เลี้ยงลูกอยางไร ใหฉลาดและเกง เอกสารประกอบการอบรม การจัดการเรียนรู ที่สอดคล องกับพัฒนาการทางสมอง (Brain-based Learning) เอกสารประกอบการวิจัยการจัดการเรียนรู โปรดอย าเผยแพร และอ างอิง หรือใช ประโยชน ทางการค าใด ๆ
c สงวนลิขสิทธิ์ ๒๕๕๕
พรพิไล เลิศวิชา
เราอ านสิ่งที่อยู ในสมองได
A
B
C
พัฒนาการรับภาพตั้งแต ทารก 9
ไกวเปลดี หรือ ไม ไกวดี ?
พาราเซตามอล มีผลกับทารกในครรภ หรือไม ?
เมื่อแม เครียดมีผลกับทารก ในครรภ อย างไร ?
ป ญหาเริ่มตั้งแต ในครรภ
เมื่อมารดาเกิดความเครียด ฮอรโมนความเครียด เชน คอรติโซล (cortisol) จะหลั่งเขาสูกระแสเลือด นำไปสูการเกิดปญหาเมื่อเติบโตขึ้น ไดแก
การเปนโรคความดันโลหิตสูง - เครียดงาย - ความสามารถ ในการเรียนรูบกพรอง -
ลูกคนเดียว ? 15
ทำไมจึงต องนั่งห างกันถึงเพียงนี้ ?
ฤทธิ์เดชของ Hormone Oxytocin ในสมอง 16
เซลล สมองงอกงาม
18
เซลสมองมีถึง 100,000 ล านเซล
กระตุ นเซลสมอง ด วยการอ านหนังสือให ฟ ง
น องหมีสร างบ านได นะ
โอย...พังหมดเลย !
คราวนี้ น องหมีจะสร างบ าน หลังใหญ กว าเก าอีกนะ
เกือบจะเสร็จแล วหละ
นี่ไง...บ านใหญ ของน องหมี
โอย...พังอีกแล ว !
น องหมีรู แล ว จะสร างบ านอย างไรดี
สร างอย างนี้ดีไหม
หรือว าอย างนี้
หรือแบบนี้ดีนะ
รู แล วนี่ไง ต องสร างอย างนี้
บ านสวยของน องหมี สร างเสร็จแล ว !
ที่มา : The Human Brain Book, Rita Carter
สมองทำหน าที่เรียนรู สมอง
เส นประสาท 54
สมองใหญ คิดและจำ
เส นประสาท
ส งผ านข อมูล
ไขสันหลัง
มัดสายไฟฟ าที่อยู ในกระดูกสัน หลัง (มัดaxon)
สมองน อย
เคลื่อนไหวและ สมดุลท าทาง
ก านสมอง การหลับตื่น การหายใจ
โรงเรียนปากคลองกุ ม จ.สุพรรณบุรี
โรงเรียนวัดโคกโพธิ์ จ.สุพรรณบุรี
57
โรงเรียนบ านตลาดวังหน า จ.สุพรรณบุรี
58
โรงเรียนวัดดอนกระเบื้อง จ.สุพรรณบุรี
59
โรงเรียนวัดสามัคคีธรรม จ.สุพรรณบุรี
60
โรงเรียนวัดวังพลับเหนือ จ.สุพรรณบุรี
61
โรงเรียนรุ งอรุณ จ.กรุงเทพ
62
โรงเรียนพิมานเด็กเชียงใหม จ.เชียงใหม
63
โรงเรียนบ านสุไหงโก-ลก จ.นราธิวาส
64
โรงเรียนบ านสุไหงโก-ลก จ.นราธิวาส
65
โรงเรียนบ านยะรม อ.เบตง จ.ยะลา
66
สนามเด็กเล นโรงเรียนประเทศอังกฤษ
โรงเรียนวัดสวนแตง จ.สุพรรณบุรี
68
โรงเรียนวัดโคกโคเฒ า จ.สุพรรณบุรี
69
โรงเรียนบ านโพธิ์ศรี จ.สุพรรณบุรี
70
