Kosmicznej. Po kilku miesiącach Czesi znaleźli się w ESA. Co zyskuje czeska gospodarka na takiej polityce rządu? Wpłacając 10 mln euro składki obowiązkowej i drugie tyle opcjonalnie na projekty strategiczne dla państwa czeskiego, ich

EFUN

8 firmy otrzymują zwrot w postaci najnowocześniejszych technologii. To się przekłada na miejsca pracy, edukację, powstawanie produktów najwyższej klasy. Za jedno euro zainwestowane w techniki satelitarne w ciągu czterech lat otrzymują 4 euro. Samo przystąpienie do ESA wszystkiego nie załatwia. Oczywiście, wstąpienie do agencji to szansa, którą można wykorzystać lub nie. Trzeba przygotować strategię, powołać narodową agencję kosmiczną. I to wszystko w ekspresowym tempie. Musimy wypracować mądrą i długofalową politykę względem kosmosu. Dziś jest ona w zalążku. Nie mamy własnego satelity telekomunikacyjnego. Mówimy o budowie tarczy antyrakietowej, kolejnych zakupach czołgów czy rakiet dla wojska. Tymczasem nasza armia dla potrzeb komunikowania się rezerwuje kanały m.in. na satelitach Gazpromu! Brak własnych satelitów

to ewenement na skalę światową. Takie posiadają nie tylko Francuzi, Niemcy czy Hiszpanie, ale również Egipcjanie, Nigeryjczycy, Wietnamczycy itd. Satelity są ważną częścia infrastruktury państwowej. Mocno lobbuje pan na rzecz powstania narodowej agencji kosmicznej. Jesteśmy bardzo blisko jej utworzenia. Polska powinna mieć agencję składającą się z minimum 200 osób, głównie inżynierów. Ideałem byłoby 1000 osób. Prawie tylu naukowców liczy agencja hiszpańska, która w ciągu 15 lat bardzo się rozwinęła. Niegdyś się śmiano, że Hiszpanie w ramach swojej składki do ESA są w stanie dostarczać jedynie ołówki. Dziś dostarczają satelity. My mamy intelektualny potencjał większy niż wówczas Hiszpania. Przy mądrym zarządzaniu jesteśmy w stanie znacznie szybciej poprawić swoją pozycję. Jeśli nam się nie

uda, będziemy na marginesie. Zamiast tworzyć innowacje, będziemy dostarczać siłę roboczą. Dziś w Niemczech projekt Galileo to jeden z priorytetów państwa. Jest on systemowo realizowany na każdym szczeblu, m.in. w szkołach. Młodzież jest przygotowywana do pracy w „przemyśle Galileo”. A ten będzie miał obroty ok. 20 mld euro rocznie! Ta kwota może jednak być większa. W ciągu dekady w UE w przemyśle Galileo powstanie 200 tys. miejsc pracy. Dlatego kładzie się tam tak wielki nacisk na ten projekt. Nie możemy się tylko temu przyglądać! W Polsce także był zespół ds. kosmosu. Co się z nim stało? Ministerstwo nauki rozwiązało go 3 lata temu, co pozostawię bez komentarza. Na szczęście udało się stworzyć Zespół ds. Galileo przy PAN. W jego skład, oprócz naukowców, weszli delegaci z ośmiu resortów, w tym ministerstwa edukacji. Wspominam o nim szczególnie, bo to tam będziemy chcieli stymulować prace nad przygotowaniem kadr. Za 3-4 lata powinniśmy mieć pierwszych absolwentów przygotowanych do pracy w „przemyśle Galileo”. W ramach zespołu chcemy zainicjować wymianę informacji pomiędzy resortami, stworzyć bazę danych i wypracować polską strategię dla Galileo. Wchodząc do ESA będziemy płacić obowiązkową składkę 19 mln euro i drugą, opcjonalną, w podobnej kwocie. Jak zostanie wykorzystana – zależy od nas. Możemy więc przeznaczyć dużą jej część na technologie związane z Galileo i Copernicus. Copernicus, a raczej GMES, bo taka jest robocza nazwa satelitarnego systemu ds. ochrony środowiska to projekt, który dodatkowo powinien nas mobilizować. Od kilku lat Polska stara się, by nosił on imię polskiego astronoma – Mikołaja Kopernika. Jakie są na to szanse? Duże. W Komisji Europejskiej nazwa Copernicus ma najwieksze szanse. Droga do tego była jednak długa. I nie chodziło o osobę Kopernika, lecz godne pożałowania postawienie sprawy przez Güntera Verheugena, pochodzącego z Niemiec komisarza. Cztery

wrzesień/październik 2012

9 lata temu nazwal on bez konsultacji, system globalnego monitoringu środowiska i bezpieczeństwa GMES (Global Monitoring for Environment and Security) „Kopernikus” (pisownia niemiecka nazwiska Kopernika) Jednocześnie przedstawił Kopernika jako urodzonego z rodziców niemieckich w Prusach. . Dopiero ostry sprzeciw Polski zmusił Komisję Europejska do wycofania się z tej decyzji. Mamy nadzieję że GMES, będzie nosił imię Kopernika w pisowni łacińskiej „Copernicus”. Jest to powszechnie przyjęta międzynarodowa pisownia nazwiska Kopernika, podkreślająca uniwersalność jego myśli. Takiej pisowni używał on sam w swych publikacjach. Będzie to też szansa na wielką promocję Polski. Maciej Kułak, Janusz S. Wierzbicki

*dr Włodzimierz Lewandowski jest Naczelnym Fizykiem w Departamencie Czasu Międzynarodowego Biura Miar w Sèvres i członkiem rady naukowej Centrum

Badań Kosmicznych PAN, przewodzi też polskiemu zespołowi ds. Galileo. Do Francji trafił na przełomie lat 70. i 80. jako doktorant francuskiego Państwowego Instytutu Geografii.. Był zaangażowany w działalność Solidarności, co uniemożliwiło mu powrót do Polski w stanie wojennym. Jest pierwszym Polakiem zatrudnionym na stałym etacie w Międzynarodowym Biurze Miar (Maria Skłodowska – Curie, która brała udział w pracach biura, była ekspertką niezależną).

Definicje metra: • (1795 - 1889) długość równa 10-7 długości mierzonej wzdłuż południka paryskiego od równika do bieguna. Na podstawie tej definicji wykonano platynoirydowy wzorzec metra. W trakcie powtórnych pomiarów stwierdzono różnice między wzorcem a definicją. Wzorzec przechowywany jest w Międzynarodowym Biurze

Miar i Wag w Sèvres koło Paryża. • ( 1889 - 1960) I Generalna Konferencja Miar (1889) określiła metr jako odległość między odpowiednimi kreskami na wzorcu, równą 0,999914 · 10-7 połowy południka ziemskiego. • (1960 - 1983) XI Generalna Konferencja Miar (1960) zdefiniowała metr jako długość równą 1 650 763,73 długości fali promieniowania w próżni odpowiadającego przejściu między poziomami 2p10 a 5d5 atomu 86Kr (kryptonu 86). •O d 1983: W myśl definicji zatwierdzonej przez XVII Generalną Konferencję Miar i Wag w 1983 jest to odległość, jaką pokonuje światło w próżni w czasie 1/299 792 458 s.

EFUN

felieton Agnieszka Borowiecka

Z dziennika gimnazjalistki Fotografia wakacyjna 28 lipca 2012 r. Kochany dzienniczku! Od dwóch tygodni nie widziałam Ewki , pojechała na jakiś obóz, a ja siedzę w domu. Wraca jutro, wreszcie będzie z kim pogada�. Niby są wakacje , ale bez niej taka nuda … 30 lipca 2012 r. Ewka wróciła , mam się z nią widzie� dziś wieczór, wczoraj nie dałyśmy rady. Ale będzie gadania! 31 lipca 2012 r. No to sobie pogadałyśmy, na tym obozie to miała fajnie , ja też tak chcę! W przyszłym roku pojedziemy razem, mama mi już obiecała , tylko mam by� „grzeczna”. Przecież ja zawsze jestem grzeczna … Tylko pod koniec rozmowy coś zaczęła marudzi� o szkole . No bez przesady, szkoła dopiero za miesiąc, jeszcze są wakacje , to o czym tu gada�! Ale podobno Piotrek coś straszył , że jego brat go straszył , że na infie

razowa-

a ob to technik ia p o k s o e Ster ie wane są n

rezento której rep nia, dzięki nych rzedstawia p r lo o k ałt i tylko kszt wzajemne nież ich w ó r le a obiektów, głość od nne, odle ze tr s ze r p i zależnośc sceny. ra i głębia obserwato

na samym początku daje pracę o wakacjach i to jest bardzo ważne , bo można sobie od razu stopień zaklepa� przyzwoity, tylko się trzeba postara�. Uff, straszne to jakieś bardzo. Ale ja mam jeszcze miesiąc wakacji! Precz z myśleniem o szkole! 4 sierpnia 2012 r. Ewka mówi , że Piotrek mówi , że ma pomysł na tę pracę z infy, bo on wykorzysta stereometrię , czy jakoś tak . I będzie miał takie zdjęcia z wakacji , jak nikt. Pytałam się w domu, co to jest ta stereometria i do czego to służy, i ciocia powiedziała , że to coś tam od geometrii . Co ma geometria do zdję�? 6 sierpnia 2012 r. Kochany dzienniczku! Jak się dopytałam Piotrka , to się wyjaśniło, że to się nazywa stereoskopia . I babcia powiedziała , że to chodzi o takie specjalne zdjęcia , a ona , jak była mała , to miała taki specjalny przyrząd , do którego się wkładało takie specjalne dwa obrazki , no i to wyglądało, jakby było trójwymiarowe . Czyli ta stereoskopia to są takie trójwymiarowe obrazki . A wujek mi wyjaśniał , jak robi� zdjęcia , żeby się je dało wyświetla� jak trójwymiarowe , a ciocia to ma taki specjalny program, żeby je odpowiednio przerobi� na komputerze , i ja je będę miała na infę! Jeszcze tylko muszę zrobi� te zdjęcia . No i w przyszłym tygodniu jedziemy na wczasy, to pożyczę aparat od taty i będę pstryka�. Tak do końca nie zrozumiałam, co mi tam wujek tłumaczył , ale jak zrobię dostatecznie dużo zdję�, to się coś na pewno wybierze . Będzie świetnie!

wrzesień/październik 2012

konferencje, zjazdy, spotkania

Technologia nie gryzie Nauczycielu, nie bój się nowoczesnej technologii. Wykorzystaj ją w pracy. Nie wiesz jak? Odwiedź nas na jednej z kilkudziesięciu konferencji, jakie zaplanowaliśmy na rok szkolny 2012/2013 – pomożemy Ci ją ujarzmić. W rozpoczętym właśnie roku szkolnym nasze wydawnictwo przeprowadzi trzy cykle konferencji dla osób związanych z edukacją: dyrektorów, nauczycieli, samorządowców, bibliotekarzy, informatyków, administratorów pracowni komputerowych. Pierwszy, pod nazwą Mobilna edukacja w XXI w., dotyczy wykorzystywania mobilnych technologii nie tylko w nauczaniu. Uczestnicy dowiedzą się m.in., że nie warto zabraniać uczniom korzystania z telefonów komórkowych na lekcjach, nauczą się tworzyć zabójczo skuteczne treści internetowe oraz optymalnie wykorzystywać podczas zajęć ogólnodostępne narzędzia i oprogramowanie. Cykl jest kontynuacją cieszących się dużym zainteresowaniem spotkań z marca 2012 r., w których wzięło udział ponad 1200 uczestników. Tegoroczne konferencje Mobilna edukacja w XXI w. odbędą się od 3 do 12 października w Krakowie, Tarnobrzegu, Gorzowie Wielkopolskim i Poznaniu. Drugi cykl konferencji, zatytułowany Cyfrowa szkoła, poświęcimy praktycznym wskazówkom dotyczącym korzystania ze zdobyczy techniki we własnej placówce. Uczestnicy dowiedzą się, jak budować cyfrową szkołę u siebie: czym się kierować przy wyborze sprzętu (tablic multimedialnych, projektorów, laptopów), oprogramowania (edukacyjnego i wspierającego pracę szkoły) czy usług (np. rozwiązań działających w chmurze). Podczas konferencji odbędą się także wykłady na temat pisania

i redagowania treści zamieszczanych w internecie lub gazecie: uczestnicy dowiedzą się, jak skonstruować dobry tytuł i lead, jak zainteresować czytelnika treścią, jakich błędów się wystrzegać pracując nad tekstem oraz czym się różnią i jakimi prawami rządzą się poszczególne rodzaje informacji (news, zapowiedź, relacja, komunikat itp.). Kolejny wykład podczas cyklu poświęcony będzie pracy z kamerą. Podpowiemy, jak dobrze wypaść udzielając przed nią wywiadu, jak przygotować się do nagrania, jak operować obrazem, jak zadbać o dźwięk a także jak zmontować nagrany materiał. Uczestnicy dowiedzą się także, jak podczas lekcji wykorzystać kamery wbudowane w telefony komórkowe uczniów. Konferencje Cyfrowa szkoła odbędą się w listopadzie, lutym i marcu w 16 miastach. Trzeci cykl konferencji poświęcony będzie zagadnieniu e-learningu w szkole. Wspólnie z uczestnikami zastanowimy się, czy nauczanie zdalne jest początkiem końca tradycyjnej szkoły, opowiemy o tym, jak zarządzać czasem w kontekście e-learningu. Ponadto uczestnicy dowiedzą się sporo o myśleniu wizualnym, metodzie projektowej oraz technologiach informacyjno-komunikacyjnych w e-learningu. Konferencje e-learning w szkole odbędą się w lutym, marcu i maju w 16 miastach.

Organizatorami cykli są: magazyn EduFakty – Uczę Nowocześnie (EFUN) oraz Sekcja Bibliotek Pedagogicznych i Szkolnych SBP wraz z serwisem Elektroniczna Biblioteka Pedagogiczna SBP. Honorowym patronatem konferencje objął Tadeusz Sławecki, sekretarz stanu w Ministerstwie Edukacji Narodowej. Szczegółowy harmonogram konferencji wraz z danymi kontaktowymi na stronie www.uczenowoczesnie.pl [BMK]

EFUN

multimedia Agnieszka Borowiecka

Fotografia trójwymiarowa

Od stuleci ludzie próbowali na dwuwymiarowej płaszczyźnie przedstawić głębię obrazu. Dziś jest to prostsze niż kiedykolwiek. Dzięki fotografii 3D. Prawie wszyscy dziś robią zdjęcia. Udając się w dowolne miejsce świata spotykamy osoby z aparatem fotograficznym albo korzystające z laptopa lub tabletu wyposażonego w kamerkę internetową. Czy ktoś z nas ma jeszcze komórkę nie mającą możliwości robienia zdjęć i kręcenia filmów? Co fotografujemy? Najczęściej rodzinę i znajomych, miejsca lub przedmioty mające dla nas duże znaczenie emocjonalne. Oglądając później zdjęcia chcemy przypomnieć sobie uwiecznione obiekty oraz uczucia i myśli, jakie w nas budziły. I zapewne wystarczy popatrzeć na zrobione przez siebie fotografie, by wyraźnie ujrzeć zachód słońca w górach, piękny świerk nad jeziorem czy ulubioną ciocię podającą nam swój słynny sernik. Ale fotografie mają jedną wadę – przenosimy za ich pomocą realny świat na kartkę, ograniczając go do dwóch wymiarów. Inni zapewne też będą oglądać je z przyjemnością, ale już nie zobaczą tej głębi i przestrzeni, które my mogliśmy podziwiać robiąc zdjęcie. Czy można coś na to poradzić? Rozwiązaniem może być fotografia trójwymiarowa.

okiem mają kłopot m.in. z oceną odległości i wzajemnego położenia różnych przedmiotów. Pragnąc uzyskać efekt widzenia przestrzennego na papierze lub ekranie komputera, należy przygotować dwa dwuwymiarowe obrazy (tzw. stereopara). Powinny się one różnić nieco kątem widzenia reprezentowanych obiektów i szczegółami ich wzajemnego przesłaniania. Gotowe obrazy należy następnie przedstawić za pomocą jednej z technik prezentacji 3D tak, by jeden obraz był widziany przez oko lewe, a drugi przez oko prawe. W mózgu obserwatora nastąpi ich połączenie w jeden obraz przestrzenny. Do oglądania stereopar można wykorzystać metody tzw. prostoglądu (zez rozbieżny) lub krzyżoglądu (zez zbieżny), jednak

wymaga to ćwiczeń i jest męczące dla mięśni oka. Nie każdy z nas jest w stanie od razu zobaczyć trójwymiarowy efekt. Dlatego opracowano wiele przyrządów ułatwiających oglądanie obrazów stereo. Najprostszym z nich były różnego rodzaju stereoskopy. Pierwszy stereoskop lustrzany został opracowany w 1838 roku przez sir Charlesa Wheatstone’a, najbardziej rozpowszechniony był lekki i tani model Olivera Wendella Holmesa z 1861 roku wyposażony w soczewki i pryzmaty. Jednak stereoskopia nie powstała z chwilą wynalezienia fotografii w XIX wieku. Już w 1593 roku włoski fizyk Giambattista della Porta pisał o tworzeniu iluzji widzenia przestrzennego, zachowała się także para wykonanych tuszem ry-

Obrazy stereoskopowe Co jest niezbędne, by uzyskać efekt trójwymiarowości? Patrząc na obiekty znajdujące się w przestrzeni dostarczamy do mózgu dwa różne obrazy – widziane odpowiednio lewym i prawym okiem. Dlatego osoby, które patrzą tylko jednym

Stereopara z 1897 roku przedstawiająca księżyc.

wrzesień/październik 2012

mym przesunięciem odpowiadającym obrazowi widzianemu lewym i prawym okiem. Zdjęcia przed nałożeniem są odpowiednio zabarwione. Przy oglądaniu gotowego anaglifu przez kolorowe szkła następuje separacja obrazów: filtr czerwony blokuje obraz o czerwonej barwie, zaś filtr niebieski – zabarwiony na niebiesko, dzięki temu każde oko widzi osobny obraz. Uzyskujemy efekt przestrzenny w odcieniach szarości lub o lekko zubożonej kolorystyce. Anaglify rysunków wykorzystywane są m.in. przy geometrii przestrzennej, ilustracjach geologicznych, makrofotografii, w medycynie i astronomii. Anaglify są także jedną z metod tworzenia filmów 3D.

Rysunek Jacopo Chimenti da Empoli, ok. 1600 roku. sunków z końca XVI wieku ilustrujących postać ludzką przedstawioną z dwóch różnych punktów widzenia. Stereogramy były tworzone także przez znanych malarzy. Salvador Dalí był autorem wielu grafik i obrazów stereo, takich jak „Metamorphosis of Narcissus”, „Golden Fleece” czy logo II kongresu International Stereoscopic Union w 1976 roku w Paryżu. Ciekawe współczesne ilustracje przedstawiające stereograficzne potwory tworzy Dain Fagerholm z Seattle za pomocą długopisu i kartki. Rozwój techniki umożliwił łączenie stereopary w jeden obraz oglądany za pomocą różnego typu specjalnych okularów, np. o szkłach ciekłokrystalicznych lub wyposażonych w filtry polaryzacyjne.

Anaglify Anaglify to jeden ze sposobów przygotowywania grafiki dającej złudzenie trójwymiarowości. Do ich oglądania niezbędne są okulary o dwukolorowych szkłach – czerwonym i zielonym, niebieskim lub cyjanowym. Tworząc anaglify nakładamy na siebie dwa zdjęcia wykonane z pozio-

Zdjęcie z sondy kosmicznej Mars Pathfinder.

EFUN

Tworzymy własne anaglify Pierwszym krokiem do przygotowania anaglifu jest wykonanie zdjęć. Podobnie jak w przypadku innych stereogramów należy zrobić dwa niewiele różniące się obrazy, odpowiadające temu, co widzimy lewym i prawym okiem. Istnieją specjalne stereoskopowe aparaty fotograficzne lub obiektywy stereoskopowe do typowej lustrzanki, jednak ich używanie jest niezbędne tylko do rejestrowania ruchomych obiektów, gdy obie fotografie muszą być zrobione w tym samym czasie. Można również wykorzystać dwa identyczne

i stabilnie połączone standardowe aparaty fotograficzne. Jednak do przygotowania pojedynczego ujęcia nieruchomego obiektu wystarczy jeden aparat fotograficzny. Po zrobieniu pierwszej fotografii należy przesunąć aparat w bok i zrobić kolejne zdjęcie. W przypadku blisko położonego obiektu odległość między punktami, z których wykonujemy ujęcie, powinna wynosić około 65 mm, czyli być równa średniej odległości między oczami obserwatora. Jeśli fotografowany obiekt jest bardziej od nas oddalony, odległość ta może wynosić nawet do kilku metrów. Ważne jest, by podczas fotografowania zachować poziom, z jakiego wykonujemy zdjęcie, oraz wy-

Tworzenie anaglifu w programie Anaglyph Maker.

brać konkretny punkt, na który patrzymy. Dla precyzji można wykorzystać statyw lub poziomą barierkę, jednak w większości sytuacji wystarczy trzymać stabilnie aparat na wysokości twarzy. Po wykonaniu fotografii należy wgrać je na komputer. Do połączenia zdjęć w proste anaglify można wykorzystać bezpłatny program Anaglyph Maker. Po uruchomieniu programu wczytujemy przygotowane zdjęcia wykorzystując menu (File|Load Left Image, File|Load Right Image) lub przyciski widoczne w lewym górnym rogu okna programu. Kolejnym krokiem jest wybranie jednej z sześciu metod generowania rysunku 3D.

wrzesień/październik 2012

Przycisk Make 3D Image powoduje utworzenie anaglifu i wyświetlenie go w oknie podglądu po prawej stronie. Za pomocą przycisków ustawionych w kształt krzyża można przesuwać oba zdjęcia względem siebie w poziomie i pionie tak, by uzyskać jak najlepszy efekt trójwymiarowości. Dzięki przesuwaniu rysunków możemy skorygować błędy powstałe przy robieniu zdjęć, gdy nie udało nam się zachować poziomej orientacji i osi podczas fotografowania. Program pozwala także poprawiać jasność i kontrast fotografii tworzących stereoparę. Tworzony anaglif możemy obejrzeć w trybie pełnoekranowym po kliknięciu w przycisk Full Screen.

Gotowy anaglif można zapisać na dysku jako rysunek 3D w formacie BMP lub JPG, albo jako parę powiązanych zdjęć (prawe i lewe). Dzięki przyciskom do zmiany położenia względnego łączonych grafik istnieje możliwość przygotowania przestrzennych obrazów z pojedynczej ilustracji – na przykład przygotowanego na komputerze rzutu brył, wykresu trójwymiarowego itp. Ostatnim etapem jest podziwianie wygenerowanych stereogramów. Niezbędne są do tego okulary anaglifowe dostępne w kilku wersjach kolorystycznych, z których najbardziej popularna jest czerwono-cyjanowa. Gdzie możemy je zdobyć?

Najprostsze wersje w papierowych oprawkach są czasem dodawane do różnego typu publikacji (gazet, książek) zawierających trójwymiarowe grafiki. Różnej jakości okulary można także kupić w internecie, np. w sklepie stereos.pl.

Stereoskopia w sieci Internet jest źródłem wielu ciekawych informacji o fotografii trójwymiarowej. Na stronie http://ekspozycje.org.pl/ zdjecia-3d możemy zobaczyć stare zdjęcia udostępniane niegdyś jako stereopary do oglądania za pomocą stereoskopu. Efekt trójwymiarowości na ekranie komputera można uzyskać odtwarzając je tzw. metodą migawkową: fotografie przełączane są z dużą częstotliwością – kilkadziesiąt razy na sekundę. Należy je oglądać przez okulary o szkłach LCD odsłaniających na przemian lewe i prawe oko. Można także połączyć zdjęcia w zwykły plik GIF i wyświetlać je co 0,1 sekundy, co już daje wrażenie głębi. Polecam także serwis stereos.pl jako źródło informacji na temat historii i sposobów tworzenia zdjęć 3D. Znajdują się tam również linki do materiałów dotyczących stereoskopii oraz lista programów, wraz z opisami, do tworzenia i oglądania obrazów stereo. W serwisie YouTube.com dostępnych jest wiele filmów 3D w technice anaglifowej, aby je odnaleźć wystarczy w wyszukiwarce wpisać hasło anaglyph. Źródła zdjęć (20 VIII 2012 r.): 1. http://en.wikipedia.org/wiki/File:Whitingsmoon.jpg 2. http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/c/c0/Jacopo_Chimenti_da_Empoli_stereoscope_image.jpg 3. http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/b/b9/PIA00819.jpg

Sześcio-ośmiościan archimedesowy wpisany w sześcian.

EFUN

multimedia Janusz S. Wierzbicki

Jak tworzyć nietuzinkowe projekty z pomocą Photosynth Zadziwienie publiczności podczas wystąpienia dzięki wykorzystaniu zwykłej fotografii tworzącej przestrzeń 3D zamiast nudnego pokazu slajdów jest prostsze niż się wydaje. Wystarczy zwykły aparat, usługa Photosynth oraz wiedza, jak zrobić zdjęcia, by stworzyć superprojekt. Realizację udanego projektu powinniśmy zacząć od wykonania odpowiednich zdjęć. Warto jednak podkreślić, że nie musimy w tym celu użyć drogich aparatów. Jakość zdjęć wykonanych tańszymi modelami aparatów cyfrowych, a nawet kamer wbudowanych w smartfony, często wystarczy. Chodzi o to, by zadbać o szczegóły: prawidłowe oświetlenie i wykonanie fotografii w odpowiedni sposób – pod dobrym kątem, w odpowiednim zbliżeniu, z zachowaniem detali ważnych dla końcowego efektu. Do niektórych projektów konieczne może okazać się zastosowanie statywu. Stosując się do opisanych porad unikniemy sytuacji, w której wykonamy dziesiątki zdjęć, a uzyskany efekt będzie daleki od oczekiwanego.

Podstawowe wskazówki • Zacznij od małych projektów. Wykonaj kilka zdjęć prostego obiektu, takiego jak krzesło czy obraz, zgodnie z zamieszczonymi niżej wskazówkami i sprawdź efekt swojej pracy. Zajmie to zwykle nie więcej niż kilka-kilkanaście minut, a będziesz mógł zweryfikować, czy zadanie zostało wykonane prawidłowo. Następnie przejdź do bardziej ambitnych projektów, wymagających większej liczby fotografii.

• Zapamiętaj „regułę 3 zdjęć”. Każdy element fotografowanej sceny powinien znaleźć się na przynajmniej trzech zdjęciach. Oznacza to konieczność wykonania znacznie większej liczby zdjęć niż w innych projektach fotograficznych. • Zacznij od panoramy – potem rusz się. Fotografowanie dobrze jest rozpocząć od zrobienia panoramy. Następnie, w celu osiągnięcia efektu trójwymiarowości, możemy poruszać się dowolnie i fotografować ważne elementy pod dowolnym kątem i zbliżeniem. • Zasada „50 proc.” w panoramie. Podczas fotografowania panoramy kolejne zdjęcia powinny obejmować przynajmniej połowę powierzchni poprzedniego ujęcia. • Ogranicz kąty między kolejnymi ujęciami. Gdy fotografujesz obiekt dookoła, kąty między kolejnymi ujęciami nie powinny być większe niż 25 stopni. Przy większych różnicach program może mieć problem z dopasowaniem. • I m więcej szczegółów, tym lepiej. Szczegóły i zróżnicowana faktura powoduje, że zdjęcia mogą być lepiej dopasowane i połączone w jedną przestrzeń. Jeżeli sfotografujesz pustą ścianę – kolejne zdjęcia nie zostaną do siebie dopasowane, bo zabraknie szczegółów, za pomocą których można to zrobić.

Każdy element fotografowanej sceny powinien znaleźć się na przynajmniej trzech zdjęciach. Fotografowanie dobrze jest rozpocząć od zrobienia panoramy, gdzie kolejne zdjęcia obejmują przynajmniej 50 proc. powierzchni poprzedniego ujęcia. Następnie, w celu osiągnięcia efektu trójwymiarowości, możemy poruszać się dowolnie i fotografować ważne elementy pod dowolnym kątem i zbliżeniem.

wrzesień/październik 2012

17 • Nie przycinaj fotografii. To może zmylić program i wprowadzić błędy w łączeniu zdjęć. • Wykonuj dużo szerokich ujęć pokrywających cały obiekt. Oczywiście dobrze jest mieć dodatkowe zdjęcia z ważnymi szczegółami, ale najważniejsze jest pokrycie całego fotografowanego obiektu, co pozwoli na prawidłową rekonstrukcję sceny. • Orientacja. Sprawdź, czy wszystkie zdjęcia, które chcesz wykorzystać w projekcie, są prawidłowo ustawione pod względem orientacji. • Robiąc zdjęcia, pamiętaj o wykonaniu ujęć, które będziesz chciał wyróżnić. Na przykład zawierających ciekawe detale. Jeśli masz więcej czasu i chcesz stać się mistrzem, sprawdź zdjęcia, które zostały wykorzystane do stworzenia ciekawych projektów dostępnych na photosynth.net. Aby zobaczyć wszystkie zdjęcia naraz, przełącz się do widoku siatki.

powierzchni. W zależności od tego, jak szerokie ujęcia obejmuje twój obiektyw, będziesz potrzebował od około 15 do 20 zdjęć. 2. Następnie ustaw się z aparatem w każdym z narożników. Ponownie wykonaj zdjęcia obejmujące całe pomieszczenie pamiętając, by kolejne ujęcia pokrywały się w co najmniej 50 proc. 3. Dla lepszego efektu ustaw się także na środku każdej ze ścian i sfotografuj całe pomieszczenie. 4. Teraz możesz zrobić zdjęcia najciekawszych elementów i obiektów w pomieszczeniu.

Ściana z obrazami W przypadku fotografowania np. szkolnej wystawy prac wykonaj po kilka dodatkowych zdjęć każdego obrazu tak, by umożliwić płynniejsze zbliżanie i oddalanie do poszczególnych z nich w usłudze photosynth. Zbliżając się do obiektu pamiętaj, by wykonać kolejne przybliżenie. Nigdy nie pokonuj większego dystansu niż połowa odległości dzielącej cię od niego podczas wykonywania poprzedniego ujęcia. To samo dotyczy korzystania z możliwości fotografowania z zoomem.

Obiekty 3D, czyli jak fotografować dookoła (np. rzeźbę, fontannę lub wazę)

Oglądając ciekawe projekty na photosynth.net możemy zawsze podejrzeć, z pomocą jakich zdjęć uzyskano dany efekt dzięki możliwości przełączenia się do widoku siatki

Fotografowanie wnętrz – dodatkowe wskazówki 1. Zacznij od ustawienia się z aparatem w centrum pomieszczenia. Możesz także wykorzystać statyw. Wykonaj zdjęcia dookoła starając się, by kolejne ujęcia pokrywały się w co najmniej 50 proc.

W celu uzyskania najlepszego efektu powinniśmy sfotografować obiekt dookoła. Kolejne ujęcia powinny być wykonane co najwyżej co 15 stopni. Im częściej, tym lepszy efekt końcowy można uzyskać. Należy upewnić się, że na każdym zdjęciu obiekt jest widoczny w całości i znajduje się w centrum ujęcia.

Wskazówka Więcej porad (w języku angielskim) możesz znaleźć na stronie photosynth.net. Zapraszamy także do lektury artykułów omawiających jak zainstalować i posługiwać się programem Photosynth oraz programem Image Composite Editor.

EFUN

multimedia / krok po kroku Janusz S. Wierzbicki

Jak zainstalować program Photosynth i przygotowywać swoje projekty Zanim stworzymy pierwszy własny projekt w usłudze Photosynth, musimy wykonać dwa proste kroki. Po pierwsze, musimy zarejestrować się w usłudze, po drugie, pobrać i zainstalować aplikację na komputerze (lub w telefonie z systemem Windows Phone 7.5+ lub iOS 4.0+). Trzecim krokiem jest przygotowanie własnej prezentacji.

Krok 1

Rejestracja w usłudze Photosynth.net

1. Łączymy się z serwisem photosynth.net i wybieramy opcję New Account w prawym górnym rogu strony.

3. Wymyślamy i wpisujemy nazwę dla swojego konta. 4. Wpisujemy krótki opis naszego profilu (możemy to pole zostawić puste i uzupełnić później).

5. Wybieramy przycisk Create Account. 6. Jeśli wymyślona nazwa jest błędna lub zawiera niedozwolone znaki, zostaniemy poproszeni o jej poprawienie. Jeśli wszystko będzie w porządku – wrócimy do strony głównej.

2. Wpisujemy swoją nazwę użytkownika Microsoft, hasło i wybieramy przycisk Sign in, aby się zalogować.

Uwaga Do rejestracji na portalu photosynth.net potrzebne jest konto Microsoft (identyfikator Windows Live ID). Jeśli go nie posiadasz, opisaliśmy jak je założyć w oddzielnym artykule na stronach 72-73. Przejdź teraz do niego, załóż konto Microsoft, a następnie wróć tutaj.

7. O tym, że jesteśmy zalogowani w serwisie, świadczy pojawienie się opcji Sign out zamiast Sign in. Służy ona do wylogowania się ze swojego konta. Po ponownym połączeniu ze stroną, jeśli jesteśmy wylogowani, wybieramy opcję Sign in i używamy swojego konta Microsoft podając jego nazwę i hasło.

wrzesień/październik 2012

Krok 2

Instalacja programu Photosynth na komputerze z systemem Windows

1. Łączymy się z serwisem photosynth.net i wybieramy opcję Create w prawym górnym rogu strony.

5. Po uruchomieniu instalatora wybieramy przycisk Next.

2. Wybieramy program Photosynth (przeznaczony dla systemów Windows XP i wyższych).

3. Zatwierdzamy, że chcemy uruchomić program po pobraniu wybierając przycisk Uruchom.

4. Na tej stronie możemy pobrać także wersję programu dla telefonów komórkowych z systemem Windows Phone lub iOS. W tym celu najlepiej połączyć się ze stroną na danym urządzeniu.

6. W oknie

End-User License Agreement po zapoznaniu się z licencją wybieramy opcję I accept the terms in the License Agreement.

7. Wybieramy przycisk Next.

EFUN

Krok 3

Stworzenie i publikacja projektu w usłudze photosynth.net Przed przystąpieniem do wykonania projektu powinniśmy zgromadzić odpowiednio przygotowane zdjęcia. Zapoznaj się ze wskazówkami zamieszczonymi w artykule pt. „Jak tworzyć superprojekty z pomocą Photosynth”, aby przygotować jak najlepsze zdjęcia. Zapisz je w pojedynczym folderze – ułatwi to dalszą pracę.

8. W oknie Ready to Install rozpoczynamy instalację wybierając przycisk Install.

1. W menu Start odnajdujemy folder Photosynth i uruchamiamy z niego program Photosynth.

9. W oknie Kontrola konta użytkownika, jeśli się pojawi, wybieramy przycisk Tak, aby umożliwić instalację programu.

2. Wpisujemy swoją nazwę użytkownika Microsoft, hasło i wybieramy przycisk Sign in, aby się zalogować w usłudze Photosynth.net.

3. Jeśli pracujemy na własnym komputerze, do którego nikt poza

10. W oknie Setup completed successfully wybieramy przycisk Finish. Instalacja zakończyła się pomyślnie i możemy rozpocząć korzystanie z aplikacji.

nami nie ma dostępu, możemy zaznaczyć opcję Remember me on this computer (zapamiętaj mnie na tym komputerze) oraz Remember my password (zapamiętaj moje hasło). Jeśli jednak więcej osób korzysta z danego komputera – nie powinniśmy zaznaczać tych opcji. 4. Wybieramy przycisk Sign In.

wrzesień/październik 2012

5. Wybieramy przycisk Add Photos, aby dodać zdjęcia do naszego projektu.

7. W polu Name and thumbnail określamy nazwę swojego projektu.

8. W polu

Tags opisujemy projekt za pomocą słów kluczowych (tzw. tagów określających, czego dotyczy).

9. W polu

Description wpisujemy krótką charakterystykę tego

projektu.

10. Wybieramy

z listy rozwijanej Visability – czy projekt ma być widoczny na liście (opcja Public), czy też mają mieć do niego dostęp tylko te osoby, którym udostępnimy link (opcja Unlisted).

11. Wybieramy z listy rozwijanej Photo Rights rodzaj licencji, której chcemy udzielić do swojej pracy (zdjęć). Możemy zastrzec wszystkie prawa (All Rights Reserved) lub udzielić licencji Creative Commons.

6. Odszukujemy

folder ze zdjęciami, zaznaczamy wszystkie, których chcemy użyć (np. wskazując je po kolei lewym przyciskiem myszy z wciśniętym klawiszem CTRL). Następnie wybieramy przycisk Otwórz.

12. Rozpoczynamy

generowanie pokazu wybierając przycisk

Synth.

13. Po zakończeniu procesu łączenia zdjęć i generowania scenerii możemy zobaczyć nasz projekt wybierając przycisk View przy jego nazwie.

EFUN

14. Na stronie projektu możemy przejrzeć i uzupełnić jego nazwę, opis oraz zmienić parametry dotyczące widoczności projektu dla innych osób. 15. Następnie możemy wybrać opcję Highlights, by utworzyć listę zbliżeń najważniejszych szczegółów lub interesujących fragmentów naszego projektu.

18. Doprecyzowujemy, co ma być wyróżnione na zbliżeniu. 19. Uzupełniamy opis nowego zbliżenia podając w formularzu jego nazwę (Title) i ewentualny opis (Caption). Wybieramy następnie przycisk Add. Czynność możemy powtórzyć wielokrotnie dodając do listy kolejne zbliżenia. Na koniec należy zapamiętać zmiany wybierając przycisk Save.

Wskazówka Utworzenie listy zbliżeń (Highlights) ułatwi prowadzenie prezentacji na żywo z wykorzystaniem usługi Photosynth. Dzięki liście nie zapomnimy omówić żadnego szczegółu, a program automatycznie przeniesie nas w żądane miejsce po kliknięciu odpowiadającego mu wpisu z listy.

20. Jeśli wprowadzone zmiany nam odpowiadają, możemy wybrać przycisk Exit – wyjdziemy w ten sposób z trybu edycji i zobaczymy projekt tak, jak będą go widzieli inni użytkownicy.

16. Przy użyciu przycisków sterowania ustawiamy zbliżenie na żądany obiekt. celu utworzenia nowego wpisu na liście wybieramy New Highlight.

17. W

Strona usługi Photosynth.net – najważniejsze elementy interfejsu.

wrzesień/październik 2012

multimdia Michał Grześlak

Jedno zdjęcie z wielu – panorama w praktyce Często zdarza się, że obiekt, który chcemy uwiecznić na fotografii, jest zbyt duży na jedno zdjęcie – po prostu się na nim nie mieści. Czy można temu zaradzić i stworzyć jedno zdjęcie z kilku innych, zrobionych z różnych miejsc? I jak je połączyć? W sukurs przychodzi nam darmowe, lecz wykorzystujące bardzo zaawansowaną technologię narzędzie: Microsoft Image Composite Editor (ICE), służące do generowania panoram z wielu małych kawałków. Z jak wielu? Ograniczeniem jest tylko wydajność naszego komputera. Jak to wygląda w praktyce? Zaczynamy od bardzo prostego przykładu ale oddającego ideę naszego działania. Mamy 2 zdjęcia ratusza w Ząbkowicach Śląskich. Na jednym jest góra ratusza na drugim dół, nie dało się zrobić jednego – za mało miejsca na rynku (zdjęcia 1 i 2). My chcemy jednak mieć jedno zdjęcie, przedstawiające cały ratusz, takie jak na fotografii 3.

Żeby osiągnąć zamierzony efekt musimy więc „skleić” zdjęcia 1 i 2 ze sobą. Aby tego dokonać pobieramy ze strony Microsoft Research narzędzie Microsoft ICE i instalujemy je na swoim komputerze. Podpowiadamy, jak to zrobić.

Czynności wstępne Na początku sprawdzamy wersję naszego systemu operacyjnego – narzędzie jest dostępne zarówno dla systemów 32- jak i 64-bitowych.

1. Wybieramy przycisk Start. 2. Wybieramy

prawym przyciskiem myszy menu kontekstowe opcji Komputer.

3. Odszukujemy w menu i wybieramy lewym przyciskiem myszy opcję Właściwości.

EFUN

1. W oknie System sprawdzamy i zapamiętujemy, jakiego typu jest nasz system.

3. W kolejnym oknie wybieramy przycisk ekranowy Download.

2. Zamykamy okno System wybierając przycisk ekranowy .

Pobranie i instalacja Microsoft ICE

4. Wybieramy przycisk ekranowy Uruchom w odpowiedzi na pytanie Czy chcesz zapisać lub uruchomić plik…

Uwaga Jeśli nasz system operacyjny nie jest zbyt aktualny, możemy zostać poproszeni o doinstalowanie biblioteki Visual C++ Runtime Libraries. Na poniższe pytanie odpowiadamy wybierając przycisk ekranowy Yes. Zostaniemy przeniesieni na stronę, z której możemy zainstalować wymaganą bibliotekę.

