ГАДААДЫН ЗЭЭЛ ТУСЛАМЖИЙГ ЗОХИЦУУЛАХ ТУХАЙ

ÌÎÍÃÎË ÓËÑÛÍ ÕÓÓËÜ ÃÀÄÀÀÄÛÍ ÇÝÝË, ÒÓÑËÀÌÆÈÉà ÇÎÕÈÖÓÓËÀÕ ÒÓÕÀÉ 2003 îíû 06 äóãààð ñàðûí 12-íû ºäºð Óëààíáààòàð õîò

ÍÝÃįÃÝÝÐ Á¯ËÝÃ

Íèéòëýã ¿íäýñëýë 1 ä¿ãýýð ç¿éë. Õóóëèéí çîðèëò 1.1.Ýíý õóóëèéí çîðèëò íü îëîí óëñûí áàéãóóëëàãà, õàíäèâëàã÷ îðíîîñ Ìîíãîë Óëñûí Çàñãèéí ãàçàð çýýë, òóñëàìæ /öààøèä “ãàäààäûí çýýë, òóñëàìæ” ãýõ/ àâàõ, ò¿¿íèéã àøèãëàõ, õýðýãæ¿¿ëýõ òºñºë áîëîâñðóóëàõ, áàòëàõ, çýýë, òóñëàìæèéí îðëîãûã òºâëºð¿¿ëýõ, á¿ðòãýõ, õÿíàëò òàâèõòàé õîëáîãäñîí õàðèëöààã çîõèöóóëàõàä îðøèíî.

2 äóãààð ç¿éë. Ãàäààäûí çýýë, òóñëàìæèéã çîõèöóóëàõ õóóëü òîãòîîìæ 2.1.Ãàäààäûí çýýë, òóñëàìæèéã çîõèöóóëàõ õóóëü òîãòîîìæ íü Îëîí óëñûí ãýðýýíèé òóõàé õóóëü 1 , Ìîíãîë Óëñûí íýãäñýí òºñâèéí òóõàé õóóëü 2 , ýíý õóóëü áîëîí òýäãýýðòýé íèéö¿¿ëýí ãàðãàñàí õóóëü òîãòîîìæèéí áóñàä àêòààñ á¿ðäýíý.

2.2. Ìîíãîë Óëñûí îëîí óëñûí ãýðýýíä ýíý õóóëüä çààñíààñ ººðººð çààñàí áîë îëîí óëñûí ãýðýýíèé çààëòûã äàãàæ ìºðäºíº.

3 äóãààð ç¿éë. Õóóëèéí íýð òîìú¸îíû òîäîðõîéëîëò 3.1. Ýíý õóóëüä õýðýãëýñýí äàðààõü íýð òîìú¸îã äîð äóðäñàí óòãààð îéëãîíî: 3.1.1. “ãàäààäûí çýýë ” ãýæ îëîí óëñûí áàéãóóëëàãà, õàíäèâëàã÷ îðíîîñ Çàñãèéí ãàçðûí øóãàìààð Ìîíãîë Óëñàä îëãîæ áàéãàà, ýðãýí òºëºãäºõ íºõöºëòýé õºðºíãèéí ýõ ¿¿ñâýðèéã; 3.1.2.”ãàäààäûí òóñëàìæ” ãýæ îëîí óëñûí áàéãóóëëàãà, õàíäèâëàã÷ îðíîîñ Çàñãèéí ãàçðûí øóãàìààð ýðãýí òºëºãäºõ íºõöºëã¿é, õ¿ì¿¿íëýãèéí áîëîí áóöàëòã¿é, òåõíèê òóñëàëöààíû õýëáýðýýð Ìîíãîë Óëñàä îëãîæ áóé õºðºíãèéí ýõ ¿¿ñâýðèéã ; 3.1.3.”îëîí óëñûí áàéãóóëëàãà ” ãýæ Îëîí óëñûí ãýðýýíèé òóõàé õóóëèéí 3 äóãààð ç¿éëèéí 5 äàõü õýñýãò çààñíûã; 3.1.4. “õàíäèâëàã÷ îðîí ” ãýæ Ìîíãîë Óëñàä çýýë, òóñëàìæ îëãîæ áóé ãàäààä óëñûã; 3.1.5. “òºñºë õýðýãæ¿¿ëýã÷ ” ãýæ ãàäààäûí çýýë, òóñëàìæèéí õºðºí㺺ð ñàíõ¿¿æèõ òºñëèéã ãýðýýíèé ¿íäñýí äýýð õýðýãæ¿¿ëýõýýð Çàñãèéí ãàçðààñ ýðõ àâñàí áàéãóóëëàãûã; 3.1.6. “òºñºë ã¿éöýòãýã÷” ãýæ ãàäààäûí çýýë, òóñëàìæèéí õºðºí㺺ð ñàíõ¿¿æèõ òîäîðõîé òºñëèéã õýðýãæ¿¿ëýõýýð ñîíãîí øàëãàðóóëàëòààð øàëãàðñàí àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãûã.

