“Mijn leven was vol en bewogen” ….. Pietje
Pietje Geerts-Jansen 13 juni 1929 – 6 mei 2018
Moederdag Ik was niet zo vaak op Moederdag bij mijn moeder. Ik woon niet om de hoek. Vandaag ben ik er wel. Vreemd. Maar we gaan mijn moeder een mooi afscheid geven. Haar leven was “vol en bewogen�. Ze heeft dat nooit letterlijk zo gezegd. Maar het kwam er kortweg wel op neer. Ze heeft veel meegemaakt.
Haar jeugd; crisis en oorlog Ze werd in 1929 in Rotterdam geboren. Haar vader was lasser op de Verolme scheepswerf. Een vakman. Erg breed hadden ze het niet. In de crisisjaren was je blij dat je werk had. Met haar zussen had ze veel lol. Haar vader en moeder waren veel op pad voor het Legers des Heils. Haar vader speelde Hoempapa in het muziekkorps. Met de bekende kerstpot stonden ze in uniform op straat. Het gezin was heel gezien.
Ze was 8 toen ze werd aangereden door een auto. Ze lag een half jaar in het ziekenhuis. Ze had het er vaak over. Ze moet al jong beseft hebben dat een lang en gelukkig leven niet vanzelfsprekend is. De oorlog kwam. Ze was 10 jaar. De bommen sloegen in vlak bij haar huis. Bonnenboekjes en distributiekaarten herinneren eraan. Ik zag ze deze week nog. Leven in Rotterdam veranderde in overleven.
Uiteindelijk belandde Mama in het Drentse Hijken als evacuée. Ook haar zussen Nel, Gerda en Annie kwamen verspreid in Drenthe terecht. Haar ouders bleven met z’n tweeën achter in Rotterdam. Het gezin zou ook nooit meer compleet worden. Mama woonde op een steenworp afstand van Job Geerts. Ze hadden al snel een oogje op elkaar. Maar beiden waren nog jong. Job was bovendien van de “Gereformeerde Kerk” en Mama van “het Leger”. Dat kon niet.
Tante Dina en Oom Gerrit-Jan op de Halerbrug Mama leerde Dina en Gerrit-Jan Beugel kennen. Een kinderloos echtpaar op de Halerbrug. De Halerbrug is een brug over het Oranjekanaal. Op een paar kilometer van Hijken. Ze hadden daar een boerderij. Dina en Mama hadden beiden hetzelfde lieve zachtmoedige karakter. Het klikte meteen. Ze verhuisde naar de Halerbrug. Het was 7 dagen per week vroeg op; koeien melken, aardappels rooien, enzovoort. Allemaal met de hand. En ‘s avonds verstel- en naaiwerk. Schoolgaan zat er niet meer in. Maar het was ook heel fijn en gezellig op de boerderij. Geen honger en weinig last van de oorlog. Tante Dina en Oom Gerrit-Jan noemden we ze. Ze werden haar tweede vader en moeder. Voor mij voelde het als Oma en Opa. Voor hen was Mama het kind dat ze zelf nooit kregen.
Na de oorlog Na de oorlog keerden Mama en haar zussen terug naar het verwoeste Rotterdam. Er was nauwelijks te eten. Kleding was kapot. Verder was er weinig. Als 16-jarige had Mama ook geen idee wat ze moest doen in Rotterdam. In de hongerwinter werd Jannie geboren. Nog een zusje erbij. In afwachting van betere tijden in Rotterdam was ze al binnen een paar dagen terug naar Drenthe. Het onbezorgde leven bij tante Dina en oom Gerrit-Jan op de boerderij op de Halerbrug was en bleef beter. Tijdelijk werd uiteindelijk 9 jaar. En ze kreeg verkering met Job. Papa werkte eerst nog bij de boer maar werd verkoper bij Geertjes. Dat was heel wat met alleen lagere school. Hij volgde cursussen en zij steunde hem waar het kon. Ze kon goed opschieten met zijn familie. Ze was daar heel geliefd. Af en toe kwam ze nog wel eens in Rotterdam. Met de veerboot Lemmer-Amsterdam, liftend met een vrachtauto of op de fiets. Ze mocht graag vertellen over die avonturen als tiener. Over de donkere kanten van de oorlog hoorde je haar niet veel. En dat ik bekend sta als langeafstandsfietser heb ik vast niet van een vreemde.
