wegwijzer
Alles kan
eter… (en
wordt)
Wegwijzer is een eigentijds driemaandelijks blad. Het weerspiegelt de diepere thema’s die de maatschappij boeien en daagt de lezer uit om zelf na te denken. Het blad is een uitgave van de evangelische kerk. De evangelische christenen vormen een groeiende groep van gelovigen voor wie het evangelie centraal staat. Met de Bijbel als basis voor alle facetten van het leven, willen ze zich zowel in de kerk als in de maatschappij inzetten voor de medemens. Meer informatie op www.eavlaanderen.be
2
Alles kan (en wordt) beter …
4
Het leven is een stereo-ervaring p4
12
Je vork moet je houden
14
Halfweg p 12
16
Optimist tot in de kist
22
Paulus: optimist, fantast ?
Colofon... Coördinatie:
Kristel De Leenheer, Lambermontlaan 158, 1030 Brussel. tel. 02 241 30 15
Mail:
info@weg-wijzer.net
p 14
27
Het beste moet nog komen
28
Zijn ene fout
Web: www.eavlaanderen.be Redactie:
Ciara Goossens, Kristel De Leenheer, Johan Leroy, Yvan Thomas, Don Zeeman.
Eindcorrectie: Marijke Verbrigghe Vormgeving: Jehtron Wervik © Overname van artikelen is mogelijk, mits voorafgaande toestemming van de uitgever.
2
WEGWIJZER - ALLES KAN (EN WORDT) BETER …
p 16
EDITORIAAL
Alles kan (en wordt) beter … p 22
p 27
p 28
U heeft weer een nieuwe Wegwijzer in handen. Daar gaan we van uit op het moment dat we dit schrijven. We veronderstellen immers dat alle artikelen op tijd binnen komen, dat de fouten uit de tekst gehaald worden, dat de lay-out klaar komt, dat de bestanden tijdig bij de drukker geraken en dat daar dit blad van de persen rolt. En natuurlijk moet het dan nog verzonden worden, in uw brievenbus geraken en moet u het ook nog inkijken … Wat kan er mis gaan? U merkt het, we zijn optimistisch, al vormen we misschien een uitzondering … De hele wereld verzaakt immers aan optimisme. Want zeg nu, wie noemt zichzelf een optimist nadat hij dezer dagen de krant heeft opengedaan? Het zijn allemaal angsthazen en zuurpruimen. Of tenminste, dat is toch mijn indruk van zodra ik de deur uitga. Wie zal het tij keren, de beleidsmannen, de wetenschappers, wijzelf? Steeds schaarser worden de optimisten. Het is dan ook ongepast hoopvol in het leven te staan wanneer mensen om ons heen bij bosjes sterven. Hoopvol zijn wordt een rariteit. Neem nu de christenen, hemelbestormers die positivisme en hoop in God vinden, dat is toch niet meer van deze tijd? Hoewel, anderzijds lijkt het wel
aanlokkelijk om door de angst heen toch te weten dat al het kwaad in de wereld niet voor niets is, dat er ons een betere toekomst wacht. Interessant worden dan de verhalen van mensen die anders in het leven staan. En waarom ook niet? Misschien, heel misschien maakt de zuurheid in onze samenleving wel plaats voor een mogelijke redding. U begrijpt het: optimisme is het thema van dit nummer. Daarvoor keken we naar het leven van de apostel Paulus, de man die meermaals in de gevangenis belandde, verschillende aanslagen overleefde en toch ‘blijdschap’ als zijn lievelingsthema had. Daarvoor gingen we ook op bezoek bij een psycholoog, een therapeut die iedere dag mensen met problemen ontmoet en toch het positieve van het leven inziet. Een beetje aarzelend weliswaar – het leven kent nu eenmaal mooie en lelijke geluiden – maar het klinkt goed als je het leven als een stereo-ervaring ziet. Een andere titel in dit blad is ‘Optimist tot in de kist’, het openhartige verhaal van de man die ‘de kist’ herhaalde malen van iets te dichtbij te zien kreeg, maar het gelukkig kan navertellen… WW-redactie
ALLES KAN (EN WORDT) BETER … - WEGWIJZER 3
Of dat ook zo is, wilden we te weten komen van Jef De Vriese, een psycholoog die actief is bij het Centrum voor Pastorale Counseling (CPC) in Leuven-Heverlee. Staat hij positief in het leven of maakt de miserie van de medemens hem zwartgallig? Wat krijgt hij te horen en te zien in de gespreksruimte en wat doet dat met hem? Het resultaat is een openhartig verhaal waarin optimisme niet vaak genoemd, maar dikwijls wel geproefd wordt … Jef: “Ik krijg dingen te zien, die de meeste
mensen niet zien. Dat geldt in twee richtingen: aan de ene kant de ellende die zich achter veel gevels afspeelt, aan de
4
andere kant de moed die mensen hebben om daar een weg uit te vinden. Dus ik denk dat de mensen die hier terecht komen enerzijds wel in de problemen zitten, maar anderzijds toch de motivatie en de bedoeling hebben om toch nog iets van hun leven te maken. Als je het zo bekijkt, zit ik meer in met de mensen die niet komen, want je weet dat er bij hen veel verdriet is dat onbesproken blijft. Dat gaat over pijn waarmee men zelfs binnen een huwelijk of gezin niet terecht kan. De eenzaamheid van het lijden en de diepte van het onbespreekbare verdriet. De mensen die hier komen, zoeken naar iets en bij hen is gelukkig nog beweging mogelijk”.
WEGWIJZER - DE ALLES AARDE KANDRAAIT (EN WORDT) DOOR BETER …
Wat moet een huisarts wel niet denken van de mensheid? De meeste mensen die hij (of zij) ontmoet, zijn ziek. Mocht hij zijn wereldbeeld daarop baseren, dan ziet het er voor de samenleving niet goed uit … Hetzelfde geldt voor een psychotherapeut: wie daar over de vloer komt, zit diep in de problemen. Je zou er pessimistisch van worden.