4 ä¿ãýýð ç¿éë. Ãàäààäûí çýýë, òóñëàìæèä òàâèõ øààðäëàãà 4.1. Ãàäààäûí çýýë, òóñëàìæèä äàðààõü øààðäëàãà òàâèíà: 4.1.1. äóíä õóãàöààíû õºãæëèéí ñòðàòåãè, õýòèéí ÷èãëýë, óëñûí òºñºâ, õºðºí㺠îðóóëàëòûí òºëºâëºãººòýé óÿëäñàí áàéõ; 4.1.2. îëîí óëñûí áàéãóóëëàãà, õàíäèâëàã÷ îðîíòîé ãýðýý, õýëýëöýýð õèéõýä óëñ îðíû íèéòëýã àøèã ñîíèðõëûã õàðãàëçàõ; 4.1.3. çýýë õºíãºëºëòòýé íºõöºëòýé áàéõ; 4.1.4.çºâëºõ ¿éë÷èëãýýíèé íèéò çàðäàë áàãà áàéõ; 4.1.5.ãàäààäûí çýýë, òóñëàìæààð õýðýãæ¿¿ëýõ òºñëèéí òåõíèê, ýäèéí çàñãèéí ¿ç¿¿ëýëòýä ¿éëäâýðëýëèéí áîëîí çàñâàð ¿éë÷èëãýýíèé ºðòºã, õóóëü òîãòîîìæèéí äàãóó òåõíèê òåõíîëîãè, ýäèéí çàñàã, íèéãìèéí áîëîí áàéãàëü îð÷íû øààðäëàãà, çýýëèéí ¿ð ºãººæèéã òîîöîæ òóñãàñàí áàéõ; 4.1.6.òºñëèéí çýýëèéí õóâüä äîòîîäîîñ ãàðãàõ ñàíõ¿¿æèëòèéí ä¿íä äîòîîäûí òàòâàð, õóðààìæèéí õºíãºëºëò, ÷ºëººëºëò, ãýðýýíä çààñàí áîë äîòîîäîîñ íèéë¿¿ëýõ á¿òýýãäýõ¿¿í, àæèë, ¿éë÷èëãýýíèé ¿íý, õºëñèéã îðóóëàí òîîöîõ.

ÕΨÐÄÓÃÀÀÐ Á¯ËÝÃ

Ãàäààäûí çýýëýýð õýðýãæ¿¿ëýõ òºñºë áîëîâñðóóëàõ, ñîíãîõ, ãýðýý, õýëýëöýýð õèéõ

1

Îëîí óëñûí ãýðýýíèé òóõàé õóóëü - “Òºðèéí ìýäýýëýë” ýìõòãýëèéí 1994 îíû 3 äóãààðò íèéòëýãäñýí. Ìîíãîë Óëñûí íýãäñýí òºñâèéí òóõàé õóóëü –“Òºðèéí ìýäýýëýë” ýìõòãýëèéí 2002 îíû 44 ä¿ãýýðò íèéòëýãäñýí.

2

5 äóãààð ç¿éë. Ãàäààäûí çýýëýýð õýðýãæ¿¿ëýõ òºñºë áîëîâñðóóëàõ, ò¿¿íèé ã¿éöýòãýã÷èéã ñîíãîõ 5.1.Ãàäààäûí çýýëèéí òàëààðõè áîäëîãî, äóíä õóãàöààíû õºãæëèéí ñòðàòåãè, õýòèéí ÷èãëýëä íèéö¿¿ëýí òóõàéí ñàëáàð, îðîí íóòãèéí õýìæýýíä ãàäààäûí çýýëýýð õýðýãæ¿¿ëýõ òºñëèéã áîëîâñðóóëàõ, òºñëèéí òåõíèê, ýäèéí çàñãèéí ¿ç¿¿ëýëòèéã òóõàéí ñàëáàðûí ÿàì õàðèóöàí áîëîâñðóóëæ, ãàäààäûí çýýë, òóñëàìæèéí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áàéãóóëëàãàä èð¿¿ëíý.

5.2.Òºñºë áîëîâñðóóëàõ, ò¿¿íèé ã¿éöýòãýã÷èéã ñîíãîõ ¿éë àæèëëàãààã ÿâóóëàõàä Òºðèéí áîëîí îðîí íóòãèéí ºì÷èéí õºðºí㺺ð õóäàëäàí àâàõ áàðàà, àæèë, ¿éë÷èëãýýíèé ã¿éöýòãýã÷ ñîíãîõ æóðìûí òóõàé õóóëü 3 , õýðýâ òàëóóä òîõèðîëöñîí áîë çýýë, òóñëàìæ îëãîæ áóé òàëûí òîãòîîñîí æóðìûã áàðèìòàëíà.

5.3.Ãàäààäûí çýýë, òóñëàìæèéí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áàéãóóëëàãà íü òºðèéí çàõèðãààíû áóñàä òºâ áàéãóóëëàãààñ èð¿¿ëñýí òºñëèéã õÿíàæ, äóíä õóãàöààíû õºãæëèéí ñòðàòåãè, õýòèéí ÷èãëýë, óëñûí òºñºâ, õºðºí㺠îðóóëàëòûí òºëºâëºãºº, à÷ õîëáîãäîë, íèéãýì ýäèéí çàñãèéí ¿ð àøèã, õàìòðàí àæèëëàã÷ òàëûí áîäëîãî, æóðàìòàé óÿëäóóëàí Çàñãèéí ãàçàðò îðóóëæ øèéäâýðë¿¿ëíý.

