VIET_SU_THONG_LUAN

Thaùi Dòch Lyù Ñoâng A

VIEÄT SÖÛ THOÂNG LUAÄN

Vieät Söû Thoâng Luaä n cuûa X.Y. Thaùi Dòch Lyù Ñoâng A ruùt trong Boä Moâ töùc Vieät Duy Daân Chuû Nghóa Quoác Saùch Ñaïi Cöông Thaûo AÙn Toaøn Pho

Aán baûn ñieän töû do Hannamquan.com aán haønh Ngaøy 15 Thaùng 2 naêm 2002 Ñeå ghi nhôù coâng ôn caùc tieàn boái caùch maïng daân toäc Phan Boäi Chaâu, Phan Chaâu Trinh, Nguyeãn Thaùi Hoïc, Lyù Ñoâng A Tröông Töû Anh, Nguyeãn Töôøng Tam, Nghieâm Keá Toå, Huyønh Phuù Soå

VIEÄT SÖÛ THOÂNG LUAÄN 1. TOÅNG QUAÙT Söï dieãn tieán lòch söû cuûa moät daân toäc bao giôø cuõng aên nhòp vôùi böôùc tieán hoùa cuûa nhaân loaïi cho neân tröôùc khi baøn ñeán lòch söû cuûa noøi Vieät, chuùng ta caàn phaûi ñaët ñònh roõ söï tieán trieån cuûa loaøi ngöôøi ra sao?

Ta coù theå chia lòch söû loaøi ngöôøi ra laøm 3 kieáp: Duy Nhieân kieáp, Duy Daân kieáp, vaø Duy Nhaân kieáp.

1.1. Thôøi kyø Duy Nhieân Luùc naøy loaøi ngöôøi chöa bieát keát hôïp thaønh boä laïc vôùi xaõ hoäi chöa coù baûn naêng tieán hoùa vaø toå chöùc, nay ñaây mai ñoù, choã naøo thích hôïp thì ôû, thôøi kyø naøy theo Marx laø thôøi maãu heä (soáng theo meï, loaøi thuù) vaø töï nhieân kinh teá, nhöng thaät ra laøm gì ñaõ coù kinh teá maø goïi laø kinh teá töï nhieân, ñoù chæ laø söï höôûng thuï nhöõng gì cuûa töï nhieân saün coù, nhö con deâ aên loäc, con raén aên nhaùi, v.v... Ñaõ soáng theo töï nhieân nhö vaäy thì loaøi ngöôøi luùc aáy laøm gì coù kinh teá ñöôïc vì kinh teá laø do toå chöùc maø ra, neân danh töø kinh teá töï nhieân theo Marx laø khoâng ñuùng.

1.2. Thôøi kyø Duy Daân Thôøi kyø naøy laø khi nhaân loaïi ñaõ bieát quaàn tuï laïi moät nôi, hoaëc tröôùc cuoäc Ñaïi Hoàng Thuûy hay sau cuoäc Ñaïi Hoàng Thuûy cuõng vaäy. Theo thuyeát “nhaân loaïi nhaát nguyeân luaän” thì nôi tuï taäp aáy laø nuùi Tu Di (Palmir), thôøi kyø naøy coù ra öôùc ñoä 5.000 naêm tröôùc Ky Toâ kyû nguyeân “Thieân Chuùa giaùng sinh”. Theo thuyeát naøy, loaøi ngöôøi luùc ban ñaàu ôû nuùi Tu Di traøn xuoáng, hoaëc theo caùc laïch nöôùc maø soáng theo ngheà ñaùnh caù, roài caøy caáy, hoaëc theo caùc ñoàng coû maø soáng theo ngheà du muïc (chaên nuoâi suùc vaät). Ta coù theå vaïch ra ñoà bieåu nhö sau: [

VIEÄT SÖÛ THOÂNG LUAÄN

1

Palmir (Tu Di) Aryen 1. Tieäp Khaéc (AÁn) 2. Trung AÙ Teá AÙ Hy Laïp 3. Ai Caäp 4. Altai 5. Haùn An Sôn Khuoâng.

Theo bieåu ñoà treân ñaây ta thaáy roõ nhaân loaïi töø luùc ôû Tu Di traøn xuoáng moãi laàn coù söï toå chöùc töø boä laïc leân thaønh quoác gia, maø moãi thöù veà tinh thaàn cuõng nhö vaät chaát, moãi laàn xuaát hieän laø coù söï xeáp laïi thaønh heä thoáng qui cuû. Ñaëc tính cuûa thôøi kyø naøy laø söï toå chöùc.

1.3. Thôøi kyø Duy Nhaân Thôøi kyø naøy ñaõ phoâi thai ra ôû nhöõng lyù thuyeát Ñaïi Ñoàng, hoaëc nhö trong thuyeát cuûa Khoång Töû, cuûa Marx hay nhö trong caùc toân giaùo nhö Thieân Chuùa (Ñoäc Thaàn Giaùo) vaø Phaät Giaùo (Nhaát thieát chuùng sinh giai ñaïi theå Phaät) nhöng ñoù môùi chæ laø lyù thuyeát thoâi, noù caàn phaùt hieän ra söï thöïc chaéc chaén. Luùc aáy nhaân loaïi môùi ñöôïc söï thuùc ñaåy soáng veà nhaân loaïi tröôùc nöõa. Toùm laïi, thôøi kyø Duy Nhieân ñaõ qua, thôøi kyø Duy Daân ñöông caàn phaûi ñaày ñuû, böôùc sang thôøi kyø Duy Nhaân laø thôøi kyø ñaày sung söôùng, moät ñôøi cöïc laïc ñöa veà sau naøy (Di Laëc?).

Treân giaûi ñaát AÙ Ñoâng maø ngaøy nay goïi laø Trung Hoa (töùc Taøu) theo khaûo cöùu cuûa moät baùc hoïc Hoa Kyø thì töø raát xöa coù 3 daân toäc töøng tranh nhau ñeå chieám trung chaâu (Delta) cuûa mieàn soâng Hoàng Haø leân tôùi Thaùi Nguyeân (Taøu) ñeå tranh thuû laáy nuùi Thaùi Sôn hoøng chieám lónh nôi ñoù ñeå khoáng cheá vuõ truï. Ba gioáng ngöôøi aáy laø Vieät - Haùn - Di? 1. Theá naøo goïi laø Vieät? Vieät khoâng phaûi laø teân chuùng ta ñaët ra sau naøy, luùc tröôùc Vieät coøn goïi laø Vieâm. a. Vieâm Ñeá. b. Haûi Ñaïi vì ôû tænh Haûi Ñaïi (Sôn Ñoâng). c. Mieâu: thôøi kyø ñaáu tranh vôùi gioáng Haùn. d. Thaùi: laáy goác söï chieám lónh Thaùi Sôn luùc ñaàu.

2. Theá naøo goïi laø Haùn? Vì söï phaùt tích ôû soâng Haùn Thuûy vaø coøn goïi laø: a. Hoa: nuùi Hoa Sôn. b. Haï: vì quaàn tuï ôû tænh Haï (Hoa Haï).

3. Theá naøo goïi laø Di? Töùc laø daân ôû phía Baéc Ñoâng Trung Hoa nhö Sôn Ñoâng, Trieàu Tieân, v.v... maø Taøu goïi laø Ñoâng Di. Veà 3 daân toäc keå treân ñaây, thì daân Vieät laø daân ñaõ chieám ñöôïc tröôùc tieân nuùi Thaùi Sôn ñeå laøm hoa ñòa vaø ñaõ phaùt sinh ra neàn vaên minh cuûa Taøu hieän nay. Nhöõng caùi goác Haø Ñoà, Laïc Thö, Nam Chaâm, chöõ Vieät, v.v... laø nhöõng vaät cuûa ngöôøi xöa, cuûa gioáng noøi Vieät, seõ noùi roõ ôû ñoaïn sau.

2

THAÙI DÒCH LYÙ ÑOÂNG A

Roài töø nuùi Thaùi Sôn bò gioáng Haùn töø Thieân Sôn traøn xuoáng chieám maát, daân toäc ta cöù luøi daàn daàn veà phía Nam vaø traûi maáy cuoäc thieân dôøi nhö theá, veà sau daân toäc Vieät môùi tìm ñöôïc ñaát Phong Chaâu ñeå duøng laøm hoa ñòa môùi maø laäp neàn taûng xöa, nhöng sau gaàn 2000 naêm, gioáng Haùn laïi lan traøn, gioáng Haùn laïi laàn laàn traøn xuoáng ñeå uy hieáp, cô ñoà Vaên Lang vaø AÂu Laïc cuûa ta laïi bò laät ñoå. Tuy vaäy, töø luùc aáy ñeán nay, chuùng ta cuõng khoâng vì söï uy hieáp maø maát haún caùi baûn saéc xöa cuûa daân toäc. Hôn nöõa gaàn 100 naêm nay ñoàng thôøi coøn bò moät söùc uy hieáp maïnh hôn laø söï xaâm laêng cuûa gioáng AÂu Chaâu maø daân toäc ta cuõng vaãn giöõ ñöôïc caên baûn coá höõu.

Trong lòch söû daân toäc Vieät ta, cöù moãi moät thôøi daân toäc bò uy hieáp raát maõnh lieät coù theå ñöa gioáng noøi ñeán dieät vong, thì töï nhieân laïi baät leân moät löïc löôïng raát maïnh meõ ñeå ñoái phoù laïi maø baûo veä laáy gioáng noøi, hoaëc xaây döïng moät neàn taûng môùi, hoaëc söûa soaïn moät thôøi quaù ñoä cho moät giai ñoaïn vinh quang tieáp ñoù.

Moãi thôøi aáy ñeàu coù ngöôøi anh huøng ñöùng ra tieâu bieåu, ñeå laïi nhöõng tieâu bieåu vaø giaùo huaán cho cuoäc caùch maïng sau, töø sau Hoàng Baøng cho tôùi nay, hôn 2000 naêm, ta coù theå ghi giaùo huaán 9 ñieàu: 1. Luùc nhaø Taàn ñaõ thoáng nhaát Trung Nguyeân, sai Ñoà Thö vaø Lieãu Loäc (Toäc?) vôùi Nhaâm Ngao cuøng Trieäu Ñaø sang xaâm laán nöôùc ta, daân toäc ta ñaõ choáng laïi moät caùch voâ cuøng kòch lieät. Phong traøo choáng choïi thôøi aáy ngöôøi Taøu goïi laø Luïc Löông hay Cöôøng Löông (boïn daân cöùng coå) vaø ñaïi bieåu cho phong traøo aáy laø Cao Loã (?) vaø Thuïc Phaùn An Döông Vöông.

2. Khi nhaø Haùn ñaõ dieät ñöôïc nöôùc Nam Vieät cuûa Trieäu Ñaø lieàn saùt nhaäp nöôùc ta vaøo baûn ñoà cuûa hoï, roài caét quan sang cai trò, tuy vaäy loái chieám lónh cuûa ngöôøi Haùn thôøi aáy chæ laø loái thöïc quan (cho quan cai trò) chöù khoâng phaûi thöù thöïc daân gaàn ñaây. Vì theá daân toäc vaãn ñöôïc toå chöùc ñôøi soáng rieâng, v.v... nhöng veà sau söï aùp böùc cuûa boïn quan laïi Haùn caøng ngaøy caøng taøn ngöôïc maø daân toäc ta moãi ngaøy moät tieán, khoâng theå chòu nhö vaäy ñeå roài dieät vong, neân oâng Thi Saùch laø doøng doõi moät quyù toäc ñöùng leân vaän ñoäng choáng laïi. Vieäc bò loä, oâng bò töû hình, nhöng vôï oâng vaø em vôï oâng laø hai Baø Tröng ñaõ thay oâng ñem löïc löôïng daân toäc saün coù maø choáng laïi, chæ moät thôøi gian raát ngaén, hai Baø thu ñöôïc toaøn quoác khieán anh huøng cuûa Haùn nhö Maõ Vieän chaät vaät trong 3 naêm trôøi môùi ñaùnh tan ñöôïc söùc ñoái choïi cuûa ta. Tuy hai Baø ñaõ thaát baïi, nhöng töø ñoù ñaõ môû moät con ñöôøng roäng lôùn cho Ngoâ Quyeàn, roài Ñinh Tieân Hoaøng xaây ñöôïc neàn ñoäc laäp veà sau naøy.

3. Sau cuoäc thaát baïi cuûa hai Baø Tröng, daân toäc ta luùc aáy chia ra laøm hai xu höôùng: moät phe thì yeân giöõ ñaát cuõ, laáy naêng löïc daân toäc ngaám ngaàm vöøa chòu ñöïng döôùi söï ñeø eùp cuûa gioáng Haùn vöøa chôø ñôïi thôøi cô maø quaät khôûi.

VIEÄT SÖÛ THOÂNG LUAÄN

3

4.

5.

6.

7.

8.

4

Moät phe khaùc ñaïi bieåu laø oâng Khu Lieâm cuøng doøng doõi quyù toäc ta töï ñem theá löïc rieâng vaøo phía Nam laäp ra nöôùc Laâm AÁp ñeå moät ngaøy aáy theá löïc oâng Khu Lieâm vaø vieäc laøm cuûa oâng ñaëc saéc hôn heát vaø ñaùng ghi hôn taát caû moïi vieäc tröôùc ñôøi Ñinh. Ñôøi Nguõ Quyû cuûa nöôùc Taøu baáy giôø beân trong loaïn laïc chia reõ, daân toäc ta ñaõ bieát lôïi duïng cô hoäi thuaän tieän aáy ñem löïc löôïng ñaõ ñaày ñuû tranh ñaáu neân töø caùc oâng Khuùc Haïo, Kieàu Coâng Tieãn, v.v... trôû ñi ta ñaõ baét ñaàu thoaùt ly haún gioáng Haùn, nhöng haøng maáy chuïc naêm phaûi vöøa khoân kheùo ngoaïi giao, vöøa cöông quyeát ñoái phoù cho ñeán heát ñôøi oâng Ngoâ Quyeàn, moät löïc löôïng Vaïn Thaéng cuûa Ñinh Tieân Hoaøng xuaát hieän ra ñeå thoáng nhaát taát caû, ñaùnh daáu moät thôøi ñaïi ñoäc laäp hoaøn toaøn cuûa daân toäc ta.