Gelukkig getrouwd, een gezin In 1952 trouwden ze met Job. Ze gingen in Beilen wonen. Een nieuwe woning en een auto van de baas. Ik zat als kleuter graag in de kattenbak van de Volkswagen Kever. Haar moeder overleed na een lang en pijnlijk ziekbed. En een paar jaar later ook haar vader. Tante Jannie was 7 jaar toen Papa en Mama haar in het gezin opnamen. Mijn zus Dina-Jacqueline werd geboren. Vernoemd naar tante Dina. En ik een paar jaar later, vernoemd naar mijn opa Jan. Zoals ook een aantal neven. Er zijn hier vandaag een paar “Jan Geerts-en�. Naast tante Jannie verbleven ook anderen zoals Otto, Jan en Ria tijdelijk in ons gezin. Op de boerderij had Mama zich ontwikkeld tot een vaardig handwerkster. Oefening baart kunst. Zo leerde ze er toch wat bij. Ze zei vaak dat ze dacht dat ze die eigenschappen aan mij heeft doorgegeven. Want ik kan best veel waar ik lang niet altijd voor geleerd heb. En daar was Mama heel trots op. Op boerderijen verdiende ze geld met naai-en verstelwerk. In mijn kleutertijd was ik vaak op boerderijen waar Mama werkte. Ik vond het leuk en Mama ook. Mama deed ook het secretariaat van de kleuterschool. Ook hier was ze heel trots op.
We hadden het goed. Maar Mama was en bleef altijd een sober mens. Het geluk zat in de mensen om haar heen. Niet in dode of dure dingen. Iets kopen voor haarzelf deed ze niet gauw. Weggeven des te meer. Veel dingen van haarzelf zijn ook al zeker 60 jaar oud. Ze stond altijd klaar voor anderen. Voor wat naai- of verstelwerk of anders. Niemand deed vergeefs een beroep op haar. Mijn vader maakte lange werkdagen. Op vakantie gingen we naar Duitsland en Luxemburg. Of dichterbij aan het strand. Hijken was dichtbij. De familie van Papa zagen we vaak. Tante Dina en Oom Gerrit-Jan kwamen regelmatig in Beilen. Met hen vierden we de verjaardagen, Sinterklaas en Kerst. Mama leerde ons sparen en wat al niet meer. Het vroor ‘s winters vaak. Dus schaatsen. En nog kort geleden, op haar tablet, vond ze het prachtig om te kijken naar de filmpjes van Nout en Lotte op de schaats. Prachtig vond ze het ook om een paar schaatsen te geven. Het riep bij haar veel mooie herinneringen op aan onze kindertijd. Algemeen aan de mooie en onbezorgde jaren in Beilen. Bij een keertje schaatsen heb ik een zeer zware keelontsteking opgelopen. En nog ééntje waarvan ik niets meer weet. In ieder geval heeft ze nachten aan mijn bed gezeten. Achteraf bleek in die jaren mijn gehoor ernstig achteruit te zijn gegaan. Mama was zeer bezorgd hoe het verder met me zou gaan. Dat viel later wel mee. Maar dat wist ze toen nog niet. Het was het eerste krasje op het verder zo gelukkige gezin.
Assen We verhuisden met Geertjes naar Assen. Het huurhuis werd een groter koophuis met een prachtige tuin. Waar Papa bloemen en groente verbouwde. En kippen hield. En voor mij een konijn. Het huis lag aan de rand van de stad. Het voelde een beetje als wonen op het platteland. Vlak voor de verhuizing werd Rolf geboren. Mama ging ook in Assen al gauw “uit werken”. Haar collega’s werden al gauw vriendinnen. Ze vond dat “uit werken” heel gezellig. Het geld was welkom. Want hoortoestellen voor mij waren destijds heel duur. Ze las mij ook veel voor. Door mijn slechte gehoor was ik achter geraakt met lezen. Mama ging naar de bibliotheek om extra boeken te halen. Totdat ik weer helemaal bij was. Op haar 40-ste werd ze ziek. Het heeft maar weinig gescheeld of ze had het niet overleefd. Pas na 3 maanden in het ziekenhuis te hebben gelegen werd er een ontsteking aan haar hartkleppen geconstateerd. Tantes hielpen een handje in ons gezin. Mama overleefde. Maar ze was niet meer de sterke vrouw van vroeger. Ze mocht nooit meer “uit werken” en moest het voortaan rustig aan doen. Met de slechte hartkleppen heeft ze nog 49 jaar kunnen leven. Ik heb haar vorig weekeinde nog gezegd dat dat toch maar mooi gelukt is. Acht jaar woonden we in Assen. Jacqueline en ik werden tieners. We gingen naar de lagere en middelbare school, verdienden bij als krantenbezorgers. Rolf groeide op van baby tot klein jongetje. Ik was als erg op mijn broertje gesteld. Omgekeerd was dat ook zo. En we gingen vaak zondag naar de Halerbrug of naar Hijken.
