Materialenkennis
Houtsoorten
Technische werkzaamheden Hout 1 en 2 Studiegebied Bouw Polyvalent Onderhoudsmedewerker Gebouwen
Houtsoorten
Schooljaar :
20….. / 20…..
Naam :
……………………………………………………………………
Volwassenonderwijs voor jou, overdag en ’s avonds. Verstraeten
Volwassenenonderwijs DE VLAAMSE ARDENNEN
Pagina 1
Materialenkennis
Houtsoorten
Belgian Woodforum (kan je veel over houtsoorten terugvinden).
Voorbeelden van naaldhout Houtsoort
Boom
Wetenschappelijke naam
volumetrische massa (kg/mÂł)
grenen
Grove den
Pinus silvestris
510
lariks of lorken
Europese lork
Larix decidua en spp.
530-580
douglas
Douglasspar
Pseudotsuga menziesii
530
vuren
Fijnspar
Picea
450
hemlock
Hemlockspar
Tsuga spp.
450
Araucaria angustifolia
480-640
parana pine
pin des landes
Zeeden
Pinus pinaster
pitch pine
Den
Pinus spp.
630
southern yellow pine
Den
Pinus spp.
diverse soorten
Verstraeten
Volwassenenonderwijs DE VLAAMSE ARDENNEN
Pagina 2
Materialenkennis
Houtsoorten
Voorbeelden van loofhout
Verstraeten
Volwassenenonderwijs DE VLAAMSE ARDENNEN
Pagina 3
Materialenkennis
Houtsoorten
Klasse bij Tropisch Hardhout
Levensduur voor gebruik buiten is.
in contact met de grond.
klasse 1:
Zeer duurzaam,
meer dan 25 jaar.
klasse 2:
Duurzaam,
tussen de 15 en 25 jaar.
klasse 3:
Matig duurzaam,
tussen de 10 en 15 jaar.
klasse 4:
Weinig duurzaam,
tussen de 5 en 10 jaar.
klasse 5:
Zeer weinig duurzaam,
minder dan 5 jaar.
→ Klasse = duurzaamheid = de tijd dat het meegaat.
Verstraeten
Volwassenenonderwijs DE VLAAMSE ARDENNEN
Pagina 4
Materialenkennis
Houtsoorten
Coniferous forest
= Naaldhout
Temperate forest
= Loofhout
Tropical forest
= Tropisch hardhout
Verstraeten
Volwassenenonderwijs DE VLAAMSE ARDENNEN
Pagina 5
Materialenkennis
Houtsoorten
Beuk Herkomst :
Beuk is afkomstig van loofbomen en komen in Europa voor.
Beschrijving : De kleur van het hout is witachtig tot licht geelbruin met donkerbruine spiegels.
Kan tot 46 m hoog worden.
Eekhoorns slaan de beukennootjes als wintervooraad op.
Beukenhout is : geur, kleur en smaakloos Ideaal voor het maken van snijplanken. Andere toepassingen zijn : (Beukenhout splintert nauwelijks). ► Parket, trappen, handschaven, werkbanken, houten hamer (gereedschappen) ► Meubels, stoelen, speelgoed,
-
Volumieke massa : ► vochtgehalte 12% (Gemiddeld : 700 kg/m³)
-
Klasse 5: Zeer weinig duurzaam, minder dan 5 jaar in contact met de grond.
→ Klasse = duurzaamheid = de tijd dat het meegaat. Verstraeten
Volwassenenonderwijs DE VLAAMSE ARDENNEN
Pagina 6
Materialenkennis
Houtsoorten
Houtsoort es Es is afkomstig van loofhoutbomen.
Het is een loofboom die van nature in Europa voorkomt. Het is een snelgroeiende boom die tot 40 m hoog kan worden. De boom is bladverliezend. Het zaad is voorzien van 'vleugeltjes' die helpen bij de verspreiding door de wind. Es : - is lichtgekleurd, taai en sterk. Met een mooie vlamtekening. - is elastisch en wordt voor gymnastiektoestellen, stelen bij spades bij bijlen gemaakt. - Ook gebruikt voor meubels, handvaten, parket en trappen.