5.4.Çàñãèéí ãàçàð îëîí óëñûí áàéãóóëëàãà, õàíäèâëàã÷ îðîíä ñàíàë áîëãîõ òºñëèéã íèéãýì, ýäèéí çàñãèéí ¿ð àøèã, òºñºë õýðýãæ¿¿ëýõ õóãàöààã õÿíàí õýëýëöýæ, äàðààõü øèéäâýðèéí àëü íýãèéã ãàðãàíà.

5.4.1.òºñëèéã äýìæèæ, îëîí óëñûí áàéãóóëëàãà, õàíäèâëàã÷ îðîíä ñàíàë áîëãîõ; 5.4.2.øààðäëàãàã¿é ãýæ ¿çñýí òºñëèéã õîëáîãäîõ òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áàéãóóëëàãàä ¿íäýñëýë á¿õèé òàéëáàðûí õàìò áóöààõ.

6 äóãààð ç¿éë. Ãàäààäûí çýýë, òóñëàìæ àâàõ, ãýðýý, õýëýëöýýð õèéõ 6.1.Îëîí óëñûí áàéãóóëëàãà, õàíäèâëàã÷ îðîí çýýë îëãîõ, òóñëàìæ ¿ç¿¿ëýõýý àëáàí ¸ñîîð èëýðõèéëñýí íºõöºëä òóõàéí ãýðýý, õýëýëöýýðèéã áàéãóóëíà.

6.2.Ãàäààäûí çýýë, òóñëàìæèéí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áàéãóóëëàãà îëîí óëñûí áàéãóóëëàãà, õàíäèâëàã÷ îðîí, òýäãýýðèéí ýðõ á¿õèé áàéãóóëëàãàòàé õýëýëöýý õèéõäýý õîëáîãäîõ ñàëáàðûí ÿàì, àãåíòëàã áîëîí ìýðãýæëèéí áóñàä áàéãóóëëàãûí òºëººëëèéã îðîëöóóëíà.

6.3.Ãýðýý, õýëýëöýýðèéí òºñëèéã õýëýëöýã÷ òàëóóä õàðèëöàí çºâøèëöºæ ¿çýãëýíý.

6.4.Çàñãèéí ãàçðààñ òóñãàéëàí ýðõ îëãîñíîîñ áóñàä òîõèîëäîëä ãàäààäûí çýýë, òóñëàìæèéã àâàõ ãýðýý, õýëýëöýýðò ãàäààäûí çýýë, òóñëàìæèéí àñóóäàë ýðõýëñýí Çàñãèéí ãàçðûí ãèø¿¿í Ìîíãîë Óëñûí Çàñãèéí ãàçðûã òºëººëæ ãàðûí ¿ñýã çóðíà.

ÃÓÐÀÂÄÓÃÀÀÐ Á¯ËÝÃ

Ãàäààäûí çýýëèéã õ¿ëýýí àâàõ 7 äóãààð ç¿éë. Ãàäààäûí çýýëèéã õ¿ëýýí àâàõ, àøèãëàõ 7.1.Ãàäààäûí çýýëèéí õºðºíãèéã ãàäààäûí çýýë, òóñëàìæèéí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áàéãóóëëàãà õîëáîãäîõ ÿàì, àãåíòëàãòàé õàìòðàí õ¿ëýýí àâíà.

7.2.Îëîí óëñûí áàéãóóëëàãà, õàíäèâëàã÷ îðíîîñ ìºíãºí õýëáýðýýð îëãîñîí ãàäààäûí çýýëèéí õºðºíãèéã çýýëèéí ãýðýý, õýëýëöýýðò ººðººð çààãààã¿é áîë Ìîíãîëáàíêèí äàõü òºðèéí ñàíãèéí äàíñàíä òºâëºð¿¿ëíý.

7.3. Áàðàà, á¿òýýãäýõ¿¿íèé õýëáýðýýð îëãîæ áóé ãàäààäûí çýýëèéí õºðºíãèéã Ìîíãîë Óëñûí íóòàã äýâñãýðò îðæ èðýõ òóõàé á¿ð òºðºë, òîî õýìæýý, ¿íý, ÷àíàðûã õÿíàí á¿ðòãýæ, òºñºë õýðýãæ¿¿ëýã÷ ãàäààäûí çýýë, òóñëàìæèéí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áàéãóóëëàãàòàé õàìòðàí õ¿ëýýí àâíà.

7.4. Ýíý ç¿éëèéí 7.3-ò çààñàí á¿ðòãýëèéí æóðìûã ãàäààäûí çýýë, òóñëàìæèéí àñóóäàë ýðõýëñýí Çàñãèéí ãàçðûí ãèø¿¿í áàòàëíà.

8 äóãààð ç¿éë. Ãàäààäûí çýýëèéã äàìæóóëàí çýýëä¿¿ëýõ 8.1. Çýýëèéã ýðã¿¿ëýí òºëºõ äîòîîä ýõ ¿¿ñâýðèéã á¿ðä¿¿ëýõ çîðèëãîîð çýýëèéí õºðºíãèéã òºñºë õýðýãæ¿¿ëýã÷èä ãýðýýíèé ¿íäñýí äýýð äàìæóóëàí çýýëä¿¿ëíý.