Paterswolde Intussen werd ook mijn vader slechthorend. Hij gaf zijn baan als verkoper op. We verhuisden naar Schagen. Jacqueline ging “op kamers”. Mama kon niet aarden in “Het Westen”. Ik had het in Schagen wel prima naar de zin. Na twee jaar verhuisden we naar Paterswolde. Mijn vader ging bij “Het Dorpshuis” werken. Jan Lamberts, die later zoveel voor hun betekende, werd daar zijn collega. Wij voelden ons in Paterswolde snel thuis. “Het Dorpshuis” was zo’n beetje mijn vaders tweede huis. Mama had sowieso altijd snel contact. In ieder geval in Drenthe. Ik had Rika in Schagen ontmoet. Wij gingen in Haarlem wonen. Ik woonde maar kort in Paterswolde. Maar we waren er wel regelmatig. Rika werd zwanger van Daan. De zwangerschap verliep niet goed en Rika lag lang in het ziekenhuis. Telefoon voor patiënten was er nog niet. Mama leefde mee van dag tot dag en schreef Rika vaak brieven. Ik had de brieven deze week nog in mijn handen. Het was een enorme slag dat Daan gehandicapt ter wereld kwam en 15 maanden later kwam te overlijden.
Rolf Rolf was 10 toen hij in Paterswolde kwam wonen. Hij zat er op school. Later in Groningen. Hij vond het niet fijn dat ik niet meer thuis woonde. Maar hij had een grote vriendenclub. In het dorp herinneren ze hem als een fijne vent. Ook op zijn werk was hij zeer gewaardeerd. Naast zijn normale werk, werkte hij ook op de kwekerij. De liefde voor plantjes had hij waarschijnlijk van Papa en Mama. Want waar Papa vaak in de tuin was te vinden was Mama vaak met stekjes in de weer. Het was een groot drama toen Rolf op 25-jarige leeftijd, en niet zo lang naar het overlijden van Daan, verongelukte. Door dorpsgenoten werd Mama bewust op sleeptouw genomen na dit grote verlies. Dat vertelde Jantje van der Velde, hier ook aanwezig, mij deze week nog. Ze ging naar de plattelandsvrouwen, de zwemclub, kaarten, “kniepertjes bakken� voor het corso. En langzaam kreeg ze toch weer plezier in het leven.
Pensioen Papa ging met pensioen. Samen gingen ze vaak op de fiets weg. Altijd door hun geliefde Drenthe. Later werd dat meer toeren met de auto. Of een ritje naar Duitsland. Ook vaak familie. Papa mocht graag zijn broers opzoeken. Hij verbouwde groente op meerdere tuinen. Pietje had vaak verse groente. Ze vormden een hecht span. En hoewel ze weleens verschillend ergens over dachten, kan ik me niet herinneren dat ze ooit ergens ruzie over hebben gehad. Bij ons waren ondertussen Jasper en Reinout geboren. Dol waren Papa en Mama op hun kleinkinderen. En nog weer veel later werden Nout en Lotte geboren. Nu hadden ze ook achterkleinkinderen. Ze waren dan ook regelmatig in Haarlem. Verjaardagen, Kerst, Sinterklaas sloegen ze sowieso nooit over. En altijd namen ze wel wat mee. Ons contact met Papa en Mama was intensief. We vierden hun bruiloften. …… 40, 45, 50, 55, 60 jaar getrouwd. Heel mooie mijlpalen. Mama vond het moeilijk. Mama breide veel. Ze had nu meer tijd. Maar breide ook tussendoor. Sokjes voor baby’s in aantocht en wollen sloffen voor anderen. En anders wel wollen dekentjes voor Afrika. Aan wat ze maakte kon je min of meer aflezen hoe het met haar ging. De laatste tijd maakte ze bijvoorbeeld geen kaarten meer. Ze had veel interesse in anderen. Ze maakte makkelijk contact. Het maakte dat ze ook veel terug kreeg. Papa en Mama hadden het fijn samen in die jaren.
Overlijden van Papa en Reinout Reinout kreeg een hersentumor en de gezondheid van Papa ging in een paar jaar langzaam maar zeker achteruit. Hij kwam te overlijden. Zeventig jaar nadat Mama hem had leren kennen. Ze waren 62 jaar gelukkig getrouwd. Papa was nog op de bruiloft van Reinout en Suzanna. En Reinout nog op Papa’s uitvaart. Wat de meesten van jullie hier zich vast nog kunnen herinneren. Kort daarna kwam ook Reinout te overlijden. Met het overlijden van Papa had ze wel vrede. Dat had hij zelf ook. Als het zo ter sprake kwam zei ze dat het toch beter was dat ze Papa zou overleven. Met het overlijden van Reinout kon ze geen vrede hebben. Het was het vierde sterfgeval zo nabij.