Heát ñôøi Ñinh roài ñeán ñôøi Leâ roài ñeán ñôøi Lyù, neàn ñoäc laäp Vieät ñaõ ñaït ñöôïc thaønh quaû. Nhöng veà phía ngöôøi Haùn luùc aáy nhaø Toáng laøm vua, theá nöôùc raát maïnh, möu cô xaâm löôïc cuûa hoï ñoái vôùi ta khoâng luùc naøo thoâi. Neáu luùc aáy caùi phong traøo Taân Phaùt (?) cuûa Vöông An Thaïch maø thaønh coâng thì nöôùc ta cuõng khoù yeân ñöôïc vôùi ngöôøi Taøu. Nhöng Lyù Thöôøng Kieät ñaõ xuaát hieän thöøa luùc baát löïc cuûa nhaø Toáng ñem quaân ñaùnh thaúng sang ñaát Löôõng Quaûng ñeå toûa trieät haún tham voïng cuûa hoï. Daân toäc ta töø ñaáy laïi ñöôïc yeân moät ñoä ñeå kieán thieát toaøn boä.

Nhöng qua theá kyû thöù 13, gioáng Moâng Coå raát maïnh ñaõ xaâm chieám nöôùc Taøu vaø chinh phuïc gaàn heát theá giôùi tôùi saùt cöïc baøn cuûa AÂu Chaâu (Tieäp Khaéc).

Söùc Nam tieán cuûa hoï ñaõ toûa maït haún daân Vieät ta. Tröôùc caùi nguy cô vong quoác naøy, daân toäc ta ñaõ xeáp haøng nguõ sau vò anh huøng Traàn Höng Ñaïo. Ñeán cuoái ñôøi Traàn, Hoà Quyù Ly tham lam gaây noäi loaïn trong nöôùc. Beân Taøu luùc aáy, nhaø Minh ñaõ ñuoåi ñöôïc Moâng Coå, theá löïc ñöông maïnh, lôïi duïng tình theá roái ren cuûa nöôùc ta, ñaõ traøn sang xaâm chieám nöôùc ta. Trong 20 naêm trôøi, hoï vöøa gieát choùc, vöøa hoùa ta theo hoï, vöøa tieâu huûy vaên hoùa cuûa ta. Hoïa dieät vong cuûa daân toäc ñaõ tôùi thì lòch söû ta laïi ñöa ñeán moät vò anh huøng laø Leâ Lôïi daáy quaân töø Lam Sôn vaø sau hôn 10 naêm phaán ñaáu laïi khoâi phuïc neàn ñoäc laäp cho noøi gioáng.

Nhaø Leâ laøm vua ñöôïc 300 naêm ñeán khi gaàn maït thì trong nöôùc laïi xaûy ra vieäc Nam Baéc phaân tranh. Trònh Nguyeãn hai hoï tranh giaønh nhau luoân lieàn 200 naêm, ñeán khi löïc löôïng caøng suùt keùm thì vò anh huøng Nguyeãn Hueä ñoät xuaát ñeå thoáng nhaát caû nöôùc nhöng luùc aáy nhaø Maõn Thanh ôû phía Baéc ñaõ dieät ñöôïc nhaø Minh chieám laáy Trung Hoa, theá löïc maïnh, hoï ñaõ döï ñònh möu cô xaâm löôïc cuûa noøi Haùn nhöng vua Quang Trung nhaø Taây Sôn treân goø Ñoáng THAÙI DÒCH LYÙ ÑOÂNG A

Ña ñaõ deïp tan heát daõ taâm tham lam oâ ñoäc aáy.

9. Nhaø Taây Sôn thoáng nhaát nöôùc ta ñöôïc hôn 10 naêm, luùc aáy theá löïc AÂu Chaâu ñaõ traøn caû AÙ Chaâu vaø tôùi ñaát Vieät, nhöng vì Gia Long vôùi cô ñoà yeáu ñuoái cuûa nhaø Nguyeãn caâm thoáng, caùi söùc moûng manh tröôùc caùi maõnh lieät cöôøng löïc cuûa Taây Sôn, ñaõ phaûi thoûa hieäp vôùi Phaùp. Söï thoûa hieäp ñoù, tuy Gia Long coù thoáng nhaát caû Trung Nam Baéc nhöng ñaõ ñaët nöôùc ta vaøo baøn tay Phaùp. Soáng trong 60 naêm döôùi söï aùp böùc cuûa ngöôøi Phaùp, daân toäc ta khoâng luùc naøo ngôùt phaán ñaáu. Thôøi kyø I töø 1800 ñeán 1884 vieäc choáng Phaùp laø cuûa trieàu ñình.

Thôøi kyø II töø 1885-1900 vieäc choáng Phaùp laø cuûa Vaên Thaân vì luùc aáy trieàu ñình ñaõ haøng Phaùp haún hoi. Roài thôøi kyø III töø 1900 ñeán nay, vieäc choáng Phaùp laø hoaøn toaøn cuûa daân chuùng. Cuoäc choáng Phaùp cuûa nöôùc ta suoát caû 80 naêm nay, tuy coù ngöôøi baøy ra chuû tröông noï kia, nhöng thöïc ra coù moät yù nghóa laø Cöùu Quoác Toàn Chuûng (cöùu nöôùc giöõ noøi). Bôûi vì thôøi kyø naøy, ta coù theå laáy moät ngöôøi laøm tieâu bieåu laø cuï Phan Boäi Chaâu (Phan Saøo Nam), chính cuï luùc sinh thôøi töøng nuoâi caùi yù kieán ñoù, vaø coâng cuoäc caùch maïng cuûa cuï vaän ñoäng suoát ñôøi cuõng chæ nhaèm vaøo caùi chuû yù aáy. Hôn nöõa, cuï laø moät ngöôøi ñöùng noái giöõa phong traøo Vaên Thaân vaø daân chuùng. Cuï ñaõ noái chí ngöôøi xöa vaø gaây caùi thôøi nay. Veà tinh thaàn, cuï vöøa laø ñaïi bieåu ñaày ñuû cho vaên hoùa cuõ vöøa laø moâi giôùi saùng suoát cho vaên hoùa môùi. Veà thôøi kyø naøy, ngöôøi tieâu bieåu saùng suoát nhaát chæ laø cuï Phan Saøo Nam, nhöng roài ñaây, caùi yù nieäm cuûa cuï coù ñaït ñöôïc khoâng? Caùi quaù khöù kia vôùi bao kinh nghieäm giaùo huaán saùng suoát seõ ñöa cuoäc chieán ñaáu ñeán taát thaéng, mang laïi moät töông lai quang vinh cho noøi gioáng. Phan Saøo Nam di chuùc “Cöùu Quoác Toàn Chuûng”, caùi traùch nhieäm ñoù, ta taøi heøn ñöùc moïn khoâng laøm noåi, thöïc laø tuûi nhuïc vôùi nöôùc noøi, kyø voïng ngöôøi sau keá böôùc ñaït tôùi.

Caùi quaù khöù aáy coù theå chia ra 4 thôøi kyø: 1. Moân Hoùa (Thaàn Taéc Kyø) 2. Vaên Hoùa (Ñeá Taéc Kyø) 3. Hoàng Hoùa (Danh Taéc Kyø) 4. Daân Hoùa (Daân Taéc Kyø).

Boán thôøi kyø naøy seõ phaân ñònh vaø noùi ra nhö döôùi ñaây. Lòch söû Vieät ñaõ coù hôn moät vaïn naêm chia ra 4 thôøi kyø sau ñaây: Moân Hoùa (Thaàn Taéc Kyø), Vaên Hoùa (Vaên Lang Ñeá Taéc Kyø), Hoàng Hoùa (Danh Taéc Kyø) vaø Daân Hoùa (Daân Taéc Kyø).

1. Thôøi kyø thöù nhaát: Thôøi tieàn Vieät laáy nuùi Thaùi Sôn laøm hoa ñòa vaø tranh ñaáu vôùi noøi Haùn, roài sau nhöõng cuoäc tranh ñaáu aáy phaûi luøi veà phía Nam. 2. Thôøi kyø thöù hai: Thôøi Kyø Hoàng Baøng laáy Phong Chaâu laøm hoa ñòa ñeå gaây laïi neàn VIEÄT SÖÛ THOÂNG LUAÄN

5

taûng xöa.

3. Thôøi kyø thöù ba: Baét ñaàu töø khi Thuïc Phaùn laäp ra AÂu Laïc, roài Taàn (Haùn) xuoáng xaâm laêng, töø aáy söï gaéng goûi cuûa daân toäc doàn vaøo Thaêng Long laáy laøm trung taâm sinh hoaït, möu moät cuoäc taùi sinh cho noøi gioáng.

4. Thôøi kyø thöù tö: Baét ñaàu töø thôøi kyø Gia Long tieáp xuùc vôùi AÂu Chaâu cho ñeán naêm 1939 vaø töø 1939 ñeán 2000.

2. GIAÛI THÍCH TÖØNG THÔØI KYØ 2.1. Moân Hoùa Kyø (Thaàn Taéc Kyø) Taïi sao goïi laø Moân Hoùa? Vì caùi ñaëc saéc cuûa thôøi kyø naøy laø daân toäc ta ñaõ cheá ra ñöôïc vaên töï laø thöù chöõ Moân Thö, chöõ Hoa hình nhö con noøng noïc, ta goïi laø loái chöõ khaéc daáu maø ngöôøi Haùn ñaõ duøng ñeå cheá ra chöõ Haùn cuûa hoï. Thöù chöõ Moân naøy, ôû Möôøng coøn coù nôi duøng, nhöng ôû daân Thaùi thì ñaõ bò pha troän vôùi chöõ Phaïn cuûa AÁn Ñoä maø bieán ra moät thöù chöõ rieâng. ÔÛ ta daáu tích thöù chöõ aáy coøn soùt laïi ôû trong quan taøi baø Döông Thaùi Haäu (vôï vua Ñinh Tieân Hoaøng sau laáy vua Leâ Ñaïi Haønh) taïi laøng Sôn Döôïc tænh Ninh Bình, muoán bieát goác tích thöù chöõ aáy, ta phaûi luøi laïi thôøi kyø hôn moät vaïn naêm tröôùc.

Theo söû Taøu thì vua ñaàu tieân cuûa hoï goïi laø Hoaøng Ñeá, theo söû ta thì vua ñaàu tieân cuûa ta goïi laø Vieâm Ñeá. Hai oâng vua aáy laø tieâu bieåu 2 haønh trong Nguõ Haønh Kim, Moäc, Thuûy, Hoûa, Thoå. Soá hoïc cuûa Taøu baét ñaàu töø soá 1 bieåu hieäu cuûa Thaùi Cöïc, luùc ñoù laø ñôøi Baøn Coå (hoãn ñoän), sau môùi sinh ra Tam Taøi laø Thieân - Ñòa - Nhaân, Trôøi Ñaát chia ra 5 phöông thuoäc 5 haønh laø Ñoâng (Moäc), Taây (Kim), Nam (Hoûa), Baéc (Thuûy), Trung (Thoå).

Naêm phöông aáy laø do 5 gioáng ngöôøi laøm ñaïi bieåu cho 5 haønh vaø 5 saéc, neân nhöõng ngöôøi ñaïi bieåu ñaõ duøng 5 saéc maø ñaët teân: - Baéc Phöông (Thuûy) saéc ñen goïi laø Haéc Ñeá.

- Taây Phöông (Kim) saéc traéng goïi laø Baïch Ñeá.

- Ñoâng Phöông (Moäc) saéc xanh goïi laø Thanh Ñeá.

- Nam Phöông (Hoûa) saéc ñoû goïi laø Vieâm Ñeá.

- Trung Phöông (Thoå) saéc vaøng goïi laø Hoaøng Ñeá.

Theo thöù töï nhö treân thì loaøi ngöôøi coù vaên minh tröôùc nhaát laø gioáng Baéc Phöông (Haéc Ñeá) töùc laø noøi Ñòch, gioáng ngöôøi toái coå ôû Sibeùrie, thöù ñeán laø ngöôøi Khöông ôû Tu Di (Palmir) thuoäc Taây Phöông roài ñeán gioáng ngöôøi ôû Ñoâng Phöông (Di) keá ñeán gioáng Vieâm töùc gioáng Vieät ta ôû Nam Phöông vaø gioáng Haùn laø taäp ñaïi thaønh cuûa moïi caùi cuûa caùc gioáng treân.

Toùm laïi taát caû treân ñaây ta coù theå thu thaønh ñoà bieåu:

[

6

THAÙI DÒCH LYÙ ÑOÂNG A

Thuûy Haéc Ñeá

Thaùi Cöïc Tam Taøi (Thieân Ñòa Nhaân) Kim Moäc Hoûa Thoå Baïch Ñeá Thanh Ñeá Vieâm Ñeá Hoaøng Ñeá

Vaên minh theo söû Taøu, khi coù leã thaét nuùt töï bao ly (töùc Phuïc Hy) nhaän thaáy con Long Maõ (Roàng) döôùi soâng Hoaøng Haø noåi leân coù 55 ñieàm, beøn ghi laáy roài cheá ra Baùt Quaùi ñeán ñôøi Hoaøng Ñeá môùi sai oâng Phöông Hieät döïa vaøo caùc daáu cuûa Baùt Quaùi maø cheá ra thaønh chöõ. Sau naøy vua Haï Vuõ laïi nhaân nhöõng veát treân löng ruøa thaáy ôû Ñoâng Laïc maø vaïch ra Cöûu Truø. Chöõ Haùn vaø khoa soá hoïc cuûa Taøu do ôû ñaáy maø ra, maø 2 caùi ñoù goïi laø Haø Ñoà Laïc Thö, nhöng ñoù laø do ghi cheùp cuûa caùc söû gia Taøu vaø caên cöù ôû söû Taøu laø döïa vaøo Xuaân Thu cuûa Khoång Töû vaø caùc kinh saùch cuûa Khoång Töû ñaõ san ñònh laïi, maø caùc kinh saùch aáy ñaõ bò sai laïc töø ñôøi Phaàn Dieán (huûy caùc ñieån tích xöa) trong ñôøi nhaø Chu, chöù khoâng phaûi bò sai laïc sau ñôøi Taàn Thuûy Hoaøng laø ngöôøi ñaõ ñoát saùch vaø choân hoïc troø.