8.2. Ãàäààäûí çýýëèéí õºðºíãèéã äîòîîäîä äàìæóóëàí çýýëä¿¿ëýõ æóðàì, ãýðýýíèé ìàÿãòûã Çàñãèéí ãàçàð áàòàëíà.

9 ä¿ãýýð ç¿éë. Òºñëèéí õýðýãæèëòýä õÿíàëò òàâèõ 9.1. Ãàäààäûí çýýë, òóñëàìæèéí õºðºíãèéã õ¿ëýýí àâàõ, àøèãëàõ, òàéëàãíàõ ¿å øàòàíä òàâèõ åðºíõèé õÿíàëòûã ãàäààäûí çýýë, òóñëàìæèéí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áàéãóóëëàãà, ºäºð òóòìûí õÿíàëòûã õîëáîãäîõ ñàëáàðûí ÿàì òóñ òóñ òàâèíà.

9.2. Òºñºë ã¿éöýòãýã÷ íü òºñëèéí õýðýãæèëòèéí òàéëàíã óëèðàë, æèëýýð ãàðãàæ, àóäèò õèéëãýí òºñºë õýðýãæ¿¿ëýã÷èä èð¿¿ëíý. Òºñºë õýðýãæ¿¿ëýã÷ íü òàéëàíã ýðõýëñýí Çàñãèéí ãàçðûí ãèø¿¿íýýð õÿíóóëæ çýýë, òóñëàìæèéí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áàéãóóëëàãàä èð¿¿ëíý.

3

Òºðèéí áîëîí îðîí íóòãèéí ºì÷èéí õºðºí㺺ð õóäàëäàí àâàõ áàðàà, àæèë ¿éë÷èëãýýíèé ã¿éöýòãýã÷ ñîíãîõ æóðìûí òóõàé õóóëü – “Òºðèéí ìýäýýëýë” ýìõòãýëèéí 2000 îíû 17 äóãààðò íèéòëýãäñýí.

2

9.3. Òºñëèéí õýðýãæèëòèéí òàéëàí ãàðãàõ æóðàì, õóãàöààã ãàäààäûí çýýë, òóñëàìæèéí àñóóäàë ýðõýëñýí Çàñãèéí ãàçðûí ãèø¿¿í áàòàëíà.

ĪЪÂįÃÝÝÐ Á¯ËÝÃ

Ãàäààäûí çýýë, òóñëàìæèéí òàëààðõ òºðèéí áàéãóóëëàãûí ýðõ

10 äóãààð ç¿éë. Óëñûí Èõ Õóðëûí á¿ðýí ýðõ 10.1. Óëñûí Èõ Õóðàë ãàäààäûí çýýë, òóñëàìæèéí àñóóäëààð äàðààõü á¿ðýí ýðõèéã õýðýãæ¿¿ëíý: 10.1.1. ãàäààäûí çýýë, òóñëàìæèéí òàëààð òºðººñ áàðèìòëàõ áîäëîãûã òîäîðõîéëîõ; 10.1.2. Çàñãèéí ãàçðààñ îëîí óëñûí áàéãóóëëàãà, õàíäèâëàã÷ îðîíòîé áàéãóóëñàí çýýëèéí ãýðýý, õýëýëöýýðèéã çºâøèëöºõ, ñî¸ðõîí áàòëàõ; 10.1.3. ãàäààäûí çýýë, òóñëàìæààð õýðýãæ¿¿ëæ áóé Çàñãèéí ãàçðûí õºòºëáºð, òºñºë, àðãà õýìæýýíèé õýðýãæèëò, ã¿éöýòãýëèéí òàéëàíã õýëýëöýõ; 10.1.4. ãàäààäûí çýýë, òóñëàìæèéí õºðºí㺺ð õýðýãæ¿¿ëæ áàéãàà òºñºë, àðãà õýìæýýíèé õýðýãæèëòèéã õÿíàí øàëãàõ; 10.1.5. õºòºëáºð, òºñºë, àðãà õýìæýýíä øààðäàãäàõ õºðºíãèéí äîòîîä ýõ ¿¿ñâýðèéã áàòëàõ; 10.1.6. õóóëüä çààñàí áóñàä á¿ðýí ýðõ.