Mensen die bij een therapeut aankloppen, mogen wellicht hopeloos lijken, maar ze zien blijkbaar nog altijd een lichtpuntje. In feite zoeken ze iemand de hen de goede weg kan tonen. Het probleem met problemen is dat ze vaak veel te lang blijven liggen, waardoor ze tot kleine (of grote) rampen kunnen uitgroeien. Blijkbaar moet een mens eerst diep gevallen zijn om daarna omhoog te kunnen klimmen. Typisch menselijk om eerst alle opties uit te proberen om zelf uit de problemen te geraken. Toegeven dat het je niet lukt, klinkt teveel als een nederlaag. Soms raak je inderdaad zelf uit je benarde situatie, maar vaak is het ook een misplaatst
optimisme om te denken dat je het alleen redt. Jef kan dat beamen: “Het is vaak een
teleurstelling voor de mensen dat ze er niet in geslaagd zijn zelfstandig hun leven op orde te krijgen. Hulp zoeken geeft vaak het gevoel van ‘ik ben mislukt’. Die drempel overgaan en toch assistentie inroepen, blijkt geregeld een lastig obstakel. Terwijl ik er van overtuigd ben dat het afhankelijk zijn nu eenmaal in de aard van de mens zit. Je kunt niet in je eentje leven, je hebt anderen nodig, die je verzorgen, voor wie je iets kan betekenen, maar je hebt ook God nodig. Dus het proberen onafhankelijk door te gaan is vaak de reden waarom het vastloopt”.
ALLES KAN DE AARDE (EN WORDT) DRAAIT BETER DOOR … - WEGWIJZER
5
Vingerknip Is de therapeut niet bij uitstek de persoon die hoop moet geven, die als vanzelfsprekend moet zeggen: ‘het komt allemaal wel goed’? Uiteindelijk vertrekken de medewerkers van het Centrum voor Pastorale Counseling (CPC) vanuit een christelijke overtuiging. Als de hulpverlener zich op de Bijbel baseert - waarin staat dat God ‘alles doet meewerken ten goede’ en
God knipt niet altijd met Zijn vinger om de problemen weg te doen gaan. dat Hij een oplossing voor alles heeft - dan zouden de vooruitzichten goed moeten zijn. De vraag is natuurlijk welke oplossing
er komt: meestal verdwijnt het verdriet niet binnen de kortste keren - God knipt niet altijd met Zijn vinger om de problemen weg te doen gaan. Dat is ook niet de manier waarop we optimistisch moeten zijn. Soms zit de remedie in het feit dat een mens de moeilijkheden leert te verdragen. Pas op langere termijn leert hij ze te overwinnen. Geen instant-oplossing: de hulpverlener beschikt niet over een wondermiddel - al kunnen er mirakelen gebeuren. Maar het feit dat mensen aan een oplossing willen werken, is al een reden tot optimisme. En vaak komt het allemaal wel goed - het centrum telt volgens een eigen onderzoek zo’n 90 procent tevreden ‘klanten’. Dat neemt niet weg dat de zon niet altijd door de wolken breekt: “Sommige dingen los
je niet op. Iemand die een ongeneeslijke ziekte heeft, zal sterven tenzij er een wonder gebeurt. Voor iemand die in de steek gelaten is door zijn of haar partner zal de situatie niet veranderen als de ander niet wil meewerken. Je moet dus ook leren om met het hier en nu te leven. De oplossing is niet altijd dat de situatie verandert, maar soms ook dat je met andere ogen naar je toestand kunt kijken en probeert er het beste van te maken. Tegenslag hoeft niet altijd een rem op het leven te zijn; soms is het een gelegenheid om beter vooruit te komen…”
Geluk gehad …
Het menselijk streven naar geluk is universeel en ons optimisme draagt er toe bij dat we – als het moeilijk gaat – blijven hopen op betere tijden. 'Na regen komt zonneschijn', en dergelijke wijsheden. Maar waarom doen de meeste mensen die problemen hebben alsof ze toch gelukkig zijn?
“Dat is iets wat de media ons proberen wijs te maken. Alles wordt opgeklopt, het moet altijd heel enthousiast, met de brede glimlach gebeuren. Zo is het op TV, maar de werkelijkheid is niet zo. Zeker als je ouder wordt, merk je dat: alles wordt je afgenomen – je gezondheid gaat achteruit, relaties komen onder druk te staan, of je verliest een voor een de mensen rondom je. Je komt steeds meer in aanraking met je beperkingen en dan is de vraag: laten we het gebeuren – dat is nu eenmaal de gang van het leven – of zeg je: nee, er moet iets meer zijn dan de ellende van deze gebroken maatschappij”. Als je het zo beschrijft, dan is dat toch geen optimistische instelling? Jef: “Nee, het is vooral een realistische
vaststelling, ook al proberen we er zo lang mogelijk van weg te lopen. We trachten ons leven te vullen met dingen die een emotioneel welbevinden veroorzaken, die het lichaam goed doen voelen, die ons uit de druk en het lijden weghalen, maar
er komen momenten dat het niet kan, en dat de realiteit moeilijk is. Je kunt je ogen sluiten en in een hoekje kruipen, maar je kunt niet vluchten uit de werkelijkheid”.
Wachtzaal Het leven duurt al bij al maar kort. Is dat geen reden om zo vrolijk mogelijk onze weg te zoeken, in plaats van het leven als een tranendal te beschouwen? Jef De
Je kunt je ogen sluiten en in een hoekje kruipen, maar je kunt niet vluchten uit de werkelijkheid”. Vriese erkent dat mensen dit sinds de oudheid geprobeerd hebben: “De Griekse
filosofen hadden daar een stroming voor:
ALLES KAN (EN WORDT) BETER … - WEGWIJZER
7
dat waren de Epicuristen met hun slogan ‘Pluk de dag’. Geniet van alles, want je weet niet hoe lang het nog zal duren. Jezus zei dat we niet bezorgd moesten zijn over wat we zouden eten of waarmee we ons zouden kleden. Dat zijn nu juist dingen waar de reclamemaatschappij ons mee tracht te vullen. Maar het zijn tijdelijke dingen en de vraag is: vul ik mijn leven met het tijdelijke welbevinden waarvan ik weet dat het op een bepaalde dag toch voorbij is, of is er iets hogers, is er iets na dit leven? Iets dat ook in de pijn en het verdriet van dit leven betekenis heeft? Met andere woorden: wat helpt de toekomstverwachting mij op dit moment, in mijn lijden?”. Is de aarde dan de wachtzaal voor de hemelse heerlijkheid?