Nhöng duø sao Haø Ñoà vaø Laïc Thö cuõng ñaõ coù tröôùc ñôøi Hoaøng Ñeá maø chính laø cuûa daân Vieät ta ñaõ duøng laøm vaän duïng cho vaên hoùa khi coøn giöõ ñöôïc choûm Thaùi Sôn laøm hoa ñòa ñeå khoáng cheá vuõ truï, vì vaäy neân caùi heøm (totem) cuûa ta ñaõ laáy con Roàng laøm bieåu töôïng.

Sau ñôøi Vieâm Ñeá, khi daân toäc ta ñaõ phaûi luøi xuoáng phía Nam, laáy Phong Chaâu laøm hoa ñòa veà ñôøi Hoàng Baøng vua Huøng Vöông thöù VI coøn coáng hieán qua Taøu moät con ruøa chu vi 8 thöôùc, beà maët vaø treân mai ruøa ghi ñuû lòch soá, thieân vaên, soá hoïc, trieát hoïc. Sau vua Nghieâu ñem keâ cöùu maø laäp ra lòch Ruøa (Qui Lòch) vaø ngay ñeán thôøi Lyù Nhaân Toân, coøn baét ñöôïc con ruøa treân mai coù vaên töï, ñem khaûo saùt thì nhaän ñöôïc 4 chöõ “Y Baùt Thaàn Khí”, xem ñaáy ñuû bieát Haø Ñoà (Ñoà veõ treân mình Roàng) vaø Laïc Thö (Saùch treân mai Ruøa) voán xöa laø cuûa gioáng Vieät ta.

Trong thôøi gian chieám lónh nuùi Thaùi Sôn laøm hoa ñòa, ngoaøi caùi ñaëc ñieåm cheá ra vaên töï (chöõ Moân) daân toäc ta ñaõ tôùi thôøi noâng nghieäp (theo trieát hoïc goïi laø thaàn taéc) coøn xaõ hoäi toå chöùc thì cuøng theo loái boä laïc goïi laø Laïc Cheá. Daân töøng nôi baàu ra Laïc Haàu vaø Laïc Töôùng. Ruoäng caáy chia ñeàu goïi laø Laïc Ñieàn, daân caáy roài thì naïp thueá (theo loái boä laïc bình saûn kinh teá), nöôùc thì goïi laø Laøng neân sau naøy môùi coù nhöõng danh töø nhö chöõ Vaên Lang ñôøi Huøng Vöông vaø Ñaøo Laøng ñôøi Lyù Phaät Töû (chöõ Laøng aáy sau naøy theo chöõ Haùn môùi vieát ñoïc laø Lang roài sai laàn ñi).

Trong thôøi Moân Hoùa naøy töùc laø thôøi kyø thaàn taéc, daân toäc Vieät ñaõ duøng 2 vaät sau naøy laø hem (totem): 1. Roàng: Nghóa laø toû yù to lôùn nhaát laïi hay bieán hoùa vaø ñaày naêng löïc phaán ñaáu.

2. Tieân: Toû yù cao sieâu saùng suoát, tröôøng thoï.

Hai thöù treân laø bieåu döông cuûa nguyeân toá veà vaät chaát vaø tinh thaàn.

VIEÄT SÖÛ THOÂNG LUAÄN

7

Nhöng chieám nuùi Thaùi Sôn ñöôïc moät thôøi gian thì laïi phaûi tranh ñaáu vôùi caùc gioáng Di, Khöông, Ñòch vaø Haùn, nhaát laø vôùi gioáng Haùn töø Thieân Sôn (Altai) traøn xuoáng khaù maïnh neân hoa ñòa Thaùi Sôn phaûi maát vaø daân toäc Vieät phaûi luøi xuoáng phía Nam, laáy soâng Döông Töû vaø Nguõ Hoà, Nguõ Lónh laøm caên cöù ñòa. Ñoù laø laàn Nam Thieân Di thöù nhaát, cuoäc ñaáu tranh naøy ñaõ chuyeån töø vaên hoùa ñeán vuõ löïc neân caùc vuõ khí ñaõ tieán leân ñeán ngheà reøn saét. Vì coù reøn saét neân môùi coù nam chaâm, caùi goác chính cuûa ñòa baøn (boussole).

Cuoäc Nam thieân laàn thöù nhaát naøy laø thôøi kyø Vieâm Ñeá, sau cuoäc aáy hoa ñòa ñaõ maát quyeàn khoáng cheá vuõ truï cuõng maát, maø nôi caên cöù môùi laø mieàn Döông Töû vaø Nguõ Hoà, Nguõ Lónh laïi thaáp neân tình theá daân toäc ñaõ bò lung lay veà moïi phöông dieän vaên hoùa, quoác phoøng.

Söï thaát baïi ñôøi Vieâm Ñeá ñaõ ñeå cho ta nhöõng kinh nghieäm sau ñaây: a. Maát Thaùi Sôn laø maát caû sinh hoaït veà vaät chaát vaø tinh thaàn vì ñaáy laø moät troïng ñòa, nôi naøo chieám ñöôïc seõ laøm leã phong thieân chieâu hoàn taù (hoàn teá?) (taù = phuï taù, teá = chuû) taát caû caùc töû só vaø ñaép naèm ôû treân caùc ngoïn nuùi ñeàn thôø phuïng toå tieân, laïi laø moät caên cöù quan troïng cho vieäc quoác phoøng, coù ñuû ñieàu kieän veà kinh teá vaên hoùa ñeå tieán, lui, ñaùnh, giöõ. b. Vì söï thaát baïi aáy neân maát Haø Ñoà Laïc Thö töùc laø maát vaän ñoäng veà tinh thaàn vaø maát caû baûn lónh soáng, cuøng saùng taïo vaø ñaáu tranh. c. Sau khi Nam thieân, caùc boä laïc bò tan naùt veà thôøi kyø treân, chuùng ta coù theå toùm taét laïi nhö sau: Ñaïi Vieät Vieâm Ñeá: 1. Troïng ñieåm: Nguõ Hoà, Nguõ Lónh.

2. Kinh teá: Laïc Cheá Bình Daân Boä Laïc.

3. Vaên hoùa: chöõ Moân, Haø Ñoà Laïc Thö.

4. Heøm: Roàng Tieân.

2.2. Vaên Hoùa Kyø (Ñeá Taéc Kyø) Tranh ñaáu Nam tieán: a. Maát Thaùi Sôn (hoa ñòa: ñaát laøm noåi, phaùt huy tinh hoa). b. Hoaït ñoäng: töø quoác gia bình dieän ñeán quoác teá laäp theå hoaït ñoäng sang quoác gia laäp theå. c. Boä laïc: Baêng hoaïi phaân taùn. d. Vaên hoùa: Ñeá Taéc Kyø.

Thôøi kyø naøy baét ñaàu Nam thieân töø löu vöïc soâng Döông Töû vaø löu vöïc 5 hoà 5 nuùi xuoáng Phong Chaâu, laáy nôi naøy laøm hoa ñòa môùi, laäp ra nöôùc Vaên Lang, neân thôøi kyø naøy goïi laø vaên hoùa töùc Vaên Lang maø ra, ñoaïn sau khi maát hoa ñòa Thaùi Sôn xaûy ra, vaên minh thôøi naøy ñaõ tieán leân söï tröøu töôïng, tö töôûng ñoùn moïi quan nieäm vaøo moät moái do trôøi ñònh (Ñeá) neân thôøi kyø naøy goïi laø Ñeá Taéc Kyø.

8

THAÙI DÒCH LYÙ ÑOÂNG A

Sau cuoäc baêng hoaïi cuûa daân toäc Vieät veà cuoái thôøi Moân Hoùa, caùi coâng vieäc quan heä nhaát cuûa vaên hoùa laø phaûi lieân laïc nhöõng phaàn töû bò tan roài ñeå gaây laïi thaønh moät khoái, caâu chuyeän ñieån hình laø moät boïc traêm tröùng töùc laø söï bieåu töôïng cho söï lieân laïc aáy. Löu vöïc cuûa gioáng Vieät chieám cöù luùc baáy giôø laø suoát töø 5 hoà, 5 nuùi cho ñeán heát phía Nam, bao quaùt caû Mieán Ñieän xuoáng ñeán Maõ Lai aên ra caùc ñaûo ngoaøi Ñoâng Haûi vaø Java Phillipine.

Vaäy maø veà phía ngöôøi Haùn thì phaïm vi hoaït ñoäng quoác teá cuûa hoï, phía Nam chöa ra khoûi nuùi Haèng Sôn, phía Ñoâng khoâng quaù Ñoâng Haûi, phía Baéc chöa quaù An Sôn (hoà Baikal) vaø Taây khoâng quaù Löu Xaù.

Coøn veà thôøi Hoàng Baøng thì phaïm vi hoaït ñoäng quoác teá cuûa ta sau khi laáy Phong Chaâu laøm hoa ñòa, daân toäc ta ñaõ laáy Nguõ Hoà laøm troïng traán phía Baéc, Mieán Ñieän laøm troïng traán phía Taây. Hieän nay ôû löu vöïc soâng Haèng (Gange) ôû AÁn Ñoä coøn hôn 10 trieäu ngöôøi Thaùi thuoäc gioáng ta vaø ôû Mieán Ñieän coù gioáng Thaùi noùi nöûa tieáng Möôøng vaø nöûa tieáng Thaùi.

Tuïc Heøm veà thôøi vaên hoùa (töùc Hoàng Baøng) naøy laø veõ hình mình, aên traàu, nhuoäm raêng, thôø cuùng toå tieân, vaø caùc thöù thaàn, caét toùc ngaén, quaàn aùo luùc aáy thì laáy maûnh vaûi khoeùt loã maø chui ñaàu qua, khoâng tay (nhö loái aùo naâu nhieàu mieàn queâ coøn maëc khi röôùc thaàn) vaø loái aùo giaùp ra traän nhö aùo giaùp maây khi Maïnh Hoaïch choáng nhau vôùi Gia Caùt Löôïng.

Veà tín ngöôõng thôøi naøy, ngoaøi vieäc thôø cuùng toå tieân vaø caùc thaàn coøn coù vieäc Chöû Ñoàng Töû tu theo ñaïo tieân, maø hieän nay di tích coøn ôû Ñaàm Daï Traïch (Höng Yeân) vaø ôû nuùi Nam Giôùi thuoäc Cöûa Soùt (Haø Tónh) Cam Loäc. Coøn vieäc thaàn Taûn Vieân cheá ra gaäy thaàn vaø saùch öôùc, töùc laø caùi trieát saùng taïo cuûa ta: gaäy thaàn laø voâ vi bieán hoùa, 2 ñaàu laø bieåu hieäu söï soáng cheát vaø ôû giöõa tay naém ñeå vaän duïng daãn daét loaøi ngöôøi. Soáng laø baét nguoàn ôû caùi cheát, cheát laø baét nguoàn cuûa caùi soáng, vaäy caàn phaûi naém giöõ theá naøo ñeå vaän ñoäng söï soáng cheát ñeå quaân bình, töùc laø söï tieán hoùa thích trung, coøn saùch öôùc thì nguyeân chæ laø taäp giaáy traéng, troâng vaøo traéng taát phaûi nghó ngôïi, taâm lyù chung ai ai cuõng öôùc voïng ñieàu hay, ñieàu toát, do ñoù maø saùng taïo ra nhöõng caùi hay, caùi toát vaø tieán boä.

Cheá ñoä sinh hoaït veà thôøi naøy luùc ñaàu cuõng nhö veà thôøi Moân Hoùa töùc laø theo loái Laïc Cheá cuøng Laïc Haàu vaø Laïc Töôùng troâng coi daân caøy caáy (Laïc Ñieàn) nhöng roài daàn daàn cuõng ñi tôùi traïng thaùi quoác gia.

Theo moät ngaïn ngöõ ôû Ngheä An noùi “OÂng taùt beå, oâng keå sao, oâng ñaøo soâng, oâng troàng caây, oâng xaây ruù, oâng truï trôøi” ta coù theå thaáy ñoù laø daân toäc voâ danh cuûa thôøi aáy, ñaõ xaây döïng neân quoác gia vaø möu cuoäc lôùn cho daân toäc.

OÂng taùt beå (ñaïi bieåu cho daân noâng nghieäp) luùc aáy hoùa nhöõng ñoàng laày ôû gaàn bieån thaønh nhöõng ruoäng caây luùa vaø troàng troït, laáp beå maø troàng troït.

OÂng keå sao, ñaïi bieåu cho thieân vaên khí soá, ñeå hieåu bieát khu vöïc phöông höôùng tìm VIEÄT SÖÛ THOÂNG LUAÄN

9

ra lòch soá chæ veà nhöõng thôøi tieát thay ñoåi.

OÂng ñaøo soâng, ñaïi bieåu söï khai phaù giao thoâng ñeå môû mang ngoøi laïch daãn thuûy nhaäp ñieàn, traùnh naïn luït, thoâng thöông tieän lôïi.

OÂng troàng caây, bao quaùt caû veà noâng nghieäp, troàng troït, muïc suùc, saên baén, di daân.

OÂng xaây ruù, khai phaù röøng nuùi ñeå laøm dinh traïi (quoác phoøng) vaø troàng troït, ñan caây, xeû goã, v..v..

OÂng truï trôøi, laøm ra nhaø ñeå choáng möa naéng. Sôû dó laøm nhö vaäy ñöôïc laø vì thôøi aáy nôi trung taâm Vaên Lang ñaõ bieát duøng saét roài. Daân Vieät trong nhöõng cuoäc ñaáu tranh kòch lieät chieám giöõ Thaùi Sôn ñaõ vöôït qua tuoåi thaïch khí, ñoà ñoàng ñeán saét, neân thôøi Huøng Vöông thöù VII giaëc AÂn (nhaø AÂn gioáng Haùn) traøn xuoáng xaâm laán, Phuø Ñoång Thieân Vöông ñaõ duøng ngöïa saét ñeå cheá ngöï laïi. Trong truyeän Thaùnh Gioùng coøn duøng caû gaäy tre ñaùnh giaëc, töôùng AÂn luùc aáy laø Cao Toâng Vuõ ñònh mang quaân xuoáng ta neân trong Kinh Dòch môùi coù caâu: “Cao Toâng phaït quyû phöông, Xích quyû nam phöông tam nieân khaéc cheá” vaø ôû ñoái dieän vôùi ñeàn Gioùng ta coøn thaáy ñeàn thôø Vuõ Ñòch (thôø giaëc). Loái ñeàn aáy gioáng nhö loái ñeàn Phaïm Nhan (Nguyeãn Baù Lónh), moät teân Taøu lai laøm giaùn ñieäp chæ ñöôøng cho quaân Nguyeân (Moâng Coå) ñaõ ñöùng ñoái dieän vôùi ñeàn thôø ñöùc Traàn Höng Ñaïo (khi leã Thaùnh Gioùng thì quay moâng sang ñeàn Vuõ Ñòch, khi leã ñöùc Thaùnh Traàn thì quay moâng sang ñeàn Phaïm Nhan).