ห องอนุบาลโรงเรียนบ านท าเสด็จ จ.สุพรรณบุรี 71
โรงเรียนวัดปากคลองกุ ม จ.สุพรรณบุรี
72
โรงเรียนวัดบางใหญ จ.สุพรรณบุรี
73
โรงเรียนบ านไผ มุ ง จ.สุพรรณบุรี
74
โรงเรียนวัดโพธิ์นฤมิตร จ.สุพรรณบุรี
75
โรงเรียนวัดหน อสุวรรณ จ.สุพรรณบุรี
ขยับกาย ขยายสมอง (Brain Gym)
โรงเรียนอนุบาลสุพรรณบุรี
77
10
พัฒนาสมองลูก ให เ ก ง และฉลาด แนวทาง
1
ต องให เด็กได เคลื่อนไหว ร างกายทุกส วนเพื่อพัฒนา สมองน อย
เดิน วิ่ง กระโดด ✴ ป น โหน ✴ คลาน กลิ้ง ✴ การขว าง ✴ การจับ การผลัก การดึง ✴ การวาด การป น เล นบล็อก ✴ การเคลื่อนไหวร างกาย พร อมอุปกรณ ✴
2
ต องอ านหนังสือให เด็กฟ ง อย างสม่ำเสมอและต อเนื่อง
ตัวอย างหนังสือสำหรับเด็กอนุบาล ปลาสายรุ ง อีเล งเค งโค ง กระดุ ก กระดิ๊ก กระด อก กระแด ก กระต ายน อยหนีแม งานแรกของมี้จัง งามดอกไม (คุรุสภา) ดอกสร อยสอนเด็ก หนังสือชุด นิทานพื้นเมืองของเอเชีย สำหรับเด็กทั่วทุกดินแดน (คุรุสภา) • มาลัยคล องมือ • ฯลฯ • • • • • • • •
ตัวอย างหนังสือสำหรับเด็กประถมต น
ตาอิน ตานา เทพนิยาย ของฮันส คริสเตียน แอนเดอร สัน บ านน อยในโพรงไม เรือกลีบบัว อาณาจักรปลาทอง นิทานพื้นบ านไทย 4 ภาค โดยโชติ ศรีสุวรรณ การ ตูนเกี่ยวกับเรื่องราวในพุทธศาสนา ของสำนักพิมพ อมรินทร คอมมิกส • ชาร ล็อต แมงมุมเพื่อนรัก • • • • • • •
•
ฯลฯ
ตัวอย างหนังสือสำหรับเด็กประถมปลาย จดหมายจากเมืองไทย เจ าหงิญ หนังสือชุดวรรณกรรมอมตะสำหรับเด็ก (เช น เรื่องผจญภัยของเดวิด คอปเปอร ฟ ลด ) ของสำนักพิมพ บ านบนต นไม • หนังสือชุด “บ านเล็ก” (เช น บ านเล็กในป า ใหญ ) • นางในวรรณคดี • ฯลฯ • • •
ตัวอย างหนังสือสำหรับเด็กประถมปลาย
โต ะโตะจัง เด็กหญิงข างหน าต าง (สำนักพิมพ ผีเสื้อ) หนังสือชุดนาร เนีย (สำนักพิมพ ผีเสื้อ) หนังสือชุดของโรอัล ดาห ล (เช น เด็กชายโรอัล ดาห ล, มาทิลดา, โรงงานช็อกโกแล็ตมหัศจรรย ) • แมรี่ ป อปป นส • ม าน อยสีขาว • ติสตู นักปลูกต นไม • ฯลฯ • • •
3
ทำกิจกรรมที่ช วยกระตุ นการ พัฒนาของสมองซีกขวา
สมองซีกซ าย
• คิดวิเคราะห • คิดเป นเหตุผล • รับรู ภาษา
• ทำความเข าใจ จดจำ • รับข อมูลเป นขั้นตอน • การคิดเป นเหตุเป นผล
สมองซีกขวา
• ควบคุมอารมณ การจิ น ตนาการ • หน าที่ความแตกต าง • ความคิดสร างสรรค
เวลาอ านหนังสือ