1. Otwieramy w przeglądarce internetowej stronę o adresie url: http://research.microsoft.com/en-us/um/redmond/groups/ ivm/ice/

2. Rozpoczynamy

wybierając przycisk ekranowy Download for XX-bit Windows (strona automatycznie powinna rozpoznać wersję naszego systemu). Pobieramy odpowiednią wersję programu dla naszego komputera.

Po zainstalowaniu biblioteki Visual C++ Runtime Libraries ponownie rozpoczynamy proces instalacji Microsoft ICE.

wrzesień/październik 2012

5. Rozpocznie się proces pobierania. O jego postępie będzie informował stosowny komunikat.

8. W oknie Microsoft Image Composite Editor w kroku Select Installation Folder wybieramy przycisk ekranowy Next >.

6. Po

zakończeniu pobierania otworzy się okno Microsoft Image Composite Editor. W kroku Welcome to the Microsoft Image Composite Editor Setup Wizard wybieramy przycisk ekranowy Next >.

9. W oknie Microsoft Image Composite Editor w kroku Confirm Installation wybieramy przycisk ekranowy Next >. Rozpoczyna się instalacja programu.

7. W oknie Microsoft Image Composite Editor w kroku License Agreement po zapoznaniu się z warunkami licencji zaznaczamy opcję I Agree a następnie wybieramy przycisk ekranowy Next >.

10. W oknie Microsoft Image Composite Editor w kroku Installation Complete zaznaczamy opcję Launch Microsoft Image Composite Editor i wybieramy przycisk ekranowy Close. Program został zainstalowany.

EFUN

11. Po krótkiej chwili ujrzymy okno programu w pełnej okazałości.

3. Po uruchomieniu programu przenosimy nasze fotografie do okna głównego korzystając z metody przeciągnij i upuść.

Uruchomienie i obsługa programu ICE

4. Następuje przeliczanie danych i sklejanie zdjęć w jeden obraz.

1. Aby

uruchomić program wybieramy START → Wszystkie programy.

5. W efekcie działania programu otrzymujemy panoramę połączoną ze wszystkich pasujących do siebie zdjęć.

2. Następnie wybieramy z menu: Microsoft ICE → Microsoft ICE.

wrzesień/październik 2012

8. Kolejny krok to Export obrazu do odpowiedniego formatu i miej-

6. Jeśli nie jesteśmy zadowoleni z wyniku, możemy poeksperymentować z opcjami sklejania i zmienić parametr Camera motion w sekcji Stitch. Są to ustawienia dotyczące ruchu aparatu podczas robienia zdjęć i odpowiadają za sklejanie całości. W większości przypadków program poradzi sobie w trybie domyślnym, jakim jest Automatic. (Jeśli tworzymy dużą płaską panoramę stosujemy parametr Planar Motion. W programie możemy również tworzyć panoramy 360° i wtedy najlepsze efekty uzyskamy stosując opcję Rotating Motion).

sca. Wybieramy z listy rozwijanej Format interesujący nas format (w naszym przykładzie PNG Image) a następnie wybieramy przycisk ekranowy Export to disk i zapisujemy plik w wybranym przez siebie miejscu.

Uwaga Naszą panoramę możemy też opublikować w serwisie http://photosynth.net, o ile chcemy ją udostępnić szerszej publiczności. Wystarczy wtedy wybrać przycisk ekranowy Publish to Web… Zostaniemy poproszeni o doinstalowanie małej aplikacji pozwalającej na publikowanie zdjęć w photosynt. Do korzystania z tego serwisu konieczne jest Windows Live ID, o którym pisaliśmy już na łamach „Uczę Nowocześnie”.

7. Po połączeniu zdjęć krawędzie obrazu wynikowego nie będą rów-

9. Jeśli nasza panorama składa się z wielu zdjęć, możemy ją zapi-

ne, aby to zmienić używamy przycisku ekranowego Automatic crop w sekcji Crop. Wielkość obszaru przycinanego możemy skorygować bezpośrednio na obrazie przesuwając ręcznie linie przycięcia.

sać wykorzystując format Deep Zoom Tileset pozwalający na wykorzystanie do oglądania panoramy technologii Wielkiego Powiększenia.

EFUN

13. W oknie Export Panorama wskazujemy folder docelowy dla plików wynikowych i wybieramy przycisk ekranowy Zapisz.

10. Po wybraniu Formatu Deep Zoom Tileset konieczne jest też ustawienie opcji. W tym celu wybieramy przycisk ekranowy Deep Zoom settings…

14. Teraz możemy oglądać naszą panoramę z możliwością dynamicznego powiększania Deep Zoom wykorzystując do tego najzwyklejszą przeglądarkę internetową z dodatkiem HD View, np. Internet Explorer – pamiętajmy, aby zezwolić na zablokowaną zawartość.

11. W oknie Deep Zoom Settings w sekcji Web page options zaznaczamy opcję Viewer: HD Viev SL (for Silverlight on any platform) i wybieramy przycisk ekranowy OK.

12. W oknie głównym programu wybieramy przycisk ekranowy

Oczywiście nic nie stoi na przeszkodzie, aby w programie Microsoft ICE tworzyć panoramy składające się z większej liczby zdjęć, jak na poniższym przykładzie. W tle widać zdjęcia składowe.

wrzesień/październik 2012

chmura dla edukacji / krok po kroku Bartosz Krzyżaniak

Udostępniamy film w serwisie YouTube.com Zakładamy konto

W adresie wyszukiwarki internetowej wpisujemy adres: www. youtube.com 2. Wybieramy opcję Zaloguj się po lewej stronie ekranu.

4. Wypełniamy formularz:

a) wpisujemy imię i nazwisko, b) podajemy nazwę, którą będziemy się posługiwać w serwisie

3. Wybieramy przycisk ekranowy UTWÓRZ KONTO. Wskazówka W przypadku popełnienia błędu lub wybrania zajętej nazwy użytkownika, nie przejdziemy dalej. Ponownie zostanie wyświetlony formularz z zaznaczonymi i skomentowanymi polami wymagającymi naszej uwagi.

(będzie też początkiem adresu naszej poczty w usłudze gmail. com), c) wprowadzamy hasło, którym będziemy się posługiwać logując się do serwisu, d) powtarzamy hasło, e) podajemy datę urodzenia, f) zaznaczamy płeć, g) opcjonalnie wpisujemy numer telefonu, h) wprowadzamy adres poczty elektronicznej, i) wpisujemy dwa wygenerowane słowa (jeśli mamy problem z ich odczytaniem – odświeżamy przyciskając symbol koła zakończonego strzałką), j) akceptujemy warunki podane przez producenta zaznaczając odpowiednie pole, k) wybieramy przycisk Następny krok.

EFUN

5. Jeśli chcemy pokazać innym użytkownikom, jak wyglądamy, wybieramy przycisk DODAJ ZDJĘCIE PROFILOWE.

8. Następuje przesyłanie zdjęcia.

6. Jeśli mamy już zdjęcie, które chcemy ustawić jako nasze zdjęcie profilowe, wybieramy opcję Prześlij zdjęcie a następnie Wybierz zdjęcie z komputera. Jeśli nie mamy, przechodzimy do kroku 10 (w tym przypadku musimy mieć kamerę internetową).

9. Po przesłaniu zdjęcia możemy je edytować (np. wykadrować, powiększyć) lub przejść do Następnego kroku. Kroki od 10 do 13 pomijamy, jeśli dodaliśmy już zdjęcie lu nie chcemy go dodawać.

10. Klikamy w zakładkę Kamera internetowa a następnie zezwa7. Odszukujemy plik ze zdjęciem i akceptujemy wybór przyciskiem Wybierz.

lamy na dostęp do kamery internetowej przez plus.google.com zaznaczając odpowiednią opcję.

wrzesień/październik 2012

11. Po włączeniu kamery na ekranie pojawi się obraz, który zapisujemy klikając w ZRÓB ZRZUT EKRANU.

14. Serwis informuje nas o zakończeniu procesu rejestracji. Teraz możemy korzystać z niego w pełni. Aby wrócić do głównej strony serwisu klikamy Powrót do YouTube.

Przesyłamy film Przesłanie filmu wymaga zalogowania się w serwisie. W tym celu łączymy się ze stroną youtube.pl a następnie wybieramy Zaloguj się. Na prywatnym komputerze możemy ustawić opcję Zapamiętaj mnie. Wówczas nie musimy za każdym razem podawać swojego hasła, jednak każda osoba, która skorzysta z tego komputera będzie miała dostęp do naszego konta.

12. Możemy zrobić kilka zdjęć. Wybieramy to, które najbardziej nam odpowiada, a następnie klikamy w Ustaw jako zdjęcie w profilu.

1. Po zalogowaniu się w serwisie (świadczy o tym nasze imię, nazwisko oraz zdjęcie w prawym górnym rogu ekranu) możemy przystąpić do przesyłania filmu. Klikamy Prześlij film.

13. Wybrane zdjęcie możemy edytować lub przejść do Następnego kroku.

EFUN

2. Usługodawca

informuje nas o kilku możliwościach programu oraz o aktywnościach udostępnianych na naszym kanale (możemy je dowolnie zmieniać). Aby podzielić się z innymi filmem klikamy Rozpocznij przesyłanie.

5. Rozpoczyna

się przesyłanie filmu do serwisu. Możemy teraz zmienić jego tytuł, wprowadzić opis oraz tagi. Możemy też wybrać:

3. Na ekranie pojawia się kilka możliwości dodawania filmów. Możemy np. przesłać wiele plików lub nagrać film wprost z kamery internetowej. My wybieramy podstawową opcję klikając Wybierz pliki z komputera.

- ustawienia prywatności,

4. Odszukujemy i wskazujemy wybrany przez nas filmu, akceptujemy wybór przyciskiem Wybierz.

- kategorie,

wrzesień/październik 2012

- oraz licencje i prawa własności. 7. O zakończeniu operacji informuje nas stosowny komunikat.

Szczegółowe ustawienia (m.in. zezwolenia na umieszczanie komentarzy, ocen czy odpowiedzi wideo) możemy zmienić po kliknięciu przycisku Ustawień zaawansowanych.

8. Nasz film jest już dostępny dla innych. Możemy np. sprawdzać, ile osób go obejrzało, wysyłać linki z jego adresem znajomym, czytać komentarze internautów na jego temat. W każdej chwili możemy zmienić ustawienia filmu, np. zablokować do niego dostęp osobom spoza grupy docelowej (np. klasy), zmienić opisy, dodawać adnotacje i komentarze.

6. Po przesłaniu filmu następuje jego przetwarzanie. Otrzymujemy też adres www, pod którym dostępny będzie nasz film. Możemy także wybrać jedną z dostępnych miniatur, czyli stron tytułowych filmu.

EFUN

multimedia Dariusz Stachecki

iMovie – mobilne studio filmowe Efekty prac zespołu projektowego bardzo często przedstawiamy w postaci filmu. Dziś każde urządzenie mobilne wyposażone jest w kamerę, więc bardzo łatwo jest zrobić zdjęcie, nakręcić ciekawe doświadczenie czy choćby przeprowadzić sondę uliczną. Do montażu filmu nie trzeba wcale wydajnych komputerów i profesjonalnego oprogramowania. Wystarczy zainstalowany na iPadzie program iMovie, który jest bardzo prosty w obsłudze, a potrafi zmontować efektowny, dynamiczny, ciekawy film i to w kilka minut.

W lewym górnym narożniku wyświetlone są wszystkie klipy wideo zarejestrowane wcześniej za pomocą iPada. Dodanie klipu jest bardzo proste. Wystarczy stuknąć w klip, a potem w niebieską strzałkę, która się na nim pojawi. Klip zostanie dodany do osi czasu naszego projektu. Można również nagrać potrzebne sceny bez wychodzenia z programu iMovie, w tym celu wystarczy kliknąć ikonę z kamerą po prawej stronie na belce w środku ekranu.

Jak zrobić film na iPadzie? W taki sposób dodajemy kolejne ujęcia, które ustawiają się jedno po drugim, a pomiędzy nimi zostaje dodany efekt płynnego przejścia. Aby zmienić ich kolejność, wystarczy przeciągnąć w nowe miejsce. Aby usunąć ujęcie, przesuwamy je poza oś czasu. W prawej górnej części ekranu mamy cały czas do dyspozycji podgląd całego projektu filmowego.

Uruchamiamy program iMovie. Żeby dodać nowy projekt naciskamy przycisk + po lewej stronie, w dolnej części ekranu. Z menu, które się wyświetli, wybieramy przycisk Nowy projekt.

Jeżeli ujęcie jest zbyt długie, lub jeśli chcemy wykorzystać tylko jego fragment, wystarczy stuknąć w ujęcie i za pomocą żółtych chwytaków dopasować je.

wrzesień/październik 2012

Aby dodać dynamiki i atrakcyjnego wyglądu do naszego projektu, możemy skorzystać z kilu predefiniowanych ustawień. Po kliknięciu w przycisk oznaczony kołem zębatym w prawym górnym narożniku, otwiera się menu z kilkoma przykładowymi układami. Ja skorzystałem z „Wiadomości”. W tym miejscu możemy też zdecydować, jakie elementy motywu mają być wykorzystane.

Ważnym elementem filmu jest też głos narratora. Za pomocą iMovie możemy bardzo łatwo dograć lektora i od razu umieścić komentarz we właściwym miejscu. Aby to wykonać stukamy w ikonę mikrofonu na środkowej belce narzędziowej. Rozpocznie się odliczanie….

…a zaraz potem właściwe nagrywanie. Aby kontrolować nagranie widzimy przesuwający się film, do którego dogrywamy komentarz, oraz siłę głosu lektora. Na zakończenie stukamy w czerwony przycisk Stop.

Ścieżka dźwiękowa z nagranym głosem lektora jest widoczna na osi czasu. Możemy ją również przesuwać lub przycinać w wybranym miejscu.

Do filmu możemy dodawać napisy, które będą wyświetlane na początku, w środku lub na koniec ujęcia. Po przesunięciu projektu do początku, możemy edytować tytuł. W tym celu stukamy dwukrotnie w ujęcie i wybieramy odpowiednią opcję w menu.

Za pomocą klawiatury ekranowej wprowadzamy napis.

EFUN

W podobny sposób możemy umieścić podpisy dla pozostałych ujęć.

Poszczególne ujęcia możemy przesuwać na osi czasu. Można też częściowo nałożyć je na siebie, uzyskując w ten sposób ciekawy efekt wizualny.

Do filmu możemy również wykorzystać materiały statyczne, czyli różnego typu zdjęcia. Aby dodać zdjęcie należy na belce narzędziowej wybrać przycisk multimedia i stuknąć w zdjęcie z albumu lub z rolki aparatu. Program domyślnie ustawia ekspozycję zdjęcia na 5 sekund. Możemy również dopracować efekt przejścia i prezentacji zdjęcia na początku i na końcu.

Do filmu możemy również dodać własną muzykę. Do wyboru mamy muzykę motywu, efekty dźwiękowe i całą bibliotekę muzyczną iTunes.

Tak przygotowany projekt możemy wyeksportować w postaci gotowego filmu. Możemy bezpośrednio umieścić nasz film w serwisie Youtube, Vimeo czy Facebook. Możemy film zapisać w tzw. Rolce z aparatu i przenieść go potem na dowolne urządzenie.

Jeżeli wybierzemy udostępnienie filmu w „Rolce z aparatu”, to musimy jeszcze określić jakość, w jakiej film będzie zapisany. Do publikacji w internecie często wystarcza 360p, jeśli jednak zależy nam na najwyższej jakości, możemy wybrać rozdzielczość HD, czyli 1080p. Im wyższa wartość parametru, tym wyższa jakość obrazu. Musimy jednak pamiętać, że im na wyższą jakość filmu się zdecydujemy, tym dłużej będzie trwało przetwarzanie oraz większa będzie objętość filmu zapisanego w pamięci iPada. I to już wszystko, miłego oglądania.

EFUN

metoda projektów Janusz S. Wierzbicki

Podcast w edukacji, czyli jak poprowadzić audycję radiową w internecie

Własna audycja radiowa? Dzisiaj to nic trudnego. Każdy z nas, nauczyciel czy uczeń, może wyprodukować i opublikować własne nagranie. Może to być specjalnie przygotowany wykład, nagranie z przeprowadzonej lekcji czy forma prezentacji efektów osiągniętych przez uczniów w czasie realizacji projektu edukacyjnego. Podcasting, podcast (spolszczone: podkasting, podkast) to forma internetowej publikacji dźwiękowej, najczęściej w postaci regularnych odcinków, często z zastosowaniem technologii RSS. Najczęściej spotykanym formatem publikacji jest MP3, ale dopuszczalne są również inne formaty. Podcastem zwykło się nazywać również publikacje wideo, jednak mają one swoją własną nazwę. Łatwo się domyślić – videocast lub bardziej po naszemu – wideokast. Wiele osób uważa, że prawdziwy podcast może być tylko amatorski. Protestują przeciw nazywaniu w ten sposób opublikowanych w internecie profesjonalnych audycji radiowych. Jednym z pomysłów na projekt dla uczniów jest opracowanie przez nich podcastów, czyli krótkich, internetowych publikacji radiowych. Tego typu projekt może być zrealizowany w ramach dowolnego przedmiotu. Uczniowie mogą pracować w grupach nad niezależnymi tematami lub każda z grup opracowywać fragment większego zagadnienia. Tematem całości może być na przykład żywność, a podtematami żywność organiczna, genetycznie modyfikowana itd. Każda z grup może mieć zadanie przedstawienia zalet i wad spożywania produktów należących do danej kategorii. Podcasty mogą także stanowić pomoce naukowe. Młodzież może przygotowywać pomoce choćby do nauki języka obcego dla młodszych lub mniej zaawansowanych kolegów. Przy okazji twórcy sami doskonalą swoją wymowę. Takie publikacje mogą być także poddawane recenzji w sieci, a dokonywać ją mogą uczniowie zaprzyjaźnionych szkół z zagranicy – uczący się tego samego języka, lub dla których jest to język ojczysty.

Uczniowie w swoich podcastach mogą wykorzystać także elementy wywiadu czy reportażu. Tematyka w takim wypadku związana może być z lokalnymi wydarzeniami, historią, ciekawymi mieszkańcami. Tematykę podcastu łatwo dopasować do wieku naszych uczniów. Nagrania można wykorzystać przy użyciu profesjonalnych dyktafonów, ale w większości wypadków wystarczą aparaty komórkowe, które zwykle mają wbudowane odpowiednie oprogramowanie. Jeżeli podcast w całości nagrywają uczniowie – wówczas wystarczy komputer z podłączonym mikrofonem. Przygotowane nagranie powinno zostać poddane obróbce. Odpowiednio pocięte i zmontowane, wzbogacone o podkład dźwiękowy, czołówkę czy przerywniki muzyczne będzie o wiele ciekawsze dla odbiorcy. Przy użyciu techniki podcastów łatwo przygotować i poprowadzić szkolne radio internetowe w postaci cyklicznych audycji powstających choćby w ramach dodatkowych zajęć – na przykład koła dziennikarskiego.

Niektóre zalety podcastu z punktu widzenia ucznia i nauczyciela. 1. Łatwy w tworzeniu, udostępnianiu i odsłuchiwaniu. 2. Dobrze przygotowany może być w kolejnych latach wykorzystywany przez kolejne grupy uczniów. Z podcastów przygotowywanych przez uczniów w ramach projektów edukacyjnych można budować szkolną bibliotekę pomocy naukowych. 3. Zamiast dyktować na lekcji notatkę, możemy udostępnić podcast, a zaoszczędzony w ten sposób czas poświęcić na dodatkowe zadania, doświadczenia czy ćwiczenia wykonywane przez uczniów. 4. Notatki w tej postaci uczniowie mogą odsłuchiwać w drodze do czy ze szkoły na odtwarzaczach mp3 lub telefonach komórkowych, których znakomita większość ma dzisiaj wbudowane niezbędne oprogramowanie. 5. Tworząc podcasty uczniowie mogą zdobywać różnorodne umiejętności. Między innymi ćwiczą prezentowanie swojej wiedzy, formułowanie opinii oraz zdolności językowe.

wrzesień/październik 2012

Jak jeszcze możemy wykorzystać podcast? W sieci znajduje się mnóstwo gotowych podcastów edukacyjnych. Wiele cenionych uniwersytetów udostępnia w tej formie nagrania znakomitych wykładów. Można również znaleźć setki stron z nagraniami ułatwiającymi naukę języków obcych. Poświęciwszy nieco czasu na wyszukanie wartościowych materiałów, możemy zgromadzić ich potężną biblioteczkę odpowiadającą naszym potrzebom. Następnie materiały możemy wykorzystać do wzbogacenia prowadzonych lekcji lub udostępnić uczniom w postaci zbioru linków. Zauważmy, że taki materiał jest bardzo łatwo odsłuchać, np. podczas podróży autobusem czy pociągiem. Na przykład w drodze do lub ze szkoły. Także nauczyciele mogą przygotować własne podcasty. Wyjaśniające konkretne zagadnienia, omawiające sposób wykonania pracy domowej czy stanowiące streszczenie lekcji z przeznaczeniem dla uczniów nieobecnych na zajęciach. Takie nagrania mogą także stanowić znakomite ułatwienie dla uczniów niedowidzących czy dyslektycznych.

Zapraszamy na strony k12blog.edu.pl, gdzie znaleźć można zestaw linków związanych z tworzeniem, publikowaniem oraz wyszukiwaniem ciekawych podcastów.

Podkład dźwiękowy, przerywniki i czołówka Należy starać się dobrać podkład dźwiękowy do poruszanego zagadnienia. Gdy opowiadamy o życiu zwierząt w lesie, to zastosowanie jako podkładu leśnych odgłosów (szumu drzew, śpiewu ptaków) może być dobrym pomysłem. Jako przerywnik można wówczas zastosować dźwięki wydawane przez określonego zwierzaka. Ważne, aby tło dźwiękowe nie było zbyt głośne lub w inny sposób nie zakłócało narracji. Należy też unikać monotonnego podkładu, który mógłby usypiać słuchaczy. Jeśli planujemy cykliczność naszych publikacji, warto powiązać je na przykład wspólną czołówką dźwiękową.

Kilka porad – jak mówić do mikrofonu • Dostosuj głos do tego, co mówisz. Jeśli opowiadasz o robieniu zdjęć zwierzętom w lesie i właśnie "podchodzisz" do rodziny jeleni – mów ciszej, jakbyś był w lesie. Jeśli mówisz o wypadkach drogowych i podajesz ich statystyki - twój głos nie powinien być radosny. • Zawsze mów naturalnie. Podobnie jak podczas rozmowy – zmieniaj tempo i tembr głosu. • Nigdy nie używaj formalno-urzędowego języka. • Staraj się dopasować język do twojego odbiorcy. Jeśli nie potrafisz go sprecyzować – trzymaj się podstawowej zasady. Używaj prostego języka, tak, aby babcia lub kilkuletnie dziecko zrozumiało. • Mów konkretnie i krótkimi zdaniami. Unikaj dygresji. • Mów maksymalnie dwie-trzy minuty. Następnie rób krótkie podsumowanie. Pamiętaj, że najdalej po trzeciej minucie powinien pojawić się nowy wątek, aby utrzymać uwagę słuchaczy. • Mów wyraźnie, unikaj stękania czy zjadania końcówek. • Pamiętaj, że lepiej mówić wolno niż za szybko.

EFUN

adobe w szkole

Pomysł na projekt W ramach projektu uczniowie napiszą krótki skrypt i na jego podstawie przygotują swój podcast w programie Adobe Premiere Elements. Tematem pracy może być większość zagadnień poruszanych podczas zajęć szkolnych, jednak tak dobranych, by umożliwiać uczniom przeprowadzenie własnych badań i zrozumienie problemu między innymi przez napisanie scenariusza, przygotowanie komentarza oraz nagranie podcastu. Uczniowie dzięki tego typu pracy rozwijają umiejętności w zakresie stosowania technologii informacyjno-komunikacyjnej oraz uczą się, jak przy jej wykorzystaniu w sposób twórczy wyrażać swoje idee. Czas trwania projektu W zależności od tematyki i wymagań: około 4-5 godzin lekcyjnych. Czas można skrócić, jeżeli część zadań uczniowie będą przygotowywać w ramach projektu poza szkołą. Wówczas potrzebujemy jednej lekcji na omówienie zadań projektowych i pokaz, jak pracować nad podcastem. Następnie 2-3 lekcji na opracowanie materiałów zgromadzonych przez uczniów w postaci podcastu. Czas ten można skrócić lub wydłużyć w zależności od wymagań postawionych uczniom. Wiek uczestników Gimnazjum, szkoła ponadgimnazjalna. Wykorzystane oprogramowanie: Adobe Premier Elements 10 Jak poprowadzić projekt edukacyjny, którego efektem jest przygotowanie przez uczniów podcastów – przepis krok po kroku . 1. Wyjaśnij uczniom, na czym będzie polegał projekt przygotowania podcastu. Zapytaj, czy znają pojęcie podcastu oraz jak myślą, czym jest. Dowiedz się, czy kiedykolwiek słyszeli podcast. 2. Przedyskutuj z uczniami, czym charakteryzuje się podcast. Jeśli czas na to pozwala, odtwórz kilka przykładowych nagrań. Wiele ciekawych podcastów edukacyjnych znajduje się na stronach rozgłośni radiowych (np. Polskiego Radia http://www.polskieradio.pl/podcasting/); w Archiwum Historii Mówionej (http:// audiohistoria.pl/), na stronach muzeów (np. Muzeum Powstania Warszawskiego http://1944.wp.pl/index2.php). 3. Na podstawie odsłuchanych podcastów przedyskutuj i zapisz z uczniami, co sprawia, że podcast jest ciakawy i atrakcyjny –

niezależnie od tematyki, jaką przedstawia. Jakie elementy powodują, że słucha się go bardziej lub mniej przyjemnie. Wypiszcie na tablicy najważniejsze cechy dobrego podcastu. Będą stanowiły podstawę do opracowania kryteriów oceny pracy.

Uwaga Wskazówki, jak dobrze przygotować podcast, na co i dlaczego zwracać uwagę warto przygotować w postaci karty recenzji projektu oraz nagranego podcastu.

4. Zademonstruj przykładowy, gotowy projekt i z jego pomocą wyjaśnij, na czym będzie polegała praca. Możesz przygotować własny lub skorzystać z udostępnionych materiałów na temat zalet i wad jedzenia żywności organicznej. Podczas prezentacji możesz użyć schematu opisanego w ramce obok.

Wskazówka W serwisie k12blog.edu.pl oraz na stronie adobewszkole.pl znajdziesz dodatkowe materiały na temat pracy z dźwiękiem.

5. Uczniowie przystępują do pracy w grupach. Wybierają zagadnienie do opracowania, szukają materiałów i badają temat. Dyskutują wstępne założenia dotyczące wykonania podcastu w ramach projektu.

wrzesień/październik 2012

promocja Uwaga Uczniowie mogą przygotować podcasty na tematy związane z tematyką poruszaną na lekcjach danego przedmiotu, w ramach projektów edukacyjnych, naukowych czy badawczych, przygotować wywiady i audycje radiowe lub materiały pomocnicze – np. do nauki języka obcego.

6. Na podstawie przeprowadzonych po-

Proponowany schemat prezentacji W programie Premiere Elements otwórz nowy projekt i zarejestruj dźwięk. Pokaż, że jeśli to konieczne, nagranie można poddać edycji. Zademonstruj, jak podzielić klip lub usunąć niepotrzebny fragment, np. zapisaną ciszę. Wskazówka W serwisie k12blog.edu.pl oraz na stronie adobewszkole.pl znajdziesz dodatkowe materiały na temat pracy z dźwiękiem.

Stwórz kilka ścieżek dźwiękowych, następnie skomponuj z nich podcast w taki sposób, by był bardziej interesujący. Na przykład dodaj podkład muzyczny lub przerywniki. Zmieszaj wypowiedzi różnych osób na zadany przez ciebie temat. Kiedy nagranie jest gotowe, użyj serwisu, na przykład http://www.podomatic. com lub youtube.pl, do jego publikacji.

szukiwań i dyskusji każda grupa tworzy listę pytań związanych z wybranym zagadnieniem, założeń do udowodnienia lub rzeczy do zbadania, które uczniowie będą chcieli uwzględnić w swojej pracy. Następnie wybierają dwa lub trzy główne punkty – problemy lub pytania do zbadania i przedstawienia w swoim opracowaniu. Później rozpoczynają badania, by przygotować treść do swojego podcastu.

Uwaga Wskazane jest, aby każda grupa tworzyła bibliografię dokumentów, na podstawie których praca została przygotowana. Opracowane pytania/tezy lub konspekt podcastu powinien być przedstawiony nauczycielowi.

Program Adobe Premiere Elements doskonale nadaje się do przygotowania i publikacji podcastów.

EFUN

42 7. Po

zebraniu materiałów wystarczających do stworzenia podcastu, każda grupa powinna opracować scenariusz swojego nagrania. Zaleca się, aby ograniczyć długość pojedynczej audycji do 3, maksymalnie 5 minut. Wymusi to skoncentrowanie się na najważniejszych kwestiach oraz ułatwi odsłuchanie wszystkich nagrań oraz ich ewentualną wspólną ocenę. Uczniowie powinni także na tym etapie rozważyć, kto będzie głównym odbiorcą ich pracy. W szczególności powinni zastanowić się, jaki będzie wiek przeciętnego słuchacza i jego wykształcenie oraz czy będzie to grupa bardzo zróżnicowana. Na tej podstawie odpowiednio dobrać język i styl swojej wypowiedzi.

9. Na

podstawie przygotowanych przez siebie materiałów oraz udostępnionych instrukcji do programu Adobe Premiere Elements, każda grupa przygotowuje swoje nagranie.

Uwaga W razie potrzeby uczniowie mogą korzystać z wbudowanego w program systemu pomocy. Materiały pomocnicze można także znaleźć na stronach adobewszkole.pl oraz k12blog.edu.pl.

10. Po

zakończeniu prac podscaty mogą zostać opublikowane przez uczniów w sieci internet i poddane ocenie innych uczniów, nauczycieli czy rodziców. Nauczyciel prowadzący powinien ocenić pracę wykorzystując w tym celu kartę recenzji.

Wskazówka Uczniowie powinni przygotować tekstową wersję swojego wystąpienia. Uwaga Zaleca się, aby przed przystąpieniem do nagrania uczniowie przećwiczyli czytanie na głos przygotowanego tekstu.

8. Po napisaniu scenariuszy, grupy wymieniają się nimi i recenzują pracę swoich kolegów. Ich zadanie polega na ocenie, czy opis zawarty w scenariuszu jest wystarczający, by w pełni zrozumieć poruszane w nim zagadnienia, a jeśli nie – co zrobić, by scenariusz mógł zostać poprawiony. Szczególnie ważne jest otrzymanie informacji: czego w nim brakuje i co jest niejasne. Następnie scenariusze wracają do swoich twórców i mogą zostać poprawione lub uzupełnione w razie potrzeby.

Przykłady dostosowania projektu do wieku uczniów Dzieci 10-12 lat Dzieci w tym wieku mogą przygotować podscaty w postaci omówienia sztuki teatralnej, filmu lub książki. Młodzież 13-19 Uczniowie w tym wieku mogą przygotowywać podcasty w języku obcym. Następnie mogą one być

publikowane w sieci i oceniane przez ich kolegów z zaprzyjaźnionych szkół zagranicznych na zasadzie wzajemności w zakresie użytego słownictwa, akcentowania, wymowy itd. Starsi uczniowie, w wieku 17-19 lat, mogą poruszać w swoich podcastach bardziej złożone problemy, rozważać na przykład zalety i wady określonego ustroju politycznego.

Zapraszamy do zapoznania się ze specjalną ofertą Adobe dla edukacji i bezpłatnymi wideokursami, przedstawiającymi możliwości pakietu, na stronie www.adobewszkole.pl

Nagradzana od

lat

Rodzina produktów Adobe Elements

Kompletne rozwiązanie ie do edytowania zdjęć i filmów wideo

WINDOWS® | MAC OS

EFUN

e-learning / krok po kroku Marta Wnukowicz

Układamy krzyżówkę z EclipseCrossword EclipseCrossword to darmowy program, za pomocą którego bardzo szybko i prosto tworzymy krzyżówki. Wystarczy wpisać hasła i ich objaśnienia, a program zaproponuje wiele różnych układów wyrazów. Taką krzyżówkę możemy wielokrotnie edytować i modyfikować, drukować, zapisywać w różnych formatach plików, np. jako interaktywną stronę internetową. W tym programie nie ma możliwości ułożenia krzyżówki, której rozwiązaniem jest hasło. Krzyżówki możemy wykorzystywać do utrwalania materiału lub sprawdzenia wiedzy uczniów. Prawa autorskie do programu ma jego twórca, ale do treści krzyżówki – jej autor.

Krok 1

Instalacja programu (Windows 7). Otwieramy przeglądarkę internetową.

3. Otwiera

1. W polu adresu wpisujemy adres internetowy

Wyświetla się pasek z informacją o możliwości zapisu pliku instalacyjnego programu lub uruchomieniu instalacji.

www.eclipsecrossword.com. Otwiera się strona internetowa poświęcona programowi. 2. Wybieramy przycisk ekranowy Download.

się kolejna strona – znajdziemy na niej instrukcję instalacji programu. Wybieramy przycisk ekranowy Download EclipseCrossword.

4. Wybieramy przycisk ekranowy Uruchom.

wrzesień/październik 2012

Może pojawić się pasek zawierający informację, że plik instalacyjny, który uruchamiamy, może uszkodzić komputer. Jeżeli jesteśmy pewni, że plik pochodzi z zaufanego źródła, możemy kontynuować instalację.

5. Wybieramy przycisk ekranowy Akcje.

W kolejnym oknie zapoznajemy się z treścią licencji.

8. Akceptujemy licencję wybierając opcję I Agree – zgadzamy się przestrzegać licencji programu.

9. Wybieramy przycisk ekranowy Next >.

6. Wybieramy Uruchom mimo to.

Wybieramy miejsce instalacji programu.

10. W

polu Folder: domyślnie wpisana jest ścieżka dostępu do folderu, w którym zostanie zainstalowany program. 11. Możemy zmienić miejsce instalacji programu wybierając przycisk ekranowy Browse… lub Disk Cost… Pozostawiamy domyślne miejsce zapisu (punkt 10). 12. Wybieramy przycisk ekranowy Next >. Otwiera się okno instalatora programu.

7. Wybieramy przycisk ekranowy Next >.

EFUN

W kolejny oknie potwierdzamy instalację programu.

13. Wybieramy przycisk ekranowy Next>.

17. Informacja

o zakończonej instalacji. Wybieramy przycisk ekranowy Close.

Krok 2

Uruchomienie i konfiguracja programu.

14. Zielony pasek symbolizuje postęp instalacji.

1. W

15. Informacja

Modyfikujemy opcje programu. Musimy wybrać polską wersję językową układanych krzyżówek.

programu.

o zakończeniu instalacji i prawach autorskich do

16. Wybieramy przycisk ekranowy Next >.

menu Start wybieramy Wszystkie programy następnie EclipseCrossword.

2. Wybieramy fioletowy przycisk ekranowy o nazwie Options.

wrzesień/październik 2012

47 Otwiera się okno o nazwie Czcionka, w którym ustalamy domyślną czcionkę krzyżówki. Przede wszystkim skrypt.

Otwiera się okno o nazwie Options.

3. Wybieramy kartę Language. 4. Rozwijamy listę i wybieramy Central European. 5. W opisie haseł zmieniamy nazewnictwo z języka angielskiego na

8. WczęściSkrypt:rozwijamylistęiwybieramyŚrodkowoeuropejski. 9. Zatwierdzamy wybór przyciskiem ekranowym OK. Zamyka się okno Czcionka, wracamy do okna Options.

język polski:

a. w polu Horizontal words: kasujemy słówko angielskie i wpisujemy Pion,

b. w polu Vertical words: kasujemy słówko angielskie i wpisujemy Poziom. Przechodzimy do kolejnej karty okna Options.

10. Zatwierdzamy

wszystkie ustawienia, wybieramy przycisk

ekranowy OK. Okno Options zostaje zamknięte. Wracamy do okna programu.

6. Wybieramy kartę Printing. 7. Wybieramy przycisk ekranowy Browse…

EFUN

Krok 3

Układamy nową krzyżówkę.

Otwiera się kolejne okno.

4. W oknie Step 2 – Create or modify a word list (wprowadzamy listę słów i ich objaśnienia) wprowadzamy treść krzyżówki:

1. W oknie programu wybieramy opcję I would like to start a new crossword – rozpoczynamy układanie nowej krzyżówki. 2. Wybieramy niebieski przycisk ekranowy o nazwie Next. Tworzymy krzyżówkę w pięciu krokach, których nazwy pojawiają się w kolejnych etapach. Każdy etap to nowe okno programu.

3. W oknie Step 1 – Create or select a word list (tworzymy lub wybieramy listę wyrazów) wybieramy:

a. Let me create a word list from scratch now. – tworzymy listę wyrazów od początku,

b. przechodzimy do kolejnego etapu, wybieramy niebieski przycisk ekranowy o nazwie Next.

a. w okienku Word list wyświetlają się słowa, które wpisujemy do krzyżówki (hasła). Hasła wyświetlają się jedno pod drugim. Jeżeli hasło składa się z więcej niż jednego słowa, nie powinniśmy słów oddzielać spacjami, czyli pusta kratką. Patrz przykład – LEOPOLDSTAFF. Hasła automatycznie wyświetlane są wielkimi literami, mimo że możemy wpisać je małymi literami. b. w polu Word: wpisujemy hasło, które trzeba będzie wpisać w krzyżówce, c. w polu Clue for this word: wpisujemy wskazówki, objaśnienia do haseł. Można wpisać bardzo długie objaśnienie, d. wprowadzamy słowo i jego wyjaśnienie do listy słów, wybieramy przycisk ekranowy Add word to list. Słowo (hasło) wyświetla się w polu 4a – Word list. e. przycisk ekranowy Remove word służy do usuwania hasła. Słowo i jego wyjaśnienie musi być wprowadzone w polu 4b – Word: i 4c – Clue for this word: żeby można je było usunąć z listy słów, a tym samym z krzyżówki. Jeżeli chcemy wprowadzić słowo i wskazówkę, żeby je usunąć lub zmodyfikować (na przykład poprawić błąd) należy dwa razy kliknąć kursorem myszy w słowo na liście słów w polu 4a – Word list. Należy pamiętać, żeby po modyfikacji hasła lub wyjaśnienia ponownie dodać je do listy słów wybierając 4d – Add word to list. f. jeżeli wybierzemy przycisk ekranowy Tools… to z menu, które się wyświetli, możemy wczytać wcześniej przygotowaną listę słów razem ze wskazówkami i wstawić je do już utworzonej listy – opcja Open word list…, albo zapisać przygotowaną listę słów – Save word list…, bądź wyczyścić całą listę – Clear word list…

wrzesień/październik 2012

UWAGA Wpisując nazwę pliku nie wolno używać: wielkich liter, spacji, polskich znaków diakrytycznych, takich jak: ęóąśłżźćń. To bardzo ważne, jeśli będziemy zapisywać utworzoną krzyżówkę w postaci strony internetowej.

UWAGA Jeżeli usuniemy słowo z listy lub wybierzemy opcję 4f – Tools… Clear word list… (wyczyść całą listę) to nie będzie możliwości cofnięcia tej operacji. g. informacja o liczbie słów, jaka została wprowadzona do listy, h. jeżeli wprowadzimy już wszystkie słowa i ich objaśnienia, zatwierdzamy listę słów wybierając niebieski przycisk ekranowy o nazwie Next.

d. wybieramy przycisk ekranowy Zapisz.

Ikona pliku *.ewl – plik zawierający listę haseł z wyjaśnieniami (zamiast * wpisujemy nazwę pliku).

5. Potwierdzamy chęć zapisu pliku, którego zawartość możemy póź-

Wracamy do okna programu.

niej modyfikować – wybieramy przycisk ekranowy Tak – zapisujemy plik z wprowadzoną listą słów.

7. W oknie Step 4 – Name this crossword opisujemy krzyżówkę (nie trzeba wypełniać tych pól, można zostawić je puste):

a. w polu Name of this crossword: wpisujemy nazwę krzy-

6. Otwiera się okno o nazwie Save word list…, w którym zapisujemy plik na dysku komputera:

a. wybieramy miejsce zapisu pliku – tu pulpit, b. w polu Nazwa pliku wpisujemy nazwę pliku, c. w polu Zapisz jako typ: domyślnie wprowadzony jest typ pliku – Word lists (*.ewl) – plik z takim rozszerzeniem otworzy się w programie EclipseCrossword.

żówki – najlepiej jeśli jest ona związana z tematyką krzyżówki,

b. w polu Your name: wpisujemy imię i nazwisko autora krzyżówki,

c. w polu Copyright information: wpisujemy nazwę licen-

cji, na jakiej udostępniamy treść krzyżówki – listę słów (hasła i wskazówki). Pamiętajmy, że nie mamy praw autorskich do programu. d. zatwierdzamy wpis, wybieramy niebieski przycisk ekranowy o nazwie Next.