“Ik vind het woordje wachtzaal nogal negatief of passief klinken. Het is in ieder geval de tijd waarin je de gelegenheid hebt om jezelf te leren kennen. Misschien is dat wel het belangrijkste wat pijn of verdriet met je doet. Het haalt naar boven wat er van binnen zit. Lijden maakt je beter of het maakt je bitter. Het kan je doen vastlopen in je onvermogen, in je boosheid, in de negativiteit van het leven. Of het doet je de vraag stellen: 'hoe kan ik,
8
te midden van de strijd waarin ik zit, qua karakter iemand worden die geduldig is, die liefdevol is, die iets voor anderen wil betekenen'. Iemand die niet alleen naar zichzelf kijkt, maar ook naar het lijden van anderen. Lijden kan karaktervormend zijn, waardoor je enerzijds iets verliest, maar anderzijds ook wint. Het leven is een stereo-ervaring: uit de ene box komt het verdriet, maar uit die andere kan ook ontwikkeling, groei, zorgzaamheid en liefde komen. Het is de combinatie van die twee die maakt dat je niet uit het lijden vlucht, maar dat je juist in dat
Het leven is een stereo-ervaring: uit de ene box komt het verdriet, uit de andere ontwikkeling, groei, zorgzaamheid en liefde. lijden nieuwe dingen ontdekt. Dan is de wachtzaal geen kwestie meer van passief afwachten, maar een verder ontwikkelen van wie je als persoon bent”. Zijn christenen betere optimisten dan
WEGWIJZER - ALLES KAN (EN WORDT) BETER …
ongelovigen?
“Ik kom tegenwoordig heel wat mensen tegen die zich afvragen waar het heen moet met onze wereld. Er gebeuren veel dingen die de wereld schokken. Vroeger was de dreiging ver weg: achter het IJzeren Gordijn, of in Syrië, nu komt het steeds dichter en lijkt de wereld in brand te staan. Dus iemand die om zich heen kijkt – christen of niet – moet vaststellen dat het niet de juiste richting uit gaat”. Maar de vraag blijft: heeft iemand die zich aan de Bijbel houdt meer redenen om optimistisch te zijn?
“Het juiste antwoord op die vraag is ‘ja’, en het is tegelijk ook ‘ja, maar’. Je moet niet alleen lezen, maar ook doen wat er staat. Je moet je afvragen wat de tekst voor je betekent, vandaag. Het is mooi om over God te lezen en over liefde, vriendschap, geduld en al dat soort dingen, maar hoe breng je dat nu in de praktijk van het leven? Geloof is niet passief iets ondergaan; het moet een uitwerking krijgen in de dingen die in het alledaagse leven gebeuren. Daardoor komt de echtheid van wat iemand gelooft tot uitdrukking. Dan gaan mensen zich afvragen: ‘hoe is het mogelijk dat
iemand die dat allemaal meemaakt toch met vrede door het leven kan gaan’? Het antwoord is: omdat God werkelijk bestaat en betrokken is bij ons leven”. Daar ziet het niet altijd naar uit …
“Veel ellende in de wereld komt voort uit het feit dat mensen meer met zichzelf bezig zijn, dan met de ander. Globaal kun je zeggen: we leven in een wereld die denkt God niet nodig te hebben. Maar terwijl we zeggen: we hebben Hem niet nodig, stellen we God vaak verantwoordelijk voor wat er mis gaat. Als er iemand omkomt in een autoongeluk omdat een ander teveel heeft gedronken, dan vraagt men dikwijls: waarom laat God dat toe? Je kan echter net zo goed de vraag stellen: waarom heeft die man gedronken? Waarom doen mensen dingen waardoor ze anderen schaden? Als je bijvoorbeeld ruzie hebt in je huwelijk: wat is je eigen rol daarin? Je moet immers met twee zijn om ruzie te maken. Wat zit er dus bij jezelf van binnen aan boosheid? Je bent met goede bedoelingen begonnen, maar het loopt vaak vast in het onvermogen dat je niet in staat bent om het goede te realiseren. Je hebt dus een andere instelling, een hartverandering nodig, en ik denk dat
ALLES KAN (EN WORDT) BETER … - WEGWIJZER
9
dit de wezenlijke bijdrage is van het christelijk geloof. God is in staat is om mensenharten te veranderen. Dan kan je op een andere wijze naar je lijden en je verdriet kijken. Daardoor kun je het overstijgen en niet bitter maar beter worden”. Beter in plaats van bitter: mooi gezegd, maar wat heb je er aan als alles tegen zit? In de eerste plaats kan het je helpen om niet in zelfmedelijden te vervallen, en je af te vragen waarom nu juist jij het slachtoffer bent. Je kunt de vraag gerust
Hoe zit ik in elkaar ? Kan ik temidden van de strijd iets voor anderen betekenen? omdraaien: waarom groeien wij op in een maatschappij die van de wieg tot het graf voor ons zorgt en waar het leven eigenlijk heel verdraagbaar is – terwijl in andere werelddelen de mensen in veel slechtere omstandigheden leven? Als je het zo bekijkt, krijg je de zaken weer in het juiste perspectief en leer je te ontdekken waar het in het leven echt om draait.
10
Volgens Jef De Vriese is dat het kennen van God: “Je ontdekt dat soms maar
pas wanneer je alles kwijt bent. Dus is het misschien niet eens zo erg om alles te verliezen. Tegenslag betekent dan dat we de nabijheid en de troost van God zoeken: zien wat de goede Vader tot stand wil brengen. Op die manier wordt het leven zinvol. Dat is niet het oppervlakkige geluk van het fysieke en emotionele welbevinden: het gaat over een diepe innerlijke vrede, die je misschien aan niemand exact kunt uitleggen, maar die je wel aan iemand kunt laten zien. Niet het oppervlakkige vrolijk zijn, maar een diepgewortelde rust. Daardoor gaan de mensen om je heen zich afvragen hoe het komt dat je in al je ellende toch met rust en vrede in het leven staat? Maar als ongelovigen een christen even hard zien klagen, dan helpt ze dat niet verder”. Het blijft dus de vergelijking met de stereobox. De twee moeten zichtbaar zijn: naast het lijden ook de vrede, naast de ellende ook de blijdschap. Het is een kwestie van balans. Daardoor besef je dat er steeds een uitweg is en dat kan je positief stemmen, wat er ook gebeurt. Optimisme gebaseerd op realisme …
WEGWIJZER - ALLES KAN (EN WORDT) BETER …
ALLES KAN (EN WORDT) BETER … - WEGWIJZER
11
Je vork moet je houden (bron onbekend)
Ze vertelde hem welke liederen ze wilde laten zingen tijdens de dienst, welk Schriftgedeelte hij moest lezen en in wat voor kleren ze begraven wilde worden. Verder wilde de vrouw begraven worden met haar lievelingsbijbel. Alles was geregeld en de predikant wilde net weggaan. Plotseling dacht de vrouw aan iets wat heel belangrijk voor haar was. “Er is nog iets”, zei ze opgewonden. “En dat is?”, vroeg de predikant. “Dit is heel belangrijk”, ging de vrouw verder. “Ik wil begraven worden met een vork in mijn rechterhand.” De predikant keek de vrouw aan en stond met de mond vol tanden. “Daar kijkt u van op, hé”? zei de vrouw. “Ja, om eerlijk te zijn ben ik nogal verbaasd over uw verzoek”, zei hij. De vrouw legde uit: “Van al die gezellige bijeenkomsten en maaltijden van de kerk is me één ding bijgebleven: als de tafel na het hoofdgerecht werd afgeruimd, was er steevast iemand die voorover leunde en zei: ‘Je vork moet je houden.” Het was mijn favoriete moment, want ik wist dat er iets beters stond te komen... zoals chocoladetaart of appeltaart met slagroom? Iets heerlijks, en met inhoud!” Ik wil dus dat de mensen me gewoon in die kist zien liggen met een vork in mijn hand. Ik wil dat ze zich afvragen: “Wat moet die vork daar?” En dan wil ik dat u tegen hen zegt: “Je vork moet je houden..., het beste komt nog!”
