wegwijzer Driemaandelijks tijdschrift - 40ste jaargang -
www.hetgoedeboek.be/wegwijzer
p6
p 17
p 24
De Toevlucht
Kerst in de gevangenis
Kerstmarkt
Editoriaal Kristel De Leenheer
Wegwijzer is een eigentijds driemaandelijks blad. Het weerspiegelt de diepere thema’s die de maatschappij boeit en daagt de lezer uit om zelf na te denken. Het blad is een uitgave van de evangelische kerk. De evangelische christenen vormen een groeiende groep van gelovigen voor wie het evangelie centraal staat. Met de Bijbel als basis voor alle gebieden van het leven, willen ze zich zowel in de kerk als in de maatschappij inzetten voor de medemens. Meer informatie op hetgoedeboek. wegwijzer.be & www.alliantie.org
2
Met dit nummer sluiten we het jaar 2014 af. Een jaar waarin wereldwijd veel gebeurd is… Heel veel... Bij het schrijven van dit editoriaal was ik oorspronkelijk begonnen met enkele gebeurtenissen op te sommen. Het zijn er echter zoveel dat ik wel verschillende Wegwijzers nodig heb om nog maar de belangrijkste punten te vermelden. Dit plan heb ik dus maar achterwege gelaten. In de ‘boekskes’ staat de maand december vooral in het teken van de kerst- en eindejaarsperiode. Kerstmis en oudjaar vieren met familie en vrienden, thuis lekker eten en het gezellig maken, cadeautjes kopen, naar een kerstmarkt gaan, … december wordt gekenmerkt door deze activiteiten. Deze periode is natuurlijk veel meer dan alleen maar feest vieren. Voor vele mensen is het ook een tijd van bezinning. Terugkijken op het voorbije jaar en goede voornemens maken voor het komende jaar.
WEGWIJZER - VLUCHTEN
Maar december is ook de maand waarin we de geboorte van Jezus herdenken. Overal ter wereld worden op de 25e speciale kerkdiensten gehouden. Ook in die diensten kijkt men soms terug naar de gebeurtenissen van het voorbije jaar. “In de kerken wordt gebeden voor het Kind en voor de vrede, was het elke dag maar kerstmis” is een zin uit een liedje dat ik mij nog herinner uit mijn kindertijd. Bidden voor de terugkomst van de Heer Jezus en voor vrede wordt gelukkig toch niet alleen met kerstmis gedaan. Vrede is het tegenovergestelde van oorlog en oorlog gaat gepaard met vluchten. Mensen die vluchten voor de rondvliegende kogels, die vluchten voor hun leven. Soms kunnen ze een tijdje in een vluchtelingenkamp verblijven waar ze min of meer veilig zijn. Maar velen onder hen vluchten naar een ander land waar er wel vrede is en waar ze niet bang moeten zijn om vermoord te worden.
EDITORIAAL
Ons vorig nummer ging over oorlog. In dit nummer staat het thema ‘vluchten’ centraal. Met vluchtelingen hebben zowel ‘de Toevlucht’ als ‘Tabita’ te maken. Dit zijn twee organisaties die aan voedselbedeling doen en die we in deze Wegwijzer onder jullie aandacht willen brengen. Willy Verbruggen, de oprichter van ‘de Toevlucht’ vertelt hoe hij 20 jaar geleden hiermee begonnen is. Jeannine Vandeput legt het reien en zeilen van de Brusselse voedselbedeling ‘Tabita’ uit. ‘Kerstdag in de gevangenis’ is een reeks van indrukken van 5 gedetineerden tijdens de kerstperiode. Hoe gaan zij om met hun situatie? Hoe gaan zij om met het feit dat ze kerst moeten vieren op een plaats waar vluchten niet kan? Een kerstnummer zonder gedicht is geen kerstnummer. In ‘Onderweg’ komen we zowel oorlog als vrede tegen. Het daaropvolgend artikel komt hier dan ook op terug. Wat hebben bananen met kerstmis te maken? Je leest het in ‘helemaal voor niets’. Alvast fijne kerstdagen toegewenst!
VLUCHTEN - WEGWIJZER 3
Haal armoede uit de
kou
Kristel De Leenheer
4
WEGWIJZER - VLUCHTEN
Geniet jij ook van de gezelligheid van een haardvuur tijdens deze koude dagen, feestdagen met eten en pakjes Ă volontĂŠ en eventueel een nieuwe garderobe om de winter door te komen? Wat brengt de winter toch gezelligheid en vreugde binnen in onze huiskamers. Nochtans leeft maar liefst 13,5 procent van de Belgische bevolking onder de Europese armoedegrens en zullen ook dit seizoen opnieuw burgers van de kou omkomen, en dit alles vlak onder onze neus. Wat betekent winter voor hen? Vanuit de Bijbelse visie richten christenen en kerken organisaties op die verandering willen brengen in de situatie van deze mensen. In deze editie brengen we u het verhaal van twee voedselbedelingen. Enerzijds het oprichtingsverhaal van de vzw De Toevlucht (p. 6) en anderzijds een interview over het reilen en zeilen van Tabita (p. 10).
VLUCHTEN - WEGWIJZER 5
Voedselbedeling
De Toevlucht
viert jubileum
Willy Verbruggen
Ciara Goossens en Don Zeeman
“Het is veel meer dan zomaar een pakske meegeven, we luisteren en praten met de mensen en zeggen hen dat we het werk doen vanuit Gods Woord�, vertelt oprichter Willy Verbruggen. Vzw De toevlucht is een organisatie die strijdt tegen armoede door voedselbedelingen te organiseren en heeft afdelingen over heel Vlaanderen. De vzw bestaat twintig jaar, en naar aanleiding van hun jubileum vertelt directeur Willy Verbruggen ons het oprichtingsverhaal. Een oprichting die niet altijd van een leien dakje liep, maar waar intussen meer dan duizend mensen in Vlaanderen met letterlijk en geestelijk voedsel bereikt worden.
We noemen de mensen bij n 6
WEGWIJZER - VLUCHTEN
OPENHARTIG
De Toevlucht in Hoeselt, Lokeren, Ieper, Hoogstraten, Westerlo, Herentals en Geel.
