MagUZA 112 - april 2018 by Jansen & Janssen

maguza april 2018

Zorgmagazine van het UZA

Afgiftekantoor Gent X, Maguza 112, Tijdschrift – kwartaalblad, april, mei, juni 2018, v.u. Johnny Van der Straeten, Universitair Ziekenhuis Antwerpen, Wilrijkstraat 10, 2650 Edegem

www.maguza.be – UZAnieuws UniversitairZiekenhuisAntwerpen

Merel geeft het voorbeeld

Iedereen in beweging dossier

HARTCHIRURGIE Klep repareren langs kleine insnede SMARTPHONE Zo leg je hem aan de kant BORSTVOEDING Hulp bij elke stap

LEVEN MET PIJN

IN DIT NUMMER

dossier

SLAAPCENTRUM

SMARTPHONESTRESS

IN BEWEGING

LEVEN MET PIJN

MEDISCH 19

Het multidisciplinair pijncentrum maakt klachten draaglijker en verbetert de levenskwaliteit van pijnpatiënten.

GEZOND

ZORG

In het slaapcentrum voor kinderen

Maak komaf met je smartphoneverslaving

Merel, Kato en Peter sporten ondanks hun beperking

Eddy’s hartklep werd gerepareerd langs een kleine insnede: ‘Deze zomer tennis ik weer’

HPV: de balans na 10 jaar vaccineren

Borstvoeding: UZA helpt mama’s bij elke stap

43 17

Chemo rechtstreeks in buikholte verbetert kansen

Afspraken volgen elkaar beter op dankzij nieuw informaticasysteem

‘Chronische

Alle artikels zijn te vinden op

pijn verdwijnt niet in een EN VERDER

vingerknip. Maar helpen

Uitgedokterd: wie wil werken in de zorgsector?

U zegt: wat is remgeld?

Witjas van dienst: Andy herstelt apparaten in operatiezalen

kunnen we wel.’ Prof. dr. Guy Hans, multidisciplinair pijncentrum UZA

Schrijf je vandaag nog in op onze elektronische nieuwsbrief. Ga naar www.maguza.be/ abonnement

VOORAF

Patiënten worden volledig eigenaar van hun eigen gezondheids data

Digital Health Valley

inds 2017 lopen er in België pilootprojecten voor mobiele toepassingen in de zorg. Minister Maggie De Block wil van België een Digital Health Valley maken. Het echte Silicon Valley is daar al 10 jaar mee bezig. Google startte met een elektronisch patiëntendossier in 2008. Microsoft lanceerde in dezelfde periode MS Vault, zijn gepersonaliseerd elektronisch dossier. Beide flopten. Nu zijn ze opnieuw op de markt en lijkt het wel te lukken, dankzij de smartphone: patiënten hebben toegang tot hun gegevens waar en wanneer ze maar willen. Apple is ook gestart met een Health App, die alle medische data van een patiënt samenbrengt: van de huisarts, apotheker, alle ziekenhuizen, van de patiënt zelf. De Amerikanen worden zo voor het eerst volledig eigenaar van hun eigen gezondheidsdata. Wat verdienen MS, Apple, Alphabet daaraan? Verkoop van hardware en software, maar vooral het hebben van data lijkt hen commercieel bijzonder interessant. Echte data uit een ziekenhuis zijn oneindig veel waardevoller dan eenvoudige parameters die door een smartphone geregistreerd werden. Bruikbaar maken van al die informatie met Artificiële Intelligentie lukt nog niet zo goed. Experimenten in de Engelse NHS-ziekenhuizen zijn tot nu toe niet succesvol geweest. Waarom in de NHS? Omdat dit een gestandaardiseerd gezondheidszorgsysteem is waar alle data in alle ziekenhuizen op dezelfde manier bewaard en gebruikt worden. Als het daar nog niet lukt, wanneer mogen we dan in België een Digital Health Valley verwachten? In afwachting nemen wij een voortrekkersrol op: uitrol van een gesofisticeerd elektronisch patiëntendossier en samen met patiënten in gebruik nemen van mobiele zorgtoepassingen.

Johnny Van der Straeten Gedelegeerd bestuurder 4

DOORGELICHT

Kindertheater in het ziekenhuis Kinderen die ziek zijn, hebben net als hun leeftijdgenoten nood aan sociale en culturele prikkels. Zo woonden de patiënten van het Moeder- en kindcentrum onlangs samen met hun familie de betoverende musical ‘Sunjata’ bij. Die werd voor de gelegenheid rechtstreeks gestreamd vanuit kindertheaterhuis HETPALEIS naar het auditorium van het UZA. Doordat de kinderen extra gevoelig zijn voor infecties of regelmatig worden opgenomen, kunnen deze gezinnen niet zomaar naar de bioscoop of het theater. ‘Als ze niet naar het theater kunnen, brengen we het theater wel naar hen’, zegt Lotte Marnef, pedagogisch medewerker in het UZA. Via camera’s konden de acteurs bovendien de reacties van de kinderen zien en erop inspelen. Naast eenmalige activiteiten heeft het UZA ook een doorlopend programma, met onder andere kinderyoga en muziektherapie.

KORT

Beter herstel na gescheurde voorste kruisband Patiënten met een gescheurde voorste kruisband in de knie kunnen op de dienst orthopedie terecht voor twee innovatieve behandelingen: Ligamys en Internal Bracing. Daarbij wordt de kruisband niet verwijderd en vervangen, maar hersteld. Het UZA begon in 2014 als een van de eerste ziekenhuizen in België met die behandelingen en de resultaten zijn veelbelovend. ‘Patiënten revalideren sneller: ze zijn gemiddeld weer sneller aan het sporten en aan het werk’, zegt orthopedist dr. Krik Heusdens. ‘De operatie moet wel binnen enkele weken na het ongeval gebeuren.’ Om na te gaan welke techniek het meest doeltreffend en kosteneffectief is, heeft het UZA samen met UZ Brussel een FWO-TBM project toegewezen gekregen van het Fonds voor Wetenschappelijk Onderzoek (FWO). Dienst orthopedie, T 03 821 32 48

Labo-diagnose

voor zeldzame epilepsie Elk jaar worden in België ongeveer twee kinderen geboren met vitamine B6-afhankelijke epilepsie, een zeldzame stofwisselingsziekte. Die metabole aandoening is goed te behandelen, maar de juiste diagnose stellen is vaak moeilijk. Een urinestaal laten testen op de ziekte kon voorheen enkel in het buitenland, wat erg duur was en het proces aanzienlijk vertraagde. Daar komt nu verandering in, want de analyse gebeurt sinds kort in het labo van het UZA. Dat kreeg voor de nieuwe techniek een erkenning als referentie-labo in samenwerking met de Université Catholique de Louvain. Alle analyses naar vitamine B6-afhankelijke epilepsie uit heel België zullen voor urine voortaan in het UZA gebeuren en in het bloed in de UCL. Andere analyses voor metabole aandoeningen gebeurden vroeger in het Provinciaal Centrum voor Metabole Aandoeningen. Door het afslanken van de provincies heeft het UZA die activiteiten overgenomen, wat het mogelijk maakte om de nieuwe analyse te ontwikkelen.

Kleine helden

op tv

Hoe moedig de kinderen in het Koningin Mathilde Moeder- en Kindcentrum van het UZA zijn, dat zie je in ‘Helden van de Kinder kliniek.’ Het VTM-programma toont de ontroerende verhalen van jonge patiënten en het werk van de artsen, verpleegkundigen en pedagogisch medewerkers van het UZA uit specialismen zoals oncologie, neurologie en urologie. Allemaal zetten zij zich in om levens te redden maar ook het verblijf van de kinderen 6

zo aangenaam en leerrijk mogelijk te maken. Het levert authentieke en hartverwarmende televisie op over kinderen die ziek zijn, maar toch vooral kind willen blijven. ‘Helden van de Kinderkliniek’ wordt gemaakt door productiehuis Geronimo, dat vorig jaar ook ‘Echte Mensen: Nieuw Leven’ draaide in het UZA. ‘Helden van de Kinderkliniek’, elke woensdag op VTM

Internationale erkenning

voor opvang zwaargewonden Binnen het UZA staat een gespecialiseerd team 24 uur op 24 klaar om zwaargewonden na trauma op te vangen. Dat levert ons als eerste ziekenhuis in Vlaanderen een internationale erkenning op als level 1-traumacentrum volgens de criteria van de Deutsche Gesellschaft für Unfallchirurgie (DGU). Het traumacentrum kan gelijktijdig twee zwaargewonde patiënten de eerste zorg geven. Niet alleen de teams maar ook de infrastructuur is daarop afgestemd: voldoende reanimatieruimtes, een onmiddellijk beschikbare voorraad bloedproducten, een voorbehouden operatiezaal en opnamecapaciteit op intensieve zorg. Er wordt intensief samengewerkt binnen het ziekenhuis maar ook met andere ziekenhuizen en de MUG-teams uit de brede Antwerpse regio. Zwaargewonde patiënten worden volgens bepaalde criteria niet naar het dichtstbijzijnde ziekenhuis gevoerd, maar naar het UZA. Door alle fases in de keten op elkaar af te stemmen, verhogen we de overlevingskansen van de patiënten. In 2017 behandelde het UZA 400 gewonden, waarvan 250 zeer zwaar gekwetst.

‘Luchtvervuiling is bijna even gevaarlijk voor je hart als cholesterol’ Dat overgewicht, te hoge cholesterol, roken en diabetes slecht zijn voor je hart, wisten we al. Recent onderzoek wijst uit dat luchtvervuiling bijna even schadelijk is. Wie veel fijn stof binnenkrijgt, loopt 2 à 3 % meer risico op een hartaanval. De cijfers komen uit een grootschalig Belgisch onderzoek bij 11.400 patiënten die tussen 2009 en 2013 een zwaar hartinfarct doormaakten. Cardioloog prof. dr. Marc Claeys: ‘Ook stikstofdioxide, een afvalproduct van dieselmotoren, komt via de longen in de bloedbaan, en zo in het hart.

LEESTIP van prof. dr. Christophe De Block

Daar veroorzaakt het kleine ontstekingen die kunnen leiden tot een hartaanval. Bij hartpatiënten kan een citytrip naar een stad met veel luchtvervuiling een hartinfarct uitlokken.’ Bij een smogalarm is zware inspanningen vermijden de boodschap, zeker voor hartpatiënten. De Belgische Hartstichting ondersteunt wetenschappelijk onderzoek om de invloed van omgeving en milieu op het hart beter te begrijpen. www.belgianheartfoundation.be

Praktische tips bij diabetes type 2

38.000 keer werd het videofragment over Maud bekeken op onze Facebookpagina. Het VRT-journaal toonde hoe de jonge vrouw met het syndroom van Down een dag per week werkt op het secretariaat van de afdeling kindergeneeskunde. Het Downteam van het UZA volgde Maud op als kind en jongvolwassene. Prof. dr. Stijn Verhulst: ‘Door Maud hier tewerk te stellen, dragen we ook actief bij aan de integratie

van mensen met Down in de samenleving.’ Het filmpje werd massaal geliket en gedeeld op Facebook: 611 likes, 44 reacties en 297 mensen deelden het fragment op hun eigen pagina. Het UZA volgen? facebook.com/Universitair ZiekenhuisAntwerpen twitter.com/UZAnieuws

Vroeger was het een ouderdomsziekte, maar tegenwoordig duikt diabetes type 2 op steeds jongere leeftijd op, bij veertigers, dertigers en zelfs twintigers. Ongezonde voeding en weinig beweging spelen daarbij een belangrijke rol. Het boek ‘Leven met diabetes type 2’ legt uit hoe de aandoening in elkaar zit en hoe je het kan voorkomen, maar ook wat je kan doen als je het eenmaal hebt. Het doorprikt mythes en geeft uitgebreide informatie over aangepaste voeding, beweging en medische opvolging. Naast wetenschappelijke en medische informatie krijg je ook praktische tips om als diabetespatiënt gezonder door het leven te gaan. Het boek wordt gepubliceerd in samenwerking met de Diabetes Liga, waarvan prof. dr. Christophe De Block voorzitter is. Leden kunnen het boek via de Liga kopen aan een verlaagde prijs. Leven met diabetes type 2, uitgeverij Borgerhoff & Lamberigts, ISBN 9789089317520 www.diabetes.be

MEDISCH 1

Prof. dr. Stijn Verhulst, diensthoofd kindergeneeskunde

Prof. dr. Kim Van Hoorenbeeck, kinderarts en coördinator kinderobesitasteam

Narcolepsie: slaapaanvallen overdag Als tieners overdag in slaap vallen, komt dat meestal door vermoeidheid of slaapgebrek. Heel uitzonderlijk is er sprake van narcolepsie, een ziekte waarbij iemand overdag geregeld een oncontroleerbare slaapdrang heeft. Wees vooral op je hoede als: • je zoon of dochter aan plotse slaapaanvallen lijdt, maar zich de rest van de dag uitgerust voelt. • je kind de neiging heeft om tijdens een lachbui door zijn benen te zakken. • hij of zij erg levendige dromen heeft bij het inslapen. • de extreme slaperigheid aanhoudt ondanks een normale nachtrust. Artsen kunnen de diagnose stellen aan de hand van een slaaponderzoek en aanvullende onderzoeken. Doordat de symptomen banaal lijken, duurt het soms jaren voor de diagnose aan het licht komt. Narcolepsie is niet te genezen, maar met medicatie die de slaperigheid onderdrukt, kunnen de patiënten een normaal leven leiden.

Slapen kun je leren Slaapcentrum voor kinderen Van kinderen met slaapapneu tot tieners die pas in het holst van de nacht inslapen: het slaapcentrum voor kinderen helpt ze weer aan een goede nachtrust.

et slaapcentrum voor kinderen krijgt dagelijks patiënten en ouders over de vloer die met de handen in het haar zitten. Ouders die uitgeput zijn omdat hun baby of peuter hen ‘s nachts uren wakker houdt. Kinderen met gedrags- en concentratie problemen. Tot en met tieners die geregeld school missen, omdat ze pas om 3 uur ‘s nachts de slaap kunnen vatten. ‘Slaapproblemen

bij kinderen komen vermoedelijk niet meer voor dan vroeger’, zegt prof. dr. Stijn Verhulst, diensthoofd kindergeneeskunde. ‘Maar ze hebben een grotere impact, doordat beide ouders meestal gaan werken en die slapeloze nachten dus zwaar doorwegen. De ouders zoeken daarom sneller hulp.’