EFUN

8. W oknie Step 5 – Define crossword size określamy wielkość krzyżówki. a. na podstawie długości wpisanych haseł program podaje minimalną proponowaną wysokość i szerokość pola krzyżówki – w tym przypadku 18 znaków. b. I want the crossword puzzle to be … letters wide, by … letters tall. – w polach wpisujemy proponowaną liczbę – w tym przypadku 18, c. wybieramy niebieski przycisk ekranowy o nazwie Next.

10. Po

wygenerowaniu krzyżówki automatycznie otwiera się okno programu o nazwie literatura-teatr (wpisana przez nas w punkcie 7a nazwa krzyżówki): a. wygenerowana krzyżówka, b. informacja o wysokości i szerokości pola krzyżówki (liczba znaków w pionie i poziomie) oraz liczba słów, wykorzystanych w krzyżówce c. jedno słowo nie zostało wykorzystane w krzyżówce – lista zawiera 16 haseł, d. wybieramy opcję Make another puzzle like this one – program ponownie wygeneruje krzyżówkę. Może uda się wszystkie hasła umieścić w krzyżówce, a na pewno zmieni się ich ułożenie.

9. W

oknie Generating crossword… - program generuje krzyżówkę. W zależności od liczby słów może to potrwać chwilę. Bardzo szybko przeprowadza olbrzymią liczbę prób – na zdjęciu okna widać, że przeprowadził już aż 7130 prób i to jeszcze nie koniec.

11. Okno literatura-teatr:

a. został wygenerowany inny układ haseł. Tym razem wszystkie słowa zostały wykorzystane w krzyżówce. Opcję Make anather puzzle like this one – punkt 10d można wybierać wielokrotnie, b. zatwierdzamy układ haseł w krzyżówce – wybieramy niebieski przycisk ekranowy o nazwie Next.

wrzesień/październik 2012

Krok 4.1

Zapis i wydruk krzyżówki – opis opcji.

12. Otwiera

się okno o nazwie Save or print this crossword (zapis lub wydruk krzyżówki): a. wybieramy opcję Save crossword – zapisujemy plik krzyżówki, będziemy mogli modyfikować układ haseł, a nawet listę słów. Plik z rozszerzeniem *.ecw. Po ponownym otwarciu pliku do edycji, możemy modyfikować listę słów i układ haseł krzyżówki.

1. W oknie o nazwie Save or print this crossword wybieramy:

a. kartę Print Crossword, na której ustawiamy opcje wydruku, b. zaznaczamy wszystkie opcje w obszarze Answer key (klucz

b. wybieramy opcję Save word list – zapisujemy plik zawierający listę słów (krzyżówka jeszcze nie jest wygenerowana). Po ponownym wczytaniu pliku do programu, możemy zmodyfikować listę słów i wygenerować krzyżówkę. Plik z rozszerzeniem *.ewl.

odpowiedzi): • Puzzle grid with answers (siatka krzyżówki z odpowiedziami), • List of clues with answers (lista wskazówek z odpowiedziami),

c. zaznaczamy wszystkie opcje w obszarze Empty puzzle

(pusta krzyżówka): • Empty puzzle grid (pusta siatka krzyżówki) • Word bank (bank słów) • Clues (wskazówki)

d. możemy ustawić liczbę kopii. Standardowa liczba to 1 kopia – nie zmieniamy.

c. Click the tabs at the top when you are ready to print or export your crossword puzzle – informacja, że krzyżówka jest gotowa, możemy ją wydrukować lub wyeksportować do innych formatów, na przykład zapisać jako interaktywną stronę internetową.

EFUN

3. W

2. W

oknie o nazwie Save or print this crossword (zapis lub wydruk krzyżówki): a. wybieramy kartę Save as a web page – (zapisz jako stronę internetową), b. wybieramy fioletowy przycisk ekranowy o nazwie Options – zdarza się, że w programie automatycznie zmienią się ustawienia, które wcześniej wprowadziliśmy. Należy sprawdzić i ewentualnie ponownie wprowadzić właściwe ustawienia –postępujemy według rozdziału Krok 2 Uruchomienie i konfiguracja programu – od punktu 2 do punktu 9.

Obszar Interactive web pages (interaktywne strony internetowe): c. opcja Interactive with JavaScript – interaktywne krzyżówki, które działają w nowszych przeglądarkach – zapisujemy utworzoną krzyżówkę w postaci interaktywnej strony internetowej. d. opcja Interactive with Java aplet – interaktywne krzyżówki, które działają w starszych przeglądarkach, ale wymagane jest zainstalowanie dodatkowego pliku,

oknie o nazwie Save or print this crossword (zapis lub wydruk krzyżówki): a. wybieramy kartę Publish crossword (publikowanie krzyżówki), b. opcja Rich text format (RTF) – jej wybór umożliwia zapis haseł i klucza krzyżówki w dwóch odrębnych plikach, które można edytować w większości edytorów tekstu, c. opcja Windows metafile (WMF) – jej wybór umożliwia zapis krzyżówki w dwóch plikach graficznych: jeden zawiera pustą siatkę krzyżówki a drugi wypełnioną krzyżówkę.

Krok 4.2

Zapis krzyżówki w postaci interaktywnej strony internetowej. Rozwiązywanie krzyżówki.

Obszar Printable web pages (drukowanie stron internetowych):

e. opcja Empty grid and clues – wydruk pustej siatki, żeby użytkownicy mogli rozwiązać wydrukowaną krzyżówkę,

f. opcja Answer key grid – klucz odpowiedzi do krzyżówki.

1. W oknie o nazwie Save or print this crossword (zapis lub wydruk krzyżówki):

wrzesień/październik 2012

53 a. wybieramy kartę Save as a web page – (zapisz jako stronę internetową),

b. wybieramy opcję Interactive with JavaScript – interaktywne krzyżówki, które działają w nowszych przeglądarkach – zapisujemy utworzoną krzyżówkę w postaci interaktywnej strony internetowej.

3. Otwiera się przeglądarka internetowa:

a. plik strony www jest zapisany na lokalnym dysku komputera, b. karta strony internetowej, c. tytuł krzyżówki, d. imię autora, podano również źródło, z którego korzystano przygotowując krzyżówkę,

e. wyświetla się dodatkowe okienko - Program Internet

2. Otwiera się okno o nazwie Save web page…, w którym zapisujemy plik na dysku komputera:

a. wybieramy miejsce zapisu pliku – tu pulpit, b. w polu Nazwa pliku wpisujemy nazwę pliku (pamiętaj-

Explorer ograniczył tej stronie sieci Web możliwość uruchamiania skryptów i formantów ActiveX. Wybieramy przycisk ekranowy Zezwalaj na zablokowaną zawartość.

my, żeby nie używać: wielkich liter, spacji, polskich znaków diakrytycznych ęóąśłżźćń), c. w polu Zapisz jako typ: domyślnie wprowadzony jest typ pliku – Web pages (*.html) – plik z takim rozszerzeniem otworzy się w przeglądarce internetowej. d. Wybieramy przycisk ekranowy Zapisz.

Ikona pliku *.html – plik zawierający listę haseł z wyjaśnieniami (zamiast * wpisujemy nazwę pliku).

4. Zablokowana zawartość została odblokowana, w oknie przeglądarki wyświetla się krzyżówka.

a. informacja, co należy zrobić, żeby rozwiązywać krzyżówkę; w tym obszarze będzie się wyświetlała wskazówka (objaśnienie) do wybranego hasła, b. siatka krzyżówki.

EFUN

54 6. Rozwiązujemy krzyżówkę:

a. w obszarze siatki krzyżówki wybieramy hasło, b. wskazówka do hasła – tekst powinien już wyświetlać się prawidłowo,

c. wpisujemy hasło, d. przycisk ekranowy Solve służy do sprawdzenia, jaka jest prawidłowa odpowiedź,

UWAGA Możliwość sprawdzenia odpowiedzi powoduje, że interaktywna krzyżówka służy jedynie do utrwalania wiedzy, powtórzenia lub wprowadzenia nowych treści.

5. Rozwiązujemy

krzyżówkę – sprawdzamy kodowanie znaków. Powinny wyświetlać się wszystkie polskie znaki diakrytyczne (ęółśążźćń). Niestety zdarza się, że tekst jest błędnie wyświetlany. Musimy to zmienić: a. w obszarze siatki krzyżówki wybieramy hasło (do skutku – tak, żeby w obszarze wskazówki można było sprawdzić, czy jej tekst jest wyświetlany prawidłowo), b. wskazówka do wybranego hasła – nieprawidłowo wyświetlany tekst, c. na pustym obszarze strony internetowej wybieramy prawy klawisz myszy – wyświetla się menu podręczne, z którego wybieramy opcję Kodowanie, d. z kolejnej karty wybieramy opcję Środkowoeuropejski (Windows).

e. wybieramy przycisk ekranowy OK – hasło automatycznie zostanie wprowadzone do siatki we wskazanym miejscu,

f. przycisk ekranowy Check puzzle służy do sprawdzenia, czy prawidłowo rozwiązaliśmy krzyżówkę – używamy, gdy wprowadzimy wszystkie hasła.

UWAGA Zmiana kodowania powinna być wykonana przed pierwszym wprowadzeniem hasła do siatki krzyżówki, w innym wypadku stracimy wszystkie odpowiedzi.

7. Rozwiązaliśmy krzyżówkę:

a. tak wygląda hasło wpisane samodzielnie i wprowadzone do siatki krzyżówki za pomocą przycisku ekranowego OK,

b. tak wygląda hasło wprowadzone do siatki krzyżówki za pomocą przycisku ekranowego Solve (rozwiązanie).

wrzesień/październik 2012

WSKAZÓWKA 1. Wygląd strony www możemy modyfikować w kodzie w taki sam sposób, jak każdą inną stronę internetową. Musimy jednak znać przynajmniej podstawowe polecenia języka opisu strony HTML. 2. Należy pamiętać, że strona została zapisana lokalnie na dysku komputera, należy przesłać ją na serwer, żeby była dostępna dla użytkowników internetu.

Krok 4.3

Zapis krzyżówki do wydruku.

8. Sprawdzamy poprawność odpowiedzi:

a. wybieramy przycisk ekranowy Check puzzle, b. otrzymujemy informację o dwóch popełnionych błędach, c. tak są wyróżnione w krzyżówce błędnie odgadnięte hasła, d. ponownie wybieramy hasło, żeby wpisać prawidłową odpo-

Przygotowując krzyżówkę do wydruku, musimy zapisać ją w kilku plikach. A potem połączyć tak, żeby wydrukować wszystkie niezbędne jej elementy, czyli pustą siatkę ze wskazówkami, ale także klucz z rozwiązaniami. W tym celu musimy przygotować pliki w formacie RTF (tekst) i WMF (grafika).

Wybieramy zapis krzyżówki w plikach RTF.

wiedź.

9. Jeżeli prawidłowo odgadliśmy wszystkie hasła, po wybraniu przycisku ekranowego Check puzzle odbierzemy gratulacje.

UWAGA Jeżeli podczas lub po rozwiązywaniu krzyżówki zamkniemy kartę strony, utracimy wszystkie wprowadzone hasła – po ponownym otworzeniu pliku z interaktywną krzyżówką siatka krzyżówki będzie pusta.

1. W otwartym oknie Save or print this crossword wybieramy: a. zakładkę Publish crossword, b. opcję Rich text format (RTF).

EFUN

56 Wybieramy zapis krzyżówki w pliku WMF (graficznym).

2. Otwiera

się okno o nazwie Save rich text file…, w którym zapisujemy plik na dysku komputera: a. wybieramy miejsce zapisu pliku – tu pulpit, b. w polu Nazwa pliku wpisujemy nazwę pliku, c. w polu Zapisz jako typ: domyślnie wprowadzony jest typ pliku – Rich text files (*.rtf) – plik z takim rozszerzeniem otworzy się w edytorze tekstu, d. wybieramy przycisk ekranowy Zapisz.

4. W otwartym oknie Save or print this crossword wybieramy:

3. Zostały utworzone dwa pliki:

5. Otwiera się okno o nazwie Save metafile…, w którym zapisuje-

a. plik literatura-teatr.rtf – plik zawierający wskazówki do haseł, b. plik literatura-teatr(key).rtf – plik zawierający hasła (rozwiązanie, klucz) z wyjaśnieniami

a. zakładkę Publish crossword, b. opcję Windows Metafile (WMF).

my plik na dysku komputera:

a. wybieramy miejsce zapisu pliku – tu pulpit, b. w polu Nazwa pliku wpisujemy nazwę pliku, c. w polu Zapisz jako typ: domyślnie wprowadzony jest typ

pliku Windows metafiles (*.wmf) – plik z takim rozszerzeniem otworzy się w programie graficznym, d. wybieramy przycisk ekranowy Zapisz.

wrzesień/październik 2012

6. Zostały utworzone dwa pliki:

a. plik literatura-teatr.wmf – plik zawierający pustą siatkę krzyżówki,

b. plik literatura-teatr(key).wmf - plik zawierający wypełnioną

2. Dodaliśmy

na początki dokumentu pustą stronę. Wstawiamy grafikę – pustą siatkę krzyżówki. a. ustawiamy kursor na początku pierwszej strony, b. w menu wybieramy kartę Wstawianie, c. w części Ilustracje wybieramy przycisk ekranowy Obraz.

krzyżówkę.

Krok 5

Przygotowanie krzyżówki do wydruku dla ucznia – połączenie zawartości przygotowanych plików rtf i wmf.

3. Otwiera się okno o nazwie Wstawianie obrazu.

a. wybieramy miejsce na dysku i wskazujemy zapisany na nim plik graficzny,

b. wybieramy przycisk ekranowy Wstaw.

1. Otwieramy plik literatura-teatr.rtf w edytorze tekstu – w przykładzie plik zostaje otworzony w programie Microsoft Word 2010.

a. ustawiamy kursor na początku akapitu i wybieramy z klawiatury klawisz CTRL, trzymając wciśnięty klawisz CTRL wciskamy raz klawisz ENTER, puszczamy klawisz CTRL.

4. Dokument jest przygotowany do wydruku.

EFUN

5. Drukujemy krzyżówkę, którą rozdamy uczniom do rozwiązania: a. w menu wybieramy kartę Plik, b. wybieramy opcje drukuj – wyświetlają się opcje drukowania, c. na podglądzie możemy zobaczyć strony do wydruku, d. wybieramy przycisk ekranowy Drukuj.

Krok 6

Modyfikacja wcześniej przygotowanej krzyżówki. Modyfikujemy plik krzyżówki literatura-teatr.ewl lub literatura-teatr.ecw. Oba są plikami do edycji tylko w programie EclipseCrossword. Możemy zmienić wprowadzone hasła i wskazówki, poprawić ewentualne błędy, uzupełnić listę słów lub usunąć słowa z listy, zmienić układ haseł w krzyżówce czy ustalić prawa autorskie do treści krzyżówki.

2. Otwieramy plik literatura-teatr.ecw:

a. wybieramy opcję I want to make changes to my word list – otwieramy okno z listą słów i postępujemy ponownie od Kroku 3 punkt 4, b. opcja Make another puzzle like this one – ponownie wybieramy układ haseł w krzyżówce. Postępujemy począwszy od Kroku 3 punkt 10.

Zachęcam do korzystania z programu. Uczniowie lubią rozwiązywać krzyżówki. Możemy zamieścić je w sieci jako interaktywne strony internetowe lub wydrukować i rozdać uczniom na lekcji, albo do domu, jako zadanie do rozwiązania.

1. Otwieramy plik literatura-teatr.ewl i przechodzimy kolejne kroki, aż wprowadzimy i zapiszemy wszystkie zmiany począwszy od Kroku 3 punkt 4.

wrzesień/październik 2012

opiekunowie szkolnych pracowni Janusz S. Wierzbicki

Wdrożenie usługi Office 365 dla instytucji edukacyjnych Uwaga Do skorzystania z darmowej usługi Office 365 dla instytucji edukacyjnych niezbędne jest, by placówka dysponowała domeną internetową, dla której może dokonywać zmian w systemie DNS. Jeśli szkoła posiada taką domenę (np. funkcjonuje w niej strona WWW szkoły lub system kont pocztowych), wówczas rejestracja będzie możliwa. W trakcie weryfikacji będzie trzeba wprowadzić zmiany w systemie DNS. Jeśli nie mamy możliwości dokonać zmian sami lub nie wiemy jak tego dokonać – wówczas będzie można o takie zmiany poprosić dostawcę naszych usług, czyli instytucję, która zarejestrowała dla nas nazwę szkolnej domeny.

Krok 1

4. Na stronie Usługa Office365 dla instytucji edukacyjnych odszukujemy i wybieramy przycisk ekranowy PORÓWNAJ PLANY.

Rejestracja i weryfikacja uprawnień do korzystania z cen dla instytucji edukacyjnych

1. Za

pomocą przeglądarki internetowej łączymy się z adresem office365.pl 2. Z menu strony wybieramy Plany i ceny. 3. Z menu rozwijanego wybieramy Instytucje edukacyjne.

5. Na stronie Plany i ceny dla instytucji edukacyjnych odszukujemy i wybieramy przycisk ekranowy UTWÓRZ KONTO W CELU SKORZYSTANIA Z 30-DNIOWEJ WERSJI PRÓBNEJ.

EFUN

6. Wypełniamy

formularz na stronie podając kolejno dane swoje (jako administratora usługi Office 365 dla swojej szkoły) a następnie dane instytucji, którą reprezentujemy.

Uwaga Na podany w formularzu adres e-mail będą przychodziły powiadomienia dotyczące usługi, np. awarii sieci, przerw w jej działaniu, aktualizacji. Konto może zostać również wykorzystane do przypomnienia hasła administratora. Powinien więc to być adres e-mail osoby faktycznie administrującej usługą, nie np. sekretariatu szkoły. W przypadku telefonu można podać stacjonarny numer do szkoły lub telefon komórkowy.

7. Wymyślamy i podajemy nazwę poddomeny w domenie onmicrosoft.pl. Może to być skrót od nazwy naszej szkoły – np. gim72. Wówczas zostanie utworzona domena gim72.onmicrosoft.com.

Uwaga Utworzona domena może zostać wykorzystana do współpracy z usługą. W naszym przykładzie będzie to gim72.onmicrosoft.com. Oznacza to, że konta pocztowe (i jednocześnie identyfikatory dla naszych uczniów oraz kolegów – nauczycieli) będą mogły być założone np. w formacie imie.nazwisko@gim72.onmicrosoft.com). W dalszej części procedury podamy naszą własną domenę, jednak nie musimy z niej korzystać do stworzenia identyfikatorów dla uczniów ani nauczycieli. Może funkcjonować zupełnie niezależnie, a jej podanie posłuży tylko weryfikacji naszych uprawnień do bezpłatnej subskrypcji Office 365 dla instytucji edukacyjnych.

8. Wybieramy przycisk Sprawdź dostępność obok wpisanej nazwy nowej domeny. Jeżeli wpisana domena jest wolna, wówczas wyświetlona zostanie dalsza część formularza (jak na następnym rysunku). W przeciwnym wypadku zostaniemy poproszeni o jej zmianę i ponowne wybranie przycisku Sprawdź dostępność.

9. W dalszej części formularza należy wpisać identyfikator dla konta administratora, oraz określić hasło składające się z małych i wielkich liter oraz znaków specjalnych. Hasło wpisujemy dwukrotnie, aby nie popełnić literówki. Następie przepisujemy kod z obrazka.

Uwaga Ponieważ konto utworzone w tym momencie będzie służyło zarządzaniu całą usługą Office 365, nie powinniśmy używać go w codziennej pracy z uczniami. Do komunikacji z nimi powinniśmy używać konta o uprawnieniach zwykłego użytkownika. Dzięki temu zmniejszymy szansę przechwycenia przez uczniów konta administratora.

Wskazówka Usługa Office 365 pozwala na zdefiniowanie wielu kont administracyjnych i określenie ich uprawnień – np. do zarządzania jedynie hasłami. Pozwala to rozdzielić zadania na kilka osób oraz przekazać kompetencje, np. zmiany zapomnianego hasła, do sekretariatu szkoły, co może w znacznym stopniu ułatwić życie szkolnego administratora, którego rolę najczęściej pełni nauczyciel informatyki.

10. Zapoznajemy się z zasadami i regulaminami usługi. Możemy także wybrać czy i w jakiej formie chcemy otrzymywać informacje o produktach i usługach. 11. Po sprawdzeniu wprowadzonych danych oraz zapoznaniu się z regulaminami wybieramy przycisk Zgadzam się. Kontynuuj.

wrzesień/październik 2012

61 zmieni się, jeśli chodzi o stronę WWW i nie musi w odniesieniu do kont pocztowych. 3. Jeśli chcemy, na potrzeby Office 365 możemy posługiwać się domeną oferowaną przez firmę Microsoft – w naszym przykładzie gim72.onmicrosoft. com. Oznacza to, że konta pocztowe (i jednocześnie identyfikatory dla naszych uczniów oraz kolegów – nauczycieli) będą np. w formacie imie.nazwisko@ gim72.onmicrosoft.com).

12. Rozpoczynamy procedurę weryfikacji uprawnień do korzysta-

14. Przechodzimy do kolejnego kroku kreatora wybierając przycisk Dalej.

nia z cennika dla instytucji edukacyjnych wybierając przycisk Dalej.

Wskazówka Usługa Office 365 pozwala na weryfikację uprawnień w ciągu 30 dni od założenia konta testowego. Jednak przed jej dokonaniem nie będziemy mieli możliwości skorzystania z cennika akademickiego, a więc także z darmowego planu A2 licencjonowania dla uczniów i nauczycieli.

13. Wpisujemy domenę należącą do szkoły (czyli szkoła ma prawo zarządzać i dokonywać dotyczących jej zmian w systemie DNS).

Uwaga 1. Do skorzystania z darmowej subskrypcji usługi Office 365 dla instytucji edukacyjnych wymagane jest podanie domeny szkoły i udowodnienie, że może ona nią zarządzać. To podstawowy sposób weryfikacji uprawnień twojej instytucji do korzystania z cennika edukacyjnego i bezpłatnego planu A2. 2. Wprowadzenie domeny nie oznacza, że musimy później skonfigurować ją do współpracy z usługą. Może dalej funkcjonować tak, jak dotychczas. Np. nic nie

15. Wybieramy, jakie instrukcje weryfikacji mają zostać nam wyświetlone. W większości wypadków z listy wybierzemy opcję Ogólne instrukcje, chyba że dostawca naszych usług znajduje się na liście. 16. Weryfikacji można dokonać wprowadzając dwa rodzaje zmian w systemie DNS dla naszej domeny. Bezpieczniejszym i nieinwazyjnym jest utworzenie nowego rekordu TXT dla naszej domeny. Nie zakłóci to działania żadnej z dotychczas działających w niej usług. Dlatego z listy, jeśli to możliwe, należy wybrać opcję Dodaj rekord TXT (metoda preferowana).

EFUN

62 17. Jeśli nie wiemy, w jaki sposób dokonywać zmian w systemie DNS lub nie mamy do tego uprawnień, możemy skopiować treść wiadomości, którą należy przesłać do administratora. Większość firm zajmujących się rejestracją nazw domenowych oferuje pomoc w tym zakresie. Wystarczy wysłać mail lub skorzystać z oferowanej funkcji pomocy (Help Desk) na stornie firmy. 18. Jeśli sami jesteśmy w stanie dokonać zmian, pomoże nam dokładna instrukcja zamieszczona na stronie.

Wskazówka Większość firm rejestrujących domeny pozwala na samodzielne dokonywanie zmian przez użytkowników. Wówczas na stronie WWW możemy zalogować się i wprowadzić zmiany. W przypadku home.pl logujemy się na stronie, odszukujemy opcję Usługi w menu po lewej stronie, odszukujemy i wybieramy naszą domenę z listy. Wybieramy przycisk Konfiguruj usługę. W nowym oknie odszukujemy w dolnej części ekranu przycisk Dodaj rekord. Następnie uzupełniamy formularz jak na obrazku (przepisujemy własną wartość do pola Główna wartość rekordu) a następnie wybieramy przycisk Zapisz. Dokonana zmiana zazwyczaj jest widoczna już po kilku minutach. Jednak może to zabrać nawet trzy dni. Dlatego nie należy się denerwować się i dokonywać nowych zmian.

Wskazówka Od wprowadzenia zmian w systemie DNS do czasu, aż zauważą je komputery w internecie może minąć nawet do trzech dni. Jeśli wybierzemy przycisk Zweryfikuj zanim zmiany będą widoczne, otrzymamy komunikat, że nie znaleziono rekordu DNS. Należy spróbować ponownie po pewnym czasie.

20. Jeśli zmiany w systemie DNS zostały wprowadzone prawidło-

19. Po wprowadzeniu zmian lub otrzymaniu informacji o jej dokonaniu od administratora lub firmy, którym ich wprowadzenie zleciliśmy, możemy wybrać przycisk Zweryfikuj.

Wskazówka Jeśli zleciliśmy zmianę i czekamy na jej dokonanie, możemy zamknąć okno przeglądarki. W dowolnym momencie możemy zalogować się do systemu i dokończyć weryfikację. Opisaliśmy to w oddzielnym kroku.

wo i są już widoczne, wówczas otrzymamy komunikat o prawidłowym dodaniu domeny. Możemy wówczas wybrać przycisk Kup teraz. Zostaniemy przekierowani do strony, gdzie będziemy mogli wybrać odpowiadającą nam liczbę i rodzaj licencji, w tym interesujący nas bezpłatny plan A2. Możemy w tym momencie także wylogować się, a licencje dodać później. Proces dodawania opisany został w dalszych krokach.

wrzesień/październik 2012

Krok 2

Logowanie do systemu Po przejściu procesu rejestracji, nawet jeśli weryfikacja naszych uprawnień nie została zakończona, mamy możliwość zalogowania się na nasze konto administracyjne.

Uwaga W przypadku pierwszego logowania zostaniesz poproszony o podanie dodatkowych danych (jeśli wcześniej nie zostały określone). Szczególnie ważny jest adres e-mail – na niego, w razie potrzeby, przysłane zostaną dane przypominające nasze hasło w razie jego utraty. Należy uzupełnić formularz jak na obrazku a następnie wybrać przycisk Zapisz i kontynuuj.

W celu zalogowania się w usłudze Office 365 łączymy się ze stroną office365.pl

1. Na stronie wybieramy łącze Zaloguj w prawym górnym rogu.

Krok 3

Dokończenie weryfikacji domeny 2. Uzupełniamy Identyfikator użytkownika oraz Hasło. Wskazówka W przypadku konta administratora są to dane określone w punkcie 9. pierwszego kroku.

Jeśli proces weryfikacji z kroku 1. został przerwany i chcemy do niego powrócić, musimy zalogować się do systemu na konto administracyjne jak w kroku 2.

3. Wybieramy odpowiednie opcje zapamiętania danych logowania. 4. Wybieramy przycisk Zaloguj. Wskazówka Należy pamiętać, że w przypadku komputerów, z których korzystają inne osoby nie powinniśmy zezwalać na zapamiętywanie danych logowania. Jest to szczególnie ważne, gdy chodzi o konto administracyjne.

1. Po zalogowaniu się na konto administracyjne przechodzimy do opcji Domeny w menu dostępnym w lewej części okna.

2. Następnie na liście domen odszukujemy domenę, którą chcemy zweryfikować i wybieramy opcję Kliknij, aby zweryfikować domenę.

EFUN

3. Wróciliśmy

do znanego nam formularza weryfikacji. Należy wybrać przycisk Zweryfikuj.

Dalej postępujemy zgodnie z otrzymanym komunikatem. Jeśli nadal domena nie została zweryfikowana, próbujemy ponownie po pewnym czasie. Jeśli weryfikacja jest prawidłowa, możemy przejść do wyboru licencji poprzez wybranie przycisku Kup teraz. Dalej postępujemy tak, jak zostało to opisane w kroku 4. od punktu 2.

1. Po zalogowaniu się na konto administracyjne przechodzimy do opcji Kupowanie w menu w lewej części okna.

2. Na liście planów odszukujemy Microsoft Office 365 (plan A2) dla nauczycieli akademickich za 0,00 euro.

Krok 4

3. Możemy sprawdzić, jaką liczbę licencji dotychczas zamówiliśmy. 4. Wybieramy opcję Dodaj więcej.

Dodanie licencji użytkowników do usługi Office 365 W ramach bezpłatnego planu A2 możemy przyporządkować uczniom i nauczycielom praktycznie tyle licencji, ile nam potrzeba. Jednak zanim przyporządkujemy licencje, musimy je nabyć. Mimo że są bezpłatne, sam proces jest identyczny jak kupowanie. Jedynie cena wynosi 0 euro oraz nie jest wymagane posiadanie karty płatniczej. Czyni to „zakupy” całkiem przyjemnymi. Logujemy się do usługi Office 365 na konto administracyjne (tak, jak zostało to opisane w kroku 2.).

5. Określamy liczbę licencji, jaką chcemy dodać. 6. Możemy określić liczbę gigabajtów dostępnych dla użytkowniWskazówka W przykładzie pokazujemy, jak dodać do naszej usługi licencje dla nauczycieli w bezpłatnym planie A2. W analogiczny sposób postępujemy w przypadku licencji dla studentów.

ków w usłudze SharePoint. Jej zwiększanie na początku nie ma jednak większego znaczenia. 7. Wybieramy przycisk ekranowy Dodaj licencje.

8. Na stronie z podsumowaniem potwierdzamy wybór przyciskiem Złóż zamówienie.

wrzesień/październik 2012

1. Po zalogowaniu na konto administracyjne przechodzimy do opcji 9. Na

stronie z potwierdzeniem zamówienia upewniamy się, że dokonaliśmy wyboru licencji bezpłatnych, a następnie wybieramy przycisk Zakończ.

Użytkownicy w menu dostępnym w lewej części okna. nad listą użytkowników odszukujemy i wybieramy opcję Nowy. 3. Z listy rozwijanej wybieramy opcję Użytkownik.

2. Następnie

Opisany algorytm powoduje dodanie nowych licencji do naszej usługi. Jednak zaczną one działać dopiero po przyporządkowaniu ich użytkownikom. Opiszemy to w dalszych krokach.

Krok 5

Ręczne zakładanie konta użytkownika Konta użytkowników w usłudze Office 365 dodajemy w ten sam sposób – niezależnie od tego, czy są przeznaczone dla uczniów, czy dla nauczycieli. Rozróżnienia dokonujemy dopiero przyporządkowując odpowiednie licencje do konta. Dodatkowo możemy również przyporządkować do konta różne uprawnienia administracyjne. W tym kroku opiszemy, w jaki sposób dodać konto ręcznie w systemie.

Wskazówka Proces zakładania kont automatycznie przy użyciu pliku csv jest prawie identyczny z obowiązującym w usłudze Windows Live@edu. Podczas zakładania kont użytkowników należy wybrać opcję Dodaj zbiorczo w trzecim punkcie poniższej instrukcji. Na stronie, do której zostaniemy przekierowani, znajdziemy dokładny opis jak stworzyć plik csv z opisem kont oraz przykład gotowego pliku. Usługa Office 365 pozwala również na synchronizację kont z systemem Active Directory. W tym celu można wykorzystać między innymi program AD FS 2.0.

4. Wypełniamy formularz opisujący użytkownika uzupełniając pola: Imię, Nazwisko oraz obowiązkowo Nazwa wyświetlana (pod taką będzie widoczny w systemie dla innych użytkowników, np. poczty lub komunikatora). 5. Tworzymy Nazwę użytkownika będącą jednocześnie jego adresem e-mail. Uzupełniamy pierwszy człon nazwy wpisując go w polu tekstowym. Drugi człon, po znaku @, wybieramy z dostępnej listy domen pocztowych skojarzonych z usługą.

Wskazówka Domyślnie na liście domen powinny znajdować się dwie. Pierwsza, założona jako poddomena onmicrosoft. com (np. jak w przykładzie gim72.onmicrosft.com) oraz druga, zdefiniowana jako domena należąca do szkoły (np. gim72.edu.pl) i skojarzona z usługą Office 365. W tym celu jednak musimy wykonać instrukcje opisane w kroku 6.

6. Wybieramy przycisk ekranowy Dalej.

EFUN

12. Upewniamy się, że prawidłowo wpisany jest adres e-mail, na 7. Określamy czy (i ewentualnie jakie) uprawnienia administracyjne chcemy przypisać do tego konta. Jeśli ma być to zwykłe konto użytkownika – ucznia lub nauczyciela – pozostawiamy wybór domyślny: Nie. 8. Obowiązkowo określamy lokalizację wybierając z listy rozwijanej opcję Polska. 9. Wybieramy przycisk Dalej.

który zostaną przesłane dane logowania (w tym hasło tymczasowe służące do pierwszego logowania). Może to być adres osoby, dla której zakładamy konto, jej opiekuna lub nasz. 13. Wybieramy przycisk ekranowy Utwórz.

14. Możemy sprawdzić, jakie hasło zostało kontu przyporządkowane, a następnie wybrać przycisk ekranowy Zakończ. Konto jest gotowe do użycia. Podczas pierwszego logowania system wymusi zmianę hasła przez użytkownika.

Krok 6 10. Określamy typ licencji odszukując i zaznaczając na liście opcję Microsoft Office 365 plan A2 dla nauczycieli akademickich. Wszystkie opcje zależne zostaną zaznaczone automatycznie. W przypadku uczniów szukamy planu A2 dla studentów. 11. Wybieramy przycisk ekranowy Dalej.

Konfiguracja usługi poczty oraz serwisu Lync w domenie szkoły Domyślnie w usłudze Office 365 możemy korzystać z domeny założonej jako poddomena w onmicrosoft.com (np. gim72. onmicrosoft.com). Jednak jeśli podana przez nas domena szkoły przeszła weryfikację, możemy ją skonfigurować jako domenę poczty oraz komunikatora Lync w usłudze Office 365. Co więcej – takich domen możemy skonfigurować kilka (np. w zespole szkół każda placówka może dysponować własną domeną). W celu konfiguracji domeny do współpracy z pocztą elektroniczną lub komunikatorem Lync musimy dokonać modyfikacji w systemie DNS. Jeśli potrafimy i mamy odpowiednie uprawnienia – możemy to zrobić samodzielnie. W innym wypadku musimy podać odpowiednie dane administratorowi naszej domeny (np. firmie, która ją dla nas zarejestrowała). Informacje niezbędne do konfiguracji systemu DNS znajdziemy na stronach usługi Office 365 po zalogowaniu się na koncie z uprawnieniami administratora.

wrzesień/październik 2012

67 Jeżeli domena szkolna została zarejestrowana w firmie umożliwiającej dokonywanie zmian w systemie DNS, np. poprzez stronę internetową, wówczas samodzielnie możemy dodać odpowiednie rekordy. Taka możliwość istnieje w przypadku systemu firmy home.pl. Po zalogowaniu się na jej stronie użytkownik może modyfikować wpisane rekordy DNS, jak również dodawać nowe. Istnieją jednak pewne ograniczenia. Dotyczy to między innymi rekordu typu MX. Zamiast tworzyć taki rekord, możemy użyć funkcji przekierowania poczty. Zilustrowaliśmy to na załączonym rysunku.

1. Po zalogowaniu się na konto administracyjne przechodzimy do opcji Domeny w menu dostępnym w lewej części okna.

2. Następnie na liście zaznaczamy nazwę domeny, dla której chcemy skonfigurować system poczty elektronicznej lub usługę komunikatora Lync. 3. Z menu nad listą wybieramy opcję Wyświetl ustawienia DNS.

Konfiguracja przekierowania poczty w systemie home.pl zgodnie z wymaganiami podanymi dla rekordu MX w usłudze Office 365 dla domeny ns.edu.pl.

Na stronie pojawią się wszystkie informacje umożliwiające skonfigurowanie domeny – zarówno do działania z usługą poczty, jak i komunikatora Lync.

Na stronie firmy home.pl możemy jednak dodawać rekordy typu CNAME w zwykły sposób. Przykładową konfigurację zilustrowaliśmy na rysunku.

Poczta elektroniczna (Exchange Online) Skonfigurowanie poczty elektronicznej do działania w domenie szkoły (takiej jak gim72.edu.pl) wymaga utworzenia dwóch rekordów (typu MX oraz CNAME) w systemie DNS zgodnie z podanymi na stronie wartościami, jak na przykładowym obrazku.

Konfiguracja rekordu CNAME w systemie home.pl zgodnie z wymaganiami podanymi w usłudze Office 365 dla domeny ns.edu.pl.

Przykładowe wartości konfiguracji rekordu MX oraz CNAME dla domeny ns.edu.pl w usłudze Office 365.

Po dokonaniu zmian w systemie DNS może upłynąć nawet do trzech dni zanim komputery w sieci internet je zobaczą. W większości wypadków wystarcza około 15 minut, aby poczta elektroniczna była prawidłowo obsługiwana w nowo skonfigurowanej domenie.

EFUN

Komunikator Lync W podobny sposób odszukujemy wartości rekordów, jakie powinniśmy utworzyć dla prawidłowej pracy komunikatora Lync. Rekordy typu CNAME definiujemy w sposób analogiczny do opisanego wcześniej w przypadku poczty elektronicznej. Problem mogą stwarzać jednak rekordy typu SRV. Na kolejnych ilustracjach przedstawiliśmy przykładowe wartości rekordu SRV i sposób ich skonfigurowania na przykładzie systemu firmy home.pl.

Przykładowa wartości konfiguracji rekordu SRV dla domeny ns.edu.pl w usłudze Office 365.

Konfiguracja rekordu SRV w systemie home.pl zgodnie z wymaganiami podanymi w usłudze Office 365 dla domeny ns.edu.pl.

Wskazówka Proces wdrożenia usługi Office 365 opublikowaliśmy również w postaci materiału wideo na k12blog.edu.pl. Informacje te można również znaleźć w sieci pil-network.pl. Zapraszamy do rejestracji.

wrzesień/październik 2012

sieciowisko Janusz S. Wierzbicki

Rejestracja w sieci pil-network.com

Potrzebujesz inspiracji lub pomocy w wykorzystaniu technologii informacyjno-komunikacyjnych na swoich lekcjach? Darmowych narzędzi? Kontaktów międzynarodowych? Skorzystaj z pil-network.com Nie można być kreatywnym non-stop. Nie da się. Z wielu powodów. Czasem mamy gorszy dzień, czasem po prostu brakuje pomysłów. Jeszcze innym razem pomysł rodzi nam się w głowie, ale nie wiemy, jak przejść do jego realizacji. W takich wypadkach przydaje się internet. A najlepiej portal społecznościowy, w którym podobni nam ludzie dzielą się swoimi pomysłami, przepisami na ciekawe lekcje a w razie czego wyciągną pomocną dłoń. Jeśli dodatkowo można tam znaleźć nieco darmowych aplikacji i dodatków stworzonych pod kątem edukacji… to mamy sieć pil-network.com – portal społeczności innowacyjnych nauczycieli i szkół prowadzony przez firmę Microsoft w ramach międzynarodowego programu Partners in Learning. W portalu spotkamy ludzi z całego świata a wbudowany tłumacz pomoże nam się z nimi porozumieć (warto zauważyć, że im więcej osób korzysta z portalu w danym języku, tym tłumaczenia stają się doskonalsze). Każdy zarejestrowany użytkownik może korzystać z biblioteki darmowych programów i opisów ich zastosowania, samouczków w postaci krótkich filmów oraz spisu pomysłów (wraz z materiałami pomocniczymi) na ciekawe lekcje z różnych przedmiotów z zastosowaniem komputera. Każdy może również dzielić się swoimi pomysłami. Każdy taki opis może być przetłumaczony na jeden z kilkudziesięciu języków obsługiwanych przez portal. Na razie daleko im do doskonałości, ale widać postępy. A im więcej osób będzie korzystało i wprowadzało poprawki do tłumaczeń wykonanych przez automat, tym tłumaczenia będą bliższe ideałowi. Warto się więc zarejestrować. Jak to zrobić – opisujemy w dalszej części.

Rejestracja na portalu pil-network.com

1. Łączymy się z serwisem pil-network.com i wybieramy opcję Zarejestruj w prawym górnym rogu strony.

2. Wybieramy opcję logowania Windows Live ID.

Uwaga Do rejestracji na portalu pil-network.com potrzebne jest konto Microsoft (identyfikator Windows Live ID). O tym, jak je założyć, piszemy na stronach 72-73.

3. Wpisujemy

swoją nazwę użytkownika, hasło i wybieramy przycisk Zaloguj.

EFUN

• I am a Dean in a higher education institution – Jestem dziekanem w wyższej szkole (np. uniwersytecie, politechnice),

• I am a student enrolled in a college of education or a pre-service

4. Wypełniamy pola formularza wpisując kolejno swoje dane: imię, nazwisko, adres e-mail, który będzie służył do komunikacji w ramach sieci pil-network oraz tytuł zawodowy (np. nauczyciel języka polskiego).