Stelen
meubels
trappen
Volumieke massa : â–ş vochtgehalte 12% (Gemiddeld : 700 kg/mÂł) klasse 5: Zeer weinig duurzaam, minder dan 5 jaar. Duurzaamheid = de tijd dat het meegaat. Verstraeten
Volwassenenonderwijs DE VLAAMSE ARDENNEN
Pagina 7
Materialenkennis
Houtsoorten
Eikenhout Eik is afkomstig van loofhoutbomen.
De eikels zijn vruchten met 38% vet die als voedsel dienen voor de dieren.
-
Eik : 25 tot 35 meter hoog. Tussen de 300 en 400 jaar tot 1000 jaar oud. Duidelijk kernhout en bevat looizuur met geel-witte spinthout. Gebruikt voor meubels, parket en trappen. Spoorbielzen, scheepsbouw, etc…
- Volumieke massa : ► vochtgehalte 12% (Gemiddeld : 700/750 kg/m³) - Klasse 2-3 : Europese eik van 10 tot 25 jaar in contact met de grond. → Klasse = duurzaamheid = de tijd dat het meegaat.
Pergolas + dakconstructies
Verstraeten
meubels
Volwassenenonderwijs DE VLAAMSE ARDENNEN
trappen
Pagina 8
Materialenkennis
Houtsoorten
Eikenhout
Duurzaamheid Amerikaans rood eiken is weinig duurzaam (natuurlijke duurzaamheidsklasse IV). Amerikaans wit en Europees eiken zijn matig duurzaam tot duurzaam (natuurlijke duurzaamheidsklasse II/III).
Eiken (of eikenhout) is een van de bekendste houtsoorten. Eiken is sterk en hard, maar toch redelijk makkelijk te bewerken en af te werken. Onder water dient het echter wel beschermd en geconserveerd te worden (paalwerk en jachtbouw). Ook wordt het verwerkt tot fineerlagen voor het belijmen van meubelwerk.
Verstraeten
Volwassenenonderwijs DE VLAAMSE ARDENNEN
Pagina 9
Materialenkennis
Houtsoorten
Eikenhout
Er is groot verschil tussen het ene eikenhout en het andere. Tot de bekendste handelsgroepen horen :
Europees eiken : Dit is het traditionele eikenhout. Niet alleen meubels, maar ook deuren, parket, kozijnen en trappen en ook schepen en sluisdeuren werden traditioneel van eikenhout gemaakt. Ook binnen Europa is een grote variëteit aan kwaliteiten te onderkennen, men maakt onderscheid Frans eiken, harder en donkerder van kleur en het prachtige maar zeldzame Slavonisch eiken. Amerikaanse wit eiken: is lichter van kleur. Amerikaanse rood eiken : Rood eiken is lichtbruin tot rozebruin, zachter en grover van nerf. Japans eiken, fijne spiegel, licht van kleur.
Verstraeten
Volwassenenonderwijs DE VLAAMSE ARDENNEN
Pagina 10
Materialenkennis
Houtsoorten
Ramin Ramin is een hardhout afkomstig van Zuidoost Azië. Ramin is afkomstig van loofhoutbomen. Ramin staat op de Cites lijst III van beschermde houtsoorten. Daarom mag er niet meer vrij gehandeld worden in deze houtsoort . CITES- lijst III, zijn zeldzame of met uitsterven bedreigde planten. Ramin : - 30 tot 35 meter hoog. - Harde lichtgekleurde Zuid-Oost Aziatische loofhoutsoort. Ramin is een houtsoort met weinig tekening en het laat zich erg goed machinaal verwerken. - Geschikt voor meubelbouw, modelbouw , lijstwerk, stokken, speelgoed, borstelstelen, wand- en plafondbekleding, handgrepen,doodskisten, etc. Volumieke massa : ► vochtgehalte 12% (Gemiddeld : 670 kg/m³) Klasse 5: Zeer weinig duurzaam, minder dan 5 jaar.