Trong cuoäc xaâm laêng naøy thì ngöôøi AÂn laïi hoïc ta ñöôïc ngheà chaâm cöùu cuûa baø Ma Thò, duøng ngaûi cöùu ñoát vaøo choã ñau maø tröø beänh, maø chính baø ñaõ truyeàn cho quaân lính AÂn. Veà hoân thuù thì vieäc Meã Naøng (Ba naøng Mî Nöông) con vua Huøng Vöông laø Tieân Dung laáy Chöû Ñoàng Töû laø moät thöù hoân thuù thôøi aáy coù gaû vaø cöôùi haún hoi.

Toùm laïi, thôøi kyø naøy laø thôøi kyø gaéng söùc cuûa daân Vieät ñeå gom goùp laïi söï tan raõ cuûa Ñaïi Vieät cuõ, xaây döïng laïi neàn moùng thoáng nhaát phöông Nam. Ñaëc ñieåm cuûa thôøi kyø naøy laø lieân laïc, saùng taïo vaø ñoái phoù: 1. Lieân laïc heát thaûy caùc phaàn töû Baùch Vieät xöa ñeå thaønh laäp moät quoác gia phöông Nam. Hieän nay nhöõng daân toäc cuøng gioáng Vieät aáy, ta coøn thaáy taûn maùt ôû Ba Thuïc 50 trieäu ngöôøi, ôû Vaân Nam, Hoà Nam. Phuùc Kieán, keå caû Löôõng Quaûng, ngöôøi Vieät xöa coøn nhieàu roài ngöôøi Thaùi, Möôøng, Chaøm vaø caùc gioáng ôû Phillipine vaø Nam Döông thôøi aáy cuõng laø gioáng Baùch Vieät caû.

2. Saùng taïo moät vaên hoùa môùi nhö gaäy thaàn saùch öôùc, oâng taùt beå, oâng keå sao, v.v... döïa vaøo neàn goác cuõ xöa, xaây ñaép moät thöù môùi ñeå vaän duïng cho söï lieân laïc treân.

3. Ñoái phoù moät gioáng Haùn luoân luoân xaâm laán neân vieäc quoác phoøng laø caàn thieát, saét ñaõ phaùt minh töø khi coøn choáng giöõ Thaùi Sôn, neân khi xuoáng Phong Chaâu ñaõ bieát duøng saét ngay ñeå laøm khí giôùi quoác phoøng. Veà chuyeän Phuø Ñoång Thieân Vöông, noùi laø ñöùa treû leân ba tuoåi vöôn vai laø bieåu töôïng löïc löôïng duõng maïnh kyø dò cuûa daân toäc, laø toû yù toaøn daân 10

THAÙI DÒCH LYÙ ÑOÂNG A

tham gia khaùng chieán, noùi gaäy tre giaùo maùc laø bieåu hieän khaùng chieán toaøn theå daân toäc, aùo maëc baèng boâng lau (laù lau) bieåu hieän söï bình daân. Roài vieäc Phuø Ñoång ñaùnh giaëc xong leân nuùi Soùc Sôn maø hoùa laø bieåu hieän söï cao khieát hy sinh vì nghóa vuï troïn veïn roài thì danh lôïi cuõng khoâng maøng.

Trong luùc thöïc hieän ba ñieàu kieän treân ñaây thì daân toäc Vieät ôû raûi raùc caùc boä phaän phía Baéc treân soâng Döông Töû töø thôøi Xuaân Thu Chieán Quoác laø thôøi loaïn ly cuûa gioáng Haùn, maø laàn löôït möu tính vieäc khoâi phuïc laïi khu vöïc xöa, tröôùc heát laø Sôû, roài Ngoâ, roài Vieät, ñeàu laø nhöõng nöôùc Baùch Vieät caû, toå chöùc nhöõng cuoäc haønh binh lôùn lao ñeå laàn löôït tranh giaønh laïi ñaát cuõ, ñaõ töøng thaéng vaø chieám ñöôïc ngoâi baù chuû (Vieät) vaø xöng huøng (Sôû) ôû Trung Nguyeân. Bôûi vaäy neân töø cuoái ñôøi Xuaân Thu ôû Taøu, bôûi vaên hoùa, hoï ñaõ tìm moïi caùch ñeå huûy dieät nhöõng caùi cuõ ñi vaø hoïc laáy caùi môùi thoâng duïng ra, gioáng Haùn thì bieân cheùp laïi, saép ñaët laïi cho noù coù heä thoáng ñeå xoùa nhoøa nhöõng daáu veát cuõ cuûa gioáng Vieät, Di, Khöông, v.v... töø tröôùc, maø coi caùc gioáng aáy chæ laø gioáng moïi rôï. Ngöôøi ñaïi bieåu cho coâng vieäc aáy laø Khoång Töû, neân hoïc thuyeát cuûa Khoång Töû ñaõ traùi ngöôïc vôùi hoïc thuyeát cuûa Laõo Töû ôû phöông Nam. Veà chính trò thì hoï chuû tröông Höng Hoa Dieät Di (coù caû Vieät ôû trong). Loái nhaân nghóa vaø ñaïo ñöùc cuûa Khoång Töû laø Hoùa vaø Dieät caùc gioáng khaùc, nhaân nghóa ñeå lieân laïc thay binh ñao, ñaïo ñöùc thì nhö caâu saùch Nho: “Thoaùi nhi tu ñöùc nhi haäu mieâu toäc töø suy dao, ñaéc ñaïo khaû dó thöù nhaân” nghóa laø luøi khoâng ñaùnh, laáy ñöùc maø hoùa laøm daân mình.

Caùi thuû ñoaïn aáy cuõng laø moät loái ñeá quoác veà ñôøi Chu, neân thôøi aáy Maëc Töû môùi ñeà xöôùng thuyeát kieâm aùi ñeå ñoái laïi. Thuyeát cuûa Maëc Töû cuõng gioáng nhö thuyeát xaõ hoäi ngaøy nay.

Ngoaøi nhöõng vieäc treân naøy veà thôøi Vaên Hoùa (Vaên Lang), chuùng ta coøn ghi ñöôïc nhöõng vieäc nhö sau: 1. Ñoái Noäi: Chính theå Hoàng Baøng laø töø chính theå Tieåu Vieät (boä laïc rôøi raïc leân ñeán Ñaïi Vieät (lieân laïc Baùch Vieät) chính töï coù Hoaøng Ñeá Laïc Long Quaân sau laø Huøng Vöông hay Laïc Vöông (chöõ Long cuûa Taøu laø do chöõ thuoàng luoàng cuûa ta), nöôùc laø Laøng (Vaên Laøng), döôùi vua laø Laïc Haàu tieân chæ vaø Laïc Töôùng, Lyù Tröôûng.

Sinh hoaït: Laïc Ñieàn, ruoäng cuûa laøng ñöôïc chia ñeàu (quaân ñieàn cheá), noøi gioáng Vieät luùc aáy chia laøm 3 heä: a. Laïc Vieät ôû Quyù Chaâu, Töù Xuyeân (Ba Thuïc) b. Xieâm La, Mieán Ñieän c. Maõ Lai, Java, Phi Luaät Taân.

2. Ñoái Ngoaïi: vöøa tieâu cöïc vöøa tích cöïc, ñeà khaùng tieâu cöïc baèng xaây döïng laïi hay baùo thuø vaø tích cöïc baèng chieán ñaáu. Trong thôøi gian naøy, ngöôøi Haùn coøn möôïn cuûa ta maáy thöù: VIEÄT SÖÛ THOÂNG LUAÄN

11

1. Ñaøn Baàu (aâm nhaïc) 2. Cung teân (voõ khí) 3. Chaâm cöùu (y döôïc) 4. Ruøa (Quy Lòch, thieân vaên) 5. Tieân ñaïo: Toân giaùo hoïc thuyeát laø Laõo Giaùo bieán thaùi.

6. Ngheà ñuùc saét, Hoaøng Ñeá ñaùnh Suy Vöu Vieät tìm kieám cheá ñöôïc nam chaâm.

Toùm löôïc Vaên Hoùa Kyø: 1. Ñôøi Hoàng Baøng: a. Taùi kieán vaên hoùa cuõ b. Lieân laïc daân toäc bò baêng hoaïi c. Laäp laïi vaên hoùa môùi, Gaäy Thaàn Saùch Öôùc ñi ngay vaøo söï duøng saùch ñeå gaây döïng quoác gia. d. Cheá ñoä quoác gia bình saûn kinh teá, Laïc Cheá theo cheá ñoä quaân chuû phaân quyeàn. e. Heøm veõ mình, aên traàu, nhuoäm raêng, caét toùc ngaén.

2. Ñoái ngoaïi taéc: a. Ñaáu tranh baèng vaên hoùa vaø giao haûo baèng vaên hoùa vôùi gioáng Haùn. b. Ñaáu tranh baèng vuõ löïc neáu bò xaâm laêng, hay thöøa cô loaïn ly cuûa gioáng Haùn (ví duï choáng AÂn hay Vieät baù Trung Nguyeân, Sôû huøng Chieán Quoác).

2.3. Hoàng Hoùa Kyø (Danh Taéc Kyø) Thôøi kyø naøy baét ñaàu töø Thuïc Phaùn laø chaùu ngoaïi vua Huøng Vöông töø Ba Thuïc xuoáng chieám Vaên Lang laøm AÂu Laïc. Trong söû noùi, oâng ta chieám ñaát vua Huøng laø theo lôøi daën cuûa oâng toå ba ñôøi thì vieäc khoâng laáy ñöôïc Meã Naøng, nhöng coù leõ khoâng ñuùng. Tuy raèng ñôøi Huøng coù tuïc ñoàng tính keát hoân (theo thuyeát cuûa Aurousseau) vieäc töø hoân treân neáu coù cuõng chæ laø vieäc trong nhaø, khoâng coù gì thaùi quaù nhö vaäy vaø tuy xaùc nhaän Thuïc Phaùn laø ngöôøi nhaø vua Huøng, laø ñöông nhieân leân theá ngoâi vua Huøng, khoâng phaûi laø tranh cöôùp. Ñieàu maø chuùng ta caàn chuù yù laø sau khi Thuïc Phaùn leân ngoâi, xöng laø An Döông Vöông, ñoåi Vaên Lang laø AÂu Laïc thì kinh ñoâ laïi ñoåi töø Phong Chaâu veà Loa Thaønh (thaønh troân oác goïi laø Coå Loa) töø Phong Chaâu veà Phuùc Yeân xa haøng traêm daëm. Thaønh troân oác xaây caát kieân coá cao traêm tröôïng. Muoán roõ nhöõng yù nghóa aáy ta phaûi hieåu beân ñoái phöông gioáng Haùn tình theá ra sao? Luùc aáy laø thôøi Chieán Quoác, daân Baùch Vieät giöõ troïng traùch ôû phía ñoâng Döông Töû ñaõ doàn caû vaøo moät nöôùc Sôû laø moät nöôùc huøng cöôøng (trong Thaát Huøng). Trong 7 nöôùc huøng cöôøng aáy, Taàn laø noøi Khöông troäi hôn heát, ñi tieâu dieät caùc nöôùc khaùc, Sôû cuøng ôû trong caùc nöôùc bò tieâu dieät. Ba Thuïc bò Taàn chieám tröôùc tieân, sau khi thoáng nhaát Trung Nguyeân, ñoái vôùi Haùn Taàn Thuûy Hoaøng cho tieâu dieät vaên hoùa ñeá 12

THAÙI DÒCH LYÙ ÑOÂNG A

quoác chuûng toäc cuûa nhaø nho ñi, ñoái vôùi Ñòch ôû phöông Baéc, Taàn duøng Vaïn Lyù Tröôøng Thaønh ñeå ngaên caûn, ñoái vôùi Baùch Vieät ôû phöông Nam thì cho ngöôøi ñem quaân sang ñaùnh roài ñoàng hoùa.

Xem ñaây, ta thaáy Thuïc Phaùn khoâng phaûi laø vieäc rieâng ñònh thoân tính (hay ñoåi teân cuõng theá) nöôùc Vaên Lang ñeå laäp ra nöôùc AÂu Laïc maø thaät ra laø vì vieäc choáng giöõ cho noøi Baùch Vieät, theo möu keá cuûa Cao Loã. Thuïc Phaùn xaây Loa Thaønh, voøng troân oác daøi 100 tröôïng coù gaén 9 voøng laø toû caùi ñaïo soáng tieán hoùa cuûa daân toäc töø nhoû ra to, töø heïp ra roäng vaø Baùch Tröôïng daøi laø ñeå kyû nieäm 100 gioáng Vieät, coøn caùi noû moùng ruøa cuûa oâng cha ta chæ laø caùi lieân noû baén 100 phaùt moät cuûa ta cheá ra, ngöôøi Haùn hoïc ñöôïc vaø truyeàn ñeán ñôøi Tam Quoác thì maát. Noû aáy laø bieåu töôïng cuûa Linh Coå Thaàn Taéc, quaân só tinh nhueä baùch chieán baùch thaéng, maø saùch löôïc Cao Loã laø ngöôøi ñaët ra. Ta ñeå yù ñieàu naøy cuûa Thuïc An Döông Vöông döïng AÂu Laïc ñöôïc ít laâu thì Nhaâm Ngao sang ñaùnh. Tröôùc Ñaø vaø Ngao, Ñoà Thö vaø Lieãu Loäc ñaõ ñem 50 vaïn vöøa quaân vöøa daân sang ñaùnh vaø hoùa daân mieàn Nguõ Lónh. Ñoà Thö vaø Lieãu Loäc bò daân Luïc Löông (6 gioáng cöùng coå) ñaùnh cho thua vaø bò gieát, nhö vaäy thì Thuïc Phaùn xaây Loa Thaønh khoâng phaûi laø ñeå tranh ngoâi vôùi vua Huøng, maø oâng ta laø ñaïi bieåu trong Luïc Löông vaäy.