• ความสามารถคิด อย างเป นเหตุเป นผล เวลาทำงาน • ความสามารถในการคำนวณ • ความสามารถในการวิเคราะห
• การรับข อมูลทีละมากๆ • รับข อมูลอย างรวดเร็ว • ความรู สึกโดยรวม เกี่ยวกับเรื่องราว • การวางแผน • การคิดสร างสรรค • การมองการไกล
4
ควรให เด็กได เล นเกม และของเล นพัฒนาสมอง
ตัวอย างของเล นที่กระตุ นสมองสำหรับเด็กอนุบาล
• ของเล นสำหรับเล นบทบาทสมมุติ • ของเล นเพื่อพัฒนาทักษะทางภาษา • ของเล นเพื่อพัฒนาทักษะทาง
คณิตศาสตร • ของเล นที่ใช ความคิดประดิษฐ สร าง • ของเล นที่กระตุ นจินตนาการ • ของเล นสำหรับการเล นกลางแจ ง • ฯลฯ
ตัวอย างของเล นที่กระตุ นสมองสำหรับเด็กประถม • • • • • • • •
เกมจราจรอัจฉริยะ เกมวิศวกรน อย ตึกถล ม เลโก เกมครอสเวิร ด โดมิโน หมากฮอส หมากล อม หมากรุก จิกซอว เช น จิกซอว แผนที่โลก
(จำนวนชิ้นให เพิ่มขึ้นไปเรื่อยๆ จาก 30-60-100-300-500 ชิ้น)
ตัวอย างของเล นที่กระตุ นสมองสำหรับเด็กประถม • • • • • • • • •
ซูโดกุ หุ นมือ บิงโก เกมเศรษฐี รูบิค ชุดพิมพ ขนม ชุดเครื่องครัว กระดาษโอริกามิ (พับกระดาษแบบญี่ปุ น) ชุดของเล นรถไฟพร อมราง สะพาน อุโมงค ฯลฯ
5
ให เด็กดูภาพยนตร ที่ช วยสร าง รสนิยมและวิธีคิด
ตัวอย างภาพยนตร สำหรับเด็กอนุบาล
• การ ตูน Disney • Barnie&Friend • เซซามี สตรีท (Sesame Street) • The Muppet Show • Babar • The Charlie Brown and
Snoopy Show • The Wizard of Oz • ฯลฯ
ตัวอย างภาพยนตร สำหรับประถมต น
Pippi Longstocking (ป บป ถุงเท ายาว) • The Famous Five (ห าสหายผจญภัย) • Narnia (นาร เนีย) • The Little Princess (เจ าหญิงน อย) • ฯลฯ •
ตัวอย างภาพยนตร สำหรับประถมต น Charlie&the Chocolate Factory (ชาร ลีกับโรงงานช็อกโกแล็ต) • The Sound of Music • Mary Poppins (แมรี่ ป อบป นส ) • Grave of the fireflies (การ ตูนแอนิเมชั่นสไตล ญี่ปุ น) • ฯลฯ •
ตัวอย างภาพยนตร สำหรับประถมปลาย • สงครามชีวิต...โอชิน • แดจังกึม จอมนางแห งวังหลวง • Mr Bean • Rain Man • Tootsie • Evita (ละครเพลง) • The Fiddler On the Roof (ละครเพลง) •
ฯลฯ
6
จัดหาหนังสือแบบฝ กต างๆ ที่สนุก น าสนใจ มาให ทำที่บ าน
ตัวอย างหนังสือ แบบฝ ก ที่ต อยอดการพัฒนา ความสามารถในการคิด
• หนังสือลอกลาย • หนังสือลากเส นหาทางออก • หนังสือพัฒนาทักษะการคิด • หนังสือปริศนาอักษรไขว • หนังสือประเภทเกมและ
