De bushido

De Bushido Onze weg is de weg van de krijger

De Bushido | Jelle Strybosch

Woord Vooraf Wanneer ik met andere krijgskunstenaars of vechtsporters praat, merk ik vaak een vorm van begrip op die ik buiten dit wereldje zelden ervaar. Mensen die ik amper ken, of voor de eerste keer ontmoet, bekijken wat rondom ons gebeurt op dezelfde manier. Ze vinden dezelfde dingen belangrijk en worden daardoor soms als wat eigenaardig bekeken. Het enige wat we gemeenschappelijk hebben, zijn de sporten die we beoefenen en de morele codes die daaraan verbonden zijn. En die vinden andere mensen, 'buitenstaanders', wel eens oubollig. Mijn eigen trainer grapte ooit dat ik: “Een oude geest in een jong lichaam had.”, waarmee ook hij wees op mijn hoogachting van deze ‘oude manieren’ en hoe eigenaardig dat is voor iemand die deel uitmaakt van de jeugd van tegenwoordig.

De jeugd van tegenwoordig is echter niet blind of doof. Wanneer ze op de juiste manier opgevoed wordt en men hen de juiste middelen aanreikt, verschilt ze in weinig van de jeugd van gisteren. Wanneer de jeugd hoort van de roem en glorie, de morele zuiverheid van het verleden, laat dat hen niet onberoerd. Het verleden is niet dood, de waarden van weleer zijn niet verloren en vergeten.

Om dit onder de aandacht van anderen te brengen, is deze bundel opgesteld. Het is een verklaring van wat we als krijgskunstenaar belangrijk vinden en waarom we dat belangrijk vinden. Het is een pleidooi voor onze waarden en normen, die in feite niet anders zijn dan de waarden en normen die onze hedendaagse maatschappij in het geheim belangrijk blijft vinden.

Ik ben enorm veel dank verschuldigd aan de mensen die mij bij het schrijven van deze bundel hebben bijgestaan. In de eerste plaats gaat mijn dank uit naar Jens Overlaet, met wie ik vaak urenlang heb gepraat over de filosofie en ethiek die met de krijgskunsten verbonden is. Maar ook de leden van de clubs waarin ik train, die tijdens de (apres-)training hun meningen en inzichten met mij deelden.

Ook de criticasters, die al onze waarden in twijfel trokken, moet ik bedanken omdat zij mij deden inzien dat er veel onduidelijkheid is die de wereld uitgeholpen moet worden.

Deze bundel is voor iedereen die de krijgskunsten een warm hart toedraagt en voor iedereen die open-minded genoeg is om ze een kans te geven.

Jelle Stabroek 28 Augustus 2013

3

Strybosch

4

Inhoudsopgave Inhoudsopgave Woord Vooraf ............................................................................................................................. 3 Inhoudsopgave ........................................................................................................................... 4 Inleiding ...................................................................................................................................... 5 Over Bushido en Samoerai ......................................................................................................... 6 De Bushido .............................................................................................................................. 6 De Samoerai............................................................................................................................ 6 Wortels van de Bushido .......................................................................................................... 7 Bushido ....................................................................................................................................... 9 Gi ............................................................................................................................................. 9 Yu .......................................................................................................................................... 10 Jin .......................................................................................................................................... 11 Rei ......................................................................................................................................... 12 Makoto ..................................................................................................................................... 13 Meiyo .................................................................................................................................... 14 Chuugi ................................................................................................................................... 15 Bushido vandaag ...................................................................................................................... 16

4

5

De Bushido

Inleiding Wie de website van zijn plaatselijke krijgskunstclubs bezoekt, of eens binnenstapt wanneer deze aan het trainen zijn, heeft het vast al gemerkt. Krijgskunsten zijn niet enkel een fysiek iets, maar worden geruggesteund door regels, waarden en normen. Ze besteden aandacht aan waarden als rechtschapenheid, moed en eer en dat doet vele mensen eens fronsen.