Trong thôøi kyø Hoàng Hoùa naøy vieäc choáng ñaùnh cuûa Luïc Löông laø moät vieäc quan troïng. Ñaùng ghi nhaát laø vieäc môû ñaàu cho thôøi kyø naøy, theo yù nghóa cuûa taäp thoâng luaän naøy vaäy. Haønh ñoäng cuûa Thuïc Phaùn vöøa laø ñoái ngoaïi caùch maïng vöøa laø quoác gia caùch maïng. Nhöng roài Thuïc Phaùn ñaõ thaát baïi coù leõ laø vì ñi quaù trôùn vaø vì gieát Cao Loã ñi, maø khoâng ñuû söùc vaän duïng saùch löôïc cuûa Cao Loã, AÂu Laïc bò Trieäu Ñaø laø töôùng Taøu cöôùp maát, daân Baùch Vieät töø ñaáy laïi bò tan raõ.

2.3.1. Hoãn Hôïp thôøi ñaïi Quaân caùch maïng, löïc löôïng coù theå goïi laø chính thöùc baét ñaàu töø khi Taàn Thuûy Hoaøng thoân tính caû 6 nöôùc roài cho Ñoà Thö sang ñaùnh Nguõ Lónh. Töø luùc An Döông Vöông maát AÂu Laïc, töø ñaáy trôû ñi daân Baùch Vieät laïi phaûi moät phen baêng hoaïi vaø löu taùn, neân coâng vieäc cuûa daân toäc laïi phaûi coá ñeå möu moät töông lai thoaùt khoûi söï aùp baùch cuûa dò chuûng vaø khoâi phuïc laïi nhöõng neàn goác xöa. Thôøi ñaïi naøy laø thôøi ñaïi hoãn hôïp baét ñaàu töø luùc Trieäu Ñaø laäp ra nöôùc Nam Vieät cho ñeán khi vua Ñinh döïng laïi neàn ñoäc laäp hoaøn toaøn.

Thôøi hoãn hôïp naøy chia ra laøm hai thôøi kyø: Nam Vieät thôøi vaø Tieåu Vieät thôøi: A. NAM VIEÄT THÔØI Trieäu Ñaø laø quan nhaø Taàn theo Nhaâm Ngao sang thoân tính Baùch Vieät, sau khi Ñoà Thö, Lieãu Loäc cheát traän, Phieân Ngung (baây giôø laø Quaûng Chaâu) laïi ly Sôû cho Ñaø laøm chöùc leänh ôû Long Xuyeân. Ít laâu sau, Ngao cheát, Ñaø leân thay roài sau khi Taàn maát nöôùc, Ñaø chieám ñöôïc AÂu Laïc môùi xöng laø vua, ñaët teân laø Nam Vieät (2072 tröôùc Thieân Chuùa?).

VIEÄT SÖÛ THOÂNG LUAÄN

13

Vì sao Trieäu Ñaø laïi laáy teân nöôùc laø nhö vaäy? Maø chöõ Vieät aáy coù ñuùng khoâng? Theo saùch Chuùc Phöông cuûa nhaø Chu noùi veà daân boä thì töø Döông Töû Giang trôû xuoáng coù Cöûu Maân, Baùt Laïc, Tam AÂn laø Baùch Vieät, chöõ Vieät ( ) naøy môùi ñuùng laø teân cuûa ta, coøn chöõ Vieät ( ) cuûa Trieäu Ñaø laø coù yù khinh maïn vaø nhaát laø coù chöõ Nam ( ) ôû treân, môùi caøng toû veû moät teân ñaët coù chính trò ôû trong. Vieäc Trieäu Ñaø laø noøi Haùn sang ta döïa vaøo luùc löï c löôïng suy vong cuûa ta maø laäp ñöôïc neàn thoáng trò nhöng ôû veà phía Baéc ñang coøn coù Ngoâ Vieät, Maân Vieät, v.v... neân Ñaø môùi goïi laø Nam Vieät vaø sôû dó Ñaø laäp ñöôïc Nam Vieät cuõng laø nhôø tình theá loaïn ly cuûa gioáng Haùn sau ñôøi Taàn vaø caùc gioáng Vieät ôû phía Baéc choáng ñôõ cho caùch bieät haún vôùi Haùn, maø Phieân Ngung laïi laø nôi heûo laùnh xa xoâi. Vieäc laøm cuûa Trieäu Ñaø töø khi dieät ñöôïc AÂu Laïc maø laäp ra Nam Vieät laïi coù hai muïc ñích khaùc nhau.

Luùc coøn nhaø Taàn thì Ñaø laø moät ñaïi bieåu cho chuû nghóa xaâm löôïc cuûa Taàn, chæ bieát theo chính saùch cuûa Taàn maø laøm troøn boån phaän. Ñeán khi Taàn bò dieät thì Ñaø vöøa laø tình theá, vöøa nhaân cô hoäi loaïn ly môùi töï xöng laøm vua chieám cöù moät phöông, nhöng duø coá yù hay voâ tình, coâng vieäc laøm cuûa Trieäu Ñaø cuõng chæ doàn vaøo muïc ñích chung cuûa gioáng Haùn laø tieâu dieät caùc daân toäc xung quanh Haùn. Luùc ñaàu, Ñaø theo keá hoaïch cuûa Taàn laø ñem quaân sang ñaùnh vaø ñem daân sang hoùa ta theo hoï, nhöng vieäc ñaùnh ñaõ gaëp nhieàu söï khoù khaên gian nan do söùc choáng ñaùnh vaø möu meïo du kích cuûa daân Luïc Löông, coøn vieäc ñoàng hoùa cuõng khoâng ñem ñeán keát quaû laø bao nhieâu. Ta cöù xem hieän nay coøn moät soá ngöôøi Maùn noùi tieáng Quan Hoûa ôû caùc mieàn röøng xöù Baéc Vieät thì ñoù laø di tích söï ñoàng hoùa aáy. Ñeán khi laäp thaønh Nam Vieät thì Trieäu Ñaø tuy xöng Ñeá xöng Vöông nhöng cuõng phaûi thoûa hieäp vôùi daân Vieät vaø cuõng vaøo haøng nguõ choáng xaâm laêng cuûa Haùn sau naøy. Tuy muï c ñích cuûa Trieäu Ñaø chæ laø möu moät neàn thoáng trò cho mình vaø cho con chaùu mình, nhöng khoâng theå ñi traùi ngöôïc yù ñònh vaø nguyeän voïng ôû xung quanh cuûa mình ñang cai trò, neân chính saùch Trieäu Ñaø luùc aáy chæ laø kieåm soaùt, khoâng ñoàng hoùa noåi neân daân Vieät vaãn ñöôïc töï möu söï sinh hoaït theo leà thoùi cuûa mình.

Saùch löôïc cuûa Trieäu Ñaø luùc baáy giôø ta thaáy chuù troïng veà quoác noäi trong ñoù coù 7 nhaân toá nhö sau: 1. Lieân laïc caùc gioáng Vieät ôû caùc nôi nhö Ngoâ, Sôû, Maân ñeå thaønh laäp ñoàng minh.

2. Lôïi duïng caùc giai caáp quyù toäc ôû Maân, Ngoâ, v.v... ñeå keùo caùnh veà mình.

3. Kinh teá: Töø Döông Töû Giang trôû xuoáng thöïc haønh cheá ñoä bình saûn kinh teá, lôïi duïng ñeå kieán thieát quaân ñoäi ñòa phöông.

4. Chuù troïng ñeán Tröôøng Sa (Hoà Nam) laø nôi muõi duøi raát lôïi haïi cho söï xaâm löôïc cuûa Haùn töø Baéc xuoáng Nam. 5. Ñoái noäi: Lôïi duïng luùc boä laïc cuõ ñeå cho töï trò möu vieäc oån ñònh beân trong.

6. Ngoaïi giao: Lôïi duïng tình theá coøn non nôùt cuûa Haùn vöøa cöùng vöøa meàm ñeå giöõ vöõng ñòa vò cuûa mình ôû phöông Nam. 14

THAÙI DÒCH LYÙ ÑOÂNG A

7. Thöøa höôûng ñöôïc tình theá luùc aáy, caùc nöôùc theo vaên hoùa Hoàng Baøng nhö Ñaïi Chieám Nam Döông cuõng bò suy yeáu neân chæ lo vieäc choáng Baéc.

Bôûi nhôø 7 nhaân toá treân neân chieán löôïc cuûa Trieäu Ñaø töø luùc coøn Haùn Cao Toå cho ñeán khi Cao Toå cheát, Laõ Haäu loäng quyeàn tuyeät giao vôùi Nam Vieät vaø khi Haùn Hueä Ñeá leân, Trieäu Ñaø luùc baáy giôø thaáy coù cô hoäi thì yeân chí môùi xöng thaàn phuïng coáng, luùc bò ñe doïa thì cuøng vôùi caùc nöôùc ñoàng minh phía Baéc cuøng laøm theá yû doác, ñem quaân ñaùnh thaúng vaøo Hoà Nam (Tröôøng Sa) ñaùnh cho Haùn sôï roài laïi ruùt quaân veà phoøng thuû, nhöng sau ñoù Haùn sôï, Haùn ñieàu ñình, Ñaø laïi xöng thaàn nhö tröôùc. Xem ñaáy ta thaáy saùch löôïc cuûa Trieäu Ñaø chæ laø möu rieâng cho con chaùu mình veà sau, vaø nhaân ñaáy ñaõ voâ tình giuùp cho caùc möu xaâm löôïc cuûa Haùn veà sau naøy vì Trieäu Ñaø maéc maáy nhöôïc ñieåm sau ñaây: 1. Kieán quoác khoâng trieät ñeå vì Ñaø laø gioáng Haùn, daân laø gioáng Vieät neân giöõa keû caàm quyeàn vaø daân khoâng ai thöïc loøng vôùi ai.

2. Quoác phoøng khoâng trieät ñeå, khoâng chieám ñöôïc troïng ñòa Tröôøng Sa laø muõi duøi cuûa söï xaâm löôïc Haùn xuoáng phöông Nam. 3. Vì ñoàng minh laø Ngoâ, Sôû, Maân sau khi Trieäu Ñaø cheát khoâng lieân laïc vôùi Nam Vieät maø laïi coøn thuø oaùn ñaùnh nhau nöõa.

Bôûi 3 nhöôïc ñieåm treân neân sau khi Trieäu Ñaø cheát chæ ñöôïc vaøi ba ñôøi Nam Vieät laïi bò Haùn thoân tính moät caùch nheï nhaøng vaø khoân kheùo, nhö ta ñaõ thaáy vieäc töôùng Vieät laø Löõ Gia gieát Cuø Thò laø meï Ai Vöông vaø Thieáu Quyù laø söù giaû nhaø Haùn. Vieäc laøm cuûa Löõ Gia chæ laø moät phaûn aûnh cuûa moät söùc löïc rôøi raïc cuûa daân toäc Vieät, neân keát quaû chaúng aên thua gì, vaø möu xaâm löôïc cuûa Haùn ñaõ ñaït ñöôïc moät caùch nheï nhaøng sau khi xoùa nhoøa ñöôïc teân Nam Vieät chæ laø caùi danh hieäu bieán hình.

B. TIEÅU VIEÄT THÔØI Tröôùc Nam Vieät cuûa Trieäu Ñaø, Taøu goïi nöôùc ta laø Töôïng Quaân, khi Haùn xoùa nhoøa ñöôïc Töôïng Quaân Nam Vieät thì ñoåi nöôùc ta laø Giao Chæ Quaän, caét quan sang cai trò. Luùc ñaàu thuû phuû cuûa Giao Chæ laø Quy Laân (Thuaän Thaønh Baéc Ninh) sau dôøi veà Thöông Ngoâ (Quaûng Taây) ñeán cuoái cuøng laïi dôøi veà Phieân Ngung (kinh ñoâ cuõ cuûa Vieät). Xem söï luøi thuû phuû aáy ta thaáy moät nguyeân nhaân gì ôû trong chính saùch. Haùn hay Taàn chæ laø quan sang kieåm soaùt, ñoù laø loái ñeá quoác thöïc quan chöù khoâng phaûi thöïc daân, bôø coõi cuûa quaän Giao Chæ laø goàm taát caû Quaûng Ñoâng, Quaûng Taây vaø Nam Vieät; sau vuï thaát baïi cuûa Löõ Gia khoâng phaûi cöù im laëng maø chòu söï ñeø neùn cuûa noøi Haùn, maëc duø chính saùch cuûa Haùn coi Giao Chæ laø nôi coáng hieán caùc saûn vaät nhö queá, ngoïc trai, chim Tró, v.v... coøn caùc boä laïc ñöôïc töï trò theo loái laïc cheá xöa. Bôûi vaäy veà sau naøy döôùi söï ñeø neùn cuûa thaùi thuù Taøu laø Toâ Ñònh, oâng Thi Saùch vaø Hai Baø Tröng môùi coù cuoäc aâm möu choáng laïi. Khi coøn toå chöùc löïc löôïng caùch maïng vì söï bò tieát loä, oâng Thi Saùch bò gieát, vôï oâng laø baø Tröng Traéc vaø em laø Tröng Nhò môùi thay oâng naém laáy löïc löôïng ñeå vöøa traû thuø vöøa möu cuoäc giaûi phoùng cho VIEÄT SÖÛ THOÂNG LUAÄN

15

daân toäc trong moät thôøi gian raát ngaén, Hai Baø ñaõ thu phuïc vaøo tay 65 thaønh trì, nhöng choáng giöõ ñöôïc 3 naêm thì laïi bò töôùng nhaø Haùn laø Maõ Vieän ñem quaân sang ñaùnh. Tröôùc söï xaâm laêng quaù maïnh, Hai Baø bò thua vaø töï töû cheát, ñaát nöôùc trôû laïi söï ñeø neùn cuûa nhaø Haùn. Xeùt söï thaát baïi cuûa Hai Baø Tröng luùc aáy laø vì daân toäc Vieät töø thôøi Nam Vieät cuûa Trieäu Ñaø ñaõ bò tan naùt roài, khi Haùn dieät Nam Vieät laäp ra Giao Chæ quaän, tuy chæ cho quan sang kieåm soaùt vaø cai trò, nhöng coù nhieàu boïn quan thöù söû nhö Tích Quang, Nhaâm Dieân, Só Nhieáp cuõng ñaõ duøng nhöõng thuû ñoaïn ñoàng hoùa, laøm giaûm bôùt caùi tinh thaàn daân toäc ñi nhieàu, tuy vaäy vaãn coù söï keát laäp löïc löôïng maïnh meõ choáng laïi xaâm laêng cuûa Maõ Vieän.