Pijlen
30 – 35 m hoog Verstraeten
Biljardstokken
Stokken
uitzicht
Modelbouw
Volwassenenonderwijs DE VLAAMSE ARDENNEN
Pagina 11
Materialenkennis
Houtsoorten
Grenen
“Grenen” is afkomstig van naaldhoutbomen. De grove den “grenenhout (Pinus Sylvestris) is geen dennenhout. Dennenhout is zilverspar.
Het hout van de grove den (Pinus Sylvestris). Gekend als
“grenenhout”. Grenenhout groeit in koudere streken, grenenhout groeit vlug en wordt 35 à 40 meter hoog. Grenenhout : - is zacht hout, - zeer gemakkelijk te bewerken, - bevat veel hars , - bleke kleur, Volumieke massa : ► 320-800 kg/m. gemiddeld 500 kg/m³ klasse 3: Matig duurzaam, tussen de 10 en 15 jaar. klasse 4: Weinig duurzaam, tussen de 5 en 10 jaar. → Klasse = duurzaamheid = de tijd dat het meegaat.
Planchetten Verstraeten
tuinhout
goedkope meubels
dakbetimmering
Volwassenenonderwijs DE VLAAMSE ARDENNEN
Pagina 12
Materialenkennis
Houtsoorten
Ayous Abachi is een zachte witte houtsoort. Er is geen duidelijk verschil tussen spint- en kernhout. Het is goed te bewerken en is zeer stabiel. Het is zeer geschikt voor saunabanken en interieurs omdat het zacht en koel aanvoelt, veel vocht kan opnemen en niet splintert.
Abachi / Ayous, -hout is een zachte witte loofhoutsoort uit West Afrika. Abachi / Ayous, Samba en Wawa genoemd naar gelang het exportland. De voornaamste productielanden zijn : Kameroen, Nigeria, Ivoorkust en Ghana. Het hout wordt ook wel ayous, ayus (Kameroen, Guinee), obeche, arere (Nigeria), sam, samba (Ivoorkust) en wawa (Ghana), genoemd. Het is een grote loofboom met een hoogte van 45–55 m. De smalle plankwortels lopen tot 6 m hoog tegen de stam. De stam is recht en cilindrisch, maximaal 25 m lang. De diameter boven de plankwortels is 0,91,5 m. Bij bomen met grote afmetingen is het hart dikwijls hol, rot of zacht.
Verstraeten
Volwassenenonderwijs DE VLAAMSE ARDENNEN
Pagina 13
Materialenkennis
Houtsoorten
Ayous Volumieke massa : ►
Gemiddeld : 400 kg/m³
Klasse 5 : Niet duurzaam = minder dan 5jaar in contact met de grond. → Klasse = duurzaamheid = de tijd dat het meegaat. Abachi wordt gebruikt voor doeleinden waar een lichte, gemakkelijk te bewerken houtsoort is vereist en waar geen eisen aan duurzaamheid of sterkte worden gesteld.
Gebruik : van Ayous Meubelindustrie, voor binnenwerk van meubelen, wand- en plafondbetimmeringen, in de modelmakerij voor de metaalgieterij, bij orgel- en pianobouw en voor carrosseriebouw (o.a. caravans). Ook veel gebruikt voor triplex, meubelplaat, lijsten, binnenwerk van binnendeuren, bezemstelen en saunabanken.
Verstraeten
Volwassenenonderwijs DE VLAAMSE ARDENNEN
Pagina 14
Materialenkennis
Houtsoorten
Padouk Afrikaans padoek De boom kan tot 50 meter hoog worden en krijgt een kruin van circa 30 meter. Andere typische kenmerken zijn de rode stof die de schors afscheidt Het hout is in Europa de bekendste en meest gebruikte padoeksoort, maar er bestaan ook andere soorten (Andaman en Indisch padoek). Het kernhout van Afrikaans padoek is fel oranjeachtig rood, Bij blootstelling aan licht verandert deze kleur snel tot vaal roodbruin en op den duur tot zwartbruin. Padoek is een zeer stabiele houtsoort die niet werkt en nauwelijks vervormt
Duidelijk verschil tussen spinthout (jonge hout) en kernhout (rijpe hout). Herkomst :
►
Midden- en West- Afrika
Beschrijving :
►
Spinthout: crème. Kernhout: koraalrood tot paarsbruin. Nerf is matig fijn. Soms kruisdraad.