“Hoort al dat hoogdravende gedoe er écht bij?”, hoor je ze denken. “Kan ik niet gewoon trainen zonder daar aandacht aan te moeten besteden?” Vele mensen denken dat het morele aspect van krijgskunsten overbodige ballast is, bagage uit een ververvlogen verleden waarvan iedere betekenis al lang verloren is gegaan. Toch zijn er over de hele wereld clubs die er nog steeds veel aandacht aan besteden. Vooral dan aan de Bushido, een morele code die in Japan ontstond. Door het grote aantal Japanse krijgskunsten, groeide de Bushido uit tot de bekendste morele code en vele anderen zijn erop gebaseerd.

Maar wat houdt de Bushido net in?

Over welke waarden handelt deze morele code?

Wat betekenen ze en wat ben je er vandaag de dag mee?

Op die vragen wil deze bundel een antwoord bieden.

Het eerste hoofdstuk van deze bundel vormt een sprong naar het verleden. Het is een zoektocht naar de oorsprong van de Bushido die in de hedendaagse clubs nog steeds zo hoog in het vaandel wordt gehouden. “Wie heeft hem verzonnen?”, “Waar is hij ontstaan?” en “Hoe is hij ontstaan?” zijn de vragen waarop een antwoord wordt gezocht.

Vervolgens gaat deze bundel dieper in op wat de waarden die de Bushido voorschrijft net zijn. Een voor een worden ze besproken. Hun oorspronkelijke betekenis wordt nauwkeurig uit de doeken gedaan en wanneer dat nodig is, wordt ook de moderne benadering van de waarde in kwestie uitgebreid behandeld.

In het derde hoofdstuk wordt uitgelegd waarom krijgskunsten deze waarden blijven koesteren, waarom krijgskunstenaars over heel de wereld nog steeds proberen volgens deze morele code te leven. Het is een verklaring voor deze vreemde gewoonte, een verantwoording voor het vasthouden van iets dat volgens vele mensen dood en begraven is.

Deze bundel is bedoelt voor krijgskunstenaars die de morele achtergrond van hun sport beter willen begrijpen, maar ook voor de bezorgde ouders die fronsend toekijken wanneer lesgevers hun kinderen over deze waarden vertellen. Ik hoop van harte dat deze bundel héél wat vragen en onbegrip uit de wereld kan helpen. Hopelijk draagt deze bundel ook bij aan een opener klimaat waarin er vrij nagedacht en gediscussieerd kan worden over waarden en normen en het belang ervan.

5

De Bushido

Over Bushido en Samoerai De Bushido De Bushido is een morele code van 7 principes die de Japanse krijgersklasse – de Samoerai – diende te volgen in het dagelijkse leven en bij het uitvoeren van hun taken als krijgers.

Bushido betekent letterlijk ‘weg van de krijger’ was dus vooral voor de Samoerai bedoelt. De code groeide en evolueerde met deze krijgers mee vanaf het prille begin, maar de Bushido zoals we hem nu kennen ontstond aan het einde van de Heian-periode (einde 12e eeuw).

De Bushido is nooit een geschreven code geweest. Als code op zich bestond ze uit mondeling doorgegeven gezegden en anekdotes, die kinderen reeds in hun jonge jaren te horen kregen.

Op die manier werd de Bushido “in de harten van de Samoerai geschreven”.

De Samoerai Net zoals de Bushido vormden de Samoerai zoals wij ze nu kennen zich aan het einde van de Heianperiode. Deze periode was de laatste waarin de macht volledig bij de keizer lag. Vanaf 866 begint de Fujiwara-clan, een machtige adellijke familie, die macht echter naar zich toe te trekken. Zij werken decentralisatie in de hand en zorgen zo dat de grote clans meer macht krijgen.

Om deze macht te beschermen rekruteerden de grote clans krijgers uit de lagere adel. De krijgers werden ingezet als bewakers en lijfwachten. Omdat zij zich in dienst stelden van andere Clans of personen, werden zij Samoerai genoemd, wat zoveel wil zeggen als ‘hij die dient’. Ook met de term Bushi werd naar hen verwezen. Hun dienst leverde hen een bevoorrechte positie op en zo groeiden mannen die van vechten hun beroep hadden gemaakt uit tot een belangrijke klasse die ook aan het hof zijn intrede deed.