5. Zaznaczamy role, jakie pełnimy w naszej palcówce (wszystkie, które pasują):

teacher – Jestem studentem wydziału pedagogiki lub kolegium nauczycielskiego, • I am a government leader or set education policy at a local, regional or country level – Pracuję w administracji państwowej odpowiedzialnej za edukację na poziomie lokalnym, regionalnym lub krajowym, • I am an education trainer – Jestem nauczycielem-konsultantem (np. w ośrodku doskonalenia nauczycieli), • I am a chief information officer or set policy and make decisions about the technology infrastructure schools in my area use – Odpowiadam za podejmowanie decyzji związanych z rozwojem infrastruktury związanej z technologią informacyjną na terenie mojej placówki, • Other – Inna.

6. Jeśli chcemy, wybieramy przycisk add picture, by dodać zdjęcie do swojego profilu. Jeśli nie chcemy dodawać zdjęcia, przechodzimy do punktu 9.

• I am directly responsible for teaching students – Jestem bezpośrednio odpowiedzialny za uczenie młodzieży,

• I am a para-professional or work with special needs students – Pracuję z uczniami ze specjalnymi potrzebami,

• I a m the computer/technology coordinator at my school – Jestem odpowiedzialny za koordynację działań związanych z wyposażeniem i użytkowaniem sprzętu komputerowego i technologii informacyjno-komunikacyjnej w mojej placówce, • I a m involved in curriculum development – Jestem zaangażowany w rozwój programu nauczania, • I am a school leader or administrator – Jestem dyrektorem lub zarządzam szkołą, • I am a higher education faculty member – Jestem pracownikiem wyższej szkoły (np. uniwersytetu, politechniki),

7. Wybieramy przycisk dodaj obraz a następnie odszukujemy na dysku i wybieramy plik ze zdjęciem zatwierdzając wybór przyciskiem Otwórz.

wrzesień/październik 2012

13. W oknie Create profile na pytanie, czy chcemy podać do8. Zatwierdzamy zdjęcie po wczytaniu go przez system przyciskiem zamknij.

datkowe szczegóły w naszym profilu możemy wybrać opcję maybe later (może później), gdyż w każdej chwili nasz profil możemy rozbudować, a podane dotychczas informacje pozwolą już w pełni korzystać z sieci pil-network.com.

9. Wypełniamy kolejno pola wpisując dane adresowe: kraj, miasto, kod pocztowy oraz wybierając strefę czasową (GMT +01:00) Sarajevo, Skopje, Warsaw, Zagreb.

10. Określamy

znane nam języki (narodowy i obce) wybierając je z listy. Kolejne języki możemy dodać wybierając opcję Add more.

11. Zaznaczamy opcję I would like to receive additional information and offers from Microsoft Education and its partners – jeśli chcemy otrzymywać dodatkowe informacje i oferty od firmy Microsoft oraz jej partnerów.

12. Zapisujemy wprowadzone informacje wybierając przycisk Save.

Od tego momentu jesteśmy pełnoprawnymi użytkownikami sieci pil-network.com. Możemy zarówno publikować własne materiały, jak również przeglądać i pobierać rzeczy zamieszczone przez innych użytkowników. Następnym razem zamiast rejestracji wystarczy wybrać na stornie opcję Logowanie.

EFUN

CHMURA DLA EDUKACJI Janusz S. Wierzbicki

Założenie konta Korzystanie z wielu usług udostępnianych w sieci przez firmę Microsoft wymaga od użytkownika posiadania specjalnego identyfikatora. Może to być konto założone w usłudze Windows Live (Hotmail), Windows Live@edu, MSN czy w najnowszej odsłonie poczty elektronicznej dla użytkowników indywidualnych – outlook.com. W samouczku opisaliśmy, jak zarejestrować się w tej ostatniej.

2. W sekcji Jakie są Twoje dane logowania? w polu Nazwa konta Microsoft wpisujemy identyfikator, jakiego chcemy używać. Można spróbować np. kombinacji imienia i nazwiska połączonych kropką lub znakiem podkreślenia.

3. W polu

Utwórz hasło należy wymyślić i wpisać hasło, które będzie łatwe do zapamiętania dla nas, ale trudne do odgadnięcia przez innych. Pamiętajmy, że system nie pozwoli użyć hasła krótszego niż 8 znaków. Hasło powinno także zawierać małe i wielkie litery, cyfry oraz symbole specjalne.

0. Uruchamiamy przeglądarkę internetową, łączymy się z adresem outlook.com a następnie odszukujemy opcję Utwórz konto teraz w prawym dolnym rogu strony.

4. W celu

upewnienia się, że nie popełniliśmy błędu wpisując hasło, musimy je wpisać jeszcze raz w polu Ponownie wprowadź hasło.

W sekcji Jak mamy zresetować hasło, gdy je utracisz? musimy skonfigurować dwa spośród trzech dostępnych sposobów odzyskiwania hasła: podać numer telefonu, alternatywny adres e-mail lub udzielić odpowiedzi na jedno z dostępnych pytań w taki sposób, by nikt poza nami jej nie znał.

1. Wypełniamy sekcję Jak się nazywasz uzupełniając odpowiednio pola swoim imieniem i nazwiskiem a z list rozwijanych wybieramy datę urodzenia i płeć.

wrzesień/październik 2012

użytkownika Microsoft

5. W sekcji Numer telefonu możemy podać numer telefonu (najlepiej odbierającego wiadomości SMS), który zostanie użyty do odzyskania hasła.

6. W polu Alternatywny adres e-mail możemy wpisać adres, na który zostanie przesłana wiadomość służąca zresetowaniu hasła.

7. Zamiast

numeru telefonu lub adresu e-mail możemy wybrać jedno z dostępnych na liście pytań i udzielić na nie odpowiedzi (wielkość wpisanych liter nie będzie miała znaczenia w tym polu, jednak nie może być ich mniej niż pięć).

10. W sekcji Pomóż nam sprawdzić, czy nie jesteś robotem należy przepisać kod z obrazka do pola znajdującego się pod nim.

11. Po zapoznaniu się z umowami i regulaminami usługi, możemy założyć konto wybierając przycisk Akceptuję.

Uwaga Jeżeli popełniliśmy błąd lub wybrana przez nas nazwa konta jest zajęta, zostaniemy poproszeni o poprawienie wprowadzonych danych. W formularzu pola pozostawione puste, z błędem lub z niedostępną nazwą zostaną oznaczone czerwonymi komentarzami. Wystarczy przejrzeć formularz, by zorientować się, co wymaga wprowadzenia zmian.

8. W sekcji Skąd jesteś? należy upewnić się, że wybrany został kraj Polska, lub wybrać go z listy rozwijanej.

9. W polu Kod pocztowy podajemy swój kod pocztowy – możemy zostać o niego zapytani podczas odzyskiwania hasła.

W przypadku bezbłędnego wypełnienia formularza zostaniemy przywitani na stronie usługi outlook.com a utworzonego w ten sposób konta możemy używać w usługach photosynth.net lub pil-network.com, jak i wielu innych.

EFUN

sieciowisko Janusz S. Wierzbicki

Darmowa muzyka z sieci do szkolnych projektów Legalna, darmowa i dopasowana tematycznie muzyka w projektach multimedialnych naszych i naszych uczniów? Nic prostszego! Serwis jamendo.com spełni oczekiwania większości użytkowników. Tworząc pokazy multimedialne, filmy czy podcasty często potrzebujemy muzyki, która byłaby dopasowana do naszego projektu, legalna i za darmo. Jej źródłem może być serwis internetowy jamendo.com. Wielu muzyków udostępnia w nim swoje prace. Dzięki temu możemy przeszukiwać tysiące utworów. Cześć z nich udostępniania jest na licencji Creative Commons – Uznanie autorstwa. Dzięki takiej licencji wolno nam:

- kopiować, rozpowszechniać, odtwarzać i wykonywać utwór, - tworzyć utwory zależne, - użytkować utwór w sposób komercyjny. Czyli jest to dokładnie ten rodzaj licencji, o jaki nam chodzi. Jak zatem znaleźć odpowiednią muzykę? Oto krótki przepis. Połącz się z serwisem jamendo.com i wykonaj kilka prostych kroków.

1. Na

stronie jamendo.com wybieramy opcję Szukaj z menu na górze.

wrzesień/październik 2012

75 2. W polu wyszukiwania wpisujemy hasła najlepiej określające rodzaj szukanego utworu. Mogą dotyczyć rodzaju i gatunku muzyki, nazwy artysty lub tytułu albumu albo klipu.

3. Wybieramy opcję Zaawansowane wyszukiwanie.

4. Z listy rozwijanej Licencje CC wybieramy opcję Uznanie autorstwa.

5. Wyświetli się lista utworów i zobaczymy, jaka ich liczba spełnia podane kryteria. W przypadku, gdy liczba ta jest duża, możemy uszczegółowić zapytanie. Gdy nie znaleziono żadnego utworu, wówczas zapytanie musi zostać zmienione.

6. Każdy utwór z listy możemy odsłuchać bez konieczności pobierania go na komputer.

7. W przypadku, gdy utwór przypadnie nam do gustu możemy przejść do jego szczegółów poprzez kliknięcie tytułu.

7. Na

stronie ze szczegółami dotyczącymi utworu warto upewnić się, że został opublikowany na licencji CC – uznanie autorstwa.

8. Możemy zapisać wybrany utwór na naszym komputerze wybierając przycisk Pobierz. Musimy jedynie pamiętać, by w pracy podać autora wykorzystanej muzyki. Warto także zaznaczyć skąd i kiedy ją pobraliśmy.

EFUN

Trendy w edukacji z Young Digital Planet Jolanta Gałecka

Jak, Twoim zdaniem, będzie wyglądała szkoła przyszłości? Trendy zmieniające edukację Będąc dziećmi budowaliśmy nasze wyobrażenia na marzeniach i przeczuciach. Dziś wytyczamy nowe kierunki w edukacji uważnie przyglądając się kierunkom zmian zachodzących we wszystkich strefach życia. Przyglądamy się nurtom rozwoju cywilizacji i zadajemy sobie pytanie, jaki wpływ mogą wywrzeć na edukację, ponieważ pytanie o trendy w edukacji jest tak naprawdę pytaniem o przyszłość. Dokąd zmierza edukacja? Jaki jest kierunek zmian? Jak będzie wyglądał proces uczenia się i nauczania za rok, pięć, a może i dziesięć lat? Możemy wyróżnić przynajmniej kilka obszarów związanych z edukacją, w których zachodzą zmiany: proces nauczania i uczenia się opuszcza mury szkoły, a nauka może się odbywać w dowolnym miejscu i czasie. Naturalną konsekwencją rozwoju nowych technologii jest zmiana roli nauczyciela, który staje się przewodnikiem. Uczeń z kolei staje się centralną postacią w klasie. Nowe środki, narzędzia i role wymagają innych niż dotychczas form pracy. Wartością stają się metody oparte na współpracy uczniów. Niebagatelną rolę zaczynają odgrywać portale społecznościowe, sprzyjające wymianie wiedzy i doświadczeń. Współcześni uczniowie to „digital natives” – cyfrowi tubylcy – generacja, dla której komputer, internet, a teraz także tablety i smartfony to naturalne sposoby społecznego komunikowania się, budowania własnej tożsamości, zabawy i pracy. Naszym zadaniem jest wprowadzenie edukacji do tego środowiska. Zmienia się także sam sposób myślenia o uczeniu się i nauczaniu – przewartościowaniu podlega filozofia uczenia się. Do głosu dochodzą nie tylko trendy bazują-

ce na indywidualizowaniu całego procesu i problemowym podejściu do zagadnienia, ale także pojawia się potrzeba uzasadnienia celowości uczenia się. Pojawia się samoświadomość uczniów i szerzej, osób biorących udział w procesie edukacji. Uczenie się uzyskuje nowy wymiar – wychodząc poza czas i miejsce szkoły. Wiele z wymienionych trendów ma swoje korzenie w dawno już odkrytych rozwiązaniach, na które rynek nie był gotowy kilkadziesiąt lat temu. Szybki rozwój technologii umożliwia teraz wprowadzenie ich w życie. Wystarczy wspomnieć o indywidualizacji nauczania. Pojęcie modne i często przywoływane przez ekspertów oświatowych, polityków czy dydaktyków jako podstawa edukacji XXI wieku. Tymczasem poważne prace nad indywidualizacją w nauczaniu poczyniono już w pierwszych latach XX wieku. Wówczas to Helena Parkhurst, amerykańska nauczycielka pracująca z dziećmi o zróżnicowanym poziomie rozwoju intelektualnego, absolwentka uniwersytetów w Rzymie, Monachium i Yale, przedstawiła innowacyjny program. Jego podstawą była indywidualna praca z każdym uczniem. „Plan daltoński” (nazwa pochodzi od miejscowości, w której pracowała Parkhurst) stworzony przez amerykańską nauczycielkę był rewolucyjny i dla wielu systemów edukacyjnych nieosiągalny do dziś. Innym przykładem liczącej kilkadziesiąt lat teorii, która ciągle wydaje się być zbyt rewolucyjna, by w pełni znaleźć zastosowanie w edukacji, jest teoria Harry Harlowa, amerykańskiego psychologa. W 1949 roku przeprowadził eksperyment na małpach. Celem było sprawdzenie, co zmotywuje zwierzęta do wykonania prostego zadania. Okazało się, że nie system kar i nagród był

najskuteczniejszym bodźcem, a ciekawość. Małpki wykonywały zadanie szybciej i dokładniej wówczas, gdy praca sprawiała im przyjemność. Harlow zdefiniował ten stan jako wewnętrzną motywację. Teza ta musiała czekać jeszcze kilkadziesiąt lat, by znaleźć praktyczne zastosowanie wśród ludzi. Obecnie jest podstawą wszystkich gier, nadal jednak nie zadomowiła się w systemie edukacji. Dzięki wybitnemu pedagogowi Friedrichowi Froebelowi (twórcy pierwszego systemu wychowania przedszkolnego) czy Marii Montessori, słynnej lekarce z przełomu XIX i XX wieku – twórczyni rewolucyjnego na owe czasy systemu nauczania przedszkolnego (poprzez zabawę) – udało się wyrzucić z przedszkoli szkolne ławki. Szkolny kodeks został zastąpiony nauką poprzez zabawę. Podobnego sposobu pracy nie udało się już jednak wprowadzić w odniesieniu do starszych uczniów. Zebranie wszystkich trendów w edukacji jest więc niezwykle istotne, bo może ją odmienić, uczynić przyjaźniejszą i akceptowalną przez uczniów. Technologia, którą obecnie dysponujemy, pozwala nam bowiem na urzeczywistnienie tych wszystkich idei, które postulowane już były od dziesiątków lat. Dostęp do internetu sprawił też, iż edukacja staje się coraz bardziej globalna i oderwana od konkretnych instytucji. Wyprodukowanie dobrego materiału edukacyjnego przez Young Digital Planet w Polsce oznacza możliwość jego eksploatacji (po uprzednim dostosowaniu do lokalnej specyfiki) w każdym innym kraju. Gdy zostaną bowiem zachowane podstawy nowoczesnej edukacji i uwzględnione trendy, o których będzie mowa w niniejszej serii,

wrzesień/październik 2012

promocja

wówczas edukacja taka staje się uniwersalna. Bierze ona bowiem pod uwagę predyspozycje człowieka, jego mocne i słabe strony, jego cechy fizyczne, psychiczne i emocjonalne. Young Digital Planet (i inne instytucje o podobnej misji) tworzy przyszłość edukacji. Jednak sami nie jesteśmy w stanie dokonać zmiany. Do tego potrzebne jest społeczne zrozumienie konieczności zmian i uświadomienie sobie ich kierunku. Bez tego nawet najlepsze produkty mogą zostać potraktowane

jako kolejna ciekawostka i odstawione na półkę materiałów uzupełniających, a trzon edukacji nadal pozostanie niezmieniony. Poniższy artykuł jest częścią Teczki Trendów Edukacyjnych - cyklu poświęconego inspirującym kierunkom zmian w edukacji. Ponieważ zagadnienie przemian jest bardzo rozległe, autorzy dokonali selekcji materiału. Przede wszystkim trendy zostały opisane w kontekście nowych technologii oraz związku edukacji z nowymi mediami.

Uczenie oparte na grach i gryfikacja Terminy pokrewne: Gry Edukacyjne (EduGames), Serious Games, Massively Multiplayer Online Learning Games (internetowa edukacyjna gra komputerowa rozgrywana jednocześnie - MMOLG), Massive Multiplayer Online (MMO) Games, Immersive Learning Environments (Imersyjne Środowisko Uczenia - ILE), Edurozrywka (Edutainment).

Opis:

Gry matematyczne eduROM pozwalają dzieciom poznać matematykę, rozbudzając w nich zainteresowanie tym przedmiotem i popychając je do poznawania świata, a jednocześnie zapewniając im wspaniałą zabawę. Stanowią świetną stymulację do wszechstronnego rozwoju małego ucznia. Więcej na : http://www.ydp.com.pl/matematyka-2

• Game Based Learning (GBL), czyli uczenie się w oparciu o gry, oznacza włączenie gier bezpośrednio do lekcji lub poszczególnych przedmiotów. • Gryfikacja lub Grywalizacja w edukacji (Gamification in Education) oznacza zastosowanie techniki projektowania gier, typowego myślenia podczas gry, dynamiki gry, jej struktury oraz mechaniki do wzbogacenia treści edukacyjnych niebędącej grą oraz do zmiany zachowań uczących się i uzyskania pożądanych rezultatów. Gryfikacja może być zastosowana do całego programu nauczania, a nie tylko do poszcze-

gólnych przedmiotów czy lekcji. Cel obu tych trendów jest taki sam – zwiększenie zaangażowania uczniów w naukę. Atrakcyjność gier spowodowała zainteresowanie badaczy, którzy szybko spostrzegli, jak bardzo zachowanie graczy odbiega od zachowania uczniów. Bliższe przyjrzenie się grom ujawniło, iż mają wiele atrybutów edukacyjnych (np. samodzielne wyszukiwanie informacji, konsolidacja wiedzy, praktyka i osiąganie mistrzostwa, indywidualizacja oraz podawanie informacji w miejscu i czasie, w którym są najbardziej potrzebne), czy przydatnych w uczeniu się cech, takich jak konieczność sprostania wyzwaniom, interakcja, czy podejmowanie ryzyka. Prof. James Paul Gee, badacz i lingwistyk, absolwent Uniwersytetu Kalifornii oraz Stanford, postuluje przeniesienie zasad, którymi kierują się twórcy gier, na pole edukacyjne. Jak wskazuje amerykański naukowiec, w grze komputerowej nie jest najważniejsza treść jako taka, lecz problem. Sama zawartość służy jedynie jego rozwiązywaniu.

EFUN

Kosmikus.pl to portal internetowy zapewniający dostęp do multimedialnego repetytorium z matematyki dla uczniów klas trzecich szkoły podstawowej. Więcej na https://www.kosmikus.pl

To, co cechuje graczy komputerowych, a czego często brakuje uczniom w trakcie lekcji, to maksymalne zaangażowanie, które nieraz można porównać do stanu opisanego już w połowie lat 70. przez Mihály Csíkszentmihályi’a, amerykańskiego psychologa węgierskiego pochodzenia, w teorii „Flow” (przepływu). Gracze są w stanie skoncentrować się na zadaniu do tego stopnia, że zapominają o otaczającej ich rzeczywistości, a dzieje się tak dzięki doskonałemu dopasowaniu stopnia trudności konkretnego wyzwania do umiejętności gracza.

Przyczyny: •k ryzys w edukacji, •b rak zaangażowania ze strony uczących się, ich wycofanie, • znudzenie, brak kreatywności, myślenia krytycznego i umiejętności rozwiązywania problemów wśród absolwentów, • c oraz większy odsetek osób, które nie kończą szkół, • coraz gorsze rezultaty i wyniki nauczania, • postrzeganie szkoły jako zło konieczne, • s zkoły nie przygotowują do życia w przyszłości, nie potrafią sprostać pojawiającym się potrzebom współczesnego ucznia.

Potencjał: •p ozytywny wpływ na uczenie w klasie, • z miana postawy i stosunku do nauki, • zwiększająca się motywacja i zaangażowanie, • ś ledzenie poczynań oraz zapewnianie szczegółowego przekazu zwrotnego o postępie uczniów, • s zansa na odzyskanie uwagi tych uczących się, którzy odwrócili się od klasycznego schematu nauczania, • r ozwijanie wielu nowych umiejętności, które dotychczas nie były obecne w programie nauczania, •u czenie myślenia krytycznego,

wrzesień/październik 2012

https://www.kosmikus.pl

Elementy gryfikacji można spotkać w: • s ymulacjach: Pulse – the Virtual Clinical Learning Lab (http://breakawayltd.com/serious-games/solutions/healthcare/), •u żywaniu komputerowych gier komercyjnych w formalnej edukacji: Whyville (http://www.whyville.net), Civilization (http://www.civilization.com/), •p rojektowaniu gier edukacyjnych: Dimension U (https://www.dimensionu.com/), SimSchool (http://simschool.org/), Virtual History (http:// knowledgematters.com/), Wowzers (http://www.wowzers.com/), Kosmikus (https://www.kosmikus.pl), • s zkołach adaptujących gryfikację w edukacji: Washington DC’s McKinley Technology High School, Quest to Learn, NY (http://q2l.org/).

• propagowanie podejścia skoncentrowanego na uczniu, • umożliwienie nauki na błędach w bezpiecznym środowisku, • gry wspomagają zdobywanie umiejętności pracy w zespole.

Zagrożenia: Istotą zabawy jest to, że odbywa się spontanicznie, bez przymusu. Sporym wyzwaniem zatem będzie znalezienie takiego miejsca gryfikacji w edukacji, które zapewni odpowiedni balans pomiędzy wolnością, zabawą i edukacją w połączeniu z wymogami systemu edukacyjnego i jego strukturą zakładającą pewien rodzaj przymusu. Do zabawy zmusić nie można. Połączenie treści edukacyjnych z tym, co przeżywa każdy zaangażowany gracz, jest niezwykle trudne. Przekazanie konkretnej wiedzy, którą będzie można następnie zweryfikować, w sposób angażujący i zabawny jest nie lada wyzwaniem. Gry opierają się w dużej części na motywacji wewnętrznej. System edukacyjny zawiera mnóstwo zunifikowanych motywatorów zewnętrznych, których nieprze-

myślane dodanie może spowodować skutki przeciwne do oczekiwanych. Nagrody (zwłaszcza nieodpowiednio dobrane i nagradzające efekt zamiast wysiłku) często bowiem zmniejszają zaangażowanie w długim okresie i pogarszają wyniki w przypadku problemów wymagających kreatywności. Zabijają one też radość z samej gry. Przy wdrażaniu gier konieczna jest współpraca nauczyciela z uczniami i rodzicami, jako że gry wywołują skutki poznawcze, emocjonalne i socjologiczne.

Przykłady zastosowania: Ponieważ na rynku nie ma jeszcze w pełni satysfakcjonujących przykładów połączenia konkretnej edukacji z prawdziwą zabawą, szkoły korzystają z dostępnych gier online’owych. Nauczyciele często wymyślają też swoje gry lub wprowadzają elementy grywalizujące naukę w klasie (wymyślają odznaki, zawody, dodając zabawę do codziennej nauki). Innym przykładem trendu są też – coraz częściej organizowane – konferencje edukacyjne na temat gier (np. European Conference on Game Based Learning, Virtual Worlds – Best Practices in Education).

Young Digital Planet to jedna z największych polskich firm wydających multimedialne materiały naukowe, prężnie działająca na rynku polskim i zagranicznym. Lider na rynku nowoczesnych rozwiązań edukacyjnych. W swoich produktach od lat stosuje w praktyce innowacyjne, skuteczne metody uczenia. Dlatego obserwuje istniejące i pojawiające się w edukacji trendy – w kraju i na całym świecie. Na łamach magazynu EduFakty – Uczę Nowocześnie jej eksperci, w osobach: Jolanta Gałecka, Alina Guzik, Monika Mizerska, Olga Nerc, Wojciech Wiśniowski oraz Magdalena Zalewska, postanowili podzielić się z czytelnikami wynikami swoich obserwacji.

EFUN

informatyka Maciej Borowiecki

Informatyka – co to takiego?

Programowanie to rozmowa z komputerem w języku, który jest dla niego zrozumiały. A skoro to dzieci najlepiej przyswajają języki, powinniśmy uczyć je informatyki. W dobie powszechnego dostępu do komputerów oraz internetu (ponad 90 proc. gospodarstw domowych w Polsce z dziećmi w wieku szkolnym ma komputer z dostępem do sieci) wydaje się, że każdy bez problemu powinien odpowiedzieć na pytanie zadane w tytule. Niestety, tak nie jest i dotyczy to także nauczycieli i uczniów. Dosyć często można się spotkać z poglądem, że informatyk to osoba pracująca z komputerem, a informatyka to działania związane z wykorzystaniem komputera. Informatyka w szkole kojarzona jest z tworzeniem prezentacji w programie PowerPoint, obsługą Worda i Excela lub innego pakietu biurowego, ewentualnie tworzeniem strony internetowej przy pomocy jakiegoś narzędzia. Zwykle nie są rozróżniane pojęcia TIK (technologie informacyjno-komunikacyjne, ang. ICT – Information and Communication Technology) oraz informatyka (ang. Computer Science).

W ścisłym związku z matematyką Warto na zajęciach informatycznych zastanowić się nad rozróżnieniem tych pojęć. Można np. sprawdzić z uczniami, jak definiuje to pojęcie tak lubiana przez nich Wikipedia (http://pl.wikipedia.org/wiki/Informatyka): Informatyka – dyscyplina nauki, zaliczana do nauk ścisłych oraz techniki zajmująca się przetwarzaniem informacji, w tym również technologiami przetwarzania informacji oraz technologiami wytwarzania systemów przetwarzających informację. Początkowo stanowiła część matematyki, później rozwinęła się do odrębnej dyscypliny – pozostaje jednak nadal w ścisłej relacji z matematyką, dostarczającej informatyce podstaw teoretycznych.

Powyższa definicja może być trudna do zrozumienia dla uczniów, ale bardzo ważne jest jedno spostrzeżenie: to nauka ścisła, bardzo związana z matematyką. A z tego większość uczniów nie zdaje sobie sprawy i często nie dowiaduje się tego na lekcjach. Dalej Wikipedia podaje przegląd kilkunastu działów informatyki, w tym: • algorytmika – tworzenie i analizowanie algorytmów. Podstawowa, najstarsza dyscyplina informatyki; • programowanie – czyli tworzenie kodu źródłowego programów komputerowych. Najpopularniejsza dyscyplina informatyki. Należy dodać, że programowanie jest ściśle związane z algorytmiką, program komputerowy to zapis algorytmu w określonym języku programowania. Warto także przeczytać wykład inauguracyjny prof. dr. hab. inż. Mariana Adamskiego pt. „Informatyka – nauka, sztuka, czy rzemiosło?” wygłoszony dla studentów Uniwersytetu Zielonogórskiego wszystkich kierunków, także humanistycznych (zamieszczony jako przypis do hasła Informatyka na Wikipedii). Wbrew pozorom zdefiniowanie pojęcia Informatyka okazuje się nie takie proste. Ważne jednak, aby uczniowie odróżniali informatykę jako dyscyplinę naukową bliską matematyce związaną z algorytmiką i programowaniem od wykorzystania różnorodnych programów komputerowych i aplikacji internetowych w nauce i pracy. To drugie, czyli wykorzystanie technologii informacyjno-komunikacyjnych, jest równie istotne i powinno być stosowane w nauczaniu praktycznie wszystkich przedmiotów. Wiele ciekawych pomysłów wykorzystania ICT można znaleźć w każdym numerze magazynu EduFakty - Uczę Nowocześnie.

Krótka historia informatyki w polskiej szkole Niewielu zapewne pamięta, że informatyka w polskich szkołach pojawiła się zanim wynaleziono mikrokomputery. W latach siedemdziesiątych ubiegłego wieku w niektórych liceach pojawił się przedmiot podstawy informatyki, a pierwsze zajęcia eksperymentalne miały miejsce w latach sześćdziesiątych. Między innymi autor niniejszego artykułu chodząc do liceum w latach siedemdziesiątych uczył się programowania w języku Fortran. Nie było wówczas oczywiście dostępu do komputera w szkole, ale mieliśmy zorganizowaną wycieczkę do ośrodka obliczeniowego. Pozwoliło mi to wybrać później kierunek studiów. Wraz z pojawieniem się na rynku mikrokomputerów w pierwszej połowie lat osiemdziesiątych XX wieku zaczęły one trafiać także do szkół. Nie było wówczas wiele

wrzesień/październik 2012

81 oprogramowania użytkowego ani edukacyjnego, dominowały więc zajęcia związane z programowaniem. Z czasem został opracowany program przedmiotu elementy informatyki, najpierw dla szkół średnich, potem podstawowych (gimnazjów wówczas jeszcze nie było). Wraz z reformą systemu oświaty pojawiły się przedmioty obowiązkowe: informatyka w szkołach podstawowych i gimnazjach, technologia informacyjna w szkołach ponadgimnazjalnych. Informatyka w szkołach ponadgimnazjalnych mogła być realizowana tylko jako przedmiot rozszerzony do wyboru. Coraz mniej jednak na tych przedmiotach (za wyjątkiem informatyki rozszerzonej do wyboru) było zajęć związanych z programowaniem i algorytmiką. Często w gimnazjach te zagadnienia nie były w ogóle poruszane, mimo zapisów w podstawie programowej. Wraz z rozwojem oprogramowania użytkowego i powszechnością dostępu do internetu zaczęły dominować zajęcia związane z wykorzystaniem technologii informacyjno-komunikacyjnych. Zgodnie z nową podstawą programową, wprowadzaną stopniowo od 2009 roku (1 września 2012 roku dotarła do czwartych klas szkół podstawowych oraz pierwszych klas szkół ponadgimnazjalnych), w szkołach podstawowych mamy przedmiot zajęcia komputerowe (także, co warto podkreślić, w klasach 1-3) oraz w szkołach ponadgimnazjalnych informatyka (zakres podstawowy obowiązkowy dla wszystkich oraz zakres rozszerzony do wyboru). Na poziomie gimnazjum i szkoły ponadgimnazjalnej wprost

znajdziemy zapisy związane ze stosowaniem podejścia algorytmicznego do rozwiązywania problemów z wykorzystaniem komputera oraz użyciem języka programowania. Także na drugim etapie edukacyjnym (klasy 4-6 szkoły podstawowej), zgodnie z zapisami podstawy, „uczeń za pomocą ciągu poleceń tworzy proste motywy lub steruje obiektem na ekranie”.

Na tle Europy Jakie są umiejętności naszych uczniów w zakresie programowania? Obserwując sukcesy polskich uczniów i studentów startujących w olimpiadach informatycznych krajowych i międzynarodowych można odnieść wrażenie, że bardzo duże. Na olimpiadach informatycznych są do rozwiązania tylko zadania algorytmiczne, często bardzo trudne, a rozwiązanie stanowi napisany program komputerowy. Ale w olimpiadach startuje nieliczna grupa najwybitniejszych uczniów. Jeśli spojrzymy na przeciętnego młodego obywatela, sytuacja jest zdecydowanie gorsza. Według badań Eurostatu, umiejętność programowania w grupie wiekowej 16-24 lata posiada w Polsce 16 proc. populacji przy średniej UE wynoszącej 20 proc.

Nie taki diabeł straszny Programowanie komputera postrzegane jest często jako umiejętność bardzo złożona, którą mogą opanować tylko niektórzy, bardzo uzdolnieni. Czy należy więc uczyć dzieci programowania i rozwiązywania różnych mniej lub bardziej złożonych problemów zapisywanych w odpowiednio dobranym języku programowania? Odpowiedzi udziela Seymour Pappert w swojej pracy „Burze mózgów, Dzieci i komputery”. Jeśli spojrzeć na programowanie z właściwej perspektywy, to w tej umiejętności nie ma nic niezwykłego. Programowanie komputera oznacza tylko porozumiewanie się z nim w języku, który mogą zrozumieć zarówno komputer, jak i człowiek. A uczenie się języków jest jedną z tych rzeczy, które dzieci robią najlepiej. Każde dziecko uczy się mówić. Dlaczego zatem dzieci nie miałyby się uczyć rozmawiać z komputerem?

We współczesnym cyfrowym świecie jesteśmy otoczeni przez komputery lub inne urządzenia wykonujące programy. Prawie każde dziecko korzysta z komputera, w przyszłości, jako dorosły człowiek też zapewne będzie korzystać. Komputery, a tak naprawdę programy wykonywane przez komputery, mają coraz większy wpływ na nasze życie i zachowania. Aby nie stać się nieświadomymi niewolnikami sterowanymi przez elektroniczne urządzenia, powinniśmy chociaż trochę rozumieć „sposób rozumowania komputera”, a więc kod, jakim się posługuje. Programując uczeń staje się twórcą. Samodzielnie tworzy swoją wiedzę w wyniku aktywnego działania, uczy się logicznego rozumowania. A te umiejętności na pewno przydadzą się także podczas nauki innych przedmiotów oraz w dorosłym życiu. Programując uczeń nieświadomie odkrywa wiele zależności matematycznych, może eksperymentować i modelować, łatwiej zrozumie wiele zjawisk przyrodniczych. Uczniowie najbardziej uzdolnieni zapewne wcześniej czy później zaczną programować w języku używanym także przez zawodowych informatyków, np. C++ jest językiem używanym przez większość uczniów startujących w olimpiadach informatycznych. Nie nadaje się on wprawdzie dla młodszych i początkujących uczniów, ale mamy do dyspozycji wiele środowisk programistycznych opracowanych specjalnie dla nich. Duży wkład w rozwój języków przeznaczonych dla edukacji ma Massachusetts Institute of Technology (MIT). Tam został opracowany przez Seymoura Papperta pierwszy język programowania przeznaczony dla dzieci – Logo. Powstało wiele jego wersji narodowych, najbardziej popularna w Polsce to Logomocja – polska wersja Imagine Logo. W MIT powstało też niezwykle popularne obecnie środowisko Scratch. Na koniec 2012 roku zapowiedziana jest jego nowa wersja pracująca w chmurze. Ale mamy też do dyspozycji wiele innych, np. Baltie lub niezwykle proste TurtleArt. W kolejnych numerach magazynu EduFakty - Uczę Nowocześnie postaramy się pokazać, jak ciekawie prowadzić zajęcia związane z programowaniem i algorytmiką korzystając m. in. z wyżej wymienionych środowisk.

EFUN

odzyskiwanie danych Marek Jakubowski

Kasować czy nie kasować? Kasowanie danych to w dzisiejszych czasach jedna z najbardziej pożądanych usług na rynku usług informatycznych. Od wieków to papier był podstawowym nośnikiem, na którym zapisywano i przechowywano najistotniejsze informacje. Wykorzystywany był w komunikacji międzyludzkiej, przyjmował też wszelkie treści stanowiące wytwór intelektu ludzkiego. Wraz z masową informatyzacją i budowaniem społeczeństwa informacyjnego zaczęto odchodzić od tradycyjnych metod tworzenia oraz gromadzenia dokumentów. Poczta elektroniczna zastąpiła w dużej mierze tradycyjne listy, komputer przejął zadania archiwum. Na komputerowych dyskach twardych przechowywane są niezliczone ilości dokumentów – istotnych z punktu widzenia funkcjonowania przedsiębiorstwa, stanowiących często różnego rodzaju prawnie chronione tajemnice, wykorzystywanych w pracy zawodowej czy też prywatnych danych zawierających dane osobiste, m.in. informacje o kontach bankowych czy fotografie. Jedno jest pewne – niezależnie od tego, jakiego typu są to informacje, należy zapewnić im odpowiedni poziom bezpieczeństwa, zarówno w czasie użytkowania komputera, jak też – a może szczególnie – gdy pojawia się zamiar przekazania całego komputera czy samego dysku twardego w ręce osób trzecich.

Wykasowane dane można bez trudu odzyskać Uwaga Usuwanie plików nie jest skuteczne. Dlatego pamiętać należy o odpowiednim zabezpieczeniu danych przed nieuprawnionym dostępem do nich obcych osób.

Należy mieć też świadomość, iż zwykłe, samodzielne usunięcie danych z nośnika poprzez zastosowanie standardowych komend dostępnych z poziomu użytkownika, jak np. Delete, formatowanie czy użycie prostych programów nie gwarantuje, że pliki zostaną usunięte na zawsze. Okazuje się, że taki rodzaj usunięcia danych nie jest skuteczny, wręcz przeciwnie – usunięte w ten sposób dokumenty można odzyskać powszechnie dostępnymi programami, nie wspominając już o technicznych możliwościach firm specjalizujących się w odzyskiwaniu danych, jak chociażby Streamdata.pl.

Usuwanie danych za pomocą dostępnych z klawiatury komend typu Delete czy wyrzucenie ich do kosza tylko w niewielkim stopniu zmienia strukturę danych, przez co większość informacji pozostaje bez zmian i z łatwością można je odzyskać.

Dyski na śmietniku W takich okolicznościach nie jest chyba trudno wyobrazić sobie sytuację, w której nieodpowiednio zabezpieczony nośnik trafia w ręce osoby nieuprawnionej. Dane mogą zostać wykorzystane w niewłaściwy sposób, możliwe, że sprzecznie z prawem – mogą zostać ujawnione poufne informacje, które nie powinny ujrzeć światła dziennego, dane bankowe pozwalające na dostęp do rachunku internetowego czy wreszcie prywatne zdjęcia, których nikt nie powinien nigdy zobaczyć. Bezpowrotne kasowanie danych to nie tylko skuteczna ochrona przed przedostaniem się ważnych, poufnych danych w ręce osób nieuprawnionych, stanowi także realizację obowiązków ustawowych, nakładanych m.in. przez Ustawę o ochronie danych

osobowych, czy Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 29 kwietnia 2004r. w sprawie dokumentacji przetwarzania danych osobowych oraz warunków technicznych i organizacyjnych, jakim powinny odpowiadać urządzenia i systemy informatyczne służące do przetwarzania danych osobowych (Dz.U. 2004r. Nr 100, poz.1024), zgodnie z którym urządzenia, dyski lub inne elektroniczne nośniki informacji, zawierające dane osobowe, przeznaczone do: - likwidacji – pozbawia się wcześniej zapisu tych danych, a w przypadku, gdy nie jest to możliwe, uszkadza się w sposób uniemożliwiający ich odczytanie; - przekazania innemu podmiotowi, nieuprawnionemu do przetwarzania danych – pozbawia się wcześniej zapisu tych danych, w sposób uniemożliwiający ich odzyskanie; - naprawy – pozbawia się wcześniej zapisu tych danych w sposób uniemożliwiający ich odzyskanie albo naprawia się je pod nadzorem osoby upoważnionej przez administratora danych. Mimo to, znane są sytuacje, kiedy na skutek braku wyobraźni i odpowiedzialności osób administrujących takimi danymi, nośniki zawierające dane stanowiące najbardziej chronione tajemnice znalazły się poza strefą bezpieczeństwa i trafiły do publicznego obiegu. Chyba wszystkim znane są przypadki, kiedy dysk jednego z banków został znaleziony na śmietniku, nośniki z danymi jednego z ministerstw trafiły w ręce prasy czy nieudolnie wykasowane pliki z komputera stały się ważnym materiałem dowodowym w jednej z najgłośniejszych afer ostatnich lat. Zatem co najmniej nieodpowiedzialne, żeby nie powiedzieć: niedopuszczalne, jest pozbywanie się nośników poprzez wyrzucanie ich na śmietnik, w szczególności tych pracujących w komputerach należących do instytucji, bowiem zwykle przynajmniej część zapisanych na dysku danych nosi znamiona najróżniejszych tajemnic (przedsię-

wrzesień/październik 2012

83 biorstwa, bankowych czy państwowych). Poza tym niemal każdy dysk zawiera informacje stanowiące dane osobowe w myśl rozumienia przepisu art. 6 ust. 1 Ustawy o ochronie danych osobowych. Wyrzucenie dysku bez wcześniejszego zabezpieczenia zawartych na nim zapisów stwarza realne zagrożenie dostępu do danych osobowych osób nieuprawnionych. Istnieje również ryzyko, iż w takiej sytuacji Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych może nałożyć na administratora danych (właściciela czy osobę odpowiedzialną za bezpieczeństwo danych) grzywnę. Całkiem realne są również przypadki wykorzystania cudzych danych osobowych (np. wzór podpisu, skan dowodu osobistego, nr konta bankowego, nr PESEL, adres zamieszkania) do wyłudzenia pieniędzy, zakupów przez internet czy w systemie ratalnym, zakładania kont internetowych i zaciągania kredytów na rachunek nieświadomego obywatela. Takie dane mogą także posłużyć do szantażowania poszkodowanego.

Kiedy należy kasować dane Dlatego w przypadku: - wymiany komputera na nowy, - wymiany dysku na większy, - uszkodzenia nośnika i wymiany go na nowy sprawny egzemplarz, - utylizacji zużytego sprzętu, - jakiejkolwiek innej sytuacji, gdy dane miałyby trafić w niewłaściwe ręce niezbędne jest trwałe i skuteczne kasowanie danych z elektronicznych nośników informacji.