Volumieke massa : van 650 tot 900 kg/m³. (Gemiddeld : 750 kg/m³) klasse 1:
Zeer duurzaam,
meer dan 25 jaar.
→ Klasse = duurzaamheid = de tijd dat het meegaat.
Verstraeten
Volwassenenonderwijs DE VLAAMSE ARDENNEN
Pagina 15
Materialenkennis
Houtsoorten
Padouk BUITEN schrijnwerk : betimmeringen terrassen tuinmeubels grond- en watercontact BINNEN schrijnwerk : meubilair fineer betimmeringen beeldhouwwerk parket Stabilieit in gebruik : â–ş Zowel binnen en buiten hoog
Verstraeten
Volwassenenonderwijs DE VLAAMSE ARDENNEN
Pagina 16
Materialenkennis
Houtsoorten
Populier Herkomst :
Populieren zijn loofbomen en komen in Europa voor. De romeinen plantte de “arbor populi” in grote aantallen aan. In Vlaanderen en Nederland kom je voornamelijk de volgende soorten populieren tegen : Abeel,
Zwarte populier
Trilpopulier
Zwarte balsempopulier
Canadese populier, etc …
► De snelgroeiende bomen komen tot 40 m hoog. De maximale leeftijd kan tot ± 200 jaar worden ► Populieren hebben een oppervlakkige en verspreidde wortelgroei. Daarom mogen ze niet dicht bij huizen en wegen geplant worden. Verstraeten
Volwassenenonderwijs DE VLAAMSE ARDENNEN
Pagina 17
Materialenkennis
Houtsoorten
Populier â–ş Populieren vormen een belangrijke voedselbron voor rupsen.
Ringelrups
Rupsen ontpoppen tot vlinders
â–ş Regelmatig snoeien is belangrijk voor de ontwikkeling. Tijdens de rustperiode (december tot februari).
Verstraeten
Volwassenenonderwijs DE VLAAMSE ARDENNEN
Pagina 18
Materialenkennis
Houtsoorten
Populier ► Populierenhout heeft een gelijkmatige structuur en meestal een rechte draad. Is licht en zacht. Het kernhout is geelwit tot grijsachtig en moeilijk te onderscheiden van spinthout.
Populies alba → witte abeel schijf hout.
Boolplanken
- Volumieke massa : ► vochtgehalte 12% (Gemiddeld : 300 tot 520 kg/m³) - Klasse 5: Zeer weinig duurzaam, minder dan 5 jaar →
in contact met de grond.
Klasse = duurzaamheid = de tijd dat het meegaat.
► Toepassingen : Het wordt voor veel doeleinden gebruikt : → In Nederland worden klompen gemaakt → In Spanje wordt het hout gebruikt voor sinaasappelkistjes.
Verstraeten
Volwassenenonderwijs DE VLAAMSE ARDENNEN
Pagina 19
Materialenkennis
Houtsoorten
Populier → kratten, pallets, papier, triples, multiplex, kasten, verpakkingen, meubelen, lucifers, lichte en industriële spanten, skeletbouw, plaatmaterialen, etc …
Villa M, Maastricht
verpakkingen
Populieren-tafel-stalen-kokerpoten
gevelplanken
Detail keuken Italiaans populieren
Da Vinci schilderde de Mona Lisa op een paneel van populierenhout. Verstraeten
Volwassenenonderwijs DE VLAAMSE ARDENNEN
Pagina 20
Materialenkennis
Houtsoorten
Populier
In de middeleeuwen werd populierenhout gebruikt voor pijlen. (licht en rechte draad).
Uw uitvaartkist bestellen. Goedkoopste grafkist.
Verlijmde panelen.