Door de jaren heen trok de Fujiwara-clan steeds meer macht naar zich toe. Zij heersten als regent en namen het feitelijke bestuur volledig over. Het komt zelfs zo ver dat de Fujiwaraclan de troonopvolger kiest, wat in 1156 tot een conflict leidt, de zogenaamde Hogenopstand. Wanneer keizer Toba overleidt, geraken zijn zonen Go-Shirakawa en Sutoku het niet eens over een troonopvolger. Het komt tot een burgeroorlog die door Go-Shirawaka gewonnen wordt. Zijn moeder was een vrouw van de Fujiwara-clan en hij werd dan ook door deze clan en haar getrouwen gesteund. De echte overwinnaars van deze burgeroorlog zijn echter de Samoerai die levend uit de strijd komen. Minamoto no Yoshitomo, de aanvoerder van Go-shirakawa’s troepen, werd het hoofd van de Minamoto-clan en verwerft grote politieke macht. Dit zorgde er echter voor dat de wrevel tussen de Taira-clan en de Minamoto-clan opnieuw aanwakkert.

In 1180 zette minister Taira no Kiyomori keizer Go-shirakawa af. Go-shirakawa’s zoon, Takakura, had samen met Kiyomori’s dochter een zoon, Antaku, die als nieuwe keizer werd aangesteld.

6

De Bushido De Taira-clan schaarde zich meteen achter de nieuwe keizer, die half Taira was. Dit zorgde er voor dat de Taira-clan opnieuw lijnrecht tegenover de Minamoto-clan kwam te staan. Zij bleven immers trouw aan de afgezette keizer, Go-Shirakawa. Vijf jaar lang vochten de clans een oorlog uit, tot de Minamoto-clan de Taira-clan in een zeeslag overwon. De Minamotoclan komt als overwinnaar uit de bus en Minamoto no Yoritomo, wordt de eerste Shogun van Japan.

Met de intrede van het Shogunaat begint in Japan een feodaal tijdperk en komt er enorm veel macht bij de krijgersklasse liggen. Deze krijgersklasse is echter enorm veranderd door de vele gewapende conflicten die het einde van de Heianperiode betekenden. Door de voortdurende strijd zijn enkel de sterkste, vaardigste en mannelijkste krijgers overgebleven en de Samoerai onderscheiden zich daardoor duidelijk van de gewone man. Er wordt naar de Samoerai opgekeken, hun rol op politiek vlak is toegenomen en de Samoerai die nog overblijven zijn door jaren van strijd in harde mannen veranderd. Op dit punt voelden de Samoerai dat zij nood hadden aan waarden en normen, aan leefregels, die zouden voorkomen dat zij de macht die hen gegeven werd zouden misbruiken. De Samoerai vreesden dat hun bevoorrechte positie hen zou veranderen in despotische barbaren en dat wilden zij boven alles vermijden. Zij hadden regels nodig die hen zouden helpen bij het dragen van hun verantwoordelijkheid en regels die hen in staat zouden stellen op een beschaafde manier met leden van rivaliserende clans om te gaan.

Wortels van de Bushido De Samoerai vormden hun morele code aan de hand van de regels die zij al kenden en vulden deze aan met nieuwe regels uit de grote religieuze en filosofische stromingen in Japan.

Een van de invloedrijkste stromingen was het uit China overgewaaide boeddhisme. De Samoerai vonden hier vertrouwen in het noodlot en leerden het onvermijdelijke aanvaarden. Dit maakte dat zij een onwankelbare kalmte konden bewaren in tijden van groot gevaar of onheil. Ook leerden zij hun eigen leven minachten; ze waren bereid dit ten alle tijden op te geven voor een groter goed. Met het boeddhisme had ook het zen zijn intrede gedaan in Japan. Het rinzai zen is een school die zich toelegt op het zien van de eigen ware aard, door het zoeken naar een toestand van meditatie waarbij de gedachten niet langer onder woorden kunnen worden gebracht. Deze school sprak veel Samoerai enorm aan en zij werden gedreven aanhangers van deze school. Hun gedreven beoefening van de zazen-meditatie en studie van koans maakte dat de ‘Kalme, onverstoorbare geest van de Samoerai’ zich kon vormen.

Ook Japans eigen religie, het shintoïsme, speelde een grote rol bij het ontwikkelen van de Bushido. Het shintoïsme is aan de ene kant een sterk ontwikkelde natuurgodsdienst en aan de andere kant een vorm van voorouderverering. Dit maakt dat het moeilijk is om in het shintoïsme onderscheid te maken tussen iets goddelijk en iets van mindere aard.