Vieäc thaát baïi cuûa Hai Baø ñaõ môû ñöôøng cho cho nhieàu giai ñoaïn hay veà sau treân lòch söû Vieät.

Töø cuoäc thaát baïi cuûa Hai Baø cho ñeán luùc vua Ñinh döïng neàn ñoäc laäp, non 1000 naêm daân toäc ta khoâng maáy luùc khoâng coù nhöõng vaän ñoäng giaûi phoùng. Baø Trieäu ñôøi Tam Quoác, Lyù Nam Ñeá, Lyù Phaät Töû, Mai Thuùc Loan, v.v... ñoå ñoàng cöù non 100 naêm laïi coù moät cuoäc caùch maïng.

Töïu trung coù moät vieäc ta ñaùng chuù yù nhaát laø trong thôøi kyø naøy, oâng Khu Lieâm doøng doõi Hoàng Baøng ñem moät soá daân thuaàn tuùy Vieät vaøo phía Nam ñaát Nhaät Nam (Quaûng Bình) laäp ra nöôùc Laâm AÁp, vöøa gaây döïng löïc löôïng daân toäc cuõ, vöøa ngaên söùc traøn ra phía Nam cuûa gioáng Haùn. Daân Chieâm Thaønh naøy veà sau naøy bò daân toäc ta ôû phía Baéc vaøo tieâu dieät ñi, keå ra laø moät söï ñau thöông, nhöng cuõng laø vieäc taát nhieân cuûa lòch söû. Non 1000 naêm döôùi söï ñeø neùn cuûa gioáng Haùn, daân Chieâm Thaønh chaúng nhöõng ñaõ ngaên khoâng cho traøn vaøo phía Nam maø nhieàu khi coøn möu khoâi phuïc laïi phía Baéc, veà ñôøi Ñöôøng ñaõ giuùp vua Mai Haéc Ñeá choáng laïi Taøu, gaây ra moät nöôùc Vaên Lang (Ngheä An). Nhöõng haønh ñoäng cuûa Khu Lieâm veà sau coù theå noùi laø cuoäc caùch maïng thuaàn tuùy Vieät heát söùc tìm caùch tieán leân ñeå khoâi phuïc laïi caên baûn xöa, ñoù coù theå noùi laø moät söï söûa soaïn cho cuoäc quaät khôûi Hoàng Vieät veà sau naøy. Moät ñieàu ta coøn neân ñeå yù veà thôøi naøy laø vaên hoùa phía Baéc cuõng muoán mang vaên hoùa Khoång Nho xuoáng nhoài cho ta, beân AÁn Ñoä ñaïo Phaät (caû Baø La Moân Giaùo) cuõng ñaõ traøn lan qua caùc mieàn Chieâm Thaønh, luùc aáy mieàn naøy cuõng ñaõ haáp thuï vaên hoùa AÁn Ñoä nhieàu roài, môùi chuyeån qua Giao Chæ roài leân Baéc. Ta coù theå noùi vaên hoùa AÁn Ñoä truyeàn sang Taøu do 2 muõi duøi, moät muõi qua Taân Cöông Taây Taïng vaøo phía Taây nöôùc Taøu, coøn moät muõi töø Chieâm Thaønh qua Baéc Vieät sang, nhöng tröôùc khi ñaïo Phaät truyeàn vaøo Taøu thì ñaïo tu tieân cuûa Baùch Vieät ñaõ giuùp cho vaên hoùa Taøu nhieàu. Ñôø i Taàn Thuûy Hoaøng raát suøng ñaïo Tieân, ñôøi Haùn Vuõ Ñeá cuõng raát suøng tín. Thaàn Tieân laø ñaïo goác cuûa ta thôøi Tieåu Vieät naøy, trung taâm hoaït ñoäng cuûa daân toäc ta laø doàn caû vaøo trong Baùch Vieät tröôùc khi Nam Vieät chöa bò Haùn dieät thì hoa ñòa cuûa ta töø Phong Chaâu roài leân Phieân Ngung troïng ñòa Nguõ Hoà Nguõ Lónh roài ñeán Queá Chaâu (Quaûng Taây) töø khi thuoäc Haùn, hoa ñòa vaø troïng ñòa thaønh voâ duïng, luùc naøy daân toäc ta doàn vaøo nôi trung taâm hoaït 16

THAÙI DÒCH LYÙ ÑOÂNG A

ñoäng laø tieàn soâng Nhò Haø. Sau ñôøi Vuõ Ñeá thöù söû Só Nhieáp sau moät cuoäc thuyeân dôøi thuû phuû sang Thöôïng Ngoâ Phieân Ngung laïi laáy Quyù Saâm (Thuaän Thaønh) laøm thuû phuû, ñeán ñôøi Ñöôøng thì ñaõ bò ñoåi teân Giao Chæ quaän (Giao Chaâu) sang An Nam ñoâ hoä phuû maø thuû ñoâ cuûa ta laïi laø Loa Thaønh (Haø Noäi) neân trung taâm hoaït ñoäng cuûa daân toäc ta thôøi Tieåu Vieät ñaõ doàn caû veà vuøng Loa Thaønh, luùc ñoù Taøu hay ta cuõng laáy ñaây laøm ñaàu naõo maø ñaùnh laïi vôùi hoï vaø cuøng laáy ñaây laøm muïc ñích.

2.3.2. Hoàng Vieät thôøi ñaïi Thôøi ñaïi naøy laø baét ñaàu töø vua Ñinh Tieân Hoaøng duøng söùc Vaïn Thaéng (thaéng heát caû moïi thöù veà löïc löôïng cuõng nhö vaên hoùa) ñeå xaây döïng neàn ñoäc laäp cho daân toäc Vieät. Ta coù theå noùi caùi söùc Vaïn Thaéng cuûa vua Ñinh laø baét ñaàu phoâi thai töø ñôøi hai baø Tröng trôû ñi, maø thôøi quaù ñoä laø thôøi Nguõ Quyû ôû Taøu, caùc oâng Khuùc Haïo, Khuùc Thöøa Myõ sang Döông Dieân Ngheä roài Ngoâ Quyeàn chuyeån bieán noù leân ñeán ñôøi sau cuûa vua Ñinh, caùi söùc aáy môùi voâ cuøng maõnh lieät. Ngoïn côø Boâng Lau laø bieåu hieän cuûa daân chuùng toaøn theå, laø tinh thaàn cuûa caùi söùc Vaïn Thaéng teân Hoa Lö (boâng hoa lau) ñöôïc laáy ñaët cho kinh ñoâ nöôùc Ñaïi Coà Vieät cuõng laø ñeå kyû nieäm caùi tinh thaàn toaøn daân cuøng noåi daäy theo côûi môû goâng xích cho Vieät.

Nhöng coâng cuoäc caùch maïng Vaïn Thaéng coøn ñuû cho ta thaáy nhöõng ñaëc ñieåm veà ñôøi taùi sinh caûi taïo aáy. a. Veà vaên hoùa: Ñaïo Phaät chieám ñoäc toân, treân chöõ Nho duøng chöõ Noâm. b. Veà quaân söï: Sau vieäc tieâu dieät söù quaân, quaân lính haàu heát laø daân quaân ñeàu taäp trung vaøo quyeàn chæ huy cuûa toái cao nguyeân soaùi, thaäp ñaïi töôùng quaân Leâ Hoaøn neân vieäc quoác phoøng raát chuyeân (chuaån bò). c. Veà cheá ñoä xaõ hoäi: nöôùc hoaøn toaøn ñoäc laäp, tuy nhaø vua coù laäp loái Phong Ñieàn, nhöng theo loái Laïc Cheá quaân ñieàn vaãn thöïc hieän.

Toùm laïi, kieán thieát raát chuaån bò, nhaát laø kinh ñoâ laïi ñoùng ôû Hoa Lö coù ñuû thieân hieåm ñeå ñoái noäi vaø ñoái ngoaïi.

Sau ñôøi Ñinh nhaø tieàn Leâ (Leâ Hoaøn) leân thay coù theo cheá ñoä tröôùc, nhöng Leâ Hoaøn tuy laø quaân nhaân, laïi laø giôùi Nho hoïc, neân coù hôi thieân veà Nho, vaû luùc aáy, ñoái ngoaïi vöøa Taøu vöøa Chieâm Thaønh ñeàu phaûi duøng vuõ löïc neân khoâng caûi taïo ñöôïc bao nhieâu. Ñeán ñôøi sau laø Ngoïa Trieàu, chính theå laïi thoái naùt, khoâng tieán ñöôïc böôùc naøo, cuõng nhö vieäc kieán thieát cuõng theá, nhöng cuøng laø moät thôøi kyø quaù ñoä ñeå chuaån bò cho nhaø Lyù veà sau. Leâ Ngoïa Trieàu cheát, Lyù Coâng Uaån laø Thaäp Ñaïo Töôùng Quaân leân laøm vua, töø ñaây vieäc kieán thieát baét ñaàu naûy nôû, kinh ñoâ töø Hoa Lö dôøi ra Thaêng Long, roäng raõi hôn, vua nhaø Lyù ñaõ xaây ñaép ñöôïc nhieàu vieäc ñaùng ghi.

Töø khi cheá ñoä phong kieán bò ñoå, cheá ñoä quaân ñieàn laïi aùp duïng cho toaøn daân, vaên hoùa tuy suøng Phaät nhöng laïi chuù troïng veà Nho coù söùc öùng duïng vaøo vieäc kieán thieát nhieàu VIEÄT SÖÛ THOÂNG LUAÄN

17

hôn, quaân ñoäi chuù troïng veà daân binh, laáy noâng daân laøm binh chia ra töøng khu huaán luyeän ñeå daân coù theå laøm lính, chính trò laáy trieàu ñình hôïp vôùi quoác daân, vua thöôøng ñeán töøng laøng aên hoïp vaø hoûi yù kieán daân. Veà ñoái ngoaïi, nhaø Lyù thöøa dòp nhaø Toáng coù cuoäc chia reõ taân cöïu ñaûng, sai Lyù Thöôøng Kieät mang quaân sang uy hieáp hai chaâu Khaâm Lieâm ñeå laøm tan saùch löôïc cuûa Taøu ñònh laêm le möu xaâm chieám. Coâng cuoäc naøy ñaõ gaây moät thôøi kyø quaù ñoä cho nhaø Traàn veà sau choáng Moâng Coå.

Heát Lyù, Traàn leân. Cuoái Lyù söï xa hoa cuûa trieàu ñình khoâng vöøa loøng daân vaø vì vua ñaõ toû ra chuyeân cheá ñoäc ñoaùn. Nhaø Traàn leân thaáy yù daân ñaõ cao, coù quan nieäm maïnh meõ veà quoác gia môùi nhaân ñaáy laáy vua laøm quoác gia, cheá ñoä phong kieán trang ñieàn boû haún, chính nhaø vua ôû Töùc Maïc cuõng khoâng coù gì, môû roäng tröôøng daïy vaên vaø voõ, caám ngaët uoáng röôïu vaø ñaùnh baïc, Nho vaø Phaät ñoàng thôøi thònh haønh vaø khuyeán khích, vua giaø thoaùi vò laøm coá vaán (Thaùi Thöôïng Hoaøng) vaø ñi tu (traùnh naïn vua ít tuoåi vaø non nôùt).

Quoác söû baét ñaàu cheùp laáy goác töø Trieäu Ñaø döïng ra Nam Vieät, duøng chöõ Nho ñeå phoå thoâng vaên hoùa, nhôø coù söï caûi taïo vaên hoùa aáy môùi choáng ñöôïc Moâng Coå, moät söùc maïnh qua theá giôùi luùc baáy giôø.

Traàn suy, Hoà Quyù Ly cöôùp ngoâi, luùc aáy yù thöùc kieán thieát Traàn ñaõ caèn vaø traùi thôøi khoâng hôïp vôùi quoác daân. Quyù Ly coù taøi nhöng khoâng thaønh neân vieäc xaõ hoäi khoâng laøm noåi tröø ñaïo Phaät, caûi löông Nho, môû bôø coõi thieân ñoâ veà Thanh Hoùa, ruùt cuïc gaây noäi loaïn, nhaø Minh thöøa cô hoäi traøn sang, vì vaäy maø maát nöôùc. Xeùt söï maát nöôùc naøy, tuy baáy giôø Haùn môùi ñem binh sang ñaùnh chieám, nhöng thöïc ra töø ñôøi Traàn Nhaân Toân trôû ñi, nöôùc nhaø ñaõ quaù thieân veà Nho hoïc, kinh teá phaàn nhieàu duøng toaøn ñoà Taøu. Ngheä thuaät nhö vaê n chöông ca xöôùng cuõng ñaõ bò Taøu hoùa thì söï maát nöôùc chaúng phaûi ñôøi Hoà maø töø tröôùc luùc aáy.

20 naêm Minh chieám cöù, daân bò baét buoäc theo Taøu, phaûi maëc aùo Minh, saùch vôû phaûi bò tòch thu ñem veà Taøu ñoát ñi, baét daân phaûi tìm ngoïc trai, saên voi treân röøng ñeå coáng hieán moïi thöù thaät laø ñau khoå.