Pulp en papier
Lucifers
Populieren zijn landschappelijk belangrijk en rendabel in de klassieke bosbouw.
Verstraeten
Volwassenenonderwijs DE VLAAMSE ARDENNEN
Pagina 21
Materialenkennis
Houtsoorten
Gelijmd gelamelleerd hout Meer informatie kan je vinden op het net.
Gelijmd gelamelleerd hout ►
Grondstoffen
→ lijm en foutvrije houten lamellen.
►
Daardoor gedraagt het geheel zich als één massief stuk.
►
De sterkte bekomt men door→ lijm, foutvrije lamellen en vingerlassen.
Houtsoorten In principe kan elke houtsoort te gebruikt worden.
Grenen en verduurzaamd grenen; Vuren; Douglas en Oregon Pine; Western red cedar; Lariks: Inlands (FSC) en Siberisch Lariks; Meranti; Sipo; Iroko; Guariuba (FSC); Sapupira (FSC).
Een Emy spant in ca 1825, door de Franse genieofficier E.R. Emy bedacht.
Verstraeten
Volwassenenonderwijs DE VLAAMSE ARDENNEN
Pagina 22
Materialenkennis
Houtsoorten
Gelijmd gelamelleerd hout
Constructies in de bouw : gelijmd gelamelleerd hout.
Dakconstructies
Gelamelleerd hout bij ramen en deuren.
Bij multiplex is de draad 90° gedraaid ten opzichte van de boven -en onderliggende lagen.
Verstraeten
Volwassenenonderwijs DE VLAAMSE ARDENNEN
Pagina 23
Materialenkennis
Houtsoorten
Gelijmd gelamelleerd hout Voordelen van gelamelleerd hout : Vrijheid van dimensionering → grote overspanningen.
Boogbrug
Dakconstructie : tropisch zwembad
Gelamelleerde ramen
Vrijheid van vormgeving Is milieuvriendelijker dan beton en staal. (minder energie in de productie). Dimensionele stabiliteit – Vochtweerstand Brandweerstand : Gelamelleerd hout verkoolt aan de buitenkant en wordt zo voorzien van een isolerende laag, zodat de constructie niet instort, in tegenstelling tot een stalen constructie die bij het bereiken van een bepaalde temperatuur (400° à 500°) in elkaar zakt
Voor zware geraamtes
→ wordt gelijmd gelamelleerd hout gebruikt.
Voor lichte geraamtes
→ wordt gezaagd hout gebruikt.
Verstraeten
Volwassenenonderwijs DE VLAAMSE ARDENNEN
Pagina 24
Materialenkennis
Houtsoorten
Wat is rubberwood ? Gelijmd gelamelleerd hout Van de rubberboom (Hevea brasiliensis, plantages vnl. in Zuidoost-AziĂŤ) wordt latex afgetapt. Voor rubberproducten. Als de latexproductie stopt, wordt het hout van
de boom benut voor het vervaardigen van massieve meubelplaten.
Prince laat zien hoe je rubbersap uit een rubberboom haalt. Vroeger maakten ze autobanden van.
Latex wordt getapt uit een rubberboom
Snijplanken
Werkbladen
Rubberwood is de meest ecologisch "vriendelijke" houtsoort die gebruikt wordt in de hedendaagse houtindustrie. Het hout wordt enkel gebruikt nadat de volledige cyclus van latex-productie afgelopen is. Het vermijdt het jaarlijks kappen van ca 600.000 hectare natuurlijk tropisch woud. Verstraeten
Volwassenenonderwijs DE VLAAMSE ARDENNEN
Pagina 25
Materialenkennis
Houtsoorten
Rubberwood : Gelijmd gelamelleerd hout
Verlijm -en vingerlas-freesset
Rubberwood trappen
Verstraeten
verschillende diktes
Volwassenenonderwijs DE VLAAMSE ARDENNEN
badkamer
Pagina 26
Materialenkennis
Houtsoorten
Rubberwood : Gelijmd gelamelleerd hout ►
Het hout van de rubberwood is zeer waardevol : mooie lichte kleur, hoge stabiliteit door lage krimp en uitstekende bewerkbaarheid.