7

De Bushido Het shintoïsme heeft gezorgd dat de Samoerai hun land enorm liefhadden; zij beschouwden de delen van hun land immers als goden én tegelijk geloofden zij dat de geesten van hun voorouders door het land zelf waren opgenomen. Het land was letterlijk opgebouwd uit de vele verschijningsvormen van hun goden én tegelijk bestond het land uit de geesten van hun voorouders. Op deze manier was het voor de Samoerai ook niet moeilijk om te geloven dat de Keizer een afstammeling van de goden zelf was en zijn recht tot heersen was dan ook van hen afkomstig. Een andere belangrijke eigenschap van het shintoïsme is zijn nadruk op het ‘zelf’. In shintotempels nemen spiegels een centrale rol in. De spiegel staat voor het hart van de mensen, dat, wanneer mooi opgepoetst en zuiver, de weerspiegeling van een god toont.

De spiegel draagt dus een boodschap mee, vergelijkbaar met de les die het Orakel van Delphi de oude Grieken gaf: “Ken uzelf!”

Tot slot waren ook de lessen van Confucius en Mencius belangrijk voor de vorming van het Bushido. De ethische doctrines van beide filosofen vormden de drijfveer van de Samoerai, maar leerden hen tegelijkertijd nederigheid door de nadruk te leggen op de band tussen vorst en onderdaan, man en vrouw, vader en zoon, oudere broer en jongere broer en vriend en vriend. Ook sprak Confucius over ‘Kinderlijke Gehoorzaamheid’, wat samen met de voorouderverering van het shintoïsme een extra impuls tot nederigheid gaf.

8

De Bushido

Bushido Zoals eerder reeds gezegd, was de Bushido een morele code van 7 principes. Deze principes worden in dit hoofdstuk allemaal uiteen gezet.

Gi

Rechtschapenheid Gerechtigheid Gi is de waarde die we kunnen vertalen als rechtschapenheid en gerechtigheid. Het is echter niet de letterlijke betekenis van deze woorden, zoals wij ze gebruiken, die hier bedoeld wordt. Met rechtschapenheid en gerechtigheid bedoelen we in dit geval ‘dingen doen om de juiste reden’. Het betekent dat je handelt zoals je gevoel en je verstand zeggen dat je hoort te handelen. Wat de juiste reden is, is voor iedereen anders, maar wanneer het in het kader van de Bushido is, dan is het datgene wat in de lijn van deze en alle andere waarden van de Bushido ligt.

In zekere zin bedoelen we met Gi ook je plicht doen, want wat is je plicht anders dan het juiste doen?

Albert Einstein deed ooit een uitspraak die perfect bij Gi aansluit en de nadruk legt op de moeilijkheid van deze waarde: “Het juiste doen”, zo stelde hij, “is niet altijd het populaire doen. Het populaire doen is niet altijd het juiste doen. Het juiste doen is altijd het juiste doen. ”

9

De Bushido

Yu

Moed Dapperheid Yu betekent moed of dapperheid en is een waarde die mensen wereldwijd hoogachten.

Maar wat is moed, wat is dapperheid, wanneer het niet in het teken van rechtschapenheid staat? Wat ben je met moed wanneer je het niet aanwendt om het doen omwille van de juiste reden? Is iets moed wanneer het wordt aangewend om iets te doen dat in strijd is met het goede? Moed is de kracht op kunnen brengen om het goede te doen, ook als dat betekent dat je je angsten moet confronteren. Moed is de kracht op kunnen brengen om het goede te doen en de gevolgen ervan te dragen. Moed is niets wanneer het geen juiste reden heeft.

Moed is dus niet zomaar ‘niet bang zijn om iets te doen’, maar het is met een kalme, opmerkzame geest een angst onder ogen komen om te doen wat je goed lijkt.

Over moed zei Ralph Waldo Emerson eens: “Whatever you do, you need courage. Whatever course you decide upon, there is always someone to tell you that you are wrong. There are always difficulties arising that tempt you to believe your critics are right. To map out a course of action and follow it to an end requires some of the same courage that a soldier needs. Peace has its victories, but it takes brave men and women to win them.”