11 ä¿ãýýð ç¿éë. Çàñãèéí ãàçðûí á¿ðýí ýðõ 11.1. Çàñãèéí ãàçàð ãàäààäûí çýýë, òóñëàìæèéí òàëààð äàðààõü á¿ðýí ýðõèéã õýðýãæ¿¿ëíý: 11.1.1. òºðèéí áîäëîãîä íèéö¿¿ëýí ãàäààäûí çýýë, òóñëàìæèéã àâ÷ õýðýãæ¿¿ëýõ äóíä õóãàöààíû õºòºëáºð áîëîâñðóóëæ áàòëàõ; 11.1.2.ãàäààäûí çýýë, òóñëàìæààð õýðýãæ¿¿ëýõ òºñëèéã õýëýëöýí øèéäâýðëýõ, îëîí óëñûí áàéãóóëëàãà, õàíäèâëàã÷ îðîíä ñàíàë áîëãîõ; 11.1.3.òºñëèéí õýðýãæèëò, ã¿éöýòãýëèéí òàéëàí, ìýäýýã ñîíñîõ; 11.1.4.òºñºë õýðýãæ¿¿ëýã÷, ã¿éöýòãýã÷èéí ãàäààäûí çýýë, òóñëàìæòàé õîëáîãäñîí ¿éë àæèëëàãàà áîëîí çýýë, òóñëàìæèéí õºðºíãèéí àøèãëàëòûã õÿíàí øàëãàæ, øààðäëàãàòàé àðãà õýìæýý àâàõ; 11.1.5.ãàäààäûí çýýë, òóñëàìæèéí õºðºíãèéã çàõèðàí çàðöóóëàõ; 11.1.6.òºñºë õýðýãæ¿¿ëýã÷èéã òîãòîîõ; 11.1.7.õóóëüä çààñàí áóñàä á¿ðýí ýðõ.

12 äóãààð ç¿éë. Ãàäààäûí çýýë, òóñëàìæèéí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áàéãóóëëàãûí á¿ðýí ýðõ 12.1. Ãàäààäûí çýýë, òóñëàìæèéí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áàéãóóëëàãà äàðààõü á¿ðýí ýðõèéã õýðýãæ¿¿ëíý: 12.1.1. ãàäààäûí çýýë, òóñëàìæèéí õºðºí㺺ð õýðýãæ¿¿ëýõ õºòºëáºð, òºñºë, àðãà õýìæýýíèé ¿íäýñëýë, òîîöîî, ñóäàëãààíä òåõíèê, ýäèéí çàñãèéí òîîöîî, ä¿í øèíæèëãýý õèéõ; 12.1.2. õºòºëáºð, òºñºë, àðãà õýìæýýíä øààðäàãäàõ õºðºíãèéí äîòîîä ýõ ¿¿ñâýðèéí õýìæýýã æèë á¿ðèéí óëñûí òºñºâò òóñãóóëàõ, òàòâàð, õóðààìæààñ ÷ºëººëºõ, õºíãºëºëò ¿ç¿¿ëýõ ñàíàë áîëîâñðóóëàõ; 12.1.3. ýäèéí çàñàã, íèéãìèéã õºãæ¿¿ëýõ ¿íäñýí ÷èãëýëòýé óÿëäóóëàí çýýë àâàõ ñàíàë áîëîâñðóóëæ, òóõàéí æèëä øààðäàãäàõ çýýëèéí õýðýãöýýã òîäîðõîéëæ Çàñãèéí ãàçàðò îðóóëàõ; 12.1.4. òºñºë õýðýãæ¿¿ëýã÷òýé ýðãýí òºëºãäºõ íºõöºëòºé㺺ð äàìæóóëàí çýýëä¿¿ëýõ ãýðýý áàéãóóëàõ; 12.1.5. Ìîíãîëáàíêèíä çýýëèéí òºëáºð, ãàäààäûí òóñëàìæèéí áàðààíû áîðëóóëàëòûí îðëîãûí äàíñ íýýõ, îðëîãî òºâëºð¿¿ëýõ, ýðãýëòèéí ñàí áàéãóóëàõ, òºëáºð, òîîöîî õèéõ; 12.1.6. çýýëèéí òºëáºðèéí õóâààðèéã õºòºëáºð, òºñºë, àðãà õýìæýý òóñ á¿ðýýð ãàðãàæ, óëñûí òºñºâò ó÷ðóóëæ áîëîõ äàðàìò, íºëººëëèéã òîîöîõ, ãàäààäûí çýýë, òóñëàìæ áîëîí ãàäààä çýýëèéí ºðèéí íýãäñýí á¿ðòãýë õºòëºõ; 12.1.7. ãàäààäûí çýýë, òóñëàìæèéí òàëààð øààðäëàãàòàé áàðèìò áè÷èã, ìàòåðèàëûã õîëáîãäîõ ýòãýýäýýñ ãàðãóóëàí àâàõ, ýíý òàëààð æóðàì, çààâàð áàòëàõ; 12.1.8. õî¸ð áîëîí îëîí òàëò õàìòûí àæèëëàãààíû õ¿ðýýíä õýðýãæ¿¿ëæ áàéãàà òºñºë, àðãà õýìæýýíèé ãýðýýíèé ¿¿ðãèéí áèåëýëòýä õÿíàëò òàâèõ, ãýðýýíèé ¿¿ðãèéí áèåëýëòèéã õàíãóóëàõ òàëààð øààðäëàãàòàé àðãà õýìæýý àâàõ; 12.1.9. ãàäààäûí çýýë, òóñëàìæ àâàõ ñàíõ¿¿, õºðºíãèéí øèíý ýõ ¿¿ñâýð ýðýëõèéëýõ, õàíäèâëàã÷ îðíóóäûí ýãíýýã ºðãºæ¿¿ëýõ ÷èãëýëýýð ÿðèà, õýëýëöýý õèéõ, óóëçàëò çîõèîí áàéãóóëàõ; 12.1.10. ãàäààäûí çýýë, òóñëàìæ, ýäèéí çàñãèéí õàìòûí àæèëëàãààíû ñòðàòåãè, õºòºëáºðèéã õýðýãæ¿¿ëýõ ¿éë àæèëëàãààíû õ¿ðýýíä øààðäëàãàòàé á¿òýö çîõèîí áàéãóóëàëò áèé áîëãîõ, ººð÷ëºëò õèéõ, ãàäààä óëñ, îëîí óëñûí áàéãóóëëàãàä ýäèéí çàñãèéí õàìòûí àæèëëàãàà, çýýë, òóñëàìæèéí àñóóäëûã õàðèóöñàí òºëººëºã÷ òîìèëîí àæèëëóóëàõ àñóóäëààð ñàíàë áîëîâñðóóëæ, øèéäâýðë¿¿ëýõ.