Slaapapneu: altijd snel aanpakken Elke leeftijd kent z’n eigen slaapproblemen. Nogal wat peuters en kleuters slapen moeilijk in of kunnen de slaap niet opnieuw vatten als ze ‘s nachts wakker worden. Bij veel lagereschoolkinderen ligt angst aan de basis van het moeilijk inslapen, maar ook problemen als slaapwandelen, hoofdbonken en nachtelijke paniekaanvallen

Tijdens een slaaponderzoek worden allerhande zaken gemeten, van het zuurstofgehalte in het bloed tot de hersenactiviteit.

komen voor. Tieners hebben dan weer vaak last van een veranderend bioritme, waardoor ze pas heel laat in slaap vallen. De meest voorkomende medische oorzaak van slaapproblemen bij kinderen is slaapapneu, een slaapgebonden ademhalingsstoornis waarbij het kind ‘s nachts regelmatig even stopt met ademen. Dat kan onder meer het gevolg zijn van overgewicht, vergrote amandelen, poliepen of een onderliggende ziekte die gepaard gaat met spierzwakte. ‘Slaapapneu moet je altijd snel aanpakken: het verstoort niet alleen de slaap, maar kan op termijn ook schadelijke gevolgen hebben, zoals een verstoorde groei, slechtere schoolresultaten, een hoge bloeddruk of zelfs beginnende diabetes’, legt Verhulst uit.

Elke leeftijd kent zijn eigen slaapproblemen

Vier artsen in één keer De dienst kindergeneeskunde behandelt slaapapneu multi disciplinair, samen met de neus-keel-oorartsen, de mond-, kaak- en aangezichtschirurg en de orthodontist. Prof. dr. Kim Van Hoorenbeeck: ‘Sinds kort hebben we voor complexe gevallen een multidisciplinaire raadpleging, waarbij de patiënt gelijktijdig vier artsen van de verschillende diensten ziet. Zo komen we sneller tot een oplossing.’ Soms volstaat het dat het kind gewicht verliest.

Andere patiënten moeten een ingreep ondergaan of komen in aanmerking voor CPAP, een behandeling waarbij ze ‘s nachts lucht krijgen toegediend onder licht verhoogde druk. Het slaapcentrum behandelt ook patiënten met narcolepsie (zie kaderstuk). ‘Verder zien we wel eens kinderen bij wie het slaapprobleem samenhangt met rusteloze benen of nachtelijke jeuk door eczeem’, zegt Verhulst.

Een nachtje in het ziekenhuis Een slaaponderzoek gebeurt vooral bij kinderen met slaapapneu, maar bijvoorbeeld ook bij een vermoeden van narcolepsie, bij nachtelijke epilepsie, of als de artsen geen oorzaak kunnen

vinden voor het slaapprobleem. ‘We beschikken over een apart slaapcentrum voor kinderen met vijf bedden. De kinderen slapen dan een nacht in het ziekenhuis, waarbij wij alles meten wat je maar kunt bedenken: ademhaling, hartritme, bloeddruk, zuurstofgehalte in het bloed, spieractiviteit, hersenactiviteit … En we maken ook een video-opname’, licht Verhulst toe.

Verboden uit te slapen Als blijkt dat er een medische oorzaak is voor het slecht slapen, kan het kind terecht bij de kinderarts, kinderpneumoloog, neus-keeloorarts of kinderneuroloog, afhankelijk van het precieze probleem. ‘Maar bij het overgrote deel ➝ van onze patiënten bestaat 9

MEDISCH

➝

Kleine kinderen hebben vaak niet geleerd om alleen in te slapen

de behandeling uit begeleiding, waarbij de ouders en het kind hun gedrag leren aanpassen’, zegt Van Hoorenbeeck. ‘Als kleine kinderen niet alleen kunnen inslapen, is dat bijna altijd omdat ze dat simpelweg nooit hebben geleerd. Het kan ook helpen om een vast slaapritueel te creëren, afleiding in de slaapkamer te voorkomen … Bij tieners is het vaak nodig om hun bestaande waak- en slaapritme opnieuw normaal te krijgen. Dat vraagt zeker in het begin veel discipline, omdat de tiener bijvoorbeeld consequent elke ochtend vroeg moet opstaan, ook als hij maar om 3 uur is ingeslapen. Eens er weer een normaal slaappatroon is, mogen die regels opnieuw wat losser.’

Na de eerste oppuntstelling gebeurt de begeleiding door een van de slaapverpleegkundigen. Dat verloopt langzaam, volgens een stappenplan. Bij kinderen met angst of andere psychische problemen is soms psychotherapie of relaxatietherapie de oplossing. Verhulst: ‘Medicatie komt er maar af en toe aan te pas, maar het kan nuttig zijn. Voor tieners schrijven we al eens tijdelijk melatonine voor, het hormoon dat ervoor zorgt dat we slaperig worden. En kinderen nemen soms een tijdje antihistaminica in, medicatie tegen allergie, omdat die een slaap verwekkend effect hebben. Dat kan helpen om een moeilijke periode te overbruggen.’

Kayden (bijna 3 jaar) raakte niet in slaap zonder mama

‘Na een week sliep hij vlot in’ Mama Michelle: ‘Vanaf zes maanden raakte Kayden enkel in slaap als ik erbij was, en dan nog met veel moeite. Doordat hij ook ‘s nachts vaak wakker werd, raakte ik doodop. Op de duur liet ik hem in mijn bed slapen, ook al vond ik dat zelf maar niks. Ik lag vaak uren naast hem voor hij sliep. Toen hij 2,5 jaar was, trokken we naar het kinderslaapcentrum van het UZA. Uit het slaaponderzoek kwam niets abnormaals naar voor. Verpleegkundige Els zei me dat het pro-

INFO 10

bleem bij mij lag. Dat kwam aan, maar het is onze redding geweest. Op haar advies liet ik hem weer in zijn eigen bed inslapen. Ik bleef ernaast zitten, met mijn hand in zijn bedje. In het begin huilde hij veel, maar na een week sliep hij vlot in. Hij voelt dat ik niet meer toegeef: dat maakt het verschil. We gaan nog af en toe bij Els langs en het is de bedoeling dat Kayden uiteindelijk alleen inslaapt. Maar ik ben al ontzettend blij met dit resultaat.’

Dienst kindergeneeskunde, T 03 821 32 51

Motivatie geeft de doorslag Zeker als het slaapprobleem om een aanpassing van gewoonten vraagt, staat of valt het succes met de motivatie van het kind en de ouders. ‘Veel mensen komen naar hier in de overtuiging dat er een medisch probleem is’, vertelt Van Hoorenbeeck. ‘Die vragen vaak expliciet om een slaaponderzoek en hopen op een snelle oplossing met medicatie. Als dan blijkt dat ze hun vertrouwde routine moeten omgooien, is dat even slikken. Want dat vraagt tijd en moeite.’ Gedrag veranderen is vaak moeilijk. ‘Maar als de ouders en het kind honderd procent voor de behandeling gaan, is de kans op succes heel groot’, besluit Van Hoorenbeeck.

Beter slapen begint hier Slaapproblemen bij kinderen komen vaak voor. Dikwijls is er geen medische oorzaak en bestaat de behandeling onder andere uit gewoonten aanpassen.

WOELIGE NACHTEN

30 % heeft wel eens nachtmerries

25 %

van de kinderen jonger dan tien slaapwandelt

23 % 10 %

krijgt ooit slaapproblemen

6 Vermijd prikkels en afleiding in de slaapkamer

Zorg voor een vast ritme: 3 altijd op hetzelfde uur gaan slapen en opstaan.

Als je kind ‘s nachts huilt, 2 troost het maar hou het saai en kort. Maak zo weinig mogelijk licht en geen lawaai.

heeft last van tandenknarsen

4 Kies een vast slaapritueel: tanden poetsen, pyjama aan en een verhaaltje. 5 Ban smartphone en tablet een uur voor het slapengaan en hou ze uit de slaapkamer.

Laat je kind 1 overdag voldoende bewegen. Voldoende 7 daglicht overdag zorgt voor een betere nachtrust.

MEDISCH

Eddy’s hartklep werd hersteld via minimaal invasieve chirurgie

‘ Deze zomer tennis ik weer’ Eddy (73) tenniste nog elke week, tot hij plots hartproblemen kreeg. Via een nieuwe operatietechniek werd zijn hartklep hersteld langs een kleine insnede. ‘Ik ben heel blij dat ik snel weer op de been was.’

n januari voelde Eddy tijdens het tennissen een plotselinge pijnscheut. Een controle wees uit dat er een lek was aan de mitralisklep: een parachutevormige klep die het bloed door laat stromen van de linkerboezem naar de linkerkamer.

INFO 12

Dienst cardiochirurgie, T 03 821 31 29, cardiochirurgie@uza.be

Omdat de klep niet meer helemaal sloot, stroomde het bloed terug, wat ook symptomen zoals Eddy’s opgezwollen voeten verklaarde. Om verdere slijtage te vermijden, moest de hartklep hersteld worden. Daarvoor verwees het regionale ziekenhuis Eddy door naar het UZA. ‘Op zich is zo’n lek niet levensbedreigend’, zegt prof. dr. Inez Rodrigus, diensthoofd cardiochirurgie in het UZA. ‘Maar als je de klep niet herstelt, dan zal het hart het uiteindelijk begeven. We weten niet precies wat de oorzaak is van slijtage aan de mitralisklep. Leeftijd speelt zeker een rol, maar we zien het ook bij jonge mensen.’

Nieuwe techniek Klassiek gebeurt een ingreep aan een hartklep via een openhartoperatie, waarbij het borstbeen wordt doorgezaagd om het hart rechtstreeks te kunnen opereren. Maar vandaag kunnen bepaalde ingrepen ook via minimaal invasieve chirurgie. Dat zijn operaties via een veel kleinere insnede, in Eddy’s geval aan de zijkant onderaan, tussen de ribben. De artsen werken daarvoor met camera’s en lange instrumenten. De machine die het werk van het hart even overneemt, wordt aangesloten via de bloedvaten in de lies. ‘Het kan niet bij iedereen’, benadrukt Rodrigus. ‘Er

Prof. dr. Inez Rodrigus,

diensthoofd cardiochirurgie Dr. Dina De Bock, cardiochirurg

Dr. Steven Laga, cardiochirurg

Eddy (73) had een lek aan de mitralisklep

Wanneer kan een kijkoperatie aan het hart? Er bestaan steeds meer technieken om een operatie aan het hart uit te voeren zonder de borstkas helemaal open te maken. ‘Sommige operaties aan de aorta of de aortaklep gebeuren langs de bovenkant van het hart, waardoor enkel het bovenste deel van de borstkas open moet’, zegt cardiochirurg dr. Dina De Bock. Bij andere operaties werken de artsen met een kleine insnede tussen de ribben, bijvoorbeeld om een mitralisklep te vervangen (zie artikel). ‘Ook een bypassoperatie aan de kransslagader onderaan kan in sommige gevallen via een kleine insnede: MIDCAB of Minimally Invasive Direct Coronary Artery

zijn heel wat voorwaarden: het probleem mag niet te complex zijn, de patiënt mag geen overgewicht hebben en de aders van de lies mogen niet verkalkt zijn.’

De patiënt herstelt sneller, doordat het borstbeen intact blijft

Alle vertrouwen in hartchirurg

Complexe operatie, sneller herstel

De avond voor de operatie overliep Rodrigus met Eddy nog eens alle details. ‘Als er bijkomende problemen zijn, moeten we soms toch een openhartoperatie doen’, zegt Rodrigus, ‘Ik wil zeker zijn dat de patiënt het risico begrijpt.’ Eddy had er alle vertrouwen in. ‘Eens de operatie begint, is de beslissing aan de chirurg.’

De operatie verliep volgens plan: de klep was vlot hersteld, en na even stilgelegen te hebben, begon het hart meteen weer te kloppen. Rodrigus: ‘Een dergelijke ingreep uitvoeren via minimaal invasieve technieken is complex, we doen het nog niet zo lang. Pas toen de voordelen duidelijk bewezen waren, zijn we ermee begonnen. Het is een grote

Bypass heet dat. We leggen daarbij het hart niet stil, maar gebruiken een speciale klem om een deel van het hart te immobiliseren, zodat we daar kunnen werken’, zegt cardiochirurg dr. Steven Laga. Bij oudere mensen met een groot risico op complicaties, kan de aortaklep vervangen worden via de lies. Dat gebeurt enkel als er geen andere opties zijn. Het nadeel is dat de klep waarmee dat mogelijk is, minder lang meegaat dan andere kleppen. De mogelijkheden hangen altijd af van de aard van het probleem en de fysieke toestand van de patiënt. Wie vragen heeft, vraagt dus het best raad aan zijn arts.

investering: je moet naar symposia gaan, leren werken met langere instrumenten, oefenen met een simulator en het hele team klaarstomen. We hebben vier hartchirurgen in het UZA, die kunnen het nu allemaal. Zo vermijden we lange wachtlijsten voor bepaalde ingrepen.’

Opgelucht Eddy ontwaakte op de afdeling intensieve zorgen: ‘De eerste dag herinner ik mij niet meer. Maar daarna ging het snel beter met mij.’ Rodrigus: ‘Bij een klassieke operatie zetten we het doorgezaagde borstbeen weer vast en moet je rekenen op zes weken herstel. Vergelijk het met

een arm in het gips. Door te werken via minimaal invasieve operatiet echnieken, blijft het borstbeen intact en is de patiënt sneller weer mobiel.’ Daar was Eddy heel blij om: ‘Mijn vrouw krijgt momenteel een behandeling tegen borstkanker. Dankzij de nieuwe operatietechniek kan ik sneller weer autorijden en mezelf behelpen: dat is nu een groot voordeel.’ Ook bij de controle zes weken na de operatie zag alles er prima uit. De pijn was weg en de klep werkte zoals het hoort. ‘Als alles goed gaat, kan ik deze zomer weer tennissen’, zegt Eddy opgelucht. ‘Ik kijk er nu al naar uit.’

UITGEDOKTERD

Hildegard Hermans, HR-directeur

Paul Van Aken, directeur patiëntenzorg

Zorgsector zoekt personeel

‘Verpleegkundigen komen graag naar het UZA’ Berichten over een dreigend tekort aan verpleegkundigen of gespecialiseerde artsen halen geregeld de pers. Wat doet het UZA om zijn vacatures in te vullen? We vroegen het aan HR-directeur Hildegard Hermans en directeur patiëntenzorg Paul Van Aken.

Heeft het UZA op dit moment problemen om personeel te vinden? Hermans: ‘Dat lukt vrij goed. Elk jaar werven we tientallen, tot meer dan honderd mensen aan. We hebben nog nooit echt problemen gehad om de juiste mensen te vinden. De laatste zes maanden hebben we nog een 60-tal verpleegkundigen en verzorgenden aangeworven. Dat betekent natuurlijk niet dat het 14

allemaal vanzelf gaat: we doen daar veel inspanningen voor.’