12
WEGWIJZER - ALLES KAN (EN WORDT) BETER …
Voor het andere boek naar... uw boek- en muziekwinkel
vzw
Brugge:
Moerkerksesteenweg 56 8310 Sint-Kruis 050 37 54 57 brugge@hetgoedeboek.be (Luc & Anke Hoedt) di-vr: 10-13 / 14-18 zt: 10-15 doorl. md & wd-namid. gesloten
Genk: Hét adres voor alles wat met de Bijbel te maken heeft.
Vennestraat 345 3600 Genk 089 30 58 86 genk@hetgoedeboek.be
(Bouke & Karin Middelbos) di-zt: 10-18 doorl. maandag gesloten
Gent:
Grotesteenweg-Noord 15 9052 Zwijnaarde 09 220 17 02 gent@hetgoedeboek.be
(Chris Desmet + Esméralda Vermeesch + team) di-vr: 10-12 / 13.30-17.30 zt: 13.30-17 maandag gesloten
Kortrijk:
Meensestraat 79 8500 Kortrijk
056 35 78 99 kortrijk@hetgoedeboek.be
di-vr: 9.30-12/14-18
Leuven: Tervuursesteenweg 192 3001 Heverlee 016 25 93 83 leuven@hetgoedeboek.be (Linda Smit + team) di - vr: 10-12 / 13.30-17.30 zt: 10-17 doorl. maandag gesl.
Verzending door heel België
(Jona & Sara Govaert) zt: 9.30-12/14-17 maandag gesloten
Breng eens een bezoekje aan één van onze vijf winkels.
webshop: hetgoedeboek.be
ALLES KAN (EN WORDT) BETER … - WEGWIJZER 13
Halfweg (Don Zeeman)
Wie vraagt wat het verschil is tussen een optimist en een pessimist, krijgt vrijwel altijd het cliché van het halfvolle glas te horen. Als bewijs daarvan gebruik ik het dus nu ook… Als een glas voor de helft gevuld is, is het dan half vol of half leeg? Volgens de optimist half vol, volgens de pessimist half leeg. Nu ja, het hangt er natuurlijk van af wat er in het glas zit: als je het drankje niet lust, dan is een optimist blij als het half leeg is – maar ja, zo ondermijn ik natuurlijk het voorbeeld.
14
WEGWIJZER - ALLES KAN (EN WORDT) BETER …
Bij het verhaal over het halfvolle – of zoals u wilt halflege – glas, hoort natuurlijk ook een afbeelding: in de brave versie is het water, maar het kan ook iets straffer met bier of wijn. Melk is niet zo’n goed idee, want halfvolle melk is weer iets anders. Wat gewaagder is sterke drank, maar voor ons verhaal maakt de inhoud eigenlijk weinig uit. Of toch? Immers, als een glas half leeg is, dan is de andere helft waarschijnlijk opgedronken. Hoe meer alcohol het bevatte, hoe groter het effect op de drinker. Het verschil tussen half vol en half leeg begint dan te vervagen; misschien niet bij het eerste glas, maar bij het vierde of het vijfde… Lege glazen kun je immers vullen! Blijkbaar verdelen we graag van alles in twee gelijke stukken en halverwege is dikwijls een mijlpaal. Letterlijk - laten we zeggen op weg naar je vakantiebestemming in het zonnige Zuiden - kan het deugd doen als je al in de helft bent. Maar als de vakantie zelf er al weer half op zit, begint het een beetje te knagen… Op de middag nemen we even pauze vooraleer we aan het tweede deel van de (werk)dag beginnen. Op 1 juli zijn we halfweg het jaar en kunnen we genieten van wat we gehad hebben of hopen op beterschap. Hetzelfde geldt voor ieders leven, al kun je daar nooit zeggen wanneer je ‘in het midden’ bent. Voor sommigen kan de midlifecrisis een indicatie zijn, maar meestal komt die pas als je verder bent dan halverwege … Half vol of half leeg? Er is nog niets verloren als je halverwege bent. Een
voetbalmatch bestaat uit twee gelijke delen: na de rust hebben we nog een helft of we moeten we nog een helft, naar gelang de optimist en de pessimist. De ploeg die achterstaat, kan nog scoren, terwijl wie de leiding heeft zijn voorsprong nog maar moet zien te houden. De student die andere prioriteiten heeft dan de unief - en zich wellicht meer met al dan niet gevulde glazen bezig houdt - weet dat tegenvallende resultaten in de laatste maanden nog opgehaald kunnen worden. Maar het gevaar is altijd om te optimistisch te zijn. Als je halfweg het leven bent, zou je best toch mogen weten wat de zin en de bestemming er van is. Als je dan nog niet gezocht hebt, wanneer zal je het vinden? En moet je wel zo lang wachten? Goed begonnen is half gewonnen. De antwoorden op de levensvragen zijn lang niet zo verborgen als een mens vaak denkt.