Profesjonalne kasowanie danych Z celu zapewnienia bezpieczeństwa danych należy usunąć je profesjonalnymi metodami – trwale i bezpowrotnie. Skuteczne kasowanie danych uniemożliwia późniejszy dostęp do nich. Aby trwale usunąć ważne pliki należy użyć sprawdzonych metod. Do najczęściej stosowanych metod kasowania danych należą: 1. K asowanie programowe – dane usuwane są z nośnika dzięki zastosowaniu dedykowanych tejże usłudze aplikacji. W praktyce operacja polega zwykle na wielokrotnym nadpisywaniu sektorów z danymi nowymi informacjami, np. przez przypadkowe ciągi liczb. Metoda ta znajduje zastosowanie wyłącznie w odniesieniu do nośników sprawnych fizycznie. Jakiekolwiek uszkodzenie elektroniczne czy mechaniczne uniemożliwiające dostęp do zawartości nośnika wyklucza kasowanie danych z wykorzystaniem oprogramowania. Poddany kasowaniu nośnik może nadal służyć kolejnym użytkownikom. 2, K asowanie sprzętowe – polega na usunięciu danych poprzez poddanie nośnika oddziaływaniu intensywnego pola elektromagnetycznego wytwarzanego przez demangetyzer. Zaletą sprzętowego kasowania danych jest możliwość zastosowania tej metody także w stosunku do nośników uszkodzonych fizycznie. Tak wykasowany dysk twardy ulega uszkodzeniu i nie może być wykorzystywany do dalszej pracy, jednak nie można chyba porównywać ceny nowego nośnika do kosz-

tów następstw wycieku bezcennych informacji. 3. Utylizacja nośników – metoda inwazyjna, polegająca na fizycznym zniszczeniu nośnika, na którym przechowywane były dane, np. przez specjalistyczne maszyny mielące. Zwykle jednak poprzedzana bywa kasowaniem danych przy wykorzystaniu impulsu elektromagnetycznego. D awniej, kiedy usługi kasowania danych nie były zbyt rozpowszechnione, zdarzało się, iż przezorniejsi użytkownicy unieszkodliwiali dyski we własnym zakresie, np. poprzez rozwiercanie talerzy.

Dane z sieci Mimo coraz większej świadomości społecznej w zakresie bezpieczeństwa danych, badania przeprowadzane w latach ubiegłych przez firmy specjalizujące się w przywracaniu dostępu nie napawają optymizmem. Miały one na celu sprawdzenie, jakimi metodami i czy w ogóle użytkownicy komputerów kasują dane przed sprzedażą używanych nośników. Analizy dysków twardych nabywanych za pośrednictwem portali internetowych, przeprowadzane przy użyciu prostego oprogramowania dostępnego bezpłatnie w sieci wykazały, iż w zdecydowanej większości przypadków dane nie zostały w żaden skuteczny sposób zabezpieczone przed dostępem osób trzecich. Wnioski nasuwają się same i niestety nie są one optymistyczne – użytkownicy sprzętu komputerowego z niezwykłą lekkością i beztroską podchodzą do problemu ochrony danych i zabezpieczania ich przed nieuprawnionym dostępem. Użytkownicy komputerów nie uświadamiają sobie wagi problemu, najprawdopodobniej nie bardzo wiedzą również, w jaki skuteczny sposób mogliby chronić swoje dane, no i przede wszystkim, jakie problemy mogą pojawić się, kiedy niezabezpieczone dane zostaną wykorzystane przez obce osoby w sposób niezgodny z prawem. Należy pamiętać, że problem ten dotyczy wszystkich użytkowników, mimo że często wydaje się, iż na nośniku nie zostały zapisane żadne istotne dane.

lekcje z samsungiem

Mobilność to słowo odmieniane w środowisku edukacyjnym przez wszystkie przypadki. Tablety, smartfony, netbooki przebojem wdzierają się do szkół. Dyrektorzy mogą przebierać w ofertach. Także nowość Samsunga Galaxy Note 10.1 może być świetną propozycją dla dyrektorów i nauczycieli.

10.1 zgłoś się, czyli nowy Galaxy Note już na rynku

W majowych numerach „EduFaktów” i „Uczę Nowocześnie” opisywaliśmy smartfon Samsung Galaxy Note, który uplasowaliśmy na granicy świata telefonów komórkowych i tabletów (przede wszystkim ze względu na ekran wielkości 5,3 cala). Co cechuje najmłodsze dziecko koreańskiego koncernu?

Ekran, czyli 2 w 1

Ekran w nowym Galaxy Note 10.1 funkcjonalnością bardziej nawiązuje do tradycyjnych komputerów. W większości tabletów, by skorzystać z kolejnej aplikacji trzeba zamknąć aktualną. W nowym urządzeniu Samsunga dotykowy ekran można dzielić i dzięki temu wykonywać kilka zadań jednocześnie. Np. nauczyciel oglądając film, który posłuży jako element lekcji, nie musi go wyłączać, by znaleźć w internecie odpowiedni materiał czy też zrobić notatkę. Co więcej, nie musi wyłączać aplikacji, by zrobić zdjęcie czy dodać je do notatki. Dzięki temu może bez trudu przygotować konspekt na lekcję, dobrać multimedia i zaprezentować uczniom. Szczególnie, że urządzenie odtwarza filmy w standardzie full HD 1080p, co zadowoli nawet wybrednych kinomanów. Obraz jest ostry a kolory pełne, co w przypadku niektórych lekcji jest niezwykle ważne. To wszystko możliwe jest dzięki zastosowaniu czterordzeniowego procesora 1,4 GHz. Jak zapewnia producent, dzięki temu Note jest znacznie szybszy

i nie zawiesza się po otwarciu kilku aplikacji w tym samym czasie. Samsung Galaxy Note to urządzenie, którego ekran dotykowy można obsługiwać nie tylko przy użyciu palców, ale także dołączonym standardowo rysikiem, który chowamy w obudowie. Dzięki niemu łatwo można tworzyć odręczne notatki, komentarze i rysunki na zrobionych zdjęciach, mapkach, schematach. Galaxy Note, dzięki dołączonej aplikacji, pozwala w łatwy sposób zrobić notatkę z tego, co akurat widzimy na ekranie – np. strony www komunikatora czy fragmentu dokumentu PDF a następnie dodać do niej odpowiednie adnotacje. Znajdziemy tam też siedem szablonów (notatka, pomysł, notatka ze spotkania, czasopismo, pamiętnik, przepis, podróż) pomocnych w porządkowaniu spraw. Przygotowaną notatkę możemy wykorzystać na wiele sposobów – np. wysyłając mailem, udostępniając na portalu społecznościowym czy zapisując na dysku sieciowym. Ciekawostką jest funkcja Shape Match, która zamienia bazgroły w rozpoznawalne kształty figur geometraycznych.

Internet to przyjemność Nowa technologia HSDPA+ zastosowana w Galaxy Note ma zaoszczędzić czas. Jak zapewnia Samsung, dzięki niej ściąganie plików z internetu odbywa się trzy razy szybciej niż dotąd. Technologia Wi-Fi Channel Bonding z kolei ma zapewnić szybki bezprzewodowy transfer danych. Wielkość ekranu 10,1 cala i jego rozdzielczość sprawiają, że przeglądanie standardowych stron www to przyjemność. Pamiętać należy jednak, że nie wszystkie aplikację współpracują z zainstalowanym w Galaxy systemem Android. Warto sprawdzić u dostawcy, np. dziennika elektronicznego wdrożonego w naszej szkole, czy jest zgodny z systemem Android.

Projekt edukacyjny? Czemu nie Aparat fotograficzny o bardzo dobrej jakości i możliwość zapisywania filmów

wrzesień/październik 2012

85 w HD pozwalają na realizację projektu edukacyjnego, np. szkolnego festiwalu filmowego czy konkursu fotograficznego. Dzięki aplikacji Adobe® Photoshop® młodzi ludzie dostają też możliwość twórczej interpretacji sfotografowanej czy sfilmowanej rzeczywistości. Aplikacja daje możliwość tworzenia wielowarstwowych obrazów i dodawania profesjonalnych efektów a następnie publikowania w serwisie Facebook czy witrynie szkoły.

Kalendarz i lista zadań To najważniejsza funkcjonalność do zarządzania czasem. Gdy skonfigurujemy konto pocztowe z obsługą kalendarza i listy zadań,wówczas nasze wpisy w kalendarzu będą się automatycznie synchronizowały z kontem. Oznacza to, że jeśli usiądziemy do komputera, zobaczymy w nim uprzednio dokonane zmiany. I odwrotnie. Zawsze będziemy mieli więc dostęp do aktualnej wersji naszego kalendarza – z dowolnego urządzenia. Obsługa zaś kalendarza na Galaxy Note należy do bardzo przyjemnych. Możemy swobodnie zmieniać podgląd (na

dany dzień, tydzień czy miesiąc), a wpisy w nim dokonane, dzięki wielkości ekranu, zawsze będą czytelne – nawet jeśli zwierają sporo szczegółów.

Dokumenty Każdy tablet, czy smartfon umożliwia czytanie dokumentów, takich jak prezentacje, arkusze kalkulacyjne czy PDF. Dla systemu Android istnieje spora kolekcja, mniej lub bardziej zgodnych z popularnymi formatami, umożliwiających to programów – zarówno płatnych jak i darmowych, które możemy pobrać ze sklepów Samsung Apps i GooglePlay.

Film, książka czy muzyka? W podróży może przydać się również funkcjonalność związana z rozrywką. Na ekranie o przekątnej 10,1 cala i rozdzielczości 1280x800 punktów da się wygodnie obejrzeć film (nawet z napisami). Możemy także posłuchać muzyki z naszej biblioteki a także poczytać książki korzystając z jednej z aplikacji do ich pobierania i przeglądania. Oprócz

umożliwiających to wbudowanych aplikacji możemy skorzystać z innych, także polskich „księgarni” dostępnych dla systemu Android. Na korzyść nowego produktu Samsunga przemawiają też nowe wydajne baterie, które pozwalają na dłuższe korzystanie z urządzenia bez ładowania niż dotychczas. Okazuje się, że nowy Galaxy Note, który powoduje szybsze bicie serca młodzieży i maniaków nowinek technicznych, może stać się także przyjacielem nowoczesnego nauczyciela. Duży dotykowy ekran, pozwalający na pracę z rysikiem i wykonywanie wielu zadań jednocześnie, intuicyjna obsługa, szybsza praca w sieci, bogaty zestaw aplikacji i urządzeń multimedialnych umożliwiających m.in. pracę nad projektami edukacyjnymi – Samsung w jednym niewielkim urządzeniu uśpił liczne możliwości, które tylko czekają, by obudzić je podczas zajęć. Ku uciesze uczniów.

EFUN

lekcje z samsungiem

Błękitny netbook dla najmłodszych Cechy netbooka dostosowanego do rąk ucznia klas 1-3: lekki, o niebanalnym wyglądzie, wodoszczelny, odporny na uderzenia, wygodny w transporcie, prosty w obsłudze, z odpowiedniej wielkości klawiaturą i ciekawym oprogramowaniem. Musi też być w rozsądnej cenie. Czy taki komputer istnieje? 100N to nowy komputer firmy Samsung, który od niedawna dostępny jest na polskim rynku edukacyjnym. Funkcjonalność urządzenia sprawdził siedmiolatek z Warszawy. – To fajny komputer. Ma ekstra wygląd, jest lekki i dzięki specjalnej rączce mogę z nim chodzić po całym domu – mówi Antoś*. – Gdy chciałem pobawić się laptopem taty musiałem bardzo uważać. Nie mogłem mieć w pobliżu szklanki z wodą, nie wolno mi było z nim chodzić po schodach, grać z kolegami – dodaje. Jednak 100N to nie zabawka, a przynajmniej nie tylko. To kompletny komputer edukacyjny zaprojektowany z myślą o uczniach szkoły podstawowej – odpowiednio wyposażony i zaprojektowany.

Warunki bojowe Przeciętna druga klasa szkoły podstawowej liczy 20-25 uczniów. W szkole, do której uczęszcza Antoś, takich oddziałów jest aż osiem. To, co się dzieje na szkolnym korytarzu w trakcie przerwy międzylekcyjnej czy tuż po ostatnim dzwonku bardziej przypomina mały armagedon niż przerwę w zajęciach. Plecaki, książki czy pojemniki na kanapki poddawane są bezwzględnym testom na wytrzymałość. A gdyby w podobny sposób potraktować komputery? – Nie wyobrażam sobie tego – mówi Justyna Bobryk, nauczycielka edukacji wczesnoszkolnej. – Myślę, że po kilku tygodniach sprzęt nadawałby się jedynie do wymiany. Tradycyjny – zapewne tak, lecz nie ten przeznaczony do pracy z dziećmi. Samsung 100N, jak zapewnia producent (Antoś nie został poinformowany o testach fabrycz-

Nie tylko wygląd

– Bez problemu chodzi większość moich gier. Co więcej, wzrost wydajności nie spowodował wzrostu zużycia energii. Wręcz przeciwnie. Nowy procesor zużywa jej nawet o 20 proc. mniej w stosunku do poprzednich wersji. To w przypadku szkół, które planują zakup kilkudziesięciu tego typu urządzeń, niebagatelny argument. Podobnie jak długa żywotność baterii, które wytrzymują bez ładowania aż 10 godzin. Co więcej, utrzymują 70 proc. swojej trwałości nawet przez 1500 ładowań (to 5 razy więcej niż typowe baterie). Nauczyciele docenią też inne rozwiązania. Ze stanu uśpienia urządzenie wybudza się zaledwie w dwie sekundy.

100N ma wbudowany nowy dwurdzeniowy procesor Intel Atom. Dzięki temu komputerek dla dzieci jest szybszy od wielu tradycyjnych netbooków o podobnych parametrach. – Ma też niezłą grafikę – przekonuje Antoś.

* Antoś Kułak jest uczniem II klasy Szkoły Podstawowej 344 w Warszawie. Uwielbia gry komputerowe, komiksy, Spidermana i kapitana Jacka Sparrowa.

nych) wytrzymuje upadek z siedemdziesięciu centymetrów. A właśnie taką wysokość mają szkolne ławki. Komputer pokryty też został specjalną powłoką, bardzo odporną na zarysowania. Dzięki temu przez długi czas urządzenie wygląda jak nowe. – Fajna jest też rączka – przekonuje Antoś. – Dzięki niej można chodzić z komputerem po domu czy szkole i mieć wolną drugą rękę. I ma fajny wygląd. Komputer jest też odporny na zalania. Podczas testów bez szwanku przetrzymał dwulitrowy wodospad.

Jako uczestnik programu Intel Learning Series, firma Samsung oferuje rozwiązanie zaprojektowane z myślą o szkolnictwie podstawowym i gimnazjalnym. Komputery z serii „dla szkoły” dają nauczycielowi pełną kontrolę nad procesem nauczania w klasie, a rodzicom gwarancję, że ich dzieci korzystają z urządzenia zabezpieczonego przed dostępem do niewłaściwych treści i kradzieżą. Nauczyciel może na bieżąco monitorować i kontrolować pracę uczniów ze swojego komputera, łącznie z podglądaniem ich ekranów. Jeśli uczeń korzysta z nieodpowiedniego programu, nauczyciel może zamknąć program i uruchomić właściwy. Inne możliwości to: udostępnianie ekranu, sprawdzanie poziomu wiedzy uczniów, ankiety, dystrybucja plików i nauka w grupie.

EFUN

reforma zwodowych

Szkolnictwo zawodowe po reformie

Dyrektor decydując się na nowy kierunek będzie go ściśle wiązał z rynkiem pracy. Dlatego będzie musiał zasięgnąć opinii nie tylko powiatowej rady zatrudnienia, lecz również jej wojewódzkiego odpowiednika. Trzeba patrzeć na poszczególne zawody w kontekście regionu, polityki rozwoju, programów regionalnych – mówi Tadeusz Sławecki, wiceminister edukacji. Reforma szkolnictwa zawodowego weszła w życie. Czy jest pan zadowolony ze stanu przygotowań? Tak, choć przed nami ciągle wiele pracy. Najważniejsze, że zmiany znajdują zrozumienie wśród tych, dla których były przygotowywane, a więc dyrektorów, nauczycieli szkół technicznych i zawodowych oraz pracodawców. W ciągu roku nie spotkałem się z jakąkolwiek próbą kwestionowania konieczności reformowania szkolnictwa zawodowego. Obaw jednak nie brakuje. Dlaczego wygaszane są zawody, np. ratownika medycznego?

Takie wątpliwości to efekt niedoinformowania. Wszelkie ustalenia są konsultowane ze środowiskiem. Co do ratownika medycznego, ustawodawca zdecydował, że ten zawód będzie na poziomie licencjatu. To przyczyna jego wygaszenia na niższym szczeblu. Trzeba pamiętać, że to nie ministerstwo edukacji decyduje o istnieniu tego czy innego zawodu, a szefowie poszczególnych resortów. Ministerstwo transportu chce np. reaktywować niektóre zawody kolejowe. Ministerstwo gospodarki rozważa otwarcie nowych zawodów górniczych. Także my monitorujemy rynek, bo coraz więcej zakładów pracy zaczyna się interesować szkolnictwem zawodowym.

Dyrektorzy zgłaszają jednak szereg innych uwag. Są pytania o spójność, programy, nazwy przedmiotów, które w każdej szkole mogą się nazywać inaczej, czy też na jakich warunkach przyjąć ucznia, który przeniósł się z innego miasta. Trochę siłą bezwładu dyrektorzy dopuszczali jedynie programy zaakceptowane przez MEN. Zmianie uległa podstawa programowa i to na barkach dyrektora spoczęła akceptacja przygotowywanych w szkole programów nauczania. Jednak by wspomóc dyrektorów i nauczycieli Krajowy Ośrodek Wspierania Edukacji Zawodowej i Usta-

wrzesień/październik 2012

89 wicznej opracował przykładowe programy do wszystkich zawodów. Można je pobrać ze strony internetowej KOWEZiU. Dołączono do nich również szkolne plany nauczania. Także różniące się między sobą nazwy przedmiotów nie powinny być przeszkodą w przyjęciu do szkoły ucznia zmieniającego miejsce zamieszkania. Nowa podstawa została napisana w języku efektów kształcenia, a te efekty zostały jasno sprecyzowane. Uczeń, zmieniając szkołę, do nowej trafia z informacją czego dotychczas się nauczył. Liceów profilowanych panu nie żal, bo te definitywnie znikają z oświatowej mapy? Chyba nikomu nie żal. Nabory do liceów profilowanych lawinowo spadały od kilku lat. W roku szkolnym 2011/12 zaledwie 1 proc. absolwentów gimnazjów wybrało licea profilowane. Nie spełniły oczekiwań, które niegdyś w nich pokładano. Nie dawały solidnego przygotowania w zakresie kształcenia ogólnego, niewielki odsetek uczniów podchodził do matury. Z tych, którzy zdecydowali się na taki krok zaledwie połowie udało się przebrnąć przez egzamin. Także praktyczna nauka zawodu była na marginesie. Rozwijają się technika, których dyrektorzy i nauczyciele najbardziej kibicowali reformie. To wyraźny trend. Od 5-6 lat liczba absolwentów gimnazjów, którzy wybierają licea ogólnokształcące, utrzymuje się na stałym poziomie. Lawinowo rośnie jednak popyt na technika. Co najważniejsze, wyniki matur i egzaminów zawodowych w tych szkołach znacznie się poprawiły. Jednak i tu zmiany były konieczne. Dotychczasowa formuła egzaminów już się wyczerpała. Nowe zasady przeprowadzania egzaminów, które systematycznie są wdrażanwe od pierwszego września, zostały przygotowane pod kątem oceny efektów wykonania zadania egzaminacyjnego - wyrobu czy usługi. Dotychczas egzaminator oceniał, wiele elementów, które nie miały żadnego wpływu na końcowy wynik, np. to, czy zdający po wykonaniu zadania odłożył narzędzie na właściwe miejsce. Za to był punkt lub nie. A zatem - co chcę wyraźnie podkreślić - nowa podstawa programowa została napisana tak, że

Reforma w liczbach • O pracowano 254 przykładowe szkolne plany nauczania z klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego; • O pracowano 398 przykładowych programów nauczania dla zawodów; • O pracowano przewodnik dla autorów programów nauczania, przewodnik dla nauczycieli; poradnik dla autorów szkolnych planów nauczania; • P rzeprowadzono kurs doskonalący dla 62 nauczycieli konsultantów i doradców metodycznych z ośrodków doskonalenia nauczycieli; • P rzeprowadzono kurs dla 45 edukatorów kształcenia zawodowego, nauczycieli konsultantów, doradców metodycznych nauczycieli kształcenia zawodowego. Absolwenci kursów przeprowadzili szkolenia z zakresu projektowania programów nauczania dla zawodów dla 500 nauczycieli; • P rowadzono Edukacyjny Przestrzenie Wirtualne (rodzaj forów dyskusyjnych uzupełnionych materiałami informacyjnymi) na platformie KOWEZiU; • Z organizowano 27 konferencji branżowych, w której wzięło udział 1566 osób; • Z organizowano cykl konferencji promujących kształcenie zawodowe dla:

a. przedstawicieli jednostek samorządu terytorialnego – 758 osób;

b. przedstawicieli kuratoriów oświaty – 70 osób;

c. przedstawicieli urzędów marszałkowskich – 40 osób;

d. przedstawicieli placówek kształcenia ustawicznego – 132 osoby;

e. przedstawicieli placówek doskonalenia nauczycieli – 146 osób;

• W 331 szkołach i placówkach odbyło się 1200 konsultacji z zakresu zmian programowych; • Odbyło się 715 spotkań, w których wzięło udział 16 736 uczniów; • Odbyło się 226 spotkań, w których wzięło udział 7496 rodziców; • O dbyło się 197 spotkań z radami pedagogicznymi, w których wzięło udział 4400 osób; • O dbyły się ponadto seminaria, kursy doskonalące dla doradców zawodowych; • P onad 59 tys. osób pobrało elektroniczną wersję publikacji poświęconej doradztwu zawodowemu.

EFUN

90 jest również standardem egzaminacyjnym. Nie ma więc mnożenia aktów prawnych dotyczących egzaminów.. A rola praktycznej nauki zawodu w nowej szkole? Co się zmieni po pierwszym września? Bez odpowiedniego umiejscowienia praktycznej nauki zawodu w systemie reforma szkolnictwa zawodowego nie ma sensu. Po zmianach wzrośnie rola dyrektorów, bo to oni mają wiedzę na temat otoczenia gospodarczego szkoły, znają pracodawców i ich oczekiwania. Chcielibyśmy, by jak najściślej współpracowali z otoczeniem gospodarczym szkoły. Ta współpraca jest ważna, bo to poprzez praktyki w przedsiębiorstwach uczniowie uczą się najwięcej. Dyrektor szkoły decydując się na nowy kierunek będzie go ściśle wiązał z rynkiem pracy. Dlatego będzie musiał zasięgnąć opinii nie tylko powiatowej rady zatrudnienia, lecz również jej wojewódzkiego odpowiednika. Trzeba patrzeć na poszczególne zawody w kontekście regionu, polityki rozwoju, programów regionalnych. Ważnym elementem systemu kształcenia zawodowego są centra kształcenia praktycznego, które nadal będą odgrywać istotną rolę w praktycznej nauce zawodu. Ostatnim segmentem są warsztaty szkolne, z którymi bywa różnie. Nie możemy jednak oczekiwać od nich, by były czymś więcej niż punktem wyjścia do zdobycia większego doświadczenia. Warsztaty doposażyliśmy w sprzęt do przeprowadzania egzaminów. W ostatnim okresie zwiększona została waga w subwencji na szkolnictwo zawodowe z 0,15 do 0,19. Warunki się poprawiają.

Czy ze strony pracodawców rośnie zainteresowanie rozwojem szkół zawodowych? Oczywiście. Pracodawcy zdają sobie sprawę, że jeśli nie podejmą współpracy ze szkołą, nie dostaną pracowników z wysokimi kwalifikacjami. Tymczasem wielu firmom zależy na ludziach nie tylko gotowych do natychmiastowego podjęcia pracy, lecz również na takich, którzy są gotowi na zmiany technologiczne w firmie, szybkie przejście z jednej maszyny na inną czy poznawanie nowinek. Kiedyś dużym problemem szkół zawodowych było pozyskanie nauczycieli, którzy byliby jednocześnie fachowcami od przedmiotów zawodowych. Czy sytuacja się zmieniła? Sporo się zmieniło po zmianie przepisów umożliwiających zatrudnianie fachowców z przemysłu na innych zasadach. A więc jedynie za zgodą organu prowadzącego i z pensją na poziomie nauczyciela dyplomowanego. To duża zachęta. Korzystamy też z funduszy unijnych. W ministerstwie realizujemy projekt konkursowy na staże dla nauczycieli organizowane przez pracodawców. Do końca 2011 roku w takich stażach wzięło udział 2433 nauczycieli. Uruchamiane są staże dla kolejnych 7851 osób. Wielu dyrektorów narzeka na współpracę z uczelniami wyższymi. Ta niestety nie wygląda tak dobrze, jak w przypadku współpracy na linii szkoła – pracodawca. Ale i tu nie brakuje dobrych przykładów. Politechnika Wrocławska, Warszawska i inne wychodzą z ciekawymi inicjatywami. W dolinie lotniczej na Podkarpaciu

jest program finansowany z urzędu marszałkowskiego: „Nauczyciel XXI wieku”. Każdy nauczyciel w nim uczestniczący ma obowiązek dwutygodniowego stażu w miejscowej politechnice. To też świetny sposób promocji uczelni wśród uczniów. Dla uczelni technicznych zdolna młodzież to znakomity nabytek, o który powinny szczególnie zabiegać. Spróbujemy więc zainteresować współpracą ze szkołami prowadzącymi kształcenie zawodowe rektorów uczelni technicznych, czy też w szerszym kontekście resort szkolnictwa wyższego. Powróćmy do najnowszych zmian w szkolnictwie zawodowym. Prywatne instytucje przygotowujące do zawodu drżą o swoją przyszłość. Zmieni się bowiem sposób finansowania kursów kwalifikacyjnych. Zależy nam, by absolwent kursu był bardzo dobrze przygotowany do egzaminu zawodowego. Dlatego instytucje kształcące otrzymywać będą pieniądze jedynie za zdane egzaminy, a więc za efekt. Instytucje solidne, stawiające na jakość nie protestują. A to dlatego, że zmieniła się kwota. Dotychczas szkoły dla dorosłych otrzymywały nie mniej niż 50 proc. kwoty, która była przeznaczona na takie kształcenie w subwencji oświatowej. Teraz będzie to nie mniej niż 100 proc. owej wartości. Chodziło nam o to, by zapewnić efektywność kształcenia. Słuchacz kwalifikacyjnego kursu zawodowego przystępuje do egzaminu zawodowego na takich samych zasadach jak uczniowie szkół, otrzymuje taki sam dokument. Mamy więc prawo oczekiwać, że zostanie tak samo dobrze przygotowana. Nie chcemy oszczędzać na kształceniu lecz podnosić jakość. Jaka będzie rola przedmiotów ogólnych w nowej szkole zawodowej? Podstawa programowa kształcenia ogólnego jest dla wszystkich typów szkół taka sama. W szkołach zawodowych chcielibyśmy, by podstawa była skorelowana z przedmiotami zawodowymi. Szkolimy w tym względzie nauczycieli, by absolwent zawodówki wychodząc ze szkoły miał solidną podbudowę do tego, aby móc się przekwalifikować w przyszłości.

Rozmawiał Maciej Kułak

wrzesień/październik 2012

Zmiany

EFUN PYTA, Men odpowiada

w szkolnictwie zawodowym W związku ze zmianami w szkolnictwie zawodowym wspólnie z Ministerstwem Edukacji Narodowej przygotowaliśmy specjalną rubrykę poświęconą temu zagadnieniu. Znajdą się w niej przygotowane w ministerstwie odpowiedzi na najbardziej nurtujące pytania. Postaramy się rozwiać wszelkie wątpliwości i wskazać rozwiązania problemów. Gorąco zachęcamy do współpracy przy tworzeniu rubryki. Pytania do ekspertów MEN można wysyłać na adres: zawodowe@edufakty.pl.

Dlaczego nie przewidziano likwidacji i przekształcenia szkół kształcących w zawodach na mocy ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw? Brak stosownej regulacji w ww. ustawie zobowiązuje organy prowadzące do likwidacji (przekształcenia) ww. szkół w oparciu o art. 59 ustawy o systemie oświaty, tj. z obowiązkiem zawiadomienia rodziców uczniów lub samych uczniów w przypadku szkół dla dorosłych oraz uzyskaniem opinii organu sprawującego nadzór pedagogiczny i związków zawodowych. Zgodnie z art. 15 ust. 1 i art. 16 ust. 2 Konstytucji RP ustrój terytorialny Rzeczypospolitej Polskiej zapewnia decentralizację władzy publicznej. Samorząd terytorialny uczestniczy w sprawowaniu władzy publicznej, a przysługującą mu w ramach ustaw istotną część zadań publicznych samorząd wykonuje w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność. Cytowana powyżej konstytucyjna zasada decentralizacji władzy publicznej znajduje odzwierciedlenie także w systemie oświaty, gdzie jednostkom samorządu terytorialnego powierzono kompetencje w zakresie zakładania i prowadzenia szkół publicznych. Nieodłączną konsekwencją tego faktu jest zróżnicowanie organizacyjne szkolnictwa publicznego na poziomie lokalnym, co z kolei ogranicza możliwości ingerowania z poziomu centralnego w kształtowanie sieci szkół poszczególnych etapów edukacyjnych. W obowiązującym stanie prawnym, w art. 9 ust. 1 pkt 3 lit. a ustawy o systemie

oświaty wymienia się typ szkoły ponadgimnazjalnej: zasadnicza szkoła zawodowa o okresie nauczania nie krótszym niż 2 lata i nie dłuższym niż 3 lata, której ukończenie umożliwia uzyskanie dyplomu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe po zdaniu egzaminu, a także dalsze kształcenie w szkołach uzupełniających (uzupełniające liceum ogólnokształcące i technikum uzupełniające). W nowej strukturze szkolnictwa ponadgimnazjalnego, wdrażanej w związku z reformą kształcenia zawodowego, nie przewiduje się funkcjonowania zasadniczej szkoły zawodowej o okresie nauczania krótszym niż 3 lata. W przepisie art. 9 ust. 3 lit. a ustawy o systemie oświaty w brzmieniu obowiązującym od 1 września 2012 r. wskazano typ szkoły: trzyletnia zasadnicza szkoła zawodowa, której ukończenie umożliwia uzyskanie dyplomu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe po

zdaniu egzaminów potwierdzających kwalifikacje w danym zawodzie, a także dalsze kształcenie począwszy od klasy drugiej liceum ogólnokształcącego dla dorosłych. Wynika stąd konieczność dostosowania struktury szkolnictwa ponadgimnazjalnego do obowiązującego stanu prawnego i przekształcenia zasadniczych szkół zawodowych o okresie nauczania krótszym niż 3 lata w ww. trzyletnie zasadnicze szkoły zawodowe. Jak wskazano powyżej, kompetencje w zakresie organizowania oświaty na poziomie lokalnym, w tym również do przekształcania szkół (np. zmiana typu szkoły), należą do jednostek samorządu terytorialnego. Materialnoprawną podstawę podejmowania działań w tym zakresie stanowi art. 59 ust. 6 ustawy o systemie oświaty, który nie podlegał nowelizacji w ramach ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r.

EFUN

Czy organ prowadzący zasadniczą szkołę zawodową kształcącą w zawodach o 2- i 3-letnim okresie nauczania zobowiązany jest do podjęcia uchwały w sprawie przekształcenia szkoły w 3-letnią? (ww. ustawa nakazuje przekształcenie zasadniczych szkół zawodowych o 2-letnim cyklu kształcenia w szkoły o 3-letnim cyklu kształcenia, tymczasem funkcjonuje wiele zawodówek, które kształcą w zawodach o cyklu nauczania 2- i 3-letnim, a ustawa nie reguluje wprost takiej kwestii). Nowa klasyfikacja zawodów szkolnictwa zawodowego określona w rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2011 r. w sprawie klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego (Dz. U. z 2012 r. poz. 7) nie przewiduje kształcenia na poziomie ponadgimnazjalnym w zawodach o 2-letnim cyklu kształcenia (zawody takie, np. kucharz małej gastronomii, zostały wykreślone z klasyfikacji). Zgodnie z § 2 powołanego rozporządzenia, na rok szkolny 2012/2013 nie prowadzi się rekrutacji kandydatów do klasy pierwszej (na semestr pierwszy) szkół prowadzących kształcenie w takich zawodach, zaś kształcenie w tych zawodach prowadzi się do zakończenia cyklu kształcenia. W świetle art. 39 ust. 5 ustawy o systemie oświaty ustalanie zawodów, w których kształci szkoła, należy do kompetencji dyrektora szkoły prowadzącej kształcenie zawodowe. Dyrektor szkoły ustala zawody w porozumieniu z organem prowadzącym szkołę i po zasięgnięciu opinii odpowiednio wojewódzkiej lub powiatowej rady zatrudnienia. Określenie „ustala zawody, w których kształci szkoła” oznacza zarówno uprawnienie do wprowadzania nowych zawodów, jak też likwidowanie dotychczasowych. Dla wprowadzenia nowego zawodu lub likwidacji dotychczasowego w obecnym stanie prawnym nie zastrzeżono innej procedury, poza określoną w art. 39 ust. 5 ustawy o systemie oświaty. Jeżeli zatem zasadnicza szkoła zawodowa prowadzi kształcenie równolegle w zawodach o 2- i 3-letnim cyklu nauczania, należy ustalić nowy wykaz zawodów, w których kształci szkoła, zgodnie z nową klasyfikacją zawodów szkolnictwa zawodowego,

w trybie wskazanym w art. 39 ust. 5 ustawy o systemie oświaty. Nie ma przy tym potrzeby stosowania procedury przekształcania szkoły, na podstawie art. 59 ust. 6 ustawy o systemie oświaty.

Czy reforma szkolnictwa zawodowego nie spowoduje trudności w ewentualnej zmianie szkoły przez uczniów? (różnica w nazwach przedmiotów w poszczególnych szkołach, godziny realizowane w cyklu kształcenia). W obowiązującym stanie prawnym, w ramowych planach nauczania w szkołach publicznych, stanowiących załączniki do rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 12 lutego 2002 r. w sprawie ramowych planów nauczania w szkołach publicznych (Dz. U. Nr 15, poz. 142, z późn. zm.), nazwy obowiązkowych zajęć edukacyjnych określono tylko w odniesieniu do kształcenia ogólnego. W ramowych planach nauczania dla szkół prowadzących kształcenie zawodowe w katalogu obowiązkowych zajęciach edukacyjnych ujęto zbiorczo „Kształcenie zawodowe według programu nauczania dla zawodu”. Nazwy obowiązkowych zajęć edukacyjnych z zakresu kształcenia zawodowego określają programy nauczania dla poszczególnych zawodów. Należy zauważyć, iż z dniem 22 kwietnia 2009 r. znowelizowany został art. 22a ustawy o systemie oświaty na mocy ustawy z dnia 19 marca 2009 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 56, poz. 458, z późn. zm.), w wyniku czego odstąpiono od centralnego dopuszczania programów nauczania do żytku szkolnego przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania. Tak więc już od roku szkolnego 2009/2010 dyrektor szkoły dopuszcza do użytku w danej szkole zaproponowane przez nauczycieli programy nauczania, po zasięgnięciu opinii rady pedagogicznej. Podniesiona w pytaniu kwestia zróżnicowanego nazewnictwa przedmiotów zawodowych w poszczególnych szkołach, jak również liczby godzin zajęć realizowanych w cyklu kształcenia z poszczególnych zajęć edukacyjnych, nie jest zatem nowa i nie wynika z wdrażania reformy szkolnictwa zawo-

dowego. Stanowi natomiast konsekwencję systemowego zwiększania autonomii szkół. Należy przy tym zauważyć, iż równocześnie ze wzrostem autonomii i w ślad za tym nieuniknionego zróżnicowania szkół pod względem programowym i organizacyjnym, wprowadzane są regulacje dotyczące personalizacji nauczania oraz indywidualnego podejścia do ucznia (obowiązek dostosowania programu nauczania do potrzeb i możliwości uczniów, dla których jest przeznaczony, zajęcia dydaktyczno-wyrównawcze, pomoc psychologiczno-pedagogiczna). W nowych ramowych planach nauczania dla szkół prowadzących kształcenie zawodowe, które będą obowiązywały od 1 września 2012 r., nie wprowadza się w przedmiotowym zakresie istotnych zmian. W wykazie obowiązkowych zajęć edukacyjnych w ramach kształcenia zawodowego wyodrębniono kształcenie zawodowe teoretyczne i kształcenie zawodowe praktyczne, co wynika z potrzeby zachowania odpowiedniej proporcji pomiędzy tymi dwoma rodzajami zajęć i jest spójne z przewidywanym przez reformę kształcenia zawodowego wzmocnieniem kształcenia praktycznego. Obowiązkowe zajęcia edukacyjne z zakresu kształcenia zawodowego, w tym nazewnictwo i liczbę godzin zajęć, będzie usta-

wrzesień/październik 2012

93 • szkoły prowadzące kształcenie zawodowe (zasadnicza szkoła zawodowa, technikum, szkoła policealna) – obligatoryjnie co najmniej jedna z tych szkół, • placówki kształcenia ustawicznego (cku), placówki kształcenia praktycznego (ckp), ośrodki dokształcania i doskonalenia zawodowego (odidz). Na mocy art. 13 ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. w skład centrum kształcenia zawodowego i ustawicznego może wchodzić także liceum ogólnokształcące dla młodzieży, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (1 września 2012 r.) było połączone w zespół ze szkołą prowadzącą kształcenie zawodowe lub placówką, o której mowa w art. 2 pkt 3a ustawy o systemie oświaty (cku, ckp, odidz).

lał – tak, jak dotychczas – dyrektor szkoły w szkolnym planie nauczania, określającym dla poszczególnych klas (semestrów) tygodniowy (semestralny) wymiar godzin zajęć.

Czy w skład centrum kształcenia zawodowego i ustawicznego tworzonego w trybie art. 62a ustawy o systemie oświaty mogą wchodzić szkoły lub placówki tego samego typu lub rodzaju, czy też zastosowanie znajdują tu regulacje dotyczące tworzenia zespołów szkół, w skład których mogą wchodzić wyłącznie szkoły lub placówki różnych typów? Przepis art. 62a dodany w ustawie o systemie oświaty ustawą z dnia 19 sierpnia 2011 r. stanowi lex specialis w stosunku do art. 62, który dopuszcza możliwość łączenia w zespół wyłącznie szkół różnych typów. Wobec powyższego zasada ta nie obowiązuje w przypadku szczególnego zespołu, jakim jest centrum kształcenia zawodowego i ustawicznego. W skład centrum kształcenia zawodowego i ustawicznego mogą wchodzić następujące typy szkół i placówki: • szkoły dla dorosłych (szkoła podstawowa dla dorosłych, gimnazjum dla dorosłych, liceum ogólnokształcące dla dorosłych, szkoła policealna dla dorosłych),

Zgodnie z ustawą o systemie oświaty (art. 59 ust. 3 i 6) w przypadku likwidacji lub przekształcenia szkoły, dokumentacja przebiegu nauczania powinna zostać przekazana organowi sprawującemu nadzór pedagogiczny. Czy w przypadku likwidacji (przekształcenia) szkół zawodowych dokonywanych obecnie, zasada ta znajduje tu zastosowanie? Ustawa z 19 sierpnia 2011 r. nie przewiduje żadnych regulacji przejściowych w tym zakresie, a szkoły zawodowe mają być likwidowane i przekształcone w trybie art. 59 ustawy o systemie oświaty. Zgodnie z art. 59 ust. 6 ustawy o systemie oświaty, w przypadku przekształcenia szkoły stosuje się odpowiednio przepisy art. 59 ust. 1-5 i art. 58 tej ustawy. Wobec powyższego, w związku z przekształceniem szkoły należy przeprowadzić następujące czynności. Organ prowadzący jest obowiązany, co najmniej na 6 miesięcy przed terminem przekształcenia, zawiadomić o zamiarze przekształcenia szkoły: rodziców uczniów (w przypadku szkoły dla dorosłych – uczniów), właściwego kuratora oświaty oraz organ wykonawczy jednostki samorządu terytorialnego właściwej do prowadzenia szkół danego typu. Szkoła publiczna prowadzona przez jednostkę samorządu terytorialnego może zostać przekształcona po zasięgnięciu opinii organu sprawującego nadzór pedagogiczny, a szkoła publiczna prowadzona przez inną

osobę prawną lub fizyczną – za zgodą organu, który udzielił zezwolenia na jej założenie. Dokumentacja przekształconej szkoły publicznej pozostaje w szkole powstałej w wyniku przekształcenia. Szkoła publiczna powstała w wyniku przekształcenia działa na podstawie aktu przekształcenia szkoły, który określa jej typ, nazwę i siedzibę. Organ prowadzący (w tym także osoba prawna lub fizyczna) podpisuje akt przekształcenia oraz nadaje szkole statut. Akt przekształcenia i statut szkoły przesyła się właściwemu kuratorowi oświaty.