Stil in huis Zonder Papa werd het stil in huis. Ze miste hem. Haar zussen en ik belden vaak. Tante Annie belde iedere dag. En ze belden zo 1-2 uur met elkaar. Tante Annie kan er vanwege haar gezondheid vandaag helaas niet bij zijn. Een maand geleden was Mama nog bij Annie op bezoek. Dat gebeurde hoogst zelden. Tante Annie kijkt nu via Internet mee naar deze uitvaart. Ik ga daarom nu even zwaaien naar de camera. “Tante Annie: bedankt voor al die telefoontjes naar mijn moeder. En vooral ook beterschap. We gaan ervan uit dat U ons in Rotterdam hoort. En komen binnenkort eens langs.”. Het contact tussen Jacqueline en Mama was de laatste jaren hersteld. Mama heeft er veel last van gehad dat die relatie niet goed was. Ze dacht er vaak aan. “Ieder mens maakt fouten maar ik heb echt mijn best gedaan”. Ze zei het nog op haar sterfbed. En anders zeiden wij wel dat zij zo haar best heeft gedaan voor haar kinderen. We hebben er vaak over gepraat. Haar hartkleppen speelden steeds meer op. En Jan en Janny speelden een steeds grotere rol in haar leven. Eerst nog samen met Jan en Janny boodschappen doen. Later ging ze niet meer mee. Ze moest zich heel erg rustig houden. En kwam steeds minder buiten de deur. Jan kwam iedere dag de krant halen. En dronk dan vaak een kopje koffie. Of een glaasje wijn samen met Janny. Gelukkig kon ze zelfstandig blijven wonen. Voor Jan en Janny werd ze een tweede moeder. Mama’s interesse in de wereld was groot. Ze las veel de krant. Nieuwsuitzendingen sloeg ze vrijwel nooit over. Altijd stond de radio aan. Meestal op radio Drenthe. Na haar overlijden zei de zuster dat ze intensieve gesprekken over politiek had met andere patiënten.
Ze verveelde zich nooit alleen. De weekeinden vond ze de laatste tijd wel saai. Ook omdat ze alleen de deur nauwelijks uit kon. Maar ze bleef altijd positief in het leven staan. Ik ging regelmatig langs. Ik haalde haar ook wel op naar Haarlem. Of bracht haar weg. Gezellig. Zo zag ze nog eens wat buiten het dorp. Maar steeds vaker moest ik niet te veel omrijden. Dat werd vermoeiend. Verschrikkelijk vond ze het dat Rika ziek werd.
Afscheid Ze zei wel eens: “Ik wil best op een ochtend niet meer wakker worden. Als ik dood ben weet ik daar toch niets meer van.” Ze had geen plannen voor “hierna”. Het enige wat zij ons op het hart drukte: “Het bijbeltje van tante Dina is voor Jacqueline”. Het is heel fijn dat ze het zelf, een paar weken terug, nog heeft kunnen geven. We hadden heel lange gesprekken. Maar samen terugkijken op ons leven was soms beladen. Niet altijd wilden we dat. Afhankelijk van onze stemming. Er waren veel mooie dingen en verdrietige dingen. En ook dingen die maar slecht een plekje kregen. En voor mij het idee dat ze er op een dag niet meer zou zijn. Ze wist dat ze kwetsbaar was. Een griepje kon haar fataal worden. De kaartclub wilde het etentje, voor de zomerstop, niet onnodig uitstellen. Mama zou er misschien niet meer bij kunnen zijn als ze dat uitstelden. Ze is er nog bij geweest en zag op tegen die zomerstop. Mama vond het heel vervelend, voor ons, dat wij eerder uit China kwamen. Wij waren juist blij terug te zijn om nog wat gesprekken met haar te kunnen voeren en grapjes te maken.
Een arts gaf vrijdag nog enige hoop. Maar Mama zei zaterdag: “Als ik dit overleef ben ik een wrak”. Ze nam afscheid van ons. Met honderden jaren levenservaring zag de kaartclub het scherp. Want met de zomerstop ging wel degelijk het kaarsje uit. Zondag sliep ze rustig in.
Herinneringen Nu resteren de vele fijne herinneringen. Iedereen vond haar lief en aardig. Voor ons gezin was ze heel belangrijk. Rika had aan haar een liefdevolle schoonmoeder. Jasper en Reinout hadden een geweldige Oma. En Nout en Lotte hadden het voorrecht om een lieve Omi te hebben. Ze was voor ons allen altijd heel meelevend en zorgzaam. En vooral voor mij. Ze heeft me altijd gesteund en heel veel geholpen. We hadden een goede en intense relatie. Ik was erg blij en gelukkig met jou als lieve mama. “Mama: Ik heb je een week terug nog een paar keer kunnen zeggen dat ik je nog wel honderd keer wil bedanken voor alles. Dit is het moment dat ik het voor het laatst zeg.”
“Mama, bedankt voor alles.”
Jan, 13 mei 2018 (Moederdag).