De antwoorden op de levensvragen zijn lang niet zo verborgen als een mens vaak denkt. U bent nu halfweg deze Wegwijzer. Heeft u het beste gehad, of moet dat nog komen? Aan u om het uit te zoeken …
ALLES KAN (EN WORDT) BETER … - WEGWIJZER
15
O
We kunnen God, en de dingen waarvan Hij de orde heeft vastgesteld, leren kennen doorheen de Bijbel, doorheen de natuur. 16
WEGWIJZER - ALLES KAN (EN WORDT) BETER …
Optimist tot in de kist Luc Decantere
Ik ben altijd geboeid geweest door de herkomst van begrippen. Toen me het voorstel werd gedaan een stukje te schrijven over een optimistische visie, kon ik het niet laten om even te loeren wie als eerste dit begrip ‘uitgevonden’ had. In dit geval was het de filosoof Gottfried Wilhelm Leibniz (1646 – 1716). Hij stelde dat de wereld, al lijkt dat niet zo, zo volmaakt is als hij kan zijn, omdat God de orde der dingen heeft vastgelegd. Hij gebruikte voor die uitdrukking ‘beste aller werelden’ de term optimum (= ‘het beste, het hoogste’). Zijn definitie: het geloof in het beste. Dát is interessant. Tot nu toe heb ik een aantal zaken in mijn leven ervaren, die van mij wel een optimist moeten maken. En ik ga daarbij enkel uit van de recentste jaren. Gezien de genoemde filosoof uitgaat van de ‘visie’ van God, heb ik even de bijbel erbij genomen. Daarin staat dat we God, en de dingen waarvan Hij de orde heeft vastgesteld, kunnen leren kennen doorheen de Bijbel, doorheen de natuur waarin hij de natuurwetten (de orde in de natuur) vastgelegd heeft, de geschiedenis waaruit we kunnen leren hoe het de mens vergaat als hij Gods orde volgt of net niet volgt (zegen of vloek) en uiteraard Jezus Christus, die de mogelijkheid geeft om opnieuw in Gods orde te wandelen, te leven.
ALLES KAN (EN WORDT) BETER … - WEGWIJZER
17
Ik wil een drietal voorbeelden geven uit mijn leven, die ervoor zorgen dat ik God geloof; dat ik geloof dat Hij de orde der dingen bepaalt, ook in mijn persoonlijke leven. Niet dat dit God enigszins verandert, nee, het verandert mij. Het feit dat God niet verandert, is juist Zijn sterkte, waardoor de beloftes die Hij ons doet een 100% zekerheidsgehalte behalen. Geen mens kan dit bereiken gezien hij kind is van zijn tijd, beperkt in zijn denken en een beperkte tijdsvisie heeft. Dus heb ik mijn volgorde ‘ervaring – geloof’ verkeerd gesteld. Het moet zijn: ‘geloof – ervaring – geloof - …’
18
Het eerste wat ik wil vermelden, is mijn ongeval in 1991. De gevolgen daarvan waren niet min: een tiental jaren rolstoelafhankelijk, gigantisch medicatiegebruik, een beginnende kanker, torenhoge bloeddruk. Beide laatste zijn binnen mijn familie trouwens ‘genetisch bepaald’. Het gevoeligste moment was ongetwijfeld dat ik na mijn laatste operatie in Gasthuisberg in de paza (= post-anesthesie-zorgen-afdeling nvdr) te horen kreeg dat ik nog nauwelijks een goed jaar te leven had, met een invaliditeit van + 80%. En inderdaad vielen de eerste doden
WEGWIJZER - ALLES KAN (EN WORDT) BETER …
Luc Decantere (rechts), hier samen met acquarelist Joris Vanhecke (een persoon met een zware visuele beperking), komt op voor mensen met een beperking: "Mensen met een handicap moeten zich gewaardeerd kunnen voelen".
reeds tijdens mijn revalidatie in Pellenberg. Dit is nu al een zestien jaren geleden. En ik ben genezen, ik heb opnieuw leren gaan, ik loop zelfs en doe actief aan sport. Sommigen noemen dit geluk, in Gasthuisberg noemen ze het miraculeus, christenen noemen dit: genade. Een vijftal jaren geleden kreeg ik pancreatitis. Mijn pancreas was zo aangetast dat het - opnieuw levensbedreigend was. Ik moest dringend vermageren, mijn manier van leven was niet compatibel met de behandeling en de medicatie die ik gekregen had tijdens de jaren na het ongeval. Gezien er tal van diëten zijn, die elkaar zo mogelijk totaal tegenspreken, besloot ik de levenswijze te ‘proberen’ die in Genesis 1 te lezen staat. Qua voeding, lichaamsbeweging, rust, enz… . Of met andere woorden: luisteren naar Gods orde der dingen. Ik gaf mezelf 6 maanden. Na die 6 maanden waren de gevolgen zo spectaculair, dat ik tot de dag van vandaag doorga met die levenswijze. Mijn gewicht is genormaliseerd, mijn kanker is weg, mijn bloeddruk normaal, mijn conditie opperbest. Ik heb niets anders gedaan dan God vertrouwen in de orde der dingen die Hij heeft bepaald in Zijn natuurwetten. God belooft zegen als wij Hem volgen. Sommigen noemen dit geluk, christenen noemen het: genade. Onverdiend nieuwe kansen krijgen, want ik had er zelf de hand in dat ik verkeerd leefde. Ik heb al heel mijn volwassen leven een alcoholprobleem. Ik kan niet met mate alcohol gebruiken. Van zodra het goedje bij mij binnenkomt, slaan al mijn stoppen door. Dan heb ik mezelf niet meer in de
hand, de drank bepaalt wat ik doe of niet doe, alcohol verlamt mij. Dit is reeds een drietal keren gebeurd in mijn leven. Het proces is helemaal niet logisch. Vandaar dat je er niet vanaf geraakt met logische, verstandelijke argumenten. Een van de gevolgen is dat je niet alleen, in je eentje kan stoppen met drinken. Daar heb je anderen voor nodig, en wil je écht van die verslaving af, dan heb je God nodig. Alleen Hij maakt je vrij. Bij herhaling zegt Hij in Zijn woord: laat je door niets of niemand knechten. Laat geen ander buiten God meester zijn over je. Laat niets of niemand bepalen wat je doet of niet doet. Ook jij zelf niet. God belooft dat, als je Hem vertrouwt, je opnieuw ten volle zal genieten van het leven. En
Ik heb niets anders gedaan dan God vertrouwen in de orde der dingen die hij heeft bepaald in Zijn natuurwetten. Zijn belofte komt alweer uit voor mij. Het vertrouwen herstelt langzaam, maar zeker. Gezien de zeer lage slaagkansen om nuchter te blijven, noemen sommigen dit geluk, christenen noemen dit genade. Onverdiend nieuwe kansen krijgen. Zo zijn er in ieders leven momenten waarop je nieuwe kansen krijgt. De geschiedenis leert ons - als we er eerlijk naar kijken - dat, wanneer een volk God volgt, het gezegend wordt. Daar waar
ALLES KAN (EN WORDT) BETER … - WEGWIJZER
19
Ik ben een optimist. Ik geloof in het beste. Sommigen zullen dit geluk noemen, ik noem het genade.