Finansowanie kwalifikacyjnych kursów zawodowych prowadzonych przez szkoły niepubliczne z uprawnieniami szkół publicznych lub placówki niepubliczne prowadzące kształcenie w zawodach. Czy samorząd będzie zobowiązany do przekazania środków finansowych wg liczby kursantów zgłoszonej przez szkoły niepubliczne do 30 września roku poprzedzającego rok udzielenia dotacji, czy też zgodnie z liczbą wykazana w SIO przez szkoły? Liczby słuchaczy niejednokrotnie różnią się kilkakrotnie a szkoły niepubliczne występują o środki na faktyczną liczbę słuchaczy, a nie zgłoszoną wcześniej. Stanowi to ogromne obciążenie finansowe dla samorządów, ponieważ dostają dotację tylko na liczbę zgłoszoną do 30 września. Ustawa z dnia 19 sierpnia 2011 r. znowelizowała art. 90 ustawy o systemie oświaty poprzez dodanie ust. 8 i 9, określających zasady dotowania kwalifikacyjnych kursów zawodowych prowadzonych przez niepubliczne szkoły ponadgimnazjalne. W myśl tych przepisów, na każdego słuchacza kursu, który zdał egzamin potwierdzający kwalifikacje w zawodzie w zakresie kwalifikacji nauczanej na kursie, szkoła otrzymuje dotację z budżetu powiatu w wysokości nie niższej niż kwota przewidziana na jednego słuchacza kwalifikacyjnego kursu zawodowego w części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostek samorządu terytorialnego, jeżeli osoba prowadząca szkołę: • poda organowi właściwemu do udzielenia dotacji planowaną liczbę słuchaczy kursu nie później niż do dnia 30 wrze-

EFUN

94 śnia roku poprzedzającego rok udzielania dotacji; • udokumentuje zdanie egzaminu potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie w zakresie danej kwalifikacji przez słuchaczy kursu, w terminie 30 dni od daty ogłoszenia wyników tego egzaminu przez okręgową komisję egzaminacyjną. Dotacja będzie wypłacana jednorazowo w terminie 30 dni od złożenia przez osobę prowadzącą szkołę zaświadczenia odpowiednio o wydaniu dyplomów potwierdzających kwalifikacje zawodowe lub o zdaniu egzaminu potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie w zakresie danej kwalifikacji przez słuchaczy, którzy ukończyli kwalifikacyjny kurs zawodowy w tej szkole, wydanych przez okręgową komisję egzaminacyjną na wniosek osoby prowadzącej szkołę. W obowiązującym stanie prawnym placówki niepubliczne prowadzące kształcenie w zawodach (placówki kształcenia ustawicznego, placówki kształcenia praktycznego oraz ośrodki dokształcania i doskonalenia zawodowego) nie otrzymują dotacji z budżetu JST. Ustawa z dnia 19 sierpnia 2011 r. nie wprowadza zmian w tym zakresie.

Zmieniony art. 68a ust. 3 ustawy o systemie oświaty stanowi, że kształcenie ustawiczne (osób dorosłych) może być prowadzone jako stacjonarne lub zaoczne, a także z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość. W jaki sposób będzie zorganizowane kształcenie ustawiczne z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość?

Zmiany wprowadzone ustawą z dnia 19 sierpnia 2011 r. przewidują kompleksowe uregulowanie problematyki dotyczącej wykorzystania w edukacji metod i technik kształcenia na odległość w art. 64 ust. 1 pkt 1 i 2 oraz ust. 4 i 5 ustawy o systemie oświaty. W myśl tych przepisów, z metod i technik kształcenia na odległość można korzystać przy prowadzeniu: w szkołach: obowiązkowych zaję •edukacyjnych, zaję • rozwijających zainteresowania i uzdolnienia, zaję • dydaktyczno-wyrównawczych i specjalistycznych organizowanych dla uczniów wymagających szczególnego wsparcia w rozwoju lub pomocy psychologiczno-pedagogicznej, • zajęć realizowanych w placówkach, • kwalifikacyjnych kursów zawodowych. Równocześnie ustanowiono wyjątek dla zajęć praktycznych i laboratoryjnych, które nie mogą być prowadzone z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość. Minister właściwy do spraw oświaty i wychowania został upoważniony do określenia, w drodze rozporządzenia, warunków organizacji zajęć prowadzonych z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość, z uwzględnieniem, w szczególności, konieczności zapewnienia właściwej proporcji ich czasu do całkowitego czasu zajęć w szkole lub placówce oraz dostępu do odpowiedniej infrastruktury informatycznej i oprogramowania. Obecnie w MEN trwają prace koncepcyjne nad przygotowaniem projektu stosownego rozporządzenia, które będzie miało zasto-

sowanie także do kształcenia ustawicznego. Zgodnie bowiem z art. 68a ust. 1 ustawy o systemie oświaty w brzmieniu nadanym ustawa z dnia 19 sierpnia 2011 r. kształcenie ustawiczne w systemie oświaty jest organizowane i prowadzone w: • publicznych i niepublicznych szkołach dla dorosłych, • publicznych i niepublicznych placówkach kształcenia ustawicznego, placówkach kształcenia praktycznego, ośrodkach dokształcania i doskonalenia zawodowego.

Czy absolwenci dotychczasowych zasadniczych szkół zawodowych (np. którzy ukończyli zasadniczą szkołę zawodową kilka lat temu) będą mogli kontynuować od 1 września 2012 r. naukę w II klasie liceum ogólnokształcącego dla dorosłych? Absolwenci zasadniczych szkół zawodowych we wrześniu 2012 roku będą mogli podjąć naukę w technikum uzupełniającym dla dorosłych, którego wygaszanie, zgodnie z art. 7 ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 roku o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 205, poz. 1206) rozpocznie się od 1 września 2013 roku. Jednocześnie, już od 1 września 2012 roku, absolwenci zasadniczych szkół zawodowych, niezależnie od daty ukończenia szkoły, będą mogli podwyższyć poziom wykształcenia w liceum ogólnokształcącym dla dorosłych, począwszy od klasy drugiej.

Czy szkoła kształcąca w zawodzie jest uprawniona do prowadzenia kwalifikacyjnego kursów zawodowych w każdym zawodzie, czy tylko w tych zawodach, w których kształci? Zgodnie z art. 68a ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. Nr 256, poz. 2572, j. t. z późn. zm.), w przypadku, gdy kwalifikacyjne kursy zawodowe będzie organizować szkoła publiczna lub szkoła niepubliczna posiadająca uprawnienia szkoły publicznej mogą one być prowadzone tylko w zakresie zawodów, w których te szkoły kształcą. Opinie Ministerstwa Edukacji Narodowej nie stanowią wiążącej wykładni prawa.

W poszukiwaniu praw przyrody

Program Operacyjny Kapitał Ludzki Działanie 9.4. Wysoko wykwalifikowane kadry systemu oświaty

Celem projektu W poszukiwaniu praw przyrody, realizowanego przez Ośrodek Edukacji Informatycznej i Zastosowań Komputerów w Warszawie, jest wsparcie nauczycieli przedmiotów przyrodniczych przy stosowaniu technologii informacyjno-komunikacyjnych (TIK) w nauczaniu. Szczególny nacisk zostanie położony na takie badanie praw przyrody, które rozwija umiejętności samodzielnego, logicznego i twórczego myślenia uczniów. Projekt jest skierowany do nauczycieli przedmiotów przyrodniczych wszystkich typów szkół, zatrudnionych na terenie województwa mazowieckiego. Szkoły czynnie uczestniczące w projekcie zostaną wyposażone w układy pomiarowe z zestawem czujników i oprogramowaniem do wykonywania eksperymentów wspomaganych komputerowo, modelowania i symulacji.

Projekt będzie realizowany w okresie od 1 IX 2012 r. do 31 VIII 2013 r. Planowane działania:

1. Konferencja dla nauczycieli przedmiotów przyrodniczych

– prezentacja założeń projektu, dobrych przykładów zastosowań TIK w nauczaniu oraz zasad naboru szkół (10 X 2012 r.). 2. Nabór szkół do projektu (X 2012 r.). 3. Szkolenia nauczycieli przedmiotów przyrodniczych (fizyka, chemia, biologia, geografia i przyroda) różnych typów szkół (XI 2012 r. – V 2013 r.). 4. Wyposażenie szkól w sprzęt i oprogramowanie (VI-VII 2013 r.). 5. Konferencja podsumowująca (VI 2013 r.).

Szkolenia będą prowadzone w formie warsztatów komputerowych z elementami pracy na odległość (36 godz. zajęć stacjonarnych + 14 godz. on-line) i będą składały się z następujących modułów: I Wprowadzenie do pracy na platformie Moodle. II Podstawy pomiarów komputerowych. III Analiza danych w arkuszu kalkulacyjnym. IV Wprowadzenie do modelowania. V Internet i multimedia. VI Zajęcia specjalistyczne wg etapów edukacyjnych. VII Podsumowanie i zakończenie szkolenia.

Szczegółowe informacje dotyczące działań projektowych będą wkrótce dostępne na stronie http://www.oeiizk.waw.pl

X Światowa Konferencja na temat Komputerów w Edukacji – WCCE 2013 odbędzie się w Toruniu w dniach 2-5 lipca 2013 roku. Współorganizatorami Konferencji są Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu i Polskie Towarzystwo Informatyczne. Patronat nad konferencją objął: Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, Bronisław Komorowski. Przewodnim tematem konferencji jest:

uczyć się będąc połączonym (learning while we are connected) Uczestnicy konferencji będą się zastanawiać, jak spowodować, by dzisiejsi uczniowie, cały czas połączeni z siecią i za jej pośrednictwem – między sobą i z innymi osobami, wykorzystywali technologię i ten stan swojej świadomości do pogłębiania i poszerzania swojego kształcenia się. Ostatni dzień konferencji będzie Dniem Narodowym, który będzie początkiem krajowej konferencji Informatyka w Edukacji, X. Na tę konferencję zapraszamy nauczycieli z polskich szkół. Organizatorzy czynią starania, by pozyskać środki na udział w obu konferencjach jak największej liczby nauczycieli z Polski. Zapraszamy do uczestnictwa w obu konferencjach, nadsyłania propozycji wystąpień, warsztatów, paneli, stoisk firm. Szczegółowe informacje dotyczące konferencji są zamieszczane na stronie http://wcce2013.umk.pl. Spodziewamy się, że Konferencja będzie miała duży wpływ na dalsze działania związane z wdrażaniem najnowszych technologii w edu-

kacji, zarówno w środowiskach edukacyjnych jak i wśród instytucji publicznych i prywatnych, wspierających polskie szkoły. W programie konferencji przewidujemy: • wystąpienia znakomitych osobistości ze świata edukacji i technologii (zaproszenie przyjął George Siemens, twórca konektywizmu, nowej teorii uczenia się); • panele dyskusyjne; •prezentacje prac naukowych; •prezentacje firm; • warsztaty dotyczące wykorzystania komputerów i technologii w praktyce edukacyjnej, w szkołach i w edukacji indywidualnej; Współprzewodniczącym Międzynarodowego Komitetu Programowego i przewodniczącym Komitetu Organizacyjnego Konferencji jest Prof. dr hab. Maciej M. Sysło.

EFUN

Zmiany w prawie oświatowym 12 lipca 2012 r. weszło w życie porozumienie pomiędzy Naczelną Radą Kościoła Zielonoświątkowego w Rzeczypospolitej Polskiej oraz Ministrem Edukacji Narodowej z dnia 12 lipca 2012 r. w sprawie kwalifikacji wymaganych od nauczycieli religii wyznania zielonoświątkowego Zgodnie z powyższym porozumieniem kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela religii w przedszkolach, szkołach podstawowych, gimnazjach i zasadniczych szkołach zawodowych, z wyjątkiem specjalnych, oraz w liceach ogólnokształcących, liceach profilowanych, technikach, uzupełniających liceach ogólnokształcących i technikach uzupełniających, z wyjątkiem specjalnych, posiada osoba, która: 1. ukończyła studia wyższe na kierunku teologia oraz posiada przygotowanie pedagogiczne lub 2. ukończyła studia wyższe na kierunku pedagogika w specjalności przygotowującej do nauczania religii, lub 3. u kończyła studia wyższe na innym kierunku studiów oraz studia podyplomowe przygotowujące do nauczania religii lub kurs katechetyczny, oraz posiada przygotowanie pedagogiczne, lub ukończyła zakład kształcenia nauczycieli w dowolnej specjalności oraz kurs katechetyczny. Przez kurs katechetyczny należy rozumieć kurs z zakresu teologii, prowadzony zgodnie z zasadami ustalonymi przez właściwe władze zwierzchnie Kościoła Zielonoświątkowego i przez nie certyfikowany, umożliwiający nauczycielowi uzyskanie przygotowania teologicznego do nauczania religii. Kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela religii w przedszkolach i szkołach specjalnych posiada osoba spełniająca określone wyżej wymagania kwalifikacyjne dla danego typu szkoły, która ponadto: 1. ukończyła studia wyższe na kierunku pedagogika specjalna w zakresie odpowiednim do niepełnosprawności uczniów lub 2. ukończyła zakład kształcenia nauczycieli w specjalności odpowiedniej do niepełnosprawności uczniów, lub

3. u kończyła studia podyplomowe lub kurs kwalifikacyjny z pedagogiki specjalnej w zakresie odpowiednim do niepełnosprawności uczniów. O posiadaniu przygotowania teologicznego zaświadcza skierowanie nauczyciela religii do danej szkoły, wydane przez właściwe władze zwierzchnie Kościoła Zielonoświątkowego. W porozumieniu zawarto regulacje przejściowe, zgodnie z którymi, nauczyciele religii zatrudnieni w dniu wejścia w życie porozumienia, tj. 12 lipca 2012 r., którzy posiadają pisemne skierowanie do nauczania religii wydane przez właściwe władze zwierzchnie Kościoła Zielonoświątkowego, a nie posiadają kwalifikacji wymienionych w porozumieniu w zakresie przygotowania teologicznego, mogą nauczać religii w przedszkolach i szkołach wskazanych w porozumieniu, do dnia 31 sierpnia 2015 r.

18 lipca 2012 r. weszło w życie (z wyjątkiem § 5 i § 7, które weszły w życie 1 września 2012 r.) rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 czerwca 2012 r. w sprawie dopuszczania do użytku w szkole programów wychowania przedszkolnego i programów nauczania oraz dopuszczania do użytku szkolnego podręczników (Dz. U. z 3 lipca 2012 r., poz. 752). Powyższe rozporządzenie poprzedzone było rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 8 czerwca 2009 r. w sprawie dopuszczania do użytku w szkole programów wychowania przedszkolnego i programów nauczania oraz dopuszczania do użytku szkolnego podręczników1, które utraciło moc wraz z wejściem w życie nowego rozporządzenia. W stosunku do poprzednich przepisów, nowe rozporządzenie nie zmienia warunków i trybu dopuszczania do użytku w danej szkole programów wychowania przedszkolnego i programów nauczania dla zajęć edukacyjnych z zakresu kształcenia ogólnego, jak również warunków, jakie muszą spełnić ww. programy. W związku z wprowadzeniem nowej podstawy programowej kształcenia w zawodzie,

wrzesień/październik 2012

97 zmianie ulegają regulacje dotyczące warunków dopuszczania do użytku szkolnego programów nauczania dla zawodów dla szkół ponadgimnazjalnych oraz podręczników dla zawodu. Podręcznik przeznaczony do kształcenia w zawodzie powinien zawierać treści nauczania w trzech możliwych wariantach, w zależności od przyjętej koncepcji: w zakresie całego zawodu, w zakresie danej kwalifikacji wyodrębnionej w zawodzie, w zakresie jednej z części danej kwalifikacji wyodrębnionej w zawodzie, W zakresie dopuszczania do użytku szkolnego podręczników w nowym rozporządzeniu w szczególności: 1. określono warunki, jakie powinien spełnić podręcznik przeznaczony do nauczania przedmiotów uzupełniających historia i społeczeństwo oraz przyroda w szkołach ponadgimnazjalnych; 2. zrezygnowano z dopuszczania do użytku szkolnego dodatkowych materiałów przeznaczonych dla ucznia dołączanych do podręczników, a więc zeszytów ćwiczeń, kart pracy itp., a także podręczników wspomagających edukację (tzw. podręczników pomocniczych) przeznaczonych do kształcenia ogólnego dla mniejszości narodowych i etnicznych oraz społeczności posługującej się językiem regionalnym; 3. wprowadzono wymóg posiadania przez rzeczoznawców kompetencji w dziedzinie technologii informacyjno-komunikacyjnych; 4. ograniczono możliwość składania wniosku o dopuszczenie do użytku szkolnego kolejnych wydań podręcznika zmienionych w części stanowiącej nie więcej niż 20 proc. (nie wcześniej niż po upływie 3 lat od dnia dopuszczenia podręcznika do użytku szkolnego); 5. uszczegółowiono wymagania, jakie powinny spełniać podręczniki w formie elektronicznej tak, aby mogli z niego korzystać uczniowie o zróżnicowanych umiejętnościach w zakresie posługiwania się technologią informacyjną oraz zmiany w zakresie sporządzania opinii językowych, poprzez wprowadzenie dodatkowej, końcowej opinii językowej; 6. dookreślono wymagania, jakie powinien spełniać podręcznik przekazywany rzeczoznawcom. Rozporządzenie weszło w życie w terminie 14 dni od dnia ogłoszenia, z wyjątkiem § 5 dotyczącego warunków, jakie musi spełniać dopuszczony do użytku w szkole program nauczania dla zawodu i § 7 dotyczącego warunków, jakie musi spełniać dopuszczony do użyt-

ku szkolnego podręcznik przeznaczony do kształcenia w zawodzie, które weszły w życie 1 września 2012 r.

17 sierpnia 2012 r. weszło w życie rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej, Ministra Zdrowia, Ministra Pracy i Polityki Społecznej oraz Ministra Sprawiedliwości z dnia 31 lipca 2012 r. w sprawie sposobu organizowania nauczania kościelnego, nabożeństw i wykonywania innych praktyk religijnych właściwych dla wyznania zielonoświątkowego dzieciom i młodzieży (Dz. U. z 16 sierpnia 2012 r., poz. 932). Rozporządzenie określa sposób organizowania nauczania kościelnego, nabożeństw i wykonywania innych praktyk religijnych właściwych dla wyznania zielonoświątkowego dzieciom i młodzieży przebywającym w zakładach opiekuńczych i wychowawczych, w podmiotach leczniczych wykonujących działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne oraz korzystającym ze zorganizowanego odpoczynku.

21 sierpnia 2012 r. weszło w życie rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 14 sierpnia 2012 r. w sprawie szczegółowych warunków udzielania pomocy dzieciom i uczniom w formie zasiłku losowego na cele edukacyjne w 2012 r. (Dz. U. z 20 sierpnia 2012 r., poz. 940). Zgodnie z rozporządzeniem, pomocy w formie zasiłku losowego na cele edukacyjne, udziela się dzieciom: • r ealizującym w roku szkolnym 2012/2013 obowiązkowe roczne przygotowanie przedszkolne oraz •u czniom uczęszczającym w roku szkolnym 2012/2013 do szkół wszystkich typów, z wyłączeniem szkół dla dorosłych, jeżeli ich rodzinom został przyznany zasiłek celowy na podstawie art. 40 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2009 r. Nr 175, poz. 1362, z późn. zm.) w wysokości do 6 000 zł na zaspokojenie niezbędnej potrzeby bytowej w związku ze stratami poniesionymi w 2012 r. w wyniku nawałnic lub innych zdarzeń atmosferycznych, w szczególności huraganu, deszczu nawalnego, gradobicia lub powodzi. Zasiłek losowy jest jednorazowym świadczeniem pieniężnym w wysokości 1 000 zł dla jednego ucznia. Wójt (burmistrz, prezydent miasta) sporządza listę uczniów uprawnionych do otrzymania zasiłku losowego.

30 sierpnia 2012 r. weszło w życie rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 sierpnia 2012 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie organizacji kształcenia dzieci obywateli polskich czasowo przebywających za granicą (Dz. U. z 28 sierpnia 2012 r., poz. 967). Nowelizacja rozporządzenia zwiększa liczbę uczniów, jaka jest potrzebna do utworzenia punktu konsultacyjnego przy przedstawicielstwie dyplomatycznym z co najmniej 30 do co najmniej 50. Ponadto, w wyniku zmiany rozporządzenia, o jeden rok szkolny zostaje wydłużony okres, w którym szkoły i szkolne punkty kon-

EFUN

98 sultacyjne przy przedstawicielstwach dyplomatycznych, urzędach konsularnych i przedstawicielstwach wojskowych Rzeczpospolitej Polskiej zobowiązane są dostosować swoją działalność do przepisów rozporządzenia w sprawie organizacji kształcenia dzieci obywateli polskich czasowo przebywających za granicą.

31 sierpnia 2012 r. weszła w życie ustawa z dnia 27 lipca 2012 r. o zmianie ustawy o systemie informacji oświatowej oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 20 sierpnia 2012 r., poz. 941). W związku z zastrzeżeniami zgłaszanymi wobec nowej ustawy o systemie oświaty, dotyczącymi gromadzenia w Systemie Informacji Oświatowej (SIO) danych osobowych uczniów, w tym tzw. danych wrażliwych, nowelizacja ustawy zawiera regulacje zwiększające anonimowość gromadzonych w nowym SIO danych dotyczących pomocy psychologiczno-pedagogicznej oferowanej przez szkoły i placówki oświatowe, w tym poradnie psychologiczno-pedagogiczne. Zgodnie z nowelizacją ustawy, w bazie danych SIO będą gromadzone wyłącznie dane o liczbie uczniów objętych pomocą psychologiczno-pedagogiczną. Do bazy danych SIO nie będą przekazywane dane powiązane z imieniem i nazwiskiem oraz numerem PESEL ucznia, dotyczące udzielanej pomocy psychologiczno-pedagogicznej. W przypadku wydawanych przez poradnie orzeczeń o potrzebie kształcenia specjalnego, poradnia nie będzie przekazywała do bazy danych SIO danych identyfikacyjnych ucznia, a jedynie numer, datę i przyczynę wydania orzeczenia. Dyrektor zapewniający uczniowi na wniosek rodziców kształcenie specjalne, zobowiązany będzie do sprawdzenia, czy w bazie danych SIO znajduje się informacja o przedłożonym mu orzeczeniu. Po pozytywnej weryfikacji, dyrektor przekaże do bazy danych SIO informację o objęciu ucznia kształceniem specjalnym. Nowelizacja ustawy wprowadza ponadto szereg zmian mających na celu doprecyzowanie i uporządkowanie przepisów nowej ustawy o systemie informacji oświatowej.

31 sierpnia 2012 r. weszła w życie (z wyjątkiem art. 1 pkt 1 lit. b i pkt 2 lit. b-e, które wchodzą w życie z dniem 1 stycznia 2013 r.) ustawa z dnia 27 lipca 2012 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz ustawy o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 30 sierpnia 2012 r., poz. 979). Nowelizacja ustawy doprecyzowuje przepisy art. 80 i 90 ustawy o systemie oświaty dotyczące dotowania szkół publicznych prowadzonych przez inne niż jednostki samorządu terytorialnego osoby prawne lub osoby fizyczne oraz szkół niepublicznych. Jak podkreślono w uzasadnieniu do projektu ustawy, potrzeba nowelizacji ww. przepisów wynikła z kwestionowania przez Najwyższą Izbę Kontroli oraz regionalne izby obrachunkowe stosowanej przez większość samorządów zasady wliczania do liczby uczniów, na których przysługuje dotacja, także absolwentów szkół w okresie od ukończenia szkoły do zakończenia roku szkolnego.

Stanowisko organów kontroli spowodowało stosowanie odmiennych zasad dotowania przez poszczególne jednostki samorządu terytorialnego (JST) na terenie kraju. Z uzasadnienia projektu ustawy wynika ponadto, że pomimo nieprowadzenia przez szkoły w okresie wakacyjnym zajęć dydaktyczno-wychowawczych, funkcjonowanie szkoły pociąga za sobą określone stałe wydatki, do których sfinansowania dotacje na kończących szkołę uczniów są konieczne. W świetle dokonanej nowelizacji ustawy, w przypadku szkół publicznych prowadzonych przez osoby prawne inne niż JST lub osoby fizyczne oraz szkół niepublicznych o uprawnieniach szkół publicznych, w których zajęcia dydaktyczno-wychowawcze w klasach (semestrach) programowo najwyższych kończą się w kwietniu lub czerwcu, dotacja przysługuje również na każdego absolwenta szkoły w okresie od miesiąca następującego po miesiącu, w którym ukończył szkołę, do końca roku szkolnego, w którym absolwent ukończył szkołę. Ustawa ogranicza ponadto przekazywanie dotacji szkołom niepublicznym o uprawnieniach szkół publicznych, w których nie jest realizowany obowiązek szkolny lub obowiązek nauki (szkoły dla dorosłych) do słuchaczy, którzy w danym miesiącu uczęszczali na co najmniej 50 proc. obowiązkowych zajęć edukacyjnych. Nowelizacja przewiduje również zmianę w ustawie z 19 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty i zmianie niektórych innych ustaw, polegającą na przesunięciu do 1 września 2014 r. daty wejścia w życie nowego brzmienia art. 64 ust. 4 i 5 ustawy o systemie oświaty przewidującego możliwość organizacji m.in. obowiązkowych zajęć edukacyjnych i zajęć rozwijających zainteresowania i uzdolnienia uczniów z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość.

wrzesień/październik 2012

99 1 września 2012 r. weszło w życie rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 3 lipca 2012 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie wysokości minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli, ogólnych warunków przyznawania dodatków do wynagrodzenia zasadniczego oraz wynagradzania za pracę w dniu wolnym od pracy (Dz. U. z 11 lipca 2012 r., poz. 790). W wyniku nowelizacji rozporządzenia podwyższone zostają minimalne stawki wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli. Od 1 września 2012 r. kwoty minimalnych stawek wynagrodzenia nauczyciela z tytułem zawodowym magistra i z przygotowaniem pedagogicznym ustalone zostały na następującym poziomie: 1. dla nauczyciela stażysty – 2265 zł, 2. dla nauczyciela kontraktowego – 2331 zł, 3. dla nauczyciela mianowanego – 2647 zł, 4. dla nauczyciela dyplomowanego – 3109 zł. Zgodnie z ustawą budżetową na 2012 r. kwota bazowa dla nauczycieli od 1 września 2012 r. wynosi 2717,59 zł. Podwyższenie wynagrodzeń dla nauczycieli następuje nie później niż do 30 września 2012 r. z wyrównaniem od 1 września 2012 r.

1 września 2012 r. weszło w życie rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 16 lipca 2012 r. w sprawie przypadków, w jakich do publicznej lub niepublicznej szkoły dla dorosłych można przyjąć osobę, która ukończyła 16 albo 15 lat, oraz przypadków, w jakich osoba, która ukończy-

ła gimnazjum, może spełniać obowiązek nauki przez uczęszczanie na kwalifikacyjny kurs zawodowy (Dz. U. z 26 lipca 2012 r., poz. 857). Powyższe rozporządzenie było poprzedzone rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 29 grudnia 2009 r. w sprawie przypadków, w których do publicznej lub niepublicznej szkoły dla dorosłych można przyjąć osobę, która ukończyła 16 albo 15 lat2, które traci moc z dniem wejścia w życie ww. rozporządzenia. W świetle nowego rozporządzenia do publicznej lub niepublicznej szkoły podstawowej lub gimnazjum dla dorosłych można przyjąć osobę, która najpóźniej w dniu rozpoczęcia zajęć dydaktyczno-wychowawczych ukończyła 16 lat, jeżeli osoba ta ma opóźnienie w cyklu kształcenia i nie rokuje ukończenia szkoły podstawowej lub gimnazjum dla dzieci i młodzieży. Natomiast do publicznej lub niepublicznej szkoły ponadgimnazjalnej dla dorosłych można przyjąć osobę, która najpóźniej w dniu rozpoczęcia zajęć dydaktyczno-wychowawczych ukończyła 16 lat, jeżeli osoba ta ma opóźnienie w cyklu kształcenia związane z sytuacją życiową lub zdrowotną uniemożliwiającą lub znacznie utrudniającą podjęcie lub kontynuowanie nauki w szkole ponadgimnazjalnej dla młodzieży. Osobę, która ukończyła 15 lat można przyjąć do publicznej lub niepublicznej szkoły podstawowej, gimnazjum lub szkoły ponadgimnazjalnej dla dorosłych w przypadku jeżeli przebywa ona w zakładzie karnym lub areszcie śledczym. Zgodnie z ustawą z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy3 do publicznej lub niepublicznej szkoły dla dorosłych można przyjąć uczestnika Ochotniczego Hufca Pracy, który najpóźniej w dniu rozpoczęcia zajęć dydaktyczno-wychowawczych ukończył 15 lat, jeżeli: 1. ma opóźnienia w cyklu kształcenia i nie rokuje ukończenia szkoły podstawowej lub gimnazjum dla młodzieży albo 2. ma uwarunkowania psychofizyczne lub trudną sytuację życiową ograniczającą możliwość nauki w szkole. Przepisy nowego rozporządzenia, uwzględniając zmiany w kształceniu zawodowym obowiązujące od 1 września 2012 r., przewidują ponadto, że osoba, która ukończyła gimnazjum oraz: 1. ma opóźnienie w cyklu kształcenia związane z sytuacją życiową lub zdrowotną uniemożliwiającą lub znacznie utrudniającą podjęcie lub kontynuowanie nauki w szkole ponadgimnazjalnej dla młodzieży albo uniemożliwiającą lub znacznie utrudniającą realizowanie, zgodnie z przepisami w sprawie przygotowania zawodowego młodocianych i ich wynagradzania, przygotowania zawodowego u pracodawcy lub 2. p rzebywa w zakładzie karnym, areszcie śledczym, zakładzie poprawczym lub schronisku dla nieletnich może realizować obowiązek nauki przez uczęszczanie na kwalifikacyjny kurs zawodowy.

EFUN

100 1 września 2012 r. weszło w życie rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 sierpnia 2012 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ramowego programu szkolenia kandydatów na egzaminatorów, sposobu prowadzenia ewidencji egzaminatorów oraz trybu wpisywania i skreślania egzaminatorów z ewidencji (Dz. U. z 22 sierpnia 2012 r., poz. 945). Nowelizacja rozporządzenia związana jest z wprowadzanymi od 1 września 2012 r. zmianami w kształceniu zawodowym. W systemie egzaminów zewnętrznych egzamin potwierdzający kwalifikacje w zawodzie docelowo zastąpi egzamin potwierdzający kwalifikacje zawodowe. W związku z powyższym ww. rozporządzenie doprecyzowuje zakres, w którym kandydaci na egzaminatorów ubiegać się będą o wpis do ewidencji egzaminatorów w zakresie przeprowadzania egzaminu potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie. Nowelizacja ujednolica ponadto ramowy program szkolenia kandydatów na egzaminatorów w zakresie egzaminu potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie. oraz zawiera szereg przepisów przejściowych dotyczących m.in. sytuacji egzaminatorów wpisanych do ewidencji przed dniem wejścia w życie niniejszego rozporządzenia.

1 września 2012 r. weszło w życie rozporządzenie MEN z dnia 9 sierpnia 2012 r. w sprawie szczegółowego zakresu danych gromadzonych w bazach danych oświatowych, zakresu danych identyfikujących podmioty prowadzące bazy danych oświatowych, terminów przekazywania danych między bazami danych oświatowych oraz wzorów wydruków zestawień zbiorczych (Dz. U. z 24 sierpnia 2012 r., poz. 957). Nowe rozporządzenie zastępuje dotychczas obowiązujące rozporządzenie o tym samym tytule z 16 grudnia 2004 r., które traci moc z dniem wejścia w życie ww. rozporządzenia. W zasadniczym kształcie nowe rozporządzenie powtarza przepisy poprzednio obowiązującego, z uwzględnieniem zmian w kształceniu zawodowym wprowadzonych ustawą z 19 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty i niektórych innych ustaw. W bazach danych SIO gromadzone będą dane dotyczące nowej formy kształcenia zawodowego, jaką są kwalifikacyjne kursy zawodowe oraz nowych form kształcenia ustawicznego w formach pozaszkolnych. Pozostałe zmiany w rozporządzeniu związane są z wejściem w życie nowych aktów prawnych dotyczących pomocy psychologiczno-pedagogicznej.

1 września 2012 r. weszło w życie rozporządzenie MEN z dnia 27 sierpnia 2012 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U. z 30 sierpnia 2012 r., poz. 977). Z dniem wejścia w życie powyższego rozporządzenia utraciło moc rozporządzenie z 28 grudnia 2008 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół.

Powyższe rozporządzenie, w stosunku do poprzednio obowiązującego, wprowadza tylko jedną zmianę polegającą na określeniu, iż wątek tematyczny „Ojczysty Panteon i ojczyste spory” jest wątkiem obowiązkowym w ramach przedmiotu uzupełniającego historia i społeczeństwo realizowanego w szkołach ponadgimnazjalnych. W związku z tym, iż przedmiot historia i społeczeństwo będzie realizowany począwszy od klasy drugiej szkoły ponadgimnazjalnej, wydanie nowego rozporządzenia w sprawie podstawy programowej nie ma wpływu na organizację nauczania w roku szkolnym 2012/2013. Zgodnie z informacją MEN, konieczność wydania nowego rozporządzenia w sprawie podstawy programowej (zamiast wprowadzenia zmian w rozporządzeniu dotychczas obowiązującym) podyktowana była względami legislacyjnymi.

1 września 2012 r. weszło w życie rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 9 sierpnia 2012 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie przygotowania zawodowego młodocianych i ich wynagradzania (Dz. U. z 30 sierpnia 2012 r., poz. 980). Zmiana rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie przygotowania zawodowego młodocianych i ich wynagradzania jest skutkiem nowelizacji ustawy o systemie oświaty dokonanej ustawą z 19 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw, która modyfikuje system kształcenia zawodowego i ustawicznego. Zmiany w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie przygotowania zawodowego młodocianych i ich wynagradzania dotyczą w szczególności: 1. rezygnacji z nieużywanych już w przepisach oświatowych określeń „wykwalifikowany robotnik” oraz „przyuczony robotnik” i zastąpienia ich sformułowaniami „wykwalifikowany pracownik” oraz „przyuczony pracownik”,

wrzesień/październik 2012

101 2. rezygnacji z posługiwania się pojęciem „zawód pokrewny” i zastąpienia go określeniem „zawód zbliżony”, 3. r ezygnacji z określania minimalnego 24-miesięcznego okresu trwania nauki zawodu, 4. d ostosowania do zmienionego stanu prawnego – w zakresie używanego nazewnictwa i pojęć – przepisów dotyczących obowiązku realizacji programu nauczania przez pracodawcę zatrudniającego młodocianego w celu nauki zawodu, 5. dostosowania przepisów do zmienionego stanu prawnego w związku z nowym systemem przeprowadzania zewnętrznych egzaminów potwierdzających kwalifikacje zawodowe, Zewnętrzny egzamin potwierdzający kwalifikacje w zawodzie będzie organizowany w zakresie jednej kwalifikacji, a nie z zakresu całego zawodu (z wyjątkiem tzw. zawodów jednokwalifikacyjnych). Ponadto, egzaminy organizowane przez okręgowe komisje egzaminacyjne dla uczniów prowadzących kształcenie zawodowe będą przeprowadzane w toku nauki w szkole. 6. formalnego potwierdzenia możliwości kontynuowania przerwanej nauki zawodu (z zaliczeniem do czasu jej trwania okresu nauki odbytej przed przerwaniem) zarówno u dotychczasowego, jak i u innego pracodawcy; 7. dostosowania treści przepisów do nowego nazewnictwa wprowadzonego nowelizacją ustawy o systemie oświaty z 19 sierpnia 2011 r.

Nowelizacja rozporządzenia MEN z 17 listopada 2010 roku w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych oraz niedostosowanych społecznie w specjalnych przedszkolach, szkołach i oddziałach oraz w ośrodkach: 1. określa, że kształcenie dzieci i młodzieży niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym w szkołach ponadgimnazjalnych specjalnych oraz w oddziałach specjalnych w szkołach ponadgimnazjalnych ogólnodostępnych może być prowadzone do końca roku szkolnego, w tym roku kalendarzowym, w którym uczeń kończy 24. rok życia, 2. u stala nowe brzmienie § 6 rozporządzenia, dostosowując terminologię w zakresie egzaminu zawodowego do zmian wprowadzonych 1 września 2012 r. w szkolnictwie zawodowym, 3. w prowadza przepis przejściowy, zgodnie z którym informację dotyczącą sposobów dostosowania warunków i form egzaminu potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie przeprowadzanego w roku szkolnym 2012/2013, dyrektor Centralnej Komisji Egzaminacyjnej poda do publicznej wiadomości do 30 września 2012 r., 4. z awiera przepis przejściowy, na podstawie którego w przypadku absolwentów niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym przystępujących do dotychczasowego egzaminu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe, dostosowanie warunków i form przeprowadzania tego egzaminu do indywidualnych potrzeb rozwojowych i możliwości psychofizycznych absolwenta odbywa się zgodnie z przepisami rozporządzenia w brzmieniu obowiązującym przed dniem wejścia w życie nowelizacji rozporządzenia.