Nhöng coù söï ñeø neùn thì söï quaät cöôøng caøng cao, vì vaäy maø coù cuoäc khôûi nghóa Lam Sôn cuûa vua Leâ Thaùi Toå baät leân, hôn 10 naêm choáng ñaùnh baèng toaøn löïc haêng haùi, khieán quaân Minh phaûi boû ñaát Vieät keùo quaân veà nöôùc. Cuoäc caùch maïng Lam Sôn ñaõ thaønh coâng baèng ñuû möu meïo khoân kheùo cuûa vua Leâ. Trong 10 naêm nhaø Minh ñaõ haø hieáp boùc loät, daân ta bò hao moøn caû vaät chaát laãn tinh thaàn. Caùch maïng xuaát phaùt ñöôïc khoâng phaûi laø deã, nhöng vua Leâ ñaõ kheùo leùo lôïi duïng ngoaïi giao vôùi Chaøm vaø Laøo laøm haäu ñòa, laïi kheùo leùo bieát duøng caùc caùch ñaùnh chieán thuaät neân quaân Minh duø maïnh cuõng khoâng choáng laïi ñöôïc, vì hoï chæ coù quaân ñoäi sang ñoâng, thaønh trì beàn vöõng, nhöng vua Leâ coù toaøn theå daân chuùng uûng hoä.

Vua Leâ leân laøm vua luùc aáy nhö trong caùi nhaø suïp ñoå, neân vieäc chæ laø söûa soaïn, ñoái 18

THAÙI DÒCH LYÙ ÑOÂNG A

noäi coøn vöôùng doøng doõi nhaø Traàn cuøng traêm ngöôøi uûng hoä, neân ñoái ngoaïi cuõng laø moät vieäc gian nan veà ngoaïi giao, veà phía quoác daân thì tinh thaàn ñaõ leân cao, söï caûi taïo nhöõng cheá ñoä cuõ laø caàn thieát, nhöng maø vua Leâ Thaùi Toå khoâng ñuû söùc laøm thoûa maõn loøng daân, vì vaäy môùi coù vieäc loaïn cuûa Ngheâ daân vaø vieäc gieát coâng thaàn. Ñeán ñôøi Leâ Thaùnh Toân, söï kieán thieát môùi quy ñònh vaø thöïc hieän, caùc laøng ñöôïc töï trò (theo Laïc Cheá), ruoäng ñaát cuøng chia ñeàu (coâng ñieàn) nhöng cuõng cho nhöõng ngöôøi coù tieàn taäu ñeå laøm tö saûn, chính trò vöøa phaân quyeàn (laøng) vöøa trung öông taäp quyeàn (trieàu ñình), phaùp luaät laøm môùi laïi vaø raát roäng raõi kyõ löôõng, giaùo duïc môû roäng (24 ñieàu giaùo hoùa ra khaép daân chuùng). Quaân leänh cuõng quy ñònh laïi vaø gia taêng theâm, cuûng coá quoác phoøng, ñaát ñai khai khaån theâm, ñeâ ñieàu ñaép laïi kieân coá, caùc ngheà nhaát laø ngheà thuoác nam ñöôïc khuyeán khích.

Moät vieäc ñaùng ghi nhaát laø vieäc laøm laïi quoác söû laáy goác töø ñôøi Hoàng Baøng, coù leõ ñoù laø do caùc keát quaû keâ cöùu töø ñôøi nhaø Traàn ñaõ tìm ra ñöôïc nhöõng goác gaùc xöa maø vì theá quaân Minh môùi cho thu heát caùc saùch vôû cuûa ta ñem veà laøm laêng chaêng? Sau ñôøi Leâ Thaùnh Toân ít laâu, caùc vua keá nghieäp khoâng ñuû söùc thöïc hieän caùc cheá ñoä tröôùc, caùc cheá ñoä aáy ñaõ gaây ra moät söï theå môùi trong daân chuùng, roài Maïc Ñaêng Dung cöôùp ngoâi, Nguyeãn Kim, Trònh Kieåm phuø Leâ dieät Maïc, nöôùc nhaø chia laøm hai phe tranh giaønh. Khi Maïc tan, Nguyeãn–Trònh laïi ñaùnh nhau gaây ra caùi theá moät vua hai chuùa noäi loaïn luoân luoân keá tieáp, söï thoáng khoå aáy ñaõ luoân luoân hun ñuùc trong loøng ngöôøi daân Vieät moät yù thöùc daân toäc thoáng nhaát. Vì vaäy maø nhaø Taây Sôn, maáy anh em noâng daân xuaát hieän ra, ngöôøi troäi nhaát laø vua Quang Trung ñaõ thöøa cô hoäi, tröôùc sau ñaùnh baïi caû hai phe chuùa, roài thoáng nhaát caû nöôùc. Nhôø coù söï thoáng nhaát vaø loøng daân uûng hoä maõnh lieät (vì hoï ñaõ thoûa maõn) neân vua Quang Trung môùi ñuû söùc phaù caùi möu xaâm laêng cuûa Maõn Thanh, ñaùnh cho quaân cuûa Toân Só Nghò thua lieång xieång khoâng coøn moät maûnh giaùp maø ruùt veà Taøu, nhöng roài nhaø Taây Sôn cuõng thaát baïi. Söï thaát baïi naøy do hai nguyeân nhaân: a. Tuy Taây Sôn khi ñaõ thoáng nhaát laïi muoán xaây döïng quoác gia theo loái quyù toäc cuûa caùc vua chuùa tröôùc, traùi vôùi yù thöùc daân toäc thôøi baáy giôø. b. Laøn soùng AÂu Chaâu ñaõ traøn sang maïnh meõ, ngöôøi ñoùn ñöôïc laøn soùng aáy vaø chieàu theo noù laø phe cöøu ñòch cuûa Taây Sôn, töùc laø Nguyeãn AÙnh, doøng doõi chuùa Nguyeãn coù nhieàu aâm ñöùc vôùi daân phía Nam nöôùc Vieät töø Quaûng Bình ñeán Caø Mau. 2.4. Daân Hoùa Kyø Theo thôøi kyø naøy coù theå baét ñaàu töø khi Gia Long nhôø quaân Phaùp (do coá ñaïo Baù Ña Loäc) laøm moâi giôùi ñeå döùt nhaø Taây Sôn maø thoáng nhaát caû nöôùc. Nhö treân ñaõ noùi, sôû dó vua Gia Long xaây döïng ñöôïc cô nghieäp tuy coù nhôø ôû söï voõ trang cuûa ngöôøi Phaùp vaø Taây Ban Nha nhöng ôû trong laïi coù boïn quyù toäc vaø söùc daân chuùng luùc aáy phaân taùn söï phaûn ñoái cuûa Taây Sôn vaø phaàn naøo boïn quyù toäc chòu aûnh höôûng cuûa vaên hoùa Taøu giöõ ñôõ neân vua Gia Long leân ngoâi roài thì töø phaùp luaät cho ñeán vieäc hoïc ñeàu chòu aûnh höôûng Taøu raát nhieàu.

VIEÄT SÖÛ THOÂNG LUAÄN

19

Tuy ñeán ñôøi Minh Maïng cuõng coù yù muoán gaây moät vaên hoùa rieâng cuûa nöôùc nhaø nhö vieäc baét phuï nöõ Baéc Vieät maëc quaàn khoâng ñöôïc maëc vaùy, nhö caâu ca dao: Thaùng taùm coù chieáu vua ra, Caám quaàn khoâng ñaùy ngöôøi ta haõi huøng.

Khoâng ñi thì chôï khoâng ñoâng Ñi thôøi phaûi loät quaàn choàng sao ñang.

Nhöõng aûnh höôûng cuûa Taây Sôn raát maïnh, theâm vaøo ñoù aûnh höôûng cuûa Thieân Chuùa Giaùo doàn daäp ñeán cuõng khoâng keùm phaàn maõnh lieät, vì vaäy kieán thieát thôøi aáy coù ba phaùi: 1. Thieân veà Haùn hoïc (boïn quan lieâu quyù toäc).

2. Thieân veà chöõ Noâm (boïn hoïc giaû ñi saùt daân chuùng hay bò aûnh höôûng).

3. Thieân veà Taây hoïc (theo ñaïo Thieân Chuùa).

Vaên hoùa bò ba traøo löu giao ñoäng neân vieäc kieán thieát raát laø troøng traønh khoâng vöõng ñeán ñôøi Thieäu Trò trôû ñi, theá löïc phía Taây (theo ñaïo) laïi maïnh meõ vaø theá löïc phía theo Haùn (trieàu ñình quan lieâu) cuõng maïnh trôû thaønh xung ñoät (gieát ñaïo) daân chuùng laø vaät ôû giöõa bò lôïi duïng ñaõ tranh giaønh, gaây ra naïn maát nöôùc töø cuoái ñôøi Töï Ñöùc.

Tröôùc caùi naïn maát nöôùc aáy phaùi duy taân caûi caùch noåi daäy, coù coá ñaïo uûng hoä (Nguyeãn Tröôøng Toä) nhöng phaùi thuû cöïu (baûo thuû) vaên hoùa Taøu phaûn ñoái neân phaùi treân thaát baïi roài Phaùp duøng vuõ löïc can thieäp chieám nöôùc, só phu (quan laïi vaø hoïc troø) ñöùng leân choáng laïi töùc laø Ñaûng Caàn Vöông, nhöng vieäc thaát baïi, nhaø vua xui haøng, só phu beøn laäp ra Vaên Thaân ñeå choáng. Khi Vaên Thaân thaát baïi, phaùi Duy Taân ñoåi môùi laïi quaät daäy vaø ñaïi bieåu laø Phan Saøo Nam. Vieäc noåi daäy cuûa phaùi Duy Taân ta coù theå chia ra laøm 3 thôøi kyø: 1. Töø 1900 ñeán 1918.

2. Töø 1919 ñeán 1939.

3. Töø 1940 ñeán 1950 vaø tieáp ñeán 1951-2000.

Veà thôøi kyø thöù I vöøa vaän ñoäng vaên hoùa dung hoøa caû AÙ laãn AÂu ôû trong nöôùc ñeå thöùc tænh daân chuùng cuøng giaùc ngoä möu vieäc caûi taïo xaõ hoäi vaø choáng xaâm laêng, vöøa tìm ngoaïi vieän ôû caùc nöôùc maïnh ôû AÙ Ñoâng ñeå giuùp söùc cho maø khoâi phuïc laïi ñaát nöôùc. Phong traøo caét toùc ôû Nam, Ñoâng Kinh Nghóa Thuïc ôû Baéc, v.v... laø vaän ñoäng vaên hoùa. Vieäc Ñoâng Du (Nhaät), Baéc du (Taøu) laø caàu vieän, v.v... coøn trong nöôùc thì naøo laø vieäc Ñeà Thaùm chieám cöù Yeân Theá, vieäc Ñoäi Caån laáy Thaùi Nguyeân, vua Duy Taân choáng Phaùp ñeàu laø nhöõng vieäc gaây ra do söï phaûn tænh cuûa daân chuùng theo caùi yù thöùc “cöùu quoác toàn chuûng” cuûa cuï Phan Boäi Chaâu ñeà ra tröôùc. Ñeán thôøi kyø thöù II laø sau thôøi kyø Theá Chieán Thöù Nhaát 1914-1918, luùc aáy boä maët thöïc daân cuûa ñeá quoác ñaõ roõ reät. Söï yû laïi vaøo ngöôøi ngoaøi baát cöù veà vaên hoùa hay veà vuõ löïc ñeàu khoâng coù yù nghóa gì, neân töø ñaáy trong vieäc caùch maïng luoân luoân khaùng ngoaïi (ñòch), daân toäc ñi sang moät giai ñoaïn khaùc. Vì vaäy maø coù söï thaønh laäp caùc 20

THAÙI DÒCH LYÙ ÑOÂNG A

ñaûng phaùi chính trò xu höôùng khaùc nhau, boïn thaân Phaùp thì níu laáy chuû nghóa Phaùp Vieät ñeà hueà laø lyù thuyeát cuûa moät teân Vieät gian vieát ra roài ñoå aåu cho cuï Phan Boäi Chaâu laø taùc giaû maø cuï thì khoâng theøm caûi chính, phaùi thaân Taøu thì laáy Tam Daân chuû nghóa cuûa Toân Vaên laøm laäp tröôøng, phaùi thaân Nga thì chuû tröông thuyeát Coäng Saûn, phaùi trung laäp thì baát cöù chuû nghóa naøo, mieãn laø ñuoåi Phaùp ra khoûi nöôùc laø ñöôïc vaø baát keå laø Ñaûng naøo hoï cuõng taùn thaønh vaø hoï chieám ña soá.

Phaùi thaân Phaùp cuõng coù hai phaùi, moät phe chaân chính nhö cuï Phan Chu Trinh, moät phe gian taø möu lôïi rieâng nhö Phaïm Quyønh, Buøi Quang Chieâu, coøn moät phe thöù ba thì nöûa thaät nöûa laø lôïi duïng töùc laø phe Tam Ñieåm France Marcommerue Margennene. Phaùi thaân Taøu nhö Quoác Daân Ñaûng, phaùi thaân Nga tröôùc laø Thanh Nieân Caùch Maïng Ñoàng Chí Hoäi, sau laø Coäng Saûn Ñaûng. Phaùi trung laäp nhö Taân Vieät Ñaûng do Leâ Vaên Huaân laäp ra töø 1925 ôû Ngheä Tónh, v.v...

Sau khi maáy ñaûng phaùi naøy bò ñaøn aùp tan raõ, thôøi cuoäc theá giôùi moãi ngaøy moät khaån tröông, cuoäc chieán tranh cuûa toaøn quoác taát phaûi phaùt xuaát, caùc ñaûng phaùi laïi ngaám ngaàm nhoûm daäy töø naêm 1936 trôû ñi. Caùc ñaûng phaùi coù ba xu höôùng, xu höôùng Nhaät vì Nhaät gaàn hôn vaø coù theå lôïi duïng ñeå ñaùnh ñuoåi keû thuø chung laø Phaùp, moät soá nöõa coù lieân laïc vôùi Coäng Saûn vaø Ñoàng Minh, quaân quoác gia coù khuynh höôùng Ñoàng Minh. Nga Taøu gaây thaønh moät theá ganh ñua chia reõ thuø nhau, tuy vaäy trong söï ganh ñua chia reõ aáy gaây thaønh moät cuoäc lieân minh thoáng nhaát caùc ñaûng cuøng chung moät xu höôùng Coäng Saûn thaân Nga, Quoác Gia thaân Taøu vaø moät phaùi quoác gia thaân Nhaät. Ba phaùi treân, phaùi thaân Nhaät thì hieän nay Nhaät thaát baïi ñaõ maát laäp tröôøng. Coøn hai phaùi Coäng Saûn Quoác Gia ñöông coâng khai phaùt ñoäng, nhöng ta phaûi xem chuû tröông hai phaùi aáy coù hôïp vôùi nguyeän voïng cuûa daân chuùng vaø ñuùng vôùi lòch söû quaù khöù vaø hieän taïi khoâng? Lòch söû ta treân moät vaïn naêm nay laø moät caùi daây ñaáu tranh truyeàn kieáp, khoâng phaûi môùi gaàn ñaây maáy chuïc naêm bò Phaùp thuoäc, caùc cuoäc caùch maïng aáy ñeàu laáy daân toäc laøm taát yeáu, vaø muoán ñaït ñöôïc thaønh coâng, vaên hoùa laïi laø moät ñieàu taát yeáu hôn nöõa, neáu chæ vaän ñoäng cho daân toäc giaûi phoùng maø khoâng coù vaên hoùa chaéc chaén thích hôïp laøm xu höôùng cho daân toäc (nghóa laø phaûi coù moät neàn trieát hoïc môùi, nghóa laø chuû nghóa môùi, v.v...) thì duø coù thaønh coâng cuõng chæ laø taïm bôï maø thoâi. Vaên hoùa cuûa daân toäc caên cöù vaøo lòch söû, caùi quaù vaõng cuûa lòch söû coù laâu daøi thì caùi töông lai cuûa daân toäc sau cuoäc vaän ñoäng môùi ñöôïc vöõng beàn, nhö lôøi nhaø nöõ vaên só Starel veà theá kyû 19 vieát raèng: “trong baát cöù moät phong traøo thôøi ñaïi naøo, ngöôøi ta phaûi ngoaûnh laïi caùi quaù khöù saâu xa bao nhieâu thì caùi coâng löïc phaùt trieån ra töông lai cuûa caùi phong traøo aáy cuõng ñöôïc daøi baáy nhieâu”. Bôûi vaäy chuû tröông cuûa chuùng ta laø ngoaûnh laïi caùi quaù khöù moät vaïn naêm cuûa lòch söû ñeå ñaët ñònh moät töông lai xa roäng voâ cuøng cho daân toäc.

Neân thôøi kyø quyeát ñònh cuûa daân toäc Vieät laø baét ñaàu töø ñaây, nghóa laø töø naêm 1939 VIEÄT SÖÛ THOÂNG LUAÄN

21

ñeán 1950 cho ñeán 2000.

Chuùng ta phaûi döïa vaøo veát ñi cuûa lòch söû maø ñaët ñònh moät ñöôøng loái cho töông lai, nhöng khoâng xa lìa lòch söû cuûa nhaân loaïi vaø daân toäc, traùi theá chaúng nhöõng laø vong baûn maø seõ coøn bò tieâu dieät tröïc tieáp hay giaùn tieáp.

3. PHEÂ PHAÙN VAØ KEÁT LUAÄN Nhö ñoaïn treân ñaõ noùi, lòch söû Vieät laø moät cuoäc ñaáu tranh lieân tieáp töø xöa tôùi nay coù non moät vaïn naêm.

Caên cöù khoâng phaûi laø moät söï haøm hoà vu khoaùt maø laø nhaän ñònh xaùc ñaùng hieån nhieân, maëc daàu veà ñôøi Ñoâng Chaâu, Khoång Töû ñaõ huûy bôùt ñieån tích xöa maø soaïn laïi ñieån tích môùi thoâng duïng cuûa noøi Haùn, nhöng trong caùc saùch ngoaïi kyù, taïp kyù cuûa Taøu vaãn cho ta nhaän thaáy nhöõng caùi daáu veát ngaøn xöa cuûa daân toäc Vieät. Hôn moät vaïn naêm tröôùc, giaûi ñaát trieàu löu soâng Hoaøng Haø leân ñeán nuùi Thaùi Sôn laø cuoäc tranh giaønh raát kòch lieät giöõa caùc daân toäc maø trong ñoù coù daân toäc Vieät ñaõ naém moät thaéng theá khaù laâu. Laïi theo caùc khaûo saùch vaø khaûo coå AÂu Taây, Nhaät vaø caû Trung Hoa cuõng ñeàu coâng nhaän nhö vaäy, nhaát laø töø ngaøy tìm ñöôïc caùi mai ruøa (Giaùp Tuaát) treân coù ghi cheùp trong söû saùch Taøu töø ñôøi Haï Vuõ trôû veà tröôùc ñaõ thaønh laäp nghi vaán, xem ñaáy ñuû thaáy caùi vaên minh quaù khöù cuûa daân Vieät. “Soá töï Nam Vieâm höõu dieän töù chi quoác”, Vieâm ñaây laø Vieâm Ñeá, vua noøi gioáng Vieät thôøi Moân Hoùa, roài coøn bao nhieâu caùi ghi cheùp trong söû Taøu, nhö Vieät Thöôøng hieán chim Tró, vua Huøng hieán vua Nghieâu con Thaàn Quy (Ruøa Thaàn) roài do ñoù ngöôøi Taøu cheá ra Quy Lòch (lòch Ruøa). Hoaøng Ñeá ñaùnh Vieâm Ñeá ñeå laáy nam chaâm maø Suy Vöu cuõng laø gioáng Mieâu töùc laø Vieät veà thôøi aáy, söû ta nhaän vua Ñeá Minh hoï Thaàn Noâng laø toå phöông Nam ñeàu laø nhöõng vieäc coù caên cöù. Ngöôøi Laøo, Xieâm, Mieán Ñieän nhaän gioáng Thaùi (Taây, Nuøng, Dao) laø do goác ôû Thaùi Sôn traøn xuoáng. Saùch Chuùc Phöông Thi cuõng cuøng coâng nhaän töø Döông Töû Giang xuoáng Nam, caùc daân toäc khoâng phaûi laø Haùn, caùc daân aáy laø Cöûu Maân (9 gioáng daân Vieät), Baùt Laïc (8 gioáng Laïc), Laïc Vieät Tam AÂn (3 gioáng AÂn) vaø Baùch Vieät (nhieàu gioáng Vieät khoâng ñuû teân goïi).

Laïi xeùt veà ñòa giôùi cuûa Taøu veà thôøi ngang vôùi ñôøi Hoàng Baøng ta, phía Baéc chöa qua An Sôn, Taây chöa qua Löu Xaù, Ñoâng chöa qua Ñoâng Haûi, phía Nam chöa qua Hoaøng Sôn (Haø Nam) coøn ñòa theá cuûa gioáng Vieät thì bao haøm taát caû Ba Thuïc xuoáng Mieán Ñieän (aên thoâng ra Maõ Lai, Nam Döông, Phi Luaät Taân loän veà trieàn soâng Döông Töû). Nhöõng daáu veát aáy hieän nay coøn thaáy ôû trong ñaëc tính cuûa daân toäc taïi caùc nôi aáy maø ñoaïn treân ñaõ noùi.

Daân Vieät sôû dó phaûi löu taùn rôøi raïc ra, roài laäp ra nhieàu nöôùc Sôû, Ngoâ, Vieät, Vaên Lang, Ñoâng AÂu, Nam Vieät, Chieâm Thaønh, Nam Chieáu, Nam Döông Phuø Nam, Laøo, qua Thuûy Nam Hoùa Xa, v.v.. laø söï xaâm laêng töø xöa cuûa gioáng Haùn, töø Thieân Sôn xuoáng

[

22

THAÙI DÒCH LYÙ ÑOÂNG A

chieám maát nôi boïc oå (berceau) vaên minh laø Thaùi Sôn. Maát Thaùi Sôn, daân toäc ta maát caû y cöù laãn vaän duïng veà vaên hoùa, sinh hoaït neân cöù phaûi luøi maõi veà phöông Nam. Maõi ñeán ñôøi Hoàng Baøng laáy ñöôïc Phong Chaâu laøm hoa ñòa, laäp ra Vaên Lang, moät maët khoâi phuïc laïi vaên hoùa töø xöa ñeå gaây döïng moät vaên hoùa môùi, lieân laïc caùc gioáng Vieät bò tan raõ ñeå gaây döïng laïi thôøi Ñaïi Vieät ñaõ qua, vì gioáng Haùn töø khi cöôùp ñöôïc nuùi Thaùi Sôn chieám ñöôïc Haø Ñoà Laïc Thö laø neàn goác cuûa vaên hoùa, boû chöõ Moân cheá ra chöõ Haùn töï cöôùp ñöôïc, v.v... cheá reøn ra saét, ñaõ phaùt trieån maïnh leân, maø muoán luoân xaâm laêng, maø veà phía Vieät thì vì ñeå maát nhöõng lôïi khí caên baûn vaên hoùa, cô naêng vaän duïng vaø lôïi theá y cöù, neân khoù maø ngaên caûn ñöôïc söï löu taùn cuûa noøi gioáng, ñeán ñôøi Taàn Thuûy Hoaøng laø nöôùc Khöông thoáng nhaát ñöôïc nöôùc Taøu (töø Tröôøng Giang leân phía Baéc giaùp vôùi gioáng Ñòch) cho quaân Nam haï (xuoáng Nam). Daân toäc Vieät baáy laâu ñöôïc lieân laïc phuùt choác laïi rôøi raïc, nhöng duø sao ñoái vôùi söùc xaâm laêng cuõng phaûi luøi böôùc moät caùch eâm ñeàm, caùi tinh thaàn maõnh lieät choáng Haùn töø moät vaïn naêm tröôùc luoân luoân phaùt hieän, neân töø vieäc Phuø Ñoång gieát giaëc AÂn cho ñeán Luïc Löôïng choáng laïi Taøu, ñuû bieåu loä cho chuùng ta tinh thaàn baát dieät, baát khuaát aáy töø xöa.

Sau cuoäc thaát baïi cuûa löïc löôïng nöôùc AÂu Laïc cuûa An Döông Vöông bò tan ñoå, keùo daøi maõi cho tôùi ngaøy nay, daân Vieät ôû moïi nôi töø Tröôøng Giang, Ba Thuïc ñeán mieàn Nam Haûi vaãn giöõ ñöôïc nguyeân veïn caùi tinh thaàn cao quyù aáy, lòch söû ñaõ chöùng toû roõ vaø ôû ñaây vì phaïm vi chaät heïp khoâng theå keå ra raønh roït heát.

Töø tröôùc daân toäc Vieät (ôû nöôùc ta vaø ôû caùc nôi) naøo cuõng saün saøng tranh ñaáu, ñuû can ñaûm tranh ñaáu nhöng khoâng baät haún troäi leân ñöôïc, xeùt nguoàn goác chæ vì ñaõ thaát baïi treân vaên hoùa töø xöa, söï thaát baïi naøy baét ñaàu töø khi maát Thaùi Sôn, maát Haø Ñoà Laïc Thö cho neân ñeán ñôøi Hoàng Baøng duø coù heát söùc gom goùp cuõng chaúng sao choûi leân ñöôïc. Ñeán khi Hoàng Baøng ñoå, Taøu xaâm laêng, Haùn ñoâ hoä, aûnh höôûng vaên hoùa luoân luoân doàn daäp ñeán, caùc daân toäc Vieät ôû Taây Nam laïi bò caùc söùc vaên hoùa cuûa AÁn Ñoä traøn lan xuoáng, neân caùi löïc löôïng ñeå laäp cöôùc (chaân ñöùng) vaø phaùt trieån cuøn ñi raát nhieàu, duø chöa ñeán noãi bò xoùa nhoøa haún.

Hôn 100 naêm nay, sau khi bò aûnh höôûng vaên hoùa cuûa Haùn vaø AÁn, daân toäc ta laïi bò aûnh höôûng vaên hoùa cuûa AÂu Taây, nhöng caùi hay caën baõ thôøi nhaäp caûng tôùi, ñaõ coù moät soá ngöôøi thaáy laï voà vaäp laáy khieán bieát bao tai hoïa. Lòch söû Vieät treân moät vaïn naêm ñaõ cho ta bieát nhieàu kinh nghieäm ñeå chuùng ta ñaët ñònh böôùc ñöôøng ñi cuûa daân toäc töø giai ñoaïn naøy trôû ñi, giai ñoaïn hieän nay ñaõ cho chuùng ta thaáy roõ theá naøo laø con ñöôøng soáng, theá naøo laø soáng, vì caùc maët naï cuûa moïi thöù giaû doái moãi khi xaûo quyeät taát yeáu ñaõ côûi môû ra sau traän Chieán Tranh Theá Giôùi Thöù Hai naøy.

Ngöôøi laõnh ñaïo cho daân toäc khoâng theå lôïi duïng moät caùch mô hoà nhö theá maø goïi laø thaønh coâng. Muoán thaønh coâng phaûi coù moät chuû tröông trieät ñeå töø hình thöùc ñeán noäi dung theo xu höôùng cuûa daân toäc maø ñieàu kieän vaên hoùa laø ñieàu kieän taát yeáu.

VIEÄT SÖÛ THOÂNG LUAÄN

23

Chuùng ta chæ coù theå soáng laâu daøi baèng caùi quaù khöù laâu daøi cuûa lòch söû cuûa gioáng noøi, chuùng ta khoâng neân möu moâ, tranh cöôùp cuûa ai, nhöng chuùng ta traùnh ñöøng ñeå ai tranh cöôùp hay tieâu dieät ta, muoán cuûa ngöôøi, döïa vaøo ngöôøi khaùc giuùp chæ laø töï mình hoùa ra ngöôøi, noâ leä cho ngöôøi, roài ñi ñeán choã cheát haún.

Chuùng ta laø noøi Vieät, chuùng ta phaûi möu cöùu vaõn laáy ta, noøi gioáng ta chaúng nhöõng chæ ôû treân daûi ñaát chöõ S theo bôø beå Ñoâng Haûi maø coøn ôû nhieàu nôi.

Chuùng ta bò yeáu vì gioáng noøi ta ñaõ bò rôøi raïc, neáu chuùng ta laïi taùi kieán ñöôïc thôøi ñoaøn vieân xöa kia, chuùng ta maïnh meõ, voâ cuøng maïnh meõ ñeå sinh toàn, ñeå giöõ gìn noøi gioáng, chöù khoâng phaûi ñeå xaâm laêng keû khaùc.

Thaùi Dòch Lyù Ñoâng A 1943 (4822 tuoåi Vieät)

24

THAÙI DÒCH LYÙ ÑOÂNG A