Hoeveel mensen werken er eigenlijk in het UZA? Hermans: ‘Alles samen hebben we zo’n 3000 medewerkers in dienst: verpleegkundigen, artsen, paramedische beroepen, administratieve medewerkers, technici, onderzoekers ... Dat aantal stijgt elk jaar. De grootste groep – zo’n 1200 – zijn verpleegkundigen. Meer dan 80% van onze verpleegkundigen zijn overigens bachelors, die dus opgeleid zijn aan een hogeschool.’

Juist bij de verpleegkundigen zit het grootste probleem? De VDAB kreeg vorig jaar maar de helft van de 9000 vacatures ingevuld, en beterschap is voorlopig niet in zicht. Van Aken: ‘Collega’s in andere ziekenhuizen vertellen mij soms dat

zij verpleegkundige functies moeten invullen met andere medewerkers. Een collega rekruteert voor zijn ziekenhuis momenteel zelfs in Spanje. Wij hoeven dergelijke inspanningen gelukkig niet te leveren.’ Hermans: ‘Verpleegkundigen komen graag hier werken dankzij onze goede reputatie. Daardoor ondervinden wij minder problemen dan de algemene ziekenhuizen en de woon- en zorgcentra.’

Waarom komen verpleegkundigen zo graag naar het UZA? Hermans: ‘De basis is natuurlijk dat onze arbeidsvoorwaarden goed zijn en dat we ervoor zorgen dat het hier aangenaam werken is. Daarnaast krijgen verpleegkundigen hier de kans om zich verder te ontwikkelen. Wij hebben in het ziekenhuis heel wat referentieverpleegkundigen en gespecialiseerde verpleegkundigen. Met hun doorgedreven expertise

ondersteunen ze de andere verpleegkundigen bij de behandeling en verzorging van onze patiënten.’ Van Aken: ‘Opleiding is een essentieel onderdeel van onze missie, zowel voor medewerkers als voor de studenten die hier stage doen. Onze intensieve stagebegeleiding is gekend in de regio. Alle stagiairs en startende verpleegkundigen hebben een mentor die hen dagelijks begeleidt. Voor studenten zijn vooral het werkplekleren en de trajectstages aantrekkelijk. Bij het werkplekleren nemen studenten een deel van een verpleegafdeling over, natuurlijk onder begeleiding en na een intensieve inwerkperiode. Zo leren studenten hier echt zelfstandig en autonoom werken. Bij trajectstages volgen studenten als het ware het traject van een patiënt. Voor cardiologie bijvoorbeeld doet de student-verpleegkundige dan stage op de verpleegeenheden cardiologie en cardiochirurgie maar ook op de hartkatheterisatie-afdeling.’

Verpleegkundigen krijgen de kans zich verder te ontwikkelen

De bijkomende opleiding van verpleegkundigen kan erg ver gaan? Van Aken: ’Ja, ze kunnen zich terwijl ze hier werken verder specialiseren tot spoedverpleegkundige, oncoverpleegkundige, verpleegkundige intensieve zorg .... We hebben daarvoor overeenkomsten met de hogescholen. We stimuleren onze mensen ook om hun master te behalen, door hen bijvoorbeeld tijd vrij te geven of bij te dragen in het inschrijvingsgeld. Intussen hebben we maar liefst 40 masters verpleegkunde in dienst.’

Hermans: ‘In welke andere job kan je op het werk een bijkomend masterdiploma verwerven? Zoveel zijn dat er niet. En dat diploma heb je voor de rest van je leven op zak.’

Het UZA sleepte vorig jaar de Magnet-erkenning voor verpleegkundige zorg in de wacht. Helpt dat om verpleegkundigen aan te trekken? Van Aken: ‘Ik denk het wel. Om die erkenning te krijgen, hebben we de afgelopen jaren een hele evolutie doorgemaakt. Het resultaat is dat verpleegkundigen hier enorm veel autonomie krijgen, volgens de laatste wetenschappelijke kennis kunnen werken, betrokken worden bij het beleid, loopbaankansen krijgen enzovoort. Tegelijk leidt de Magnet-erkenning ook tot betere resultaten voor de patiënt. En die excellentie in de zorg trekt goede medewerkers aan, want de beste

mensen willen voor de beste ziekenhuizen werken.’ Hermans: ‘Een van de competenties die wij zoeken in een verpleegkundige is prestatiemotivatie: we zoeken mensen die niet gewoon hun shift willen doen, maar ook iets willen realiseren tijdens die shift.’

Ook sommige artsenprofielen zijn niet altijd makkelijk in te vullen? Hermans: ‘Klopt, voor bepaalde specialismen moeten we meer moeite dan voor andere: spoedartsen, oncologen, diabetologen, ... Maar we blijven erin slagen de juiste mensen aan te trekken, opnieuw dankzij onze goeie reputatie en onze positie als universitair ziekenhuis. Artsen vinden hier een unieke combinatie van excellente patiëntenzorg, wetenschap en onderwijs aan nieuwe artsen. Ook onze patiëntenpopulatie is voor een arts interessant: hier vinden ze de ➝ 15

UITGEDOKTERD

➝

meer complexe aandoeningen en kunnen ze zich echt in de diepte specialiseren.’ Van Aken: ‘Dat geldt ook voor de verpleegkundigen. Ze kunnen hier meewerken aan klinische studies en hebben permanent mogelijkheden om zich professioneel verder te ontwikkelen.’

Binnenkort bestaat het UZA 40 jaar. Heel wat medewerkers van de beginjaren gaan de komende tijd met pensioen. Hoe bereid je je daarop voor?

Teams die goed overeenkomen, behalen betere resultaten in de zorg voor de patiënt 16

Hermans: ‘Op verschillende manieren. Onze rekruteringsacties staan op scherp. Daarnaast zorgen we dat onze arbeidsvoorwaarden goed blijven. We investeren voorts veel in een toffe werksfeer. Zo krijgt elk team een budget om teamactiviteiten te doen, we bieden sportactiviteiten zoals yogalessen aan, lopen samen de Ten Miles ... Kortom: we zetten onze medewerkers geregeld in de bloemetjes. En we ondersteunen hen als ze het moeilijk hebben. Afhankelijk van de situatie werken we daarvoor met individuele coaches of teamcoaches.’ Van Aken: ‘Het is overigens bewezen dat teams die goed overeenkomen, betere resultaten behalen in de zorg voor de patiënt, en dat is onze basisopdracht.’

Misschien heeft het imago van het beroep van verpleegkundige ook een update nodig, zodat meer jongeren voor de opleiding kiezen? Van Aken: ‘Dit academiejaar waren er minder studenten in het eerste jaar, al ligt dat ook aan de bevolkingsevolutie en aan de betere economische conjunctuur, waardoor jongeren minder vanuit werkzekerheid kiezen. In elk geval komt het klassieke beeld van wat een verpleegkundige doet, niet altijd meer overeen met de werkelijkheid. Een ziekenhuis vandaag is een hoogtechnologische omgeving. Als je ziet hoe gespecialiseerd de taken zijn van verpleegkundigen die meewerken aan hartkatheterisaties in het kathlab, van diabetesverpleegkundigen, van hartfalenverpleegkundigen, dat is echt niet het klassieke verplegen waar de meeste mensen aan denken.’

Een job in de verpleegkunde is een job in een multidisciplinair medisch team? Van Aken: ‘Inderdaad. Ook de klassieke hiërarchie heeft een heel ander gezicht gekregen. Hier in het UZA wordt er heel interdisciplinair gewerkt en daarin heeft iedereen een gelijkwaardige rol.’ Hermans: ‘De meeste van onze artsen werken alleen in het UZA. Zij

zijn hier dus heel de week, werken in overleg met hun teams en zijn heel betrokken bij hun patiënten.’ Van Aken: ‘Verpleegkundigen communiceren hier op gelijke voet met artsen. Studenten die hier stage komen doen, zien dat natuurlijk ook en ze appreciëren dat.’

Wordt die nieuwe rol ook beter betaald dan vroeger? Hermans: ‘Het is een misvatting dat een verpleegkundige geen goed loon heeft. Een bachelor verpleegkunde met zestien jaar ervaring verdient 3600 euro bruto. Met premies voor nachten weekendwerk komt daar gemiddeld meer dan 10 % bij. Dat is een behoorlijk inkomen.’ Van Aken: ‘Overigens is dat weekendwerk ook iets dat de jongere generatie veel minder als een probleem ziet. Zij zien daar veel meer de voordelen van en zijn blij dat ze in de week dan eens thuis zijn. Weet je dat wij zelfs meehelpen om jongeren al in het secundair warm te maken voor de sector? Via een project van de Vlaamse zorgambassadeur kunnen scholieren een ervaringsdag volgen in het UZA en we nemen deel aan opendeurdagen voor middelbare scholieren op de hogescholen. Wij hebben daar een stand en praten met die jongeren en hun ouders om hen een realistisch beeld te geven van werken in de zorgsector.’

MEDISCH Dr. Sylvie Van den Broeck, abdominaal chirurg

Betere kansen na chemotherapie in buik Kankerpatiënten met uitzaaiingen op het buikvlies zijn soms gebaat met HIPEC of Hypertherme Intraperitoneale Chemotherapie. Bij die techniek wordt de buikholte gespoeld met medicatie.

IPEC gebeurt meestal aansluitend op een operatie voor darmkanker, waarbij de chirurg de darmtumor en de uitzaaiingen op het buikvlies wegneemt. ‘Nog tijdens die operatie dienen we dan chemotherapie toe in de buik, met de bedoeling eventueel resterende, onzichtbare tumorcellen te doden’, zegt abdominaal chirurg dr. Sylvie Van den Broeck. Zij voert de techniek samen met collega-chirurg dr. Niels Komen uit. ‘Door het product direct in de buikholte te brengen, kun je een hogere dosis geven. En doordat we de medicatie vooraf opwarmen tot 40 graden Celsius, dringt ze dieper in de weefsels.’ De therapie heeft wel alleen zin als de chirurg de tumor

INFO

en de buikvliesuitzaaiingen volledig kan verwijderen.

Groot effect Met HIPEC maken de patiënten een grotere kans op genezing of minstens een langere overleving. ‘De overleving stijgt gemiddeld met enkele maanden, maar bij heel wat patiënten is het effect stukken groter’, zegt Van den Broeck. ‘Als je bij darmkanker met uitzaaiingen op het buikvlies niets doet, sterven de patiënten na 6 maanden tot een jaar. Door de combinatie van chirurgie, gewone chemotherapie en HIPEC hebben velen nog meerdere jaren voor de boeg.’

Zware behandeling Toch komt lang niet iedereen in aanmerking voor HIPEC. Voor-

waarden zijn onder meer dat de patiënten fit genoeg zijn, dat er niet te veel buikvliesuitzaaiingen zijn en dat ze geen andere uitzaaiingen hebben, tenzij eventueel beperkte leveruitzaaiingen. Van den Broeck: ‘Het is ook een erg zware therapie. Zowat een op de drie maakt complicaties door, zoals een bloeding, darmlekkage of een wondinfectie. Het herstel duurt vaak maanden. En 3 % overlijdt aan de complicaties van de behandeling. Daarom wegen we altijd zorgvuldig af of HIPEC de goede keuze is voor die bepaalde patiënt.’ De hele operatie en de HIPEC- procedure nemen samen al gauw acht uur in beslag. Het team dient de medicatie in de buikholte toe via in- en uitloopbuisjes. De spoeling duurt een half tot

anderhalf uur, waarna de chirurg de buik weer dicht maakt.

Slechts enkele ziekenhuizen ‘In Vlaanderen passen maar weinig ziekenhuizen de techniek al toe’, geeft Van den Broeck nog mee. ‘Het vraagt dan ook een hele organisatie en speciale uitrusting, evenals een goede samenwerking tussen de chirurgen, de onco logen, de apothekers, de verpleegkundigen en de perfusionist, dat is de verpleegkundige die de hart-longmachine bedient.’ Naast darmkanker kan de behandeling ook nuttig zijn bij sommige andere kankers. Het gaat dan vooral om buikvlieskanker, waar onder ook de erg zeldzame vorm pseudomyxoma peritonei (PMP) en eierstokkanker.

Dienst abdominale, kinderen reconstructieve heelkunde, T 03 821 33 30

ZON in huis

DORINE ZOCHT JARENLANG NAAR DE OORZAAK VAN HAAR GEWRICHTSPIJN “Mijn gewrichten zijn beschadigd, maar dat ze geen pijn meer doen, heb ik te danken aan mijn Health Mate infraroodsauna.” Dorine (54): “Sinds mijn 30 had ik allerlei kwaaltjes. Ik was net bevallen van mijn eerste kind en had voortdurend ontstekingen aan mijn maag, slokdarm en gewrichten. Allerhande onderzoeken heb ik laten doen: was het reuma of niet? De dokters geraakten er niet uit. Pas na 1,5 jaar van bloedonderzoeken en scanners vonden ze de diagnose: hemochromatose, een erfelijke aandoening waarbij je te veel ijzer opneemt. Dat veroorzaakt ontstekingsreacties, vooral in de lever, maar ook in de pancreas, gewrichten, huid en het hart. Je gaat niet dood aan de ziekte zelf, wel aan de gevolgen, want je organen worden aangetast. Pas toen ze wisten wat er aan de hand was, kon de behandeling starten: aderlatingen om het teveel aan ijzer uit mijn bloed te halen. En dat gebeurt nu al meer dan 20 jaar. Niet meer zo

frequent als vroeger; één keer per seizoen is vandaag voldoende. Mijn gewrichten zijn beschadigd door de ziekte, maar dat ze geen pijn meer doen, heb ik te danken aan mijn Health Mate infraroodsauna. Het was mijn man die met het idee kwam. Hij droomde van een sauna maar ik had claustrofobie, ik kon niet tegen hitte die de adem afsnijdt. Iemand vertelde hem dat je de deur van een Health Mate kunt laten openstaan, en we hebben een model met een extra raam gekocht zodat je naar buiten kunt kijken.

daarna zit ik in mijn Health Mate. Dat is mijn moment van rust, van meditatie. Ik geniet er echt van. En de pijn die ik vroeger had, is verdwenen. Dat heb ik allemaal aan mijn Health Mate te danken.” (Lees het volledige verhaal van Dorine in onze blog op www.healthmate.be)

Surf naar www.healthmate.be voor getuigenissen, heilzame toepassingen en wetenschappelijke studies. Of bel 03 295 50 25 voor een gratis brochure. Raadpleeg steeds je arts als je een infraroodsauna wil gebruiken om medische redenen.