1 września 2012 r. weszło w życie rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 28 sierpnia 2012 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych oraz niedostosowanych społecznie w przedszkolach, szkołach i oddziałach ogólnodostępnych lub integracyjnych (Dz. U. z 31 sierpnia 2012 r., poz. 982). Nowelizacja rozporządzenia MEN z 17 listopada 2010 roku w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych oraz niedostosowanych społecznie w przedszkolach, szkołach i oddziałach ogólnodostępnych lub integracyjnych, jak wynika z uzasadnienia do projektu, wychodzi naprzeciw oczekiwaniom rodziców uczniów niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym, dyrektorom i organom prowadzącym. Rozporządzenie zmieniające: 1. określa, że kształcenie uczniów niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym w szkołach ponadgimnazjalnych ogólnodostępnych, w szkołach ponadgimnazjalnych ogólnodostępnych z oddziała-

EFUN

102 mi integracyjnymi oraz w szkołach ponadgimnazjalnych integracyjnych może być prowadzone do końca roku szkolnego w tym roku kalendarzowym, w którym uczeń kończy 24. rok życia, 2. ustala nowe brzmienie § 7 rozporządzenia, dostosowując terminologię w zakresie egzaminu zawodowego, do zmian wprowadzonych 1 września 2012 r. w szkolnictwie zawodowym, 3. wprowadza przepis przejściowy, zgodnie z którym dyrektor Centralnej Komisji Egzaminacyjnej poda do publicznej wiadomości do 30 września 2012 r. szczegółowe informacje na temat sposobów dostosowania warunków i form egzaminu potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie przeprowadzanego w roku szkolnym 2012/2013, 4. z awiera przepis przejściowy, na podstawie którego w przypadku absolwentów niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym przystępujących do dotychczasowego egzaminu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe, dostosowanie warunków i form przeprowadzania tego egzaminu do indywidualnych potrzeb rozwojowych i możliwości psychofizycznych absolwenta odbywa się zgodnie z przepisami rozporządzenia w brzmieniu obowiązującym przed dniem wejścia w życie nowelizacji rozporządzenia. Przypominamy ponadto, że 1 września 2012 r. weszły w życie następujące (ogłoszone wcześniej) akty prawne z zakresu prawa oświatowego: 1. ustawa z dnia 19 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 205, poz. 1206), Powyższa ustawa, oprócz zmian w ustawie o systemie oświaty dotyczących systemu szkolnictwa zawodowego, nowelizuje również przepisy Karty nauczyciela dostosowując je do nowych regulacji związanych z przeprowadzaniem egzaminów potwierdzających kwalifikacje w zawodzie. W świetle powyższych zmian nauczyciel w ramach zajęć i czynności wynikających z zadań statutowych szkoły jest obowiązany uczestniczyć w przeprowadzaniu egzaminu potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie, jak również przeprowadzanego jeszcze dotychczasowego egzaminu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe. Zajęcia na kursach kwalifikacyjnych nauczyciel będzie prowadzić w ramach pensum. Zmiany wprowadzone ustawą z dnia 19 sierpnia 2011 r. dotyczą ponadto: ustawy o rzemiośle4, ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy3, ustawy o systemie informacji oświatowej5, ustawy z dnia 19 marca 2009 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz o zmianie niektórych innych ustaw6. 2. rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2011 r. w sprawie klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego (Dz. U. z 3 stycznia 2012 r., poz. 7), 3. rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 7 lutego 2012 r. w sprawie podstawy programowej kształcenia w zawodach (Dz. U. z 17 lutego 2012 r., poz. 184), 4. rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 11 stycznia 2012 r. w sprawie egzaminów eksternistycznych (Dz. U. z 17 lutego 2012 r., poz. 188),

5. rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 11 stycznia 2012 r. w sprawie kształcenia ustawicznego w formach pozaszkolnych (Dz. U. z 17 lutego 2012 r., poz. 186), 6. rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 24 lutego 2012 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych (Dz. U. z 12 marca 2012 r., poz. 262), 7. rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 7 lutego 2012 r. w sprawie ramowych planów nauczania w szkołach publicznych (Dz. U. z 22 lutego 2012 r., poz. 204), 8. rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 lutego 2012 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie sposobu nauczania szkolnego oraz zakresu treści dotyczących wiedzy o życiu seksualnym człowieka, o zasadach świadomego i odpowiedzialnego rodzicielstwa, o wartości rodziny, życia w fazie prenatalnej oraz metodach i środkach świadomej prokreacji zawartych w podstawie programowej kształcenia ogólnego (Dz. U. z 22 marca 2012 r., poz. 300), 9. rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 4 kwietnia 2012 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie warunków i sposobu wykonywania przez przedszkola, szkoły i placówki publiczne zadań umożliwiających podtrzymywanie poczucia tożsamości narodowej, etnicznej i językowej uczniów należących do mniejszości narodowych i etnicznych oraz społeczności posługującej się językiem regionalnym (Dz. U. poz. 393). Opracowano na podstawie Biuletynu Informacji Publicznej Ministerstwa Edukacji Narodowej oraz www.rcl.gov.pl

Sięgnij do źródeł 1 rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 8 czerwca 2009 r. w sprawie dopuszczania do użytku w szkole programów wychowania przedszkolnego i programów nauczania oraz dopuszczania do użytku szkolnego podręczników (Dz. U. Nr 89, poz. 730), 2 rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 29 grudnia 2009 r. w sprawie przypadków, w których do publicznej lub niepublicznej szkoły dla dorosłych można przyjąć osobę, która ukończyła 16 albo 15 lat (Dz. U. z 2010 r. Nr 2, poz. 3), 3 art. 12 ust. 4 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2008 r. Nr 69, poz. 415, z późn. zm.), 4 ustawa z dnia 22 marca 1989 r. o rzemiośle (Dz. U. z 2002 r. Nr 112, poz. 979 z późn. zm.), 5 ustawa z dnia 15 kwietnia 2011 r. o systemie informacji oświatowej (Dz. U. z 2011 r. Nr 139, poz. 814 z późn. zm.), 6 ustawa z dnia 19 marca 2009 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 56, poz. 458 z późn. zm.).

wrzesień/październik 2012

Urlop macierzyński nie pozbawi prawa do trzynastki Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 9 lipca 2012 r., sygn. P 59/11, orzekł, że art. 2 ust. 3 ustawy z dnia 12 grudnia 1997 r. o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej (Dz. U. Nr 160, poz. 1080 z późn. zm.) w zakresie, w jakim pomija okres urlopu macierzyńskiego jako umożliwiający nabycie prawa do dodatkowego wynagrodzenia rocznego w wysokości proporcjonalnej do okresu przepracowanego, w sytuacji nieprzepracowania w ciągu całego roku kalendarzowego faktycznie 6 miesięcy, jest niezgodny z art. 32 ust. 1 w związku z art. 71 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Powyższy wyrok zapadł po rozpoznaniu pytania prawnego Sądu Rejonowego w Białymstoku dotyczącego uprawnień do dodatkowego wynagrodzenia rocznego dla pracowników jednostek sfery budżetowej. Sąd wyraził wątpliwość, czy pominięcie okresu urlopu macierzyńskiego, jako umożliwiającego nabycie prawa do takiego wynagrodzenia w sytuacji faktycznego nieprzepracowania wymaganych przez ustawodawcę co najmniej 6 miesięcy w danym roku kalendarzowym u danego pracodawcy jest zgodne z konstytucją. Pytanie prawne Sądu Rejonowego w Białymstoku związane było z rozpatrywaną przez ten sąd sprawą odmowy wypłaty dodatkowego wynagrodzenia rocznego za 2008 r. pracownicy, która w roku 2008 przebywała 45 dni na zwolnieniu lekarskim, a ponadto od kwietnia do września 2008 r., w związku z urodzeniem dziecka, korzystała z urlopu macierzyńskiego Pracodawca odmówił wypłaty trzynastej pensji, z uwagi na fakt, że do wymaganego przepisami prawa okresu półrocznego, od którego zależy prawo do tego wynagrodzenia, zabrakło pracownicy 3 dni. Przepis art. 2 ust. 1 i 2 ustawy o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym stanowi, że pracownik nabywa prawo do wynagrodzenia rocznego w pełnej wysokości po przepracowaniu u danego pracodawcy całego roku kalendarzowego. Pracownik, który nie przepracował u danego pracodawcy całego roku kalendarzowego, nabywa prawo do wynagrodzenia rocznego w wysokości proporcjonalnej do okresu przepracowanego, pod warunkiem, że okres ten wynosi co najmniej 6 miesięcy. Jednocześnie, zgodnie z art. 2 ust. 3 ww. ustawy, przepracowanie co najmniej 6 miesięcy warunkujących nabycie prawa do wynagrodzenia rocznego nie jest wymagane w przypadkach: 1) n awiązania stosunku pracy w trakcie roku kalendarzowego z nauczycielem i nauczycielem akademickim zgodnie z organizacją pracy szkoły (szkoły wyższej), 2) z atrudnienia pracownika do pracy sezonowej, jeżeli umowa o pracę została zawarta na sezon trwający nie krócej niż trzy miesiące, 3) p owołania pracownika do czynnej służby wojskowej albo skierowania do odbycia służby zastępczej, 4) rozwiązania stosunku pracy w związku z:

a) przejściem na emeryturę, rentę szkoleniową albo rentę z tytułu niezdolności do pracy lub świadczenie rehabilitacyjne, b) przeniesieniem służbowym, powołaniem lub wyborem, c) likwidacją pracodawcy albo zmniejszeniem zatrudnienia z przyczyn dotyczących pracodawcy, d) likwidacją jednostki organizacyjnej pracodawcy lub jej reorganizacją, 5) podjęcia zatrudnienia: a) w wyniku przeniesienia służbowego, b) na podstawie powołania lub wyboru, c) w związku z likwidacją poprzedniego pracodawcy albo ze zmniejszeniem zatrudnienia z przyczyn dotyczących tego pracodawcy, d) w związku z likwidacją jednostki organizacyjnej poprzedniego pracodawcy lub jej reorganizacją, e) po zwolnieniu z czynnej służby wojskowej albo po odbyciu służby zastępczej, 6) korzystania: a) z urlopu wychowawczego, b) z urlopu dla poratowania zdrowia, c) przez nauczyciela lub nauczyciela akademickiego z urlopu do celów naukowych, artystycznych lub kształcenia zawodowego,

103

EFUN

104 7) w ygaśnięcia stosunku pracy w związku ze śmiercią pracownika. W ocenie sądu rozpatrującego sprawę, przepis art. 2 ust. 3 ustawy o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym narusza art. 33 ust. 2 Konstytucji RP, ponieważ odmiennie z uwagi na płeć kształtuje prawo pracowników do wynagrodzenia oraz prowadzi do pogorszenia sytuacji pracownic, które urodziły dziecko i w związku z tym korzystały z urlopu macierzyńskiego. Trybunał Konstytucyjny podzielił stanowisko Sądu Rejonowego w Białymstoku uznając, że sposób ukształtowania art. 2 ust. 3 ustawy o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej, a więc przepisu, który określa katalog wyjątków od zasady efektywnego wykonywania pracy w okresie co najmniej 6 miesięcy w danym roku kalendarzowym, jako warunku uzyskania dodatkowego wynagrodzenia rocznego, ma charakter niepełny. Pomija bowiem okres urlopu macierzyńskiego, jako umożliwiającego nabycie prawa do tzw. trzynastej pensji w wysokości proporcjonalnej do okresu przepracowanego w danym roku. Oznacza to, że ustawodawca nie zrealizował konstytucyjnego nakazu zapewnienia szczególnej pomocy władz publicznych matkom przed i po urodzeniu dziecka, odczytywanego w kontekście konstytucyjnej zasady równości mającej – w badanym przypadku – zastosowanie względem grupy pracowników jednostek sfery budżetowej, którym przysługuje uprawnienie do dodatkowego wynagrodzenia rocznego. Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że skoro ustawodawca przewidział dla pewnej grupy pracowników lepsze traktowanie

w porównaniu do innych, w zakresie przysługujących im świadczeń stanowiących element wynagrodzenia za pracę, to w ramach tak ukształtowanego wyjątku powinien – w pierwszej kolejności – uwzględnić sytuację prawną pracownic, które są objęte zakresem podmiotowym „szczególnej pomocy” z art. 71 ust. 2 Konstytucji RP. Znaczenie nakazu wypowiedzianego w tym przepisie wiąże się z obowiązkiem uwzględnienia szczególnego statusu matek przed i po urodzeniu dziecka zawsze wtedy, kiedy rozwiązania przyjęte przez ustawodawcę dotyczą sytuacji prawnej takich podmiotów. Określając katalog wyjątków w art. 2 ust. 3 ustawy o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym ustawodawca nie uwzględnił sytuacji pracownic będących matkami. Nie przewidział bowiem faktu wykorzystania przez pracownicę urlopu macierzyńskiego, a więc takiej przerwy w faktycznym wykonywaniu pracy, która nie tylko w pewnym wymiarze – co najmniej 14 tygodni po porodzie – ma charakter obligatoryjny, ale także w jednoznaczny sposób wiąże się z realizowaniem przez matkę prawa do szczególnej pomocy władz publicznych w okresie wskazanym w art. 71 ust. 2 Konstytucji RP. Powyższy wyrok Trybunału Konstytucyjnego jest ostateczny i został ogłoszony w Dzienniku Ustaw z dnia 17 lipca 2012 r., poz. 819. Należy w związku z tym oczekiwać na dokonanie przez Sejm zmiany budzącego wątpliwości przepisu ustawy o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym. Źródło: www.trybunal.gov.pl

Magazyn EduFakty - Uczę Nowocześnie na rok szkolny 2012/13 dostępny w promocyjnej cenie Nr 17 m a r z e c 2012 Nr 18 kwiecień 2012

nr 20 czerwiec 2012

PORADNIK DYREKTORA I NAUCZYCIELA ISSN-2083-53-53

Cena 8 zł (w tym VAT)

Nawet

150 tys.

innowacyjna

nauczycieli trafi

szkoła

•

innowacyjny

nauczyciel

•

innowacyjny

uczeń

ISSN-2083-53-53

Cena 20 zł (w tym VAT)

na bruk

Cyfrowa szkoła

edufakty_MARZEC_v7.indd 1

Prawo i oświata

Nowe technologie

2012-04-17 14:36:44

UN_luty_slawek_curv_last.indd 1

2012-02-29 21:42:45

e-learning

Z a m ó w i e n i e p r e n u m e r at y E F UN Wersja:  d r ukow a na liczba kolejnych numerów:  elektroniczna liczba kolejnych numerów:

5 5

 10  10

Zamawiający: imię i nazwisko: �� . Nazwa i adres instytucji ................................................................................. ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... Miejsce dostarczenia ...................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... Telefon kontaktowy ....................................................................................... Adres e-mail................................................................................................... NIP instytucji �� Wpłaty prosimy dokonywać na konto: 95 1050 1025 1000 0090 9415 9465 Magazyn zostanie wysłany po potwierdzeniu opłaty za prenumeratę. Wyrażam zgodę na przetwarzanie moich danych osobowych w celach związanych z wysyłką dwumiesięcznika EFUN i informacji z serwisu Edufakty.pl (newsletter).

...................................................... (Podpis)

Bezpieczne wycieczki

Konsultacje w sieci

Duplikaty świadectw

edufakty_czerwiec_v10_1.indd 1

2012-06-26 07:53:57

EFUN – jedyny taki magazyn

Praktyczne wskazówki dla dyrektorów i nauczycieli, porady ekspertów na tematy nurtujące środowisko nauczycielskie, obszerny dział prawny, kompendium wiedzy na temat najnowszych tendencji dotyczących wykorzystania technologii informacyjno-komunikacyjnych w szkole. Przeprowadzamy czytelnika krok po kroku przez meandry programów i narzędzi niezbędnych w pracy zaangażowanego nauczyciela. Zaprenumeruj już dziś! Wersja drukowana 90 zł - 5 kolejnych numerów (+ koszt wysyłki 10 zł) 170 zł - 10 kolejnych numerów (+ koszt wysyłki 19 zł) Wersja elektroniczna (PDF) 55 zł - 5 kolejnych numerów 90 zł - 10 kolejnych numerów Dział Prenumeraty prenumerata@edufakty.pl Adres: ul. Barei 5 lok. 64 03-141Warszawa tel/fax: 22 300 23 19

EFUN

106

Prawo na co dzień Przekształcenie umowy o pracę Nauczyciel zatrudniony na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony w pełnym wymiarze zajęć uzyskał w lipcu 2010 r. stopień nauczyciela mianowanego. Poprzedni dyrektor szkoły nie dokonał przekształcenia istniejącego stosunku pracy nauczyciela w zatrudnienie przez mianowanie, a nauczyciel nie wnosił żadnych roszczeń z tym związanych. Po zmianie osoby na stanowisku dyrektora, nauczyciel wystąpił na piśmie o przekształcenie istniejącej umowy. Czy obecny dyrektor szkoły ma obowiązek przekształcić stosunek pracy na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony w stosunek pracy na podstawie mianowania, jeżeli nie ma pewności, czy w kolejnych latach będzie możliwość zapewnienia nauczycielowi pełnego pensum? Zgodnie z Kartą Nauczyciela, stosunek pracy z nauczycielem mianowanym i z nauczycielem dyplomowanym nawiązuje się na podstawie mianowania, jeżeli1: 1) p osiada obywatelstwo polskie, z tym że wymóg ten nie dotyczy obywateli państwa członkowskiego Unii Europejskiej, Konfederacji Szwajcarskiej lub państwa członkowskiego Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym; 2) m a pełną zdolność do czynności prawnych i korzysta z praw publicznych; 3) n ie toczy się przeciwko niemu postępowanie karne lub dyscyplinarne, lub postępowanie o ubezwłasnowolnienie; 4) n ie był karany za przestępstwo popełnione umyślnie; 5) p osiada kwalifikacje wymagane do zajmowania danego stanowiska; 6) i stnieją warunki do zatrudnienia nauczyciela w szkole w pełnym wymiarze zajęć na czas nieokreślony. Stosunek pracy nawiązany na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony przekształca się w stosunek pracy na podstawie mianowania z pierwszym dniem miesiąca kalendarzowego następującego po miesiącu, w którym2: 1) n auczyciel uzyskał stopień nauczyciela mianowanego, o ile spełnione są wskazane wyżej warunki; 2) w przypadku nauczyciela mianowanego lub dyplomowanego – w czasie trwania umowy o pracę zostały spełnione wskazane wyżej warunki. Przekształcenie podstawy prawnej stosunku pracy potwierdza na piśmie dyrektor szkoły.3 Biorąc powyższe pod uwagę, jeżeli nauczyciel spełnia wszystkie określone ustawowo warunki zatrudnienia na podstawie mianowania, a w szczególności posiada stopień awansu nauczyciela mianowanego lub dyplomowanego, a w szkole istnieją warunki do zatrud-

nienia nauczyciela w pełnym wymiarze zajęć na czas nieokreślony, powinien być zatrudniony na podstawie mianowania. W przypadku nauczyciela zatrudnionego na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony w pełnym wymiarze zajęć, który w trakcie trwania stosunku pracy uzyskuje stopień nauczyciela mianowanego, istniejący stosunek pracy przekształca się w stosunek pracy na podstawie mianowania z pierwszym dniem miesiąca kalendarzowego następującego po miesiącu, w którym nauczyciel uzyskał stopień nauczyciela mianowanego. Dyrektor szkoły jest wówczas zobowiązany do potwierdzenia nauczycielowi na piśmie przekształcenia stosunku pracy. W sytuacji gdy nauczyciel, o którym mowa w pytaniu, w 2010 r. był zatrudniony w szkole w pełnym wymiarze zajęć na czas nieokreślony, a ponadto spełniał wszystkie pozostałe ustawowe wymagania do zatrudnienia na podstawie mianowania, i jego stosunek pracy nie uległ zmianie do chwili obecnej, brak jest podstaw do dalszego zatrudniania nauczyciela na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony. W takim przypadku dyrektor powinien potwierdzić nauczycielowi na piśmie przekształcenie podstawy prawnej zatrudnienia. Jeżeli w kolejnych latach nie będzie możliwości zapewnienia nauczycielowi zatrudnionemu na podstawie mianowania pełnego wymiaru zajęć, zastosowanie będą miały przepisy Karty Nauczyciela regulujące zasady obniżania wymiaru zatrudnienia nauczyciela lub dokonywania wypowiedzenia stosunku pracy. Należy pamiętać, że wszelkie spory o roszczenia ze stosunku pracy nauczycieli, niezależnie od formy nawiązania stosunku pracy, rozpatrywane są przez sądy pracy.4

[krótko mówiąc] Dyrektor szkoły ma obowiązek przekształcenia stosunku pracy nauczyciela nawiązanego na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony w stosunek pracy na podstawie mianowania, jeżeli nauczyciel spełnia wszystkie określone w Karcie Nauczyciela warunki zatrudnienia na podstawie mianowania.

wrzesień/październik 2012

107

Prawo do nagrody jubileuszowej Nauczyciel rozpoczął pracę zawodową 1 września 1982 r. Do 31 sierpnia 2012 r. pracował nieprzerwanie w tej samej szkole. Z dniem 1 września 2012 r. zmienia miejsce zatrudnienia. W jakim dniu nabywa prawo do nagrody jubileuszowej za 30 lat pracy: 31 sierpnia czy 1 września 2012 r.? Która ze szkół powinna wypłacić nauczycielowi nagrodę jubileuszową za 30 lat pracy? Czy nauczyciele mają prawo do nagrody jubileuszowej za 40 lat pracy? Karta Nauczyciela stanowi, że za wieloletnią pracę nauczyciel otrzymuje nagrodę jubileuszową.5 Szczegółowe zasady ustalania okresów pracy i innych okresów uprawniających nauczyciela do nagrody jubileuszowej oraz szczegółowe zasady jej obliczania i wypłacania określa rozporządzenie w sprawie szczegółowych zasad ustalania okresów pracy i innych okresów uprawniających nauczyciela do nagrody jubileuszowej oraz szczegółowych zasad jej obliczania i wypłacania.6 W myśl powołanego wyżej rozporządzenia, do okresu pracy uprawniającego nauczyciela do nagrody jubileuszowej wlicza się wszystkie poprzednie zakończone okresy zatrudnienia oraz inne okresy, które z mocy odrębnych przepisów podlegają wliczeniu do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze. W przypadku równoczesnego pozostawania więcej niż w jednym stosunku pracy, do okresu pracy uprawniającego do nagrody zalicza się jeden z tych okresów.7 Przepisy rozporządzenia stanowią ponadto, że nauczyciel nabywa prawo do nagrody jubileuszowej w dniu, w którym upływa okres uprawniający do nagrody.8 Zgodnie z uchwałą składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z 26 lutego 1990 r., pracownik nabywa prawo do nagrody jubileuszowej w ostatnim dniu okresu pracy uprawniającego do tej nagrody.9 Natomiast w uchwale z 21 maja 1991 r. Sąd Najwyższy wskazał, że pracownik nabywa prawo do nagrody jubileuszowej w dniu bezpośrednio poprzedzającym dzień, który nazwą lub datą odpowiada dniowi, w którym pracownik podjął zatrud-

nienie.10 Biorąc powyższe pod uwagę, nauczyciel, o którym mowa w pytaniu, nabywa prawo do nagrody jubileuszowej za 30 lat pracy 31 sierpnia 2012 r. Do wypłaty nagrody zobligowana jest szkoła, której nauczyciel był pracownikiem w tej dacie. Karta Nauczyciela przewiduje, że nauczyciel otrzymuje nagrodę jubileuszową za 40 lat pracy w wysokości 250 proc. wynagrodzenia miesięcznego.11

[krótko mówiąc] Nauczyciel, o którym mowa w pytaniu, nabywa prawo do nagrody jubileuszowej 31 sierpnia 2012 r. Wypłaty nagrody jubileuszowej powinna dokonać szkoła, której był pracownikiem 31 sierpnia 2012 r. Nauczycielowi przysługuje nagroda jubileuszowa za 40 lat pracy w wysokości 250 proc. wynagrodzenia miesięcznego.

Kontraktowy bez odbywania stażu Czy nauczyciel ostatnio zatrudniony w szkole w latach 1998-1999, który obecnie podejmuje pracę w szkole po wieloletniej przerwie, zgodnie z wymaganymi kwalifikacjami, musi rozpoczynać staż na stopień nauczyciela kontraktowego? Nauczyciel nie posiada ustalonego stopnia awansu zawodowego. Czy istnieje możliwość uzyskania przez taką osobę stopnia nauczyciela kontraktowego bez odbywania stażu? W świetle przepisów Karty Nauczyciela, osoba nieposiadająca stopnia awansu zawodowego, z dniem nawiązania stosunku pracy w szkole uzyskuje stopień nauczyciela stażysty.12 Karta Nauczyciela przewiduje jednak pewne odstępstwo od powyższej zasady. Nauczyciele akademiccy legitymujący się co najmniej trzyletnim okresem pracy w szkole wyższej lub osoby posiadające co najmniej pięcioletni okres pracy i znaczący dorobek zawodowy uzyskują z dniem nawiązania stosunku pracy w szkole stopień nauczyciela kontraktowego.13 Oceny spełniania powyższych wymagań dokonuje dyrektor szkoły, który jest organem uprawnionym do nadawania stopnia awansu zawodowego nauczyciela kontraktowego.14 W przypadku osoby posiadającej co najmniej pięcioletni okres pracy i znaczący dorobek zawodowy, dyrektor szkoły dokonuje oceny spełniania ww. wymagań na podstawie przedłożonej dokumentacji poświadczającej wymagany 5-letni staż pracy (przy czym nie musi to być praca na stanowisku nauczyciela) oraz znaczący dorobek zawodowy. Należy jednocześnie podkreślić, że nauczyciel kontraktowy, który uzyska stopień awansu zawodowego bez konieczności odbywania stażu, nie będzie mógł bezpośrednio po uzyskaniu tego stopnia awansu rozpocząć stażu na stopień nauczyciela mianowanego. Nauczyciel kontraktowy może bowiem rozpocząć staż na stopień nauczyciela mianowanego po przepracowaniu w szkole co najmniej dwóch lat.15 Warto pamiętać, że nauczycielowi kontraktowemu, który uzyskał ten stopień awansu z dniem zatrudnienia bez konieczności odbywania stażu i ubiega się o uzyskanie stopnia nauczyciela mianowanego, dyrektor szkoły może skrócić staż do roku i 9 miesięcy.16

EFUN

108 [krótko mówiąc] Zgodnie z podstawową zasadą wynikającą z Karty Nauczyciela, osoba nieposiadająca stopnia awansu zawodowego, z dniem nawiązania stosunku pracy w szkole uzyskuje stopień nauczyciela stażysty. Jednocześnie Karta Nauczyciela przewiduje, że osoby posiadające co najmniej pięcioletni okres pracy i znaczący dorobek zawodowy uzyskują z dniem nawiązania stosunku pracy w szkole stopień nauczyciela kontraktowego. Oceny spełniania powyższych wymagań dokonuje dyrektor szkoły, na podstawie przedłożonej przez tę osobę dokumentacji poświadczającej wymagany 5-letni staż pracy (przy czym nie musi to być staż pracy na stanowisku nauczyciela) oraz znaczący dorobek zawodowy.

Przeszeregowanie płacowe nauczyciela bez dyplomu Nauczyciel z tytułem licencjata złożył egzamin dyplomowy w maju br. i uzyskał tytuł zawodowy magistra. Poinformował dyrektora szkoły, że dyplom ukończenia studiów uczelnia wyda mu dopiero w październiku. Kiedy należy w takiej sytuacji dokonać przeszeregowania płacowego nauczyciela? Zmiana wysokości wynagrodzenia nauczyciela w czasie trwania stosunku pracy w związku z uzyskaniem kolejnego stopnia awansu zawodowego następuje z pierwszym dniem roku szkolnego następującego po roku szkolnym, w którym nauczyciel uzyskał wyższy stopień awansu. Zmiana wysokości wynagrodzenia z innych przyczyn następuje z pierwszym dniem najbliższego miesiąca kalendarzowego, jeżeli inne przyczyny nie nastąpiły od pierwszego dnia danego miesiąca kalendarzowego. 17 Zmiany zaszeregowania płacowego dokonuje dyrektor szkoły po udokumentowaniu przez nauczyciela prawa do określonej stawki wynagrodzenia zasadniczego. Zgodnie z przepisami rozporządzenia w sprawie minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli, ogólnych warunków przyznawania dodatków do wynagrodzenia zasadniczego oraz wynagrodzenia za pracę w dniu wolnym od pracy, udokumentowanie prawa do określonej stawki wynagrodzenia zasadniczego następuje poprzez przedstawienie oryginalnych dokumentów (np. świadectwa, dyplomu, aktu nadania stopnia awansu zawodowego) albo uwierzytelnionych odpisów (kopii) tych dokumentów.18 Ustawa Prawo o szkolnictwie wyższym stanowi, że absolwenci studiów otrzymują uczelniane dyplomy ukończenia studiów, potwierdzające uzyskanie odpowiedniego tytułu zawodowego i suplementy do dyplomów. Absolwenci studiów podyplomowych i kursów dokształcających otrzymują świadectwa ukończenia tych studiów lub kursów. Wzór dyplomu zatwierdza senat uczelni. Datą ukończenia studiów jest data złożenia egzaminu dyplomowego.19 W związku z powyższym, dniem przeszeregowania płacowego nauczyciela będzie dzień, w którym uzyskał on odpowiedni tytuł zawodowy.

Zważywszy jednak na fakt, że nauczyciel przedłoży oryginał dyplomu (lub uwierzytelniony odpis, kopię) w terminie późniejszym, jego przeszeregowanie płacowe będzie możliwe dopiero po spełnieniu tego warunku. Nauczycielowi będzie przysługiwało wyrównanie za okres od dnia uzyskania odpowiedniego tytułu zawodowego do dnia jego formalnego przeszeregowania. Ponadto należy zaznaczyć, że błędem jest dokonywanie przeszeregowania płacowego nauczyciela na podstawie przedłożonego przez niego zaświadczenia o akceptacji komisji kwalifikacyjnej lub egzaminacyjnej. Zaświadczenie o uzyskaniu akceptacji komisji kwalifikacyjnej lub egzaminacyjnej w związku z ubieganiem się o kolejny stopień awansu zawodowego nie stanowi podstawy do przeszeregowania płacowego nauczyciela. Dokumentem poświadczającym fakt uzyskania przez nauczyciela stopnia awansu zawodowego jest akt nadania odpowiedniego stopnia awansu zawodowego (lub jego uwierzytelniona kopia) wydany przez właściwy organ.

[krótko mówiąc] Zmiany zaszeregowania płacowego dokonuje dyrektor szkoły po udokumentowaniu przez nauczyciela prawa do określonej stawki wynagrodzenia zasadniczego, tj. po przedstawieniu oryginalnych dokumentów (np. świadectwa, dyplomu, aktu nadania stopnia awansu zawodowego) albo uwierzytelnionych odpisów (kopii) tych dokumentów. Dniem przeszeregowania płacowego nauczyciela będzie dzień, w którym uzyskał on odpowiedni tytuł zawodowy. Przeszeregowanie płacowe będzie jednak możliwe dopiero po przedstawieniu dyplomu ukończenia studiów z wyrównaniem za okres od dnia uzyskania odpowiedniego tytułu zawodowego.

wrzesień/październik 2012

109

Wynagrodzenie w stanie nieczynnym Od 1 września br. przechodzę w stan nieczynny. W jakiej wysokości otrzymam wynagrodzenie? Czy będzie mi wypłacany dodatek stażowy? Czy w związku z tym, że pracowałam w szkole na wsi, będę miała prawo do dodatku wiejskiego i mieszkaniowego. Czy zostanę uwzględniona przy podwyżce wynagrodzeń nauczycieli? Czy będzie przysługiwała mi odprawa w związku z wygaśnięciem stosunku pracy po upływie stanu nieczynnego? Wypowiedzenie złożone nauczycielowi z powodu częściowej likwidacji szkoły albo w razie zmian organizacyjnych powodujących zmniejszenie liczby oddziałów w szkole lub zmian planu nauczania uniemożliwiających dalsze zatrudnianie nauczyciela w pełnym wymiarze zajęć staje się bezskuteczne w przypadku złożenia przez nauczyciela, w terminie do 30 dni od dnia doręczenia wypowiedzenia stosunku pracy, pisemnego wniosku o przeniesienie w stan nieczynny. Z upływem sześciomiesięcznego pozostawania w stanie nieczynnym stosunek pracy wygasa.20 Nauczyciel przeniesiony w stan nieczynny zachowuje prawo do comiesięcznego wynagrodzenia zasadniczego oraz prawo do innych świadczeń pracowniczych, w tym dodatków socjalnych, o których mowa w art. 54 Karty Nauczyciela, tj. do dodatku mieszkaniowego i dodatku wiejskiego, do czasu wygaśnięcia stosunku pracy.21 W stanie nieczynnym wynagrodzenie zasadnicze powinno być wypłacane nauczycielowi comiesięcznie, według obowiązującej stawki. Nauczycielowi przeniesionemu w stan nieczynny nie przysługuje prawo do dodatku za wysługę lat. Nauczyciel zachowuje m.in. prawo do korzystania ze świadczeń z Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych, z funduszu zdro-

wotnego. Przysługiwać mu będzie również proporcjonalne świadczenie urlopowe w 2013 r. Dyrektor szkoły ma obowiązek przywrócenia do pracy w pierwszej kolejności nauczyciela pozostającego w stanie nieczynnym w razie powstania możliwości podjęcia przez nauczyciela pracy w pełnym wymiarze zajęć na czas nieokreślony lub na okres, na który została zawarta umowa, w tej samej szkole, na tym samym lub innym stanowisku, pod warunkiem posiadania przez nauczyciela wymaganych kwalifikacji. Odmowa podjęcia pracy przez nauczyciela powoduje wygaśnięcie stosunku pracy z dniem odmowy.22 W wypadkach podyktowanych koniecznością realizacji programu nauczania w tej samej lub w innej szkole nauczyciel pozostający w stanie nieczynnym może, na swój wniosek lub na wniosek dyrektora szkoły, podjąć pracę zgodnie z wymaganymi kwalifikacjami w niepełnym lub w pełnym wymiarze zajęć, jednak na okres nie dłuższy niż okres stanu nieczynnego. Z tytułu wykonywania pracy nauczycielowi przysługuje odpowiednie do wymiaru zajęć wynagrodzenie, niezależnie od pobieranego wynagrodzenia z tytułu pozostawania w stanie nieczynnym.23 Stan nieczynny wlicza się do ogólnego stażu pracy, nie podlega natomiast zaliczeniu do stażu pracy pedagogicznej. Przepisy Karty Nauczyciela przewidują, że nauczycielowi zatrudnionemu na podstawie mianowania, z którym rozwiązano stosunek pracy z przyczyn określonych w art. 20 ust. 1 Karty Nauczyciela (tj. m.in. częściowa likwidacja szkoły, zmiany organizacyjne powodujące zmniejszenie liczby oddziałów w szkole) przysługuje odprawa w wysokości sześciomiesięcznego wynagrodzenia.24 Odprawa przysługuje nauczycielowi, który nie skorzystał w okresie wypowiedzenia z możliwości złożenia wniosku o przeniesienie w stan nieczynny i jego stosunek pracy został rozwiązany. Natomiast nauczycielowi przeniesionemu w stan nieczynny nie przysługuje odprawa pieniężna, ponieważ w okresie pozostawania w stanie nieczynnym zachowuje on prawo do wynagrodzenia.

[krótko mówiąc] Nauczyciel przeniesiony w stan nieczynny zachowuje prawo do comiesięcznego wynagrodzenia zasadniczego oraz prawo do innych świadczeń pracowniczych, w tym dodatków socjalnych, tj. do dodatku mieszkaniowego i dodatku wiejskiego, do czasu wygaśnięcia stosunku pracy. Nauczycielowi przeniesionemu w stan nieczynny nie przysługuje prawo do dodatku za wysługę lat. W stanie nieczynnym wynagrodzenie zasadnicze powinno być wypłacane nauczycielowi comiesięcznie, według obowiązującej stawki. Nauczycielowi nie przysługuje odprawa w związku z wygaśnięciem stosunku pracy z upływem okresu przebywania w stanie nieczynnym.

Odprawa katechety 1 września 2011 r. na podstawie skierowania właściwego biskupa na stanowisku nauczyciela religii została zatrudniona w szkole przez mianowanie siostra zakonna, posiadająca stopień na-

EFUN

110 uczyciela dyplomowanego. Z dniem 31 sierpnia 2012 r. skierowanie do nauczania religii zostało cofnięte. Czy w takiej sytuacji należy wypłacić odprawę? Jeżeli tak, to w jakiej wysokości?

towego i jestem nadal zatrudniona na podstawie umowy o pracę w tej samej szkole. Czy w takiej sytuacji przysługuje mi zasiłek na zagospodarowanie?

Stosunek pracy z nauczycielem zatrudnionym na podstawie mianowania ulega rozwiązaniu w razie cofnięcia skierowania do nauczania religii w szkole25 na zasadach określonych w odrębnych przepisach26. Rozwiązanie stosunku pracy z nauczycielem, któremu cofnięto skierowanie do nauczania religii następuje z końcem tego miesiąca, w którym zostało cofnięte skierowanie.27 Przykładowo, jeżeli tzw. misja została cofnięta np. 20 sierpnia 2012 r., to rozwiązanie stosunku pracy następuje z 31 sierpnia 2012 r. W przypadku cofnięcia skierowania do nauczania religii, nauczycielowi zatrudnionemu na podstawie mianowania przysługuje jednorazowa odprawa w wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia za każdy rok pracy na stanowisku nauczyciela religii, nie więcej jednak niż w wysokości trzymiesięcznego wynagrodzenia. Odprawę wypłaca dyrektor szkoły, który rozwiązał z nauczycielem stosunek pracy.28 Wysokość odprawy nauczyciela religii zatrudnionego na podstawie mianowania została zatem ograniczona maksymalnie do trzykrotności wynagrodzenia. W związku z powyższym, nauczyciel pracujący 1 rok na stanowisku nauczyciela religii w sytuacji rozwiązania stosunku pracy z powodu cofnięcia skierowania do nauczania tego przedmiotu otrzyma odprawę w wysokości jednego wynagrodzenia miesięcznego. Natomiast nauczyciel zatrudniony na takiej samej podstawie przez okres 4 lat i dłużej otrzyma odprawę w wysokości trzymiesięcznego wynagrodzenia.

Karta Nauczyciela stanowi29, że nauczyciel, który: 1) uzyskał stopień nauczyciela kontraktowego w ciągu dwóch lat od dnia podjęcia pierwszej pracy zawodowej w życiu w szkole oraz 2) posiada kwalifikacje wymagane do zajmowania danego stanowiska otrzymuje w szkole wskazanej jako podstawowe miejsce zatrudnienia na swój wniosek jednorazowy zasiłek na zagospodarowanie w wysokości dwumiesięcznego otrzymywanego wynagrodzenia zasadniczego. Do pierwszej pracy zawodowej w życiu nie zalicza się pracy wykonywanej w okresie studiów lub nauki w zakładzie kształcenia nauczycieli. Prawo do złożenia wniosku o wypłacenie zasiłku na zagospodarowanie przysługuje nauczycielowi w okresie roku, licząc od dnia uzyskania stopnia nauczyciela kontraktowego. Jednocześnie należy wskazać, że o wypłatę zasiłku na zagospodarowanie nie może ubiegać się nauczyciel zatrudniony w wymiarze niższym niż połowa obowiązującego wymiaru zajęć, ponieważ do tych nauczycieli nie ma m.in. zastosowania przepis dotyczący zasiłku na zagospodarowanie.30 Jeżeli nauczyciel spełnia wszystkie ww. ustawowe warunki, to brak jest podstaw do odmowy przyznania mu zasiłku na zagospodarowanie. Karta Nauczyciela nie warunkuje również prawa do tego zasiłku od formy zatrudnienia nauczyciela. Z punktu widzenia prawa do zasiłku na zagospodarowanie istotne jest, aby praca podejmowana przez nauczyciela w szkole była jego pierwszą pracą zawodową w życiu. Prawo do zasiłku nie przysługuje bowiem nauczycielowi, który przed zatrudnieniem w szkole wykonywał inną pracę na podstawie stosunku pracy, z wyjątkiem pracy wykonywanej w okresie studiów lub nauki w zakładzie kształcenia nauczycieli. W sytuacji, o której mowa w pytaniu, nauczycielowi nie przysługuje prawo do ubiegania się o wypłatę zasiłku na zagospodarowanie, z uwagi na upływ ustawowo określonego terminu do złożenia wnio-

[krótko mówiąc] W przypadku cofnięcia skierowania do nauczania religii nauczycielowi zatrudnionemu na podstawie mianowania przysługuje jednorazowa odprawa w wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia za każdy rok pracy na stanowisku nauczyciela religii, nie więcej jednak niż w wysokości trzymiesięcznego wynagrodzenia. Nauczycielowi religii, pracującemu na tym stanowisku 1 rok, w przypadku rozwiązania z nim stosunku pracy z powodu cofnięcia skierowania do nauczania tego przedmiotu przysługuje odprawa w wysokości jednego wynagrodzenia miesięcznego.

Zasiłek na zagospodarowanie W trakcie zaocznych studiów magisterskich na kierunku filologia angielska w latach 2006-2009 pracowałam w prywatnej firmie na podstawie umowy o pracę. Studia ukończyłam w sierpniu 2009 r. W firmie pracowałam jeszcze do czerwca 2010 r., w trakcie przebywając na urlopie macierzyńskim. Od 1 września 2010 r. podjęłam pracę w szkole podstawowej i rozpoczęłam staż na stopień nauczyciela kontraktowego. W czerwcu 2011 r. uzyskałam stopień nauczyciela kontrak-

wrzesień/październik 2012

111 sku. Prawo do złożenia wniosku o wypłatę zasiłku na zagospodarowanie przysługuje nauczycielowi w okresie roku, licząc od dnia uzyskania stopnia nauczyciela kontraktowego. Biorąc pod uwagę, że stopień nauczyciela kontraktowego nauczycielka uzyskała w czerwcu 2011 r., termin na złożenie wniosku upłynął w czerwcu 2012 r.

[krótko mówiąc] Prawo do złożenia wniosku o wypłatę zasiłku na zagospodarowanie przysługuje nauczycielowi w okresie roku, licząc od dnia uzyskania stopnia nauczyciela kontraktowego. W przypadku gdy nauczyciel uzyskał stopień nauczyciela kontraktowego w czerwcu 2011 r., termin na złożenie wniosku o wypłatę zasiłku na zagospodarowanie upłynął w czerwcu 2012 r.

Kary porządkowe nauczycieli Jakie są zasady wymierzania kar porządkowych nauczycielom przez dyrektora szkoły? Przepisy Karty Nauczyciela31 stanowią, że za uchybienia przeciwko porządkowi pracy, w rozumieniu art. 108 Kodeksu pracy, wymierza się nauczycielom kary porządkowe zgodnie z Kodeksem pracy. Zasady odpowiedzialności porządkowej pracowników zostały uregulowane w rozdziale VI (art. 108-113) Kodeksu pracy32. Za nieprzestrzeganie przez pracownika ustalonej organizacji i porządku w procesie pracy, przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, przepisów przeciwpożarowych, a także przyjętego sposobu potwierdzania przybycia i obecności w pracy oraz usprawiedliwiania nieobecności w pracy pracodawca może stosować: 1) karę upomnienia, 2) karę nagany. Za nieprzestrzeganie przez pracownika przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy lub przepisów przeciwpożarowych, opuszczenie pracy bez usprawiedliwienia, stawianie się do pracy w stanie nietrzeźwości lub spożywanie alkoholu w czasie pracy – pracodawca może również zastosować karę pieniężną. Kara pieniężna za jedno przekroczenie, jak i za każdy dzień nieusprawiedliwionej nieobecności, nie może być wyższa od jednodniowego wynagrodzenia pracownika, a łącznie kary pieniężne nie mogą przewyższać dziesiątej

części wynagrodzenia przypadającego pracownikowi do wypłaty, po dokonaniu ustawowych potrąceń. Wpływy z kar pieniężnych przeznacza się na poprawę warunków bezpieczeństwa i higieny pracy. Należy podkreślić, że kara porządkowa nie może być zastosowana po upływie 2 tygodni od powzięcia wiadomości o naruszeniu obowiązku pracowniczego i po upływie 3 miesięcy od dopuszczenia się tego naruszenia. Wymierzenie pracownikowi kary porządkowej możliwe jest tylko wówczas, jeśli zachowane są obydwa wskazane wyżej terminy. Kara porządkowa może być zastosowana tylko po uprzednim wysłuchaniu pracownika przez pracodawcę. Ustawodawca nie wymaga od pracownika składania wyjaśnień na piśmie, ale dla celów dowodowych wskazane jest, aby z wysłuchania pracownika pracodawca sporządził co najmniej notatkę służbową. Jeżeli pracownik nie może być wysłuchany z powodu nieobecności w zakładzie pracy, bieg dwutygodniowego terminu nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu do dnia stawienia się pracownika w pracy. Po wysłuchaniu pracownika oraz wyjaśnieniu okoliczności naruszenia obowiązków pracowniczych pracodawca podejmuje decyzję o nałożeniu na pracownika kary porządkowej. Podejmując taką decyzję pracodawca powinien brać pod uwagę w szczególności: rodzaj naruszenia obowiązków pracowniczych, stopień winy pracownika i jego dotychczasowy stosunek do pracy. O zastosowanej karze pracodawca zawiadamia pracownika na piśmie, wskazując rodzaj naruszenia obowiązków pracowniczych (tj. obowiązek lub obowiązki pracownicze, które zostały naruszone oraz na czym polegało to naruszenie) i datę dopuszczenia się przez pracownika tego naruszenia oraz informuje pracownika o prawie zgłoszenia sprzeciwu i terminie jego wniesienia. W wyroku z 29 czerwca 2000 r. Sąd Najwyższy potwierdził, że obowiązek zachowania formy pisemnej dotyczy tylko zawiadomienia pracownika o udzieleniu kary porządkowej, a nie jej nałożenia33. Jeżeli pracownik uzna, że zastosowanie kary porządkowej nastąpiło z naruszeniem przepisów prawa, może w ciągu 7 dni od dnia zawiadomienia go o ukaraniu zgłosić pracodawcy sprzeciw od wymierzonej kary porządkowej. O tym, czy sprzeciw zostanie uwzględniony, czy odrzucony decyduje pracodawca po rozpatrzeniu stanowiska reprezentującej pracownika zakładowej organizacji związkowej. Nieodrzucenie sprzeciwu przez pracodawcę w ciągu 14 dni od dnia jego wniesienia jest równoznaczne z uwzględnieniem sprzeciwu. Jeśli pracodawca odrzucił sprzeciw pracownika – pracownik ma prawo w ciągu 14 dni od dnia zawiadomienia o odrzuceniu tego sprzeciwu wystąpić do sądu pracy o uchylenie zastosowanej wobec niego kary porządkowej. Prawo wystąpienia do sądu pracy o uchylenie zastosowanej kary przysługuje niezależnie od rodzaju wymierzonej kary i niezależnie od tego, czy zastosowana kara pociąga za sobą konsekwencje finansowe. W przypadku odwołania się pracownika do sądu pracy – sąd bada, czy zastosowanie kary wobec pracownika nastąpiło zgodnie z obowiązującymi przepisami, tzn. czy przy nakładaniu na pracownika kary pracodawca nie dopuścił się naruszenia stosownych przepisów Kodeksu pracy.

EFUN

112 W razie uwzględnienia sprzeciwu wobec zastosowanej kary pieniężnej lub uchylenia tej kary przez sąd pracy, pracodawca jest obowiązany zwrócić pracownikowi równowartość kwoty tej kary. Kary porządkowe ulegają zatarciu. Karę uważa się za niebyłą, a odpis zawiadomienia o ukaraniu usuwa się z akt osobowych pracownika po roku nienagannej pracy. Przy czym pracodawca może z własnej inicjatywy lub na wniosek reprezentującej pracownika zakładowej organizacji związkowej uznać karę za niebyłą przed upływem tego terminu. Karę uważa się za niebyłą, a odpis zawiadomienia o ukaraniu usuwa z akt osobowych pracownika również w razie uwzględnienia sprzeciwu przez pracodawcę albo wydania przez sąd pracy orzeczenia o uchyleniu kary.

[krótko mówiąc] Nauczycielom za uchybienia przeciwko porządkowi pracy w rozumieniu art. 108 Kodeksu pracy wymierza się kary porządkowe zgodnie z zasadami określonymi Kodeksem pracy. Odpowiedzialność porządkowa pracowników została szczegółowo uregulowana w rozdziale VI (art. 108-113) Kodeksu pracy.

Przekazanie stowarzyszeniu szkoły podstawowej z oddziałem przedszkolnym Gmina zamierza przekazać szkołę podstawową liczącą 56 uczniów stowarzyszeniu w trybie art. 5 ust. 5g ustawy o systemie oświaty. W szkole podstawowej funkcjonuje również oddział przedszkolny, do którego uczęszcza 18 dzieci. W sumie liczba dzieci w szkole wynosi 74. W związku z niejasnym zapisem ustawy pojawiły się wątpliwości, czy do ogólnej liczby uczniów szkoły przekazywanej stowarzyszeniu należy wliczać dzieci z oddziału przedszkolnego oraz na jaką datę należy ustalać liczbę dzieci. Fakt ten ma podstawowe znaczenie z punktu widzenia ograniczenia wielkości przekazywanej szkoły do 70 uczniów. Ponadto, czy możliwe jest przekazanie szkoły stowarzyszeniu w trakcie roku szkolnego? Przepis art. 5 ust. 5g ustawy o systemie oświaty34 stanowi, iż jednostka samorządu terytorialnego będąca organem prowadzącym szkołę liczącą nie więcej niż 70 uczniów, na podstawie uchwały organu stanowiącego tej jednostki oraz po uzyskaniu pozytywnej opinii organu sprawującego nadzór pedagogiczny, może przekazać w drodze umowy osobie prawnej niebędącej jednostką samorządu terytorialnego lub osobie fizycznej prowadzenie takiej szkoły. Przepis powyższy nie precyzuje, czy do liczby uczniów przekazywanej szkoły należy wliczać dzieci z oddziału przedszkolnego oraz na jaką datę należy ustalać liczbę dzieci. Z odpowiedzi podsekretarza stanu w Ministerstwie Edukacji Narodowej z dnia 9 lutego 2012 r. na interpelację poselską nr 1225 wynika, że: „(…) Mając na uwadze również art. 60 ust. 1 cytowanej ustawy

o systemie oświaty, statut szkoły publicznej powinien określać m.in. organizację szkoły. Jednocześnie § 4 ramowego statutu publicznej szkoły podstawowej będącego załącznikiem nr 2 do rozporządzenia ministra edukacji narodowej z dnia 21 maja 2001 r. w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół (Dz. U. Nr 61, poz. 624, z późn. zm.) wskazuje, iż statut szkoły określa organizację szkoły, z uwzględnieniem m.in. przepisu § 5 ust. 6, zgodnie z którym „w szkole mogą być tworzone oddziały przedszkolne realizujące program wychowania przedszkolnego”. Ponieważ, zgodnie z powyższym, statut szkoły uwzględnia w swojej organizacji funkcjonowanie oddziałów przedszkolnych, oznacza to, że do liczby uczniów, o której mowa w art. 5 ust. 5g ustawy z dnia 7 września 1991r. o systemie oświaty, należy zaliczać również dzieci uczęszczające do oddziału przedszkolnego funkcjonującego w danej szkole podstawowej.” W kolejnej odpowiedzi podsekretarza stanu w Ministerstwie Edukacji Narodowej z dnia 24 lutego 2012 r. na interpelację poselską nr 1543 czytamy, że „(…) Ustawodawca nie precyzuje, na jaki dzień liczyć liczbę uczniów, o których mowa w art. 5 ust. 5g ustawy o systemie oświaty. Zgodnie z art. 5 ust. 5g jednostka samorządu terytorialnego przekazuje szkołę do prowadzenia na podstawie uchwały, zatem przyjąć należy, że liczba uczniów podawana jest na dzień podjęcia uchwały. Zmiana liczby uczniów nie skutkuje zerwaniem umowy. Zgodnie z § 10 (załącznik 2) rozporządzenia ministra edukacji narodowej z dnia 21 maja 2001 r. w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół (Dz. U. z dnia 19 czerwca 2001 r., z późn. zm.) szczegółową organizację nauczania, wychowania i opieki w danym roku szkolnym określa arkusz organizacji szkoły opracowany przez dyrektora szkoły, z uwzględnieniem szkolnego planu nauczania, o którym mowa w przepisach w sprawie ramowych planów nauczania, do dnia 30 kwietnia każdego roku. Arkusz organizacji szkoły zatwierdza organ prowadzący szkołę do dnia 30 maja danego roku. Dzieci uczęszczające do oddziałów przedszkolnych w szkole podstawowej są wliczane do liczby 70 uczniów, o których mowa w art. 5 ust. 5g ustawy o systemie oświaty. Zgodnie z definicją zawartą w art. 3 pkt 11 ustawy o systemie oświaty, ilekroć w przepisach ustawy jest mowa o uczniach bez bliższego określenia, należy przez to rozumieć również wychowanków. Zatem określenie „uczniowie” użyte w art. 5 ust. 5g ustawy oznacza również wychowanków oddziału przedszkolnego zorganizowanego w szkole podstawowej.

wrzesień/październik 2012

113 Przekazanie szkoły na podstawie art. 5 ust. 5g ustawy o systemie oświaty może nastąpić w dowolnym terminie. Trzeba jednak mieć na względzie wynikający z art. 5 ust. 5l ustawy o systemie oświaty wymóg powiadomienia przez jednostkę samorządu terytorialnego, nie później niż na 6 miesięcy przed terminem przekazania, pracowników szkoły oraz zakładowej organizacji związkowej o terminie przekazania szkoły, jego przyczynach, prawnych, ekonomicznych i socjalnych skutkach dla pracowników, a także nowych warunkach pracy i płacy. Jeżeli zatem jednostka samorządu terytorialnego zamierzałaby przekazać szkołę innej osobie prawnej (np. stowarzyszeniu) lub osobie fizycznej z dniem 1 września (początek roku szkolnego wydaje się najbardziej pożądanym terminem przekazania ze względu na organizację pracy szkoły), to uchwała w sprawie przekazania szkoły powinna być podjęta na tyle wcześnie, aby możliwe było dokonanie powiadomienia podmiotów wymienionych w art. 5 ust. 5l ustawy o systemie oświaty do końca lutego tego roku. Uchwała podejmowana przez organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego na podstawie art. 5 ust. 5g ustawy o systemie oświaty nie ma charakteru aktu prawa miejscowego ze względu na to, że dotyczy ona konkretnej czynności (przekazania prowadzenia szkoły), a co za tym idzie – nie ma charakteru generalnego. (…)”

[krótko mówiąc] Przepis art. 5 ust. 5g nie precyzuje, czy do liczby uczniów szkoły podstawowej przekazywanej stowarzyszeniu należy wliczać wychowanków oddziału przedszkolnego funkcjonującego w danej szkole oraz na jaką datę należy ustalać liczbę dzieci. W treści powyższego przepisu nie wskazano również terminu przekazania szkoły. Posiłkując się stanowiskiem podsekretarza stanu w Ministerstwie Edukacji Narodowej zawartym w odpowiedzi na interpelacje poselskie stwierdzić należy, że dzieci uczęszczające do oddziałów przedszkolnych w szkole podstawowej są wliczane do liczby 70 uczniów, o których mowa w art. 5 ust. 5g ustawy o systemie oświaty. W związku z tym, że jednostka samorządu terytorialnego przekazuje szkołę do prowadzenia na podstawie uchwały, należy przyjąć, że liczba uczniów podawana jest na dzień podjęcia uchwały. Przekazanie szkoły na podstawie art. 5 ust. 5g ustawy o systemie oświaty może nastąpić w dowolnym terminie, jednak zachowaniem terminów powiadomień wskazanych w tym przepisie pomiotów.

W jaki sposób przyjąć do szkoły dziecko powracające z zagranicy? Rodzice 8-letniego chłopca, mieszkający od 6 lat w Australii, zamierzają w październiku wrócić do Polski, o czym poinformowali szkołę podstawową, do której chcą zapisać dziecko po powrocie. Chłopiec urodził się w Polsce i ma obywatelstwo polskie. Uczęszcza obecnie do szkoły w Sydney, która poziomem edukacji odpowiada polskiej szkole podstawowej. Z informacji uzyskanych od rodziców wynika, że dziecko bardzo słabo zna język polski, uczęszczało dotychczas wyłącznie do szkoły australijskiej. Jakie działania powinien podjąć dyrektor szkoły, aby nie popełnić błędu przyjmując do szkoły dziecko powracające z zagranicy? Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 20 lutego 2004 r. w sprawie warunków i trybu przyjmowania uczniów do szkół publicznych oraz przechodzenia z jednych typów szkół do innych35, do klasy programowo wyższej w szkole podstawowej, gimnazjum oraz szkole ponadgimnazjalnej przyjmuje się ucznia na podstawie świadectwa (zaświadczenia) wydanego przez szkołę za granicą i ostatniego świadectwa szkolnego wydanego w Polsce, na podstawie sumy lat nauki szkolnej ucznia. W świetle powyższego rozporządzenia dyrektor szkoły decyduje o przyjęciu uczniów do wszystkich klas szkoły podstawowej i gimnazjum.36 W związku z powyższym, w przypadku decyzji o powrocie do kraju, rodzice dziecka powinni uzyskać dokumenty potwierdzające spełnianie przez dziecko obowiązku szkolnego w kraju, w którym przebywało oraz informacje o nauczanych przedmiotach i uzyskanych ocenach: 1) z e szkoły lokalnej – świadectwa, jeśli w systemie szkolnym danego państwa są wydawane, albo zaświadczenie wystawione przez szkołę, do której dziecko uczęszczało; 2) c jeżeli dziecko uczęszczało do szkoły polskiej – dokumenty poświadczające fakt pobierania nauki lub uczestnictwa w zajęciach edukacyjnych, 3) j eżeli dziecko przed wyjazdem uczęszczało do szkoły w Polsce – ostatnie świadectwo szkolne wydane w Polsce. Wskazane jest, aby świadectwa lub zaświadczenia wydane przez szkoły zagraniczne były przedkładane w szkole wraz z tłumaczeniem na język polski. Świadectwa nie muszą być nostryfikowane. Dyrektor podejmuje decyzję o przyjęciu dziecka na podstawie sumy lat nauki szkolnej. W przypadku każdego ucznia powracającego lub przybywającego z zagranicy, dyrektor i nauczyciele szkoły, do której zostanie zgłoszony dany uczeń powinni dokonać oceny, czy poziom wiedzy ucznia jest adekwatny do wymagań określonych w podstawach programowych obowiązujących w szkołach w Polsce. Szkoła jest ponadto zobligowana, aby pomóc dzieciom powracającym z zagranicy uzupełnić różnice programowe i ewentualne braki w znajomości języka polskiego. Zgodnie z ustawą o systemie oświaty, osoby będące obywatelami polskimi, podlegające obowiązkowi szkolnemu lub obowiązkowi

EFUN

114 nauki, które nie znają języka polskiego albo znają go na poziomie niewystarczającym do korzystania z nauki mają prawo do dodatkowej, bezpłatnej nauki języka polskiego, organizowanej przez organ prowadzący. Osoby te mają prawo korzystać z powyższego uprawnienia nie dłużej niż przez 12 miesięcy. Mogą one ponadto, w świetle powołanej wyżej ustawy, korzystać z dodatkowych zajęć wyrównawczych w zakresie przedmiotów nauczania, organizowanych przez organ prowadzący szkołę, nie dłużej jednak niż przez 12 miesięcy.37 Różnice programowe z zajęć edukacyjnych realizowanych w klasie, do której uczeń przechodzi są uzupełniane na warunkach ustalonych każdorazowo indywidualnie przez nauczycieli prowadzących dane zajęcia. Warto podkreślić, że uczniów powracających z zagranicy nie należy przyjmować do szkoły na podstawie przeprowadzonych egzaminów klasyfikacyjnych, co jest praktykowane przez dyrektorów szkół. Zgodnie ze stanowiskiem Ministerstwa Edukacji Narodowej z dnia 8 września 2010 r.: „Przepisy § 5 ust. 5, § 8 ust. 7 i § 13 ust. 2 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 20 lutego 2004 r. w sprawie przyjmowania uczniów do szkół publicznych oraz przechodzenia z jednych typów szkół do innych (Dz. U. Nr 26, poz. 232 z późn. zm.) nakazują przyjmować obywateli polskich do klas pierwszych publicznych gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych (w tym uzupełniającego liceum ogólnokształcącego, technikum uzupełniającego i szkoły policealnej) na podstawie – odpowiednio – przepisów § 19 ust. 1 pkt 3 tego rozporządzenia. Oznacza to, że zarówno do klas pierwszych wspomnianych szkół jak i do klasy programowo wyższej w szkole podstawowej, gimnazjum oraz szkole ponadgimnazjalnej przyjmuje się obywateli polskich, którzy ukończyli szkołę za granicą (klasę, dany etap edukacji w szkole za granicą) lub szkołę dla dzieci obywateli polskich czasowo przebywających za granicą – na podstawie przedstawionego dyrektorowi szkoły świadectwa (zaświadczenia) wydanego przez szkołę za granicą i ostatniego świadectwa szkolnego wydanego w Polsce, jeżeli uczeń takie posiada. Dyrektor szkoły podejmuje decyzję o przyjęciu danego ucznia do szkoły na podstawie sumy lat nauki szkolnej ucznia. Wynika z tego, że obywatel polski, który uczęszczał do szkoły za granicą, w celu przyjęcia do polskiej szkoły publicznej nie musi legitymować się znostryfikowanym świadectwem wydanym przez szkołę za granicą, tj. zaświadczeniem o uznaniu zagranicznego świadectwa za równorzędne odpowiedniemu świadectwu polskiej szkoły publicznej, wydanym przez kuratora oświaty zgodnie z rozporządzeniem Ministra Edukacji i Nauki z dnia 6 kwietnia 2006 r. w sprawie nostryfikacji świadectw szkolnych i świadectw maturalnych uzyskanych za granicą (Dz. U. nr 63, poz. 443). Podstawą przyjęcia obywatela polskiego do polskiej szkoły publicznej jest świadectwo (zaświadczenie) wydane przez szkołę za granicą”.

[krótko mówiąc] Ucznia powracającego z zagranicy dyrektor szkoły przyjmuje na podstawie świadectwa (zaświadczenia) wydanego przez szkołę za granicą i ostatniego świadectwa szkolnego wydanego w Polsce, na podstawie sumy lat nauki szkolnej ucznia. Brak jest w tym przypadku podstaw do przeprowadzania egzaminów klasyfikacyjnych. Szkoła jest zobligowana, aby pomóc dzieciom powracającym z zagranicy uzupełnić różnice programowe i ewentualne braki w znajomości języka polskiego.

Metryka sprawy administracyjnej w szkole Czy szkoła ma obowiązek prowadzenia metryki sprawy w aktach spraw administracyjnych? Nowelizacja kodeksu postępowania administracyjnego38, która weszła w życie 7 marca 2012 r., wprowadziła obowiązek zakładania metryki sprawy w aktach spraw administracyjnych. Zgodnie z dodanym art. 66a kodeksu postępowania administracyjnego39 w aktach sprawy zakłada się metrykę sprawy w formie pisemnej lub elektronicznej. W treści metryki sprawy wskazuje się wszystkie osoby, które uczestniczyły w podejmowaniu czynności w postępowaniu administracyjnym oraz określa się wszystkie podejmowane przez te osoby czynności wraz z odpowiednim odesłaniem do dokumentów zachowanych w formie pisemnej lub elektronicznej określających te czynności. Metryka sprawy, wraz z dokumentami, do których odsyła, stanowi obowiązkową część akt sprawy i jest na bieżąco aktualizowana. Dla spraw administracyjnych, które były w toku w dacie wejścia w życie nowego przepisu, metrykę sprawy należało założyć w ciągu 30 dni od daty wejścia w życie nowelizacji ww. ustawy. Z uzasadnienia do projektu powołanej wyżej nowelizacji ustawy wynika, że celem wprowadzenia obowiązku prowadzenia metryki spraw administracyjnych jest możliwość precyzyjnego ustalenia, nawet po dłuższym czasie, jacy urzędnicy uczestniczyli w przygotowaniu projektu decyzji oraz samej decyzji. Podkreślić należy, że metrykę sprawy zakłada się wyłącznie w aktach spraw administracyjnych, tj. takich, które kończą się wydaniem decyzji administracyjnej, postanowienia lub ugody. W ramach przepisów prawa oświatowego katalog spraw stricte administracyjnych nie jest szeroki. Na podstawie delegacji zawartej w art. 66a Kpa Minister Administracji i Cyfryzacji wydał: 1) rozporządzenie w sprawie wzoru i sposobu prowadzenia metryki sprawy40

wrzesień/październik 2012

115 Przepisy rozporządzenia określają szczegółowo zasady prowadzenia metryki sprawy w zależności od tego czy dokumentacja sprawy powstaje w systemie teleinformatycznym, czy poza nim. Zakładając, że w większości przypadków dokumentacja sprawy administracyjnej w szkole nie powstaje w systemie teleinformatycznym, metrykę sporządza się w formie tabeli, odnotowując w niej poszczególne czynności w sprawie. Tabelę można wypełniać odręcznie lub w formie elektronicznej, dołączając jej wydruk do akt sprawy po wykonaniu ostatniej czynności w sprawie lub w razie zaistnienia takiej potrzeby. Wzór tabeli stanowi załącznik do ww. rozporządzenia. 2) rozporządzenie w sprawie rodzaju spraw, w których obowiązek prowadzenia metryki sprawy jest wyłączony41 Rozporządzenie określa rodzaje spraw, w których obowiązek prowadzenia metryki sprawy jest wyłączony (ze względu na nieproporcjonalność nakładu środków koniecznych do prowadzenia spraw o prostym i powtarzalnym charakterze). Wykaz ustaw stanowiących podstawę rozstrzygnięcia spraw, w których obowiązek prowadzenia metryki sprawy jest wyłączony, jest określony w załączniku nr 1 do rozporządzenia. Wykaz aktów stanowionych przez organy Unii Europejskiej stanowiących podstawę rozstrzygnięcia spraw, w których obowiązek prowadzenia metryki sprawy jest wyłączony, jest określony w załączniku nr 2 do rozporządzenia. Wykaz rozporządzeń stanowiących podstawę rozstrzygnięcia spraw, w których obowiązek prowadzenia metryki sprawy jest wyłączony, jest określony w załączniku nr 3 do rozporządzenia. Wyłączenie obowiązku prowadzenia metryki sprawy odnosi się także do akt postępowań odwoławczych, zażaleniowych oraz dotyczących wzruszalności decyzji ostatecznych. W przypadku spraw administracyjnych z zakresu prawa oświatowego obowiązek prowadzenia metryki został wyłączony w sprawach określonych w: 1) art. 9b ust. 4 pkt 2-4 Karty Nauczyciela, tj. dotyczących nadania: a) nauczycielowi kontraktowemu stopnia nauczyciela mianowanego przez organ prowadzący szkołę,

b) n auczycielowi mianowanemu stopnia nauczyciela dyplomowanego przez organ sprawujący nadzór pedagogiczny; c) n auczycielom, o których mowa w art. 1 ust. 2 pkt 1 oraz art. 9e ust. 3 Karty Nauczyciela, odpowiedniego stopnia awansu zawodowego nauczyciela przez właściwego ministra (nauczyciele urlopowani lub zwolnieni z obowiązku świadczenia pracy, posiadający okres urlopowania lub zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy trwający nieprzerwanie co najmniej 3 lata oraz nauczyciele mianowani lub dyplomowani zatrudnieni na stanowiskach, na których wymagane są kwalifikacje pedagogiczne, w urzędach organów administracji rządowej, kuratoriach oświaty, specjalistycznej jednostce nadzoru, Centralnej Komisji Egzaminacyjnej oraz okręgowych komisjach egzaminacyjnych, organach sprawujących nadzór pedagogiczny nad zakładami poprawczymi, schroniskami dla nieletnich, rodzinnymi ośrodkami diagnostyczno-konsultacyjnymi oraz szkołami przy zakładach karnych). 3) art. 90n ust. 1 ustawy o systemie oświaty Obowiązek prowadzenia metryki wyłączono również w sprawach świadczeń pomocy materialnej o charakterze socjalnym. W sprawach świadczeń pomocy materialnej o charakterze socjalnym wydawane są decyzje administracyjne przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta), bądź upoważnionego przez radę gminy kierownika ośrodka pomocy społecznej w sprawach świadczeń pomocy materialnej o charakterze socjalnym. Uwzględniając powyższe wyłączenia, obowiązek zakładania metryki w sprawach administracyjnych prowadzonych przez dyrektora szkoły będzie dotyczył m.in.: 1) nadania stopnia awansu zawodowego nauczyciela kontraktowego (art. 9b ust. 4 pkt 1 Kary Nauczyciela, 2) odroczenia obowiązku szkolnego (art. 16 ust. 4 ustawy o systemie oświaty), 3) w cześniejszego przyjęciu dziecka do szkoły podstawowej (art. 16 ust. 1 i 2 ustawy o systemie oświaty), 4) s kreślenia ucznia z listy uczniów szkoły (art. 39 ust. 2 ustawy o systemie oświaty), 5) zezwolenia na spełnianie przez dziecko rocznego obowiązkowego przygotowania przedszkolnego poza przedszkolem, oddziałem przedszkolnym lub inną formą wychowania przedszkolnego oraz zezwolenia na spełnianie obowiązku szkolnego lub obowiązku nauki poza szkołą (art. 16 ust. 8 ustawy o systemie oświaty), 6) odmowy udzielenia zezwolenia uczniowi na indywidualny program lub tok nauki (art. 66 ust. 1 ustawy o systemie oświaty).

[krótko mówiąc] Szkoła ma obowiązek zakładania metryki sprawy w aktach prowadzonych spraw administracyjnych, mając na względzie wyłączenia określone w załącznikach do rozporządzenia Ministra Administracji i Cyfryzacji w sprawie rodzaju spraw, w których obowiązek prowadzenia metryki sprawy jest wyłączony.

EFUN

116

Sięgnij do źródeł 1 art. 10 ust. 5 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2006r. Nr 97, poz. 674 z późn. zm.),

2 art. 10 ust. 5a Karty Nauczyciela, 3 art. 10 ust. 5b Karty Nauczyciela, 4 art. 91c ust. 2 Karty Nauczyciela, 5 art. 47 ust. 1 Karty Nauczyciela, 6 rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 30 października 2001 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania okresów pracy i innych okresów uprawniających nauczyciela do nagrody jubileuszowej oraz szczegółowych zasad jej obliczania i wypłacania (Dz. U. Nr 128, poz. 1418), 7 § 1 rozporządzenia, o którym mowa w odnośniku 6, 8 § 2 ust. 1 rozporządzenia, o którym mowa w odnośniku 6, 9 uchwała składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 26 lutego 1990 r., sygn. akt III PZP 57/89, 10 uchwała Sądu Najwyższego z dnia 21 maja 1991 r., syn. Akt I PZP 16/91, 11 art. 47 ust. 1 pkt 5 Karty Nauczyciela, 12 art. 9a ust. 2 Karty Nauczyciela, 13 art. 9a ust. 3 Karty Nauczyciela, 14 art. 9b ust. 4 Karty Nauczyciela, 15 art. 9d ust. 4 Karty Nauczyciela, 16 art. 9c ust. 2 Karty Nauczyciela, 17 art. 39 ust. 1 Karty Nauczyciela, 18 § 3 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 stycznia 2005 r. w sprawie minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli, ogólnych warunków przyznawania dodatków do wynagrodzenia zasadniczego oraz wynagrodzenia za prace w dniu wolnym od pracy (Dz. U. Nr 22, poz. 181 z późn. zm.), 19 art. 167 ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz. U. Nr 164, poz. 1365 z późn. zm.), 20 art. 20 ust. 5c Karty Nauczyciela, 21 art. 20 ust. 6 Karty Nauczyciela, 22 art. 20 ust. 7 Karty Nauczyciela,

23 art. 20 ust. 8 Karty Nauczyciela, 24 art. 20 ust. 2 Karty Nauczyciela, 25 art. 23 ust. 1 pkt 6 Karty Nauczyciela, 26 rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 kwietnia 1992 r. w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach (Dz. U. Nr 36, poz. 155 z późn. zm.), 27 art. 23 ust. 2 pkt 6 Karty Nauczyciela, 28 art. 28 ust. 2a i 3 Karty Nauczyciela, 29 art. 61 Karty Nauczyciela, 30 art. 91b ust. 1 Karty Nauczyciela, 31 art. 75 ust. 2 Karty Nauczyciela, 32 art. 108-113 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (tj. Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.), 33 wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 czerwca 2000 r., sygn. akt I PKN 716/99, 34 ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572 z późn. zm.), 35 § 19 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 20 lutego 2004 r. w sprawie warunków i trybu przyjmowania uczniów do szkół publicznych oraz przechodzenia z jednych typów szkół do innych (Dz. U. Nr 26, poz. 232 z późn. zm.), 36 § 22 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia, o którym mowa w odnośniku 35, 37 art. 94 a ust. 4b i 4c ustawy o systemie oświaty, 38 ustawa z dnia 15 lipca 2011 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania administracyjnego oraz ustawy – Ordynacja podatkowa (Dz. U. Nr 186, poz. 1100), 39 ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 z późn. zm.), 40 rozporządzenie z dnia 6 marca 2012 r. w sprawie wzoru i sposobu prowadzenia metryki sprawy (Dz. U., poz. 250), 41 rozporządzenie z dnia 9 marca 2012 r. w sprawie rodzaju spraw, w których obowiązek prowadzenia metryki sprawy jest wyłączony (Dz. U., poz. 269).

X Konferencja Esri Polska Systemy informacji geograficznej (GIS) stają coraz bardziej powszechne w wielu dziedzinach. Od wielu lat GIS są szeroko stosowane w nauce i edukacji. Obecnie około 80% uczelni wyższych korzysta z oprogramowania GIS, a w ostatnich latach staje się on pomocnym narzędziem nauczania w szkołach - od podstawowej do średniej. Wykorzystanie systemów informacji geograficznej pozwala uczniom spojrzeć na świat z wielu perspektyw jednocześnie, analizować obserwowane zjawiska, a następnie wyciągać trafne wnioski. Aby móc zapoznać się z możliwościami i praktycznymi zastosowaniami technologii GIS w różnych dziedzinach, w tym w edukacji, warto wziąć udział w największym wydarzeniu poświęconym tej tematyce, czyli X Konferencji Esri Polska. Hasłem jubileuszowej konferencji, która odbędzie się w dniach 23-25 października 2012 roku w Warszawskim Centrum EXPO XXI będzie „Wspólna przestrzeń – jeden GIS”. Tegoroczna edycja, podobnie jak poprzednie, organizowana jest przede wszystkim z myślą o użytkownikach oprogramowania Esri. To ważne wydarzenie również dla osób, które chcą zdobyć lub poszerzyć wiedzę na temat wykorzystywania technologii GIS i rozwoju produktów firmy Esri. Uczestnictwo w konferencji stanowi znakomitą okazję do wymiany informacji i doświadczeń oraz nawiązania współpracy między przedstawicielami różnych branż i środowisk, zarówno sektora prywatnego, jak i publicznego.

Zgodnie z programem Konferencji 23 października odbędą się warsztaty techniczne, 24 października całodniowa Sesja Plenarna, a dzień później Sesje Tematyczne. Na szczególną uwagę zasługuje sesja tematyczna ”Edukacja” dedykowana przede wszystkim nauczycielom geografii, historii, informatyki. Jej głównym celem jest zaprezentowanie zastosowania systemów informacji geograficznej w innowacyjnym nauczaniu przedmiotów w gimnazjach i szkołach ponadgimnazjalnych. Zespół Edukacji Esri Polska wyjaśni, czym jest GIS, podpowie, jak uczyć z pomysłem, wykorzystując tę technologię oraz edukować przez zabawę. Dodatkowo pojawi się mnóstwo informacji o tworzeniu własnych map w Internecie, pozyskiwaniu danych i korzystaniu z aplikacji firmy Esri, które mogą stać się inspiracją w innowacyjnym nauczaniu w szkołach (ArcView, ArcGIS Online, GIS&GO). Wśród zaproszonych gości swoje pokazy zaprezentują: Fundacja im. Anny Pasek, Fundacja Centrum GeoHistorii oraz Muzeum Geologiczne Państwowego Instytutu Geologicznego. Udział w sesji tematycznej „Edukacja” (25 października), jest bezpłatny, a liczba miejsc ograniczona (bezpłatny udział dla nauczycieli w sesji tematycznej ”Edukacja” nie jest uwarunkowany udziałem w Sesji Plenarnej). Konferencja Esri Polska jest największą imprezą poświęconą technologii GIS w Polsce. Odbywa się ona co dwa lata, a liczba jej uczestników rośnie z każdą kolejną edycją. W tym roku spodziewamy się, że będzie w niej uczestniczyło ok. 1000 osób. Więcej informacji o programie konferencji, sesjach tematycznych i zasadach uczestnictwa na www.konferencja.esri.pl.

wiedza  integracja  praktyka 

27-28 2 7-28 września 2012 r. BEZPŁATNY UDZIAŁ w Stree Targów 2-dniowa KONFERENCJA JUŻ OD 359 ZŁ Lokalizacja: Loka aliliza zacj za cja: cj a P Pałac Kultury i Nauki w Warszawie, Plac Delad 1

to:

BEZPŁATNA STREFA TARGÓW, A W NIEJ M.IN.: 

STREFA KONFERENCJI JUŻ OD 359 ZŁ, A W NIEJ M.IN.:   



10 dwudniowych konferencji Możliwość wyboru indywidualnego planu zajęć Ważne tematy, znakomici wykładowcy, m. in. prof. Leszek Balcerowicz, prof. Anna Izabela Brzezińska, Tracey Burns – OECD, Z-ca Prezydent Warszawy Włodzimierz Paszyński Obecność władz MEN

PATRONI:



Warsztaty i prezentacje MEN, IBE, GIODO, FRSE Porady ekspertów, spotkania a autorami, konkursy z nagrodami, wiele niespodzianek

EDU SPONSORZY:

WSPÓŁORGANIZATORZY:

PORADNIK DYREKTORA PRZEDSZKOLA

PATRONI MEDIALNI:

PARTNER TECHNOLOGICZNY:

EDU PARTNER:

EFUN

118

REKLAMA

Zrozumieć rynek Dlaczego czterogodzinne szkolenie dla Rady Pedagogicznej kosztuje 50, 500 lub 1500 zł? Skąd takie stawki? Pierwszą, wydawać by się mogło – podstawową różnicą szkoleń pomiędzy realizowanymi przez podmioty niepubliczne i tymi realizowanymi przez ośrodki samorządowe, jest koszt szkoleń. Firmy szkoleniowe niepubliczne cenowo przebijają szkolenia niekomercyjne nieraz kilkudziesięciokrotnie. Robiąc monitoring firm szkoleniowych komercyjnych, ale specjalizujących się w szkoleniach edukacyjnych, a nie ogólnie szkoleniach dla firm czy jednostek samorządu terytorialnego, należy zwrócić uwagę na kilka elementarnych kwestii: 1. jak długo działa na rynku dana firma szkoleniowa? 2. jakie są jej standardy szkoleń? 3. jaka jest jakość szkoleń? Od dwóch lat zauważa się wzrost liczby firm szkoleniowych, które nagle przebranżawiają się ze szkoleń dla firm, w firmy szkolące nauczycieli. Niestety, taką kolejność dyktuje rynek i składa się na to wiele czynników. Zauważa się przesyt rynku szkoleniami dofinansowanymi lub współfinansowanymi, gdzie beneficjenci niejednokrotnie są szkoleni bezpłatnie. Znaczy to, że nie płacą za dzień szkoleniowy 1500 zł za osobę, podczas szkolenia otwartego lub 5 000 zł za dzień szkoleniowy szkolenia zamkniętego. A walka o klienta firmowego na rynku trwa. Stąd firmy szkoleniowe poszerzają swój target o placówki szkolne. Nie znaczy to, że chcą szkolić źle. Często bazują na trenerach

kompetencji miękkich, często nie mają rozbudowanego systemu informacji edukacyjnej i nierzadko działają na zasadzie merytorycznych ofert konkurencji. Aby firma komercyjna była wiarygodna na rynku szkoleniowym, powinna mieć dobre portfolio, udokumentowaną działalność szkoleniową, możliwość wglądu do dokumentacji ewaluacyjnej, wiarygodną podstawę ofertową (poprzedzoną przeprowadzoną diagnozą potrzeb szkoleniowych) oraz ściśle współpracować z kuratoriami oświaty, wydziałami edukacji, placówkami oświatowymi. Dyrektor placówki oświatowej ma obecnie dylemat: za co, komu i ile zapłacić? Zaprzyjaźnionej niekomercyjnej jednostce, wydając za szkolenie 50 zł czy zaprosić do współpracy ośrodek komercyjny (niepubliczny), płacąc za szkolenie 1 500 zł? Za co się płaci? Dr Mariusz Mielcarek – dyrektor Regionalnego Ośrodka Doskonalenia Nauczycieli (RODN) – wymienia: „wysoki koszt szkolenia wynika przede wszystkim z wysokiego kosztu trenera – eksperta w danej dziedzinie. Dobry trener kosztuje, ale efekty jego pracy satysfakcjonują nauczycieli. RODN akurat gwarantuje wyselekcjonowaną kadrę dydaktyczną, osoby z bogatym doświadczeniem praktycznym, znające i branżę i problematykę współczesnej edukacji, często współpracujące bezpośrednio z Ministerstwem Edukacji Narodowej. Dodatkowe koszty, to utrzymanie sal szkoleniowych, wynagrodzenie pracowników, catering (szkolenia otwarte) oraz dobrej jakości materiały szkoleniowe, wykorzystywane przez uczestników do dalszego samokształcenia”.

wrzesień/październik 2012

119

szkoleniowy w Polsce Czy wyceniać też standard i jakość szkoleń? To już zależy od kupującego. Czy rzeczywiście warto szkolić w firmach komercyjnych? Może warto na to spojrzeć w kontekście efektywności szkoleń. Zapłacić za ich efektywność. „Wysoką jakość naszych szkoleń – nadmienia dyrektor RODN- potwierdzają bardzo wysokie wyniki ewaluacji, zajęcie II miejsca w ogólnopolskim rankingu firm szkoleniowych, członkowstwo w Polskiej Izbie Firm Szkoleniowych, spełnianie standardu Usługi Szkoleniowej Polskiej Izby Firm Szkoleniowych czy udział w programie ORE. Mamy to szczęście, że jako firma komercyjna mówimy i działamy wspólnym językiem z trendami i bieżącymi wyzwaniami polskiej oświaty, a swoją markę i pozycję na rynku budujemy kilkanaście lat. To nas motywuje do świadczenia usług na najwyższym poziomie”.

Regionalny Ośrodek Edukacji, w ramach którego funkcjonuje Regionalny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli (www.rodn.pl) istnieje na rynku od 12 lat, jest nowoczesną placówką edukacyjną. Standaryzacja szkoleń wynika z procedur wewnętrznych i zewnętrznych. RODN został zakwalifikowany, jako jedna z 50 placówek w kraju, do ogólnopolskiego programu realizowanego przez Ośrodek Rozwoju Edukacji w Warszawie pn. Nowa rola placówek doskonalenia i ma szansę zostać liderem w zakresie wprowadzania długofalowych form pomocy szkołom. Oferta RODN wynika z przeprowadzanej przez Ośrodek ogólnopolskiej diagnozy potrzeb szkoleniowych. RODN proponuje szkolenia zamknięte dla Rad Pedagogicznych, cykliczne seminaria (Menedżerska Środa, Nauczycielski Wtorek) oraz kursy kwalifikacyjne i doskonalące, w tym szkolenia dla SORE.

Więcej: www.rodn.pl

I Konferencja Metodyczna Szkoła XXI wieku Nauczycielu, Dyrektorze, nie bój się nowoczesnej technologii. Wykorzystaj ją w pracy. Nie wiesz jak? Przyjedź do Chełma na I Konferencję Metodyczną Szkoła XXI wieku. Temat przewodni spotkania to:

Edukacja: cyfrowa, mobilna, zdalna – czyli jaka? Przedsięwzięciu patronuje Tadeusz Sławecki, wiceminister edukacji, a organizatorem jest wydawca magazynu „EduFakty – Uczę Nowocześnie”. Miejsce: Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa, ul. Pocztowa 54, Chełm. Termin: 19 października 2012 r. Patronat: Ministerstwo Edukacji Narodowej, Tadeusz Sławecki, wiceminister edukacji. Organizator: Wydawca magazynu „EduFakty – Uczę Nowocześnie”. W programie m.in. panele dla nauczycieli, dyrektorów i samorządowców: • Od jednokomórkowców do cyfrowych opowieści • Mobilna edukacja – czyli jaka? • Treści do internetu lub szkolnej gazety - jak je przygotować • Budujemy innowacyjną szkołę • Szkoła w medialnym świecie • Cyfrowa szkoła a zagrożenia w cyberprzestrzeni

Szczegóły i formularz zgłoszeniowy na www.uczenowoczesnie.pl i www.edufakty.pl