“Op een bewuste zondagmiddag kwam ik in onze woonplaats te Antwerpen in contact met een vluchtelingengezin uit voormalig Joegoslavië. Geen huis en geen voedsel. De weken erop verzeilden hier nog families die in dezelfde erbarmelijke omstandigheden verkeerden. Deze ontmoetingen ervoeren we als een teken van God, Hij verlangde van ons meer dan enkel op zondagochtend naar de kerk te gaan. Samen met mijn echtgenote richtte ik de vzw De Toevlucht op. We trokken maandelijks naar de voedselbank en stockeerden alles in ons huis. Tot tegen de plafond stonden de dozen en paletten opgeslagen in de gang. Op de dag van de bedeling laadde ik samen met een vrijwilliger mijn Ederstul-camionette vol om stipt 19u ’s avonds op onze ronde te vertrekken. Tegen 3u kropen we, vergezeld van een zwarte moustache van de pekzwarte ‘kofkes’ die we overal moesten drinken, uitgeput in bed om enkele uren later naar het werk te gaan. Dat konden we onmogelijk blijven volhouden en vroegen de Heer om raad. Niet veel later kregen we een anonieme gift van 20000 frank (± € 500) in de brievenbus, een teken om door te gaan.”
Puin
“Bij mijn werkgever polste ik naar een ruimte die dienst zou kunnen doen
voor de voedselbedeling. Op het adres toegekomen, stond ik perplex. De hele ruimte was van boven tot onder gevuld met puin. Voor het afval te ruimen hadden we geen budget. Toen mijn werkgever mij kort nadien aansprak over de geschiktheid van de zaal durfde ik niets te zeggen. Uit beleefdheid zei ik hem dat ik de ruimte nog een tweede keer zou moeten bekijken. Zo gezegd zo gedaan, en opnieuw was ik stomverbaasd. De hele ruimte was leeg, en schoongemaakt bovendien. De meer dan honderd gezinnen aan wie we intussen voedsel verschaften, konden hier ontvangen worden.” “Zo heb ik nog meer wonderlijke gebeurtenissen. Enkele dagen voor een van de voedselbedelingen stond in het gebouw welgeteld 2 liter melk, 2 kilo suiker en bloem en enkele pakken spaghetti. We overwogen een bordje op te hangen met voorlopig gesloten op. Langs de andere kant hoorde dit niet, God begint aan iets en dan zouden wij zeggen: voorlopig gesloten. Daarop besloten we samen intensief te bidden om hulp. We hadden het in Gods handen gegeven en vertrouwden op Hem. De dag erop kreeg ik telefoon van Bosto rijst, zij boden ons zes paletten rijst aan. Een halfuurtje later kreeg ik van een ander persoon verscheidene paletten melk tot onzer beschikking
naam, niet met een nummer VLUCHTEN - WEGWIJZER
7
UITGELEGD
Mensen komen om hulp, dat is in elke stad hetzelfde liedje. Maar het verschil is dat wij hen iets meegeven van Gods liefde.
enzovoort. Sinds dit voorval hebben we nu de gewoonte eerst samen met het team te bidden alvorens het voedsel uit te delen.”
Bijbeltraktaten
“Er zijn ‘cliënten’ waarbij je tong eerst drie maal moet ronddraaien alvorens je hun naam correct kan uitspreken, maar toch is het onze visie om de mensen bij naam te noemen en niet met een nummer. Tot een zeker moment voorzagen we hun voedselpakket van een bijbeltraktaat, de mensen zeiden hierover niets. De dag dat we de voedselpakketten zonder traktaat meegaven zei men: “Meneer er zit geen briefke bij, waarom niet?” Dat gaf ons een open deur om over God iets te vertellen. Sommigen kwamen later tot geloof en intussen zagen twee Russische en één Iraanse kerk het levenslicht.”
8
WEGWIJZER - VLUCHTEN
“Een echtpaar uit de evangelische kerkgemeenschap van Hoeselt hoorde over De Toevlucht in Antwerpen en besloot in Limburg een afdeling op dezelfde wijze op te richten. Vervolgens stond de kerk van Lokeren aan onze deur, gevolgd door Ieper, Hoogstraten, Westerlo en Herentals. Voorbije oktober ging ook de kerk van Geel van start. Allen werken ze onder de vlag van vzw De Toevlucht. Mensen komen om hulp, dat is in elke stad hetzelfde liedje. Maar het verschil is dat wij hen iets meegeven van Gods liefde, hen laten proeven van wat de Heer in ons leven heeft gedaan en ons, de medewerkers, gebruikt om Zijn boodschap door te geven.” Meer informatie: www.detoevlucht.be
wegwijzer
5
waarheden die je moet weten over God
1. De mens heeft geen persoonlijke relatie met God.
Nochtans verlangt God naar een intieme en vertrouwelijke band met jou, want je bent geschapen om te leven in relatie met je liefhebbende Schepper. Hij wil je leven zinvol maken en die optie vullen met Zijn liefde.
2. De afstand tussen de mens en zijn Maker is er doordat de mens Hem de rug heeft toegekeerd.
God schiep je met een vrije wil. Daarbij kreeg de mens de keuze te leven in gehoorzaamheid aan zijn Schepper, met alle positieve gevolgen vandien, ofwel toe te geven aan het kwaad, met alle negatieve gevolgen vandien. De meeste mensen kiezen voor het tweede omdat die schijnbaar de meeste vrijheid biedt.
3. We kunnen niet uit eigen kracht bij God komen.
De scheiding tussen jou en God is onoverkomelijk. De vele pogingen om de relatie met God te herstellen, lopen telkens op niets uit. Welke inspanningen je ook levert, je slaagt er niet in om zelf terug contact te maken met God.
4. Jezus Christus is de brug tussen de mens en God.
We maken allemaal fouten en hebben moeite om ons aan zijn geboden te houden. Jezus heeft de straf voor onze misstappen op zich genomen toen Hij stierf aan het kruis. Als gevolg daarvan kan Hij iedereen die dit erkent, vergeven. Op die manier staat er niets meer tussen jou en God in.
5. Geef je leven over aan Jezus Christus.
Als je beseft dat er een barrière is tussen God en jou die je niet op eigen houtje kan overbruggen, weet dan dat Jezus Christus de brug is naar God. Hij heeft de weg vrijgemaakt en je moet dit enkel in geloof beamen. Als je dat doet, schenkt Hij je een volledig nieuw en eeuwig leven, komt Hij in je wonen en krijg je contact met Hem. Je kunt Hem iedere dag beter leren kennen, onder andere door het lezen van de Bijbel.
Geef in gebed jezelf aan Jezus. Dan ontvang je het echte leven en word je een geliefd kind van God. Voor eeuwig !!! VLUCHTEN - WEGWIJZER 9
Waar vluchtelingen zich thuis voelen ... Kristel De Leenheer
Dinsdagmiddag in de Protestantse kerk van Laken om tien voor 2. Vrouwen, mannen en kinderen komen 1 per 1 de kerk binnen. Je zou denken dat ze voor een kerkactiviteit komen. Maar allemaal hebben ze een boodschappentrolley en/of boodschappentas bij. 10
WEGWIJZER - VLUCHTEN
MAATSCHAPPIJ
Als ze de kerk binnenkomen, moeten ze zich eerst inschrijven en kunnen dan plaatsnemen. Ondertussen wordt in de zaal ernaast alles klaar gemaakt voor deze mensen.
Wegwijzer: Wat is Tabita?
Hoewel je het zou denken, gaat het hier niet om een activiteit van de Protestantse kerk, maar wel om een voedselbedeling van Tabita.
Wanneer is het ontstaan?
Wie of wat Tabita is, kreeg ik te horen van Jeannine Vandeput-Weyckmans, die samen met haar man deze organisatie heeft opgestart.
Jeannine: Het is een plaats waar mensen eten vinden. Maar ook waar naar hen wordt geluisterd en waar Gods Woord wordt gebracht. Het is een plaats waar je liefde vindt, zowel voor de arme mensen als onder de vrijwilligers. In 1996 zijn we begonnen met daklozenwerk op straat. Toen ik in die tijd een dakloze zonder schoenen zag zitten op straat, vroeg ik naar zijn maat en zocht ik naar schoenen voor deze man. Ondertussen groeide deze daklozenwerking zodanig dat we tot 6 maand geleden tot 200 daklozen bedienden! Toen zijn we ermee gestopt omdat de mensen, de daklozen, een andere mentaliteit hadden gekregen. Nu zijn ze vaak kieskeuriger. Als je hen bv schoenen wil geven, is het niet meer gelijk welke dit zijn, maar moeten ze van een bepaald merk zijn. Nike en Adidas zijn niet enkel erg in trek bij jongeren, maar ook bij daklozen. En wij kunnen hen die niet aanbieden. Een andere reden dat we ermee gestopt zijn, is dat ze vroeger zo goed als alles aannamen van eten wat je hen gaf. Nu komen ze soms voor koffie met een koek, maar willen ze geen boterham omdat ze het beleg niet lekker vinden. Acht jaar geleden zijn we met de voedselbank begonnen. Dit was voor families. We hebben dus acht jaar zowel daklozenwerk als voedselbank gedaan. Nu komen er vooral mensen-zonderpapieren naar hier. Deze mensen leven vaak in erbarmelijke omstandigheden. Af en toe ga ik hen bezoeken en zie dan hoe ze leven. Meestal is dit in kleine kamertjes waar ze dan met het hele gezin moeten wonen.
VLUCHTEN - WEGWIJZER
11
De liefde voor elkaar maakt het verschil. Hoeveel families zijn er ingeschreven? Momenteel zijn er zo’n 150 families ingeschreven. We hebben een 10-tal vrijwilligers van verschillende nationaliteiten: Marokkaans, Armeens, Algerijns, Amerikaans, Belgisch en Spaans.
Wordt er een evangelische boodschap meegegeven?
Ja, nadat de mensen hebben plaats genomen, leest de predikant een stukje uit de bijbel voor en geeft hier uitleg over. Hij eindigt deze boodschap met gebed. Dit wordt ook vertaalt naar het Armeens door een jonge vrijwilliger.
Hoe gaat dit in z’n werk, zo’n voedselbedeling?
Mensen gaan samen met een vrijwilliger de tafels met eten af. Ze mogen dan aantonen wat ze willen en de vrijwilliger neemt dit dan. Vanwege de hygiëne mogen enkel vrijwilligers het eten aanraken.
Wordt er met Kerstmis iets speciaals gedaan voor de bezoekers?
Nee, want in december komen ze niks tekort. Overal wordt er dan iets gedaan voor daklozen of arme mensen. De ergste maanden zijn januari en februari. Dan zijn er ook de meeste sterfgevallen onder hen. In december doen we wel iets voor de kinderen. Tijdens het jaar sparen we speelgoed en geven dat dan aan de kinderen.
Hoe reageert de plaatselijke bevolking op mensen-zonderpapieren? Ze hebben geen respect voor hen. Veel Belgen hebben ook schrik van vreemdelingen.
12
WEGWIJZER - VLUCHTEN
De meeste Armeniërs zijn orthodox en geïnteresseerd in de boodschap die we brengen, maar ze krijgen geen papieren meer om hier te blijven.
Hoe reageren de christenen op deze mensen?
Een deel van hen is actief en staat ook actief achter Tabita. De vrijwilligers bestaan voornamelijk uit christenen. Maar ook
MAATSCHAPPIJ
moslims. Een moslima-vrijwilligster leest naast de koran ook de bijbel. Samen met christen-vrijwilligers praten ze daar dan over en vergelijken ze.
Zijn er ook mensen bij die profiteren?
O ja, die zitten er ook tussen. Maar dat komt dan meestal uit. Zo is het al voorgevallen dat we iemand die hier naar de voedselbank komt, uit een dikke auto zien stappen.
Voel je je als christen verplicht om je medemens te helpen? Niet verplicht, maar ik heb er wel goesting voor.
Vanwaar komt al dat eten?
Een derde van het voedsel dat we wereldwijd produceren wordt verspild, een hallucinant cijfer. Bij elke stap in de voedselketen gooien we gigantische hoeveelheden eten weg. Tonnen voedsel worden niet gebruikt. Perfect eetbare producten laten we gewoon rotten. Elk jaar gaat in België 345 (!) kilogram voedsel verloren. Per persoon. Het gewicht van een vleugelpiano. Drie vierde daarvan gaat verloren nog vóór we het kopen! En toch trekken voedselbanken aan de alarmbel, want de vraag om voedselhulp blijft stijgen. Hoe kan dat?