10

De Bushido

Jin

Welwillendheid Vriendelijkheid Medelijden Genade Jin omvat wat wij welwillendheid noemen, maar ook vriendelijkheid, medelijden en genade maken er deel van uit. Jin is het hebben van liefde voor andere mensen – in het bijzonder diegenen die het met minder moeten stellen of diegenen die door het leven hard geraakt zijn. Jin is spijt voelen voor het lijden van anderen en vreugde kennen om het geluk van anderen. Het is een waarde die mensen verbind en verbonden houdt en is dus in een zekere zin ook wat we Naastenliefde noemen.

Swami vivekanade deed ooit een uitspraak die Jin prima verklaart: “Do not stand on a high pedestal and take 5 cents in your hand and say, here, my poor man, but be grateful that the poor man is there, so by making a gift to him you are able to help yourself. It is not the receiver that is blessed, but it is the giver. Be thankful that you are allowed to exercise your power of benevolence and mercy in the world, and thus become pure and perfect.�

11

De Bushido

Rei

Beleefdheid Respect Rei betekent zoveel als beleefdheid en respect. Twee waarden die wij vandaag de dag vaak bekijken als een manier om conflicten te vermijden. Beleefdheid en respect zijn daar inderdaad de methodes bij uitstek voor, maar wanneer het vermijden van conflicten de enige drijfveer erachter is, stelt beleefdheid of respect weinig tot niets voor. Meer nog dan om conflicten te vermijden, dienen beleefdheid en respect als uitingen van Jin. Je beleefd of respectvol opstellen wordt tegenwoordig vaak gelijkgesteld aan je onderdanig opstellen en dat wordt bekeken als zwakte. We leven immers in een wereld waarin alles en iedereen vrijgevochten is en gelijkheid eist. We schuiven beleefdheid en respect daarom vaak opzij en trekken in plaats daarvan een mantel van arrogantie aan. We doen alles om op onze gelijkheid te hameren en dat op zo’n manier dat we anderen neerhalen. Om aan niemand onderdanig te zijn, duwen we andere onder ons en zo gaat de gelijkheid waar iedereen om schreeuwt verloren. Beleefdheid en respect maken echter dat we ons gelijk kunnen voelen. Wie beleefd en respectvol met anderen omgaat, maakt dat zij zich niet in een mindere rol geduwd voelen en laat zo hun eigenwaarde heel.

Sir Francis Bacon sloeg er ooit in bovenstaande in één zin samen te vatten: “If a man be gracious and courteous to strangers, it shows he is a citizen of the world, and that his heart is no island cut off from other lands, but a continent that joins to them.”

12

De Bushido

Makoto

Eerlijkheid Integriteit Makoto of eerlijkheid hangt nauw samen met het zonet besproken Rei. Wanneer beleefdheid niet eerlijk of gemeend is, is het immers niet meer dan een flauw toneel.

Eerlijkheid hangt ook samen met eer; het is eer dat ons tot eerlijkheid aanzet en het is eerlijkheid dat ons tot eer strekt.

Eerlijkheid maakt dat mensen elkaar vertrouwen en geeft gewicht aan iemands woorden en daden. Een belofte is enkel iets waard wanneer de persoon die de belofte maakt eerlijk is en zijn of haar belofte oprecht meent na te komen.

Hoewel eerlijkheid nauw met beleefdheid samenhangt, botsen deze twee waarden soms ook. Wanneer we iemand niet kunnen uitstaan, zullen we dat niet meteen toegeven, ook al is dat dan de waarheid. Tussen beleefdheid en eerlijkheid bestaat een fragiel evenwicht, waarbij Gi, het handelen om de juiste reden, de doorslag zal geven.

Over eerlijkheid en de samenhang met beleefdheid schreef Withney Otto ooit: “The best men tell you the truth because they think you can take it; the worst men either try to preserve you in some innocent state with their false protection, or are ‘brutally honest.’

When someone tells, lets you think for yourself, experience your own emotions, he is treating you as a true equal, a friend.”

13

De Bushido

Meiyo

Eer Meiyo is het Japanse woord voor eer. Het is een waarde die vaak als dood en oubollig wordt afgeschreven. Een waarde van vroeger, die in onze moderne, westerse beschaving geen plaats meer heeft. En toch zullen we vaak iemand terechtwijzen met opmerkingen als: “Ben je niet beschaamd?” Met dit soort opmerkingen spreken we iemand op zijn eer aan.

