7 minute read
Dossier: obesitas
from JessaLinea nr.41
dr. Amine Karimi
DOSSIER OBESITAS
Advertisement
“Een obesitasbehandeling is een pak op maat”
Het Obesitascentrum telt jaar na jaar meer patiënten. Logisch. Ook het aantal obesitaspatiënten blijft stijgen. Jessa kiest al verschillende jaren voor een multidisciplinaire aanpak. Na een grondige intake komt het specialistenteam met een plan op maat. Vaak conservatief, soms operatief. Endocrinoloog dr. Nikolaos Mortzos en bariatrisch chirurg dr. Amine Karimi geven tekst en uitleg over het nut van een grondige check-up, de soorten behandelingen en het belang van de opvolging – in samenwerking met de huisarts. Uiteraard komt ook de stijgende vraag naar het off-label gebruik van Ozempic (semaglutide) aan bod.
dr. Nikolaos Mortzos
Zodra een patiënt zich aanmeldt in het Obesitascentrum – op eigen initiatief of met een verwijsbrief van de huisarts of een andere specialist – volgt er een intakegesprek met onze coördinatoren. “In het team zitten diëtisten, psychologen, kinesisten, endocrinologen, gastro-enterologen en abdominale chirurgen. Elk patiëntendossier is anders en dat betekent ook dat elke obesitasbehandeling uniek is”, legt Amine Karimi uit.
“Ik vergelijk het zelf heel vaak met een pak op maat. Weet ook dat de behoefte en vraag van de patiënt sterk kunnen verschillen. Om te achterhalen welke aanpak het best werkt, zijn er heel wat vooronderzoeken. Een bloedonderzoek en bezoek aan de endocrinoloog zijn standaard, maar vaak verwijzen we ook door naar een longarts, een cardioloog of raden we een gastroscopie aan. Een obesitasbehandeling is al lang geen onemanshow meer. Door samen te werken met andere specialisten behalen we alleen maar betere resultaten. Dat geeft ontzettend veel voldoening als je weet dat overgewicht een van de belangrijkste voorspellers op een slechte gezondheid is. Nu en op latere leeftijd. We hebben het hier ook niet over een cosmetisch probleem. Obesitas is een chronische aandoening en heeft heel wat repercussies op de gezondheid van onze patiënten. Er is ook veel stigmatisering rond overgewicht. De wetenschap laat ons echter zien dat er heel wat achterliggende factoren kunnen zijn.”
Hormonale verklaringen
Daarom is bijvoorbeeld dat bloedonderzoek ontzettend belangrijk. “Soms is er een hormonale verklaring voor de gewichtstoename”, gaat Nikolaos Mortzos verder. “Voeding speelt bij obesitas uiteraard een belangrijke factor maar je stofwisseling en hoeveelheid beweging zijn eveneens cruciaal. Merken we dat er insulineresistentie is of een probleem met de bijnieren? Dan is de eerste stap om daar wat aan te doen, vaak in samenwerking met de huisarts. De rol van de endocrinoloog is dus dubbel: in eerste instantie is er de screening en indien nodig ook de medicamenteuze behandeling inclusief opvolging.”
BMI als graadmeter
Het gros van de patiënten in het Obesitascentrum wordt conservatief behandeld (zie ook kader). “De Body Mass Index is nooit de doorslaggevende factor, wel een graadmeter. Als bariatrisch chirurg kan ik het meest betekenen voor patiënten met een BMI van 35 of hoger. Je moet immers al een BMI van 35 of meer hebben in combinatie met bv. suikerziekte, slaapapneu of hypertensie of een eerdere operatie tegen overgewicht om in aanmerking te komen voor een operatieve ingreep. Zonder extra aandoeningen is een BMI van 40 een leidraad. Voor mensen zonder comorbiditeiten zijn er andere oplossingen zoals een maagballon of medicamenteuze behandeling”, gaat Amine Karimi verder. “Een gastric bypass en sleeve gastrectomie voeren we het vaakst uit. Uiteraard zijn er ook andere behandelplannen voor wie bijvoorbeeld met extreem overgewicht kampt of in het verleden al een bariatrische operatie onderging."
In nauw overleg
“De rol van de huisarts is bij een obesitasbehandeling ontzettend belangrijk. Hij of zij kent de patiënt het best. We voorzien daarom adequate informatieverstrekking en checken of de neuzen in dezelfde richting staan. Ook na de gemaakte keuze van de behandeling blijft het contact met de huisarts cruciaal. De moeilijkheid zit 'm immers vaak in het behoud van het gewicht," gaat Nikolaos Mortzos verder. “Wat de medicamenteuze behandelingen betreft: ook daar zijn verschillende mogelijkheden. GLP-1 analogen zijn het populairst. Ze zijn eigenlijk op de markt gebracht voor diabetespatiënten en bevatten hormonen die in onze darmen aangemaakt worden. Het effect is driedubbel: GLP-1- analogen (bv. Ozempic of Rybelsus) remmen de eetlust, zorgen voor een tragere maaglediging en beperken de calorieopname."
