De patiënt als zorgpartner

Op 16 februari keurde de Vlaamse regering het Regionaal Zorgstrategisch Plan van ziekenhuisnetwerk Andreaz goed. Een belangrijke mijlpaal in de samenwerking tussen de vier Limburgse partnerziekenhuizen met het oog op de toekomstige organisatie van de verschillende zorgdisciplines in onze regio.

Enige tijd later gaf de overheid ook groen licht voor het Jessa Zorgstrategisch Plan. Dat is geënt op de overkoepelende aanpak en een cruciale stap voor de goedkeuring van het bouwdossier rond ons zorgpark.

Globaal streven beide plannen naar professionele, vriendelijke en kwaliteitsvolle zorg. Dat vertaalt zich concreet in een holistische visie waarin de patiënt behandeld wordt als volwaardige partner. Een belangrijke actor in zijn eigen zorgtraject. Een zorgplanner in se, die – met de hulp van een naaste, vertrouwenspersoon en/of vertegenwoordiger –meebeslist over zijn of haar verzorgingsproces. De federale overheid legde hiervoor de krijtlijnen vast in een nieuwe versie van de wet patiëntenrechten. Alles draait in het wetsvoorstel om patient empowerment met het levensdoel en de draagkracht van de patiënt als uitgangspunten. Er is ook heel veel aandacht voor heldere communicatie en correcte informatieverstrekking. Ook de recente kwaliteitswet spreekt over individuele zorg ‘op maat’, rekening houdend met de globale fysische, psychische en sociale context van de patiënt.

Kortom: vanuit het principe van gelijkwaardigheid gaat de almaar mondigere patiënt in interactie met de zorgverstrekkers. Die krijgen daardoor een nog meer uitdagende en belangrijke rapporteringstaak binnen een zorgvuldig bijgehouden medisch dossier …

DOSSIER Zorg van morgen

Nog meer data, nog meer teamwork

Wat zijn de uitdagingen en mogelijkheden in de zorg van morgen? Huisarts dr. Jente Blokken en cardioloog dr. Jan Stassen delen hun ervaringen en inzichten over preventie, teamwork, digital health en de uitwisseling van medische data.

Dr. Jan Stassen is cardioloog sinds 2020. In september 2022 voegde hij zich bij het team van het Hartcentrum Hasselt. Hij spitst zich toe op acuut en chronisch hartfalen, cardiale beeldvorming, kleplijden en echocardiografische begeleiding van structurele interventies.

Teamwork

Zorg wordt voortdurend complexer. Dat is onder meer een gevolg van de toenemende veroudering en diverse vormen van co- en multimorbiditeit. Artsen benaderen de patiënt almaar vaker op een holistische wijze. De multidisciplinaire aanpak groeit dan ook exponentieel.

Jan Stassen: “Nog meer dan vandaag zal de patiënt morgen behandeld worden vanuit een team medische en paramedische specialisten. De huisartsen spelen hierin een belangrijke rol. Zij kennen hun patiënten het beste. Ze zijn doorgaans het meest op de hoogte van hun leefgewoonten, sociale achtergrond of specifieke problemen. Dit kan uiterst belangrijke informatie opleveren bij de planning en keuze van een cardiale interventie. Ook de rol van de verpleegkundigen is vandaag cruciaal. Vaak zijn zij net gespecialiseerd in een bepaald medisch domein. Ze zijn –net zoals kinesitherapeuten, psychologen en diëtisten – volwaardige overlegpartners in het medische team. De tijd dat de arts instructies gaf en de verpleegkundige alleen maar uitvoerde, ligt wat mij betreft ver achter ons.”

Jente Blokken: “Klopt. In onze groepspraktijk werkt ook een verpleegkundige. Ze is een gigantische ondersteuning. Bijvoorbeeld voor een bloedafname, een ecg of het toedienen van een vaccin. Het stroomlijnt handelingen die onder preventie vallen en het laat mij als huisarts toe om nog meer met het essentiële probleem van de patiënt bezig te zijn. Het inschattingsvermogen en het toepassen van de eerste zorgen leiden ertoe dat we patiënten met een dringend medisch probleem sneller kunnen helpen. Ik ben ervan overtuigd dat elke huisartsenpraktijk in de toekomst niet zonder een verpleegkundige kan. PXL is één van de hogescholen die al een postgraduaat ‘Praktijkverpleegkundige in de huisartsenpraktijk’ aanbiedt.”

Data En Expertise Delen

Een belangrijke rol bij de samenwerking in de medische wereld is de uitwisseling van informatie. Artsen hebben hiervoor, zowel in het ziekenhuis als in een privépraktijk, diverse platformen ter beschikking. Denk maar aan Sumehr, het GMD en nexuzhealth.

patiënt, zodat de huisarts bijvoorbeeld kan checken of een voorschrift effectief is afgehaald. De huisarts kan vandaag niet zien welke voorschriften openstaan of gemaakt werden door een andere arts. De patiënt vraagt hier wel dagelijks naar.”

“De artsenlijnen laten een directe en snelle communicatie met de specialist toe. Ik verwacht dat ook de digitalisering van de verwijsbrieven ervoor kan zorgen dat er geen waardevolle informatie over de klinische en sociale context verloren gaat. We merken vandaag dat de enveloppe niet altijd bij de juiste zorgverlener terechtkomt.”

Jan Stassen: “Ja, de symposia zijn een grote troef. De cardiologen organiseren er jaarlijks ook een. We geven dan een update van de ontwikkelingen in ons vakgebied. Ook de plaatselijke LOK’s (lokale kwaliteitsgroep, n.v.d.r.) bieden de mogelijkheid om informatie met de huisartsen te delen en om elkaar te ontmoeten. In een ideale wereld hebben we dagelijks contact met elkaar. Maar dat kan, vooral door die altijd overvolle agenda’s, jammer genoeg niet. Dankzij onze artsenlijn zijn we wel altijd beschikbaar om dringende adviezen te geven.”

Preventie

Jente Blokken: “Deze platformen werken op zich wel goed, maar je vindt zelden of nooit alle medische info over één patiënt op één enkel platform. Dat zou een belangrijke meerwaarde zijn. Zo is nexuzhealth een stap in de goede richting, maar (nog) niet alle ziekenhuizen zijn hierop aangesloten. Bovendien zijn de apothekers outsiders op het merendeel van de medische platformen. Toch zou een platform aan kracht winnen als het de gegevens van en voor de apothekers integreert. Denk maar aan een overzicht van voorschriften van de

“Ik heb ook positieve ervaringen bij de doorstroming van informatie in potentieel dringende gevallen. Een van mijn patiënten kon bijvoorbeeld na mijn consultatie meteen bij een Jessa-cardioloog terecht, zonder via spoed te passeren. Dat is bijzonder waardevol. En soms zelfs levensreddend.”

“Ik ben ook een fan van de Jessasymposia. Zo blijf ik op de hoogte van nieuwe ontwikkelingen of trends in de geneeskunde. Het is bovendien een ideale plek om het professionele netwerk te onderhouden.”

Voorkomen is beter dan genezen: het aloude gezegde heeft nog niet aan kracht ingeboet. Maar de patiënt zelf speelt hierin een essentiële rol.

Jan

Jente Blokken: “Preventie is een cruciaal luik in de zorg van morgen.

De grootste uitdaging hierbij is het bijsturen van de levensstijl van de mensen. Dan denk ik bijvoorbeeld aan eet- en drinkgewoonten, beweging en slaaphygiëne. Die hebben allemaal een grote invloed op de gezondheid. Te veel alcohol weegt op een gezonde slaap, veel frisdrank en weinig beweging kan leiden tot overgewicht, enzovoort. Het is volgens mij de taak van de huisarts om de patiënt hierover te informeren – uiteraard toegespitst op de persoonlijke situatie. Bij dit alles ben ik van één ding overtuigd: we moeten af van het idee dat de gezondheid van de patiënt in de handen van de arts ligt. Gezond leven ligt in de handen van de patiënt zelf. Wij, artsen en paramedici, kunnen hem of haar hierbij adviseren en ondersteunen.”

Jan Stassen: “Een goed geïnformeerde patiënt is inderdaad een belangrijke stap in de goede richting bij preventie. Dit is zowel de taak van de huisarts als van de specialist. Het belang van onderlinge samenwerking op dit vlak mag niet onderschat worden. Tegelijk is preventie een maatschappelijk probleem. Waar sta je als arts als je bij het advies ‘gebruik minder suikers’ moet vaststellen dat in scholen of openbare ruimtes de automaten uitpuilen met frisdrank?”

Nieuwe Technologie

Big data, netwerken, en andere nieuwe digitale technologieën ondersteunen meer en meer de medische wereld. Onder meer in de cardiologie vind je hiervan mooie voorbeelden terug.

Jan Stassen: “Neem een hoogrisicopatiënt met een pacemaker. Hij of zij kwam vroeger pakweg elke zes maanden op consultatie bij de cardioloog om het toestel te laten ‘uitlezen’. Niet bepaald een manier om – indien nodig – snel in te grijpen. Nu stuurt de pacemaker zijn digitale gegevens continu en draadloos door. Als we een verontrustende afwijking ontvangen, vragen we de patiënt om snel langs te komen. Vandaag monitoren diverse wearables, smartwatches en andere digitale devices ook andere parameters, zoals hartritme, bloeddruk en glycemische waarden. We moeten deze vormen van digital health omarmen. Ze verbeteren de kwaliteit van de zorg aanzienlijk. Het is wel belangrijk hierbij te vermelden dat digital health het werk van zowel de specialist als de huisarts kan vergemakkelijken, maar nooit mag of kan vervangen.”

Jente Blokken: “Het is leuk om te zien wanneer mensen zelf het initiatief nemen om wearables aan te schaffen die hen helpen gezonder te leven. Zoals een stappenteller. Het blijft wel belangrijk dat we hen voldoende informeren wanneer zij deze gebruiken bij hun eigen medische klachten, zoals hartslagen zuurstofmeting.”

“Sinds de pandemie zijn we ook almaar meer vertrouwd geraakt met de communicatie via Zoom of Teams. Die technologie zouden we nog vaker kunnen toepassen in het multidisciplinair overleg. Als huisarts zou ik hier regelmatig aan willen deelnemen. Jammer genoeg laat de agenda een tijdrovende verplaatsing naar het ziekenhuis meestal niet toe. Een videoraadpleging zou dan een oplossing kunnen bieden. Diverse vergaderruimtes in het ziekenhuis zijn hier intussen technisch voor uitgerust.”

Tip

’De gezondheids- en zorgberoepen van de toekomst’ is een recente visietekst van Metaforum (KU Leuven). Dit document gaat uitgebreid in op de vele facetten en uitdagingen in de gezondheidszorg van morgen.

Download het document als pdf via www.kuleuven.be/ metaforum.

D/2023/14.403/3 –

ISBN 9789082807035 (Oorspronkelijke tekst in het Engels)

Schokkaert E., Aerts J.-M., Callens S., Eggermont J., Foulon V., Moons Ph., Noens I., Rademakers F., Van Assche D., Vandenhoeck A., Vander Sloten J., Van Hootegem G., Van Huffel S., Verbakel J., Vlasselaers D. (2023). ‘De gezondheids- en zorgberoepen van de toekomst’. Metaforum visietekst 20, 1-124. Leuven: Werkgroep

Metaforum