Eer is een moeilijk te omschrijven begrip. Het is een levendig bewustzijn dat rekening houdt met je zelfbeeld, je morele waarden en de erkenning die je krijgt van anderen. Je hebt echter niet enkel je eigen eer, maar ook die van je familie, je club of de eer van andere groepen waartoe je behoort. Je eer probeer je hoog te houden; dit doe je door steeds het beste te doen wat je kan, in overeenstemming met je eigen waarden.

Een mooie anekdote over eer vinden we in de 14-jaardurende oorlog tussen Takeda Shingen en Uesugi Kenshin. Beide waren Daimyo: Samoerai-heersers over grote domeinen en verschillende clans. Hun oorlog begon toen twee vazallen van Kenshin hem verzochten met hen tegen Shingen op te trekken. Het was een oorlog zonder al te grote veldslagen omdat zowel Shingen als Kenshin als listig te boek stonden en met sluwe tactieken de strijd probeerden te winnen. Beide hielden echter hun eer hoog in het vaandel en de twee respecteerden elkaar enorm. Nu was het zo dat Shingens land in een bergachtige regio lag en hij geen toegang had tot de zee. Daarom kocht hij zijn zout altijd bij de leden van de Tokaido-clan, die in de provincie Hojo aan de kust woonden. De Tokaido-clan wilde echter de gunst van Kenshin verdienen en besloten daarom geen zout meer te leveren aan Shingen.

Toen de Tokaido-clan dit nieuws aan Kenshin meedeelde, veroordeelde deze de daad van de Tokaido als laf en eerloos. Hij zond meteen handelaars met zout uit zijn eigen provincies naar Shingen, met een brief waarin hij schreef dat hij “zal vechten met zwaarden en niet met zout”. De strijd tussen beide partijen ging ondertussen gewoon verder, maar Shingen en zijn mensen hoefden zich nooit meer zorgen te maken over zout. Deze oorlog brengt nog een belangrijke anekdote mee. Toen Shingen uiteindelijk stierf en dit nieuws Kenshin bereikte, was deze laatste dagenlang ontroostbaar om het verlies van de man die hij “de beste onder vijanden” noemde.

14

De Bushido

Chuugi

Trouw Loyaliteit Chuugi of trouw is het vasthouden van een morele verbondenheid. In de Bushido bedoelt men dan vooral de verbondenheid aan iemands meester, maar men kan ook trouw zijn aan verplichtingen (een belofte), jezelf, je gelijken of je minderen, je club, etc.

Jerry Lewis zei over trouw ooit: “I have a loyalty that runs in my bloodstream, when I lock into someone or something, you can't get me away from it because I commit that thoroughly. That's in friendship, that's a deal, that's a commitment. Don't give me paper - I can get the same lawyer who drew it up to break it. But if you shake my hand, that's for life.�

15

De Bushido

Bushido vandaag De vraag die vele mensen zich stellen is of de Bushido en zijn waarden vandaag de dag nog enige betekenis hebben. Is er aan vasthouden niet een zuivere zucht van romantiek, een zucht van melancholie? Is het leefbaar om aan deze waarden vast te houden, in een maatschappij die volgens vele evolueert naar een waardenloze maatschappij waarin winst en eigenbelang alles is wat er toe doet? Is het realistisch om mensen deze waarden bij te brengen, wanneer diegene die ze zullen oppikken altijd een minderheid zullen zijn? Waarom houden mensen aan deze waarden vast, waarom geven ze ze door?

Wie het vorige hoofdstuk aandachtig heeft gelezen, heeft misschien al een idee over het antwoord op al deze vragen. Krijgskunstenaars over de hele wereld houden zich aan de Bushido, omdat hun verstand en hun gevoel hen zegt dat dat het juiste is om te doen. Voor ons mag die motivatie misschien volstaan, voor mensen die niet vertrouwd zijn met de Bushido is dat ongetwijfeld niet genoeg.

Zoals net al aangehaald, evolueert onze samenleving naar een waardenloze maatschappij.