In de eerste plaats van de voedselbank Brabant. In de tweede plaats van de Europese Gemeenschap en daarna van 2 Delhaizen en 1 Carrefour. De kleren en het speelgoed komen vooral van mensen. Soms krijgen we ook ander meubilair zoals een bed of bureau of wasmachine. Dit is dan op aanvraag.
Vandaag doneert een derde van de supermarktketens voedseloverschotten aan de voedselbanken. “Alle producten die binnen de drie dagen vervallen, schenken wij aan de voedselbanken. Jaarlijks goed voor 300 ton. Alleen het voedsel dat echt beschadigd is, wordt effectief weggegooid,” klinkt het bij Colruyt.
Hoe vinden mensen de weg naar Tabita?
Andere voedselproducenten en grootwarenhuizen laten al hun voedseloverschotten vernietigen door afvalverwerkingsbedrijven zoals Vanheede. “Elke maand vernietigen we 1.250 ton voedsel, waarvan de houdbaarheidsdatum werd bereikt”. Bij de liefdadigheidsorganisatie Tabitha uit Laken klinkt het anders. “Eten van zeven dagen overtijd is geen probleem. Ik kom hier al vier jaar en ben nog nooit ziek geweest” zegt een vaste klant van de voedselbank.
Via de tamtam.
Tot slot, wat is het verschil tussen een christelijke voedselbank en een niet-christelijke voedselbank? De liefde voor elkaar. De christenen worden gestimuleerd om de liefde die ze van God krijgen, door te geven.
uit: Koppen VRT
VLUCHTEN - WEGWIJZER
13
Kerstdag
in de gevangenis
Gevangenis Ieper
Yvan Thomas vrijwillige aalmoezenier in de gevangenis van Ieper en Brugge
In Gent verblijven er momenteel 49 vrouwen op de afdeling. In deze feestperiode zijn er voor hen twee gezamenlijke etentjes die ze zelf helpen voorbereiden. Maar ook op kerstavond en op oudejaar moeten ze om half negen ‘s avonds weer naar hun cel, net als altijd. De mannen eten altijd in hun cel, voor hen zijn er na 21 uur geen gezamenlijke activiteiten meer. Sommigen hebben het gezelschap van één of meerdere celmaten, anderen zijn alleen.
Marco
Marco heeft in zijn cel momenteel het gezelschap van zijn broer, hij is er heel blij om.
14
WEGWIJZER - OORLOG VLUCHTEN
“Mijn broer zit opgesloten in Brugge, maar hij kreeg twee weken bezoektransfer naar Gent, vandaar. Het is leuk om bij te praten.” Tijdens de feestperiode werken de gedetineerden minder dan anders. Om te vermijden dat ze daarom de hele tijd in hun cel moeten blijven, organiseert de dienst sociaal-cultureel werk een pak activiteiten. Zoals kookworkshops, een kaarttornooi, sportwedstrijden en een quiz. “De suggestie van polsstokspringen en muurklimmen haalde het niet”, staat er in het activiteitenboekje. “Het aanbod is leuk. Je blijft natuurlijk aan thuis denken, maar het helpt. Via
UITGELEGD
Enkele indrukken van gedetineerden tijdens de kerstperiode “Emotioneel is deze periode heel zwaar.” de activiteiten ontstaan er soms vriendschapsbanden. Nu ja, ik zit hier al een aantal jaar, sommige gedetineerden ken ik al een hele tijd’’, zegt Marco.
“De suggestie van polsstokspringen en muurklimmen haalde het niet”
Zindan
Voor het programmaboekje schreef Zindan (35) een gedicht over het verlangen opnieuw thuis te zijn. Hij verbleef tot nu toe zes jaar in de gevangenis. “Nu doe ik voor het eerst mee met de activiteiten. Vorig jaar had ik er gewoon geen zin in. Mijn kinderen vragen voortdurend wanneer ik naar huis mag. In deze feestperiode is dat zeer hard.” “Ik heb spijt van wat ik deed, maar ik kan de feiten niet ongedaan maken. Het bezorgt me een heel triestig gevoel. Maar ik ben niet depressief, hier leven we ook, zij het op een meer compacte en kleinschalige manier.” Zindan is een katholiek opgevoede Libanees. Hij woont geregeld eucharistievieringen bij. “Kerstmis is voor mij een belangrijk feest. Oudejaarsavond vier ik niet meer. Vijftien jaar geleden kwam net op die avond mijn zus om het leven door het oorlogsgeweld in mijn geboorteland.”
“In de gevangenis zijn Kerstmis en nieuwjaar heel confronterend. Vooral het gemis van de familie valt zwaar.” “Kerstmis en nieuwjaar in de gevangenis wennen nooit’’, zegt Marco (35). Hij heeft er 6,5 jaar cel opzitten, het einde van zijn gevangenisstraf is in zicht. Eerder zat hij een straf van 5 jaar uit. “Emotioneel is deze periode heel zwaar.” “Iedereen zit knus met het gezin rond de kerstboom en pakt cadeautjes uit. Ik mis mijn vrouw en kindjes sowieso, maar nu voel ik dat veel scherper.” “Want ook hier leidt deze periode tot bezinning. Dat is dan vooral een harde confrontatie met het feit dat ik in de gevangenis zit. Het schuldgevoel tegenover mijn vrouw en kinderen weegt daardoor extra zwaar.” Toch zit Marco niet om een kwinkslag verlegen. “Humor is prima om het allemaal aan te kunnen. Ik probeer de situatie op een positieve manier te bekijken.” Op de vrouwenafdeling is Christine (50) in de weer met een zwabber om de brede gang schoon te maken. Ze creëerde er kerstsfeer met dennenappels, kerstballen, slingers. Niet zo gemakkelijk in een lange gevangenisgang met allemaal celdeuren, maar het lukte aardig. In de cellen zelf zijn de versierselen beperkt, veiligheid staat voorop. Wel kregen alle gedetineerden een kerstroos, sommigen maakten ook tekeningen. Christine: ,,Ik probeer de feestperiode zo realistisch mogelijk te bekijken. We weten waarom we hier zitten, dat is geen prettige reden. We moeten er het beste van maken. De kerstversiering doet sommigen nog meer denken aan thuis, het maakt hen weemoedig. We proberen hen er door te sleuren.’’ Zij zit op dit ogenblik al 2,5 jaar in de cel.
VLUCHTEN OORLOG - WEGWIJZER
15
Een consulente vertelt: “De sfeer bij de activiteiten is goed, de gedetineerden appreciëren het ook. Maar het is allemaal zeer gedempt. Er zijn ook gedetineerden die nauwelijks bezoek krijgen, niet aan de activiteiten deelnemen. Zij krijgen individueel meer aandacht van de hulpverlening. Het is een traditie om op oudejaarsavond om middernacht de vensters te openen en vanuit de cellen wat heen en weer te
16
WEGWIJZER - OORLOG VLUCHTEN
roepen. “En om met potten tegen de tralies te slaan. Ik probeer ook altijd een glimp van vuurwerk in de stad op te vangen”, zegt Marco. Cadeautjes kopen, zit er voor hen niet in. Marco maakt er een traditie van om op oudejaarsavond brieven naar huis te schrijven. Ook Zindan schrijft kerstkaartjes en brieven naar familie en vrienden, iets wat hij vroeger nooit deed. “Meer kan ik niet doen. Met mijn vrienden iets drinken
UITGELEGD
Het is haar laatste kerstfeest in de gevangenis. “De opluchting is groot. Werk en een studio zoeken, zijn voor mij de belangrijkste uitdagingen.”
zoals voorheen, is uiteraard onmogelijk.” De meeste gedetineerden krijgen meer bezoek tijdens de feestperiode, het aantal uren is ook uitgebreider. Marco verwacht zijn vrouw en kinderen, wellicht ook zijn moeder.
ben ik iemand die vlug weer de draad opneemt. Hier in de gevangenis werkte ik elke dag op een vrij zelfstandige manier. Dus ik heb er wel vertrouwen in dat het zal lukken.” Ook Marco hoopt dat hij met de volgende kerst thuis is. De procedure om uitgaansverlof te krijgen, loopt. “Je moet aan verschillende criteria voldoen, het volstaat niet dat je een bepaalde termijn uitzat. Ik probeer vooral vooruit te kijken. Er zijn dagen waarop ik me echt ellendig voel, ik aanvaard die gevoelens. Want het betekent dat ik er nog steeds naar hunker om vrij te zijn, om mijn leven opnieuw in handen te nemen. Dat je hier alles moet vragen, is niet te onderschatten.”
Christine Christine zegt dat ze weinig bezoek krijgt, veel vrienden haakten af. Ze zit ook midden in een echtscheidings-procedure en zag het kindje waar ze zes jaar voor zorgde al jarenlang niet meer. “Dat is pijnlijk. De begeleiding hier doet wel goed werk. Als ze merken dat je ergens mee zit, komen ze naar je cel om erover te praten. Dat helpt wel.” Het is haar laatste kerstfeest in de gevangenis. “De opluchting is groot. Werk en een studio zoeken, zijn voor mij de belangrijkste uitdagingen. Gelukkig
Ook Zindan heeft er goede hoop in dat hij in 2006 weg kan. “Ik mocht al enkele keren op verlof. In het begin was het heel moeilijk om terug te keren naar de gevangenis. Ik vroeg aan vrienden om mee te gaan tot aan de poort zodat ze me konden binnenduwen. Nu gaat het beter. De jaren die ik hier doorbracht, vergeet ik nooit meer. Het is weliswaar geen trauma, maar de impact is bijzonder groot. Zoiets wis je niet zomaar uit.”
VLUCHTEN - WEGWIJZER
17
Hoe Jan en Lesley Kerst beleefden Jan zat tot juni 2014 een straf uit, eerst in de gevangenis van Ieper in voorarrest, daarna in de gevangenis van Brugge en dan weer in halve vrijheid in de gevangenis van Ieper. In die jaren, gebeurde er heel wat, maar een bijzonder feit was dat Jan zijn vrouw Lesley leerde kennen in de bezoekersruimte en later ook met haar gehuwd is. En nog een bijzonder feit is dat deze twee mensen een relatie met een levende Heer hebben mogen ervaren, een gebeurtenis die in beide levens een ommekeer van 180° teweeg bracht. Kerstmis tijdens gevangenschap? Als buitenstaander vinden we dat alle gedetineerden hun verdiende straf hebben, maar we beseffen veel te weinig wat het ontnemen van vrijheid bij een mens doet. Vooreerst wordt het hele leven door een extern iemand bepaald: wanneer je opstaat, wanneer je werkt, waar je werkt, of je werk hebt, wanneer je eet, wat je eet, wanneer je in de douche moet, wanneer je eventjes mag luchten op de binnenplaats (als dit al kan), … Niet voor niets spreekt men in psychologische termen van ‘detentieschade’ als mensen een tijdje van hun vrijheid beroofd worden. Deze straffen dienen opdat er ‘gerechtigheid’ zou geschieden maar in heel dit verhaal worden een aantal zaken vergeten, zoals: ook de familie van de gedetineerde wordt gestraft. Wat zou je ervan denken als je man of vrouw in de gevangenis van Brugge zat, terwijl je zelf in Ieper woont. Je hebt, omwille van de gerechtskosten, geen mogelijkheid meer in het bezitten van een wagen en bent dus aangewezen op openbaar vervoer. De rit van Ieper naar Brugge gevangenis, gaat met de trein over Kortrijk (al vlug 1,5 uur) en dan met de bus van Brugge station naar de gevangenis, eveneens vlug ½ uur. Daarbij moet je je
18
WEGWIJZER - VLUCHTEN
al een uur op voorhand in de gevangenis aanmelden als bezoeker. Als er veel bezoekers zijn, kan het inchecken zeker nog een half uur innemen en dan is het weer wachten in de grote wachtzaal. Om daarna een uurtje op bezoek te gaan bij je geliefde en dan weer hetzelfde traject af te leggen. Beeld je je dan in dat er twee of meerdere kleine kinderen aan je broek hangen. Deze voorbeelden zijn niet uit de lucht gegrepen.
Tegenstrijdige gevoelens Lesley vertelt dat ze zo weinig mogelijk verlof nam in de kerstperiode en zoveel mogelijk probeerde te werken, zodat er geen tijd was om na te denken: “Je mist je partner ontzettend tijdens deze periode. De ogenblikken dat je bij je familie bent, vertoef je niet in dezelfde sfeer als zij. Je bent wel omringd door geliefde mensen, maar je voelt je super-eenzaam. De meeste mensen maken met nieuwjaar een heleboel ‘goede voornemens’, maar voor mij zat dat er helemaal niet in. Het enige wat je hoopte, is dat je spoedig met je partner zou verenigd worden, dat hij naar huis mag komen. Het zijn sombere dagen. Deze feestdagen brengen anderzijds ook grote verlangens met zich mee. Je kijkt
UITGELEGD
Kerstdag stemde me wel ergens blij omdat ik dan ook dacht aan de gezelligheid, maar tezelfdertijd was ik overrompeld door verdriet en hopeloosheid.
ernaar uit naar de dagen waarop je met je partner samen kan vieren, je creëert een bepaald beeld in je hoofd.” Ook Jan beschrijft die periode als een tijd van eenzaamheid. “Je mist je vrouw en familie ontzettend veel. Eigenlijk verlang je niets liever dan dat kerstdag zo vlug mogelijk voorbij is. Kerstdag stemde me wel ergens blij omdat ik dan ook dacht aan de gezelligheid, maar tezelfdertijd was ik overrompeld door verdriet en hopeloosheid. Het was voor mij een periode waarin ik vooral dromerig was. Deze tegenstrijdige gevoelens blijven nazinderen tot na nieuwjaar. Wat wel opvalt is dat ik na kerstdag meteen het verlangen had naar het nieuwe jaar in die zin dat weer een jaar kon afgesloten worden en ik mocht uitzien naar een nieuw jaar met nieuwe kansen.” In de gevangenissen is dit de periode waarin heel wat zelfdodingen gebeuren. Voor enkele gedetineerden is het geduld van steeds maar weer wachten op.
om deze feestdagen door te komen: feestmaaltijden (zonder alcohol weliswaar), optredens, kerstdiensten, … alles passeert de revue, maar als aalmoezenier ben ik er me bewust van dat deze activiteiten slechts een doekje vormen tegen het bloeden. Ten diepste is het voor de meeste gedetineerden een pijnlijke ervaring, die bij heel wat mensen een wonde achter laat.
Een andere kerst voor Jan en Lesley Jan en Lesley zullen dit jaar voor het eerst samen kerstdag mogen vieren. Daarbij is het zo dat kerstdag een veel grotere dimensie heeft gekregen: kerstmis is niet meer beperkt tot een familiaal gebeuren, maar ondertussen hebben ze de ware toedracht van kerstmis begrepen: Jezus Christus is mens geworden om ons bij zijn Hemelse Vader te brengen.
De namen zijn gewijzigd om de anonimiteit te waarborgen
Diverse initiatieven In de meeste gevangenissen worden verschillende initiatieven genomen
VLUCHTEN - WEGWIJZER 19
Helemaal voor niets Kerstmarkt. Hel verlichte kraampjes, dikke rijen schuifelende mensen daartussendoor, en boven alles uit kerstmuziek. Daar dwars doorheen een harde mannenstem: “Eenmaal, “andermaal..” “Onwillekeurig kijk ik in de richting waar de stem vandaan komt.
Het scherpe licht van een ouderwetse carbidlamp verlicht een grotesk tafereel: een korte, gedrongen man, die onrustig heen en weer springt en naar het publiek schreeuwt. Naast hem een magere helper met een gezicht van zeven dagen slecht weer. In zijn linkerhand houdt de magere man een enorme bananentak; met zijn rechterhand zwaait hij een groot mes heen en weer. Dan hakt hij een tros bananen af en geeft ze aan de dikke. Die zwaait ze de lucht in en brult: “Een tros met ... 7,8,9, 10,11.. met zeggen en schrijve elf bananen voor... wat zei u? Tien euro?” Even stilte en dan, met overslaande stem: “Voor 2 euro!” Als een veldheer overziet hij de zee van gezichten. “Maar 2 euro… eenmaal andermaal...” “Hier!” schreeuwt iemand. De dikke gooit hem de bananen toe: “Omdat u het bent: 1 euro!” Intussen hebben de anderen hun hand al opgestoken: “Eenmaal-andermaal. De bananen gaan weg als warme broodjes. Het is grappig het schouwspel te zien: de sombere magere man, de zwetende dikke man, en de mensen die dringen om goedkope bananen te pakken te krijgen. Het is iedereen duidelijk: de dikke wil er mee ophouden. Hij wil z’n bananen kwijt, en naar huis, naar vrouw en kinderen, naar de warme kachel. Hij is bijna klaar. De magere grijpt al naar de laatste bananentak: het is een heel grote, van de grond tot bijna aan zijn schouders. Hij heft het mes omhoog om de eerste tros af te snijden.
20
WEGWIJZER - VLUCHTEN
Maar daar grijpt de dikke man hem bij de arm, schuift de magere opzij en houdt de zware bananentak omhoog: “En nu het knaleffect! Een hele reuzentak bij elkaar voor...! Hij knijpt z’n ogen dicht. “Nou, wat denkt u? Voor 10 euro? Voor 9 euro? Hij haalt diep adem. “Nee, beste mensen? Voor niets? Helemaal voor niets!” Hij merkt het verblufte gezicht van de magere man op en voegt er, als het ware ter verontschuldiging, aan toe: “Omdat het morgen kerstmis is”. Stilte. De mensen zwijgen en wachten af. Twijfel staat op hun gezichten te lezen. Die enorme tak? Voor niets? Dat is toch niet goed mogelijk. Die dikke wil ons voor de gek houden. Hou je mond maar! Wacht maar af. De dikke kijkt over de menigte heen. Hij ziet de afwachtende gezichten, de twijfelend samengeknepen ogen. Ik kan zijn gedachten bijna lezen: “Geloven jullie me niet? Denk je dat ik jullie bedrieg?” De koopman haalt diep adem, en schreeuwt met alle macht: “Wie wil ze hebben? Helemaal voor niets!” “Ik, meneer!” klinkt een schril kinderstemmetje. De mensen kijken om. De jongen kijkt verlegen. Maar hij heeft A gezegd en hij zal ook B zeggen. Zijn hand gaat omhoog een niet erg schone jongenshand. “Ik meneer!” De dikkerd haalt verlicht adem: “Bravo, m’n jongen! Kom maar hier! Hij bukt en trekt de jongen op het platform. Nu staat hij naast de bananentak. De dikke pakt de arm van de jongen en legt hem om de bananenberg. “Kijk eens hier,
MAATSCHAPPIJ
mensen! Deze enorme tak is voor deze beste jongen! Helemaal voor niets! Helemaal voor niets!” En de jongen straalt: “Dank u wel, meneer!” Het is dus waar. Hij houdt zijn woord. De wachtenden staan perplex. Tot iemand achteraan roept: “Bravo!” Het applaus klatert op. Enthousiast klappen de mensen in de handen, alsof ze iets goed willen maken. Ik had het wel geweten: die dikke geeft die tak helemaal voor niets. Ik wilde me alleen niet naar voren dringen. Leuk dat die jongen...