13 äóãààð ç¿éë. Ãàäààä õýðãèéí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áàéãóóëëàãûí á¿ðýí ýðõ 13.1. Ãàäààä õýðãèéí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áàéãóóëëàãà íü ãàäààäûí çýýë, òóñëàìæèéí òàëààð äàðààõü á¿ðýí ýðõèéã õýðýãæ¿¿ëíý: 3

13.1.1. Ìîíãîë Óëñûí Çàñãèéí ãàçðûí íýðèéí ºìíººñ îëîí óëñûí áàéãóóóëëàãà, õàíäèâëàã÷ îðîíä çýýë, òóñëàìæ àâàõ õ¿ñýëòèéã àëáàí ¸ñîîð òàâèõ, íîîò áè÷èã ñîëèëöîõ; 13.1.2. îëîí óëñûí áàéãóóëëàãà, õàíäèâëàã÷ îðíû ãàäààäûí çýýë, òóñëàìæèéí áîäëîãî, ÷èãëýëèéí òàëààð ñóäàëãàà õèéæ, áóñàä áàéãóóëëàãà, àëáàí òóøààëòíûã ìýäýý, ìýäýýëëýýð õàíãàõ.

14 ä¿ãýýð ç¿éë. ßàì, àãåíòëàãèéí á¿ðýí ýðõ 14.1. ßàì, àãåíòëàã íü ãàäààäûí çýýë, òóñëàìæèéí òàëààð äàðààõü á¿ðýí ýðõèéã õýðýãæ¿¿ëíý: 14.1.1. ýíý õóóëèéí 5.1.-ä çààñàí òºñºë áîëîâñðóóëàõ, ñàíàë õ¿ñýëò ãàðãàõ, õîëáîãäîõ ìýäýý, ìýäýýëëýýð ñîíèðõîã÷ òàëóóäûã õàíãàõ; 14.1.2. çýýë, òóñëàìæèéí ãýðýý, õýëýëöýýð áàéãóóëàõàä îðîëöîõ, øààðäëàãàòàé ìýäýý, òàéëàí ãàðãàõ; 14.1.3. ººðèéí õàðèóöñàí õºòºëáºð, òºñºë, àðãà õýìæýýíèé õýðýãæèëòèéã õàíãóóëæ äîòîîä õÿíàëò òàâèõ; 14.1.4. çýýë, òóñëàìæààð íèéë¿¿ëñýí ýä õºðºíãèéã íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëä òóñãóóëàõ; 14.1.5. òóñëàìæèéí áàðàà, á¿òýýãäýõ¿¿íèéã õóäàëäàí áîðëóóëàõ, áîðëóóëàëòûí îðëîãî, çýýëèéí òºëáºðèéã ýíý õóóëèéí 12.1.5.-ä çààñàí äàíñàíä òºâëºð¿¿ëýõ.

15 äóãààð ç¿éë. Àéìàã, íèéñëýëèéí Çàñàã äàðãûí á¿ðýí ýðõ 15.1. Àéìàã, íèéñëýëèéí Çàñàã äàðãà íü ãàäààäûí çýýë, òóñëàìæèéí òàëààð äàðààõü á¿ðýí ýðõèéã õýðýãæ¿¿ëíý: 15.1.1. îðîí íóòãèéí õýìæýýíä õýðýãæ¿¿ëýõ òºñëèéã áîëîâñðóóëæ õîëáîãäîõ òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áàéãóóëëàãààð äàìæóóëàí Çàñãèéí ãàçàðò îðóóëàõ; 15.1.2. ãàäààäûí çýýë, òóñëàìæààð õýðýãæ¿¿ëýõ òºñëèéí õýðýãæèëòèéã õàíãàõ àæëûí çîõèîí áàéãóóëàõ, òºñºë õýðýãæ¿¿ëýã÷, ã¿éöýòãýã÷èéí ¿éë àæèëëàãààíä õÿíàëò òàâèõ; 15.1.3. õóóëüä çààñàí áóñàä á¿ðýí ýðõ.

ÒÀÂÄÓÃÀÀÐ Á¯ËÝÃ

Ãàäààäûí çýýë, òóñëàìæèéí òºëáºð, òîîöîî 16 äóãààð ç¿éë. Ãàäààäûí çýýëèéí õºðºíãèéí äîòîîä ýõ ¿¿ñâýðèéã á¿ðä¿¿ëýõ, çýýëèéí ºðèéã òºëºõ 16.1. Ãàäààäûí çýýë, òóñëàìæèéí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áàéãóóëëàãà ãàäààäûí çýýëèéí õºðºíãèéí äîòîîä ýõ ¿¿ñâýðèéã Ìîíãîëáàíêèíä íýýñýí äàíñàíä òºâëºð¿¿ëíý.