ปริศนา (puzzle&game) • ฯลฯ
• หนังสือลากเส นหาทางออก
• หนังสือลากเส นหาทางออก
• หนังสือพัฒนาทักษะการคิด
• หนังสือพัฒนาทักษะการคิด
7
ให เด็กได ฟ งเพลงที่กระตุ น สมอง
ตัวอย างเพลงที่กระตุ นพัฒนาการทางสมอง สำหรับเด็กอนุบาล
• • • •
• •
เพลงชุด "ขับขานบทเพลง บรรเลงบทกลอน" เพลงภาษาอังกฤษ ชุด " Sing a Song" เพลงบรรเลงคลาสสิกของฝรั่ง เช น เพลงของโมสาร ต เพลงบรรเลงโดยใช เครื่องดนตรีจีน (ขลุ ย พิณ ซอจีน กู เจิ้ง ผสมดนตรีสมัยใหม ) เช น อัลบั้ม Treasures of Chinese Instrumental Music, Chinese Traditional Music เพลงบรรเลงดนตรีไทยเดิม เช น เพลงเขมรไทรโยค ลาวดวงเดือน เพลงประกอบภาพยนตร Walt Disney เช น A whole new world, Color of the wind
ตัวอย างเพลงที่กระตุ นพัฒนาการทางสมอง สำหรับเด็กประถม
• • • •
เพลงชุด "ร องรำทำเพลง" และ "มาร องเพลงกัน" เพลงภาษาอังกฤษ ชุด "Let's Sing" เพลงอัลบั้ม "เรือนแพ" ของ กันต เดอะสตาร (เช น เพลงเรือนแพ น้ำตาแสงไต โลกนี้คือละคร) เพลงอัลบั้ม "100 เพลงรักไม รู จบ" (เช น เพลงหนึ่งมิตรชิดใกล ชั่วฟ าดินสลาย ไหนว าจะจำ พรหมลิขิต เป นต น)
ตัวอย างเพลงที่กระตุ นพัฒนาการทางสมอง สำหรับเด็กประถม • • • • •
เพลงของนันทิดา แก วบัวสาย เช น วิมานดิน เพลงของพงษ เทพ กระโดนชำนาญ เช น ตังเก ตรงเส นขอบฟ า เพลงของจรัล มโนเพ็ชร และสุนทรี เวชานนท เช น รางวัลแด คนช างฝ น บ านบนดอย ล องแม ป ง เพลงของ Celtic Woman เช น Silent Night, The Spanish Lady, Scarborough Fair ฯลฯ
8
ต องให สมองได ลงมือทำงาน
• ให เด็กทำงานบ านอย างน อยวันละ 1 ชั่วโมง
9
จัดเมนูอาหารที่บำรุงสมอง
กินอาหารให ครบ 5 หมู เน น เนื้อ สัตว ผัก เช น แครอต ผักหวาน ตำลึง ฟ กทอง ผักกระเฉด มะเขือเทศ ผักบุ ง คะน า เป นต น ผลไม ต างๆ เช น กล วย แอปเป ล ดื่มนมแต พอควร หลีกเลี่ยงขนมกรุบกรอบ เพราะมี อันตรายต อสมอง
กินอะไรดีก อนไปโรงเรียน
vs
• ดื่มน้ำผักและผลไม
10
ไม ควรให เด็กเล นเกม หรือดูโทรทัศน นานเกินไป
• ควบคุมเวลาดูโทรทัศน
และเล นเกมอย างเข มงวด
• ถ าเป นไปได ควรให เด็กเล นเกมหลัง อายุ 8-9 ขวบไปแล ว
• ควรเลือกเกมให เด็ก ไม ควรนำเกม
ประเภทก าวร าวรุนแรงมาให เด็กเล น
Facebook เฟสบุ ค
brain-based learning thailand
รายชื่อหนังสือ ชุด ความรู เกี่ยวกับสมอง