In 2009 hebben we hem in huis gehaald en ik zeg altijd: een Health Mate kopen, dat is investeren in je gezondheid. Ik ben sinds kort ook beginnen lopen, ondanks mijn ziekte. Tot op de dag van vandaag heb ik nog nooit spierpijn gehad, nog nooit een blessure. Ik train drie keer per week en

ONTDEK WAT HEALTH MATE VOOR JOUW GEZONDHEID KAN DOEN & VRAAG EEN GRATIS PROEFSESSIE ! ANTWERPEN: Health Mate shop LIER 03 295 50 25 | Van den Berg HOOGSTRATEN 03 315 75 31 | Sanik GEEL 014 58 86 70 | Badweelde BVBA BEERSE 014 65 95 45 | Fonne Smeulders KALMTHOUT 03 62 01 620 | Health Mate SHOP SCHOTEN 03 685 44 50 | Health Mate PUURS 03 899 37 47 | Scava GROBBENDONK 0475 89 00 39 | | | | Health Mate SHOP EKEREN 03 327 94 38 LIMBURG: ‘t Hoveniertje WELLEN 012 74 53 60 Varey LOMMEL 011 54 43 69 Sleurs & Vangompel BOCHOLT 089 46 56 00 | D&A Pool Technics ZONHOVEN 011 82 37 65 | WEST-VLAANDEREN: Health Mate ZWEVEGEM 0477 59 58 13 | Health Mate® DC infrarood RUDDERVOORDE 050 28 07 87 | Health Mate Shop KNOKKE 0486 51 89 83 | Delaere IZEGEM 051 30 11 82 | Wellness La Rose GISTEL 059 27 61 84 | Florisan VEURNE 058 31 53 15 | Vanderhaeghe IEPER 057 21 37 23 | Lamo RUISELEDE 051 68 82 53 | Xavier Covemaeker KOMEN 056 20 01 69 | Health Mate® DC infrarood DIKSMUIDE 051 69 54 89 | OOST-VLAANDEREN: Health Mate shop MALDEGEM 050 71 93 92 | Aquazure NINOVE 054 50 01 69 | Health Mate® DC infrarood GENTBRUGGE 09 231 25 85 | Het Buitenhuis DENDERMONDE 052 25 61 16 | SOLAMI BVBA MELSELE 0475 53 42 35 | Vepa ZELZATE 09 345 56 25 | Sani-en Keukendecor WAASMUNSTER 03 250 66 90 | DC Pools GAVERE 0473 25 22 74 | Sterck AALST 053 70 10 05 | My Health Mate SINT-NIKLAAS 0475 275 999 | The Wellness Corner MOERBEKE WAAS 0493 19 55 58 | VLAAMS-BRABANT: Health Mate shop AARSCHOT 016 41 42 66 | Ventimec LEUVEN 016 23 39 74 | Van Diest BEERSEL 02 361 14 16 | Vanhie MEISE 02 272 01 72 | PoolPlus HAACHT 016 85 09 55 | Aquamaax KORTENAKEN 0495 35 07 13 | HENEGOUWEN: Kachels Mario (Sario) DERGNEAU 069 78 13 19 | Volledig overzicht op www.healthmate.be

www.cobretti.be

Haal de

maguza april 2018

Zorgmagazine van het UZA

www.maguza.be – UZAnieuws UniversitairZiekenhuisAntwerpen

Leven met pijn Pijn die al jaren bestaat, verdwijnt niet in een vingerknip. Het multidisciplinair pijncentrum beschikt over de allernieuwste technieken voor diagnose en behandeling. Een gemotiveerd team helpt patiënten om de draad van hun leven weer op te pikken.

MULTIDISCIPLINAIR PIJNCENTRUM

DOSSIER LEVEN MET PIJN 1

Prof. dr. Guy Hans, medisch coördinator Pijncentrum en medisch directeur van het UZA

PIJNCENTRUM WIE? Het team van het multidisciplinair pijncentrum bestaat uit zes anesthesisten, een psychiater, drie psychologen, negen verpleegkundigen en drie secretariaatsmedewerkers. Medisch coördinator is prof. dr. Guy Hans, medisch directeur van het UZA.

VOOR WIE? Patiënten met acute of chronische pijn, na doorverwijzing door de huisarts of de behandelende specialist. De duur van een behandeling varieert van een eenmalige raadpleging tot jarenlange behandeling en opvolging.

MET WIE? Het pijncentrum werkt heel intensief samen met diverse andere diensten, waaronder fysische geneeskunde, orthopedie, neurochirurgie en neurologie, en met de huisartsen.

Dr. Ann Dierick, kliniekhoofd

Dr. Jens Gios, pijnarts

Dr. Babak Baheri, pijnarts

Chronische pijn multidisciplinair behandelen

‘Een beter leven is mogelijk’ In het multidisciplinair pijncentrum tegen pijn. De uitdaging? Hun klachten

te behandelen, kun je voorkomen dat acute pijn chronisch wordt. Die aanpak passen we bij steeds meer operaties toe.’

draaglijker maken en hen weer een

Wanneer is pijn chronisch?

normaal leven geven. Bij vele patiënten

Als pijn langer dan drie maanden duurt, spreek je van chronische pijn. Het pijncentrum behandelt veel patiënten met chronische pijn. ‘De helft heeft lagerugpijn. Ook mensen met nek- of schouderpijn zien we vaak’, zegt kliniekhoofd dr. Ann Dierick. Anderen kampen met pijn door artrose, reuma, fibromyalgie, een slechte doorbloeding in de benen, overbelasting … Dierick: ‘Ook zenuwpijn is een belangrijk probleem. Bij die patiënten zijn er zenuwen aangetast of beschadigd, bijvoorbeeld door een tumor, diabetes, nierproblemen of chemotherapie. Die pijn krijg je veel moeilijker onder controle.’

komen patiënten die al jaren vechten

lukt dat ook.

eker voor pijn geldt dat voorkomen beter is dan genezen. ‘Daarom zetten we steeds meer in op preventie’, zegt prof. dr. Guy Hans, medisch coördinator van het pijncentrum. ‘Bepaalde ingrepen, zoals schouder- en rugoperaties, geven een verhoogd risico op chronische pijn achteraf. Veel van die patiënten zien we daarom al voor de operatie en volgen we nadien nauwgezet op. Door de pijn zo snel mogelijk en doorgedreven

Bij Transcutane Elektrische Neurostimulatie (TENS) wordt een zenuw elektrisch gestimuleerd doorheen de huid.

Radiofrequente denervatie

Gewrichtsinfiltratie: via een injectie wordt een zenuw tijdelijk tot rust gebracht.

Pijn objectief meten

Kant-en-klare oplossing?

De pijnarts stelt de diagnose op basis van het verhaal van de patiënt, een lichamelijk onderzoek en eventueel bijkomende scans of testen. Sommige patiënten met moeilijk te behandelen of onverklaarbare zenuwpijn kunnen terecht in de sensoriële eenheid. Hans: ‘Daar vinden heel specifieke testen plaats om de verwerking van pijnsignalen in het zenuwstelsel in kaart te brengen. We gaan na waar het probleem precies zit, zodat we weten waarop we onze behandeling kunnen richten. Het voordeel van dat soort onderzoek is dat je de pijn voor een stuk kunt objectiveren.’ Maar een handvol ziekenhuizen in België biedt gelijkaardig onderzoek aan. ‘De variatie aan testen die wij aanbieden, mag je gerust uniek noemen’, zegt Hans.

De behandeling is altijd multidisciplinair. De meeste patiënten lijden al lang pijn en hebben vaak al een reeks artsen geraadpleegd. Een kant-en-klare oplossing is er meestal niet. ‘Wij kiezen voor een zogenaamde bio-psycho-sociale aanpak’, zegt pijnarts dr. Jens Gios. ‘We bekijken de pijn enerzijds als een biologisch gegeven, maar werken anderzijds ook aan psychisch en sociaal welbevinden als onderdeel van de behandeling. Voor dat laatste kan de patiënt terecht bij onze drie psychologen. Als we die aanpak goed uitleggen, staan de meeste mensen er voor open.’ Het pijncentrum werkt ook nauw samen met de dienst fysische geneeskunde, aangezien revalidatie vaak een onderdeel vormt van de therapie.

In de sensoriële eenheid brengen we de pijnsignalen in kaart

Een hele waaier toptechnieken Patiënten hebben vaak baat bij medicatie, al geldt op dat vlak: hoe minder, hoe liever. ‘Veel patiënten zijn met de jaren heel veel medicijnen gaan nemen’, zegt Gios. ‘Paradoxaal genoeg kan dat net tot meer pijn leiden, zoals bijkomende hoofdpijn. Dan moet je de medicatie gaan afbouwen.’ ‘Je moet het medicatieschema geregeld opnieuw in vraag durven te stellen’, vult Hans aan. Sommige patiënten krijgen medicatie in de vorm van

infuustherapie, gedurende een of meerdere dagen. Anderen ondergaan een infiltratie: via een injectie wordt een zenuw dan tijdelijk tot rust gebracht. Daarnaast is er een waaier aan meer gespecialiseerde behandelingen. ‘Een voorbeeld is Transcutane Elektrische Neuro stimulatie (TENS), een vorm van elektrotherapie. Daarbij wordt een zenuw elektrisch gestimuleerd doorheen de huid’, legt pijnarts dr. Babak Baheri uit. Een andere techniek is epiduroscopie, bedoeld voor patiënten met blijvende rugof nekklachten na een operatie. Baheri: ‘We gaan dan met een heel kleine camera tot in de epidurale ruimte van de wervelkolom. Soms zien we daar littekenweefsel dat de pijn veroorzaakt. Indien mogelijk behandelen we dat meteen.’ Aan het eind van het spectrum heb je invasieve neuromodulatie: ➝ 21

DOSSIER LEVEN MET PIJN

➝ de neurochirurg of de pijnarts implanteert dan een elektrode in het vlies rondom het ruggenmerg, die via een elektrische stroom het pijnsignaal naar de hersenen blokkeert. Baheri: ‘Ook die behandeling passen we toe bij patiënten met blijvende rugof nekpijn na een ingreep, met uitstraling naar de armen of benen. Een nogal ingrijpende therapie, die we dan ook alleen als laatste optie voorstellen, na uitgebreid multidisciplinair overleg.’

Pijn bij kinderen: snel ingrijpen De pijn helemaal doen verdwijnen, lukt meestal niet. Hans: ‘Maar vaak kunnen we de pijn wel draaglijker maken en de levenskwaliteit verbeteren. Als de patiënt opnieuw beter slaapt, minder last heeft van de nevenwerkingen van de medicatie,

actiever wordt en opnieuw een sociaal of professioneel leven kan opbouwen, is dat een succes.’ Een nieuw aandachtspunt is chronische pijn bij kinderen en jongeren, bijvoorbeeld na een operatie of ongeval. ‘Bij hen is het nog belangrijker om snel in te grijpen, omdat pijn bij kinderen zich snel kan uitbreiden én de impact op hun leven groot is’, zegt Hans. ‘Als een kind bijvoorbeeld niet meer naar school kan, is dat erg nadelig voor zijn of haar ontwikkeling. Op die leeftijd is bovendien een speciale aanpak nodig, met veel aandacht voor psychologische en familiale aspecten.’ In België is er op dat vlak nog maar weinig expertise. ‘Daarom gaan we binnenkort op bezoek bij buitenlandse centra die daar wel veel ervaring in hebben, zoals Harvard Medical School en Boston Children’s Hospital’, zegt Gios.

Rond chronische pijn bij kinderen leren we bij van Amerikaanse centra

Nieuwe locatie: meer mogelijkheden en comfort Het multidisciplinair pijncentrum huist sinds oktober 2017 op een nieuwe locatie, op de vijfde verdieping van het hospitalisatieblok (route 84). De nieuwe afdeling biedt vele voordelen: • Meer ruimte, licht en comfort. En meer rust, doordat de monitoren grotendeels met visuele alarmen werken. • Het pijncentrum en de dienst fysische geneeskunde zijn met elkaar geïntegreerd. Dat is comfortabel voor de patiënt en maakt multidisciplinair overleg gemakkelijker. • De afdeling kreeg twee eigen operatiezalen, waardoor patiën-

INFO 22

Multidisciplinair pijncentrum, T 03 821 35 86

ten niet meer hoeven te verhuizen voor een behandeling of ingreep onder narcose. • Het pijncentrum telt zeven geluidsgeïsoleerde eenpersoonskamers, waarin patiënten hun therapie in alle rust en zonder storende alarmen ondergaan. Dat verhoogt de slaagkans van bepaalde behandelingen. • De dienst installeerde als eerste in Europa het allernieuwste model fluoroscopietoestel, een röntgentoestel voor botopnames. Het gaat om een mobiel toestel met een uitzonderlijke beeldkwaliteit, lage stralingsdosis en mogelijkheid tot extra grote beeldnames.

Prof. dr. Guy Hans, medisch coördinator Pijncentrum en medisch directeur van het UZA

Thuismonitoring

Snel bijsturen vanop afstand Heel wat pijnpatiënten sturen dagelijks van thuis uit informatie over hun gezondheidstoestand naar het pijncentrum door. Zo kunnen de artsen hen van dichtbij opvolgen.

et pijncentrum zet al een paar jaar sterk in op e-health. In 2016 kreeg het de eHealth Award voor Appi@Home, een project waarbij het pijncentrum chronische pijnpatiënten vanop afstand monitort. De artsen kunnen de patiënten zo van dichtbij opvolgen, en de patiënten hoeven minder vaak naar het ziekenhuis te komen.

Voor wie is Appi@Home bedoeld? Prof. dr. Guy Hans, medisch coördinator pijncentrum: ‘We mikken vooral op patiënten die een verhoogd risico hebben om chronische pijn te ontwikkelen na een zware operatie, zoals een ingreep

aan de borstkas of een amputatie, maar ook patiënten die een zwaar ongeluk hebben gehad. Voor hen leggen we een dossier aan in een digitaal platform dat de naam Appi@Home kreeg.’

Hoe gaat het concreet in zijn werk? Hans: ‘Via vragenlijsten en dagboeken geven patiënten zowel voor als na de ingreep van thuis uit informatie over hun gezondheidstoestand door, onder meer over hun pijnklachten en slaap. Ze maken ook gebruik van een activity tracker, een bloeddrukmeter, een zuurstofmeter, een slaapband die de kwaliteit van hun slaap meet en een weegschaal. Alle gemeten waarden sturen ze via een smartphone recht-

streeks naar ons door. Dankzij die dagelijkse monitoring krijgen we een goed beeld van hun toestand en kunnen we hun behandeling indien nodig snel bijsturen. Stel dat we een medicijn voorschrijven, dan weten we snel of het aanslaat of niet. Heeft de patiënt minder pijn? Heeft hij of zij last van nevenwerkingen? Er is een rechtstreekse interactie met de patiënt.’

Betrekken jullie er ook zorgverleners van buitenaf bij? Hans: ‘Ja, in het nieuwe pijncentrum is er een controle-eenheid waarin we al die doorgestuurde gegevens vlot op schermen kunnen raadplegen. Daarbij is ook gedacht aan overleg met externe zorgverleners: de controle-eenheid is tegelijk

een videoconferentiezaal. Dus ook de huisarts of de thuisverpleegkundige bijvoorbeeld kan deelnemen aan een teambespreking. Zo is iedereen op de hoogte en staan alle neuzen in dezelfde richting.’