Dit uit zich in het vaker voorkomen van zinloos geweld, het welig tieren van je-m’enfoutisme en jongeren die stuurloos naar zichzelf op zoek zijn zonder te weten wat ze net zoeken (of hopen te vinden). De Bushido zou in het bestrijden hiervan een rol kunnen spelen. Een morele code die de mensen leiding biedt, maakt dat zij niet langer stuurloos zijn en dat zij hun daden ergens aan kunnen spiegelen.

Dit is niet enkel speculatie, maar wordt gesteund door wetenschappelijk onderzoek. Uit een bevraging bij 2000 ouders1, bleek in 2004 dat zij tien universele doelen hebben bij het opvoeden van hun kinderen. Deze tien opvoedingsdoelen zijn (in dalende volgorde van belang volgens de ouders): -

verantwoordelijkheidsgevoel hebben; rekening houden met anderen; goede manieren hebben; verdraagzaam zijn; behulpzaam zijn; respect hebben voor ouderen; zelfstandig oordelen; willen weten waarom dingen gebeuren; ouders, voogden en leerkrachten gehoorzamen; goede schoolresultaten hebben; ijverig en ambitieus zijn; slim zijn.

1

Herweijer, L. ea.(2004) Ouders over opvoeding en onderwijs. Den Haag, Sociaal en Cultureel Planbureau. ISBN 90-377-0158-2

16

De Bushido Wie goed oplet, zal zien dat verschillende van deze opvoedingsdoelen in de lijn liggen van de waarden die men in de Bushido hoog houdt. Rekening houden met anderen en goede manieren hebben, kunnen we onder de noemer Rei plaatsen. Verantwoordelijkheidsgevoel hebben, zelfstandig oordelen en ijverig en ambitieus zijn leunen dicht aan bij Gi. Respect hebben voor ouderen, ouders, voogden en leerkrachten gehoorzamen en goede schoolresultaten hebben kunnen we beschouwen als vormen van trouw aan een persoon of verplichting en dat is Chuugi. Het hebben van goede schoolresultaten kan ook als het hoog houden van eer bekeken worden en dan valt het onder Meiyo. Dit toont voor ons aan dat de waarden die de Bushido hoog in het vaandel voert levende waarden zijn die we levend mogen houden.

Alsof dat nog niet genoeg is, zijn er studies die concluderen dat het beoefenen van een krijgskunst of vechtsport waarbij aandacht wordt besteed aan morele codes (zoals de Bushido) of waarden en normen mensen ook écht helpt. Een grootschalige studie2, die liep van 1990 tot 2010, en werd uitgevoerd door het Centrum voor Sociaalwetenschappelijk Sportonderzoek en de Koninklijke Nederlandse Krachtsport en Fitnessfederatie concludeert dat vechtsporters iets beter scoren dan andere sporters of niet sporters wanneer wordt gekeken naar: -

zelfbeeld; regels en afspraken aanvaarden en naleven; respect opbrengen voor ouders en instructeurs; agressie- en conflictbeheersing; betrokkenheid bij vandalisme of andere vormen van antisociale criminaliteit; (zelf)discipline, druggebruik (alcohol, verdovende middelen en oppeppende middelen).

Zeer opvallend is dat uit deze studie blijkt dat slechts 4% van de ondervraagde krijgskunstenaars en vechtsporters wel eens vocht op straat, waar dit bij andere sporters 11% was en bij niet sporters zelfs 14%.

Een andere studie3, uitgevoerd in 2001 door de Vrije Universiteit van Brussel, kwam tot gelijkaardige conclusies en spreekt zich zelfs uit voor een uitgebreider aanbod van krijgskunsten in de schoolsport.

Wie deze conclusies bekijkt zal begrijpen dat het héél moeilijk is om het nut van de Bushido in de hedendaagse krijgskunstclubs nog te bagatelliseren. De Bushido is een morele code die ook vandaag de dag nog werkt, die een positieve invloed heeft op jong en oud en op die manier bijdraagt aan de vorming van aangename en zelfzekere personen.

2

Ellings, A. ea. (2010) Beloften van vechtsport. Nieuwegein, Arko Sports Media.

Theeboom, M. ea. (2001) Values and norms in sport : a research program in the Netherlands and Flanders (Belgium., 3

17