een volk of individu God niet volgt, ontbeert zij of hij die zegen. De Bijbel noemt dit een vloek. Gods woord leert het, de natuurwetten leren het ons, de geschiedenis leert het ons. Maar bovenal, Jezus Christus toont ons de weg, Hij is de weg om te kunnen geloven, om te kunnen vertrouwen. Vanuit onszelf kunnen we dit niet, we willen altijd maar zelf bepalen hoe en wat we doen, zelf bedenken hoe het gaan moet. Terwijl het geheim al eeuwen onthuld is. Telkens weer wordt het ons beloofd, telkens weer komt het in vele levens tot werkelijkheid. Zaak is dat het niet voldoende is het te wĂŠten, je moet het doen. En daar is die belofte van God dat, als we ons aan Hem toevertrouwen, dat we nieuw leven ontvangen omdat we Jezus Christus erkennen en volgen. Het
20
leven stopt niet na het fysische bestaan op aarde. Maar het is zo moeilijk en tegennatuurlijk om ons hoofd te buigen en iemand anders, meester van onszelf te laten zijn. Ondanks de vele ervaringen die we tijdens ons leven mogen hebben. Daarnet schreef ik dat de volgorde eerst geloven is, daarna de ervaring. Hier geldt dit zeker. Als alle andere beloften die God doet in het leven uitkomen, waarom kunnen we dan zo moeilijk die laatste belofte geloven? En blij zijn, juichen voor de ervaring van het leven dat ons beloofd is. Daarom ben ik een optimist. Ik geloof in het beste. Sommigen zullen dit geluk noemen, ik noem het genade. Ik ben een optimist tot in de kist.
WEGWIJZER - ALLES KAN (EN WORDT) BETER ‌
wegwijzer
5
waarheden die je moet weten over God
1. De mens heeft geen persoonlijke relatie met God.
Nochtans verlangt God naar een intieme en vertrouwelijke band met jou, want je bent geschapen om te leven in relatie met je liefhebbende Schepper. Hij wil je leven zinvol maken en vullen met Zijn liefde.
2. De afstand tussen de mens en zijn Maker is er doordat de mens Hem de rug heeft toegekeerd.
God schiep je met een vrije wil. Daarbij kreeg de mens de keuze te leven in gehoorzaamheid aan zijn Schepper, met alle positieve gevolgen vandien, ofwel toe te geven aan het kwaad, met alle negatieve gevolgen vandien. De meeste mensen kiezen voor het tweede omdat dit schijnbaar de meeste vrijheid biedt.
3. We kunnen niet uit eigen kracht bij God komen.
De scheiding tussen jou en God is onoverkomelijk. De vele pogingen om de relatie met God te herstellen, lopen telkens op niets uit. Welke inspanningen je ook levert, je slaagt er niet in om zelf terug contact te maken met God.
4. Jezus Christus is de brug tussen de mens en God.
We maken allemaal fouten en hebben moeite om ons aan zijn geboden te houden. Jezus heeft de straf voor onze misstappen op zich genomen toen Hij stierf aan het kruis. Als gevolg daarvan kan Hij iedereen die dit erkent, vergeven. Op die manier staat er niets meer tussen jou en God in.
5. Geef je leven over aan Jezus Christus.
Als je beseft dat er een barrière is tussen God en jou die je niet op eigen houtje kan overbruggen, weet dan dat Jezus Christus de brug is naar God. Hij heeft de weg vrijgemaakt en je moet dit enkel in geloof beamen. Als je dat doet, schenkt Hij je een volledig nieuw en eeuwig leven, komt Hij in je wonen en krijg je contact met Hem. Je kunt Hem iedere dag beter leren kennen, onder andere door het lezen van de Bijbel.
Geef in gebed jezelf aan Jezus. Dan ontvang je het echte leven en word je een geliefd kind van God. Voor eeuwig !!! ALLES KAN (EN WORDT) BETER ‌ - WEGWIJZER 21
PAULUS:
OPTIMIST, FANTAST, …? Yvan Thomas
Iemand die me blijft fascineren, is de persoon van de apostel Paulus. Oorspronkelijk droeg hij de naam Saulus. Hij was niet van de minsten: hij wist duidelijk uit welke stam van Israël hij afkomstig was, namelijk de stam Benjamin.
Daarbij was hij naar de wet een Farizeeër en het zag ernaar uit dat hij het bij die schriftgeleerden ver zou schoppen. Hij was een Jood die zich volledig aan de overleveringen en de wetten wilde houden. Misschien was er wel een kans dat hij het ooit maakte als hogepriester. Zijn geloofsovertuiging was zo overtuigend, dat hij er mensen voor wilde terechtstellen die iets anders verkondigden, zoals Stefanus1; één van de christenen die als diaken werd aangesteld, om de apostelen in hun werk wat te ontlasten. Het was een feit dat Stefanus heel goed de Schriften kende, waardoor hij het geloof van Saulus ondergroef. Een pijnlijke ervaring waaraan Saulus paal en perk zou stellen. Desnoods moest Stefanus van de aardbodem verdwijnen. En zo gebeurde het dat hij honderduit 1
22
Bijbel, boek Handelingen 6:1-6
meewerkte aan de vervolging en het liquideren van de eerste christenen. Stefanus onderging als één van de eerste christenen de dood door steniging2. Het doet ons zonder twijfel denken aan de extremistische groeperingen waarmee wij te maken hebben in onze tijd: de vrije wil wordt niet meer gerespecteerd. Wie niet met hun geloof mee wil, moet eraan geloven… Maar we weten uit de geschiedenis dat Saulus totaal omsloeg. In één keer werd de christenvervolger, een christusvolger. Hoe kan dit? Was de man gek geworden? Was hij van het dak van zijn huis gevallen? De brieven die Paulus later aan ons overlaat, getuigen dat hij absoluut nog volledig bij zijn verstand is. Integendeel, hij prikkelt ons om ook ons verstand te gebruiken. Het feit dat ik mijn verstand 2
Bijbel, boek Handelingen 7:54-8:3
WEGWIJZER - ALLES KAN (EN WORDT) BETER …
niet mag uitschakelen als het over geloof gaat, is trouwens één van de motieven waarom ik indertijd op onderzoek gegaan ben in het christelijk geloof. Paulus spreekt telkens over ‘nuchtere waarheid’, zelfs als hij in contact kwam met hoogwaardigheidsbekleders. Met het navolgen van Jezus Christus, maakt hij meteen ook een einde aan zijn veelbelovende carrière. Hij gaat zelfs heel ver. In de brief aan de Filippenzen schrijft hij: “Maar wat voor mij winst was, dat heb ik om Christus’ wil als schade beschouwd. Ja, beslist, ik beschouw ook alles als schade vanwege de voortreffelijkheid van de kennis van Christus Jezus, mijn Heer, om Wie ik dat alles als schade ervaren heb. En ik beschouw het als vuiligheid, opdat ik Christus mag winnen, en in Hem gevonden word, niet met mijn rechtvaardigheid, die uit de wet is, maar die door het geloof in Christus is,