► Bestaat uit gevingerlaste lamellen massief hout. ► Watervast verlijmd. ► Toepassingen van rubberwood panelen : → trappen → werkbladen → kasten → deurkaders → meubels → speelgoed - Volumieke massa : ► vochtgehalte 12% (Gemiddeld : 560 tot 720 kg/m³) - klasse 4: Weinig duurzaam, tussen de 5 en 10 jaar.in contact met de grond. →
klasse = duurzaamheid = de tijd dat het meegaat.
Verstraeten
Volwassenenonderwijs DE VLAAMSE ARDENNEN
Pagina 27
Materialenkennis
Houtsoorten
Rubberwood : Gelijmd gelamelleerd hout
Verstraeten
Volwassenenonderwijs DE VLAAMSE ARDENNEN
Pagina 28
Materialenkennis
Houtsoorten
Ceder (Cedar in het engels) ► Het verspreidingsgebied heeft noordelijke uitlopers tot in Alaska en zuidelijke tot in Californië. ► Lichte en toch relatief stevige en veerkrachtige houtsoort.
► Duurzaam en goed bestand tegen rot en verwering. ► Kleurvariaties : van licht geelbruin over rossebruin en zalmkleur tot chocoladebruin. ► Fraaie vlammen op dosse. ► Geschikt voor buitentoepassingen : → gevelbekleding,
→ shingles en shakes, In taps gezaagde plankjes overlappend geplaatst op het dak.
→ dakramen, → vensterramen, → Pergola’s,
→ terassen, → serres, → lichte constructie. Verstraeten
Volwassenenonderwijs DE VLAAMSE ARDENNEN
Pagina 29
Materialenkennis
Houtsoorten
Ceder (Cedar in het engels) ► Gemakkelijk bewerkbaar, ► buiten vaak onbehandeld gebruikt, waarbij het natuurlijk vergrijst. ► Hoogte tot 70 meter met een ø van 4meter. Nuttige stamlengte is ± 25m. Wordt soms meer dan 1000 jaar oud ► Het kenrnhout (rijpe hout) is donkerder dan het bijna witte spinthout (onrijp hout). - Volumieke massa : ► (Gemiddeld : 370kg/m³) - klasse 2: Duurzaam, tussen de 15 en 25 jaar.in contact met de grond. →
Klasse = duurzaamheid = de tijd dat het meegaat.
Verstraeten
Volwassenenonderwijs DE VLAAMSE ARDENNEN
Pagina 30
Materialenkennis
Houtsoorten
Meranti ► Heel polyvalente houtsoort uit Zuidoost-Azië ; Malaysia en Indonesië.
► Roodbruin tot rozebruin hout.
► Toepassingen : Geschikt voor Binnen en Buiten en Multiplex. → Buitenschrijnwerk : ramen, deuren, veranda’s, gevelbekledingen,
→ dakgoten, bekleding garagepoorten, balkons, dakgoten,botenbouw, → Binnenschrijnwerk : deuren, plinten, (deur) lijsten, trappen, → vloeren, balustrades, orgelpijpen, draai -en houtsnijwerk, Verstraeten
Volwassenenonderwijs DE VLAAMSE ARDENNEN
Pagina 31
Materialenkennis
Houtsoorten
→ multiplex, betonplex,
→ meubelen, winkelinrichting, uitbekleding, deuromlijstingen, etc…
► Meranti is gemakkelijk te bewerken, zowel machinaal als met de hand. → zagen, afkorten, boren, spijkeren, schroeven en lijmen. → voor buigwerk is Merantihout niet geschikt.
- Volumieke massa : ► vochtgehalte tussen 11 en 17 % (Gemiddeld : 550kg/m³) -
klasse 2- 4: weinig, matig tot duurzaam, tussen de 5 en 25 jaar.in contact met de grond.
→
Klasse = duurzaamheid = de tijd dat het meegaat.
Verstraeten
Volwassenenonderwijs DE VLAAMSE ARDENNEN
Pagina 32