16.2. Äàíñ äàõü õºðºíãèéã Çàñãèéí ãàçðûí ýðõ îëãîñíîîð ãàäààäûí çýýë, òóñëàìæèéí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áàéãóóëëàãà çàõèðàí çàðöóóëíà.

16.3. Õóóëü áóþó ãýðýýíä ººðººð çààãààã¿é áîë ãàäààäûí çýýëèéã ýðã¿¿ëæ òºëºõ ¿éë àæèëëàãààã ãàäààäûí çýýë, òóñëàìæèéí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áàéãóóëëàãà õàðèóöàí ã¿éöýòãýíý.

16.4. Ãàäààäûí çýýë, òóñëàìæèéí õºðºí㺺ð íèéë¿¿ëýãäýõ áàðààíä àëáàí òàòâàð íîãäóóëàõòàé õîëáîãäñîí õàðèëöààã òóõàéí òºðëèéí òàòâàðûí õóóëü òîãòîîìæîîð çîõèöóóëíà.

17 äóãààð ç¿éë. Ãàäààäûí çýýëèéí îðëîãûí äàíñíààñ ã¿éëãýý õèéõ 17.1. Ãàäààäûí çýýëèéí îðëîãûí äàíñíû ã¿éëãýýã ãàäààäûí çýýë, òóñëàìæèéí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áàéãóóëëàãûí çºâøººðñíººð Ìîíãîëáàíê ã¿éöýòãýíý.

ÇÓÐÃÀÄÓÃÀÀÐ Á¯ËÝÃ

Ãàäààäûí òóñëàìæèéí çîõèöóóëàëò 18 äóãààð ç¿éë. Ãàäààäûí òóñëàìæèéã õ¿ëýýí àâàõ, àøèãëàõ 18.1.Ãàäààäûí òóñëàìæèéí õºðºíãèéã ãàäààäûí çýýë, òóñëàìæèéí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áàéãóóëëàãà õîëáîãäîõ ÿàì, àãåíòëàãòàé õàìòðàí õ¿ëýýí àâíà.

18.2. Áàðàà, á¿òýýãäýõ¿¿íèé õýëáýðýýð îëãîæ áóé ãàäààäûí òóñëàìæèéí õºðºíãèéã Ìîíãîë Óëñûí íóòàã äýâñãýðò îðæ èðýõ òóõàé á¿ð òºðºë, òîî õýìæýý, ¿íý, ÷àíàðûã õÿíàí á¿ðòãýæ, òºñºë õýðýãæ¿¿ëýã÷ ãàäààäûí çýýë, òóñëàìæèéí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áàéãóóëëàãàòàé õàìòðàí õ¿ëýýí àâíà.

18.3. Áóöàëòã¿é òóñëàìæèéí áàðààã áîðëóóëæ õóðèìòëóóëñàí îðëîãûã Çàñãèéí ãàçàð õîîðîíäûí ãýðýý, õýëýëöýýðèéí äàãóó çàðöóóëíà.

18.4. Ýíý ç¿éëèéí 18.2-ò çààñàí á¿ðòãýëèéí æóðìûã ãàäààäûí çýýë, òóñëàìæèéí àñóóäàë ýðõýëñýí Çàñãèéí ãàçðûí ãèø¿¿í áàòàëíà.

19 ä¿ãýýð ç¿éë. Ãàäààäûí òóñëàìæèéí õºðºíãèéã øèëæ¿¿ëýõ 4

19.1.Õ¿ì¿¿íëýãèéí áîëîí áóöàëòã¿é òóñëàìæèéí õºðºíãèéã ò¿¿íèéã õ¿ëýýí àâàõààð øàëãàðñàí òºñºë ã¿éöýòãýã÷èä ãýðýýíèé ¿íäñýí äýýð øèëæ¿¿ëýõ áºãººä ãýðýýã ãàäààäûí çýýë, òóñëàìæèéí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áàéãóóëëàãà áàéãóóëíà.

19.2.Ãýðýýíä òóñëàìæèéí õºðºíãèéí õàäãàëàëò, õàìãààëàëò, àøèãëàëò, çàðöóóëàëòûã òàéëàãíàõ æóðìûã òóñãàíà.

19.3.Òåõíèê òóñëàëöààíû õýëáýðýýð îëãîæ áóé òóñëàìæèéí õºðºíãèéã òºñºë õýðýãæ¿¿ëýã÷èä øèëæ¿¿ëýõýä ýíý ç¿éëèéí 19.1, 19.2 äàõü õýñýã íýãýí àäèë õàìààðíà.