namelijk de rechtvaardigheid uit God door middel van het geloof; opdat ik Hem mag kennen, en de kracht van Zijn opstanding en de gemeenschap met Zijn lijden, doordat ik aan Zijn dood gelijkvormig word, om hoe dan ook te komen tot de opstanding van de doden.” (Bijbel, boek Filippenzen, hfdst. 3 vers 7-11)
Het feit dat ik mijn verstand niet mag uitschakelen als het over geloof gaat, is één van de motieven waarom ik op onderzoek gegaan ben in het christelijk geloof. Wat is er toch aan de hand met deze man? Hij zegt dat zijn kennis van vroeger vuilnis
ALLES KAN (EN WORDT) BETER … - WEGWIJZER
23
is. In de Bijbeltekst staat er letterlijk: ‘drek, stront’. Hoe kun je nu zoiets verklaren, als je een voortreffelijke opleiding genoten hebt, als je een toekomst hebt om ‘u’ tegen te zeggen, als je zelfs als Jood terzelfdertijd Romein bent, waardoor je ook nog eens op het vlak van burgerschap alle voordelen geniet. Het gedeelte uit de Filippenzenbrief dat ik daarnet citeerde, doet het al vermoeden: Paulus spreekt van de opstanding van Christus. Laat me duidelijk zijn: een letterlijke opstanding. Hij heeft namelijk een ontmoeting gehad met Jezus Christus in levende lijve. Dit heeft zo’n impact op zijn leven gehad, dat hij een ommekeer meemaakte van 180°. In die tijd kiest hij hiermee voor een leven van lijden en vervolging. In zijn tweede brief aan de Korintiërs schrijft hij onomwonden: “Van de Joden heb ik vijfmaal de veertig min één zweepslagen ontvangen. Driemaal ben ik met de roede gegeseld, eenmaal ben ik gestenigd, driemaal heb ik schipbreuk geleden, een heel etmaal heb ik in volle zee doorgebracht. Op reis was ik vaak in gevaar door rivieren, in gevaar door rovers, in gevaar van de kant van volksgenoten, in gevaar van de kant van heidenen, in gevaar in de stad, in gevaar in de woestijn, in gevaar op zee, in gevaar onder valse broeders, in inspanning en moeite, vaak in nachten zonder slaap, in honger en dorst, vaak in vasten, in koude en naaktheid. Afgezien van wat van buitenaf komt, overvalt mij dagelijks de zorg voor alle gemeenten.”
dergelijke situaties zouden ons er moeten vanaf brengen om christen te worden, niet? Wat bezielt een mens om dergelijke keuzes te maken? Het lijkt er sterk op dat het leven als christen in die tijd een dagelijkse kwelling is. Om depressief van te worden, als je het mij vraagt. En wat er in bovenstaande tekst nog niet staat, is dat Paulus ook verschillende jaren slijt in de gevangenis. De laatste tijd kwam het Belgisch gevangeniswezen vaak in beeld door de verschillende stakingen van cipiers maar ook de opstanden van de gedetineerden. Sommige buitenstaanders beweren dat gedetineerden leven als in een hotel, maar ik kan je verzekeren dat dit helemaal niet het geval is. Als gevangenisaalmoezenier ben ik telkens heel blij om weer thuis te komen na een dag rondzwerving in de cellen. Alleen al het idee dat je van je vrijheid beroofd wordt, doet me telkens huiveren.
(Bijbel, boek 2 Korintiërs hfdst. 11 vers 24-28)
Of je bent gek, of je spreekt de waarheid als je je in zo’n positie wringt. Alleen al
24
Maar in de gevangenissen van weleer is het nog veel erger. Paulus bevindt zich soms in cellen waar er geen licht is, waar
WEGWIJZER - ALLES KAN (EN WORDT) BETER …
En Paulus zit daar maar te verkommeren in een grauwe gevangenis, schrijvend over verblijden... het door en door vochtig is, waar ratten zijn celgenoot zijn. In sommige situaties worden zijn voeten in het blok gezet en krijgt hij, zoals de grootste boeven, twee bewakers aan beide zijden. Kun je je dat voorstellen? Toch kreeg Paulus de kans om enkele brieven, zoals we die nu kennen, in die diepe kerkers te schrijven. Zo is bijvoorbeeld de brief aan de Kolossenzen in zo’n kerker ontstaan. Hij schrijft: “Houd sterk aan in het gebed, en wees daarin waakzaam met dankzegging. Bid meteen ook voor ons dat God voor ons de deur van het Woord opent, om van het geheimenis van Christus te spreken, om welke oorzaak ik ook gebonden ben, opdat ik dit geheimenis mag openbaren zoals ik erover moet spreken.”3 Paulus vraagt niet dat ze bidden voor zijn vrijlating, ondanks dat hij onschuldig vast zit. Nee, hij vraagt dat ze zouden bidden dat hij een open deur krijgt om te praten over zijn Heer Jezus Christus en de blijde boodschap. 3
Bijbel, boek Kolossenzen 4:2-4
En wanneer hij een gevangenisbrief schrijft aan de Filippenzen doet hij er nog een schep bovenop. “Verblijdt u in de Here te allen tijde! Wederom zal ik zeggen: Verblijdt u! Uw vriendelijkheid zij alle mensen bekend. De Here is nabij. Weest in geen ding bezorgd, maar laten bij alles uw wensen door gebed en smeking met dankzegging bekend worden bij God. En de vrede Gods, die alle verstand te boven gaat, zal uw harten en uw gedachten behoeden in Christus Jezus.” (Bijbel, boek Filippenzen hfdst. 4 vers 4-6)
‘Verblijdt u’. Heel de brief aan de Filippenzen is doorspekt van ‘blijdschap’. En de schrijver Paulus zit daar maar te verkommeren in een grauwe gevangenis. Weer heeft hij het over Christus die leeft en die zelfs zal terugkomen. O, hij is wel meer dan overtuigd dat er een opstanding uit de doden is. Vandaar dat ook het levensmoto van Paulus ‘Het leven is mij Christus en sterven gewin’ is. Doordat hij in contact is gekomen met de levende Christus, is Hij het doel geworden van zijn leven. En dat begrijp ik: meer dan 35 jaar geleden kreeg ik ook een ontmoeting met de levende Heer. Het heeft me nooit meer losgelaten. Meer nog, Hij heeft me nooit meer losgelaten. Ik kan er niet meer over zwijgen: Hij is de zin van mijn leven geworden. Hij is de enige, die de leegte waarmee ik al zo lang zat, kan vullen. En het is geen leven zonder zorgen, maar wel met een behouden aankomst. En zelfs een leven met echte blijdschap. Ik kon vroeger maar niet begrijpen dat je toch blij kunt zijn in miserie. Met Christus aan boord van je leven gaat dit.