Ozempic is geen wondermiddel
Huisartsen zien de vraag naar checken of de neuzen in dezelfde Ozempic vandaag fors groeien. Ook al is de uitgave in België voor gewichtsreductie niet vrijgegeven.
“Er zijn patiënten die erg mooie resultaten behalen met Ozempic maar het is zeker geen wondermiddel. En ook geen snoepje. Heel wat mensen ervaren nausea, diarree, buikkrampen of reflux bij het off-labelgebruik. In zeldzame gevallen komen ook ontstekingen van de pancreas voor”, legt Nikolaos Mortzos uit. “Ik wil maar beklemtonen dat zo’n behandeling niet zonder risico’s is én dat een goede opvolging extreem belangrijk blijft. Bovendien is het een must om een medicamenteuze behandeling te combineren met een gezonde levensstijl. Semaglutide kan in dat geval zorgen voor een gewichtsreductie van zo’n 5 tot 10 %, in bepaalde gevallen zelfs tot 15 %. Weet wel dat er een gevaarlijk tendens is waarin dit geneesmiddel misbruikt wordt. Huisartsen krijgen alsmaar vaker de vraag om Ozempic voor te schrijven. Sterker nog, ze worden onder druk gezet. 'Want de buurman gebruikt het ook!' Als endocrinoloog heb ik er helemaal geen problemen mee dat een huisarts een Ozempic-behandeling opstart, maar niet omdat een patiënt vijf kilogram wil vermageren. Dit is een geneesmiddel dat je enkel voorschrijft voor mensen met een BMI van meer dan 30 of meer dan 25 in combinatie met belangrijke cardiovasculaire problemen zoals hypertensie of hypercholesterolemie.”
Amine Karimi knikt. “Het is een uitstekend wapen in de strijd tegen overgewicht, maar als je het niet accuraat gebruikt, krijg je alleen maar meer schade. Het zou jammer zijn dat het geneesmiddel aan banden gelegd wordt door onzorgvuldig gebruik. Ik kan huisartsen dus alleen maar aansporen om goede afspraken te maken met hun patiënten en elk individu correct te begeleiden, eventueel zelfs samen met een diëtist of psycholoog. Enkel dan kun je met semaglutide je levensstijl resetten en mooie resultaten behalen.”
Het belang van opvolging
Bij elke obesitasbehandeling is een goede nazorg cruciaal. Bij een medicamenteuze behandeling zijn er bijwerkingen mogelijk terwijl bij bariatrische heelkunde bepaalde aanpassingen nodig zijn op het vlak van levensstijl. “Bij een gastric bypass of sleeve gastrectomie is er een heel strikt traject. We zien de patiënt het eerste jaar heel vaak terug. In totaliteit duurt de opvolging zelfs vijf jaar”, verduidelijkt Amine Karimi. “Bij een medicamenteuze behandeling is het traject iets minder afgelijnd”, vult Nikolaos Mortzos aan. “We kijken naar de nood van de patiënt. Er zijn vaste consultaties op drie en zes maanden, en in de tussentijd verwijzen we graag door naar de huisarts. Weet ook dat het met een conservatief traject minimaal een jaar duurt om je levensstijl te veranderen. Pas dan is het écht zinvol!”
Meer info: www.jessazh.be/web/obesitascentrum
Juiste omkadering
“Iedereen is uiteraard welkom in het Obesitascentrum, maar vermageren kan ook volledig via de eerste lijn. Als je als huisarts je patiënt goed uitvraagt en zo achterhaalt of er bijvoorbeeld eetstoornissen zijn of een psychologische reden voor het overgewicht is, kun je met een goede omkadering en begeleiding erg belangrijke stappen zetten”, zegt Amine Karimi.
“In de ideale wereld ontstaat er binnenkort een individueel zorgtraject obesitas met officiële terugbetalingen én wettelijke verplichtingen”, stelt Nikolaos Mortzos voor.
Kinderobesitas
Speciaal voor kinderen en jongeren met overgewicht is er het programma ‘Obesitas bij kinderen’. Op de kinderafdeling van Jessa werkt een multidisciplinair team met o.a. een kinderarts, diëtiste, kinderpsychologe en kinesiste om deze problematiek aan te pakken.
Meer info:www.jessazh.be/web/obesitas-kinderen
DE POPULAIRE OBESITASBEHANDELINGEN
Operatieve behandelingen
- Sleeve gastrectomie: de grote buitenbocht van de maag wordt verwijderd (-60 % van het overgewicht).
- Gastric bypass: ter hoogte van de overgang van de slokdarm naar de maag wordt een kleine voormaag gecreëerd die wordt verbonden met de dunne darm. Ook worden de verteringssappen omgeleid (-60 tot -70 % van het overgewicht).
Conservatieve behandelingen
- Duurzaam gewichtsverlies op basis van aangepaste voeding en beweegadvies (kracht en uithouding) onder begeleiding van een diëtist, psycholoog en kinesitherapeut. Al dan niet in combinatie met: een medicamenteuze behandeling onder begeleiding van een endocrinoloog; de plaatsing van een maagballon (BIB).