Komen er nog andere patiënten in aanmerking voor monitoring vanop afstand? Hans: ‘Ja, ook een aantal andere hoogrisicopatiënten, zoals mensen die al veel pijnbehandelingen hebben ondergaan, volgen we zo op. En ook voor patiënten met een neurostimulator hebben we in samenwerking met de RIZIV een gelijkaardig digitaal platform opgericht. De komende jaren willen we dat verder uitbreiden. E-health is de toekomst.’ 23

DOSSIER LEVEN MET PIJN

Vera Callebaut, psycholoog

Lisa Bernaerts, psycholoog

Eline Christiaen, psycholoog

Psychotherapie, revalidatie en re-integratie

Je leven weer op de rails Veel pijnpatiënten hebben baat bij psychotherapie, revalidatie en begeleiding om een nieuwe start te maken. ‘Met hun pijn omgaan moeten we hen niet leren. Dat doen ze al jaren’, zegt psychologe Vera Callebaut.

hronische pijnpatiënten krijgen al eens met vooroordelen te maken. Nochtans verdienen ze vooral respect, vindt psychologe Vera Callebaut. ‘In mijn praktijk zie ik voortdurend patiënten die ondanks hun pijn al jaren doorbijten en met veel moeite alles rond krijgen. We moeten die mensen niet leren om met hun pijn om te gaan. Dat doen ze al jaren. Tot de spreekwoordelijke druppel de emmer doet overlopen en het echt niet meer gaat.’ De weg terug is vaak niet makkelijk, maar velen hebben baat bij psychotherapie, fysieke revalidatie of begeleiding bij werkhervatting. Psychologen Lisa Bernaerts, Vera Callebaut en Eline Christiaen vertellen.

Psychotherapie: leren zorgen voor jezelf Pijnpatiënten die met psychische problemen kampen, kunnen terecht bij Lisa Bernaerts of Vera Callebaut. Tijdens een eerste gesprek brengen die de problemen in kaart. ‘We zien veel patiënten die door hun pijnprobleem neerslachtig of angstig zijn geworden’, zegt Bernaerts. ‘Omgekeerd zijn er mensen die al lang psychische, familiale of sociale problemen hebben en die letterlijk en figuurlijk tot stilstand worden gebracht als daar ernstige rugof andere pijn bijkomt.’ De psychologen zoeken samen met de patiënten naar manieren om hen mentaal weer op de rails te krijgen. Door aan hun zelfvertrouwen te werken, opnieuw oog te hebben voor hun eigen noden, hun weerbaarheid te verhogen, opener te leren communiceren met hun omgeving, nieuwe mogelijkheden te zien … ‘Wij zien veel mensen die zich ondanks alles aan hun oude leven blijven vastklampen. Ook al lukt dat door de pijn en de vermoeidheid nog nau-

Weer beginnen bewegen, geeft vaak een boost aan het zelfvertrouwen welijks en is de voldoening weg. Maar als je aan die mensen vraagt wat ze echt willen, zie je ze onrustig worden. Zij zijn niet gewoon om te voelen wat ze nodig hebben. Ze denken vaak meer aan wat ze allemaal moeten’, aldus Callebaut. Als het patiënten via de therapie lukt om weer plezier te krijgen in het leven, heeft dat ook een effect op de pijnbeleving. ‘Ik kan de pijn nu beter aan’, hoor ik wel eens. Velen vinden opnieuw een evenwicht en kunnen weer op eigen kracht verder’, zegt Callebaut.

Onder meer een werktafel met aanpasbare hoogte kan een uitkomst bieden voor patiënten met rugpijn.

Samen zoeken we uit wat voor werk haalbaar is Fysieke revalidatie: boost voor zelfvertrouwen Voor patiënten die al jaren gebukt gaan onder pijn, is de drempel om weer te gaan sporten of bewegen vaak hoog. Toch speelt fysieke revalidatie bij velen een grote rol in de behandeling. Bernaerts: ‘Op onze teamvergadering, waarop ook een fysisch geneesheer aanwezig is, bespreken we welke patiënten volgens ons baat hebben bij revalidatie. De kunst is om hun conditie weer op te bouwen zonder dat ze overbelast raken. Dat lukt het best met professionele begeleiding en advies van een kinesitherapeut.’ Als patiënten weer beginnen te bewegen, geeft dat vaak een boost aan hun zelfvertrouwen. Het kan een opstapje zijn naar een actiever leven of werkhervatting. ‘Maar je moet realistische verwachtingen

hebben’, zegt Callebaut. ‘Zo’n revalidatie verloopt vaak met ups en downs, doordat veel patiënten voordien al te veel op hun bord hadden. In één keer een lange reeks sessies afwerken, lukt zelden. Ook daar proberen we de patiënt in te begeleiden.’ Dat het pijncentrum en de dienst fysische geneeskunde vandaag dezelfde locatie delen, komt de samenwerking ten goede. Zorgverleners kunnen gemakkelijker overleggen doordat ze elkaar voortdurend tegenkomen. ‘Voor de patiënten is het fijn dat ze kunnen revalideren in een vertrouwde omgeving’, zegt Bernaerts.

Begeleiding bij werk hervatting: overleg loont Voor veel pijnpatiënten staat opnieuw aan de slag gaan, al dan

niet in hun oude job, hoog op het verlanglijstje. ‘Werken betekent dan ook veel meer dan een inkomen. Het zorgt ook voor sociale contacten, een dagstructuur, afleiding van de pijn en een gevoel van eigenwaarde’, zegt re-integratiecoördinator Eline Christiaen. Christiaen zoekt samen met de patiënten uit wat voor werk voor hen haalbaar is en begeleidt hen bij werkhervatting of de zoektocht naar een nieuwe job. Ze is tegelijk coach en bemiddelaar. Dat kan gaan van sollicitatietraining en heroriëntatie tot mee aan tafel gaan zitten met de werkgever. ‘Het voordeel is dat ik zowel de situatie van de patiënt als de wetgeving ter zake goed ken’, zegt Christiaen. ‘Afhankelijk van hun problematiek kunnen patiënten in aanmerking komen

voor de patiënt

voor bepaalde ondersteunende maatregelen via de VDAB. Zo kunnen werkgevers die aanpassingen doen op de werkvloer, denk maar aan een traplift of een aangepast werkblad, de aankoop of eventuele installatie terugbetaald krijgen. Daarnaast bestaan er ook interessante formules via het ziekenfonds, zoals gedeeltelijke werkhervatting.’ Indien nodig neemt Christiaen contact op met andere partijen, zoals de adviserend geneesheer, de arbeidsgeneesheer … Via gezamenlijk overleg is er veel mogelijk. ‘Als patiënten echt gemotiveerd zijn om weer aan het werk te gaan, vergroot dat sterk de slaagkans’, besluit ze. 25

DOSSIER LEVEN MET PIJN

Kim lijdt al jaren aan rugpijn

‘Ik sta er weer’ Kim (32) verbeet na een ongeval meer dan vijftien jaar erge rugpijn, tot haar lichaam het opgaf. ‘Ik dacht dat mijn leven voorbij was, maar dankzij het pijncentrum ben ik nu zelfs terug aan het werk.’

eertien was Kim toen het noodlot toesloeg. Tijdens het paardrijden gleed haar paard uit en belandde bovenop haar. De gevolgen waren niet min: een gebroken ruggenwervel, geknelde zenuwbanen, tussenwervelschijven geraakt, verrekte spieren en een beschadigde heup. ‘Ik heb de pech gehad dat ze in het plaatselijke ziekenhuis mijn problemen niet ernstig namen. Volgens hen waren het maar wat blauwe plekken. Toen ik twee maanden later alsnog onder de scanner ging, was het te laat voor een operatie. De behandeling bleef beperkt tot steunzolen en kinesitherapie’, aldus Kim. Maar opgeven staat niet in Kims woordenboek. ‘Ik had de keuze

tussen in een hoekje kruipen of doorzetten. Het werd het tweede. Pijnstillers nam ik nooit, al had ik doorlopend heel erge pijn in mijn rug, bekken en benen.’ Jarenlang werkte ze meer dan voltijds als poetsvrouw. Tot die ene dag, zowat een jaar geleden. ‘Toen ik iets zwaars wilde verzetten, is mijn rug letterlijk gekraakt. Ik kon niets meer, zelfs stappen was een marteling’, vertelt ze.

‘Ik moest nee leren zeggen’ Via een omweg kwam Kim in het pijncentrum van het UZA terecht, bij pijnarts dr. Jens Gios. ‘Sindsdien krijg ik regelmatig inspuitingen. En ik stemde alsnog in met pijnmedicatie. Daardoor is de pijn nu veel

draaglijker. Als je mij vraagt hoeveel pijn ik nu heb op een schaal van tien: ik ben van meer dan 10 op 10 naar 5 of 6 op 10 gegaan. Daar ben ik al heel blij mee. Ik kan weer mijn huishouden doen, wat fietsen en wandelen … Een operatie is voorlopig niet aan de orde omdat de kans op zenuwschade te groot is.’ Toen Kim vroeg wanneer ze weer kon gaan werken, verwees dr. Gios haar door naar het psychologenteam. ‘Psychologe Lisa Bernaerts heeft me geleerd nee te zeggen en mijn beperkingen te aanvaarden. En dankzij Eline Christiaen, psychologe en re-integratiecoördinator, kan ik weer deeltijds werken. Samen met haar ben ik met mijn

werkgever gaan praten. We zijn overeengekomen dat ik voorlopig twee halve dagen per week aan de slag ga. Met kleine aanpassingen: hoge ramen lappen of zware dingen tillen doe ik bijvoorbeeld niet meer. We zullen ook regelmatig opnieuw samenzitten om de situatie te evalueren. Ik ben heel gelukkig met die regeling: veel beter dan de hele week tussen vier muren zitten. Zo voel ik me nuttig.’ Kim weet dat haar gezondheid altijd fragiel zal blijven, maar is blij dat ze er weer staat. ‘In het pijncentrum had ik vanaf het begin het gevoel dat het hele team er echt voor mij was. Ik dacht dat mijn leven voorbij was, maar kijk nu. Met de hulp van de juiste mensen kun je ver geraken.’

DE BESTE BESTE UITSTAP UITSTAP VOOR JE RUG! DE VOOR RUG! UITSTAP VOOR JEJE RUG!

Gratis computergestuurde meting. in België! mputergestuurde meting. Uniek in Uniek België!

Gratis meting. Uniek in België! OUTLETSHOP op www.bedking.be SHOP opcomputergestuurde www.bedking.be

OUTLETSHOP op www.bedking.be

Keuze uit relaxen meer dan 100 en salons. e uit meer dan 100 enrelaxen salons.

Gespecialiseerde kinesitherapeuten helpen je graag ter plaatse beste tevoor kiezen je voor je rug. therapeuten helpen je graag ter plaatse het beste tehet kiezen rug.

DE BESTE MATRASSEN, LATTENBODEMS, BOXSPRINGS, BEDDEN, HOOFDKUSSENS, BUREAUSTOELEN, TTENBODEMS, BOXSPRINGS, BEDDEN, HOOFDKUSSENS, BUREAUSTOELEN, RELAXZETELS, ZITMEUBELEN, KNIESTOELEN,KLEERKASTEN BEDCANAPÉS, KLEERKASTEN ALLE MATEN. UBELEN, KNIESTOELEN, BEDCANAPÉS, ALLE MATEN.

Keuze uit meer dan 100 relaxen en salons.

Gespecialiseerde kinesitherapeuten helpen je graag ter plaatse het beste te kiezen voor je rug.

DE BESTE MATRASSEN, LATTENBODEMS, BOXSPRINGS, BEDDEN, HOOFDKUSSENS, BUREAUSTOELEN, RELAXZETELS, ZITMEUBELEN, KNIESTOELEN, BEDCANAPÉS, KLEERKASTEN ALLE MATEN.

Leuvensesteenweg 338I ITel. Boortmeerbeek I Tel.60 015I52 03 60 I www.bedking.be 338 I Boortmeerbeek 015 52 03 www.bedking.be

Open: weekdagen: 10-18.30 u. open - za. 10-18 u. - zon. 14-18 u. - di. & feestd. gesloten 0-18.30 u. - za. 10-18 u. - zon. 14-18 u.open - di. & feestd. gesloten

GEZOND

Gezond online

Last van smartphonestress? Nog even die mail beantwoorden of Facebook checken: steeds meer mensen kunnen hun smartphone of tablet nog maar moeilijk aan de kant laten. Hoe leren we met z’n allen gezond online te gaan?

en aanslag in Parijs, een crisis op het werk of de lekke fietsband van zoonof dochterlief: dankzij onze smartphone zijn we steevast snel op de hoogte. Is dat een zegen of een vloek? ‘Die voortdurende connectie met de buitenwereld is niet zonder risico’, zegt prof. dr. Johan Verbraecken, medisch coördinator van het Slaapcentrum van het UZA.

‘Vooral omdat we ons vaak verplicht voelen om meteen gevolg te geven aan een berichtje of mail. Zo heb je op de duur nog nauwelijks tijd voor jezelf en krijg je het gevoel geleefd te worden. In een tijd van almaar meer burn-outs is dat geen goede zaak. Het is gezonder om jezelf tot op zekere hoogte af te schermen van al die nieuwe media.’ Enkele tips om verstandig om te gaan met digitale technologie.

Maak goede afspraken met jezelf. Baken voor jezelf af wanneer je met je smartphone of tablet bezig mag zijn. Maak er bijvoorbeeld een gewoonte van de smartphone strikt te bannen aan tafel of als je afspreekt met vrienden. Beperk de tijd die je erin steekt. Plan bijvoorbeeld één vast moment per dag om je sociale media te checken en zet er voor jezelf een tijdslimiet op.

Laat je smartphone niet de baas spelen. De oorzaak van een burn-out zou niet zozeer te hard werken zijn, maar wel een gebrek aan recuperatietijd. Kun je het niet laten om tijdens je vrije uren nog voortdurend mails van het werk te lezen en

te beantwoorden? Hoog tijd om die grens scherper te stellen dan. Laat werkgebonden mails rusten tot de volgende (werk)dag en spreek dat ook zo af met je collega’s.

Beantwoord berichten alleen vanop je pc. Maak er een gewoonte van om mails of berichten uitsluitend te beantwoorden vanop je pc of laptop, en dus niet via je smartphone of tablet. Dat voorkomt dat je (werk)berichten gaat beantwoorden tijdens het winkelen, koken, televisiekijken … Zo ben je meer ontspannen én efficiënter.

Gun je smartphone (en jezelf) vakantie. Schakel de wifi van je toestel op

Gebruik je smartphone niet in bed. Je hersenen associëren je gsm met actief bezig zijn. Dat helpt niet om in slaapmodus te raken of te blijven. Gebruik je toestel om dezelfde reden niet om ‘s nachts het uur te checken.

vakantie uit: zo heb je veel meer tijd om van het land en van je reisgezelschap te genieten. Bang voor een uitpuilende mailbox als je thuiskomt? Reserveer dan maximaal één uur per dag om je mails te bekijken, maar schakel het toestel daarna onverbiddelijk uit. Zwier eventueel bepaalde apps zoals Facebook en Instagram tijdelijk van je smartphone.

Meten is weten Veel mensen denken dat de tijd die ze dagelijks op kleine schermen doorbrengen, wel meevalt. Maar is dat wel zo? Je kunt de proef op de som nemen door – oh ironie – een app op je smartphone te installeren die je digitale tijdsbesteding bijhoudt. Een voorbeeld is de

MobileDNA-app, die twee weken lang je mediagebruik monitort. Geschrokken van het resultaat? Dat kan genoeg zijn om je gedrag aan te passen.

Slaapproblemen? Stuur je smartphone vroeger naar bed! Mensen die tot laat in de weer zijn met hun smartphone, laptop of tablet riskeren slechter te slapen. ‘Dat heeft deels te maken met het blauwe licht dat schermen afgeven: dat onderdrukt de productie van melatonine, het hormoon dat ons helpt om in nachtmodus te gaan’, zegt UZAneuroloog dr. Ilse De Volder. Een blauwelichtfilter gaat dat effect tegen. Die kun je instellen op

het toestel of als app installeren. De Volder: ‘Maar dan nog is het geen goed idee om het laatste uur voor bedtijd druk met je gsm bezig te zijn. Gebruik van multimedia heeft namelijk een grote mentale impact.’ Zeker als je nog laat voor het scherm werkt of mails beantwoordt, ontneem je jezelf de kans om slaperig te worden. ‘Ook chatten of interactie met anderen via digitale media doe je beter niet kort voor bedtijd’, vult Verbraecken aan. ‘Dat gaat immers gepaard met emoties, wat maakt dat je daarna moeilijker inslaapt of doorslaapt. Televisie heeft minder invloed, doordat dat scherm verder van je afstaat en het om een passieve bezigheid gaat.’

Zet je smartphone ‘s nachts op vliegtuigstand zodat late berichtjes je slaap niet verstoren. Alleen al de gedachte dat er nog een bericht kan binnenkomen, kan genoeg zijn om je alerter te houden, waardoor je oppervlakkiger slaapt.

Hoe ouder je wordt, hoe minder je het slaapverwekkende hormoon melatonine aanmaakt. Een reden te meer om op latere leeftijd kort voor bedtijd geen schermen meer van dichtbij te bekijken: die halen de productie van melatonine nog meer naar beneden. 29

GEZOND

HPV: leren uit 10 jaar vaccineren Tien jaar geleden kwam het eerste HPV-vaccin op de markt dat vrouwen tegen baarmoederhalskanker moet beschermen. Wat leren die tien jaar vaccineren ons?

inds 2011 krijgen meisjes in Vlaanderen systematisch het vaccin tegen het humaan papillomavirus (HPV) als ze in het eerste jaar secundair onderwijs zitten. Vandaag zijn meer dan 80% van de jonge vrouwen uit de doelgroep gevaccineerd. Daarmee behoort Vlaanderen wereldwijd tot de koplopers. Het is nog te vroeg om de lange termijneffecten in onze regio te meten, maar uit het buitenland is

er wel cijfermateriaal voorhanden. Bij vrouwen die in 2007 de eerste vaccins kregen, daalde het aantal afwijkende uitstrijkjes met 60 tot 70%. Als we nog eens tien jaar verder zijn, zal logischerwijs ook het aantal gevallen van baarmoeder halskanker afnemen.

Wat is HPV? HPV, het humaan papillomavirus, is een uiterst besmettelijk, seksueel overdraagbaar virus. In de meeste gevallen ruimt het lichaam het

Cervarix en Gardasil. Een recenter en completer vaccin, Gardasil 9, biedt niet alleen bescherming tegen types 16 en 18, maar ook tegen minder voorkomende varianten 31, 33, 45 én tegen types 6 en 11 die genitale wratten veroorzaken.

Prikken op school Binnen het vaccinatieschema van de Vlaamse overheid worden meisjes van het eerste jaar secundair ingeënt met Cervarix. Al ziet het ernaar uit dat de overheid binnenkort de overstap maakt naar Gardasil 9 dat een bredere bescherming biedt. Het is belangrijk om jonge meisjes voor het eerste seksueel contact te vaccineren, nog voor ze een besmetting kunnen oplopen. Bovendien werkt een vaccin het best op jonge leeftijd, omdat het afweer systeem dan het sterkst reageert. virus zelf op, zoals het dat doet met een verkoudheid. Maar soms blijft het in het lichaam sluimeren en kan het zich verder ontwikkelen. De weg van een HPV-besmetting naar kanker is een proces dat tientallen jaren kan duren en bovendien alle kanten uit kan. Meestal verdwijnt een HPV- besmetting vanzelf, soms evolueert ze naar gezwellen die ongevaarlijk zijn. Maar soms groeien die gezwellen uit tot kwaadaardige kankers. 1% van de vrouwen die

drager zijn van HPV, ontwikkelt baarmoederhalskanker. Elke twee minuten sterft ergens ter wereld een vrouw aan die kanker, vooral in regio’s zonder screening en vaccinatieprogramma’s.

Hoog-risico HPV’s HPV kent meer dan 100 varianten die met een cijfer worden aangeduid. Types 16 en 18 zijn de belangrijkste HPV’s in verband met baarmoederhalskanker. Tegen die twee types beschermen de vaccins

En de jongens? Mannen lopen vanzelfsprekend geen risico op baarmoederhalskanker. Toch gaf de Hoge Gezondheidsraad in september 2017 het advies om ook jongens op te nemen in het vaccinatieschema. Zij hebben een even groot aandeel in de verspreiding van het virus. Bovendien kan HPV in uitzonderlijke gevallen ook bij hen kanker veroorzaken. Het gaat dan om uiterst zeldzame

kankers: aan penis of anus, of in hoofd- of halsstreek. Of de effectiviteit van die maatregel de meerkost kan verantwoorden, staat nu ter discussie.

Volwassenen vaccineren Een vrouw van middelbare leeftijd zonder afwijkende uitstrijkjes, heeft naar alle waarschijnlijkheid een aantal HPV-besmettingen overwonnen. Haar lichaam heeft zich reeds weerbaar getoond tegen het virus. Toch heeft ook dan vaccineren nog zin. Wie ouder wordt, maakt minder antistoffen aan tegen virussen. Bovendien kan een slapende besmetting ook na pakweg vijftien jaar nog actief worden. En bij elke nieuwe partner is er ook steeds het risico op een nieuwe besmetting.

Hoeveel kost het? Voor meisjes die de vaccinatie via het CLB (Centrum voor Leerlingenbegeleiding) krijgen, is de behandeling gratis. Meisjes tussen 12 en 18 jaar die zich door de huisarts laten vaccineren – met Cervarix of een ander vaccin – krijgen de behandeling gedeeltelijk terugbetaald. Volwassenen en jongens betalen de volledige prijs. Gardasil 9, het meest complete vaccin, kost 130,22 euro per dosis. In de leeftijdscategorie 12 tot 15 jaar volstaan twee prikken; wie ouder is, heeft er drie nodig om de behandeling compleet te maken.

ZORG

Regelmatig bewegen, we zouden het allemaal moeten doen. Merel, Kato en Peter geven het goede voorbeeld. Ze hebben elk hun eigen beperking, maar toch blijven ze volop gaan voor hun sport.

Zij overwinnen hun grenzen Merel heeft het syndroom van Down

‘ Fit en gezond dankzij het zwemmen’

erel is zestien en heeft het syndroom van Down. Ze zwemt al sinds haar vijfde en is tegenwoordig vier keer per week terug te vinden in het zwembad. Papa Arjan: ‘Zwemmen staat voor Merel gelijk aan genieten. Vanavond zwemmen in Gent!, zegt ze met veel enthousiasme als ze thuiskomt na schooltijd. Ze zwemt twee keer per week in een zwemclub voor mensen met een beperking in Gent, een keer in de lokale zwemclub en een

keer per week met de school. Van de training in Gent geniet ze het meest. Daar werken ze op techniek maar doen ze ook spelletjes, zoals voorwerpen opduiken van de bodem. Maar in onze lokale zwemclub trekt ze met evenveel motivatie een uur lang baantjes. Ze is altijd even gemotiveerd. Als ze geen zin heeft, wil dat meestal zeggen dat ze ziek aan het worden is.’ Papa Arjan en mama Anja spenderen veel tijd om Merel naar alle zwemtrainingen te brengen.

Maar ze doen het met plezier. ‘Het houdt haar fit en gezond’, zegt Anja. ‘Merel heeft een schildklierprobleem, maar omdat ze zoveel zwemt, kan ze haar gewicht toch onder controle houden. Ze lijdt ook aan scoliose, een afwijking waarbij de rug scheefgroeit. Ook daarop heeft zwemmen een positief effect.’ Arjan en Anja zijn erg trots op hun dochter: ‘Op vakantie in Zweden zwemt ze moeiteloos een meertje over om op een vlot te klimmen. Dan genieten we allemaal mee.’

Kato heeft mucoviscidose

‘ Als ik dans, voel ik mij beter De week van Kato (9) zit door de intensieve behandeling van haar mucoviscidose goed vol. Maar op vrijdagavond en zaterdagvoormiddag kan niets haar tegenhouden: dan gaat ze dansen. ‘Ik doe jazzballet op vrijdagavond en klassiek ballet op zaterdagvoormiddag’, zegt Kato. In de week is ze voor en na schooltijd elke dag minstens twee uur bezig met behandelingen en kine. Mama Greet: ‘De slijmen tasten haar longen en spijsverteringsstelsel

Kato is een echt podiumbeest aan. Die behandelingen mogen we niet overslaan. Maar dansen doet haar deugd. Daar maken we dus tijd voor in het weekend.’ ‘Dansen betekent heel veel voor mij’, vertelt Kato. ‘Ik zou het jammer vinden als ik het niet meer zou kunnen. Soms ben ik wel moe, maar eens ik begin, gaat

het snel over. Achteraf voel ik mij altijd supergoed.’ Greet vult aan: ‘Dansen maakt haar sterker en het maakt de luchtwegen vrij op een natuurlijke manier. Bovendien is dansen iets wat ze goed kan en waar ze veel complimenten over krijgt. Ook mentaal geeft het haar een boost.’ Om de zoveel tijd staat Kato op het podium. ‘Dan doet ze het altijd nog nét iets beter dan tijdens de training’, zegt Greet fier. ‘Kato is een echt podiumbeest.’

ZORG

Peter heeft parkinson

‘ Ik stel nog steeds doelen’ Toen hij jonger was, liep Peter (61) een marathon. Nu hij al elf jaar aan de ziekte van Parkinson lijdt, heeft hij zijn doelen moeten aanpassen. ‘Ik fiets, ski en doe aan chi walking, een wandeltechniek gebaseerd op de vloeiende bewegingen van de oude Chinese krijgskunst tai chi.’ ‘Ik heb vroeger veel gesport’, zegt Peter. ‘Ik ging elk jaar skiën en speelde tennis en hockey. Maar op een bepaald moment ging mijn motoriek achteruit. Wat is er toch met jou, vroegen mijn hockey-ploegmaten. Achteraf 34

bleek dat ik parkinson had.’ ‘Extreme prestaties zijn niet meer voor mij weggelegd. Mijn spieren zijn verstijfd en trillen, soms voel ik mij een oude man. Als ik lang neerzit, raak ik bijna niet meer recht. Maar bewegen helpt. Het houdt mijn spieren soepel. In de winter doe ik twee keer per week anderhalf uur kine, in de zomer zit ik minstens drie keer per week op de fiets. Ik moet wel mijn grenzen respecteren: twee uur fietsen is meer dan genoeg.’ ‘Ik stel mezelf nog steeds doelen. In de lente begin ik met korte

tochtjes, om in de zomer met mijn fietsvrienden 70 à 80 kilometer te kunnen rijden en mij voor te bereiden op de Move for Parkinson fietstocht in de bergen. Ik ben al drie keer samen met andere parkinsonpatiënten de Mont Ventoux opgereden: een zalig gevoel. Toen mijn dochter enkele jaren geleden vroeg of ik nog eens mee ging skiën, ben ik ook die uitdaging aangegaan. Door speciale oefeningen bij de kinesist is het mij gelukt. Dit jaar gaan we opnieuw skiën: parkinson houdt mij niet thuis.’

U ZEGT

Remgeld

Remgeld is wat je uit eigen zak betaalt als je naar de dokter gaat â&#x20AC;&#x201C; het deel dat overblijft na terugÂ betaling van het ziekenfonds. De officiĂŤle term is het â&#x20AC;&#x2DC;persoonlijk aandeelâ&#x20AC;&#x2122;.

Betaalt iedereen evenveel remgeld?

Onlineshop shop en en verkooppunt verkooppunt met keuze Online met keuze Online shop en verkooppunt met keuze uit meer dan 10.000 Birkenstocks van Online shop en verkooppunt met keuze uit meer dan 10.000 Birkenstocks van uit meermaat dan 10.000 Birkenstocks van 24 totBirkenstocks en met 50 uit meer dan 10.000 van maat 24 tot en met 50 maat 24 tot en met 50 maat 24 tot en met 50 Comfortabele en trendy slippers, sandalen Comfortabele en slippers, sandalen Comfortabele en trendy trendy slippers, sandalen en muilen met orthopedisch voetbed en muilen met orthopedisch voetbed Comfortabele slippers,voetbed sandalen en muilen en mettrendy orthopedisch

en muilen met orthopedisch voetbed

Birkenstock Clogs voor professioneel Birkenstock voor professioneel Birkenstock Clogs voorveiligheid professioneel gebruik metClogs oog voor en gebruik met oog voor veiligheid en comfort: gebruik met oog voor en Birkenstock Clogs voor veiligheid professioneel comfort: comfort: gebruik met oog voor veiligheid en comfort:

% % % Ring 35, 2200 Noorderwijk - 0472.98.98.88 %

Ring 2200 Ring 35, 35, 2200 Noorderwijk Noorderwijk -- 0472.98.98.88 0472.98.98.88

Nee. Je kunt in aanmerking komen voor een hogere terugbetaling als je voldoet aan bepaalde criteria, die onder andere te maken hebben met je inkomen en je statuut. De erkenning voor verhoogde tegemoetkoming gebeurt via het ziekenfonds en verloopt in veel gevallen automatisch. Je kunt bij je ziekenfonds navragen of je in aanmerking komt. Dat is bijvoorbeeld het geval als je een leefloon ontvangt.

Consultatie in het ziekenhuis? Kom je op consultatie in het ziekenhuis, dan ontvang je achteraf een factuur. Als je het bijhorende attest indient bij het ziekenfonds, dan krijg je een deel van het bedrag terug. Mensen met verhoogde tegemoetkoming betalen voor consultaties in het UZA achteraf enkel hun persoonlijk aandeel, het resterende bedrag vragen we rechtstreeks aan het ziekenfonds.

Opname of behandeling in het dagziekenhuis? Het grootste deel van de behandelingen in het dagziekenhuis en de opnames rekenen we rechtstreeks af met het ziekenfonds. Op de ziekenhuisfactuur staat welk bedrag het ziekenfonds betaalt, en wat je zelf nog moet opleggen. Als je een hospitalisatieverzekering hebt, dan krijg je ook je persoonlijk aandeel gedeeltelijk of helemaal terug. Sommige verzekeringen betalen alles meteen voor jou, andere betalen je achteraf terug, als je de ziekenhuisfactuur hebt ingediend. Heb je het moeilijk om je ziekenhuisfactuur te betalen, neem dan contact op met de dienst debiteurenadministratie van het UZA.

INFO

Dienst debiteurenadministratie, T 03 821 31 28 (op werkdagen van 9 tot 12 uur), facturen@uza.be 35

Ring 35, 2200 Noorderwijk - 0472.98.98.88

Het UZA zoekt vrijwilligers Het UZA zoekt vrijwilligers met een warm hart en een luisterend oor voor patiënten. Leg je graag nieuwe contacten en heb je tijd om je in te zetten voor de medemens? Wil je helpen met transport van patiënten in rolstoel of bedlegerige patiënten van en naar onderzoeken/behandelingen? Wil je deze patiënten tijdens het vervoer bijstaan met een babbel en ondersteuning? En kan je je minimum 4 tot 8 u per week vrij maken in de voormiddag (van 9-13u)? Stel je dan kandidaat als vrijwilliger bij het UZA! Neem contact op met vrijwilligerscoördinator Nora Lens, tel. 03 821 40 11 of nora.lens@uza.be.

UZA / Wilrijkstraat 10 / 2650 Edegem Tel 03 821 30 00 / Fax 03 829 05 20 www.uza.be

Andy Van Rompaey ICUS BIOTECHN

Alles oké Van een kapotte lamp tot een haperend echotoestel: biotechnicus Andy Van Rompaey herstelt en onderhoudt de apparatuur van het operatiekwartier. ‘Half werk kunnen we ons niet veroorloven.’

Briefing in de koffie kamer met alle verpleegkundigen. Mijn collega en ik vragen om niet te vergeten bij toestellen met pedalen altijd beschermhoesjes te gebruiken. Want operaties verlopen niet altijd vlekkeloos en anders wordt het al gauw een vuile boel. Als eerste checken we altijd de bloedgas toestellen. Dat zijn de toestellen waarmee op de afdeling zelf bloedstalen worden geanalyseerd.

Zo zijn we zeker dat die in orde zijn tegen de start van het operatieprogramma. Spitsuur. In alle twintig operatiezalen starten de teams de toestellen op en dan kan er al eens een defect opduiken. Ik ruk uit voor een narcosetoestel dat een foutmelding geeft. Kleine herstellingen doen we zelf, voor ingewikkeldere zaken contacteren we de leverancier. We zijn ook verantwoordelijk voor de operatiezalen in het pijncentrum

WITJAS VAN DIENST

in het OK? en de materniteit en voor de katheterisatiezalen. Als het echt druk is, zie je mij door de gangen rennen.

soms komt een defect onvermijdelijk pas later aan het licht. Dan stel ik mij zo discreet mogelijk op, zodat de patiënt amper iets merkt.

In een van de operatiezalen komt het beeld van de microscoopcamera niet op het scherm. Ik zoek uit waaraan het ligt. Het team moet intussen wachten. Natuurlijk voel je dan een zekere tijdsdruk. Maar we kunnen niet anders dan heel zorgvuldig te werk gaan: we kunnen ons niet veroorloven dat een toestel halverwege een operatie opnieuw dienst weigert.

Einde van de hectische opstartfase. Ik begin aan de herstelling van een kapotte pijnpomp. Als ik ergens over twijfel, ga ik te rade bij mijn collega Fons, die al meer dan 35 jaar als technicus in het UZA werkt.

Een scherm laat het afweten. De patiënt ligt al op de operatietafel. Ik druk iedereen altijd op het hart om toestellen vooraf te testen, maar

Even iets helemaal anders. Prof. dr. Stefan De Wachter houdt een internationale cursus voor urologen en chirurgen. Hij voert in het OK een incontinentie-ingreep uit die de artsen vanuit het auditorium kunnen meevolgen. Ik neem het camerawerk voor mijn rekening. Een fijne uitdaging.

Snel een hapje eten in de koffiekamer. Even tijd om mails af te handelen, firma’s te contacteren, administratie bij te werken … Behalve reparaties doen we ook onderhoud. Deze namiddag nemen we de monitors van de ontwaakzaal onder handen. We testen die elk jaar om te controleren of de gemeten waarden nog nauwkeurig zijn. De verpleegkundigen houden beurtelings een bed vrij. Even onderbreken voor een oproep uit een van de operatiezalen: een mobiel echotoestel geeft een foutmelding. Blijkt dat er een bak met materiaal

per ongeluk op een van de pedalen is gezet. Het team is wat gegeneerd, maar ik doorbreek dat snel met een grapje. Ik haast me naar het pijncentrum voor een geblokkeerde behandelingstafel. Einde van de werkdag. Of misschien ook niet, want ik ben deze week van wacht. Bed uit voor een oproep van intensieve zorg. Een monitor die 24 uur op 24 de vitale parameters van de patiënt meet, is uitgevallen. Zoiets kan uiteraard niet wachten. Pas twee uur later ben ik terug thuis. Best pittig, maar in onze job hoort zoiets erbij. Je zal zelf maar eens die patiënt zijn, denk ik dan. 37

UZA AGENDA

Kwaliteitslabel voor borstvoeding april m ei juni

Door alle inspanningen haalde het UZA in 2006 als een van de eerste ziekenhuizen in België het Baby and mother Friendly Hospital Initiative label. Daarmee belonen de Wereldgezondheidsorganisatie en UNICEF ziekenhuizen die sterk inzetten op borstvoeding. Elke vier jaar krijgt het ziekenhuis een nieuwe evaluatie.

2018

PATIËNTEN ACTIVITEITEN KINDERYOGA VOOR PATIËNTEN KINDER GENEESKUNDE Om de twee weken kunnen patiënten van de afdeling kindergeneeskunde een sessie kinderyoga van een uur volgen bij een yogalesgeefster. Deze sessie is uitsluitend bedoeld voor patiënten van de afdeling kindergeneeskunde. Datum iedere eerste en derde donderdag van de maand Uur 14 – 15 uur Locatie verpleegeenheid kindergeneeskunde E1, route 25

patiënten, ook de partner is van harte welkom. Datum 24 april en 31 mei 2018 Uur 18.15 – 20.30 uur Locatie UZA – VIP-restaurant (route ‘VIP-restaurant’)

Info en inschrijven Gratis online inschrijven of T 03 821 56 16 www.uza.be/kankeractiviteiten

2 INFOAVOND ONCO REVALIDATIE

Kanker is een ingrijpende ziekte met een zware behandeling. Vaak kampen mensen nadien met psychosociale en/of lichamelijke problemen zoals stress, angst, Info en inschrijven extreme vermoeidheid, pijnlijke Deelname is gratis gewrichten, een verminderde Contacteer Lotte Marnef via conditie… Dit heeft een grote T 03 821 35 17 invloed op je levenskwaliteit of lotte.marnef@uza.be en welzijn. Wil je de draad weer opnemen na kanker? Het oncologisch revalidatieprogramma ACTIVITEITEN VOOR van het UZA helpt je zoeken KANKERPATIËNTEN naar een nieuw evenwicht. Het oncorevalidatieprogramma en het 1 INFOSESSIES praktische verloop wordt toegelicht. OVER Ook krijg je de kans om kennis te VERMOEIDHEID maken met de begeleiders. Datum 31 juli 2018 BIJ EN NA Uur 19-20 uur KANKER Locatie UZA, auditorium Tijdens deze infosessies komt u Kinsbergen (route 12) Info en inschrijven meer te weten over omgaan met Deelname is gratis, maar vermoeidheid tijdens of na een inschrijven is verplicht. kankerbehandeling. Deze sessies www.uza.be/kankeractiviteiten zijn uitsluitend bedoeld voor 38

Borstvoeding

‘ We helpen mama’s bij elke Met borstvoeding geef je een baby een gezonde start. In het UZA krijgen ouders begeleiding bij elke stap van het proces, vanaf de zwangerschap tot na thuiskomst.

e prenatale infosessies van vroeger zijn in het UZA vervangen door een individuele consultatie bij de vroedvrouw. ‘Zo geven we informatie op maat van de ouders in spe’, zegt vroedvrouw en lactatiekundige Iris Huybrechts. ‘We hebben het in dat gesprek niet alleen over de bevalling, maar ook al over de borstvoeding. Hoe zien de ouders het, en hoe kunnen wij hen daarbij helpen? In het begin is borstvoeding soms zoeken, zeker bij een eerste kindje. Het kan ook even duren voor de melkproductie helemaal op gang komt. Dat geven we jonge ouders alvast mee.’

ZORG

stap’ Huidcontact essentieel Huid-op-huidcontact vlak na de geboorte stimuleert het voedingsinstinct van de baby. ‘We streven naar minstens een uur huidcontact vlak na de bevalling’, zegt vroedvrouw en lactatiekundige Marijke Van Hoeck. ‘Ook bij een keizersnede leggen we het kindje meteen bij de mama, nog tijdens de operatie. Als de bevalling moeilijk verloopt of er zijn andere problemen, werden baby’s vroeger eerst onderzocht door de kinderarts. Ook dat doen we nu pas later, na het huidcontact. Tenzij het echt medisch noodzakelijk is om in te grijpen.’

Hulp bij de start De kersverse mama’s krijgen alle hulp bij het starten van de borstvoeding. Huybrechts: ‘We leren mama’s de hongersignalen van hun baby herkennen en helpen om de baby aan te leggen.’ De

zorgverleners op de materniteit kregen allemaal een opleiding over borstvoeding, en bij vragen kunnen ze terugvallen op de lactatiekundigen: vroedvrouwen die een postgraduaat volgden over borstvoeding. Mama en kind blijven dag en nacht samen, zodat de baby kan drinken wanneer hij wil. ‘En we raden aan om geen fopspeen te gebruiken,

want dat kan een baby een verkeerde zuigtechniek aanleren’, zegt Van Hoeck. ‘Als een baby bijvoeding nodig heeft, werken we ook niet met een flesje maar met een speciale beker of een lepeltje. Zo verstoren we de borstvoeding niet.’

Tips voor thuis Het stopt niet als de ouders

met hun kindje naar huis gaan. Huybrechts: ‘We raden ouders aan om zich verder te laten begeleiden door een zelfstandige vroedvrouw. Die kan thuis de baby en de mama opvolgen. We geven jonge ouders ook informatie over moedergroepen en als het nodig is, kan er een zelfstandige lactatiekundige aan huis komen.’

Te vroeg geboren? Ook te vroeg geboren baby’s hebben veel baat bij borstvoeding. Elke Moens, vroedvrouw en lactatiekundige op de dienst neonatologie: ‘Voor hen is moedermelk nog belangrijker dan voor een voldragen baby, er zitten zoveel belangrijke stoffen in. Met huid-op-huidcontact

beginnen we al heel vroeg. En als de baby stabiel is en niet meer beademd wordt, laten we de mama kolven zodat het kindje de zuigreflex kan oefenen op een lege borst. Het geeft de baby een positieve stimulans en het oefent zijn vaardigheden. En de mama leert de baby aanleggen

en draagt bij aan de zorg. Als het zuigen goed lukt, kan de baby leren drinken aan de borst. De sondevoeding bouwen we dan geleidelijk af. Pas wanneer we zeker zijn dat de baby goed aan de borst kan drinken, starten we met flesjes op momenten dat de mama niet aanwezig kan zijn.’

VOEL U ÉCHT THUIS IN HET HART VAN ANTWERPEN OP DE SITE NIEUW ZUID Voor elke zelfstandige senior is de serviceresidentie Emerald Haven van Domitys de ideale omgeving om zich écht thuis te voelen. Elk (huur)appartement is afgestemd op aangenaam ouder worden. Bredere deuren, liften, in de hoogte aangepaste schakelaars en stopcontacten, badkamers met inloopdouche zorgen voor een groot comfort en veiligheid.

ONZE TROEVEN EN ONS ENGAGEMENT VOOR U • 24/24 en 7/7 permanentie, ook ’s nachts is er iemand aanwezig • onthaal voor uw veiligheid (open van 8u - 20u, ook in het weekend) • eigen restaurant, waar onze chef u verwent met heerlijke maaltijden, met verse producten ter plaatse bereid en opgediend aan tafel • elke namiddag een tussendoortje, vers gebakken door onze chef, in de bar van de residentie • elke maand een 50- tal activiteiten voor en met u • ook uw huisdier is welkom

MEER WETEN OVER VERBLIJVEN IN EMERALD HAVEN? ZIN OM NAAR EEN PRIVILEGEDAG TE KOMEN? Bel 03

259 26 10 of mail antwerpen@domitys.be Serviceresidentie

EMERALD HAVEN

R HUU IGEN

UW E MENT E APPART AF VAN

G € 57/DA

repen. ten inbeg servicekos af 01/01/18. Huur en geldig van Tarieven

03-259 26 10 Léon Stynenstraat 40 2000 Antwerpen

www.domitys.be

Exclusief dossierkosten: Prijs per dag op basis van de prijs per maand voor 1 persoon. Deze prijs omvat de huur van een appartement met 1 slaapkamer (nr 18 – 51m²) de servicekosten met betrekking tot het verblijf en de ‘Plus’ diensten van Domitys (waaronder onthaal van 8u tot 20u 7 dagen op 7, tussenkomst in noodgevallen 24u/24, toegang tot de 50 maandelijkse activiteiten, 4x per jaar wassen van alle ramen, binnen en buiten en de toegang tot alle gemeenschappelijke ruimtes van de residentie. Onder voorbehoud van beschikbaarheid. 02-2018

DOMITYS SERVICERESIDENTIE EMERALD HAVEN

UZA PRAKTISCH

ONVERGETELIJK

Nuttige telefoonnummers • algemeen nummer UZA: T 03 821 30 00 • onthaal en opname: T 03 821 31 01 • patiëntenbegeleiding: T 03 821 37 00 (maatschappelijk werk, vrijwilligers, intercultureel bemiddelaar, transfercoördinator, levensbeschouwelijke begeleiding, tolken en tolken Vlaamse gebarentaal) • ombudsdienst: T 03 821 31 60 • inlichtingen facturen: T 03 821 31 28 • school in het UZA: T 03 821 58 86 Herstellen in zorghotel Drie Eiken Na een operatie kan je verder aansterken in zorghotel Drie Eiken, een comfortabel verblijf met professionele zorgvoorziening. Ook familie en vrienden kunnen er terecht voor overnachting vlakbij het UZA. Meer info en reservaties: www.drie-eiken.com, T 03 821 12 11 Gastenkamers Ter Weyde Wil je in de buurt van het ziekenhuis overnachten, dan kan je terecht in onthaaltehuis Ter Weyde. Vrijwilligers bieden er een eenvoudig maar warm onthaal aan een billijke prijs. Ter Weyde bevindt zich op 200 meter van het UZA (Edegemsesteenweg 240, 2610 Wilrijk). Voor meer info: www.uza.be/terweyde, T 03 440 48 18. Winkelgalerij In de inkomhal vind je: • de cafetaria, in de week open van 8.30 tot 20 uur; in het weekend en op feestdagen van 12 tot 20 uur • een broodjeszaak, in de week open van 9 tot 14.30 uur • een winkel Momen’to Shop Delhaize met een ruim aanbod verse voeding, drank, lectuur, geschenkartikelen … Open op weekdagen van 8.30 tot 20 uur. In het weekend en op feestdagen van 12 tot 17.15 uur. • een bloemen- en pralinewinkel ‘Gift Shop’, open van maandag tot en met vrijdag van 11 tot 19:30 uur. In het weekend en op feestdagen gesloten. • een bankautomaat Restaurant Het restaurant vind je op -1 op het einde van de bezoekersgang. Het is elke werkdag open van 12 tot 14 uur. Meer info: www.uza.be Het UZA draagt het JCI-label voor veilige en kwaliteitsvolle zorg.

Abonnement Wens je een gratis abonnement op Maguza, wil je een adreswijziging door geven of wil je het magazine niet langer ontvangen? Bel 03 821 32 96 of stuur je naam en adres naar UZA, afdeling communicatie, Wilrijkstraat 10, 2650 Edegem, of surf naar www.maguza.be/abonnement. Je kan hier ook inschrijven op de gratis digitale nieuwsbrief van Maguza.

Colofon MagUZA · driemaandelijks tijdschrift van het Universitair Ziekenhuis Antwerpen · jaargang 30, april 2018 · Redactieadres: UZA, afdeling Communicatie, Wilrijkstraat 10, 2650 Edegem, communicatie@uza.be · Verantwoordelijke uitgever: Johnny Van der Straeten · Hoofdredacteur: Evita Bonné · Redactieraad: Mathias Allegaert, Bettina Blaumeiser, Evita Bonné, Myriam Buyl, Nathalie Cools, Patrick Cras, Annick Deckers, Anneleen De Vos, Jonas De Wolf, Christian Rolfo, Ingrid Roosen, Altintas Sevilay, Bharati Shivalkar, Kaat Siebens, Elke Smits, Dominique Trouet, Paul Van Aken, Ann Van De Velde, Miranda Van De Wiele, Jan Van Meerbeeck, Barbara Willekens · · Redactie & realisatie: Jansen & Janssen Creative Content, www.jaja.be · Fotografie: Frank Bahnmuller, Jan Locus, Eric de Mildt, Thomas Legreve, Frank Toussaint · Illustratie p. 14-16: Frederik van den Stock · p19-23: Grudun Makelberge Kruiswoordraadsel: Freddy Roegiest · Reclameregie: Media Surplus, www.media-surplus.be · De inhoud van de advertenties valt niet onder de redactionele verantwoordelijkheid van het UZA. Maguza wordt gedrukt op FSC-papier, afkomstig van duurzaam beheerde bossen.

Vliegtuig maakt tussenstop voor diabetespatiënt Kankerspecialist prof. dr. Marc Peeters liet een vliegtuig landen omdat een passagier met diabetes onwel werd. Hij vergezelde haar naar het ziekenhuis, nam een nieuwe vlucht en kwam nog nét op tijd aan op zijn congres in Egypte. ‘Ik was onderweg naar Alexandrië om een presentatie te geven, toen een vrouw plots onwel werd op het vliegtuig. Ze had diabetes type 1, maar haar insulinepomp werkte niet meer. En haar insulinespuiten zaten in het ruim. Niemand in het vliegtuig had insuline bij. Dus kon ik enkel op haar inpraten. Mensen met diabetes kennen heel goed de risico’s van een insulinetekort: uitdroging, coma en in het ergste geval overlijden. Hoe dringend het was, kon ik moeilijk inschatten, maar omdat de vrouw in paniek was, heb ik gevraagd om het vliegtuig onderweg te laten landen. Net op tijd Vlak na de landing in Bulgarije kwam er een medisch team aangesneld, maar niemand sprak Engels. Dat vond ik zo schrijnend, dat ik mee ben uitgestapt. In het ziekenhuis heb ik na veel gedoe kunnen overleggen met een verpleegkundige die Duits sprak. De patiënte kreeg de juiste dosis insuline en mocht nog diezelfde dag het ziekenhuis verlaten. De luchtvaartmaatschappij regelde voor ons allebei een hotelkamer, maar ik heb haar de volgende ochtend niet meer gezien. Ik nam een vlucht naar Caïro en reed van daar met de auto naar Alexandrië. Na een helse rit kwam ik net op tijd aan voor mijn presentatie. Van de vrouw heb ik achteraf niets meer gehoord, maar ik ben blij dat ik haar op dat moment heb kunnen helpen.’ 41

KRUISWOORDRAADSEL

Puzzel & win! 1

1 2

6. 7. 8.

3 4

lichte massage – onbehouwen voordat – puntenstand – Oriënt-Express – bazige vrouw naar aanleiding van – hogesnelheidstrein – hoofdstad van Noorwegen – actinium in memoriam – Europeaan – oosters weefsel – gekeperde grove stof Indische onderkoning – sneeuwlat – wild varken halt ! – vaatstelsel in het lichaam Ecuador – wezenlijk – arbeidstrajectbegeleiding – arkbouwer moeder van Zeus – rijschool – waterplantjes – senior niets (Sp.) – betiteling – mansnaam voorletters – halfbloed elektrocardiogram – behandeling om uitgevallen lichaamsfuncties te herkrijgen

5 6

10. 11. 12. 13. 14. 15. 16.

7 8 9 10 11

12 13

Verticaal

1. 2. 3.

14 15 16

8 1

4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12.

Horizontaal 1.

2. 3. 4. 5.

buisje dat in het lichaam aangebracht wordt voor afvoer van wond- of weefselvocht – was- of douchebeurt met afwisselend warm en koud water in de ader geschiedend – voederbak Olympic Air – loofboom – ademhalingsziekte cilinder – karaat – babbelaar – rolsteen muzieknoot – aanwijzend voornaamw. – gevechtslijn – overdreven

Doe mee en win!

13. 14. 15. 16.

1 2

Heb je het letterwoord ontdekt? Mail het dan voor 20 mei 2018 met je naam en adres naar maguza@uza.be of stuur een briefkaart naar Maguza, UZA – Afdeling communicatie, Wilrijkstraat 10, 2650 Edegem en maak kans op één van de vier Vivosmart-toestellen van Garmin, een slimme activity tracker met hartslagmeting op de pols, die stappen, afstand, calorieën, hartslag, opgelopen trappen en trainingsintensiteit weergeeft. 42

buikloop – aanhechtingspunt van een spier radon – vriendschappelijke wedstrijd – na Christus koraaleiland – kloostermonnik (It.) – uitroep van afkeer – uniek Iers republ. Leger – deciliter – parasiet – honingschijf achter – hondensoort – getij – aanwijzend voornaamw. obesitas – lesgever graasland – liefdegod – gebak – lange golf schrijfvloeistof – koopwaar – nieuw selenium – zeewier – kereltje (Eng.) – zijde wegvloeiing van vocht – onder andere – vrouw van Abraham houtsoort – doorzaging van een botstuk zware biersoort – voorbereidend middelbaar beroepsonderwijs – nummer Big Thunder Mountain – meetstok – automerk – reinigingsmiddel rijstbrandewijn – in orde – viooltjeswater – piek muzieknoot – vierentwintig uren – windrichting besmettelijke infectieziekte – huidaandoening gekenmerkt door een netwerk van verwijde bloedvaatjes

3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16

I N O S I T O L + C Y C L U S +

R E D E + E L I T A I R + I T C

R R + M O S + R I + N E S T E L

I O N + S T R E N G + W C + E U

T + O R L O N + T I P + H E L S

A L T O O S + K I N K H O E S T

T A A N + T H A N S + O E R + E

I N + D I E E T + T O O N + P R

E O S + A R + I V + T I + B A H

+ L E O + O A + E P O + A U T O

M I + K I N D E R A R T S + I O

A N K E R + A S + D R A + S O F

C E L + A B T + G R A V I N + D

U + U R N E + B O E G + N E E P

L E I E + L A B O + I M K E R Y

A S S E R T I V I T E I T + A N

Oplossing maguza 111 KIJKOPERATIE De winnaars zijn: Ilona Delen (Grobbendonk) Luc Cappon (Waregem) Sven Verbeerst (Ichtegem) Sofie De Muynck (Brugge)

ZORG

Raadpleging

Vloeiende overgang tussen afspraken Heb je binnenkort meerdere afspraken op de afdeling kindergeneeskunde, neus-keeloorziekten of orthopedie? Dan verloopt je traject wellicht iets vlotter dan vroeger. Via een nieuw informaticasysteem zien zorgverleners op elk moment waar je bent en hoe lang je al wacht.

en bijkomende scan, een allergietest of een consultatie bij meerdere dokters: vaak ben je er in het ziekenhuis niet van af met één afspraak. Om meerdere afspraken beter op elkaar af te stemmen, werken de afdelingen kindergeneeskunde, neus-keel-oorziekten en orthopedie met een nieuw informaticasysteem. Artsen en zorgverleners duiden op de computer aan welke patiënt

bij hen is en welke onderzoeken of testen moeten gebeuren. Een computerprogramma maakt daar een schematisch overzicht van, zodat iedereen op elk moment weet wie waar is.

Eerst nog een koffie Bijvoorbeeld: je komt terug van een scan en meldt jezelf aan op de afdeling. Dan ziet de arts op zijn of haar computerscherm meteen dat je weer in de wachtzaal zit. Zo kan

hij je als volgende binnenroepen. Dat maakt de wachttijd iets korter. Bijkomend voordeel: ook het medisch secretariaat weet op elk moment hoeveel mensen er nog voor je zijn, zelfs over verschillende wachtzalen heen. Als de wachttijden langer zijn dan gewoonlijk, dan kan de secretaresse je dat melden. Zo kun je bijvoorbeeld eerst nog een koffie drinken in de cafetaria voor je in de wachtzaal gaat zitten.

Geen briefjes meer Er zijn nog voordelen aan het systeem. Vroeger kreeg je van de arts een briefje mee voor de volgende zorgverlener. Of liep de arts even mee, om uit te leggen wat er precies moest gebeuren. Voortaan noteren de artsen alles rechtstreeks in het elektronische systeem. Zo weet elke arts of zorgverlener precies welke onderzoeken je moet krijgen.

Vlotte vervolgafspraken De arts kan in het nieuwe systeem ook aanduiden wanneer je een volgende afspraak moet krijgen en wat er dan precies moet gebeuren. Zo kan de medisch secretaresse je meteen de juiste afspraken geven en kan de arts al beginnen met de volgende patiënt.

Alle aandacht voor de patiënt Alles gaat via de computer, maar dat wil niet zeggen dat we onze patiënten uit het oog verliezen. Wel integendeel: zorgverleners moeten minder informatie vragen aan collega’s en worden minder gestoord. Daardoor hebben ze meer tijd om naar jouw verhaal te luisteren. Omdat de nieuwe manier van werken de afspraken vlotter doet verlopen, zullen in de loop van 2018 bijna alle consultatieafdelingen de overstap maken. 43

GEHOLPEN

‘ Operatie gepland nog voor hij geboren werd’ Aan het lachende gezichtje van de kleine Jules kan je nauwelijks UZA bij logopediste Miek Claes terechtgekonog zien dat hij geboren werd met een gespleten lip. ‘Dr. Nadjmi heeft Jules niet alleen geopereerd, maar heeft ons de hele tijd ook geweldig goed begeleid’, vertelt mama Heleen.

en donderslag bij heldere hemel. Zo voelde het voor Juan en Heleen, toen ze op zeven maanden zwangerschap te horen kregen dat hun kindje een dubbelzijdige gespleten lip en gehemelte had. Hoewel Juan er zelf mee geboren is, stond het koppel er vooraf nooit bij stil. Juan: ‘De kans dat je het doorgeeft is vrij klein.’ Het koppel kon meteen terecht bij prof. dr. Nasser Nadjmi, gespecialiseerd in aangezichtschirurgie. Juan: ‘Dr. Nadjmi heeft ons al bij die eerste afspraak heel goed voorbereid op wat zou komen. Wat we konden verwachten bij de geboorte, welke stappen er volgen en welke operaties moeten gebeuren. Jules stond al op de

Oproep

operatieplanning nog voor hij geboren werd. Dat gaf ons echt houvast.

Heel ons leven draaide rond voeden Heleen: ‘Voor de geboorte vroeg ik mij af of ik mijn kindje wel even graag zou zien. Maar toen ik hem zag, was ik meteen verliefd. Mensen denken vaak aan het visuele, maar dat is eigenlijk nog het minste. Voeding was ons grootste probleem. Omdat zijn gehemelte helemaal open was, kon Jules niet van de borst drinken, en ook met een aangepast flesje ging het heel moeilijk. De eerste maanden draaide heel ons leven rond voeding. Gelukkig zijn we via de kinderarts in het

men. Zij heeft samen met ons telkens gezocht naar nieuwe manieren om Jules te laten eten.’

In goede handen Ondertussen heeft Jules drie operaties achter de rug en eet hij flink groente- en fruitpap. Heleen: ‘De eerste operatie was al op drie maanden. Dat hele kleine baby’tje moeten afgeven in de operatiezaal, dat vond ik verschrikkelijk. Maar de tweede en derde keer voelde ik mij al meer op mijn gemak. Ik weet dat hij in goede handen is.’ Juan: ‘Het ergste is nu voorbij. Jules moet volgend jaar nog een keer geopereerd worden, en dan nog eens als hij vijf is. Met een beetje geluk is hij er helemaal van af voor hij aan de lagere school begint.’ Heleen: ‘We willen er eigenlijk zo normaal mogelijk over doen. Ik ben toch ook verliefd geworden op Juan zoals hij is?’ (lacht)

Heb je ook iets bijzonders meegemaakt in het UZA? Laat het ons weten via maguza@uza.be 44