ALLES KAN (EN WORDT) BETER … - WEGWIJZER
25
En net als Paulus durf ik zelfs zeggen dat het alleen maar beter wordt. Voor de meeste mensen is de dood een ware verschrikking, maar voor hen die hun vertrouwen hebben gelegd op Jezus Christus, zijn de vooruitzichten "splendid". Gewoon omdat ik hierdoor weet dat ik deel zal hebben aan die opstanding uit de doden. De dood is niet het einde, maar het begin van een leven zonder problemen, in diepe relatie met de Heer. “Indien nu van Christus gepredikt wordt, dat Hij uit de doden is opgewekt, hoe komen sommigen onder u ertoe te zeggen, dat er geen opstanding der doden
Voor de meeste mensen is de dood een ware verschrikking, maar voor zij die vertrouwen op Jezus Christus, zijn de vooruitzichten "splendid".
opgewekt worden, dan is Christus ook niet opgewekt; en indien Christus niet is opgewekt, dan is uw geloof zonder vrucht, dan zijt gij nog in uw zonden. Dan zijn ook zij, die in Christus ontslapen zijn, verloren. Indien wij alleen voor dit leven onze hoop op Christus gebouwd hebben, zijn wij de beklagenswaardigste van alle mensen… Indien ik te Efeze, naar de mens, met wilde dieren gevochten heb, wat baat het mij? Indien er geen doden worden opgewekt, laten wij eten en drinken, want morgen sterven wij. 4” Wees gerust, we zijn niet te beklagen en we hoeven ons niet zat te drinken, want ik ben net als Paulus op en top realistisch: het wordt alleen maar beter…
4 Bijbel, boek 1 Korintiërs hfdst. 15:12-19 – 15:32
is? Indien er geen opstanding der doden is, dan is ook Christus niet opgewekt. En indien Christus niet is opgewekt, dan is immers onze prediking zonder inhoud, en zonder inhoud is ook uw geloof. Dan blijken wij ook valse getuigen van God te zijn, want dan hebben wij tegen God in getuigd, dat Hij de Christus opgewekt heeft, die Hij toch niet heeft opgewekt, indien er geen doden opgewekt worden. Immers, indien er geen doden
26
WEGWIJZER - ALLES KAN (EN WORDT) BETER …
Het beste moet nog komen John Piper, Uit ‘Verlangen naar God’, blz. 250.
Met ‘laat ons eten en drinken’ bedoelt Paulus dat wij zonder hoop op een opstanding maar het beste kunnen verlangen naar gewone genoegens en buitengewoon lijden maar het beste kunnen vermijden. Dat is nu juist de manier van leven die Paulus als christen achter zich heeft gelaten. Als de doden dus niet worden opgewekt en als er geen hemel is, dan zou hij zichzelf niet zo hebben laten toetakelen. Dan zou hij het loon voor zijn tentenmakerswerk niet hebben geweigerd. Dan zou hij niet vijfmaal veertig min één zweepslagen hebben ondergaan. Dan zou hij het niet zover hebben laten komen dat hij driemaal met stokken werd geslagen. Dan zou hij zijn leven niet hebben gewaagd in woestijnen, rivieren, steden en zeeën, en in de handen van rovers en woedende menigtes. Dan zou hij slapeloze nachten, kou en naaktheid niet hebben geaccepteerd. Dan zou hij het niet zo lang met slappe en schijnheilige christenen hebben uitgehouden (Bijbel, boek 2 Korintiërs hfdst. 11 vers 23-29).
In plaats van dat alles zou hij een leven vol voorspoed en gemak hebben geleid, zoals dat past bij een Jood met Romeins burgerrecht. Wanneer Paulus zegt: ‘Laat ons eten en drinken, want morgen sterven wij’, dan bedoelt hij niet: ‘Laten we ons overgeven aan wellust.’ Hij bedoelt dat het leven dan normaal, eenvoudig, makkelijk, doorsnee en vol menselijke genoegens is, en dat we daarvan mogen genieten zonder ons te bekommeren om lastige vragen over hemel, hel, zonde, heiligheid of God – als er geen opstanding uit de dood is. … Paulus zag zijn leven met Christus niet als een garantie voor fysieke gerieven en genoegens in dit leven. Nee, Paulus’ relatie met Christus was een roeping om het lijden te verkiezen – een lijden dat het atheïsme volkomen van ‘zin’, ‘schoonheid’ en ‘heldhaftigheid’ berooft. Het was een lijden dat volkomen dwaas en beklagenswaardig zou zijn geweest, als er geen opstanding in de vreugdevolle nabijheid van Christus was.
ALLES KAN (EN WORDT) BETER … - WEGWIJZER 27
Zijn ene fout
wegwijzer
Hij
poetste zijn tanden tweemaal per dag met de allerbeste tandpasta. De dokter onderzocht hem tweemaal per jaar. Als het regende, droeg hij gummi laarzen. Hij sliep altijd met open ramen.
Hij
gebruikte elke dag verse groenten en rauwkost. Hij liet zijn amandelen knippen. Hij speelde golf, maar nooit langer dan ĂŠĂŠn uur achter elkaar. Hij kreeg elke nacht minstens acht uur slaap. Hij rookte nooit, dronk nooit en verloor nooit zijn goede humeur. Hij hield zich precies aan zijn leefregels. Hij deed zijn uiterste best om honderd te worden. Woensdag zal de begrafenis plaatsvinden. Hij is overleefd door 18 specialisten, 4 gezondheidsinstituten en talrijke handelaars in gezondheidsvoedsel en antiseptica.
Hij
leefde alsof deze wereld alles was, en vergat God.
Vriendelijk aangeboden door: