Plani Strategjik per Turizmin e qendrueshem by Jetmir Troshani

PLANI STRATEGJIK PËR TURIZMIN E QËNDRUESHËM NË QARKUN E SHKODRËS “Drejt Qëndrueshmërisë së Turizmit” Dokumenti përfundimtar - Qershor 2011

UNDP ART GOLD 2 Albania www.artgold.undp.org.al TEULEDA www.teuleda.org.al

www.shkodraregionstrategicplanning.eu

Ky dokument u hartua në kuadrin e Programit të PNUD-it ART GOLD 2 Shqipëri www.artgold.undp.org.al me mbështetjen financiare të: PNUD-it në Shqipëri Kooperacionit Italian për Zhvillim - Ministria e Punëve të Jashtme UNOPS - Zyra e Kombeve të Bashkuara për Shërbime të Projekteve me kontributin e: www.inextstudio.org Z. Andrea Nobili - Ekspert i lartë në Planifikimin Strategjik Znj. Federica Di Pietrantonio - Eksperte në Planifikimin Strategjik Znj. Jonila Prifti dhe znj. Maria Grazia Zagaria - stafi i iNExTstudio (Itali) në bashkëpunim të ngushtë me: Stafi i Këshillit të Qarkut Shkodër – i koordinuar nga Znj. Merita Kazazi, Drejtoreshë e Departamentit të Programimit dhe Zhvillimit në Qarkun e Shkodrës TEULEDA – Agjencia e Zhvillimit Ekonomik Lokal Shkodër PNUD ART GOLD 2 - Z. Luigi Cafiero, Këshilltar i Parë Teknik; Z. Estevan Ikonomi, Drejtues Kombëtar i Programit; Znj. Matilda Duri, Specialiste Komunikimi ; Z. Spartak Sokoli, Koordinator Lokal për Qarkun e Shkodrës. në koordinim me: ILS LEDA - Lidhje dhe Shërbime Ndërkombëtare për Agjencitë e Zhvillimit Ekonomik Lokal IDEASS - Inovacioni për Zhvillimin dhe Bashkëpunimin Jug-Jug Programi Universitas - Iniciativa KIP (Njohuri, Inovacione dhe Politika për Zhvillimin Njerëzor) Falenderime Do të ishte e pamundur të përmendeshin të gjithë personat që kanë dhënë kontributin e tyre të çmuar për përgatitjen e këtij dokumenti. Falenderime të veçanta shkojnë për institucionet dhe aktorët në vijim, ndihmesa e çmuar e të cilëve mundësoi realizimin e këtij dokumenti strategjik. Qeveria e Shqipërisë: Ministria e Brendshme, Ministria e Bujqësisë, Ushqimit dhe Mbrojtjes së Konsumatorit, Ministria e Ekonomisë, Tregtisë dhe Energjitikës, Ministria e Arsimit dhe Shkencës, Ministria e Turizmit, Kulturës, Rinisë dhe Sporteve Ministria e Punëve të Jashtme të Italisë– Komiteti Shkencor Inter-Agjenci për Bashkëpunimin e Zhvillimit Njerëzor dhe Ambasadën Italiane në Shqipëri Kooperacioni Italian - DGCS PNUD Shqipëri ART GOLD 2 stafi i projektit UNOPS, UNEP, ILO ILS LEDA Programi Universitas IDEASS Fondi Shqiptar i Zhvillimit Këshilli i Qarkut Shkodër Prefektura e Shkodrës Dhoma e tregtisë Bashkitë dhe Komunat e Qarkut Shkodër Universiteti i Shkodrës - Departmenti i Gjeografisë dhe Fakulteti i Ekonomisë TEULEDA Falenderime i shkojnë gjithashtu aktorëve të shumtë territorialë në nivel kombëtar, rajonal dhe lokal që morën pjesë aktivisht në proçesin e planifikimit strategjik, për bashkëpunimin dhe angazhimin e tyre. Shkodër, Qershor 2011

PLANI STRATEGJIK PËR TURIZMIN E QËNDRUESHËM NË QARKUN E SHKODRËS “Drejt Qëndrueshmërisë së Turizmit”

Dokumenti përfundimtar (Qershor 2011)

Përmbajtja

PËRMBLEDHJE EKZEKUTIVE

HYRJE NË PLANIN STRATEGJIK PËR TURIZMIN E QËNDRUESHËM NË QARKUN E SHKODRËS

Pse një Plan Strategjik për Turizmin e Qëndrueshëm në Qarkun e Shkodrës? Historiku dhe objektivat e Planit Strategjik për Turizmin e Qëndrueshëm Si ta lexojmë këtë dokument Metodologjia e proÇesit të Planifikimit Strategjik Hapat dhe periudha kohore e proÇesit të Planifikimit Strategjik Pjesëmarrja - Baza e proÇesit të Planifikimit Strategjik KAPITULLI 1. STRUKTURA E ANALIZËS 1.1. 1.2. 1.3. 1.4. 1.5. 1.6. 1.7. 1.8. 1.9. 1.10. 1.11. 1.12. 1.13.

Hyrje në Strukturën e Analizës Ndarja e analizës - Aktiviteti prezantues Struktura territoriale Ngjarjet kryesore historike Të dhëna statistikore për territorin Infrastruktura për lëvizshmërinë Aspekte mjedisore Peizazhi dhe trashëgimia kulturore Zinxhirët e vlerave Programimi territorial Analiza S.W.O.T. e Qarkut të Shkodrës Qëllimi i përgjithshëm i zhvillimit të turizmit dhe fjalët kyçe të Planit Strategjik Skenarët për Zhvillimin Rajonal

KAPITULLI 2. KUADRI STRATEGJIK 2.1. 2.2. 2.3. 2.4. 2.5. 2.6.

Hyrje metodologjike Pjesëmarrja në përcaktimin e strategjisë - Debatet publike Vizioni për zhvillimin e turizmit Udhëzuesit Strategjikë dhe Veprimet Sinergjitë ndërmjet Udhëzuesve Strategjikë Koherenca e brendshme e Planit Strategjik Konsistenca e Strategjisë së Turizmit me politikat kombëtare të zhvillimit

KAPITULLI 3. PLANI I VEPRIMIT 3.1. 3.2. 3.3. 3.4. 3.5.

Hyrje metodologjike Hartimi i projekteve pjesëmarrëse - Fokus Grupet 8 Paketat e Projekteve për zhvillimin e turizmit rajonal Sinergjitë ndërmjet Paketave të Projekteve Konkluzione - Shënime mbi zbatimin e Planit Strategjik

SHTOJCA A. B. C. D. E.

Bibliografi dhe Referenca Diagrami i proÇesit të planifikimit strategjik Paketat e Projekteve dhe projekt - propozimet Studimi i programeve në progres në Qarkun e Shkodrës Harta e trashëgimisë kulturore dhe peizazhore në Qarkun e Shkodrës

5 7 9 10 12 14 21 21 23 24 25 26 30 33 36 45 50 67 69 71 80 80 81 84 86 95 99 101 101 102 105 130 132

Lista e Shkurtesave

ADF/FSHZH AGA2 ART ACLI CERAI CPC/KPQ CTA/KKT DGCS EU/BE FG GPP/PKB GTM GTZ/GIZ IDEASS ILO ILS LEDA INSTAT ISD KIP KZHR LEDA MADA MASH MBUMK MDG/OZHM METE MITIK MMPAU MPÇSSHB MPPT MTKRS OJQ PKZH PP PST SDC SNV SWOT UNDP/PNUD UNEP UNESCO UNOPS US UTL VIS VKM WB/BB

Fondi Shqiptar i Zhvillimit ART GOLD 2 Shqipëri Artikulimi i Rrjeteve për Bashkëpunim Tematik dhe Territorial për Zhvillimin Njerëzor Shoqata Kristiane Punëtorët Italianë Qendra e Studimeve Rurale dhe Bujqësisë Ndërkombëtare Këshilli i Partneritetit të Qarkut Kryekëshilltari teknik Drejtoria e Përgjithshme e Kooperacionit Italian për Zhvillim Bashkimi Europian Fokus Grup Produktiviteti Kryesor Bruto Grupi Teknik Mbështetës Kooperacioni Ndërkombëtar Gjerman Inovacioni për Zhvillimin dhe Bashkëpunimin Jug-Jug Organizata Ndërkombëtare e Punës Lidhje dhe Shërbime Ndërkombëtare për Agjencitë e Zhvillimit Ekonomik Lokal Instituti i Statistikës Mbështetje e Integruar për Decentralizimin Njohuri, Inovacione dhe Politika për Zhvillimin Njerëzor Koncepti i Zhvillimit Rajonal Agjencia e Zhvillimit Ekonomik Lokal Agjencia e Zhvillimit të Zonave Malore Ministria e Arsimit dhe e Shkencës Ministria e Bujqësise, Ushqimit dhe Mbrojtjes së Konsumatorit Objektivat e Zhvillimit të Mijëvjeçarit Ministria e Ekonomise,Tregëtisë dhe Energjitikës Ministri për Inovacionin dhe Teknologjinë e Informacionit e të Komunikimit Ministria e Mjedisit, Pyjeve dhe Administrimit të Ujrave Ministria e Punës, Çështjeve Sociale dhe Shanseve të Barabarta Ministria e Punëve Publike dhe Transportit Ministria e Turizmit, Kultures, Rinise dhe Sporteve Organizatë joqeveritare Projektet e Bashkëpunimit për Zhvillim Paketë projekti Plani Strategjik për Turizmin e Qëndrueshëm Agjencia Zvicerane për Zhvillim dhe Bashkëpunim Organizata Holandeze për Zhvillim Pikat e forta, Pikat e dobëta, Mundësitë dhe Kërcënimet Programi i Kombeve të Bashkuara për Zhvillim Programi i Kombeve të Bashkuara për Mjedisin Organizata e Kombeve të Bashkuara për Arsimin, Shkencën dhe Kulturën Zyra e Kombeve të Bashkuara për Shërbime të Projekteve Udhëzues Strategjik Njësia Teknike Lokale Vullnetarizmi Ndërkombëtar për Zhvillim Vendim i Këshillit te Ministrave Banka Botërore

QARKU I SHKODRËS 2020: ZONA E TURIZMIT TË QËNDRUESHËM

Përmbledhje ekzekutive

Programi i Kombeve të Bashkuara për Zhvillim (PNUD) është rrjeti global për zhvillim i OKBsë, që advokon për ndryshim dhe i lidh vendet me njohurinë, ekspertizën dhe burimet, për t'i ndihmuar njerëzit të ndërtojnë një jetë më të mirë. Aktualisht, PNUD-i vepron në 166 vende, duke i ndihmuar ato në formulimin e zgjidhjeve të tyre për sfidat globale dhe kombëtare të zhvillimit. Qëllimi kryesor i PNUD-it është të ndihmojë vendet në zhvillim që të ndërtojnë kapacitetin e tyre kombëtar, për të arritur një zhvillim të qëndrueshëm njerëzor; pra, të përmirësojë jetët e njerëzve mbi një bazë të qëndrueshme. Në veçanti, PNUD-i në Shqipëri mbështet aspiratat e vendit drejt integrimit në Bashkimin Europian dhe kontribuon në përpjekjet kombëtare për të arritur Objektivat e Zhvillimit të Mijëvjeçarit (OZHM-të) në lidhje me reduktimin e varfërisë, barazinë gjinore, qëndrueshmërinë mjedisore dhe me qeverisjen e mirë. Programi i PNUD-it ART GOLD 2 Shqipëri është pjesë e nismës Art (Artikulimi i rrjeteve për bashkëpunim tematik dhe territorial për zhvillimin njerëzor) të PNUD-it, e cila nxit bashkëpunimin kombëtar për qeverisjen dhe projektet e zhvillimit lokal. Programi financohet nga qeveria italiane (Kooperacioni Italian) dhe mbështet qeverinë shqiptare për të arritur OZHM-të dhe për të përmbushur kërkesat e hyrjes në BE, përmes nxitjes së partneritetit me këshillat rajonalë, në përputhje me Strategjinë Kombëtare Shqiptare për Decentralizimin dhe Qeverisjen Vendore. Programi punon për të krijuar lidhje dhe për të zbatuar partneritetin ndërmjet komuniteteve lokale dhe rajonale shqiptare dhe atyre europiane, institucioneve lokale, Agjencive të Zhvillimit Ekonomik Lokal (LEDA) dhe aktorëve të tjerë që veprojnë në vend (mes të tjerëve, ILS LEDA, Programi Universitas dhe IDEASS). Qarku i Shkodrës është një nga zonat e synuara nga ART GOLD 2. Njësia e qeverisë rajonale kishte nevojë për mbështetje për hartimin e një politike rajonale të zhvillimit të turizmit, që t'i trajtonte çështjet kritike territoriale në mënyrë të koordinuar, ndërkohë që ruante

vazhdimësinë me konceptin ekzistues të Zhvillimit Rajonal dhe me planet, programet, projektet dhe politikat e tjera sektoriale në zhvillim e sipër në këtë zonë. Për më tepër, programi i PNUD-it ART GOLD 2 Shqipëri synon nxitjen dhe mbështetjen e pjesëmarrjes demokratike të aktorëve lokalë, kombëtarë dhe ndërkombëtarë në proçesin e vendimmarrjes, në lidhje me politikat e zhvillimit të turizmit në Qarkun e Shkodrës dhe përpiqet t'i sigurojë qeverisë rajonale kapacitetet e nevojshme për të tërhequr dhe për të menaxhuar në mënyrë të pavarur fondet ndërkombëtare për zhvillim. Për të përmbushur këto nevoja, ART GOLD 2 nisi një Plan Strategjik për Turizmin (PST) si një program afatgjatë për qeverisjen territoriale dhe zhvillimin e qëndrueshëm të turizmit, duke përshtatur metodën e pjesëmarrjes. Qëllimi i PST-së është të angazhojë komunitetin lokal për të krijuar vizionin e tij për të ardhmen dhe për të gjetur mënyrën më të mirë për ta zbatuar atë, duke lidhur aspektet kulturore, mjedisore, sociale dhe ekonomike të territorit. Misioni i PST-së është të nxisë një zhvillim të ekuilibruar dhe endogjen të turizmit të zonës dhe të rrisë vlerën e qarkut si destinacion turistik, duke forcuar identitetin e tij unik kulturor, social, mjedisor e ekonomik dhe burimet e tij njerëzore. Duke vepruar kështu, qeverisja vendore dhe komuniteti mund të bëhen më të ndërgjegjshëm për rolet që mund të luajnë në proçesin e zhvillimit dhe më të sigurt në aftësitë e tyre për të bashkëpunuar në proçeset e zhvillimit. Në kuadër të ART GOLD 2, planifikimi strategjik përfaqëson një proçes demokratik novator, të nevojshëm për ta udhëhequr Shqipërinë drejt integrimit në BE, dhe një instrument të dobishëm për të kryer decentralizimin administrativ në zhvillim e sipër në vend. Në një vend të karakterizuar nga një traditë e paktë në praktikat me pjesëmarrje, planifikimi strategjik në Qarkun e Shkodrës për zhvillimin e turizmit shërben si proçes demokratik dhe nga poshtëlart, i nevojshëm për të forcuar bashkëpunimin dhe besimin reciprok ndërmjet institucioneve, aktorëve lokalë dhe të huaj.

Planifikimi Strategjik në Qarkun e Shkodrës - Drejt qëndrueshmërisë së turizmit

QARKU I SHKODRËS 2020: ZONA E TURIZMIT TË QËNDRUESHËM

Për më tepër, PST-ja e Qarkut të Shkodrës përfaqëson një platformë të koordinuar ndërmjet donatorëve, organizatave ndërkombëtare, politikave kombëtare, rajonale dhe lokale. Për këtë arsye, donatorët mund të caktojnë fonde për projektet që pasqyrojnë më mirë nevojat e komunitetit dhe të bëhen pjesë e një zhvillimi të qëndrueshëm konkret. Në mënyrë që të koordinojë, të parandalojë mbivendosjen, të zhvillojë sinergji dhe të optimizojë rezultatet, proçesi i planifikimit strategjik të turizmit në Qarkun e Shkodrës nisi me inventarin e politikave territoriale në nivel kombëtar, rajonal dhe lokal. Në të njëjtën kohë, u krye një analizë territoriale, duke ofruar një përmbledhje të përgjithshme të situatës aktuale rajonale territoriale për sa i përket infrastrukturës, mjedisit, trashëgimisë kulturore, ekonomisë, aspekteve sociale etj. Për këtë qëllim, analiza nisi nga informacioni i siguruar prej dokumenteve të planifikimit dhe të programimit, të publikuara së fundmi, dhe e integroi këtë informacion me rezultatet e anketimeve territoriale dhe të takimeve me pjesëmarrje. Nuk ishte e nevojshme që të kryheshin kërkime të reja, sepse proçesi i planifikimit strategjik nuk nisi nga zero; përkundrazi, ai ruajti vazhdimësinë me politikat që veprojnë tashmë në këtë territor. Analiza territoriale lejoi identifikimin e pikave reale të forta dhe të dobëta të qarkut, të përmbledhura në një analizë S.W.O.T. Më pas u identifikuan fjalët kyçe dhe skenarët e mundshëm për zhvillimin e turizmit rajonal. Fjalët kyçe përmblodhën çështjet dhe nevojat që dolën gjatë takimeve, të cilat aktorët territorialë i konsideruan vendimtare për zhvillimin rajonal. Skenarët përfaqësonin konfigurime të mundshme të së ardhmes së qarkut si destinacion turistik dhe u bazuan në kushtet aktuale, prirjet e përcaktuara nga politikat që veprojnë aktualisht në të gjitha nivelet dhe në variablat e mundshëm, që Plani Strategjik mund të prezantojë për të nxitur zhvillimin e qëndrueshëm dhe endogjen. Analiza territoriale i dha rrugë përcaktimit të një s t r a t e g j i e t ë p ë r b a s h k ë t a f a t s h k u r t ë r, afatmesme dhe afatgjatë për zhvillimin e turizmit rajonal, që konsistonte në: • Një Vizion - Sugjerimi i rolit të mundshëm që mund të luajë Qarku i Shkodrës në tregun botëror të turizmit, në koherencë me rezultatet e analizës dhe me rezultatet e proçesit pjesëmarrës. • Tre Udhëzues Strategjikë - Drejtimet e

integruara dhe sinergjike që duhen ndjekur, për të përmbushur Vizionin, duke trajtuar aspektet kryesore kritike të ofertës turistike rajonale. • Njëzet e katër veprime - “Mjetet” për të mbushur hendekun ndërmjet situatës aktuale dhe zhvillimit të turizmit në të ardhmen. Ato janë të ndërlidhura fort dhe ndihmojnë për të arritur disa qëllime njëkohësisht. Ato realizohen nëpërmjet zbatimit të projekteve. Kjo Strategji për Turizmin, e diskutuar dhe e miratuar nga aktorët territorialë, përpiqet të përcjellë dëshirat dhe nevojat e komunitetit rajonal, siç janë shprehur në mënyrë të drejtpërdrejtë ose tërthorazi gjatë takimeve dhe aktiviteteve me pjesëmarrje dhe së fundi t'i përshtatë ato në situatën aktuale të territorit, me programet në zhvillim e sipër dhe me politikat e qëllimet kombëtare, veçanërisht në lidhje me sektorin e turizmit dhe atë agroushqimor. Hapi tjetër i proçesit të planifikimit strategjik ishte Plani i Veprimit, i cili është një sistem i integruar projektesh, të cilat duhet të zbatohen në mënyrë që të arrihen objektivat e PST-së. Projektet u propozuan kryesisht nga aktorët lokalë dhe u krijuan në një kuadër racional dhe të orientuar nga vizioni. Aktorët territorialë të përfshirë në proçesin pjesëmarrës propozuan rreth 100 projekt-ide për zbatimin e Strategjisë së përbashkët për zhvillimin e turizmit të qëndrueshëm rajonal, duke përfaqësuar kështu përmbushjen e kërkesave territoriale. Gjithashtu, u sugjeruan edhe ide të tjera nga ekspertë të PST-së, në bazë të rezultateve të debateve dhe të takimeve të mbajtura me institucione të nivelit kombëtar. Një grup tjetër i projekt-ideve erdhi nga analizat e kryera nga njëri prej ekspertëve të ILS LEDA-s për zinxhirët rajonalë të vlerave. Për të dhënë një perspektivë më të gjerë për këto propozime dhe ide, ekspertët e PST-së prezantuan "Paketa e Projekteve" ose "kontejnerë", ku projektet që trajtonin të njëjtat tema dhe/ose të njëjtat pjesë të territoreve rajonale u grupuan rreth një teme të vetme dhe u integruan, duke zhvilluar kështu sinergji dhe ndërveprime. Në këtë mënyrë, projektet mund të kontribuojnë në mënyrë më të efektshme në arritjen e Vizionit dhe ripërcaktimin e rolit të qarkut në tregjet e turizmit kombëtar dhe ndërkombëtar. Metodologjia e planifikimit strategjik e miratuar në Qarkun e Shkodrës përdor qasjen nga "poshtë-lart". Kjo do të thotë se çdo hap i proçesit të Planifikimit Strategjik u karakterizua nga pjesëmarrja e të gjitha grupeve lokale të interesit (institucione, sipërmarrës, shoqata etj.) të përfshira në përcaktimin e PST-së.

Planifikimi Strategjik në Qarkun e Shkodrës - Drejt qëndrueshmërisë së turizmit

QARKU I SHKODRËS 2020: ZONA E TURIZMIT TË QËNDRUESHËM

Hapat e pjesëmarrjes patën një nivel në rritje ndërveprimi, ku u kërkua vazhdimisht përfshirja dhe bashkëpunimi i grupeve të interesit dhe i shoqërisë civile, duke zhvilluar takime ballë për ballë me aktorë të rëndësishëm (më shumë se 100 takime u mbajtën në kuadrin e proçesit të planifikimit strategjik), si dhe duke organizuar aktivitete të konsultimit publik: • Një aktivitet prezantues për të filluar publikisht nismën e planifikimit strategjik • Debate publike për të ndarë me të gjithë aktorët territorialë një draft të Vizionit dhe të Strategjisë për zhvillimin e turizmit rajonal • Një takim të Fokus Grupeve për identifikimin e përbashkët të projekteve të integruara për të arritur objektivat e Planit Strategjik. Pjesëmarrja në aktivitet ishte e gjerë dhe të gjithë aktorët treguan interes dhe gatishmëri për t'u angazhuar aktivisht në përgatitjen e PST-së. Gjatë këtij proçesi u forcua bashkëpunimi ndërmjet aktorëve rajonalë dhe lokalë dhe ndërmjet ART GOLD 2 e partnerëve. Pas përpunimit të duhur dhe organizimit të aktiviteteve, rezultatet e proçesit pjesëmarrës u morën të gjitha parasysh dhe u përfshinë në PST. Rrjedhimisht, e gjithë përmbajtja e PST-së mund të konsiderohet si e përbashkët dhe për të cilën është rënë dakord nga i gjithë komuniteti rajonal. Proçesi pjesëmarrës në Qarkun e Shkodrës u mbështet nga materiale të ndryshme informacioni dhe komunikimi, që kishin si qëllim që t'i informonin aktorët territorialë për çështjet e Planifikimit Strategjik, t'i përfshinin ata në proçes dhe të nxisnin diskutimet gjatë aktiviteteve të konsultimit publik. Këto materiale u krijuan duke patur parasysh traditën e paktë të popullsisë rajonale për të qenë pjesë e praktikave pjesëmarrëse. Një nga mjetet më të rëndësishme të krijuara për PST-në e Qarkut të Shkodrës është faqja e internetit (www.shkodraregionstrategicplanning.eu), ku mund të gjendet i gjithë informacioni i nevojshëm për Planifikimin Strategjik për Qarkun e Shkodrës. Proçesi i përshkruar deri tani çoi në gjetjet, konkluzionet dhe rekomandimet e mëposhtme: • Analizat e kryera për informacionin e mbledhur dhe aktivitetet pjesëmarrëse të zhvilluara treguan se Qarku i Shkodrës ka një shumëllojshmëri atraksionesh të mundshme turistike (trashëgimia kulturore, burimet natyrore dhe peizazhet, traditat dhe ushqimi), të paintegruara dhe të pavlerësuara ende sa ç'duhet. Kjo shumëllojshmëri mund të lejojë zhvillimin e një produkti turistik të larmishëm,

duke tërhequr rrjedha turistike gjatë gjithë vitit dhe duke përhapur kështu rritjen socialekonomike në të gjithë territorin e qarkut. • Duke pasur parasysh situatën aktuale dhe prirjet e përvijuara nga politikat aktuale kombëtare dhe rajonale, Qarku i Shkodrës ka përpara katër Skenarë të mundshëm për zhvillimin e turizmit: ‣ Skenari 1) Turizmi kulturor - Bazuar në anketimet e kryera nga ekspertët e PST-së dhe të ILS LEDA-s, Qarku i Shkodrës është i pasur me atraksione kulturore, si materiale ashtu edhe jomateriale. Për më tepër, qarku konsiderohet si zona më e pasur e Shqipërisë me aktivitete artizanale. ‣ Skenari 2) Turizmi rural - Elemente të ndryshme e bëjnë shumë të arsyeshëm zhvillimin e turizmit rural në qark. Ndërmjet tyre janë vlera e madhe e peizazhit të zonave rurale rajonale, roli i rëndësishëm i bujqësisë në ekonominë rajonale dhe ekzistenca e një shumëllojshmërie produktesh agroushqimore, artizanale dhe prodhimesh artistike tradicionale. Turistët mund të bëhen gjithashtu një mjet për promovimin ndërkombëtar të produkteve tipike lokale, duke rritur në këtë mënyrë prodhimin, tregtimin dhe proçeset e kualifikimit. ‣ Skenari 3) Turizmi natyror - Qarku i Shkodrës ka një potencial të madh si një destinacion turistik natyror. Territori është shumë i pasur me atraksione mjedisore dhe përmban një shumëllojshmëri ekosistemesh në një hapësirë relativisht të vogël. Përveç kësaj, mund të krijohen atraksione të qëndrueshme artificiale. ‣ Skenari 4) Turizmi i diellit, detit dhe i rërës Në raport me shtrirjen e tij, Qarku i Shkodrës ka një sipërfaqe të vogël bregdetare. Turizmi i lidhur me plazhin në Velipojë ka krijuar tashmë probleme mjedisore, për shkak të sistemeve të furnizimit të pamjaftueshëm me ujë dhe menaxhimit të mbeturinave e ujërave të zeza, si dhe të urbanizimit në vendbanimet bregdetare që ka dalë jashtë kontrollit: zhvillimi i këtij Skenari duhet të kontrollohet me kujdes. Për të arritur një zhvillim më të larmishëm të turizmit, për t'i bërë flukset turistike më pak sezonale dhe që të shtrihen në të gjithë territorin e qarkut, pra duke shmangur paqëndrueshmëritë territoriale, këto Skenarë duhet të kryhen njëkohësisht, në mënyrë të integruar dhe plotësuese, duke e bërë qëndrueshmërinë fillin qendror për zhvillimin e turizmit rajonal.

Planifikimi Strategjik në Qarkun e Shkodrës - Drejt qëndrueshmërisë së turizmit

QARKU I SHKODRËS 2020: ZONA E TURIZMIT TË QËNDRUESHËM

• Vizioni i zgjedhur për zhvillimin e qëndrueshëm të turizmit rajonal është "Qarku i Shkodrës 2020: Zonë me Turizëm të Qëndrueshëm". Në mënyrë që të bëhet destinacion kryesor turistik në rajonin e Ballkanit dhe të jetë konkurrues në tregjet kombëtare dhe ndërkombëtare të turizmit, Qarku i Shkodrës duhet të bëhet një "sistem i integruar i turizmit territorial", ku territoret dhe sektorët e ndryshëm janë të ndërlidhur në një ofertë turistike të integruar. Zhvillimi i kulturës, aventurës, sporteve dhe i ekoturizmit mund ta dallojë produktin e turizmit të Qarkut të Shkodrës nga ai i vendeve fqinje dhe turizmi i qëndrueshëm mund të përfaqësojë mundësinë për të nxitur zhvillimin social-ekonomik dhe për të rritur cilësinë e jetës. Megjithatë, zhvillimi i efektshëm i turizmit në qark nuk mund të arrihet pa zbatimin e koordinuar të ndërhyrjeve urgjente të infrastrukturës, të tilla si: zhvillimi i grumbullimit të mbetjeve dhe i sistemeve të trajtimit të tyre; përmirësimi i menaxhimit të ciklit të ujit; mbrojtja e territorit nga rreziku hidrogjeologjik; përmirësimi i rrjeteve të transportit; shpërndarja e rrjeteve të TIK-ut etj. • Në mënyrë që të arrihet ky Vizion, u identifikuan tre Udhëzues Strategjikë: 1. Kualifikimi dhe diversifikimi i ofertës turistike 2. Përmirësimi i cilësisë në zonat turistike 3. Zhvillimi i prodhimeve tipike rurale dhe i artizanatit • Këta Udhëzues Strategjikë do të arrihen nëpërmjet zbatimit të 84 projekteve dhe projekt-ideve të përbashkëta, që përmbahen në 8 "Paketat e projekteve" tematike: 1. Pritja e turistëve dhe marketingu 2. Itineraret turistike të trashëgimisë 3. Eksplorimi i Alpeve Shqiptare 4. Itinerari turistik i liqeneve dhe i ligatinave 5. Markat për produktet tipike cilësore ushqimore 6. Artet dhe zejet tipike 7. Rrjeti i qendrave të ndihmës së shpejtë 8. Qytetet dhe fshatrat e pastra e mikpritëse • Hapi tjetër që do të ndërmerret për zbatimin e PST-së do të jetë forcimi i marrëdhënieve të Paketave të Projekteve me vendndodhje të veçanta territoriale dhe zhvillimi i sinergjive të tyre të përbashkëta. Rezultati i këtij proçesi do të jetë një grup projektesh komplekse të integruara, ose Projekte të Bashkëpunimit për Zhvillim (CDP), të fokusuara në zona të veçanta gjeografike nënrajonale homogjene. CDP-të do të fillojnë nga projekt-propozimet e përfshira në Paketat e Projekteve, por njëkohësisht do të shkojnë më tej, duke

integruar një numër projektesh të vogla (marrë edhe nga Paketa të ndryshme të Projekteve) në një të vetëm. Shembuj të Projekteve prioritare të mundshme të Bashkëpunimit për Zhvillim janë: ‣ Turne ekskursionesh në Alpet Shqiptare Krijimi i rrugëve të sigurta për ekskursione natyrore në zonat e Thethit dhe të Vermoshit, të integruara me qendrat e ndihmës së shpejtë, strukturat e akomodimit dhe vende për të shijuar dhe për të blerë produkte të markave tipike ushqimore (të sigurta, me cilësi të lartë dhe të çertifikuara) dhe objekte artizanale. ‣ Turneu i liqeneve - Krijimi i një itinerari turistik natyror e sportiv, që të përfshijë liqenin e Shkodrës, të Vaut të Dejës dhe të Komanit, duke përfshirë shërbimet e transportit, kuzhinën tipike (të përgatitur me produkte ushqimore tipike të sigurta, me cilësi të lartë, të markës dhe të çertifikuara), strehimin dhe qendrat e ndihmës së shpejtë. ‣ Turneu i kështjellave - Krijimi i një itinerari kulturor, që të përfshijë Kalanë e Shkodrës, të Drishtit, të Sardës, të Ballezës dhe të Babicës, të integruar me strukturat e akomodimit, vendet për të shijuar dhe për të blerë produkte tipike ushqimore të markës (të sigurta, me cilësi të lartë dhe të çertifikuara), dhe "rrugë artizanati" për të ekspozuar dhe shitur objekte artizanale. ‣ Marketingu i ofertës turistike rajonale - Krijimi i një Agjencie të Turizmit Rajonal, e cila do të merret me vendosjen në hartë të burimeve turistike rajonale, krijimin e një "marke gjithëpërfshirëse" territoriale, krijimin dhe menaxhimin e një faqeje interneti të turizmit rajonal, krijimin e një rrjeti guidash të trajnuara dhe të agjentëve lokalë për asistencë turistike etj. ‣ Sistemi rajonal i menaxhimit të mbetjeve organizimi i një sistemi të menaxhimit të mbetjeve të ngurta në nivel rajonal, bazuar kryesisht në grumbullimin dhe riciklimin e veçantë, të shoqëruar nga fushata ndërgjegjësuese për administrimin e mbetjeve. Projektet e bashkëpunimit për zhvillim do të burojnë drejtpërsëdrejti nga rezultatet e proçesit të Planifikimit Strategjik dhe do të funksionojnë si "shprehja e prekshme" e Strategjisë së përbashkët të Turizmit në territorin rajonal. Nëpërmjet tyre, Veprimet e PST-së rajonale do të zbatohen gradualisht, gjithmonë duke pasur parasysh "tablonë e madhe", të paraqitur nga Vizioni i përgjithshëm dhe Strategjia e Turizmit.

Planifikimi Strategjik në Qarkun e Shkodrës - Drejt qëndrueshmërisë së turizmit

QARKU I SHKODRËS 2020: ZONA E TURIZMIT TË QËNDRUESHËM

HYRJE

NË PLANIN STRATEGJIK PËR TURIZMIN E QËNDRUESHËM NË QARKUN E SHKODRËS

Liqeni i Shkodrës

Pse një Plan Strategjik për Turizmin e Qëndrueshëm në Qarkun e Shkodrës? Me mbështetjen e Bashkëpunimit Teknik Gjerman (GTZ) gjatë viteve të fundit, Qarku i Shkodrës ka përpunuar një Koncept të Zhvillimit Rajonal, i cili shërben si dokumenti kryesor strategjik për qarkun për periudhën 2010-2016. Dokumenti, i miratuar nga Këshilli i Qarkut Shkodër në shtator 2010, rendit turizmin dhe agrobiznesin ndër pesë prioritetet kryesore për zhvillimin rajonal, së bashku me arsimin, trajnimin dhe ngritjen e kapaciteteve, infrastrukturën dhe shërbimet, bashkëpunimin ndërrajonal dhe bashkëpunimin me partnerë të tjerë dhe mbrojtjen nga përmbytjet.

Për më tepër, Qarku i Shkodrës është përzgjedhur nga qeveria shqiptare si zonë prioritare për zhvillimin e turizmit. Arsyeja e kësaj përzgjedhjeje vjen nga vlera e jashtëzakonshme natyrore e territorit dhe nga urgjenca e masave për të mbështetur komunitetet e pafavorizuara lokale, të anashkaluara nga proçesi i zhvillimit që e karakterizon vendin në vitet e fundit. Zonat malore të qarkut (të ashtuquajturat Alpet Shqiptare), përveçse strehojnë Parkun Kombëtar të Thethit, janë pjesë e një projekti të madh për të krijuar një Park ndërkufitar të Paqes me Malin e Zi dhe Kosovën: Parku i Paqes në Ballkan.

Planifikimi Strategjik në Qarkun e Shkodrës - Drejt qëndrueshmërisë së turizmit

QARKU I SHKODRËS 2020: ZONA E TURIZMIT TË QËNDRUESHËM

Në këtë kontekst, partnerët rajonalë të programit të PNUD-it ART GOLD 2 Shqipëri sugjeruan zhvillimin e një PST-je tematike, për të zbatuar masa që do të udhëheqin zhvillimin e turizmit dhe të agrobiznesit në të ardhmen, si dhe për të garantuar zhvillim të qëndrueshëm në këto fusha. PST-ja duhet të funksionojë edhe si mjet koordinimi për donatorët ndërkombëtarë në territorin rajonal, duke e bërë kështu veprimin e tyre më të efektshëm. Në të vërtetë, në nivel lokal ka dokumente të ndryshme strategjike, që trajtojnë këto çështje: në përputhje me to SPT promovon dhe rrit përdorimin sinergjik të burimeve të vëna në dispozicion nga donatorë të ndryshëm aktiv në këtë territor. Një Plan Strategjik për turizmin (PST) është një platformë koordinimi për zhvillimin territorial, që përfshin të gjitha aspektet kulturore, mjedisore, sociale dhe ekonomike të një zone të caktuar, për të arritur një model zhvillimi endogjen dhe të qëndrueshëm. Një Plan Strategjik është një instrument novator dhe fleksibël i qeverisjes territorial, i aplikuar tashmë në disa qytete dhe territore europiane, i synuar për të drejtuar të gjitha politikat e zhvillimit lokal dhe rajonal. Në

Qarkun e Shkodrës, për shkak të rëndësisë së turizmit në zhvillimin ekonomik lokal, PS-ja përqendrohet kryesisht në këtë sektor, por zbatimi i tij do të ndikojë pozitivisht në aspekte të tjera të ekonomisë rajonale, të tilla si bujqësia, transporti dhe tregtia. Ky është rezultati i natyrës së ndërthurur të sektorit të turizmit, duke përfshirë edhe aspektet infrastrukturore, kulturore dhe sociale, por edhe natyrën e integruar dhe me pjesëmarrje të PSTsë. Fillimi i një proçesi të planifikimit strategjik për turizmin e qëndrueshëm, ku aktorët territorialë mund të shprehin nevojat e tyre dhe të dorëzojnë propozimet e tyre, është e nevojshme për komunitetin dhe institucionet, në mënyrë që të nxisin pjesëmarrjen demokratike si pjesë e rëndësishme e planifikimit të territorit. Nëpërmjet këtij proçesi, nga njëra anë, turizmi do të sjellë prosperitet ekonomik në qark, për shkak të ndikimeve pozitive në zhvillimin e sektorëve të tjerë ekonomikë; nga ana tjetër, pjesëmarrja demokratike do të rrisë ndërgjegjësimin e komunitetit lokal për rolin aktiv që njerëzit mund të luajnë në hartimin e politikave për zhvillimin lokal dhe rajonal.

Planifikimi Strategjik në Qarkun e Shkodrës - Drejt qëndrueshmërisë së turizmit

QARKU I SHKODRËS 2020: ZONA E TURIZMIT TË QËNDRUESHËM

Historiku dhe objektivat e Planit Strategjik për Turizmin e Qëndrueshëm Plani Strategjik për Turizmin e Qëndrueshëm në Qarkut të Shkodrës është një nismë e programit ART GOLD 2 Shqipëri, e cila është pjesë e nismës Art (Artikulimi i rrjeteve për bashkëpunim tematik dhe territorial për zhvillimin njerëzor) të PNUD-it. Programi i Kombeve të Bashkuara për Zhvillim (PNUD) është rrjeti global për zhvillim i OKB-së, që advokon për ndryshim dhe i lidh vendet me njohurinë, ekspertizën dhe burimet, për t'i ndihmuar njerëzit të ndërtojnë një jetë më të mirë. Aktualisht, PNUD-i vepron në 166 vende, duke i ndihmuar ato në formulimin e zgjidhjeve të tyre për sfidat globale dhe kombëtare të zhvillimit. Qëllimi kryesor i PNUD-it është të ndihmojë vendet në zhvillim që të ndërtojnë kapacitetin e tyre kombëtar, për të arritur zhvillim të qëndrueshëm njerëzor; domethënë, për të përmirësuar jetët e njerëzve mbi një bazë të qëndrueshme. Në veçanti, PNUD-i në Shqipëri mbështet aspiratat e vendit drejt integrimit në Bashkimin Europian dhe kontribuon në përpjekjet kombëtare për të arritur Objektivat e Zhvillimit të Mijëvjeçarit (OZHM-të) në lidhje me reduktimin e varfërisë, barazinë gjinore, qëndrueshmërinë mjedisore dhe me qeverisjen e mirë. Nisma Art nxit bashkëpunimin kombëtar për qeverisje dhe projekte të zhvillimit lokal. Programi është i financuar nga Ministria Italiane e Punëve të Jashtme nëpërmjet Kooperacionit Italian dhe mbështet qeverinë shqiptare për të arritur Objektivat e Zhvillimit të Mijëvjeçarit (OZHM-të) për të përmbushur kërkesat e hyrjes

në BE, përmes nxitjes së partneritetit me këshillat rajonalë, në përputhje me Strategjinë Kombëtare Shqiptare për Decentralizim dhe Qeverisje Lokale. Programi synon të krijojë lidhje dhe të themelojë partneritete ndërmjet komuniteteve lokale dhe rajonale shqiptare dhe atyre europiane, institucioneve lokale, Agjencive të Zhvillimit Ekonomik Lokal (LEDA) dhe subjekteve të tjera që veprojnë në vend (mes të tjerëve, ILS LEDA, Programi Universitas dhe IDEASS). ART GOLD 2 nxit një kuadër kombëtar për bashkëpunim për qeverisjen dhe zhvillimin lokal, nëpërmjet rolit aktiv të aktorëve publikë dhe privatë, si dhe të përfaqësuesve të institucioneve lokale dhe qendrore. Qarku i Shkodrës është një nga zonat e synuara nga ART GOLD 2. Njësia e qeverisë rajonale kishte nevojë për mbështetje për hartimin e një politike rajonale të zhvillimit të turizmit, që t'i trajtonte çështjet kritike territoriale në mënyrë të koordinuar, ndërkohë që ruante vazhdimësinë me programet dhe politikat e tjera në zhvillim e sipër në këtë zonë. Për më tepër, ART GOLD 2 Shqipëri i PNUD-it synonte nxitjen dhe mbështetjen e pjesëmarrjes demokratike të aktorëve lokalë, kombëtarë dhe ndërkombëtarë në proçesin e vendimmarrjes, lidhur me politikat e zhvillimit të turizmit në Qarkun e Shkodrës dhe kërkonte të furnizonte qeverinë rajonale me kapacitetet e nevojshme për të tërhequr dhe për të menaxhuar në mënyrë të pavarur fonde ndërkombëtare për zhvillim.

Planifikimi Strategjik në Qarkun e Shkodrës - Drejt qëndrueshmërisë së turizmit

QARKU I SHKODRËS 2020: ZONA E TURIZMIT TË QËNDRUESHËM

Për të përmbushur këto nevoja, ART GOLD 2 nisi një plan strategjik (PST) si një instrument të dobishëm për të mbështetur decentralizimin administrativ në Shqipëri. Siç tregohet në metodologjinë e aplikuar nga ekspertët e planifikimit strategjik, një Plan Strategjik është një program afatshkurtër, afatmesëm dhe afatgjatë për zhvillimin e qëndrueshëm territorial dhe qeverisjen, të hartuar nëpërmjet një proçesi me pjesëmarrje "nga poshtë-lart". Prandaj, PST-ja e Qarkut të Shkodrës u udhëhoq nga parimet e pjesëmarrjes dhe të negociatave: aktorët kryesorë publikë dhe privatë, që veprojnë në këtë territor, u angazhuan në takime dhe aktivitete të hapura, gjatë të cilave ata identifikuan së bashku potencialet dhe pikat e dobëta rajonale dhe parashikuan Skenarë të mundshëm të zhvillimit rajonal. Më pas, të njëjtët aktorë bashkëpunuan në përcaktimin e një Vizioni të përbashkët për zhvillimin dhe synimet strategjike për ta arritur atë. Pjesëmarrja e gjerë në takimet dhe aktivitetet e shumta të organizuara gjatë proçesit, tregon aftësinë e PST-së për të krijuar dhe forcuar mekanizmat e bashkëpunimit brenda komuniteteve lokale. Për këtë arsye, PST-ja nuk është produkt, por një proçes gjithnjë në ndryshim, i ndërtuar nëpërmjet negociatave e

ndërmjetësimeve dhe përdorimit të teknikave pjesëmarrëse. Qëllimi kryesor i proçesit të planifikimit strategjik ishte që të identifikohej një listë e projekteve me ndikim të gjerë, konsistente dhe të përbashkëta, që rezultonin nga qasja nga poshtë-lart. Identifikimi i projekteve u udhëhoq nga ideja se Shqipëria do të bëhet një anëtare e Bashkimit Europian në të ardhmen e afërt. Përveç kësaj, PST-ja përfshiu projekte prioritare, të paraqitura nga aktorët territorialë për financimin e PNUD-it. Ekspertët e PST-së ofruan asistencë teknike në zhvillimin e këtyre projekteve, kryesisht duke u fokusuar në konsistencën e tyre me drejtimin e zhvillimit të qëndrueshëm rajonal, të ndjekura nëpërmjet Planifikimit Strategjik. Në kuadër të ART GOLD 2, Planifikimi Strategjik përfaqëson një proçes novator dhe demokratik, i nevojshëm për të udhëhequr Shqipërinë drejt integrimit në BE. PST-ja e Qarkut të Shkodrës është një nga instrumentet që ofrojnë një platformë të koordinimit ndërmjet politikave kombëtare, rajonale e lokale dhe institucioneve që i nxisin ato (ministritë, qeveritë vendore, Fondi Shqiptar i Zhvillimit etj.) dhe është një mjet i dobishëm koordinimi për donatorët ndërkombëtarë.

Planifikimi Strategjik në Qarkun e Shkodrës - Drejt qëndrueshmërisë së turizmit

QARKU I SHKODRËS 2020: ZONA E TURIZMIT TË QËNDRUESHËM

Si ta lexojmë këtë dokument

Ky dokument jep një përshkrim të proçesit të planifikimit strategjik për turizmin e qëndrueshëm të kryer në Qarkun e Shkodrës nga marsi 2010 deri në qershor 2011.

dokumenti është i hapur, i përbashkët dhe i ndryshueshëm. Nëse është e nevojshme, ai mund të përditësohet, gjithnjë nëpërmjet përfshirjes të të gjithë komunitetit rajonal.

Gjithashtu, ai shpjegon se si u zbatua metodologjia e planifikimit strategjik në zonën e synuar, mënyrën se si aktorët territorialë u përfshinë në proçes dhe si u arritën rezultatet.

Qeverisja vendore duhet ta përdorë këtë dokument si një memorandum dhe udhëzues për zbatimin gradual të projekteve të koordinuara për zhvillimin e turizmit në qark.

Ai përshkruan situatën aktuale të territorit rajonal dhe ilustron strategjinë e përbashkët të zhvillimit të turizmit të qëndrueshëm që u zgjodh nga komuniteti rajonal.

Natyra pjesëmarrëse e PST-së garanton vazhdimësinë dhe legjitimitetin e strategjisë së zhvillimit të turizmit. Fakti që kjo strategji për turizmin u miratua nga shumica e aktorëve territorialë duhet të merret parasysh nga administratorët aktualë dhe të ardhshëm për të përmbushur pritshmëritë e komunitetit lokal.

E gjithë përmbajtja e tij u nda me aktorët territorialë dhe/ose u hartua mbi bazën e sugjerimeve dhe të vëzhgimeve të tyre. Prandaj, PST-ja nuk pretendon të jetë shteruese dhe mund të jetë subjekt i integrimeve dhe i shtesave në çdo kohë. Në përgjithësi, ky dokument paraqet një përmbledhje të asaj që rezultoi nga proçesi i negociatave demokratike, që ishte baza e ushtrimit të planifikimit strategjik. Pra,

PST u hartua në përputhje me qëllimet e planeve dhe të programeve kryesore të zhvillimit rajonal. Gjithashtu, u referohet objektivave strategjike, të përcaktuara në Strategjinë e Sektorit për Zhvillimin e Turizmit dhe në Strategjinë Kombëtare për Zhvillim dhe Integrim.

Proçesi i Planifikimit Strategjik për arritjen e Objektivave të Zhvillimit të Mijëvjecarit ART GOLD 2 SHQIPËRI ZONAT E PLANIFIKIMIT STRATEGJIK Analiza Territoriale

PROGRAMI I KOMBEVE TË BASHKUARA PËR ZHVILLIM Objektivat e Zhvillimit të Mijëvjeçarit (OZhM)

Projekti 1 Projekti 2 Projekti 3

Strategjia e Zhvillimit Lokal

Projekti 4

Plani i Veprimit

Projekti 5 Projekti 6 Projekti n

Bisedime

Planifikimi Strategjik në Qarkun e Shkodrës - Drejt qëndrueshmërisë së turizmit

QARKU I SHKODRËS 2020: ZONA E TURIZMIT TË QËNDRUESHËM

Metodologjia e proçesit të Planifikimit Strategjik Planifikimi strategjik është një proçes ciklik shqyrtimi dhe vlerësimi, i shoqëruar vazhdimisht nga proçedura monitorimi, komunikimi dhe pjesëmarrjeje. Ai konsiston në katër hapa kryesorë:

• • •

1. Nisja 2. Struktura e Analizës 3. Kuadri Strategjik 4. Plani i Veprimit

1. Nisja Proçesi i planifikimit strategjik për turizmin e qëndrueshëm në Qarkun e Shkodrës filloi me një sërë aktivitetesh përgatitore, që kishin si qëllim prezantimin e nismës për planifikimin strategjik tek autoritetet shqiptare në të gjitha nivelet, krijimin e hartës së grupeve të interesit, nxjerrjen në pah të qëllimeve të përgjithshme dhe programimin e aktiviteteve të mëtejshme. Metodologjia e proçesit të planifikimit strategjik dhe rezultatet e tij të mundshme u diskutuan me aktorë të ndryshëm territorialë, duke theksuar përfitimet e ardhshme në drejtim të koordinimit të politikave të zhvillimit, optimizimit të burimeve dhe përfshirjes e ndërgjegjësimit të komunitetit lokal. PST-ja u prezantua më pas në publik, nëpërmjet një aktiviteti prezantues të organizuar në Shkodër dhe të mbështetur nga një fushatë komunikimi.

2. Struktura e Analizës Situata aktuale e Qarkut të Shkodrës u analizua, duke filluar nga informacioni që përmbajnë planet dhe programet e fundit që përfshijnë territorin rajonal. Kjo analizë përfshin: • një analizë të aspekteve territoriale (sfondi historik, infrastruktura, mjedisi, trashëgimia kulturore, konteksti shoqëror dhe ekonomik), bazuar në informacionin nga instrumentet ekzistuese të planifikimit dhe të programimit, të vlerësuara nëpërmjet sondazheve territoriale

•

dhe të integruara me rezultatet e pjesëmarrjes një analizë të krahasuar e planeve dhe e programeve në lidhje me qarkun një analizë S.W.O.T., për të identifikuar potencialet dhe problemet kryesore të zonës një sërë fjalësh kyçe, që sintetizojnë rezultatet e analizës dhe qëllimin e përgjithshëm të Planit Strategjik Skenarët e zhvillimit, që shprehin konfigurimet e mundshme në të ardhmen për sektorin e turizmit rajonal, bazuar në kushtet aktuale dhe në prirjet e përvijuara nga politikat aktuale në të gjitha nivelet.

Në këtë fazë, takimet me grupet e interesit ishin të rëndësishme për të nxjerrë në pah problemet dhe për të ndarë objektivat për zhvillimin e qëndrueshëm.

3. Kuadri Strategjik Analiza territoriale ishte hapi i parë drejt përcaktimit të një strategjie të përbashkët afatshkurtër, afatmesme dhe afatgjatë për zhvillimin e turizmit rajonal, të përbërë nga: • Vizioni - Është imazhi i ardhshëm i një zone, që drejton të gjitha politikat e zhvillimit të turizmit. Ai sugjeron rolin e mundshëm që mund të luajë Qarku i Shkodrës në tregun botëror turistik, në përputhje me analizën e kryer dhe rezultatet e proçesit pjesëmarrës. • Udhëzuesit strategjikë - Janë drejtimet që duhen ndjekur për realizimin e Vizionit, duke krijuar një sistem të integruar dhe sinergjik, të përqendruar në çështje të konsideruara si vendimtare për zhvillimin rajonal. • Veprimet - Janë “mjetet” për të mbushur boshllëqet ndërmjet situatës aktuale dhe zhvillimit të turizmit në të ardhmen. Ato janë të ndërlidhura fort, ndihmojnë për të arritur disa qëllime njëkohësisht dhe kryhen nëpërmjet projekteve të zbatimit. Përmbajtja e këtij hapi u diskutua dhe u nda me aktorët territorialë gjatë debateve publike në Shkodër, Koplik dhe Pukë.

Planifikimi Strategjik në Qarkun e Shkodrës - Drejt qëndrueshmërisë së turizmit

ANALIZA

Planifikimi Strategjik në Qarkun e Shkodrës - Drejt qëndrueshmërisë së turizmit

ANALIZA

Niveli Kombëtar Niveli Rajonal Niveli Lokal

SKENARI n

SKENARI 3

SKENARI 2

SKENARI 1

Objektivi 1 Objektivi 2 Objektivi n

VIZIONI

STRATEGJIA

UDHËZUESI STRATEGJIK n

UDHËZUESI STRATEGJIK 3

UDHËZUESI STRATEGJIK 2

UDHËZUESI STRATEGJIK 1

UDHËZUES STRATEGJIKË

Veprimi n.n

Veprimi n.2

Veprimi n.1

Veprimi 3.n

PLANI I VEPRIMIT

Projekte mbështetëse

Veprimi 3.1 Veprimi 3.2

Projekte kyce

Projekte drejtuese

PROJEKTE

Veprimi 2.n

Veprimi 2.2

Veprimi 2.1

Veprimi 1.n

Veprimi 1.2

Veprimi 1.1

VEPRIME

Fondet e KB Fonde të tjera të bashkëpunimit ndërkombëtar

Fondet e Qarkut

Investues privat

Fonde të tjera

Fonde qeveritare

Plani i Veprimit përmban një sistem të integruar projektesh të koordinuara (të propozuara nga aktorët territorialë dhe të organizuara në një kuadër koherent, të orientuar nga vizioni), të cilat duhet të zbatohen për të arritur qëllimet e

MONITORIMI I POLITIKAVE TERRITORIALE

Prezantimi i Planit Strategjik Takime me palët e interesuara Intervista

PJESËMARRJA

SISTEMI TERRITORIAL SIstemi i Mjedisit Sistemi Kulturor Sistemi Social Sistemi Ekonomik-Prodhues Sistemi Infrastrukturor

SKENARE

Diagram përmbledhës i hapave kryesore të procesit të planifikimit strategjik

QARKU I SHKODRËS 2020: ZONA E TURIZMIT TË QËNDRUESHËM

4. Plani i Veprimit Planit Strategjik. Plani i Veprimit ndjek proçedura të mundshme për të zbatuar projektet dhe sugjeron rolin e institucioneve dhe të aktorëve privatë në proçesin e zbatimit.

Plani i Veprimit u diskutua dhe u ra dakord për të nga aktorët territorialë gjatë Fokus Grupeve.