20 äóãààð ç¿éë. Òóñëàìæèéí îðëîãûí ñàí á¿ðä¿¿ëýõ 20.1.Ãàäààäûí áóöàëòã¿é òóñëàìæèéã õ¿ëýýí àâàã÷ áàéãóóëëàãà íü òóñëàìæèéí áàðàà, á¿òýýãäýõ¿¿íèéã äîòîîäûí çàõ çýýëèéí òóõàéí ¿åèéí ¿íý õàíøààð õóäàëäàí áîðëóóëàõ, áîðëóóëàëòûí îðëîãûã ýíý õóóëèéí 12.1.5-ä çààñàí äàíñàíä òºâëºð¿¿ëýí õîëáîãäîõ áàðèìò áè÷ãèéã ãàäààäûí çýýë, òóñëàìæèéí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áàéãóóëëàãàä àæëûí 3 õîíîãèéí äîòîð èð¿¿ëíý.

20.2.Ãàäààäûí çýýë, òóñëàìæèéí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áàéãóóëëàãà íü òóñëàìæ ¿ç¿¿ëæ áóé õàíäèâëàã÷ îðîí òóñ á¿ð äýýð òóñãàé äàíñûã Ìîíãîëáàíêèíä íýýæ áîëíî.

21 ä¿ãýýð ç¿éë. Ãàäààäûí òóñëàìæèéí áàðààíû îðëîãûí äàíñíààñ ã¿éëãýý õèéõ 21.1. Ãàäààäûí òóñëàìæèéí áàðààíû îðëîãûí äàíñíû ã¿éëãýýã ãàäààäûí çýýë, òóñëàìæèéí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áàéãóóëëàãûí çºâøººðñíººð Ìîíãîëáàíê õèéæ ã¿éöýòãýíý.

ÄÎËÄÓÃÀÀÐ Á¯ËÝÃ

Áóñàä ç¿éë 22 äóãààð ç¿éë. Ãàäààäûí çýýë, òóñëàìæèéí íýãäñýí á¿ðòãýë, ìýäýýëëèéí ñàí 22.1. Ãàäààäûí çýýë, òóñëàìæèéí á¿ðòãýë, ìýäýýëëèéí ñàí íü äàðààõü ìýäýýëëýýñ á¿ðäýíý: 22.1.1. ãàäààäûí çýýëèéí õºðºí㺺ð õýðýãæ¿¿ëæ áàéãàà òºñºë; 22.1.2. ãàäààäûí òóñëàìæèéí õºðºí㺺ð õýðýãæ¿¿ëæ áàéãàà òºñºë, àðãà õýìæýý; 22.1.3. ãàäààä ºð.

2.

22. Á¿ðòãýë, ìýäýýëëèéí ñàíã ãàäààäûí çýýë, òóñëàìæèéí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áàéãóóëëàãà õºòºëíº.

22.3.Ãàäààäûí çýýë, òóñëàìæèéí á¿ðòãýë, ìýäýýëëèéí ñàí áàéãóóëàõ, àøèãëàõ æóðìûã ãàäààäûí çýýë, òóñëàìæèéí àñóóäàë ýðõýëñýí Çàñãèéí ãàçðûí ãèø¿¿í áàòàëíà.

23 äóãààð ç¿éë. Ãàäààäûí çýýë, òóñëàìæèéí õºðºí㺺ð õýðýãæ¿¿ëæ áàéãàà òºñºë, àðãà õýìæýýíä ¿íýëãýý ºãºõ 23.1.ßàì òºñºë õýðýãæ¿¿ëýã÷ áàéãóóëëàãàòàé õàìòðàí òóõàéí ñàëáàðò õýðýãæèæ áàéãàà òºñºë, àðãà õýìæýýíèé õýðýãæèëòèéí ÿâö, ¿ð ä¿íä õàãàñ æèë òóòàìä õÿíàëò, øèíæèëãýý õèéõ áºãººä øààðäëàãàòàé áîë õîëáîãäîõ õÿíàëòûí áàéãóóëëàãà, àëáàí òóøààëòíûã òàòàí îðîëöóóëæ áîëíî.

23.2.Òóõàéí æèë õýðýãæñýí òºñºë, àðãà õýìæýýíèé ¿ð ä¿íä ºãºõ ýöñèéí ¿íýëãýýã ýíý ç¿éëèéí 23.1-ä çààñàí õÿíàëò, øèíæèëãýýã ¿íäýñëýí ãàäààäûí çýýë, òóñëàìæèéí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áàéãóóëëàãà îëîí óëñûí áàéãóóëëàãà, õàíäèâëàã÷ îðîíòîé õàìòðàí õèéæ áàòàëãààæóóëíà.

24 ä¿ãýýð ç¿éë. Ãàäààäûí çýýë, òóñëàìæèéí õóóëü òîãòîîìæèéã çºð÷èã÷èä õ¿ëýýëãýõ õàðèóöëàãà 24.1.Ãàäààäûí çýýë, òóñëàìæèéã çîõèöóóëàõ õóóëü òîãòîîìæèéã çºð÷ñºí àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãà, àëáàí òóøààëòàíä õîëáîãäîõ õóóëü òîãòîîìæèéí äàãóó õàðèóöëàãà õ¿ëýýëãýíý.

ÌÎÍÃÎË ÓËÑÛÍ ÈÕ ÕÓÐËÛÍ ÄÝÄ ÄÀÐÃÀ

Æ.ÁßÌÁÀÄÎÐÆ

5