wordt aangeboden - geheel gratis! “Zo lief heeft God de wereld gehad dat Hij zijn eniggeboren Zoon gaf”. Wij horen die zin ieder jaar opnieuw op het kerstfeest. Wij horen het aan, precies zoals die mensen op de kerstmarkt: afwachtend, heen en weer geworpen tussen geloof en ongeloof, met terughoudendheid, met twijfel. Waar ligt het aan? Willen wij ons niets laten geven? Of… komt het soms daardoor dat wij God niet vertrouwen? Dat wij zijn belofte niet serieus nemen? Want tenslotte zijn we geen kinderen meer!
In diep nadenken slenter ik naar huis. Helemaal voor niets! En niemand wilde het geloven. Allen meenden dat het een valse belofte was; of duidelijker gezegd: oplichting. Behalve die jongen. Die geloofde de man. Die riep: “Hier, ik!” Die kreeg het. Waarom me deze gebeurtenis weer in de
gedachten komt? Omdat het weer kerstmis is. Niet dat ik verwacht weer zo’n verkoper te ontmoeten, die bananen weggeeft. Nee, omdat ik weet dat ook deze keer weer aan iedereen, een geweldig geschenk
VLUCHTEN - WEGWIJZER
21
Onderweg Jacques Rommel
Een man en een vrouw gaan langs de wegen De lucht is koud, de wind zit tegen Geen Dickens-sfeer, geen welbehagen En af en toe hoor je haar vragen Met zachte stem: Is het nog ver naar Bethlehem? Ja, ‘t is nog ver naar Bethlehem Opnieuw een jaar van vluchtelingen Die schamel langs de wegen gingen Opnieuw een jaar van oorlogsrampen Van hongersnoden en van kampen En requiem. Is het nog ver naar Bethlehem? Ja, het is nog ver naar Bethlehem Van de verloren Hof van Eden Naar de onmogelijke vrede Zo trekt de mens over de wegen En soms kom hij die ezel tegen Met haar en hem Is het nog ver naar Bethlehem? Ja Ja ‘t Is nog heel ver naar Bethlehem
Ivo de Wijs 22
WEGWIJZER - VLUCHTEN
UITGELEGD
Toen de redactie van Wegwijzer me vroeg om een kort stukje te plegen, kwam onmiddellijk dit gedicht in gedachten. Eigenlijk spreekt het voor zichzelf en hoeft het niet veel uitleg: “er zijn drie miljoen mensen op de vlucht, alleen al in Syrië. Ontelbare vluchtelingen overal ter wereld zijn onderweg. Wekelijks zien we op het scherm beelden van mensen die door de Italiaanse marine opgevist worden uit de Middellandse Zee – vooropgesteld dàt er al redding opdaagt...” Een familielid van ons bracht een paar weken geleden een weekend door aan de prachtige Opaalkust in het noorden van Frankrijk. Hij was sterk getroffen door de aanwezigheid van haveloze mensen in parken en langs wegen, onderweg met een plastic tas van Lidl of Aldi met daarin een paar kledingstukken. Geen thuis, geen geld, geen eten, geen hulp, wanhopig op zoek naar een illegale overtocht naar Engeland. Maar Engeland ligt ook heel ver van Bethlehem. Niet alleen letterlijk zijn mensen op de vlucht. Ook op geestelijk en moreel gebied lijkt het alsof we steeds verder van onze bestemming verwijderd raken. Soms merk je het aan kleinigheden, en misschien ben ik de enige die ze opmerk. Een voorbeeldje: op de jaarkalender van de school is voortaan sprake van wintervakantie en lentevakantie in plaats van kerstvakantie en paasvakantie. Het lijkt wel alsof de laatste wegwijzers naar Bethlehem voorgoed verwijderd worden! Straks gaan we Kerstmis vieren: de komst
van Jezus Christus, Gods Zoon, geboren in een stal in Bethlehem. Hij kwam voor jou en voor mij en voor alle mensen, rijk of arm, vluchtelingen inclusief. Zijn ouders, Maria en Jozef waren zelf een soort vluchtelingen op last van de Romeinse overheid. Niet alleen dat, Jezus had vrijwillig zijn hemelse ‘thuis’ verlaten om als vreemdeling naar deze wereld te komen. Zijn aandacht tijdens zijn openbaar optreden was vooral gericht op zwakkeren en verstotenen: zondaars, melaatsen, blinden, zieken, vreemdelingen. Zijn prediking ging over het ‘koninkrijk der hemelen’, of het ‘koninkrijk Gods’. Iedereen nodigde Hij uit om binnen te gaan in dat koninkrijk dat niet van deze wereld is maar van de toekomstige, en de weg naar dat koninkrijk liep via Hemzelf. ‘Ik ben de Weg’, ’Ik ben de deur’, riep Hij. Daarmee gaf Hij niet alleen de bestemming aan, maar ook de weg om deze bestemming te bereiken. Velen namen Zijn uitnodiging aan om burgers te worden van het Koninkrijk Gods. Ook vandaag doen velen dat nog. Daarmee maken ze zichzelf tot vreemdelingen in deze wereld. Ze verblijven er wel, maar zijn in gedachten reeds bezig met de uiteindelijke bestemming. Het leven hier is een soort doortocht, we zijn onderweg. Ik vermoed dat het gedicht waarmee we begonnen zijn een nostalgisch verlangen uitspreekt naar een wereld waar het goed is, en waar iedereen thuis is, en dat Bethlehem een metafoor is voor die wereld. Om er te geraken moet je langs de deur gaan, en de deur is Jezus Christus. Zalig kerstfeest!
VLUCHTEN - WEGWIJZER
23
Kerstmis Uit Zeep en Soda, J. John en Mark Stibbe, blz. 83
24
WEGWIJZER - VLUCHTEN
MAATSCHAPPIJ
En er waren kinderen in die landstreek die de wacht hielden over hun kousen bij de open haard. En opeens stond de kerstman bij hen, en zij vreesden met grote vreze. En de kerstman zeide tot hen: ‘Weest niet bevreesd, want zie, ik verkondig u grote blijdschap dat iedereen die genoeg geld heeft, zal ten deel vallen. Want een groot feestmaal met kalkoen, vulling en pudding, alsook vele cadeaus zullen uw deel zijn. En dit zij u het teken: gij zult de cadeaus vinden, in papier gewikkeld en liggende onder een boom die versierd is met engelenhaar, gekleurde ballen en lichtjes. En plotseling zal er bij u zijn een legermacht van familieleden en vrienden, die u looft, zeggende: “Hartelijk bedankt – precies wat ik wilde.” En het zal geschieden, als de familieleden huiswaarts gegaan zijn, dat de ouders tot elkander spreken: “Wat een rotzooi! Ik ben moe; laten wij naar bed gaan en de boel morgen opruimen. Gelukkig is het maar één keer per jaar Kerst!”’
VLUCHTEN - WEGWIJZER
25
vacature
wegwijzer
Wegwijzer wil haar team uitbreiden en is op zoek naar vrijwilligers:
Geen job, wel inspirerend ! Voorwaarden
Schrijvers Redactielid Administratief medewerker Evangelisch christen en enthousiast om de Heer te verkondigen via de driemaandelijkse magazine Wegwijzer.
Taakomschrijving Schrijvers
Schrijven van 1 Ă 2 artikels (Wegwijzer verschijnt elke 3 maand); Doelgroep: in de eerste plaats niet-christenen, maar ook voor christenen; Aantal uren werk per uitgave (3 maandelijks): zelf te bepalen.
Administratief
Adressenbestand bijhouden; Bestellingen bijhouden; Facturen maken; Opsturen adressenstickers; Aantal uren werk per uitgave (3 maandelijks): max. 3.
Redactielid Lezen en corrigeren van de artikels (inhoudelijk en/of grammaticaal); 4x per jaar deelnemen aan de redactieraad; Meedenken over het beleid van Wegwijzer. Interesse?
26
Stuur je cv naar wegwijzer@hetgoedeboek.be
WEGWIJZER - VLUCHTEN
OVERDENKING
AopWegbwoinjzeerm nt
Abonnement op Wegwijzer
Wil je een abonnement nemen op Wegwijzer? Of wens je iemand een abonnement te schenken? Vul de bon in, stuur ‘m op, en jij of je kennis ontvangt per post viermaal per jaar Wegwijzer. Je betaalt slechts e 9 voor een heel jaar.
Ja, ik neem een abonnement op Wegwijzer Naam:
........................................................................................................................................................................................
Adres:
........................................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................................
✃
Een zalig kerst en een gelukkig nieuwjaar de redactie van Wegwijzer
Stuur deze bon naar Wegwijzer, Lambermontlaan 158, 1030 Brussel.
Wegwijzer colofon... Coördinatie:
Kristel De Leenheer, Lambermontlaan 158, 1030 Brussel. tel. 02 241 30 15
Mail:
wegwijzer@hetgoedeboek.be
Web:
www.hetgoedeboek.be/wegwijzer
Redactie:
Ciara Goossens, Kristel De Leenheer, Johan Leroy, Yvan Thomas.
Eindcorrectie: Ines Roels Vormgeving: Jehtron Wervik © Overname van artikelen is mogelijk, mits voorafgaande toestemming van de uitgever.
VLUCHTEN - WEGWIJZER 27
Voor het andere boek naar...
vzw Hét adres voor alles wat met de Bijbel te maken heeft.
uw boek- en muziekwinkel
Brugge:
Genk:
Moerkerksesteenweg 56 8310 Sint-Kruis 050 37 54 57 brugge@hetgoedeboek.be (Luc & Anke Hoedt)
Vennestraat 345 3600 Genk 089 30 58 86 genk@hetgoedeboek.be (Bouke & Karin Middelbos)
Gent: Grotesteenweg-Noord 15 9052 Zwijnaarde 09 220 17 02 gent@hetgoedeboek.be (Dirk De Baere + team)
Leuven: Tervuursesteenweg 192 3001 Heverlee 016 25 93 83 leuven@hetgoedeboek.be (Linda Smit + team)
Kortrijk:
Een enthousiast en luisterend team staat voor je klaar om je advies te geven voor je juiste behoefte.
Meensestraat 79 8500 Kortrijk 056 35 78 99 kortrijk@hetgoedeboek.be (Jona & Sara Govaert)
alles in verband met de Bijbel • wenskaarten • Bijbels • geschenkartikels • commentaren • romans • wetenschap • CD’s & DVD’s • huwelijk & gezin • etc. • kinderen & jeugd
Verzending door heel België
www.hetgoedeboek.be
Ontdek de Bijbel
per post
Beluister ‘heel goed nieuws’ online Trans World Radio (TWR) is internationale christelijke radio-organisatie. Bijbelstudies, overdenkingen en pastorale programma’s, afgewisseld met christelijke muziek zijn er te beluisteren. Wereldwijd maakt TWR gebruik van vijftien grote en duizenden lokale radio zenders. Er zijn uitzendingen in meer dan 230 talen. Trans World Radio zorgt er voor dat de meest afgelegen bevolkingsgroepen de kans krijgen om de Bijbelse boodschap te horen.
Vriendelijk aangeboden door:
Wil je zélf eens de Bijbel lezen, maar weet je niet goed hoe te beginnen? Wegwijzer helpt je graag. We bieden je de unieke kans om een schriftelijke bijbelstudie te volgen, die je inleidt in de rijke wereld van Gods Woord.
Ja, ik wil de Bijbel ontdekken per post! Naam:
.................................................................................................................................................................................
Adres:
.................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
Ik heb nog geen Bijbel (eventueel aankruisen)
✃
Stuur deze bon naar Wegwijzer, Lambermontlaan 158, 1030 Brussel.