QARKU I SHKODRËS 2020: ZONA E TURIZMIT TË QËNDRUESHËM

Hapat dhe periudha kohore e proçesit të Planifikimit Strategjik Lloji i aktivitetit Hapat e Planifikimit Strategjik (PST)

Aktivitetet e kryera

Takime përgatitore me përfaqësuesit e PNUD-it, me personelin e TEULEDA-s dhe të AGA2 për të ndarë me ta metodologjinë e PST-së Takime me autoritetet shqiptare dhe grupet e tjera të rëndësishme të interesit për të paraqitur metodologjinë e PST-së së AGA2, për të mbledhur informacion në lidhje me programet dhe projektet e zbatuara dhe në zbatim e sipër në zonat e synuara, për të krijuar bashkëpunim dhe sinergji

Pjesëmarrja dhe Aktiviteti aktivitete të në zyrë tjera në terren

Shkurt-Prill 2010



Shkurt-Tetor 2010



Mbledhje dhe analizë e planeve dhe e programeve në zhvillim e sipër Ekstrapolim, përpunim dhe sistematizim i të dhënave dhe i informacionit të dobishëm për të përvijuar Strukturën e Analizës Hartimi i strukturës së analizës

Mars-Shtator 2010



Studime të territorit rajonal Përgatitja e një drafti të analizës SWOT



Përcaktimi më në hollësi i roleve dhe i përgjegjësive të të gjithë personave të përfshirë në program, për të optimizuar proçesin e PST-së



Aktivitete të koordinimit me programet e tjera të OKB-së, sidomos duke vlerësuar aktivitetet e tyre në zhvillim e sipër në zonat e ndërhyrjes së AGA2

Takime të Këshillit të Partneritetit të Qarkut Mbështetje për identifikimin e përbashkët të projekteve prioritare që do të financohen nga AGA2 dhe për përcaktimin e kritereve të përbashkëta të zgjedhjes Asistencë teknike dhe trajnim i koordinatorit lokal të TEULEDA-s dhe AGA2 për organizimin e aktivitetit prezantues Asistencë teknike dhe trajnim i menaxherit të Zyrës së Komunikimit të AGA2 për aktivitetet e komunikimit, në lidhje me proçesin e PST-së, duke u përqendruar në përgatitjen e materialeve për aktivitetin prezantues Aktiviteti prezantues: prezantimi tek aktorët territorialë i metodologjisë së PST-së dhe i rezultateve të para të arritura, ndarja me ta e draftit të analizës

Prill 2010 Prill-Gusht 2010

Përgatitja e një CD-Rom-i të "Paketës prezantuese të Planifikimit Strategjik", për të mbështetur aktivitetet e trajnimit për përfitimin e TEULEDA-s

Nisja Trajnim dhe asistencë teknike për personelin e dhe Struktura e TEULEDA-s, për të përgatitur aktivitetin prezantues të Planit Strategjik për Turizmin e Qëndrueshëm Analizës

Koha



Maj 2010



Korrik-Tetor 2010



Gusht 2010

 Gusht-Shtator 2010



 Tetor 2010



Përpunim dhe sistematizim i rezultateve të aktivitetit prezantues dhe identifikim i Skenarëve të mundshëm për zhvillimin e turizmit rajonal

Planifikimi Strategjik në Qarkun e Shkodrës - Drejt qëndrueshmërisë së turizmit



Tetor 2010

QARKU I SHKODRËS 2020: ZONA E TURIZMIT TË QËNDRUESHËM

Lloji i aktivitetit Hapat e Planifikimit Strategjik (PS)

Aktivitetet e kryera

Pjesëmarrja dhe Aktiviteti aktivitete të në zyrë tjera në terren

Përgatitja e një drafti të Vizionit dhe të Strategjisë për zhvillimin e turizmit rajonal, në bazë të analizave dhe të vrojtimeve të kryera dhe të rezultateve të takimeve

Kuadri Strategjik



Përmirësimi i koordinimit ndërmjet proçesit të planifikimit strategjik, programeve dhe aktiviteteve të tjera në zhvillim e sipër të ART, të kryera nga aktorë të rëndësishëm shqiptarë dhe të bashkëpunimit ndërkombëtar



Mbështetje dhe asistencë teknike për personelin e TEULEDA-s dhe AGA2 për të kryer 3 debate publike, për të diskutuar draftin e Vizionit dhe të Strategjisë



Tre debate publike me aktorët territorialë: miratimi i draftit të Vizionit dhe të Strategjisë për zhvillimin e turizmit rajonal



Plani i Veprimit

Janar-Shkurt 2011 Shkurt 2011



Mars-Prill 2011 Prill 2011



Përcaktimi i versionit përfundimtar të Paketave të projekteve, në përputhje me rezultatet e Fokus Grupeve dhe përgatitja e Planit të Veprimit

Planifikimi Strategjik në Qarkun e Shkodrës - Drejt qëndrueshmërisë së turizmit

Shkurt-Mars 2011 Shkurt-Prill 2011



Përcaktimi i draftit të Paketave të projekteve për të zbatuar Strategjinë për zhvillimin e turizmit rajonal Fokus Grupet në Shkodër: ndarje dhe diskutim i Paketave të projekteve dhe hartim i projektpropozimeve për t'u përfshirë në PST

Nëntor-Dhjetor 2010

Dhjetor 2010

Përcaktimi i versionit përfundimtar të Vizionit dhe të Strategjisë për zhvillimin rajonal, në bazë të rezultateve të debateve publike Monitorim dhe mbështetje për proçesin e hartimit të projekteve prioritare në bashkëpunim me TEULEDA-n dhe Këshillin e Qarkut Shkodër

Koha



Prill 2011

QARKU I SHKODRËS 2020: ZONA E TURIZMIT TË QËNDRUESHËM

Pjesëmarrja Baza e proçesit të Planifikimit Strategjik

Aktiviteti Prezantues në Shkodër

PST është një proçes me pjesëmarrje, një instrument demokratik për qeverisjen territoriale, me qëllim për të angazhuar komunitetin lokal për të parashikuar të ardhmen e tij dhe për të gjetur mënyrën se si të arrihet ajo. Çdo hap i metodologjisë së planifikimit strategjik karakterizohet nga pjesëmarrja, duke nxitur kështu përfshirjen dhe angazhimin në rritje të aktorëve territorialë. Gjatë fazës së parë, aktorët informohen për metodologjinë dhe objektivat e planifikimit strategjik. Pastaj, atyre u kërkohet që të përqendrohen në identifikimin e potencialeve dhe të aspekteve kritike të qarkut të tyre, si dhe të Skenarëve të mundshëm të zhvillimit. Faza e tretë është identifikimi i përbashkët i një Vizioni dhe Strategjie për zhvillimin rajonal. Faza e fundit përfshin një angazhim më të thellë të aktorëve, të cilëve u është kërkuar të angazhohen në identifikimin dhe nisjen e projekteve konkrete të zhvillimit. Pjesëmarrja aktive e të gjithë aktorëve territorialë u nxit gjatë gjithë proçesit të planifikimit strategjik në Qarkun e Shkodrës, në përputhje me metodologjinë e miratuar dhe u realizua duke organizuar takime ballë për ballë me aktorë të rëndësishëm, si dhe duke organizuar aktivitete të konsultimit publik. Hapat e pjesëmarrjes u karakterizuan nga një nivel në rritje i ndërveprimit, duke filluar nga një prezantim i thjeshtë i nismës së planifikimit strategjik (aktiviteti prezantues), deri te debatet publike rreth strategjisë dhe te Fokus Grupet, në të cilat aktorët territorialë punuan së bashku për përcaktimin e projekteve. Gjatë gjithë proçesit u mbajtën takime me grupet e rëndësishme të interesit, së bashku me takime të nevojshme koordinuese me të gjithë aktorët e

përfshirë në program. Aktivitetet e pjesëmarrjes, në kuadër të ART GOLD 2, mbështetën konsolidimin e Këshillit të Partneritetit të Qarkut (KPQ) dhe ngritjen e një Grupi rajonal të Mbështetjes Teknike (GTM). I pari është organi kryesor këshillues dhe koordinues për përgatitjen dhe zbatimin e politikave të zhvillimit rajonal dhe përbëhet nga subjekte institucionale dhe përfaqësues të shoqërisë civile, arsimit dhe të organizatave të biznesit), ndërsa i dyti i siguron KPQ asistencën e nevojshme teknike për përcaktimin dhe zbatimin e projekteve të zhvillimit. Aktivitetet me pjesëmarrje janë mbështetur efektivisht nga stafi i Këshillit të Qarkut (i cili u përfshi në mënyrë aktive në të gjithë proçesin e PST) dhe nga Agjencia e Zhvillimit Ekonomik Lokal e Shkodrës, TEULEDA (krijuar nga UNOPS/PASARP në vitin 2001 dhe objekt i politikave të fuqizimit të vazhduara më tej nga ART GOLD 2 dhe ILS LEDA). Dy aktorët lokal, të mbështetur nga ekspertët e ART GOLD, e zhvilluan kapacitetin e tyre për të mbledhur së bashku aktorët territorialë dhe për të përcaktuar projekte komplekse dhe me shtrirje të gjerë. Rezultatet e proçesit me pjesëmarrje – për sa u përket potencialeve territoriale dhe aspekteve kritike që u nxorën në pah, zgjidhjeve të propozuara, objektivave të zhvillimit të identifikuara - të gjitha u morën parasysh dhe u përfshinë (pas aktiviteteve të nevojshme të përpunimit dhe të sistematizimit) në PST. Prandaj, e gjithë përmbajtja e PST-së mund të konsiderohet se është ndarë me të gjithë komunitetin rajonal dhe për të cilën ai ka rënë dakord.

Planifikimi Strategjik në Qarkun e Shkodrës - Drejt qëndrueshmërisë së turizmit

QARKU I SHKODRËS 2020: ZONA E TURIZMIT TË QËNDRUESHËM

Takimet me pjesëmarrje Fakte dhe shifra

Nga shkurti 2010 deri në prill 2011 u zhvilluan më shumë se 100 takime në kuadër të iniciativës rajonale të planifikimit strategjik.

Shifrat e pjesëmarrjes • Mbi 30 takime me grupet e interesit • Mbi 70 takime koordinimi • 5 aktivitete të konsultimit publik • Reth 15 orë debat publik • Rreth 200 pjesëtarë në aktivitete

Disa nga këto të fundit kishin për qëllim t'ua paraqitnin metodologjinë e planifikimit strategjik organeve të qeverisë shqiptare, autoriteteve rajonale dhe lokale dhe grupeve të tjera të interesit që veprojnë në zona, për të arritur konsensusin dhe gatishmërinë e tyre për të marrë pjesë aktive në proçesin e planifikimit strategjik dhe për të përmirësuar ndjesinë e zotërimit të proçesit. Si rezultat, metodologjia me pjesëmarrje e planifikimit strategjik u nda gjerësisht e u ra dakord për të dhe u krijuan marrëdhënie bashkëpunimi, sidomos ndërmjet TEULEDA-s dhe subjekteve të rëndësishme institucionale (ministritë shqiptare, Koperacioni Italian, Banka Botërore, qeveritë rajonale, Ministria Italiane e Punëve të Jashtme etj.). Këto takime ishin gjithashtu të rëndësishme për të kryer një sondazh të aktiviteteve dhe të projekteve të zbatuara nga aktorë kombëtarë dhe ndërkombëtarë në Qarkun e Shkodrës dhe për të mbledhur informacion mbi statusin e zbatimit të ndërhyrjeve për zhvillim, duke përfshirë planifikimin urban dhe përvojat e zhvillimit lokal. Një tjetër grup takimesh u përqendrua në koordinimin brenda kuadrit të programit ART GOLD 2 dhe angazhoi personelin e ART GOLD

2 (duke përfshirë edhe koordinatorin lokal dhe menaxherin e Zyrës së Komunikimit), TEULEDA-n dhe subjekte të tjera që veprojnë në vend (ILS LEDA, programi Universitas etj.). Këto takime shpesh kishin një funksion të ngritjes së kapaciteteve, sidomos në drejtim të TEULEDA-s, e cila ishte angazhuar dhe trajnuar vazhdimisht për metodologjinë dhe aktivitetet e planifikimit strategjik. Takimet e mbajtura janë listuar në faqet vijuese dhe janë ndarë në dy kategoritë e lartpërmendura: takime koordinuese dhe takime me grupet e rëndësishme të interesit (institucione shqiptare, organe të bashkëpunimit ndërkombëtar, shoqata etj.). Edhe pse qeverisja vendore është një nga aktorët kryesorë në PST, takimet me kryetarin e qarkut janë përfshirë në kategorinë e parë, ndërsa mbledhjet me stafin rajonal konsiderohen si takime koordinimi.

76 Takime koordinimi • 31 takime koordinimi me stafin e ART GOLD 2 Shqipëri të PNUD-it • 21 takime koordinimi me stafin e TEULEDA-s • 11 takime koordinimi me stafin e Këshillit Rajonal • 3 takime koordinimi me koordinatorët e programit Universitas • 6 takime koordinimi me ILS LEDA-n • 1 takim me Menaxherin e Grupit të PNUD-it • 1 takim me drejtorin e zyrës së PNUDit në Shqipëri • 1 takim me drejtuesin e ekipit të projektit të PNUD-ISD dhe menaxherin kombëtar të projektit • 1 takim me përfaqësuesit e bordit drejtues të TEULEDA-s

Planifikimi Strategjik në Qarkun e Shkodrës - Drejt qëndrueshmërisë së turizmit

QARKU I SHKODRËS 2020: ZONA E TURIZMIT TË QËNDRUESHËM

33 Takime me grupet e interesit • Drejtoria e Programimit Strategjik, Ministria e Ekonomisë, Tregtisë dhe Energjetikës • Ministria e Arsimit dhe Shkencës • Ministria e Turizmit, Kulturës, Rinisë dhe Sporteve • Banka Credins • Departamenti i Investimeve të Huaja Direkte Albinvest • Kooperacioni Italian DGCS • Komiteti Shkencor Ndëragjencior i Bashkëpunimit për Zhvillim Njerëzor • Dhoma e Tregtisë • Qarku i Shkodrës • Kryetari i Bashkisë së Shkodrës • Zëvendëskryetari i Bashkisë së Shkodrës • Zëvendëskryetari i Bashkisë së Shkodrës dhe shefi i zyrës së zhvillimit bashkiak • Stafi i Bashkisë së Shkodrës (specialist statistikor) • • • • • • • • • •

Kryetari i Këshillit të Qarkut të Shkodrës Prefekti i Qarkut të Shkodrës Përfaqësuesi i Prefekturës së Shkodrës Fakulteti i Ekonomisë i Universitetit të Shkodrës ACLI Qendra e Studimeve Rurale dhe e Bujqësisë Ndërkombëtare - CERAI Departamenti i Gjeografisë i Universitetit të Shkodrës Vullnetariati Ndërkombëtar për Zhvillim - VIS Agjencia Rajonale e Mjedisit MALTESER International

• • • • • • • • • •

Agjencia e Zhvillimit të Zonave Malore - MADA Zyra e Bashkëpunimit të Decentralizuar, Rajoni i Emilia Romanjas Banka Botërore Departamenti Rajonal i Ministrisë shqiptare të Bujqësisë DGCS, Koperacioni Italian për Zhvillim Drejtoria Qendrore, Ministria e Turizmit Projekti i Pikave të Nxehta Mjedisore, UNEP Drejtori i Përgjithshëm i Ministrisë së Turizmit Fondi Shqiptar i Zhvillimit - FSHZH Organizata Holandeze për Zhvillim - SNV

Planifikimi Strategjik në Qarkun e Shkodrës - Drejt qëndrueshmërisë së turizmit

QARKU I SHKODRËS 2020: ZONA E TURIZMIT TË QËNDRUESHËM

Aktivitetet e konsultimit publik Fakte dhe shifra

Për të krijuar përfshirje dhe zotërim të Planit Strategjik për turizmin e qëndrueshëm, u organizuan pesë aktivitete të diskutimit publik.

1 Aktivitet prezantues 12 Tetor 2010 Nisja publike e nismës së planifikimit strategjik dhe takimi prezantues.

3 Debate publike 22, 23 dhe 24 Shkurt 2011 Takime të konsultimit publik të organizuara në Pukë, Koplik dhe Shkodër për të ndarë, diskutuar dhe shqyrtuar me aktorët territorialë draftin e Vizionit dhe të Strategjisë të SPT.

1 Takim i Fokus Grupeve 20 Prill 2011 Takim konsultimi publik për të diskutuar dhe përcaktuar projekt-propozimet e përbashkëta dhe të integruara për zbatimin PST. Të gjitha aktivitetet kanë qenë gjerësisht të suksesshme: pjesëmarrja ishte e kënaqshme (rreth 200 pjesëmarrës të regjistruar gjithsej) dhe rezultoi që të gjithë aktorët ishin të interesuar dhe të gatshëm për t'u angazhuar aktivisht në përgatitjen e PST-së. Gjithashtu, u forcua bashkëpunimi ndërmjet aktorëve rajonalë e lokalë dhe ndërmjet ART GOLD 2 dhe partnerëve.

Planifikimi Strategjik në Qarkun e Shkodrës - Drejt qëndrueshmërisë së turizmit

QARKU I SHKODRËS 2020: ZONA E TURIZMIT TË QËNDRUESHËM

e diel 25.07.2010

Ekonomi

Zadrima, vera që tenton tregun e huaj Fisnikëria e Kelmend Lulgjurajt, imazhi i verës "Zadrima"

Shkodër, ART GOLD, kredi lehtësuese për fermerët Agjencia "Teuleda", në ndihmë të zhvillim të biznesit

Çdokush që do të marrte ndër duar një shishe vere "Zadrima", imazhi i një burri flokëbardhë në etiketën e saj do ta tërhiqte. Imazhi i tij fisnik duket sikur të siguron për urtësinë e verës. Është Kelmend Lulgjuraj, agronomi që mban mbi supe mbi 70 vite, imazhi i verës "Zadrima" që fermerët e zonës kanë zgjedhur si logo. Zef Pashuku na rrëfen se imazhi i agronomit të vjetër ishte një ide e mbështetur nga të gjithë. Sipas Zefit, përveç emrit Zadrima, një emër që i përket një zone të përmendur shekuj më parë, për llojin e rrushit të veçantë autokton Kallmet, ata vendosëm t'i shtonim verës një logo të veçantë, ku me miratimin e të gjithë kolegëve të grupuar në këtë kooperativës "Vreshtarët e Zadrimës", u vendos pikërisht për portretin e agronomit më të nderuar e të respektuar në zonën e Shkodrës, cili gëzon një respekt për përkushtimin e tij në bujqësisë. "Koincidenca ka qenë se ai ka qenë agronomi që ka qenë prezent në mbjelljen e vreshtave para 40 vjetësh në këtë zonë. Me

Teuta Shamku Zef Pashuku, një fermer dhe prodhues vere në Zadrimë, zonë e njohur e shtrirë mes Shkodrës dhe Lezhës, tregon se vreshtat premtojmë më shumë prodhim vere. Grupimi i fermerëve në kooperativën "Vreshtarët e Zadrimës", ka rritur ndjeshëm investimet si në vreshta të reja, ashtu edhe në objekte dhe pajisje për prodhimin e verës, falë kredive me kushte lehtësuese që kanë marrë nga programi i PNUD, ART GOLD, i nxitur nëpërmjet agjencisë "Teuleda". Zefi të pret ngrohtë në kantinën e tij, rrëfen me urtësi, ashtu siç edhe verën e shijojnë zadrimorët. Përpjekjet për të krijuar një fermë të përbashkët ku janë grupuar disa banorë të zonës, duke bashkuar tokën e mbjellë në vreshta, ka herët që kanë nisur. Kanë rritur investimet, kanë rritur prodhimin. Kanë një treg të mirë në vend, por synimet janë për të kapur tregjet ndërkombëtare. Pse jo, vera e Zadrimës është njohur ka herët në Evropën e vjetër. Një banor rrëfen se 300 vjet më parë, vera dhe rrushi i Zadrimës i çoheshin Papës, e zgjedhur si nga më cilësoret. I gjithë mundi i tyre është investuar tashmë në rrënjët e vreshtave. Kanë marrë kredi dhe presin të marrin në të ardhmen, për të prodhuar sa më shumë verë "Zadrima" e për të bërë atë pjesë të tregut ndërkombëtar. Ndaj do t'i rikthehen agjencisë "Teuleda" të

rimarrin kredi. Projekti ART GOLD, i iniciuar nga PNUD, ka menaxhuar fondin e garancisë dhe me fillimin e ART GOLD 2 po negociohet serish me bankën "Credins" për kushte të reja. Agjencia "Teuleda" ka kontribuar në krijimin e 15 ndërmarrjeve të reja dhe forcimin e 10 ndërmarrjeve të tjera ekzistuese, gjatë periudhës prill 2004 - dhjetor 2007 me anë të mekanizmit të Fondit të Garancisë prej 500.000 USD, të vënë në dispozicion nga programi PASSARP. Shuma e dhënë si kredi deri tani është afërsisht 1 milion USD dhe janë dhënë kredi duke filluar

nga 10.000 USD deri në 150.000 USD (ekuivalentet në euro dhe lek). Janë krijuar 300 vende të reja pune direkte nga krijimi i bizneseve të reja apo nga rritja e bizneseve ekzistuese në Shkodër dhe Vlorë. "Teuleda" nuk është thjesht një institucion financiar për kreditimin, përqasja me biznesin është ndryshe nga ajo e bankave apo e institucioneve financiare në Shqipëri. Pas aprovimit të kredisë fillon puna e vërtetë në asistimin e ndërmarrjes për sa i përket gjetjes së lëndës së parë, tregjeve dhe furnitorëve të mundshëm, makinerive, marketingut etj.

"Teuleda" është duke kërkuar edhe burime të tjera financiare me qëllim krijimin e një linje mikrokredie për bizneset e vogla që hasin vështirësi në sistemin e kredimarrjes në Shqipëri. Nga ky fond garanci ka përfituar edhe një biznes tjetër

mbështetjen e agjencisë "Teuleda" dhe çfarë vlerash kanë pasur ato? -Kredia e parë ka qenë 1.5 milionë lekë, e dyta 3 milionë lekë dhe e treta 5 milionë lekë (të reja). Ka qenë "Teuleda" që na mbështeti me fondin e garancisë, e cila na lehtësoi kolateralin dhe ne u bëmë të besueshëm. Nga lehtësia e shlyerjes ne kemi gjetur mundësi t'i përsërisim kreditë dhe si rezultat i këtij bashkëpunimi në kohën dhe momentin që ne kemi dashur, kemi arritur të rrisim sipërfaqen e vreshtave. Sot unë zotëroj mbi 3 hektarë vresh-

Sa herë keni marrë kredi me

Pas gjithë këtyre investimeve të

ta me toka të familjes sime dhe në toka të marra me qera, ku janë investuar vetëm në vreshta rreth 50 milionë lekë të vjetra. Me kreditë e marra të lehtësuara kemi arritur të investojmë në objektet e magazinimit të prodhimit të rrushit, të ruajtjes së prodhimit të verës dhe në makineri dhe pajisje të domosdoshme për prodhimin dhe ruajtjen e këtyre prodhimeve kaq të rëndësohem dhe delikate, siç është vera në kushtet e një kantine të vogël.

bëra, sa verë arrini të prodhoni dhe çfarë marke keni nxjerrë në treg? -Ne punojmë prej 5 vjetësh me markën verës "Zadrima", e miratuar nga të gjitha organet shtetërore. Kemi hyrë kryesisht në tregun lokal, në zonën e bregdetit të veriut të Shqipërisë dhe në Tiranë. Kapaciteti prodhues është rreth 300 hektolitra (si individ) dhe në rang kooperative ne prodhojmë rreth 1000 hektolitra verë e shpërndarë kjo në dy-tri kantina në këtë zonë. Edhe këta fermerë janë mbështetur nga agjencia "Teuleda" me kredi. Zoti Zef, është i njohur tashmë fakti se bankat tregtare nuk janë të prira të japin kredi për të mbështetur sektorin bujqësor, pasi e shohin si një sektor me risk në kthimin e kredisë. Në këto kushte frenimi të kredisë nga bankat e nivelit të dytë, sa jeni ndier të mbështetu nga agjencia "Teuleda" nëpërmjet fondit të garancisë dhe sigurimit të kredisë? -Ne nisëm investimet disa vite më parë në fushën e vreshtarisë dhe nuk e dinim sa do ishin shpenzimet në fushën e tyre, pasi vreshtaria kërkon shumë investim të menjëhershëm dhe fitimi fillon pas 4 ose 5 vjetësh. Vështirësitë ishin prezente. Bankat e nivelit të dytë s'kanë qenë të hapura për ta na kredituar, përveç ndonjë mikrokredie. Ka qenë tepër e vështirë për t'u bërë partnerë femrat me bankat tregtare. Ky është një problem që shqetëson gjithë komuni-

në Shkodër, është Arben Kolaj, i cili ka një fabrikë në Dajç të Shkodrës për përpunimin e qumështit dhe prodhimin e djathit mocarela, i cili me një kredi prej 98 mijë eurosh ka rritur kapacitetet prodhuese dhe cilësinë e tij.

Mocarela prodhohet edhe në Shkodër

Zef Pashuku: Synojmë tregun e huaj Si ka nisur aktiviteti juaj dhe sa të mbështetur jeni ndier nga kredia lehtësuese që keni marrë nëpërmjet agjencisë "Teuleda"? -Ne këtu kemi ngritur një biznes në fushën e vreshtarisë dhe të prodhimit të pijeve tradicionale, verë dhe rakisë. Kemi mbi 10 vjet që kemi mbjellë sipërfaqe të reja me vreshta, falë një klime të mirë që ka zona jonë, e shfaqur në vreshtari në shekuj. Sipërfaqet e reja u janë bashkuar vreshtave që kanë mbetur që në kohën e monizmit. Kemi investuar në shtimin e tyre me kredi të mbështetura nga agjencia "Teuleda". Ne kemi bashkëpunuar me këtë agjenci prej 9 vjetësh. Gjatë këtyre viteve lindi nevoja që biznesin ta përmirësojmë dhe ta bëjmë sa më funksional. Nuk ishte lehtë të merrnim kredi në bankat tregtare dhe pa mbështetjen e agjencisë "Teuleda". Arsyeja është e thjeshtë, ne jemi fermerë përbërës të një kooperative, "Vreshtarët e Zadrimës", me qendër në Hajmel. Si vreshtarë ne s'kemi shumë prona, ne kemi fituar tokën me ligjin 7501 dhe detyrimisht tokat tona nuk janë aq të vlerësuara nga bankat si koletaral. Vështirësia në marrjen e kredisë ishte e madhe, nuk kishte besueshmëri në nivelin e duhur dhe shtëpitë tona nuk kishin vlerë të lartë koletarali. Mbështetja e agjencisë "Teuleda" na ndërgjegjësoi për këtë bashkëpunim. Ne jemi një grup i madh fermerësh që kemi marrë disa herë kredi. Unë e kam nisur si fillim me një kredi prej 15 milionë lekësh të vjetra.

këtë logo ne kemi bërë një gjetje, ndofta simbolika u nis tek vlerat e këtij njeriu, por edhe vlerat e profesionit agronomit, i cili mund të jetë zanati më i papaguar në Shqipëri", thotë Zefi. Sipas tij, imazhi i Kelmend Lulgjurajt në shishen e verës është pritur shumë mirë, pasi, siç thotë Zefi, ai ka ende bashkëkohës së tij që e njohin e që e kanë mik, që e takojnë dhe që është pjesë integrale e bashkimit të fermerëve të Zadrimës.

tetin e fermerëve në këtë zonë. Grupi ynë i fermerëve bashkëpunon me agjencinë "Teuleda" dhe disa prej nesh jemi mbështetur nga fondi i garancisë për të marrë kredi. Kjo ka qenë një mbështetje dhe një siguri që na ka bërë me marrë përsipër çdo vit hap pas hapi, investime. Po punojmë me teknologji të reja, duke rritur standardet në mbjelljen e rrushit, përpunimin e tij, prodhimin e verës dhe ruajtjen e saj. Ne jemi një model i zmadhimit të fermës në Shqipëri dhe kjo kërkon investime. Ne tashmë jemi fermerë dhe kemi lidhur jetën tonë me të, gjithçka është e organizuar dhe jo sporadike. Pa dyshim e gjithë kjo kërkon financime të vazhdueshme për t'u zhvilluar më tej. Të investosh në vreshtari do të thotë të investosh në mbi 15 vite dhe investosh në verë do të thotë investim afatgjatë. Ne do të vazhdojmë të kemi nevojë për kredi dhe shpresojmë në mbështetjen e mëtejshme të agjencie "Teuleda" dhe projekteve qeverisë me kredi të buta dhe afatgjatë, duke dhënë kredi me kushte lehtësuese. Sa ka qenë afati i maturimit të kredive dhe si kanë qenë interesat e tyre? -Deri tani kemi operuar me kredi 3vjeçare. Interesat në krahasim me bankat tregtare janë më të ulëta, kjo falë fondit të garancisë së "Teuledës". Kreditë e ardhshme që synojmë të marrim, shpresojmë të jenë më afatgjata dhe me interesa sa më të ulëta.

Ai quhet Arben Kolaj, banor i Dajçit të Bregut të Bunës në Shkodër. Ai merret me përpunimin e qumështit, ka një fabrikë që përpunon mocarelën, një lloj djathi të njohur kryesisht në Itali, në zonën e Napolit. Ai e ka nisur aktivitetin e tij në vitin 1996. Në fillim ai rrëfen se nisi si një nevojë për të mbajtur familjen, duke nxjerrë të ardhura të pakta, më pas duke investuar në këtë drejtim aktiviteti mori formën e një biznesi të plotë. Çdo vit lindte nevoja për të përmirësuar teknologjinë e kjo kërkonte rritje investimi. Ai tregon se kredia e marrë nga "Teuleda" e ka ndihmuar shumë. A keni gjetur mbështetje financiare me kredi për të rritur investimet? -Po, kredia ka qenë një ndër mënyrat e investimit. U jam drejtuar bankave të ndryshme. Deri në momentin që jam njohur me projektin e "Teuledës". Nisa bashkëpunimin dhe mora një kredi në bankë që mbështetet me garanci nga agjencia "Teuleda". Duke parë se fshatin bankat nuk e vlerësojnë, atëherë bashkëpunimi me shoqatën "Teuleda" ishte një rrugëzgjidhje e duhur, pasi fondi i garancisë që ata bllokojnë në bankë për ne, garanton tek bankat tregtare kredinë tonë dhe lehtësinë për marrjen e saj. Sa kredi keni marrë dhe si kanë qenë termat e kredisë? -Kur unë kam punuar me "Teuledën", kredia ka qenë 98 mijë euro, me një afat kohor 3-vjeçar. Tashmë kjo kredi është shlyer. Por marrja e kësaj kredie pa dyshim ka dhënë një efekt pozitiv në punën time dhe nga ana tjetër ka rritur edhe fitimin.

Botime shtypi të programit ART GOLD 2: takimi KPQ (sipër); prezantimi i programit ART GOLD 2 (poshtë).

Planifikimi Strategjik në Qarkun e Shkodrës - Drejt qëndrueshmërisë së turizmit

QARKU I SHKODRËS 2020: ZONA E TURIZMIT TË QËNDRUESHËM

Materialet për të mbështetur pjesëmarrjen

Djathtas: Logo e vizatuar nga iNExTstudio për proçesin e planifikimit strategjik që paraqet kalimin nga input-et (analizat) tek output-et (projektet), duke përshkuar “filtrin” e pjesëmarrjes.

Proçesi me pjesëmarrje në Qarkun e Shkodrës u mbështet nga materiale të ndryshme informuese dhe të komunikimit, me qëllim për të informuar aktorët territorialë për çështjet e planifikimit strategjik, përfshirjen e tyre në këtë proçes dhe stimulimin e diskutimeve gjatë aktiviteteve të konsultimit publik. Këto materiale u krijuan duke pasur parasysh traditën e paktë të komunitetit rajonal për të marrë pjesë në praktikat me pjesëmarrje.

të cilat siguronin informacionin bazë për proçesin e planifikimit strategjik dhe statusin e tij aktual • Faqosje grafike e dosjeve që iu shpërndanë pjesëmarrësve, të cilat përmbanin informacion të zgjedhur dhe materiale komunikimi • Faqosje grafike e stemave me logon e proçesit të planifikimit strategjik për turizmin e qëndrueshëm, të shpërndara gjatë të gjitha aktiviteteve pjesëmarrëse.

Që nga fillimi i proçesit, në mënyrë që të lehtësoheshin proçedurat e pjesëmarrjes, u vendos që aktorëve territorialë t'u ofrohej mbështetje e vazhdueshme me informacion. Në çdo aktivitetet u paraqitën prezantime, që përmbledhin metodologjinë e planifikimit strategjik dhe statusin aktual të PST-së (aktivitetet e kryera, rezultatet e arritura, hapat e ardhshëm etj.). Çdo prezantim u plotësua nga një diagram i proçesit të planifikimit strategjik, e përditësuar për çdo aktivitet. Për aktivitetet u përgatitën edhe materiale të tjera grafike dhe të komunikimit, të tilla si: • Logo e proçesit të planifikimit strategjik • Draft i axhendës së aktivitetit dhe ftesa • Faqosje e fletëve të pjesëmarrjes, për të marrë emrat dhe kontaktet e pjesëmarrësve • Faqosje grafike e posterave për të reklamuar aktivitetet • Faqosje grafike e kartave të aktiviteteve, që përmbanin kontaktet e ART GOLD 2 dhe të TEULEDA-s, të cilat iu shpërndanë pjesëmarrësve • Faqosje grafike dhe përmbajtja e broshurave,

Sipër: Poster i përgatitur për të reklamuar Debatin Publik në Shkodër, Pukë dhe Koplik (Shkurt 2011)

Planifikimi Strategjik në Qarkun e Shkodrës - Drejt qëndrueshmërisë së turizmit

QARKU I SHKODRËS 2020: ZONA E TURIZMIT TË QËNDRUESHËM

Faqja e internetit e Planit Strategjik për Turizmin e Qëndrueshëm www.shkodaregionstrategicplanning.eu Për të përhapur aktivitetet dhe rezultatet e proçesit të planifikimit strategjik, krijimi i një faqeje interneti u konsiderua si mjeti më i efektshëm për informim dhe komunikim.

Gjatë misioneve, ekspertët e PST-së hartuan dhe ndanë me TEULEDA-n dhe stafin rajonal udhëzimet për krijimin e një faqeje interneti dhe përcaktuan detyrat dhe përgjegjësitë në lidhje me menaxhimin e faqes së internetit. Gjithashtu, ekspertët e PST-së siguruan asistencë teknike për kompaninë e disenjimit të faqeve të internetit, e kontraktuar për të kryer dizenjimin dhe vënien në funksionim të faqes.

informacion të përditësuar komunitetit lokal në lidhje me proçesin e planifikimit strategjik, metodologjinë, axhendën, aktivitetet, objektivat dhe rezultatet e arritura • të përmirësojë transparencën e hartimit të politikave dhe të ndihmojë në krijimin e marrëdhënieve të besueshme ndërmjet komuniteteve dhe autoriteteve vendore, duke përfshirë edhe OKB-në • t'u japë mbështetje donatorëve të mundshëm në zgjedhjen e projekteve për financim në një zonë të caktuar, duke përshkruar në mënyrë sintetike strategjinë e zhvillimit që territori ka zgjedhur dhe planin e veprimit për ta realizuar. Qëllimi është që të sigurojë që projektet e financuara të përmbushin me të vërtetë nevojat territoriale.

Në kuadër të proçesit të planifikimit strategjik rajonal krijimi i një faqeje interneti ka për qëllim: • të nxisë pjesëmarrjen dhe mbështetjen e vendimmarrjes demokratike, duke i dhënë

Aktualisht, faqja e internetit të Planit Strategjik www.shkodraregionstrategicplanning.eu është në linjë dhe përditësohet vazhdimisht nga stafi rajonal, në bashkëpunim me TEULEDA-n.

Ekspertët e PST-së siguruan mbështetje për krijimin dhe zhvillimin e një faqeje interneti, duke pohuar rëndësinë e saj në fushën e komunikimit.

Një imazh nga faqja e internetit të Planit Strategjik për Qarkun e Shkodrës, aktualisht në vazhdim

Planifikimi Strategjik në Qarkun e Shkodrës - Drejt qëndrueshmërisë së turizmit

QARKU I SHKODRËS 2020: ZONA E TURIZMIT TË QËNDRUESHËM

KAPITULLI 1

STRUKTURA E ANALIZËS

Kalaja e Rozafës në Shkodër

1.1. Hyrje në Strukturën e Analizës Një qëllim i rëndësishëm i Planit Strategjik për Turizmin e Qëndrueshëm në Qarkun e Shkodrës është që të plotësojë dhe të përmbushë nevojat e aktorëve lokalë, duke marrë parasysh rezultatet e aktiviteteve me pjesëmarrje. Qëllimi është të arrihet koordinimi, integrimi dhe sinergjia optimale me strategjitë rajonale dhe kombëtare, si dhe të rriten efektet e tyre në territorin lokal dhe rajonal.

Për sa i përket metodologjisë, nuk ishte e nevojshme që të kryheshin kërkime të reja, sepse proçesi i planifikimit strategjik nuk ka filluar nga zeroja; përkundrazi, ai ka ruajtur vazhdimësinë me politikat që veprojnë tashmë në territor, duke i koordinuar, zgjeruar dhe pajisur ato me një perspektivë më të gjerë. Prandaj, analiza u krye duke përdorur informacionin e mbledhur nga burime të ndryshme.

Rrjedhimisht, objektivi kryesor i Strukturës së Analizës është të studiojë situatën aktuale të territorit, duke filluar nga analiza e dokumenteve të planifikimit dhe të programimit (zbatuar kryesisht pas vitit 2005, e konsideruar kështu si një nga burimet e përditësuara të informacionit), të identifikuara gjatë studimit fillestar teorik, dhe integrimin e kësaj analize me rezultatet e studimit të ekspertëve në terren.

Struktura e Analizës përshkruan gjendjen aktuale të qarkut nga këndvështrime të ndryshme, duke synuar ndërtimin e një sistemi referimi për identifikimin e pikave të forta dhe të dobëta, mundësive dhe kërcënimeve. Rezultati i pritshëm ishte, pra, identifikimi i një vizioni dhe strategjie të përbashkët për zhvillimin e turizmit

Planifikimi Strategjik në Qarkun e Shkodrës - Drejt qëndrueshmërisë së turizmit

QARKU I SHKODRËS 2020: ZONA E TURIZMIT TË QËNDRUESHËM

Burimet për analizën territoriale

Siç u përmend më sipër, Struktura e Analizës së PST-së mbledh informacion territoriale kryesisht nga burime dytësore, duke i integruar ato me rezultatet e vëzhgimit të drejtpërdrejtë dhe të proçesit me pjesëmarrje. Burimet kryesore të informacionit për analizën territoriale të Qarkut të Shkodrës ishin si më poshtë.

• Studimi i ILS LEDA-s për burimet e Qarkut të Shkodrës • Udhëzues: "Shkodra - Rajoni i intimitetit" (2009) • Udhëzues: "Shkodra në xhepin tuaj" (2006-2007) Në nivel lokal: • Plani Strukturor i qytetit të Shkodrës • Plani Strategjik për Zhvillimin Ekonomik 2005-2015 - Shkodër

Në nivel kombëtar: • Strategjia Kombëtare për Zhvillim dhe Integrim • Strategjia Ndërsektoriale e Zhvillimit Rajonal • Strategjia Kombëtare e Turizmit • Strategjia e Marketingut të Kulturës së Shqipërisë • Strategjia Sektoriale e Bujqësisë dhe e Ushqimit • Strategjia Ndërsektoriale për Zhvillimin Rural • Strategjia Kombëtare e Mjedisit • Strategjia Sektoriale e Transporteve

Shumica e të dhënave demografike janë marrë nga INSTAT-i (Instituti Kombëtar Shqiptar i Statistikave), ndërsa informacionet shtesë mbi historinë rajonale dhe trashëgiminë kulturore janë nxjerrë nga faqet e internetit në vijim: Zyra e Administrimit dhe Koordinimit të Parkut Arkeologjik të Shkodrës ( w w w. a r c h e o l o g i c a l s h k o d r a . c o m ) , www.shkodra.net, Agjencia Shqiptare e Udhëtimit (www.tourism-in-albania.com), Agjencia Kombëtare Shqiptare e Turizmit (www.albaniantourism.com).

Në nivel rajonal dhe nënrajonal: • Plani Rajonal Shkodër-Lezhë (plani EPTISA) • Koncepti Strategjik për Zhvillimin Rajonal • Plan i Veprimit për Mjedisin Rajonal: Delta e lumit Drin - Shkodër-Lezhë • Plani Strategjik i Veprimit për liqenin e Shkodrës • Nxitja e Zhvillimit Rajonal nëpërmjet Objektivave të Zhvillimit të Mijëvjeçarit • Analiza S.W.O.T për Qarkun e Shkodrës

Ju lutemi, vini re se studimet e përfshira në këtë dokument nuk synojnë të jenë gjithëpërfshirëse dhe mund të jenë subjekt i integrimeve dhe i shtesave në çdo kohë, në koherencë me natyrën e proçesit të PST së qarkut.

Welcome

Language Selection

Kryeministri Berisha viziton Kalane ”Rozafa“ Kryeministri Berisha viziton Kalane ”Rozafa“

Imazh nga faqja e internetit të Zyrës së Administri mit dhe Koordinimit të Parkut Arkeologjik te Shkodrës

Main Menu HOME

Me date 10 Maj Kalane “Rozafa” e vizitoi Kryeministri i vendit Z. Sali Berisha I shoqeruar dhe nga Kryetaria e Parlamentit Znj. Jozefina Topalli dhe Ministri i Puneve Publike Z. Sokol Olldashi. Ne kete vizite nuk munguan autoritetet vendase si Prefekti i Qarkut Shkoder Z. Maxhid Cungu, Kryetari i Keshillit Qarkut Z. Gjovalin Kolombi, si dhe Kryetari i Bashkise Shkoder Z.Lorenc Luka. Ne hyrje te Kalase delegacioni u prit nga stafi i Parkut Arkeologjik.Nje informacion dhe pershkrim i hollesishem mbi historikun dhe monumentet me tipologjike dhe arkitekturore ne Kala impresionoj te pranishmit. Disa here Kryeministri vuri theksin ne vazhdimin e punes se mire te bere deri tani per mirembajtjen e ketij monumenti me vlera te rralla. Kryeministri Berisha u interesua dhe vuri theksin dhe ne permiresimin e rrjetit te ndriçimit te ketij objekti dhe kerkoi nga Bashkia Shkoder nderhyrjen dhe bashkepunimin me Parkun Arkeologjik Shkoder ne lidhje me kete projekt. Nje vizite ne Muzeun e Keshtjelles dhe nje dhurate simbolike nga Parku Arkeologjik Shkoder si dhe nje pushim i shkurter ne nje nga ambientet e lokalit ne Kala shenoi dhe fundin e kesaj vizite. Sigurisht qe ne fund te vizites nje impresion i shkurter per viziten ne Kalane Rozafa dhene nga Kryeministri me shume kenaqesi ne librin e impresioneve. “ Rozafa simboli i perjetesise se Shkodres qe te mrekullon sa here qe e viziton” Z. Sali Barisha Kryeminister i Shqiperise.

Rozafa

SHKODRA HISTORY AKTIVITETE

BOTIME GALLERY

Nje vizite e veçante ne Kalane

Ne Kalane Rozafa festohet dita

INFO TURISM CONTACT

“Rozafa”

e Shen Valentinit.

Planifikimi Strategjik në Qarkun e Shkodrës - Drejt qëndrueshmërisë së turizmit SEARCH

Nje vizite e veçante ne Kalane “Rozafa”

Ne Kalane Rozafa festohet dita e Shen Valentinit.

Me date 22 Prill Kalaja

Per te dytin vit

Location

QARKU I SHKODRËS 2020: ZONA E TURIZMIT TË QËNDRUESHËM

1.2. Ndarja e analizës Aktiviteti prezantues Aktiviteti i prezantimit publik të planifikimit strategjik të Qarkut të Shkodrës, me titull "Drejt turizmit të qëndrueshëm", u mbajt më 12 tetor 2010. Aktiviteti përfshiu mbi 70 pjesëmarrës, të cilët e miratuan nismën e planifikimit strategjik dhe ranë dakord për metodologjinë e propozuar.

etj.) dhe të sugjeronin veprimet e mundshme të zhvillimit.

Gjatë takimit, u shpjeguan objektivat dhe metodologjia e PST-së dhe u arritën këto rezultate: • U ra dakord për nevojën e një plani strategjik rajonal për zhvillimin e turizmit. • Agjencisë së Zhvillimit Ekonomik Lokal TEULEDA iu caktua roli kryesor për të siguruar asistencë teknike për zbatimin e PST-së. • U nxor në pah bashkëpunimi i ngushtë ndërmjet grupeve lokale të interesit si një premisë themelore për të arritur objektivat e përgjithshëm të zhvillimit. Gjithashtu, u forcua bashkëpunimi ndërmjet aktorëve rajonalë e lokalë dhe ndërmjet ART GOLD 2 dhe partnerëve (TEULEDA, Universiteti etj.). • Qeverisja vendore tregoi zotërim të mirë të proçesit të planifikimit strategjik. • Grupet rajonale të interesit nisën të nxirrnin në pah problemet territoriale (administrimin e mbetjeve, menaxhimin e zonave të mbrojtura

Planifikimi Strategjik në Qarkun e Shkodrës - Drejt qëndrueshmërisë së turizmit

QARKU I SHKODRËS 2020: ZONA E TURIZMIT TË QËNDRUESHËM

1.3. Struktura Territoriale

Qarku i Shkodrës është një nga 12 qarqet e Shqipërisë, i themeluar si njësi e qeverisjes vendore në nëntor 2000, sipas Ligjin nr. 8653, të datës 31.07.2000 "Për ndarjen administrativoterritoriale të njësive të qeverisjes vendore në Republikën e Shqipërisë".

Tabela 1. Bashkitë dhe komunat në Qarkun e Shkodrës

Bashki

Komuna

Koplik

Kelmend

Shkodër

Shkrel

Vau i Dejës

Qendër Koplik

Pukë

Kastrat

Fushe Arrëz

Gruemirë Bushat Postribë Gur i Zi Dajc Velipojë Ana e Malit Qendër Bërdicë Vig Mnellë Hajmel Rrethina Pult Shalë Shllak

Qarku ka tre rrethe: Shkodër, Malësi e Madhe dhe Pukë. Çdo rreth përfshin një ose më shumë bashki dhe komuna të ndryshme (shihni tabelën 1). Qarku i Shkodrës ndodhet në pjesën veriperëndimore të Shqipërisë dhe ka një sipërfaqe prej 3.561,25 km², e cila zë 12% të sipërfaqes së vendit. Qarku ka një kufi kombëtar nga toka dhe liqeni, përkatësisht 172 dhe 38 km gjatësi, me Malin e Zi. Topografia rajonale është e shumëllojshme, duke filluar nga ultësira e bregdetit Adriatik deri në Alpet Shqiptare me të dytën dhe të tretën majë më të lartë në vend, përkatësisht, Jezerca (2.694 m) dhe Radohima (2.570 m). Parku Kombëtar i Thethit, që ndodhet në Alpet Shqiptare, është destinacioni më i rëndësishëm turistik i qarkut, duke mbuluar një sipërfaqe prej 2.630 ha. Malet mund të gjenden në ndërsa ultësirat, veçanërisht Shkodrës dhe në afërsi të sigurojnë sipërfaqe të mëdha bujqësinë.

pjesën veriore, rreth liqenit të lumit të Bunës, toke pjellore për

Qarku është i pasur me lumenj që rrjedhin nga zonat malore në fushat pranë qytetit të Shkodrës. Gjatë një përmbytjeje të madhe në vitin 1846, lumi Drin u nda në dy degë, duke krijuar një degë të re në drejtim të Shkodrës, ku bashkohet me lumin Buna. Buna është lumi i vetëm në Shqipëri, i cili është plotësisht i lundrueshëm nga anije të vogla dhe mesatare.

Shosh Temal Fierzë Gjegjan Iballë Qerret Blerim Qelëz Qafë Mali Rrapë

Të dhëna të përgjithshme për Qarkun e Shkodrës Emri i Qarkut:

Shkodra

Qyteti kryesor:

Shkodra

Nr. i bashkive:

Nr. i komunave:

Sipërfaqja e përgjithshme: 3.561,25 km² Popullsia e përgjithshme: 246.016 banorë

Planifikimi Strategjik në Qarkun e Shkodrës - Drejt qëndrueshmërisë së turizmit

QARKU I SHKODRËS 2020: ZONA E TURIZMIT TË QËNDRUESHËM

1.4. Ngjarjet kryesore historike

Qyteti i Shkodrës është një nga qytetet më të vjetra në Shqipëri. Vetë emri ka një kuptim në gjuhën shqipe, që ka lidhje me lumin Drin: "Shkodra" e ka prejardhjen nga "Shko-drin" që do të thotë "Shko Drin" ose "shkon Drini". Dihet se popullsia ilire nga fisi i Labeatit e ka banuar këtë zonë që nga epoka e hershme e bronzit dhe në shekullin e 3-të p.e.r. fisi mbizotërues në zonë ishte Ardea. Në këtë periudhë, qyteti u bë kryeqytet i rajonit, nën qeverisjen e Agronit, bir i Pleuratit, i cili sundoi nga viti 250 deri në vitin 230 p.e.r. Mbreti i fundit ilir, Genti, u mund në Shkodër nga ushtria romake dhe mbretëria, si pasojë, u përfshi në perandorinë e madhe romake. Bizanti e sundoi zonën për shumë shekuj, por nga fundi i shekullit të 6-të deri në shekullin e 15-të popullsi të tjera, si sllavët, bullgarët dhe osmanët, e sulmuan atë.

betejash dhe përpjekjesh të ashpra, qyteti u d o r ë z u a , p o r, p ë r s h k a k t ë p r e s i o n i t ndërkombëtar dhe vendosmërisë së banorëve, ai u çlirua. Administrata italiane që doli nga pushtimi i vitit 1939 u kthye shpejt në pushtim; të njëjtën gjë bënë gjermanët nga shtatori i vitit 1943 deri në ditën e Çlirimit (nëntor 1944). Pas përfundimit të pushtimit, regjimi komunist shqiptar ndaloi me ligj institucionet fetare në të gjithë vendin. Shkodra ishte një qendër e rëndësishme institucionale dhe historike e jetës fetare, kështu që regjimi i ri nuk u pranua lehtë nga popullsia. Kopliku dhe Postriba u karakterizuan nga protesta të ndryshme kundër regjimit komunist. Në vitin 1990, mobilizimi kundër komunizmit shkaktoi rënien e regjimit diktatorial dhe fillimin e një epoke demokratike.

Pas vdekjes së Skënderbeut, në vitin 1468, zona e Shkodrës dhe i tërë vendi u bënë pjesë e Perandorisë Otomane. Gjatë shekujve nën sundimin e turqve, Shkodra u dominua nga familjet lokale dhe u qeveris nga rregulla të pashkruara. Në fillim të shekullit të 20-të, revoltat kundër sundimit turk në veri të Shqipërisë, me pjesëmarrjen aktive të banorëve të maleve, shënuan fundin e sundimit osman. Pas shpalljes së Pavarësisë (28 nëntor 1912) ushtria e mbretit Nikolla të Malit të Zi sulmoi qytetin e Shkodrës. Pas gjashtë muajsh

Sipër: Shkodra në shekullin e XIX -të Majtas: Shkodra në shekullin e XV-të Djathtas: Shkodra në shekullin e XIX-të

Planifikimi Strategjik në Qarkun e Shkodrës - Drejt qëndrueshmërisë së turizmit

QARKU I SHKODRËS 2020: ZONA E TURIZMIT TË QËNDRUESHËM

1.5. Të dhëna statistikore për territorin

Profili demografik Qarku i Shkodrës ka një popullsi prej 246.016 banorësh (INSTAT, janar 2009) dhe një dendësi prej rreth 7 banorë për hektarë. Ajo përfaqëson 7,7% të popullsisë së përgjithshme të Shqipërisë. Ka një ndryshim të dukshëm në numrat e popullsisë ndërmjet të dhënave të nxjerra nga

burimet lokale administrative dhe ato nga regjistrimi i popullsisë nga INSTAT-i në vitin 2001. Sipas të dhënave administrative, popullsia e qarkut është 337.000 banorë, ndërsa sipas rezultateve të regjistrimit është rreth 256.000 banorë. Kjo mund të jetë rezultat i disa vështirësive për përditësimin e të dhënave për shkak të migrimit të shpeshtë drejt qyteteve të mëdha ose jashtë shtetit.

Figura 2. Popullsia e Qarkut të Shkodrës në krahasim me popullsinë shqiptare (INSTAT, 2009)

75% e popullsisë së qarkut jeton në Rrethin e Shkodrës. Pjesa më e madhe, rreth 61% e

totalit, përfaqëson popullsinë rurale dhe 39% tjetër përfaqëson popullsinë urbane të qarkut.

Figura 3. Popullsia urbane dhe rurale në qark (Treguesit sipas prefekturave - INSTAT 2007)

Nga janari 2003 deri në janar 2009, popullsia e qarkut është pakësuar me rreth 5,4% (- 13.878 banorë). Arsyeja më e mundshme e këtij ndryshimi është numri i madh i njerëzve që kanë migruar në Tiranë ose në qarqe dhe vende të tjera. Rrethi me numrin më të madh të emigrantëve gjatë kësaj periudhe është Puka,

e cila numëronte rreth 34.802 banorë në vitin 2003 dhe 24.319 banorë në vitin 2009, me fjalë të tjera 30% më pak të popullsisë. Tabela 2. tregon se si popullsia e rretheve të Shkodrës dhe të Malësisë së Madhe nuk kanë pësuar ndryshime të rëndësishme demografike.

Planifikimi Strategjik në Qarkun e Shkodrës - Drejt qëndrueshmërisë së turizmit

QARKU I SHKODRËS 2020: ZONA E TURIZMIT TË QËNDRUESHËM

Rrethi

2003

2009

Ndryshimi në %

187.878

185.612

- 1%

Pukë

34.802

24.319

- 30%

Malësi e Madhe

37.214

36.085

- 3%

246.016

259.894

- 5.5%

Shkodër

Total

Punësimi Të dhënat statistikore të punësimit janë të lidhura ngushtë me numrin e popullsisë të ndarë sipas moshës. Kjo varet nga numri i personave nën 16 vjeç dhe mbi 65 vjeç që konsiderohen ekonomikisht jo aktivë. Tabela 3 paraqet numrin e popullsisë të tre grupmoshave të ndryshme në tre rrethet e Qarkut të Shkodrës. 65% e popullsisë së përgjithshme është në moshë pune, 8% në moshën e pensionit dhe 27% më pak se 15 vjeç.

Tabela 2. Popullsia sipas rretheve në Qarkun e Shkodrës (INSTAT)

Tabela 3. Numri i popullsisë sipas rrethit dhe moshës (Janar 2004) (Vjetari i INSTAT-it, 1995–2004)

Rrethi

0-14

15-64

65+

Malësi e Madhe

27%

65%

Pukë

32%

61%

Shkodër

27%

65%

Total

27%

65%

Nuk disponohen të dhëna për nivelin bashkiak dhe komunal. Bazuar në tabelën e mësipërme, mund të supozojmë se të paktën 35% e popullsisë nuk është ekonomikisht aktive. Vini re se në këto të dhëna nuk janë përfshirë përqindjet e popullsisë joaktive ndërmjet moshës 14 dhe 16 vjeç dhe gratë mbi 60 vjeç. Numri i madh i të papunëve është edhe rezultat i karakterit rural të qarkut, që nuk ofron shumë mundësi për vende pune për të rinjtë. Pothuajse 67% e popullsisë rajonale është e punësuar në sektorin privat bujqësor, ndërsa 17% punojnë në sektorin publik dhe 16% tjetër në sektorin privat jobujqësor.

Figura 4. Popullsia aktive (Treguesit sipas prefekturave - INSTAT, 2007)

Planifikimi Strategjik në Qarkun e Shkodrës - Drejt qëndrueshmërisë së turizmit

QARKU I SHKODRËS 2020: ZONA E TURIZMIT TË QËNDRUESHËM

Figura 5. Sektorët e punësimit (Treguesit sipas prefekturave - INSTAT, 2007)

Kjo strukturë e punësimit ndryshon nga situata e përgjithshme kombëtare në dy aspekte: • pjesa e fuqisë punëtore aktive të punësuar në sektorin bujqësor është shumë më e lartë se mesatarja e vendit • pjesa e fuqisë punëtore aktive të punësuar në sektorin privat jobujqësor është shumë më e ulët se mesatarja e vendit. Në Rrethin e Shkodrës pjesa e popullsisë së punësuar në bujqësi është më e vogël, për shkak të ritmeve më të larta të urbanizimit në krahasim me rrethet e tjera të qarkut. Më shumë se 12% e sipërfaqes së Shqipërisë shtrihet brenda juridiksionit administrativ të

Qarkut të Shkodrës. Rreth 50% e territorit rajonal është pyjor, 14% bujqësor, 8% livadhe dhe kullota, ndërsa 28% klasifikohet si të tjera. Qarku i Shkodrës ka një përqindje më të lartë pyjore se mesatarja kombëtare, por një përqindje më të ulët të tokës bujqësore, livadheve dhe kullotave, gjë që nuk është e habitshme duke pasur parasysh topografinë malore. Por, pavarësisht nga ky peizazh, ka sipërfaqe të mëdha toke pjellore, si për bujqësi, ashtu dhe për blegtori. Një pjesë e madhe e tokës bujqësore është braktisur. Në nivel rajonal, kjo përfaqëson rreth 30% të tokës bujqësore të përgjithshme.

Planifikimi Strategjik në Qarkun e Shkodrës - Drejt qëndrueshmërisë së turizmit

QARKU I SHKODRËS 2020: ZONA E TURIZMIT TË QËNDRUESHËM

Tendencat turistike Qarku i Shkodrës ka potencial të madh për zhvillimin e turizmit. E gjithë zona karakterizohet nga një shumëllojshmëri atraksionesh turistike, që nga bukuritë natyrore te ndërtesat historike dhe identitetet kulturore. Pozita e favorshme gjeografike është pa dyshim një pasuri e rëndësishme për zhvillimin turistik të tij. Traditat njerëzore, kulturore dhe historike ia shtojnë më shumë vlerën këtij potenciali. Gjatë viteve të fundit, numri i turistëve që vizitojnë Shqipërinë është rritur në mënyrë të qëndrueshme dhe shumë prej tyre vijnë nga Mali i Zi përmes Qarkut të Shkodrës. Sipas të dhënave statistikore (burimi: Shqipëria në shifra 2010), gjatë vitit 2009 numri i vizitorëve të huaj të ardhur për pushime në Shqipëri ishte rreth 1 544.218 persona, dy herë sa shifra e vitit 2006. Mesatarja e qëndrimit gjatë natës në hotelet shqiptare ishte 2,6 netë. Në qark disponohen disa lloje akomodimi, duke nisur nga hotelet me katër yje, te dhomat në shtëpi fermerësh në fshatrat rurale. Qarku ofron akomodim për turistë vendas dhe të huaj në hotelet dhe resortet e tij pothuajse gjatë gjithë vitit. Shkodra dhe Velipoja (ku kapaciteti i akomodimit në hotele është më shumë se dy mijë dhoma) janë, për momentin, destinacionet e pajisura më mirë për pritjen turistike. Hotelet dhe restorantet në qendër të qytetit të Shkodrës janë aktualisht në gjendje ta përballojnë kërkesën. Nga ana tjetër, prania masive e hoteleve dhe e restoranteve në Velipojë është ndoshta i tepërt, nëse krahasohet me fluksin e vërtetë turistik, të lidhur aktualisht vetëm me detin dhe jo me burime të tjera të mjedisit. Zonat rurale karakterizohen nga prania e paktë e aktiviteteve të agroturizmit, strukturat Fjetje dhe Mëngjes dhe zonave të kampingut të organizuar.

dhe 8.753 ishin të huaj. Të dhënat jozyrtare raportojnë për rreth 20.000 turistë për sezon në Parkun Kombëtar të Thethit, që qëndrojnë për një ose më shumë net në strukturat Fjetje dhe Mëngjes ose në tenda individuale që mbarten në çanta shpine, sidomos gjatë muajve të verës. Megjithatë, produktet turistike rajonale konsumohen kryesisht brenda vendit apo nga turistët nga Kosova dhe Maqedonia dhe jo nga turistët e huaj, që e vizitojnë qarkun kryesisht për arsye biznesi. Në lidhje me ofertën natyrore të qarkut, turistët mund të përfshihen në katër lloje kryesore të turizmit: • Turizmi malor, i bazuar në atraksionet e ofruara nga Alpet Shqiptare dhe zonat përreth në Malësinë e Madhe. Destinacionet kryesore turistike për ata që pëlqejnë malet janë Razma, Boga, malësia e Tërbunit dhe Parku Kombëtar i Thethit. • Turizmi bregdetar dhe lumor, i bazuar në atraksionet e ofruara nga Komuna e Velipojës, me një bregdet 14 km, delta e lumit Buna dhe laguna e Vilunit. • Turizmi liqenor në liqenin e Shkodrës (burimi më i madh ujërave të ëmbla në rajonin e Ballkanit), me fshatrat turistike të Shirokës dhe Zogajt. • Turizmi qytetar, i bazuar në monumentet fetare, shtëpitë tradicionale dhe monumentet historike në qytetin e Shkodrës. Prodhimet vendase dhe tradicionale vlerësohen nga turistët vendas dhe të huaj dhe, nëse integrohen siç duhet në ofertën turistike, mund të përfaqësojnë një potencial të rëndësishëm për zhvillimin e mëtejshëm të saj.

Nuk disponohen të dhëna statistikore për qëndrimin gjatë natës në Qarkun e Shkodrës. Të vetmet të dhëna të disponueshme i referohen numrit të turistëve në Kalanë e Rozafës gjatë vitit 2008: numri i përgjithshëm shte 10.096, nga të cilët 1.343 ishin shqiptarë

Tabela 4. Ardhja e të huajve dhe e shqiptarëve në hotele gjatë vitit 1995-2008 (në mijë) (INSTAT 2008)

Total Të huaj Shqiptarë

1996

1998

2000

2002

2004

2006

2008

214

165

171

161

212

150

133

135

101

156

Planifikimi Strategjik në Qarkun e Shkodrës - Drejt qëndrueshmërisë së turizmit

QARKU I SHKODRËS 2020: ZONA E TURIZMIT TË QËNDRUESHËM

1.6. Infrastruktura për lëvizshmërinë

Infrastruktura rrugore Gjeografikisht, Qarku i Shkodrës ndodhet në udhëkryqin ndërmjet Shqipërisë, Malit të Zi dhe Kosovës. Prandaj, ai është porta e veriut për në Shqipëri. Është i lidhur mirë me pjesën tjetër të vendit me anë të rrugëve kombëtare, hekurudhës dhe ka dalje në detin Adriatik. Megjithatë, sistemi rajonal rrugor është k r y e s i s h t i p a p ë r s h ta ts h ë m . R r u g ë t e pashtruara janë të zakonshme, nuk kanë ndonjë sistem sigurie në lartësi të mëdha dhe, kësisoj, nuk janë të lehta për t'u përdorur. Përveç kohës së gjatë të udhëtimit, gjendja e rrugëve kërkon përdorimin e mjeteve të përshtatshme dhe pengon (ose të paktën dekurajon) mundësinë e vajtjes në zonat e mundshme turistike. Rrugët rurale sigurojnë lidhjen ndërmjet fshatrave dhe me qytetet e qarkut. Shumica e tyre janë të varfra apo shumë të varfra. Gjendja

e mjerë e rrugëve rurale kufizon komunikimin ndërmjet fshatrave, si dhe ndërmjet fshatrave dhe zonave urbane. Ajo gjithashtu kufizon aksesin në shërbimet lokale. Papërshtatshmëria e sistemit rrugor çon në izolim të plotë të fshatrave në dimër, sidomos gjatë reshjeve të borës. Transporti publik është i kufizuar për sa i përket frekuencës së shërbimeve dhe shtrirjes së zonave të shërbimit. Automjetet private janë mjetet kryesore të transportit. Tabela 5. dhe figura 9. tregojnë se qarku ka 14,5% të motoçikletave dhe 6,2% të automjeteve të vendit. Pjesa më e madhe e automjeteve janë të përqendruara në qytetin e Shkodrës. Automjeti i preferuar për të lëvizur është, natyrisht, makina private, por, në krahasim me të dhënat kombëtare, përqindja e motoçikletave që zotërohen në Qarkun e Shkodrës është dyfishi i shifrës kombëtare.

Makina

Autobusë dhe mikrobusë

Motoçikleta

Totali

Shkodër

15.348

2.197

2.661

20.206

Shqipëri

248.938

30.578

18.329

297.842

Tabela 5. Numri i mjeteve rrugore për udhëtarë në Qarkun e Shkodrës dhe në Shqipëri (Treguesit sipas prefekturave - INSTAT 2009)

Figura 9. Përqindja e mjeteve rrugore të veçanta në Qarkun e Shkodrës dhe në Shqipëri (Treguesit sipas prefekturave - INSTAT 2009

Planifikimi Strategjik në Qarkun e Shkodrës - Drejt qëndrueshmërisë së turizmit

QARKU I SHKODRËS 2020: ZONA E TURIZMIT TË QËNDRUESHËM

Diagrami i mëposhtëm tregon se Qarku i Shkodrës kishte buxhetin më të madh në vend për mirëmbajtjen e rrugëve për periudhën 2005-2009: mesatarja në 5 vjet është rreth 156.613 dollarë amerikanë në vit. Kjo do të thotë se Qeveria Shqiptare i ka dhënë qarkut një përparësi të lartë për sa i përket zhvillimit rajonal, duke filluar me nxjerrjen e fondeve për projekte infrastrukturore.

Figura 10. Buxheti i mirëmbajtjes së rrugëve për rrugët kombëtare sipas prefekturave 2005-2009 (Rishikimi i parë pesëvjeçar i Planit Kombëtar Shqiptar të Transportit, 2010)

➡ Rrugë në ndërtim ➡ Rrugë lokale ➡ Rrugë kombëtare

Figura 11. Infrastruktura rrugore ekzistuese dhe infrastruktura rrugore në ndërtim (Fondi Shqiptar i Zhvillimit)

Biçikletat përdoren kryesisht në qytetin e Shkodrës, në hapësira të sheshta dhe të dendura, pavarësisht nga kushtet e këqija rrugore dhe rreziqeve për aksidente. Nuk ka korsi të veçanta për biçikleta, qoftë në karrexhata ose anash tyre. Edhe në qendër të Shkodrës, veçanërisht rreth shesheve publike ose ndërtesave të universitetit, ku është më e sigurt për të ngarë një biçikletë, ka vetëm disa hapësira parkimi për to. Nuk ka hapësirë për çiklistët në stacionin hekurudhor dhe nuk ka akses të veçantë për në parqet publike, shkollat dhe tregjet. Aktualisht, pothuajse 14% e njerëzve në qytetin e Shkodrës e përdorin këtë lloj transporti për lëvizjet e brendshme. Edhe pse është pranuar gjerësisht se ecja me biçikletë është mënyra më e mirë dhe më pak e kushtueshme për të zvogëluar numrin e udhëtimeve me automjete për distanca të shkurtra (duke ndihmuar kështu për të reduktuar ndotjen e ajrit), autoritetet nuk kanë dhënë ndonjë mbështetje zyrtare për aktivitetet e çiklizmit në qytet.

Planifikimi Strategjik në Qarkun e Shkodrës - Drejt qëndrueshmërisë së turizmit

Shkodra, Marubi photo

QARKU I SHKODRËS 2020: ZONA E TURIZMIT TË QËNDRUESHËM

Infrastruktura hekurudhore Rrjeti hekurudhor shqiptar është 424 km i gjatë, me gjerësi standarde të shinave 1,435 mm.

Hekurudha e vetme ndërkombëtare në vend lidh stacionin e Durrësit, që është pjesë e Korridorit VIII, me qytetin e Shkodrës dhe pastaj vazhdon në Podgoricë të Malit të Zi.

Ndërmjet viteve 2003 dhe 2005, sasia e mallrave të transportuara nëpërmjet hekurudhës ra nga 517 mijë tonë në 404 mijë tonë. Në vitin 2006, këto shifra u rritën përsëri, deri në 450 mijë tonë.

Në vitet e fundit është rigjallëruar Bajzës i hekurudhës ndërkombëtare të marrë një rol të rëndësishëm në zbatimit të projektit për ndërtimin industriale të Koplikut.

Në vitin 1995, 3,7 milionë udhëtarë përdorën rrjetin hekurudhor të vendit, ndërsa në vitin 2003, 2006 dhe 2009, numri ka rënë: përkatësisht në 2,1 milionë, 1,7 milionë dhe 0,6 milionë (INSTAT, 2010).

Investimet në këtë hekurudhë janë të nevojshme, për zhvillimin e Shkodrës dhe për të nxitur marrëdhëniet ekonomike me Malin e Zi, për sa u përket njerëzve dhe shkëmbimit të mallrave.

stacioni i dhe pritet kuadër të e zonës

Figura 12. Infrastruktura rrugore në ndërtim në Shqipërinë e Veriut (Fondi Shqiptar i Zhvillimit, 2009)

Planifikimi Strategjik në Qarkun e Shkodrës - Drejt qëndrueshmërisë së turizmit

QARKU I SHKODRËS 2020: ZONA E TURIZMIT TË QËNDRUESHËM

1.7. Aspektet mjedisore

Konteksti fizik

Altituda A.S.L. nga

Qarku i Shkodrës është kryesisht malor, veçanërisht në pjesën veriore të karakterizuar nga Alpet Shqiptare. Ato janë një zgjatim i Alpeve Dinarike, specifike të rrafshnaltës gëlqerore të Malit të Zi, dhe përbëhen nga shtresa guri gëlqeror dhe guri dolomiti. Zona jugore e Malësisë së Madhe dhe e Rrethit të Shkodrës karakterizohet nga prania e fushave lyshtërore, shtrihet deri në bregun e liqenit të Shkodrës dhe në bregdet. Fushat lyshtërore, për shkak të reshjeve sezonale, shpesh pësojnë përmbytje, që shkaktojnë pasoja shkatërruese. Prandaj, cilësia e tokës së tyre bujqësore është mjaft e vogël. Toka bujqësore e cilësisë së mirë mund të gjendet në luginat lumore, në kodrat dhe sipërfaqet me lartësi mesatare.

në

0m (bregdeti i Shkodrës, deti Adriatik) 2.694 m (Mali i Jezercës, Alpet Shqiptare) Koordinatat

Lat

nga në

41°50’01” N 42°39’43” N

Long

nga në

19°16’56” E 20°15’15” E

Prania e dukurive karstike është shkaku i ekzistencës së shpellave me interes gjeologjik dhe speleologjik, të ndodhura kryesisht në rrethet e Shkodrës dhe të Pukës. Bregdeti është përfshirë në kufirin administrativ të Komunës së Velipojës. Ai ka një gjatësi prej 14 km dhe një gjerësi të drejtë prej 200 m, dhe karakterizohet kryesisht nga brigje ranore. Në luginat e thella rrjedhin lumenj dhe disa prej tyre janë të lundrueshëm në disa pjesë. Lumenjtë kryesorë ekzistues janë: Drini, Buna dhe Kiri.

Planifikimi Strategjik në Qarkun e Shkodrës - Drejt qëndrueshmërisë së turizmit

QARKU I SHKODRËS 2020: ZONA E TURIZMIT TË QËNDRUESHËM

Përmbytjet Reshjet e dendura të shiut, rrjedhat e lumenjve dhe shkarkimet e mëdha dhe të shumta të ujit nga portat e hidrocentralit të Vaut të Dejës kanë shkaktuar përmbytje në Qarkun e Shkodrës, kryesisht në zonën e Nënshkodrës, në pjesën jugore të qytetit të Shkodrës. Kapaciteti maksimal i ujit që mund të rrjedhë në lumin Drin është 800 m³/sek, por, pas hapjes së portave të digës, parametrat e rrjedhjes së ujit mund të rriten deri në 2.450 m³/sek. Lumenjtë Kir dhe Buna kanë potenciale më të larta përmbytjeje, për shkak të sasisë më të madhe të sedimenteve të depozituara në shtratet e lumenjve. Niveli i ujit në lumin Kir është në rritje, për shkak të shkrirjes së dëborës që vjen nga mali dhe pjesa lindore e qytetit të Shkodrës është në rrezik. Në Rrethin e Shkodrës, zonat më të prekura janë komuna e Anës së Malit dhe e Velipojës, me 1.200 ha tokë në rrezik secila, Komuna e Dajçit dhe e Bushatit, me 800 ha tokë në rrezik secila dhe Komuna e Gurit të Zi me 600 ha tokë në rrezik. Këto zona u nënshtrohen përmbytjeve pothuajse çdo vit, sidomos pas shirave të mëdha.

1.500 m³ në sekondë, duke shkaktuar përmbytje të tjera përgjatë rrjedhës së vet. Sipas të dhënave të Kombeve të Bashkuara, ujërat e përmbytjes mbuluan rreth 10.270 hektarë tokë dhe izoluan apo dëmtuan më shumë se 2.000 shtëpi, duke çuar në evakuimin e rreth 4.000 banorëve dhe 20.000 të tjerë mbetën në rrezik. Infrastruktura e bujqësisë dhe e transportit u dëmtuan duke e bërë zonën përreth Shkodrës të arritshme vetëm me varka të vogla.

Figura 7. Zonat në rrezik përmbytje

Deri në vitin 1848, Drini rridhte plotësisht në detin Adriatik, afër Lezhës, rreth 25 km në lindje të deltës Buna-Bojana të ditëve të sotme. Përmbytjet në vitet 1848, 1858 dhe 1896 shkaktuan përparimin e lumit drejt lumit Buna (kullimi i liqenit të Shkodrës), duke e zhvendosur kanalin natyror të mbështetur nga kanale që përdorin fuqinë e ujit për mullinj në jug të Shkodrës dhe mbylljen e pjesshme të ish-shtratit të saj të lumit. Përmbytja e vitit 1896 kishte një prurje prej 7.000 m³/s, e cila është shquar për një ujëmbledhës të tillë (Alpet Shqiptare kanë vlera shumë të larta të reshjeve). Zakonisht, niveli i ujit të liqenit të Shkodrës rritet deri në 3 metra gjatë sezonit të përmbytjeve. Dega e fundit e Drinit është lumi Kir, i cili e ndryshoi rrugën e tij në vitin 1750, duke lëvizur nga pjesa perëndimore e qytetit të Shkodrës për në liqenin e Shkodrës deri në lumin e Bunës (në juglindje të kështjellës, aktualisht pjesë e lumit Drin) dhe duke shkatërruar rrethinat veriore të qytetit. Në fillim të nëntorit 2009, shirat e dendura në veri të Shqipërisë shkaktuan përmbytje të rënda në rrethet e Shkodrës dhe të Lezhës dhe në fushën e përmbytjes mes Lezhës dhe detit Adriatik. Në dhjetor 2010, digat e mëdha të lumit Drin po nxirrnin ujë në një normë mesatare prej rreth

Figura 8. Përmbytjet e janarit të 2010-tës në jug të Shkodrës (Center for Satellite Based Crisis Information, Janar 2010)

Planifikimi Strategjik në Qarkun e Shkodrës - Drejt qëndrueshmërisë së turizmit

QARKU I SHKODRËS 2020: ZONA E TURIZMIT TË QËNDRUESHËM

Ekosistemet Një nga karakteristikat më të rëndësishme të një ekosistemi është produktiviteti i tij. Ai tregon shumë për gjendjen e një ekosistemi të caktuar dhe sistemet e ndryshme mund të krahasohen direkt mbi bazën e produktivitetit. Proçesi i ndërtimit të një lënde organike në një ekosistem varet drejtpërdrejt nga disponueshmëria dhe lëvizja e energjisë përmes sistemit dhe lëvizja drejtohet së fundi nga energjia diellore. Sipas metodologjisë së ILS LEDA-s, ekosistemet janë konsideruar në këtë rast si komunitete biologjike dhe janë klasifikuar mbi bazën e

Produktivitetit të tyre Kryesor Bruto PKB (energjia totale e përftuar nga bimët në një komunitet me anë të fotosintezës, për njësi sipërfaqeje dhe kohe, meqenëse ato janë prodhueset kryesore). Tabela 6 i ndan ekosistemet sipas kategorisë së PKB-së: negative, e ulët, mesatare, e lartë dhe shumë e lartë. Tabela tregon se ekosistemet me PKB negative përfaqësojnë zonat urbane dhe ato me PKB pozitive janë zonat natyrore. Ekosistemet me PKB të ulët, mesatare, të lartë dhe shumë të lartë duhet të mbrohen, të ruhen dhe të zgjerohen, me qëllimin për të ruajtur dhe/ose rritur kapacitetet e tyre të produktivitetit.

PKB (x 103) (Kcal/m2)

Tipologjia

Vendet

PKB negative (GPP < 0)

Zona urbane

o Qendra e qytetit të Shkodrës

PKB e ulët (0 < GPP < 0.5)

Zona të larta malore

o Alpet Shqiptare ("Bjeshkët e Namuna")

PKB mesatare (0.5 < GPP < 3.0)

Pyje malore

o Alpet Shqiptare (Theth, Vermosh)

Makje mesdhetare

o Bregdeti (bregu) i Velipojës

Brigje liqeni

o Brigjet e liqenit të Shkodrës o Brigjet e baseneve artificiale

Ujëra të bregut të detit

o Bregu (det) i Velipojës

Liqene të thella

o Liqeni i Shkodrës

Pyje

o Rrethi i Malësisë së Madhe (zona me lartësi mesatare) o Rrethi i Pukës (zona me lartësi mesatare)

Toka bujqësore (prodhim i vogël)

o Lugina lumore o Zona kodrinore

Këneta

o Fushat në perëndim-jugperëndim të Shkodrës

Liqene jo shumë të thella

o Basenet artificiale të Rrethit të Shkodrës

Lumenj

o Sistemi i lumenjve Bunë-Drin

Laguna

o Laguna e Velipojës

Grykëderdhje të lumenjve

o Grykëderdhja e lumit Buna

PKB e lartë (3.0 < GPP < 10.0)

PKB shumë e lartë (10.0 < GPP < 25.0)

Table 6. Ekosistemet e identifikuara të Zonës së Shkodrës AGA2 (G. Di Stefano, “Studim i burimeve të Shkodrës” - Programi ART GOLD 2 në Shqipëri)

Planifikimi Strategjik në Qarkun e Shkodrës - Drejt qëndrueshmërisë së turizmit

QARKU I SHKODRËS 2020: ZONA E TURIZMIT TË QËNDRUESHËM

1.8. Peizazhi dhe trashëgimia kulturore

Peizazhi dhe zonat e mbrojtura Tabela 7. Lista e zonave të mbrojtura në Qarkun e Shkodrës (Ministria e Mjedisit, Pyjeve dhe Administrimit të Ujërave, Zonat e mbrojtura në Shqipëri, 2010)

Parqe kombëtare Theth

VKM nr. 96, 21.11.1966

Rezervatet natyrore Buna - Velipoja

VKM nr. 682, 02.11.2005

Liqeni i Shkodrës

VKM nr. 684, 02.11.2005

Parqe natyrore Parku Kombëtar i Thethit Zona e Thethit ka një sipërfaqe prej 2.630 ha, nga të cilat 1.680 hektarë janë pyje dhe pjesa tjetër janë kullota dhe sipërfaqe shkëmbore. Ai është shpallur tashmë "Park kombëtar" dhe mbikëqyret nga Departamenti i Shërbimit Pyjor të Shkodrës. Thethi është i vetmi park kombëtar në Qarkun e Shkodrës dhe i dyti për nga madhësia e parqeve kombëtare në Shqipëri pas Dajtit. Thethi ndodhet rreth 70 km larg qytetit të Shkodrës, në pjesën veriore të Komunës Shalë. Ai ndodhet 740-950 metra mbi nivelin e detit dhe rrethohet nga Alpet Shqiptare, me një lartësi deri në 2.694 metra të malit Jezercë. Thethi ka rreth 70 burime ujore, me cilësi të lartë të ujit dhe të pastërtisë. Flora dhe fauna e zonës janë mjaft të pasura, me 1.100 lloje bimësh, që përbëjnë gati 1/3 e specieve bimore në vend. Gjithashtu, Thethi është interesant për atraksionet e tij kulturore, siç janë ndërtimet e veçanta të quajtura "Kulla", karakteristike për zonat malore të Shqipërisë Veriore. Thethi është pjesë e projektit të Parkut të Paqes në Ballkan, i cili synon të lehtësojë krijimin e një parku transkombëtar, ndërkufitar në malet e Kosovës, Malit të Zi dhe Shqipërisë Veriore si simbol paqeje dhe bashkëpunimi. Objektivat e tij janë nxitja e mbrojtjes së mjedisit, stimulimi i punësimit lokal dhe promovimi i aktivitete të qëndrueshme në qark.

Planifikimi Strategjik në Qarkun e Shkodrës - Drejt qëndrueshmërisë së turizmit

QARKU I SHKODRËS 2020: ZONA E TURIZMIT TË QËNDRUESHËM

Rezervatet natyrore Liqeni i Shkodrës Liqeni i Shkodrës ndodhet në pjesën veriperëndimore të Shqipërisë dhe në kufi me Malin e Zi. Ai ka një lartësi mesatare prej 5 m mbi nivelin e detit dhe është liqeni më i madh në Gadishullin Ballkanik, me një sipërfaqe prej 368 km² (prej të cilave 149 km² janë të përfshira brenda territorit të Shqipërisë dhe pjesa tjetër në Mal të Zi). Liqeni i Shkodrës përfaqëson rrjetin më të madh të ujërave të ëmbla në Mesdhe. Biodiversiteti i liqenit të Shkodrës u zhvillua në kushte unike gjeomorfologjike, gjeografike, klimatike, hidrologjike dhe ekologjike. Gjatë periudhës së fundit akullnajore, liqeni përfaqësoi një strehë të jashtëzakonshme për speciet e asaj kohe. Si pasojë, sot mund të gjejmë një numër të madh speciesh të kafshëve dhe bimëve relikte dhe endemike që jetojnë në këtë zonë. Liqeni ka florë dhe faunë të pasur: ka rreth 65 lloje peshqish, 240 lloje shpendësh, mbi 850 lloje bimësh dhe 600 lloje kafshësh. Salmonidet janë gjithashtu të pranishme, kurse blinjtë jetojnë në pjesët e drejta të lundrueshme të mëposhtme të lumit Buna. Liqeni ka një faunë të pasur të zogjve, me 281 lloje shpendësh të regjistruara. Ka 123 lloje kafshësh dhe 20 lloje bimësh që janë të rrezikuara. Qarku konsiderohet si rezervat i rëndësishëm biogjenetik edhe në shkallë europiane. Pjesa shqiptare e zonës së liqenit u shpall si një zonë Ramsar (Konventa e Ramsarit "Për ligatinat me rëndësi ndërkombëtare, veçanërisht si habitate ujore") nga Sekretariati i Ramsarit dhe me vendimin Nr. 683, 02. 11. të vitit 2005 të qeverisë shqiptare. Për këto arsye dhe për klimën e tij të

shëndetshme, liqeni i Shkodrës dhe zona përreth kanë një potencial mjaft të lartë për zhvillimin e turizmit.

Laguna e Velipojës Në janar 2005, qeveria shqiptare, sipas ligjit shqiptar mbi zonat e mbrojtura, e shpalli lumin e Bunës dhe rrethinat e tij "ujë/peizazh i mbrojtur", siç janë ishulli i Franc Jozefit, rezervati i Velipojës, laguna e Vilunit, plazhi i Baks-Rrjollit dhe këneta e Domnit. Laguna e Velipojës ka një faunë shumë të pasur, duke përfshirë edhe speciet me interes të ruajtjes kombëtare dhe globale. Inventarët ndërkombëtarë në zonë regjistruan 216 lloje të faunës me status kombëtar jo të favorshëm ruajtjeje dhe 36 lloje të faunës me status global jo të favorshëm ruajtjeje. Prerja e paligjshme e lëndëve drusore dhe zjarret janë shumë të rralla.

Planifikimi Strategjik në Qarkun e Shkodrës - Drejt qëndrueshmërisë së turizmit

QARKU I SHKODRËS 2020: ZONA E TURIZMIT TË QËNDRUESHËM

Figura 7. Rrjeti i Zonave të Mbrojtura (Ministria e Mjedisit, Pyjeve dhe Administrimit të Ujërave)

Planifikimi Strategjik në Qarkun e Shkodrës - Drejt qëndrueshmërisë së turizmit

QARKU I SHKODRËS 2020: ZONA E TURIZMIT TË QËNDRUESHËM

Figura 8. Zonat e Mbrojtura të propozuara në Shqipëri (Strategjia dhe Plani i Veprimit për Biodiversitetin)

Planifikimi Strategjik në Qarkun e Shkodrës - Drejt qëndrueshmërisë së turizmit

QARKU I SHKODRËS 2020: ZONA E TURIZMIT TË QËNDRUESHËM

Trashëgimia kulturore Qarku i Shkodrës përbëhet nga nënrajone të ndryshme, të cilat kanë dallime të veçanta lidhur me trashëgiminë kulturore. Zona të ndryshme të qarkut kanë zhvilluar elemente dalluese të traditës në dialekt, rituale, kostume etj. Qyteti i Shkodrës duket se ka një shkëputje të madhe nga tradita në krahasim me zonat rurale.

Në qark ka vetëm një muze, Muzeu Historik i Shkodrës, i themeluar në vitin 1947 dhe ndodhet në qendër të qytetit, në shtëpinë e Oso Kukës, një shtëpi karakteristike e mesit të shekullit të 19-të, me vlerë të lartë etnografike.

Përveç gjeografisë së zonës, feja ka pasur ndikim edhe në kulturën rajonale. Kishat dhe xhamitë mund të gjenden në të gjithë qarkun. Kjo bashkekzistencë dhe tolerancë nuk ishte e lehtë për t'u arritur. Në ditët e sotme, kjo traditë tërheq një numër të madh turistësh nga jashtë vendit. E ashtuquajtura "Sofra Shkodrane" është një festival që tregon vlerat kulturore të qarkut, me humor, këngë e valle dhe është një nga më interesantet në Shqipëri. Këngët shoqërohen në përgjithësi me një instrument tradicional të quajtur "çifteli", bërë nga një çift telash (çift do të thotë dy), ose/dhe violinë, lahutë e fyell. Qarku është gjithashtu i njohur për kostumet tradicionale, qilimat dhe sixhadetë e murit të punuara me dorë, velenxat prej leshi, qëndisjet etj. Disa nga këto kostume përdoren zakonisht në ditët e sotme, sidomos në fshatrat e rretheve të Malësisë së Madhe dhe të Pukës. Një nga më të veçantat dhe më të vjetrat është "xhubleta", veshje e grave që ishte pjesë e pajës në martesë dhe është ende në përdorim në zonat malore. Ka lloje të ndryshme xhubletash: për gra, për vajza dhe për të moshuara. Veshja tradicionale për meshkujt janë "tirqit" që gjithashtu punohen me dorë. Kostumet ndryshojnë në varësi të klasës shoqërore, fesë, stinës, moshës, por edhe sipas përdorimit ose destinacionit (veshje për raste festive, për përdorim të përditshëm etj.). Në koleksionin e fototekës së Marubit mund të gjenden foto të ndryshme kostumesh tradicionale të shekullit të 19-të. Arkivat Marubi përfaqësojnë një kujtesë të vërtetë të qytetit dhe një referencë origjinale për historinë e qytetit të Shkodrës, të Shqipërisë dhe të Ballkanit. Sot, ky koleksion është pjesë e Trashëgimisë Botërore të UNESCO-s.

Karajfilat që i ka Shkodra

Luleborë

Karajfilat që i ka Shkodra Medet sa t’bukur janë Gonxhe t’mdhaja, gonxhe t’vogla Me erë mbushin’ dynjanë...

Tuj shëtitun n'mal e n'kodër, tuj prek lulet t'gjith me dorë, veç n'nji kopsht ma t'bukurin n'Shkodër, ty të gjeta luleborë....

Planifikimi Strategjik në Qarkun e Shkodrës - Drejt qëndrueshmërisë së turizmit

QARKU I SHKODRËS 2020: ZONA E TURIZMIT TË QËNDRUESHËM

Trashëgimia arkeologjike Kalaja e Rozafës Kalaja ngrihet mbi një kodër shkëmbore, 130 metra e lartë, në jug të qytetit të Shkodrës, me pamje nga lumenjtë e Drinit dhe Bunës dhe liqeni i Shkodrës. Me një perimetër prej 881 metrash, e rrethuar nga të ashtuquajturat "mure ciklopike", kalaja ka një sipërfaqe prej 4 hektarësh. Ndërtimi i fortesës daton në mesin e shekullit të 4-ët p.e.r., kur trevat përreth banoheshin nga fisi ilir i Labeatëve. Në atë kohë, qyteti pati zhvillime të ndjeshme ekonomike, që dëshmohen qartë nga prerja e monedhës në qytet në vitin 230 p.e.r. Në vitin 181 p.e.r., Shkodra u bë kryeqyteti i Mbretërisë së Ilirisë, me sundimtar Gentin. Ajo ishte dikur qendra e shtetit ilir të ardianëve, por në vitin 168 p.e.r. Shkodra u pushtua nga romakët. Në shekullin e 13-të, brenda mureve të saj, u ndërtua kisha e Shën Stefanit sipas stilit romak. Kisha u shndërrua në xhami pas pushtimit otoman. Kalaja ende ruan gjurmë nga koha klasike mesjetare. Ajo mori trajtë në mes të shekullit të 16-të, gjatë sundimit të Balshajve dhe forma e saj u përsos edhe më tej gjatë viteve 1407-1468, nëpërmjet ndërtimeve të Venedikut. Gjatë pushtimit osman në vitin 1479 (pas vdekjes së heroit kombëtar, Skënderbeut), kalaja u restaurua sipas stilit osman.

Varret tuma të Shtojit Fusha e Shtojit ndodhet rreth 5 kilometra në verilindje të qytetit të Shkodrës, në afërsi të fshatrave Boks dhe Dragoç, në krahun perëndimor të lumit Kir. Tumat e gërmuara, ose varret, me sa duket janë përdorur për shekuj të tërë; që nga Epoka e Bronzit të Hershëm, deri në Epokën e Hekurit të Vonë. Sidoqoftë, shumica e veçorive të këtyre tumave janë artefakte të Epokës së Gurit, veçanërisht nga shekujt 7-10 p.e.r.

Planifikimi Strategjik në Qarkun e Shkodrës - Drejt qëndrueshmërisë së turizmit

QARKU I SHKODRËS 2020: ZONA E TURIZMIT TË QËNDRUESHËM

Kalatë dhe ndërtesat historike Kalatë • Kalaja e Drishtit ndodhet 6 km larg nga Ura e Mesit mbi lumin Kir, në një kodër 800 metra mbi nivelin e detit. Në kohët e lashta, ajo ishte njëra prej fortesave zinxhir që mbronin Shkodrën. Kalaja aktuale u ndërtua në shekullin e 13-të si fortesë bizantine. Qyteti lulëzoi në shekullin e 14-të. Në vitin 1442, Drishti u pushtua nga forcat e Venedikut, por shpejt u çlirua nga Skënderbeu. Turqit e pushtuan përsëri atë, në vitin 1478, pas vdekjes së Skënderbeut. Brenda mureve të kalasë gjenden njëmbëdhjetë shtëpi që formojnë një lagje. • Kalaja e Shurdhahut dhe rrënojat e qytetit mesjetar të Sardës mund të gjenden në ishullin e Shurdhahut, në liqenin artificial të Vaut të Dejës, 35 km larg qytetit të Shkodrës. Në ishull gjenden edhe rrënojat e një kalaje, që daton në shekujt 6-8 e.r. Atraksioni kryesor i ishullit është vendbanimi i familjes së Dukagjinëve, një nga familjet më të rëndësishme feudale shqiptare të shekullit të 11-të. Mes rrënojave gjenden muret mbrojtëse, rrënojat e kishës dhe porta që të çonte në pallatin e Dukagjinëve.

Ndërtesat historike • Kulla e Sahatit të Inglizit është panorama më e veçantë e qytetit të Shkodrës. Kulla e vogël prej guri e sahatit është ndërtuar në vitin 1868 nga një misionar protestant evangjelist anglez, Lordi Paget, i cili donte ta përdorte atë si kishë. Pas vdekjes së tij, shtëpia u bë kullë vrojtimi për zjarre, sepse ajo ishte më e lartë se shumica e ndërtesave të tjera në qytet. • Ura e Mesit është ura më e njohur në qark. E ndodhur në verilindje të Shkodrës, ku lumi Drin i ndan fushat nga shpati i kodrës së Drishtit dhe malësia e Cukalit, ajo është një urë guri me shumë harqe, e cila ka marrë emrin e fshatit pranë saj. Monumenti është një nga më të mëdhenjtë e këtij lloji në Shqipëri, ndërtuar rreth shekullit të 18-të e.r. nga Mehmet Pashë Bushatlliu: është rreth 120 metra e gjatë dhe 3,4 metra e gjerë; mbahet nga trembëdhjetë kolona dhe shmanget 5 m larg nga krahu qendror me një kënd prej 15-gradësh. Shtegu ka formën e një shkalle. Ura bëri të mundur transportimin e qerreve dhe të prodhimeve bujqësore nga fermerët që jetonin në zonat malore të bregdetit të Adriatikut.

Planifikimi Strategjik në Qarkun e Shkodrës - Drejt qëndrueshmërisë së turizmit

QARKU I SHKODRËS 2020: ZONA E TURIZMIT TË QËNDRUESHËM

Vendet e adhurimit dhe të kulturës Vendet e adhurimit • Xhamia e Plumbit është një xhami historike në qytetin e Shkodrës, që e ka marrë emrin nga materiali që mbulonte kupolat e saj. Ajo u ndërtua në vitin 1773 nga Mehmet Pashë Bushatlliu, i familjes së njohur të Bushatllinjve, i cili u angazhua personalisht në ndërtimin e saj. Xhamia është shembull i arkitekturës klasike osmane të Stambollit. Që nga fillimi i shekullit të 20-të, plumbi është vjedhur gradualisht.

• Katedralja Katolike u ndërtua ndërmjet viteve 1856 dhe 1898. Në atë kohë, ishte më e madhja e llojit të saj në Ballkan. Pas vitit 1967, ajo u shndërrua në një sallë sportive. Në vitin 1991, ajo u restaurua nga specialistët italianë dhe u inaugurua nga Nënë Tereza. • Kisha e Zojës së Këshillit të Mirë ndodhet në hyrje të Shkodrës, mu poshtë Kalasë së Rozafës, dhe u restaurua në shekullin e 17-të. Ajo është e famshme për afreskun e Zojës së Këshillit të Mirë, që u zhduk gjatë pushtimit turk në vitin 1467. Tradita thotë se Virgjëresha Mari iu shfaq dy ushtarëve në ëndërr dhe i urdhëroi ata të largoheshin nga vendi me afreskun, në mënyrë që të parandalonin përdhosjen e imazhit të shenjtë nga turqit. Dy ushtarët e vendosën atë në Xhenacano.

Vendet e kulturës • Studioja Fotografike Marubi u themelua nga Pietro Marubi (1834-1905), i cili lindi në Piaçenca, Itali. Për arsye politike, ai u largua nga vendi i tij dhe shkoi në Shkodër, në vitin 1856. Ai u bë fotograf dhe arkitekt me emrin Pjetër Marubi. Pas dy vjetësh, ai ngriti studion e parë fotografike në vend. Në vitin 1971, i gjithë koleksioni iu dhurua shtetit shqiptar. Deri në atë kohë, koleksioni fotografik i familjes kishte arritur në 150.000 negativë xhami. Sot, koleksioni Marubi përbëhet nga rreth 250.000 negativë dhe përfaqëson një dokumentacion të veçantë të historisë rajonale dhe shqiptare gjatë një periudhe prej gati 100 vjetësh. • Muzeu Historik i Shkodrës u themelua në vitin 1947 dhe ndodhet në qendër të qytetit, në shtëpinë e Oso Kukës, një shtëpi tipike e mesit të shekullit të 19-të, me vlerë të veçantë etnografike. Shtëpia ka një portë të jashtme monumentale dhe një oborr të gjerë të gjelbëruar me një pus, ku janë ekspozuar shumë objekte arkeologjike.

Në të majtë: Xhamia e Plumbit (sipër) dhe Kisha e Zojës së Këshillit të Mirë (poshtë) Në të djathtë: hyrja e Studios Fotografike Marubi (sipër) dhe Muzeu Historik i Shkodrës (poshtë)

Planifikimi Strategjik në Qarkun e Shkodrës - Drejt qëndrueshmërisë së turizmit

Dajc

Velipoje

Barbullush

Bushat

Rrethinat

Gruemire

Berdice

SHKODER

Koplik

Ana e Malit

SHKODRA LAKE

Qender

Kastrat

Guri i Zi

Hajmel

Postribe

Shkrel

Kelmend

Shllak

Vig-Mnele

Vau i Dejes

Pult

Shale

Qerret

Temal

Shosh

Puke

Qelez

Rrape

Iballe

Gjegjan

LAGUNA E VILUNIT ISHULLI I FRANC JOZEFIT

LUMI I BUNËS LIQENI I SHKODRËS

D E F G H

URË E LASHTË PARK KOMBËTAR REZERVAT NATYROR

Fushe Arrez

Fierze

Qafe Mali

Blerim

BJESHKËT E TËRBUNIT

MONUMENT FETAR

- BEZISTANI PAZARI I VJETËR

- SHTËPIA E MYFTI PLAKUT

- SHTËPIA E MASHE MAZREKUT

- SHTËPI BANIMI, ISH-KULLA E GJON MARKUT

- XHAMIA E SELVISË

- SHTËPIA E MUSA DULES

- SHTËPIA E OSO KUKËS (MUZEU HISTORIK)

- SHTËPIA E PIONIERIT

- SHTËPIA E MEHMET GJYLIT

- SHTËPIA E HASAN ZENELIT

- SHTEPIA E YMER RAMADANIT

- SHTVPIA E ZEF MUZHANIT

- SHTËPIA E KOL SUMËS

- SHTËPIA E FILIP CEKIT

- BANESË NË RRUGËN JORGJI KALAMITRI NR .12

- SHTËPIA E ZEF SUMËS

- SHTËPIA E SEIT BUSHATIT

- HAMAMI NV BREG TË LUMIT BUNA

- KALAJA E ROZAFËS

- XHAMIA E PLUMBIT

SHKODËR

URA E MESIT

GËRMADHAT E KISHËS SË SHËNGJINIT

11 12

KALAJA E SHURDHAHUT

URA E PËRROIT TË THATË KALAJA E SAPËS

KALAJA E MARSHEJT

9 10

KALAJA E DRISHTIT

KALAJA E DHE RRËNOJAT E GAJTANIT

KISHA E SHËN MËRISË

KALAJA E VIGUT

KALAJA E VAUT TË DEJËS

VARREZA E LASHTË E KOMANIT

KALAJA E DALMACËS

ELEMENTË HISTORIKË

KËNETA E DOMNIT

PARKU I RAZMËS

KALA

VARREZË E LASHTË

PARKU KOMBËTAR I THETHIT

SHTËPI TIPIKE

ZONA TË MBROJTURA

KËNETA E DOMNIT

LUMI I BUNËS - LIQENI I SHKODRËS

LAGUNA E VILUNIT

RAZËM

THETH

Harta e trashëgimisë kulturore dhe mjedisore në qarkun e of Shkodrës e përgatitur në kuadër të proçesit të planifikimit strategjik

LIQENI I SHKODRËS

BJESHKËT E TËRBUNIT

THETH

URA E MESIT

KALAJA E DALMACËS

XHAMIA E PLUMBIT

MUZEU HISTORIK I SHKODRËS

KALAJA E ROZAFËS

KALAJA E SHURDHAHUT

KALAJA E GAJTANIT

XHAMIA E PLUMBIT

SHTËPI TIPIKE SHKODRANE

KALAJA E ROZAFËS

QARKU I SHKODRËS 2020: ZONA E TURIZMIT TË QËNDRUESHËM

1.9. Zinxhirët e Vlerave

Nga pikëpamja social-ekonomike, Qarku i Shkodrës karakterizohet nga kushte të ndryshme të zhvillimit. Ndryshimi në cilësinë e jetës ndërmjet zonës urbane të qytetit të Shkodrës dhe zonave rurale është i dukshëm dhe mund të konsiderohet si shkaku i disa probleme të natyrës sociale dhe ekonomike. Analizat e kontekstit ekonomik lokal, të kryera nga ILS LEDA me një fokus të veçantë në zona rurale dhe të largëta, nxorën në pah potenciale të konsiderueshme për zhvillim, siç janë disa zinxhirë të vlerave bujqësore dhe agroushqimore, që përfaqësojnë "burime përsosmërie" (burime konkurruese endogjene që mund të konsiderohen të rralla, unike apo zotërojnë cilësi parësore, dhe, rrjedhimisht, ato janë të krahasueshme apo madje edhe të preferueshme në raport me burime të ngjashme të shprehura nga territore të tjera), të tilla si: • të gjitha produktet e zinxhirit të vlerave të Bletës • disa varietete të frutave dhe të perimeve • të gjitha llojet e bimëve • të gjitha produktet pyjore • disa pije alkoolike • djathi i Vermoshit • disa lloje të peshkut të ujërave të ëmbla • Verërat Kallmet dhe Shesh • burime kulturore • produkte artizanale

Produktet ushqimore Produktet ushqimore përfshijnë zinxhirët kryesorë të mëposhtëm të vlerave:

‣ Zinxhiri i vlerave të Bletës

sasi të vogla produktesh me vlerë më të lartë të shtuar, të tilla si xhelatinë mbretërore, polen, helm dhe dyllë blete, që nuk shiten kryesisht në tregun e brendshëm, për shkak të mungesës së laboratorëve lokalë të përpunimit. Prodhimi është i vogël, nëse krahasohet me potencialet rajonale të prodhimit të qëndrueshëm, kryesisht për shkak të instrumenteve të vjetra të përdorura. Produktet e zinxhirit të vlerave të Bletës, nëse janë me të vërtetë natyrore dhe të pandotura, në përgjithësi vlerësohen shumë nga të gjitha tregjet në botë; një avantazh i mirë konkurrues i produkteve të Qarkut të Shkodrës buron nga karakteristikat e mjedisit rajonal: ka shumë zona të zgjeruara, që u përkasin ekosistemeve të ndryshme dhe ende nuk janë degraduar; për më tepër, sasia e barnave të përdorura në aktivitetet e mbarështimit të bletëve është shumë e ulët dhe prodhimi bujqësor në shumë zona karakterizohet nga një intensitet i ulët. Prandaj, të gjitha llojet e mjaltit në këtë zonë kanë karakteristika të shkëlqyera organoleptike dhe mund të aspirojnë të marrin çertifikata organike dhe të cilësisë. Përgjithësisht, të gjitha prodhimet shiten të papaketuara ose pa një markë të caktuar. Mjalti, nektari, xhelatina mbretërore dhe propolisi kryesisht u shiten direkt pronarëve të dyqaneve dhe konsumatorëve. Sa për tregjet e huaja, në sajë të pjesëmarrjes së shoqatave të Shkodrës në Forumin Mesdhetar të Bletarisë, produktet shqiptare të zinxhirit të vlerave të Bletës nisën të vlerësoheshin jashtë vendit, por, deri tani, nuk janë identifikuar eksportues ndërkombëtarë. Mjalti dhe produktet e tij janë të shtrenjta, si për tregun vendas, ashtu dhe për atë të huaj, kështu që nevojitet një optimizim produktiv.

Në qark u identifikuan shumë varietete të mjaltit nga një lloj luleje (gështenjë, tërfil, shqopë, trumzë mali, trumzë e butë dhe sherbelë), së bashku me varietete të ndryshme të mjaltit nga shumë lloje lulesh, luleve origjinale të të cilit u janë shtuar edhe luleve të egra, siç janë shega, akacia e verdhë, mareja. Bletarët prodhojnë edhe propolis (të përpunuar në një mënyrë shumë të thjeshtë dhe tradicionale për të prodhuar tretësirën) dhe

Planifikimi Strategjik në Qarkun e Shkodrës - Drejt qëndrueshmërisë së turizmit

QARKU I SHKODRËS 2020: ZONA E TURIZMIT TË QËNDRUESHËM

‣ Zinxhiri i vlerave të Peshkut Zinxhiri i vlerave të Peshkut në rastin ideal nis me biodiversitetin e ekosistemeve territoriale dhe arrin deri te komercializimi përfundimtar i produkteve të freskëta, të papërpunuara dhe të përpunuara të peshkimit dhe të aktiviteteve të mbarështimit të peshkut. Në qark, nuk përpunohet as peshku i ujërave të ëmbla, as ai i detit. Në male janë identifikuar aktivitete të mbarështimit të peshkut të ujërave të ëmbla, në afërsi të lumenjve dhe baseneve artificiale. Si prodhimi i peshkut të ujërave të ëmbla, ashtu dhe ai i peshkut të detit është i paktë, nëse krahasohet me potencialet rajonale të prodhimit të qëndrueshëm dhe me tregun e mundshëm. Megjithatë, karakteristikat organoleptike të të gjitha llojeve të peshkut në këtë zonë mund të konsiderohen të shkëlqyera dhe përdorimi i tij në specialitetet rajonale gastronomike mund të përfaqësojë një vlerë të shtuar për aktivitetet turistike (hotele dhe restorante). Për më tepër, në qark ekzistojnë disa varietete endogjene të peshkut të ujërave të ëmbla, si për shembull krapi i liqenit të Shkodrës dhe trofta kafe në lumenjtë malorë.

‣ Sistemi i prodhimit pyjor Pyjet e Qarkut të Shkodrës janë një mjedis i mirë për prodhimin e produkteve të vlefshme organike, në një mënyrë të qëndrueshme për mjedisin. Sistemi i prodhimit pyjor në rastin ideal fillon nga biodiversiteti i ekosistemeve të ndryshme deri te komercializimi përfundimtar i produkteve të tij (të freskëta, të papërpunuara dhe të përpunuara). Në Qarkun e Shkodrës mund të identifikohen shumë prodhime, të lidhura me frutat e vogla, kërpudhat dhe gështenjat. Prodhimi është i vogël, nëse krahasohet me potencialet vendase të prodhimit të qëndrueshëm dhe tregjet e mundshme (kryesisht të huaja). Aktualisht, pjesa më e prodhimeve pyjore të Qarkut të Shkodrës është shitur me çmime të qëndrueshme për tregjet lokale.

Në veçanti, pemlat janë produkte rurale shumë të vlefshme dhe mblidhen e kultivohen, sidomos në Rrethin e Pukës. Pemlat edhe përpunohen në mënyrë tradicionale artizanale, për të prodhuar reçel, komposto, prevede me shurup dhe alkool, lëngje (në sasi të vogla) dhe esenca e ekstrakte alkoolike. Zinxhiri i vlerave të Kërpudhës (duke përfshirë aktivitetet e mbledhjes dhe të përpunimit) u identifikua kryesisht në Rrethin e Pukës. Pavarësisht nga mundësitë e mira mjedisore për kultivimin e kërpudhave, kjo praktikë me sa duket nuk përdoret në qark. Në lidhje me përpunimin, u identifikuan vetëm pankushe të thata të ngrënshme (të prodhuara me anë të

proçeseve artificiale dhe të shitura kryesisht të paketuara dhe të etiketuara). Nga ana tjetër, gështenjat thjesht mblidhen dhe nuk përpunohen. Të gjitha produktet rajonale pyjore mund të aspirojnë për të marrë çertifikime organike dhe të cilësisë, për shkak të karakteristikave të tyre të mira organoleptike dhe kushteve të mira mjedisore të zonave të prodhimit.

Planifikimi Strategjik në Qarkun e Shkodrës - Drejt qëndrueshmërisë së turizmit

QARKU I SHKODRËS 2020: ZONA E TURIZMIT TË QËNDRUESHËM

‣ Zinxhiri i vlerave të Frutave dhe të

Perimeve Qarku i Shkodrës nuk është i njohur për prodhimin e frutave dhe të perimeve, kryesisht i përbërë nga varietetet e frutave të ashtuquajtura "të zakonshme". Megjithatë, shumë varietete frutash dhe perimesh janë tradicionale (jo "globale") dhe, rrjedhimisht, shijet dhe aromat e tyre janë tipike dhe të dallueshme. Për më tepër, këtu mund të gjenden varietete tipike: për sa u përket frutave, ftonjtë e Pukës, fiqtë, dardhat (19 lloje, disa endogjene), qershi të vendit; për sa u përket perimeve, bamje (Hibiscus esculentus), qepë të njoma të Drishtit, speca dhe patëllxhanë të Oblikës, patate të Vermoshit, bathë dhe hudhra (varietete të vendit). Prodhimi i patates së Vermoshit (i konsideruar si produkt me cilësi të lartë) është i kufizuar së tepërmi dhe i rrezikuar, kryesisht për shkak të mbylljes, që nga fundi i regjimit të kaluar, i zonave të magazinimit për të mbrojtur patatet e mbledhura nga temperaturat më të ftohta të dimrit. Produktet e përpunuara të identifikuara janë reçel, lëng dhe varietete të zakonshme të thata frutash, reçel ftoi, perime të konservuara, turshi. Reçeli i ftoit endogjen dhe qepa e njomë turshi e Drishtit konsiderohen si shumë të vlefshme. Bujqësia dhe teknikat e përpunimit janë kryesisht të zakonshme (jo organike) dhe karakteristikat organoleptike të të gjitha produkteve të zinxhirit të vlerave mund të konsiderohen si të mira. Një pjesë e rëndësishme e prevedeve me fruta shitet e paketuar dhe me markën e të njëjtave ndërmarrje të vogla lokale përpunuese. Pjesa më e madhe e produkteve të zinxhirit të vlerave të Frutave dhe të Perimeve të Qarkut të Shkodrës shitet me çmime të qëndrueshme për tregjet lokale.

‣ Zinxhiri i vlerave të Qumështit Qumështi i freskët i papërpunuar prodhohet nga lopët, delet dhe dhitë. Nuk është nxjerrë në pah asgjë për t'u shënuar në lidhje me produktet bulmetore të deleve dhe të dhive në qark. Lopët e racës ushqehen me foragjere joorganike ose foragjere "koncentrate" të përpunuara. Prodhimi i qumështit nuk është i qëndrueshëm: mund të ndodhë që fabrikave të qumështit u duhet të ndalojnë aktivitetin e tyre për një ose më shumë ditë, sepse furnizuesit e qumështit ua kanë shitur qumështin e tyre fabrikave të tjera. Kur qumështi prodhohet nga kafshë të ushqyera në kullota natyrore ose me foragjere natyrore, cilësia e tij është e mirë dhe në disa raste e shkëlqyer, por aktualisht cilësia e shumicës së qumështit të

prodhuar për qëllime "industriale" është shumë e paktë. Djathërat endogjene, si djathi shqiptar feta dhe kaçkavalli e djathi i Vermoshit, nëse prodhohen sipas recetave tradicionale dhe nga përbërës të mirë (qumësht i mirë dhe farë natyrore djathi), mund të jenë shumë të vlefshme dhe të vlerësuara nga ana e konsumatorëve. Prodhohen edhe djathëra "të ngjashme me të huajat", por karakterizohen nga një nivel i ulët cilësie.

‣ Zinxhiri i vlerave të Ullirit Zinxhiri i vlerave të Ullirit nis me aktivitetet e kultivimit të ullirit dhe arrin deri te komercializimi përfundimtar i produkteve. Në qark nuk prodhohet as vaji i ullirit ekstra të virgjër, as ai i një varieteti të vetëm. Prodhimi i vajit të ullirit bëhet kryesisht për përdorim familjar: vetëm një mulli vaji, shumë i vjetër dhe i patrajtuar, është ende në gjendje pune në qark dhe vaji i prodhuar atje nuk futet në shishe. U identifikua varieteti shumë i çmuar i ullirit Kalinjot. Versioni ekstra i virgjër i këtij vaji (jo i prodhuar në qark) është i shkëlqyer.

‣ Zinxhiri i vlerave të Verës dhe të

Pijeve Alkoolike Kallmeti dhe Sheshi mund të konsiderohen si varietete të mira të rrushit endogjen shqiptar, që kanë karakteristika të rëndësishme dalluese. Shumë prej këtyre hardhive prodhojnë verë të mirë. Zinxhiri i vlerave të Pijeve Alkoolike në Qarkun e Shkodrës fillon nga biodiversiteti i ekosistemeve të ndryshme territoriale dhe arrin deri te komercializimi përfundimtar i distilateve alkoolike të prodhuara (rakì rrushi, kumbulle, mani, thane) dhe ekstrakte alkoolike të arrës, borzilokut dhe nenexhikut. Distilimi kryhet duke përdorur distilues prej bakri dhe ky është në përgjithësi artizanat i njohur. Prodhimi është i vogël, në krahasim me mundësitë rajonale. Shumica e produkteve të zinxhirit të vlerave shiten me çmime të qëndrueshme për tregjet lokale, mbyllen në shishe dhe kryesisht nuk kanë një markë të caktuar. Të gjitha pijet janë të shkëlqyera, falë teknikave të përdorura të përpunimit në qark dhe ato janë shumë të lehta për t'u identifikuar, për shkak të karakteristikës dalluese të esencave që përdor Mesdheu. Gjithashtu, duke pasur parasysh cilësinë e mirë të lëndëve të para, të gjitha produktet e zinxhirit të vlerave të Pijeve Alkoolike mund të synojnë marrjen e çertifikimeve të cilësisë, sigurisë dhe të origjinës organike.

Planifikimi Strategjik në Qarkun e Shkodrës - Drejt qëndrueshmërisë së turizmit

QARKU I SHKODRËS 2020: ZONA E TURIZMIT TË QËNDRUESHËM

Barishtet dhe bimët industriale Zinxhiri i vlerave të Bimëve industriale nis nga kultivimi i bimëve dhe arrin deri te komercializimi përfundimtar i produkteve të freskëta, të papërpunuara dhe të përpunuara. Informacioni i mbledhur gjatë aktiviteteve veprim-kërkuese të ILS LEDA-s ka në themel supozimin për ekzistencën e prodhimit të pambukut, foragjereve dhe të sojës, që ndoshta gjenden në fushën e Shkodrës. Kjo është e vetmja zonë që karakterizohet nga një PKB e lartë pozitive. Bimët (tërfili, livanda, nenexhiku, trumza e malit, "çaji i malit", rigoni, trumza e butë) mblidhen kryesisht në zonat e egra malore. Në shumë raste, pavarësisht nga nevoja e ruajtjes së cikleve natyrore dhe e mundësive të riprodhimit të burimeve gjenetike të egra, mbledhësit e bimëve preferojnë ta shkulin me gjithë rrënjë të gjithë trupin e bimëve, në vend që të marrin vetëm gjethet. Shpesh, mbledhësit i shkulin me gjithë rrënjë para se bimët të riprodhohen. Në këtë mënyrë, ata kursejnë kohë dhe sigurojnë më shumë produkte për të shitur. Kjo teknikë shkatërruese e mbledhjes ndalohet me ligj, por Policia Pyjore nuk është në gjendje ta parandalojë këtë gjë. Si rezultat, kolonitë e bimëve të egra dhe prodhimi i disa llojeve të mjaltit (kryesisht mjaltë prej trumze mali dhe trumze të butë) sot rrezikohen seriozisht. Nuk është identifikuar asnjë produkt i përpunuar i zinxhirit të vlerave të Bimëve, përveç produkteve tradicionale të thata. Prodhimet e bimëve të kultivuara janë të pakta, krahasuar me potencialet rajonale të prodhimit të qëndrueshëm. Produktet e freskëta dhe të thata kryesisht u shiten direkt pronarëve të dyqaneve dhe konsumatorëve, të papaketuara dhe pa markë. Shumica e produkteve të zinxhirit të vlerave të Bimëve të Qarkut të Shkodrës shiten me çmime të qëndrueshme për tregjet lokale. Produktet bimore u shiten ndoshta ndërmjetësve me çmim më të ulët se vlera që kanë.

Produktet kulturore dhe artizanale

kanë të bëjnë me trashëgimitë ekzistuese dhe me prodhimet e reja të njohurive shkencore, teknike, njerëzore dhe me veprat materiale dhe jomateriale të krijimtarisë njerëzore. Edhe pse këto prodhime mund të konsiderohen të mira në Qarkun e Shkodrës (veçanërisht në fushën e arteve figurative dhe të muzikës popullore tradicionale dhe bashkëkohore), duhet të theksohet mungesa e ndërveprimeve "të ndërthurura" (mes fushave të ndryshme) dhe e ndërveprimeve parësore (në kuadrin e së njëjtës fushë).

‣ Sistemi i prodhimit artizanal Qarku i Shkodrës konsiderohet si më i pasuri në Shqipëri në lidhje me aktivitetet artizanale. Shumë prodhime kryhen në mënyrë tradicionale dhe secili prej tyre mund të konsiderohet si një "mikro" zinxhir vlerash në vetvete. Bizhuteritë me filigran argjendi dhe veprat e artit janë një shprehje e mirë e kontekstit lindorperëndimor, në të cilin janë krijuar dhe për këtë arsye nuk kanë produkte të ngjashme të huaja konkurruese. Pavarësisht nga interesi i mundshëm që kanë në tregjet e huaja, për momentin bizhuteritë me filigran argjendi ndoshta janë nënvlerësuar në tregun vendas: përgjithësisht ato u shiten direkt ndërmjetësve, pa markë. Në këtë rast, ato mund të gjenden në dyqane të vogla në Tiranë. Prodhimet e tekstilit (qilima, qëndisje etj.), kur janë të punuara me dorë, të prodhuara me lëndë të parë natyrore dhe personifikojnë vlera të identitetit territorial, konsiderohen si produkte shumë të vlefshme në treg. Në Qarkun e Shkodrës, gërshetimi ndodh nëpërmjet përdorimit të vegjëve tradicionale prej druri dhe me dorezë hekuri. Tradita dhe njohuria teknike për produktet tekstile artizanale ka origjinë osmane: kjo ua shton vlerën të gjitha produkteve, si dhe krijon mundësi shumë të rëndësishme në treg, sidomos në tregjet e huaja. Pavarësisht nga këto karakteristika tradicionale, lëndët e para të tekstileve janë të gjitha të importuara, kryesisht nga jashtë, sepse prodhimi vendas i leshit nuk konsiderohet i mirë për prodhimin e tekstileve artizanale. Për sa i përket prodhimit vendas, pambuku mungon.

Këto produkte përfshijnë zinxhirët e mëposhtëm të vlerave:

‣ Sistemi i prodhimit kulturor Sistemi kulturor i lidhur me një territor gjenerohet nga ndërveprimet ndërmjet të gjithë atyre aktorëve territorialë, aktivitetet e të cilëve

Planifikimi Strategjik në Qarkun e Shkodrës - Drejt qëndrueshmërisë së turizmit

QARKU I SHKODRËS 2020: ZONA E TURIZMIT TË QËNDRUESHËM

Potencialet dhe problemet kryesore

Gjatë kësaj faze kërkimore dhe analizuese dolën një sërë problemesh. Ato mund të përmblidhen si më poshtë: • Efektshmëria e produktivitetit: edhe pse shumica e produkteve të Qarkut të Shkodrës kanë potencial për një rritje të qëndrueshme të prodhimit, tani ka një mungesë të efektshmërisë së prodhimit, për shkak të përdorimit të paktë të teknologjive, veçanërisht në prodhimin bujqësor dhe blegtoral. Për më tepër, mungesa e vetëdijes për vlerën e kapitalit relacional rrit fragmentarizimin e prodhimeve dhe e bën të vështirë për të hyrë në tregjet e reja. Mungesa e aktiviteteve të përpunimit dhe të prodhimit vendas të produkteve me vlerë të lartë të shtuar në pjesën më të madhe të sektorëve (kryesisht në zinxhirët e vlerave të Peshkut, Bletës dhe Bimëve) pengon potencialet e produkteve vendase. • Siguria dhe cilësia: sot, më shumë se kurrë, cilësia e ushqimit dhe siguria janë një shqetësim i vazhdueshëm për konsumatorët dhe autoritetet publike. Edhe pse shumica e produkteve rajonale ushqimore zakonisht kanë cilësi të mirë dhe veçori organoleptike, ato nuk kanë çertifikimin e duhur për të tërhequr tregjet e huaja. Çertifikatat e sigurisë së ushqimeve dhe të cilësisë organike përfaqësojnë një arsye të mundshme për zhvillimin e konkurrencës. • Vitaliteti i sistemeve kulturore dhe turistike: destinacionet kulturore dhe turistike nuk mbështeten nga promovimi i aktiviteteve dhe eventeve për të rritur cilësinë e jetës dhe

vitalitetin e zonave të interesit turistik. • Marketingu i jashtëm: shumica e produkteve lokale kanë mundësi të fitojnë një hapësirë më të madhe e më të qëndrueshme në tregjet vendase (gjithashtu në lidhje me aktivitetet turistike, si hotelet dhe restorantet), dhe të arrijnë hapësira të reja në tregjet e huaja. Megjithatë, mungesa e aktiviteteve të marketingut të strukturuar (përfshirë vendosja e markës dhe paketimi) në pjesën më të madhe të zinxhirëve të vlerave, sasitë e vogla dhe të pabarabarta të prodhuara, e, mbi të gjitha, mungesa e çertifikatave të sigurisë dhe të cilësisë shkaktojnë mungesën e aktiviteteve të eksportit drejt tregut të huaj. • Për më tepër, biodiversiteti i ekosistemeve dhe kushtet e mira mjedisore, që sigurojnë cilësinë e mirë të produkteve agroushqimore, rrezikohen shumë nga mungesa e sistemeve të organizuara të menaxhimit të mbetjeve dhe të ujit, duke shkaktuar ndotjen e tokës, ujit dhe të ajrit dhe duke rrezikuar shëndetin e kafshëve. • Mungesa e trajnimit gjithashtu përfaqëson një element negativ për zinxhirët e identifikuar të vlerave. Nevojitet ngritja e kapaciteteve të specializuara për fermerët, mbarështuesit dhe mbledhësit, por edhe i aktiviteteve trajnuese për të rritur dhe për të ruajtur ndërgjegjësimin për rëndësinë (edhe për zhvillimin e turizmit) e produkteve me cilësi tipike dhe të njohshme. Kjo është vendimtare për të shmangur përkeqësimin e pakthyeshëm të produkteve tipike ose zhdukjen e tyre në favor të produkteve "të ngjashme me të huajat".

Planifikimi Strategjik në Qarkun e Shkodrës - Drejt qëndrueshmërisë së turizmit

QARKU I SHKODRËS 2020: ZONA E TURIZMIT TË QËNDRUESHËM

1.10. Programimi territorial

Pamje nga Liqeni i Shkodrës

Analiza e planeve dhe e programeve Metodologjia e miratuar Analiza e instrumenteve të planifikimit dhe të programimit në nivel bashkiak, ndërbashkiak, rajonal dhe ndërrajonal kontribuon për të ndërtuar kuadrin e referimit për strategjitë e zhvillimit të turizmit në Qarkun e Shkodrës, duke u përqendruar në projektet në zhvillim e sipër në këtë zonë. Analiza u krye duke pasur parasysh llojet e ndryshme të instrumenteve të planifikimit dhe të programimit: planet dhe programet e përgjithshme dhe sektoriale, planet/programet e zhvillimit, planet/programet mjedisore, urbanistika dhe studimet e fizibilitetit. U krijuan disa fletë të dhënash, në të cilat çdo dokument u analizua veçmas, duke nxjerrë në pah qëllimet e tij kryesore. Pra, ky kapitull ka për qëllim të ofrojë një pasqyrë të programimit në zhvillim e sipër, duke nxjerrë në pah elementet e nevojshme për ndërtimin e skenarëve të mundshëm për zhvillimin e turizmit rajonal dhe strategjinë që kërkohet për realizimin e tyre. Proçesi i sintezës ka ndjekur një rrugë të ndarë në 3 faza: • Përmbledhja e qëllimeve kryesore të dala nga analiza e instrumenteve: duke filluar

nga analiza e fletës së të dhënave, u përgatit një listë e objektivave kryesore për çdo dokument, duke marrë parasysh edhe llojin e instrumentit dhe fushën e tij të interesit (shihni tabelën 1). • Identifikimi i qëllimeve të përbashkëta në instrumente të ndryshme, për të identifikuar se cilat janë objektivat më të zakonshme dhe cilat janë më pak të konsideruara në instrumentet e analizuara (shihni tabelën 2). Qëllimet e përbashkëta u grupuan në katër kategori: "Mbrojtja e mjedisit dhe rrjeti i infrastrukturës", "Trashëgimia kulturore", "Prodhimi agroushqimor dhe turizmi rural" dhe "Çështje shoqërore". • Analiza e përputhshmërisë ndërmjet qëllimeve të instrumenteve të ndryshme, kishte për qëllim të vlerësonte konsistencën e përgjithshme të planeve dhe të programeve që përfshijnë Qarkun e Shkodrës (shihni tabelën 3) dhe të verifikonte mundësinë për të krijuar sinergji ndërmjet tyre, në mënyrë që të përdornin Planin Strategjik si një mjet koordinimi për zhvillimin e turizmit rajonal.

Planifikimi Strategjik në Qarkun e Shkodrës - Drejt qëndrueshmërisë së turizmit

QARKU I SHKODRËS 2020: ZONA E TURIZMIT TË QËNDRUESHËM

Studimi, analiza dhe krahasimi i planeve dhe i programeve ekzistuese

U mblodhën dhe u analizuan 32 instrumente planifikimi dhe programimi dhe pastaj u vendosën në harta.

Zona Bashkiake Instrumentet e planifikimit

Zona Rajonale Instrumentet e programimit Planet e zhvillimit 1) Promovimi i zhvillimit rajonal nëpërmjet OZHM-ve (2006) 2) Programi për decentralizim dhe zhvillim lokal në Qarkun e Shkodrës (2006) 3) Mbështetja e zhvillimit rajonal në Shqipëri - Studimi i fizibilitetit për një program të përbashkët Zvicër-Austri (2008) 4) Programi për decentralizim dhe zhvillim lokal në Qarkun e Shkodrës (2010) 5) Koncepti strategjik për zhvillimin rajonal (2010) Programet sektoriale 6) Furnizimi me ujë dhe mbrojtja e mjedisit të liqenit - Shkodër (2008) 7) Programi për mbështetjen e arsimit dhe të trajnimit profesional shqiptar (2009) 8) Studimi i fizibilitetit për sigurinë e digave mbi kaskadat e lumenjve Drin dhe Mat (2009) 9) Përfitimet nga menaxhimi ndërkufitar i burimeve natyrore (2009) 10) Mbështetja për bujqësinë e qëndrueshme (2009)

Urbanistika 1) Plani strukturor i Shkodrës (2009) 2) Plani rregullues i Koplikut (2008)

Instrumentet e programimit Planet e zhvillimit 3) Plani i zhvillimit lokal - Velipojë (2005) 4) Plani strategjik për zhvillimin ekonomik 2005-2015 - Shkodra (2006) 5) Plani i zhvillimit strategjik - Dajç (2008) 6) Plani i zhvillimit strategjik - Vau i Dejës (2008) 7) Strategic Development Plan - Puke (2008) 8) Plani i zhvillimit strategjik - Fushë-Arrëz (2008) 9) Strategic Development Plan - Koplik (2008) 10) Plani i zhvillimit strategjik - Guri i Zi (2008) Planet mjedisore 11) Plani lokal i veprimit në mjedis - Velipojë (2006) 12) Plani lokal i veprimit në mjedis - Bushat (2008) 13) Plani lokal i veprimit në mjedis - Koplik (2008) Studimet e fizibilitetit 14) Studimi i fizibilitetit për zhvillimin e zonës industriale të Shkodrës (2007) Programet sektoriale 15) Rritja e kapitalit territorial në Komunën e Reçit (2009)

Zona Ndërrajonale Instrumentet e programimit Planet e zhvillimit 1) Plani rajonal Shkodër-Lezhë (2006) 2) Programi i zhvillimit rajonal (2010) Planet mjedisore 3) Plani rajonal i veprimit në mjedis: Delta e lumit Drin - Shkodër-Lezhë (2006) 4) Plani strategjik i veprimit për liqenin e Shkodrës (2007)

Zona Ndërbashkiake Instrumentet e programimit Programet sektoriale 1) Projekti i integruar i zhvillimit rural Kelmend-Shkrel (2008) 2) Dokumenti strategjik për zhvillimin e ekoturizmit në Alpet Shqiptare (2008) 3) Promovimi i Bujqësisë në Rrethin e Pukës (2008)

Planifikimi Strategjik në Qarkun e Shkodrës - Drejt qëndrueshmërisë së turizmit

Harta e planeve dhe programeve në nivel local që përfshin Qarkun e Shkodrës (pjesa e parë, përditësuar në Shtator 2010)

Financuar nga AGJENCIA ZVICERANE PËR ZHVILLIM DHE BASHKËPUNIM

CO-PLAN

Financuar nga

AGJENCIA ZVICERANE PËR ZHVILLIM DHE BASHKËPUNIM

APAWA, CETI SNV MAL I ZI

Financuar nga

ZYRA E BASHKËPUNIMIT ZVICERAN NË SHQIPËRI

Financuar nga AGJENCIA ZVICERANE PËR ZHVILLIM DHE BASHKËPUNIM

Financuar nga BASHKIMI EUROPIAN

Financuar nga

BANKA BOTËRORE, SOROS

Financuar nga

LAMP - BANKA BOTËRORE

Financuar nga AGJENCIA ZVICERANE PËR ZHVILLIM DHE BASHKËPUNIM

Zbatuar nga

REC SHQIPËRI, JACOBS, LUIS BERGER S.A

Financuar nga MINISTRIA E MJEDISIT, PYJEVE DHE ADMINISTRIMIT TË UJËRAVE

PLANI LOKAL I VEPRIMIT NË MJEDIS - VELIPOJE (2006)

Zbatuar nga CO-PLAN

PLANI STRATEGJIK I ZHVILLIMIT - DAJC (2008)

Zbatuar nga HYDEA

PLANI STRUKTUROR - SHKODËR (2007)

Zbatuar nga BASHKIA E SHKODRËS

PLANI STRATEGJIK PËR ZHVILLIMIN EKONOMIK 2005-2015 - SHKODËR (2006)

Zbatuar nga TEULEDA

STUDIMI I FIZIBILITETIT PËR ZHVILLIMIN E ZONËS INDUSTRIALE TË SHKODRËS (2007)

Zbatuar nga

FURNIZIMI ME UJË DHE MBROJTJA E MJEDISIT TË LIQENIT - SHKODËR (2008)

Zbatuar nga

GEF, BANKA BOTËRORE

Financuar nga AGJENCIA SPANJOLLE E BASHKËPUNIMIT NDËRKOMBËTAR PËR ZHVILLIM

PLANI STRATEGJIK I VEPRIMIT PËR LIQENIN E SHKODRËS (2007)

Zbatuar nga REC SHQIPËRI

PLANI LOKAL I VEPRIMIT NË MJEDIS - KOPLIK (2008)

Zbatuar nga

PLANI RREGULLUES - KOPLIK (2008)

Zbatuar nga CO-PLAN

PLANI STRATEGJIK I ZHVILLIMIT – KOPLIK (2008)

VELIPOJE

Berdice

SHKODER

Koplik

DAJC

Ana e Malit

SHKODRA LAKE

Qender

Kastrat

Barbullush

BUSHAT

Postribe

Pult

Hajmel

Shllak

Vig-Mnele

VAU I DEJES

GURI I ZI

Rrethinat

Gruemire

REC

SHKREL

KELMEND

Qerret

Temal

Shosh

Shale

THETH

PUKE

Qelez

Rrape

Iballe

Gjegjan

FUSHE ARREZ

Fierze

Qafe Mali

Blerim

QARKU I SHKODRËS 2020: ZONA E TURIZMIT TË QËNDRUESHËM

Planifikimi Strategjik në Qarkun e Shkodrës - Drejt qëndrueshmërisë së turizmit

Harta e planeve dhe programeve në nivel local që përfshin Qarkun e Shkodrës (pjesa e dytë, përditësuar në Shtator 2010)

VELIPOJE

Berdice

SHKODER

Koplik

DAJC

Ana e Malit

SHKODRA LAKE

Qender

Kastrat

Barbullush

BUSHAT

Postribe

Pult

Hajmel

Shllak

Vig-Mnele

VAU I DEJES

GURI I ZI

Rrethinat

Gruemire

REC

SHKREL

KELMEND

Qerret

Temal

Shosh

Shale

THETH

PUKE

Qelez

Rrape

Iballe

Gjegjan

FUSHE ARREZ

Fierze

Qafe Mali

Blerim

IDEASS

Financuar nga

PNUD - ART GOLD SHQIPËRI

VIS, AdP, COL’OR

Financuar nga

CERAI

Financuar nga AGJENCIA SPANJOLLE E BASHKËPUNIMIT NDËRKOMBËTAR PËR ZHVILLIM

VIS, KOOPERACIONI ITALIAN

CO-PLAN BASHKIA FUSHË - ARRËZ

Financuar nga

AGJENCIA ZVICERANE PËR ZHVILLIM DHE BASHKËPUNIM

CO-PLAN BASHKIA PUKË

Financuar nga

AGJENCIA ZVICERANE PËR ZHVILLIM DHE BASHKËPUNIM

CO-PLAN KOMUNA GURI I ZI

Financuar nga

AGJENCIA ZVICERANE PËR ZHVILLIM DHE BASHKËPUNIM

REC SHQIPËRI, JACOBS LOUIS BERGER S.A

Financuar nga

MINISTRIA E MJEDISIT, PYJEVE DHE ADMINISTRIMIT TË UJËRAVE

CO-PLAN BASHKIA VAU I DEJËS

Financuar nga

AGJENCIA ZVICERANE PËR ZHVILLIM DHE BASHKËPUNIM

REC SHQIPËRI

AGJENCIA SPANJOLLE E Financuar nga BASHKËPUNIMIT NDËRKOMBËTAR PËR ZHVILLIM

Zbatuar nga

INSTITUTI I KËRKIMEVE URBANE

Financuar nga

FONDI SHQIPTAR I ZHVILLIMIT

PLANI I ZHVILLIMIT LOKAL - VELIPOJË (2005)

Zbatuar nga

PLANI LOKAL I VEPRIMIT NË MJEDIS - BUSHAT (2008)

Zbatuar nga

PLANI STRATEGJIK I ZHVILLIMIT - VAU I DEJËS (2008)

Zbatuar nga

PLANI RAJONAL I VEPRIMIT NË MJEDIS PËR DELTËN E LUMIT DRIN - (2006)

Zbatuar nga

PLANI STRATEGJIK I ZHVILLIMIT - GURI I ZI (2008)

Zbatuar nga

PLANI STRATEGJIK I ZHVILLIMIT - PUKË (2008)

Zbatuar nga

PLANI STRATEGJIK I ZHVILLIMIT - FUSHË-ARRËZ (2008)

Zbatuar nga

RRITJA E KAPITALIT TERRITORIAL NË KOMUNËN E REÇIT (2009)

Zbatuar nga

PROJEKTI I INTEGRUAR I ZHVILLIMIT RURAL KELMEND-SHKREL (2008)

Zbatuar nga

DOKUMENTI STRATEGJIK PËR ZHVILLIMIN E EKOTURIZMIT NË ALPET SHQIPTARE (2008)

QARKU I SHKODRËS 2020: ZONA E TURIZMIT TË QËNDRUESHËM

Planifikimi Strategjik në Qarkun e Shkodrës - Drejt qëndrueshmërisë së turizmit

Harta e planeve dhe programeve në nivel rajonal që përfshin Qarkun e Shkodrës (përditësuar në Shtator 2010)

VELIPOJE

Berdice

SHKODER

Koplik

DAJC

Ana e Malit

SHKODRA LAKE

Qender

Kastrat

Barbullush

BUSHAT

Postribe

Pult

Hajmel

Shllak

Vig-Mnele

VAU I DEJES

GURI I ZI

Rrethinat

Gruemire

REC

SHKREL

KELMEND

Qerret

Temal

Shosh

Shale

THETH

GTZ Financuar nga KËSHILLI I QARKUT SHKODËR BASHKËPUNIMI TEKNIK GJERMAN (GTZ)

PUKE

Qelez

Rrape

Iballe

Zbatuar nga

Gjegjan

FUSHE ARREZ

Fierze

Qafe Mali

EPTISA INTERNACIONAL

Blerim

Financuar nga KOMUNITETI EUROPIAN

PLANI RAJONAL SHKODËR-LEZHË (2006)

Zbatuar nga

KONCEPTI STRATEGJIK I ZHVILLIMIT RAJONAL PËR QARKUN E SHKODRËS (2010) ZYRA E BASHKËPUNIMIT ZVICERAN NË SHQIPËRI

Financuar nga SEKRETARIATI SHTETËROR ZVICERAN PËR CESHTJET EKONOMIKE

ZYRA E BASHKËPUNIMIT ZVICERAN NË SHQIPËRI

Financuar nga

AGJENCIA ZVICERANE PËR ZHVILLIM DHE BASHKËPUNIM

E. SCHLAPPI etj.

Financuar nga

AGJENCIA ZVICERANE PËR ZHVILLIM DHE BASHKËPUNIM

TEULEDA

Financuar nga FONDACIONI PËR AUTONOMI LOKALE DHE QEVERISJE

KËSHILLI I QARKUT SHKODËR BASHKIA SHKODËR

Financuar nga

PNUD

ZYRA E BASHKËPUNIMIT ZVICERAN NË SHQIPËRI

Financuar nga

AGJENCIA ZVICERANE PËR ZHVILLIM DHE BASHKËPUNIM

ZYRA E BASHKËPUNIMIT ZVICERAN NË SHQIPËRI

Financuar nga

AGJENCIA ZVICERANE PËR ZHVILLIM DHE BASHKËPUNIM

BASHKËPUNIMI TEKNIK GJERMAN (GTZ)

Financuar nga

BASHKËPUNIMI TEKNIK GJERMAN (GTZ)

ZYRA E BASHKËPUNIMIT ZVICERAN NË SHQIPËRI

Financuar nga

AGJENCIA ZVICERANE PËR ZHVILLIM DHE BASHKËPUNIM

Zbatuar nga

ZYRA E BASHKËPUNIMIT ZVICERAN NË SHQIPËRI

SEKRETARIATI SHTETËROR Financuar nga ZVICERAN PËR CESHTJET EKONOMIKE

STUDIMI I FIZIBILITETIT PËR SIGURINË E DIGAVE MBI KASKADAT E LUMENJVE DRIN DHE MAT (2008)

Zbatuar nga

PËRFITIMI NGA MENAXHIMI NDËRKUFITAR I BURIMEVE NATYRORE (Eksperienca nga projektet ndËrkufitare ballkanike SDC/REC 2000-2008)

Zbatuar nga

MBËSHTETJE QARQEVE TË SHKODRËS DHE LEZHËS PËR PËRPUNIMIN E KONCEPTIT TË ZHVILLIMIT RAJONAL (2009)

Zbatuar nga

PROGRAMI PËR MBËSHTETJEN E ARSIMIT DHE TË TRAJNIMIT PROFESIONAL SHQIPTAR (2009)

Zbatuar nga

PROGRAMI PËR DECENTRALIZIM DHE ZHVILLIM LOKAL NË QARKUN E SHKODRËS - DLDP (2006)

Zbatuar nga

NXITJA E ZHVILLIMIT LOKAL NËPËRMJET OZHM-ve (2006)

Zbatuar nga

ANALIZA SWOT PËR QARKUN E SHKODRËS (2008)

Zbatuar nga

MBËSHTETJA E ZHVILLIMIT RAJONAL NË SHQIPËRINË VERIORE - STUDIM FIZIBILITETI PËR NJË PROGRAM TË PËRBASHKËT ZVICERAN DHE AUSTRIAK (2008)

Zbatuar nga

PROGRAMI PËR DECENTRALIZIM DHE ZHVILLIM LOKAL NË QARKUN E SHKODRËS - DLDP II (2010)

Zbatuar nga

MBËSHTETJA PËR BUJQËSINË E QËNDRUESHME (2009-2011)

QARKU I SHKODRËS 2020: ZONA E TURIZMIT TË QËNDRUESHËM

Tabela 1. Përmbledhja e qëllimeve kryesore të dala nga analiza e instrumenteve (*) Dokumenti i referimit PLANI STRUKTUROR - SHKODËR

Instrumenti

Qëllimet kryesore

Urbanistika

• Re-vegjetacioni i sistemit të lumenjve Bunës, Drinit dhe Kirit për të reduktuar erozionin • Përmirësimi i mbledhjes, përzgjedhjes, transportit dhe i riciklimit të mbetjeve urbane • Ruajtja e qendrës historike • Krijimi i hapësirave turistike (një port, një resort turistik etj.), një kompleks universitar dhe një hapësirë sportive e argëtimi të lidhur me lumin Kir • Krijimi i Unazës së qytetit të Shkodrës dhe i rrugës anësore në veriperëndim dhe juglindje të qytetit të Shkodrës • Integrimi social i minoriteteve etnike egjiptiane dhe rome

Urbanistika

• Promovimi i funksioneve të përziera, sidomos në zonat pranë qendrës së qytetit të Koplikut • Identifikimi i zonave nënurbane mbi bazën e planit urbanistik ekzistues të ndërtimit • Përcaktimi i zonave të mundshme të zgjerimit në të ardhmen për qytetin e Koplikut, përtej afatit të parashikuar në Planin Rregullues

Programi i zhvillimit

• Përcaktimi i një vizioni të qartë dhe i veprimeve për të ardhmen e komunitetit bashkiak • Zhvillimi i turizmit, bujqësisë, peshkimit dhe i gjuetisë për zhvillimin e qëndrueshëm ekonomik • Hartimi i një studimi urbanistik të zonës bregdetare • Krijimi i fshatrave turistike në Majën e Zezë dhe në Baks-Rrjoll • Vënia në funksionim e komplekseve blegtorale në Ças dhe Reç i Ri • Hartimi i politikave për dhënie kredie lehtësuese për fermerët • Rritja e sipërfaqes së mbjellë me vreshta • Hartimi i politikave për mbrojtjen dhe mirëmbajtjen e pyjeve ekzistuese • Ndërtimi i një qendre për ruajtjen dhe përpunimin e bimëve medicinale • Nxitja dhe mbështetja për zhvillimin e biznesit në sektorin e nxjerrjes dhe të përpunimit të lëndëve inerte

Programi i zhvillimit

• Hartimi i një plani urbanistik rregullues për qytetin • Ndërtimi i një qendre shërbimi One-Stop-Shop në Bashkinë e Shkodrës • Rehabilitimi i shërbimeve publike ekzistuese dhe krijimi i shërbimeve të reja: tregu, qendra rinore, qendra shëndetësore, hapësira sportive, sipërfaqet e gjelbra etj. • Rindërtimi i rrugëve ekzistuese • Ruajtja, restaurimi dhe zhvillimi i muzeut të qytetit dhe i koleksionit të tij, si dhe i vendeve të tjera historike të trashëgimisë kulturore në qytet

Programi i zhvillimit

• Nxitja e krijimit të fermave të mëdha bujqësore dhe blegtorale • Përgatitja e një plani të detajuar për zhvillimin e veprimtarive të agroturizmit në territorin bashkiak • Mbrojtja e tokës bujqësore dhe e zonave urbane nga erozioni dhe degradimi • Vlerësimi dhe përcaktimi i një pike grumbullimi për mbetjet • Përgatitja e projekteve teknike për rehabilitimin e rrugëve në zonën e bashkisë • Krijimi i bazës së nevojshme teknike për brezin e financimit të ri • Përmirësimi i kushteve fizike të korridorit të gjelbër të lumit Buna

Zbatuar nga: HYDEA Financuar nga: Projekti WB-LAMP PLANI RREGULLUES - KOPLIK Zbatuar nga: Co-Plan Financuar nga: Agjencia Zvicerane për Zhvillim dhe Bashkëpunim (SDC) PLANI I ZHVILLIMIT LOKAL VELIPOJË

Zbatuar nga: Fondi Shqiptar i Zhvillimit, Instituti i Kërkimeve Urbane, Instituti Urban (Washington DC) Financuar nga: Fondi Shqiptar i Zhvillimit PLANI STRATEGJIK PËR ZHVILLIMIN EKONOMIK 2005-2015 SHKODËR

Zbatuar nga: Bashkia e Shkodrës Financuar nga: SOROS, Banka Botërore PLANI STRATEGJIK I ZHVILLIMIT DAJÇ

Zbatuar nga: Co-Plan Financuar nga: Agjencia Zvicerane për Zhvillim dhe Bashkëpunim (SDC)

(*) Ngjyrat në tabelë i referohen ngjyrave të caktuara për secilën kategori plani/programi në hartën e faqes së mëparshme

Planifikimi Strategjik në Qarkun e Shkodrës - Drejt qëndrueshmërisë së turizmit

QARKU I SHKODRËS 2020: ZONA E TURIZMIT TË QËNDRUESHËM

Dokumenti i referimit

Instrumenti

PLANI STRATEGJIK I ZHVILLIMIT - VAU Programi i I DEJËS zhvillimit Zbatuar nga: Co-Plan Financuar nga: Agjencia Zvicerane për Zhvillim dhe Bashkëpunim (SDC) PLANI STRATEGJIK I ZHVILLIMIT PUKË

Programi i zhvillimit

• Identifikimi i potencialeve të prodhimit të produkteve artizanale ekzistuese në territorin e bashkisë • Identifikimi i prodhimit të mundshëm bujqësor • Përmirësimi i shfrytëzimit të tokës • Zhvillimi i aktiviteteve turistike • Vendosja e bashkëpunimit me bashkitë/komunat fqinje dhe me qarkun për të nxitur dhe zhvilluar aktivitetet ekonomike • Rritja e mbështetjes teknike/financiare

Programi i zhvillimit

• Përcaktimi i një pakete ndihme financiare vjetore për fermerët në bashki për të lehtësuar dhe mbështetur ngritjen e kapaciteteve të tyre, në mënyrë që të përmirësojnë efikasitetin dhe produktivitetin e tyre • Përgatitja e materialeve promovuese për zonat turistike natyrore • Përgatitja e projekteve të përbashkëta të infrastrukturës ndërmjet Qarkut të Shkodrës dhe zonave fqinje • Përgatitja e një vlerësimi teknik të një pakete të taksave për ndërtimet në zonat bujqësore dhe urbane, në përputhje me përgjegjësitë e përcaktuara nga ligji për Organizimin dhe Funksionimin e Qeverisjes Vendore

Programi sektorial

• Përcaktimi i një pakete ndihme financiare vjetore për fermerët vendas në Bashkinë e Koplikut dhe vlerësimin e mundësive për financim nga aktorët e ndryshëm financiarë ose bankat e nivelit të dytë • Përgatitja e studimeve të hollësishme në lidhje me korridorin ekonomik përgjatë rrugës kryesore Shkodër-Koplik • Përgatitja e një plani për administrimin e mbeturinave • Zhvillimi i një studimi teknik për të identifikuar dhe vlerësuar një vend për ndërtimin e një landfilli për ruajtjen dhe trajtimin e mbetjeve urbane • Hartimi i një studimi për të identifikuar ndërhyrjet e nevojshme fizike në bregun e liqenit të Shkodrës

Programi i zhvillimit

• Nxitja e ndërtimit të fermave të mëdha bujqësore dhe blegtorale • Përmirësimi i sistemit të të dhënave të tokës bujqësore në bashki • Rritja e ndërgjegjësimit të popullsisë vendase për ruajtjen dhe mbrojtjen e mjedisit • Rehabilitimi i sistemit rrugor • Rehabilitimi i furnizimit me ujë dhe i rrjeteve të kanalizimeve • Krijimi i një kuadri të plotë teknik të sistemeve të ujërave të zeza në komunë • Përgatitja e një plani për grumbullimin dhe transportin e mbetjeve

Zbatuar nga: Co-Plan Financuar nga: Agjencia Zvicerane për Zhvillim dhe Bashkëpunim (SDC) PLANI STRATEGJIK I ZHVILLIMIT FUSHË-ARRËZ

Zbatuar nga: Co-Plan Financuar nga: Agjencia Zvicerane për Zhvillim dhe Bashkëpunim (SDC) PLANI STRATEGJIK I ZHVILLIMIT – KOPLIK

Zbatuar nga: Co-Plan Financuar nga: Agjencia Zvicerane për Zhvillim dhe Bashkëpunim (SDC) PLANI STRATEGJIK I ZHVILLIMIT GURI I ZI

Zbatuar nga: Co-Plan Financuar nga: Agjencia Zvicerane për Zhvillim dhe Bashkëpunim (SDC)

Qëllimet kryesore • Përcaktimi i një pakete të ndihmës financiare vjetore për fermerët në bashki dhe vlerësimin e mundësive për financim nga aktorët e ndryshëm financiarë ose bankat e nivelit të dytë • Zhvillimi i një programi të ndërhyrjeve fizike në sistemet e tokës, të ujitjes dhe të kullimit dhe përgatitja e projekteve teknike të infrastrukturës • Përmirësimi i standardeve të shërbimit publik dhe i rrjeteve të infrastrukturës

Planifikimi Strategjik në Qarkun e Shkodrës - Drejt qëndrueshmërisë së turizmit

QARKU I SHKODRËS 2020: ZONA E TURIZMIT TË QËNDRUESHËM

Dokumenti i referimit PLANI LOKAL I VEPRIMIT NË MJEDIS - VELIPOJË

Instrumenti

Qëllimet kryesore

Plani mjedisor

• Hartimi i një masterplani për zhvillimin e turizmit • Përgatitja e studimit të fizibilitetit për sistemin e përpunimit të ujërave të zeza • Ndërtimi i pesë banjave publike me tetë VC secila përgjatë bregdetit dhe banja të tjera publike në territor • Krijimi i modeleve eksperimentale për kultivimin e qëndrueshëm të bimëve mjekësore me interes ekonomik • Reduktimi i përdorimit të plehrave dhe të pesticideve në bujqësi • Ndërtimi i pritave (digave) mbrojtëse në deltën e lumit për të reduktuar erozionin • Rregullimi i nxjerrjes së zhavorrit nga shtrati i lumit

Plani mjedisor

• Krijimi i një sistemi efikas për të kryer pastrimin e territorit të komunës dhe krijimi i një landfilli për grumbullimin dhe përpunimin e mbetjeve urbane • Vënia në funksionim e sistemit të kullimit me rendiment të plotë • Rehabilitimi i digës mbi lumin Drin • Rritja e ndërgjegjësimit të komunitetit për rëndësinë e brezave të gjelbër dhe të pyjeve • Prishja e ndërtesave pa leje në zonat pyjore; zbatimi i planit urbanistik dhe lëshimi i lejeve përkatëse të ndërtimit • Pyllëzimi i pjesëve me zhavorr të brigjeve të lumit Drin, kontrolli i nxjerrjes së zhavorrit nga shtrati i lumit • Ripyllëzimi i sipërfaqes së lirë dhe hartimi i planeve për pyllëzimin e sipërfaqeve të tjera • Mirëmbajtja e hapësirave të gjelbra në mjediset pranë shkollave, qendrave shëndetësore, qendrave të fshatit, terreneve sportive dhe hapësirave të tjera publike

Plani mjedisor

• Rehabilitimi i rrjetit rrugor sipas planit urbanistik • Lidhja e çdo shtëpie me sistemin e ujërave të zeza • Përmirësimi i kapaciteteve të menaxhimit të autoriteteve vendore • Rehabilitimi i rrjetit të furnizimit me ujë • Caktimi i një fushe për depozitimin e mbetjeve dhe blerja e pajisjeve për administrimin e mbetjeve • Ndalimi i praktikës së therjes së bagëtive dhe i shitjes së peshkut në vende të pamiratuara • Ndalimi i nxjerrjes së lëndëve të para nga shtrati i liqenit

Studimi i fizibilitetit

• Ripërdorimi i sipërfaqeve prodhuese në zonën industriale të Shkodrës • Nisja e dialogut bashkëpunues ndërmjet realiteteve prodhuese që mund të grupohen në fusha të tilla • Nisja e aktiviteteve korresponduese ndërmjet ndërmarrjeve italiane dhe shqiptare dhe predispozicioni i treguesve dhe i parametrave për vlerësimet ekonomike dhe të leverdishmërisë

Zbatuar nga: Instituti i Kërkimeve Urbane Financuar nga: Bashkimi Europian PLANI LOKAL I VEPRIMIT NË MJEDIS - BUSHAT

Zbatuar nga: Komuna e Bushatit Financuar nga: Agjencia Spanjolle e Bashkëpunimit Ndërkombëtar për Zhvillim (AECID) PLANI LOKAL I VEPRIMIT NË MJEDIS - KOPLIK

Zbatuar nga: Co-Plan Financuar nga: Agjencia Spanjolle e Bashkëpunimit Ndërkombëtar për Zhvillim (AECID) STUDIMI I FIZIBILITETIT PËR ZHVILLIMIN E ZONËS INDUSTRIALE TË SHKODRËS Zbatuar nga: TEULEDA Financuar nga: Bashkimi Europian nëpërmjet INTERREG IIIA/CARDS PHARE

Planifikimi Strategjik në Qarkun e Shkodrës - Drejt qëndrueshmërisë së turizmit

QARKU I SHKODRËS 2020: ZONA E TURIZMIT TË QËNDRUESHËM

Dokumenti i referimit

Instrumenti

RRITJA E KAPITALIT TERRITORIAL NË Programi KOMUNËN E REÇIT: PRODUKTET sektorial BUJQËSORE DHE MALORE

Zbatuar nga: CERAI Financuar nga: Agjencia Spanjolle e Bashkëpunimit Ndërkombëtar për Zhvillim (AECID) PROJEKTI I INTEGRUAR I ZHVILLIMIT RURAL KELMEND-SHKREL

Programi sektorial

Zbatuar nga: VIS Financuar nga: VIS, Kooperacioni Italiana DOKUMENTI STRATEGJIK PËR Programi ZHVILLIMIN E EKOTURIZMIT NË ALPET sektorial SHQIPTARE - PARKU KOMBËTAR I THETHIT DHE RRETHI I KELMENDIT

Zbatuar nga: M. Bonitatibus, S. Petrosillo - IDEASS Financuar nga: PNUD – ART GOLD Shqipëri NXITJA E BUJQËSISË NË RRETHIN E PUKËS Zbatuar nga: Zyra e Bashkëpunimit Zviceran në Shqipëri Financuar nga: Agjencia Zvicerane për Zhvillim dhe Bashkëpunim (SDC)

Programi sektorial

Qëllimet kryesore • Krijimi dhe regjistrimi i kooperativës malore të Reçit • Krijimi i një programi asistence teknike nga konsulentët lokalë dhe ndërkombëtarë në menaxhimin e ndërmarrjeve shoqërore, ekonomisë së marketingut dhe të financave • Përmirësimi i infrastrukturës për tregtim dhe përpunimi i prodhimit të kooperativës; • Identifikimi i rrugëve dhe i vendeve agroturistike • Hartimi i një strategjie promovimi, që synon krijimin e një marke identifikuese dhe të materialeve informative në lidhje me aktivitetet e kooperativës • Përmirësimi i aksesit të kredive nëpërmjet prezantimit të mikrokredive për të mbështetur aktivitetet e vogla prodhuese • Rritja e aftësive teknike e profesionale të fermerëve, përmes trajnimit dhe ndihmës teknike, përhapja e praktikave më të mira të bujqësisë së qëndrueshme, mbështetja e shoqatave të prodhuesve • Rritja e ndërgjegjësimit për mjedisin, nëpërmjet trajnimit të mësuesve dhe arsimit shkollor • Përmirësimi i shërbimit pyjor të Malësisë së Madhe, nëpërmjet krijimit të një qendre kopshti 4000 metra katrorë • Ndërtimi i një dhome/tryeze të kontrollit për koordinim territorial • Zhvillimi i një plani zonal shumëvjeçar, i cili, duke filluar nga një analizë e kujdesshme e mungesës së infrastrukturës, identifikon burimet dhe prioritetet natyrore e mjedisore • Përmirësimi i aksesit dhe i kushteve të jetesës nëpërmjet zhvillimit të planeve sektoriale • Nxitja e mikrokredive • Krijimi i një tryeze të përhershme të koordinimit ndërmjet qeverisë shqiptare dhe donatorëve ndërkombëtarë për planifikimin e ndërhyrjeve • Zhvillimi i një plani operativ të marketingut • Sigurimi i trajnimit profesional cilësor, mbi bazën e vlerësimeve të nevojave të fermerëve dhe të prodhuesve • Diversifikimi i burimeve të tjera potenciale financiare për infrastrukturën dhe mekanizimin • Krijimi i shoqatës AGROPUKA. • Krijimi i një OJQ-je efektive dhe të legalizuar të grave të pavarura, me qëllim rritjen e mundësive shoqërore dhe ekonomike për gratë e Rrethit të Pukës

Planifikimi Strategjik në Qarkun e Shkodrës - Drejt qëndrueshmërisë së turizmit

QARKU I SHKODRËS 2020: ZONA E TURIZMIT TË QËNDRUESHËM

Dokumenti i referimit

Instrumenti

Qëllimet kryesore

Programi i zhvillimit

• Nxitja e barazisë gjinore: rritja e përqindjes së regjistrimit të femrave në arsimin nëntëvjeçar dhe të mesëm; rritja e pjesëmarrjes së grave në zhvillimin ekonomik rajonal dhe në strukturat vendimmarrëse të administratës rajonale dhe lokale • Rritja e mundësive për arsim: fëmijët duhet të përfundojnë kursin e plotë të arsimit nëntëvjeçar; duhet të sigurohet përfshirja më e lartë e fëmijëve në arsimin e mesëm; duhet të përmirësohet raporti ndërmjet arsimit të mesëm të përgjithshëm dhe arsimit profesional • Përmirësimi i kujdesit për shëndetin e nënës dhe të fëmijës: ulja e shkallës së vdekshmërisë nën moshën 5-vjeçare, rritja e aksesit për shërbimet bazë të kujdesit shëndetësor, ulja e vdekshmërisë së nënave

PROGRAMI PËR DECENTRALIZIM Programi i DHE ZHVILLIM LOKAL NË QARKUN E zhvillimit SHKODRËS (DLDP)

• Sigurimi i planifikimit lokal strategjik për zhvillim, i menaxhimit dhe i planifikimit territorial • Sigurimi dhe menaxhimi i shërbimeve bashkiake/ komunale publike dhe i reformave të administrimit, përfshirë mbështetjen për të përmirësuar funksionimin e këshillave lokalë • Menaxhimi financiar bashkiak/komunal, duke përfshirë mbledhjen e taksave lokale dhe mekanizmat e buxhetit me pjesëmarrje • Pjesëmarrja e shoqërisë civile: informacioni dhe komunikimi me qytetarët, përfshirja e të gjitha segmenteve të shoqërisë në proçeset e vendimmarrjes publike, përpunimi me pjesëmarrje i planeve të zhvillimit lokal • Shkëmbimi dhe bashkëpunimi ndërbashkiak/ komunal

NXITJA E ZHVILLIMIT LOKAL NËPËRMJET OZHM-ve

Zbatuar nga: Bashkia Shkodër dhe Këshilli i Qarkut Shkodër Financuar nga: PNUD

Zbatuar nga: Zyra e Bashkëpunimit Zviceran në Shqipëri Financuar nga: Agjencia Zvicerane për Zhvillim dhe Bashkëpunim (SDC) MBËSHTETJA E ZHVILLIMIT RAJONAL NË SHQIPËRINË VERIORE

Programi i zhvillimit

Zbatuar nga: Zyra e Bashkëpunimit Zviceran në Shqipëri Financuar nga: Agjencia Zvicerane për Zhvillim dhe Bashkëpunim (SDC) PROGRAMI PËR DECENTRALIZIM DHE Programi i ZHVILLIM LOKAL NË QARKUN E zhvillimit SHKODRËS (DLDP II)

Zbatuar nga: Zyra e Bashkëpunimit Zviceran në Shqipëri Financuar nga: Agjencia Zvicerane për Zhvillim dhe Bashkëpunim (SDC)

• Dhënia e një pasqyre të përgjithshme mbi strategjitë dhe sfidat përkatëse për zhvillimin rajonal dhe vlerësimi i lidhjeve të tij me decentralizimin • Identifikimi i sfidave dhe i arritjeve në lidhje me integrimin në BE • Identifikimi i potencialit dhe sugjerimi i elementeve për një program të përbashkët në të ardhmen

• Përmirësimi i kapaciteteve të bashkive/komunave në planifikimin strategjik, buxhetin, menaxhimin financiar dhe fiskal • Përmirësimi i shërbimeve publike, të tilla si administrimi i mbetjeve, ndarja e informacionit me të tjerët, qendrat e shërbimit one-stop-shop • Rritja e transparencës dhe garantimi i aksesit më të lehtë për informacion dhe shërbime cilësore, duke përdorur mjete të reja të komunikimit dhe të informacionit • Bashkëpunim më efektiv ndërmjet komunave dhe bashkive dhe ndërmjet tyre dhe qarkut

Planifikimi Strategjik në Qarkun e Shkodrës - Drejt qëndrueshmërisë së turizmit

QARKU I SHKODRËS 2020: ZONA E TURIZMIT TË QËNDRUESHËM

Dokumenti i referimit KONCEPTI STRATEGJIK I ZHVILLIMIT RAJONAL PËR QARKUN E SHKODRËS

Instrumenti

Qëllimet kryesore

Programi i zhvillimit

• Analizimi i kërkesës së tregut për trajnim profesional dhe vlerësimi i mundësive për qendrat e trajnimit • Hartimi i projekteve për rrugët, zonat e ndërtimit, sipërfaqet e gjelbra, infrastrukturën e mjedisit dhe telekomunikacionin • Plani urbanistik për zonat e banimit • Prezantimi i shërbimeve me bazë komuniteti • Ngritja dhe përmirësimi i qendrave të shërbimit shëndetësor në zonat e largëta • Përmirësimi i infrastrukturës turistike në një shkallë të vogël • Nxitja dhe mbështetja e aktiviteteve tradicionale për qëllime turistike • Përgatitja e një masterplani, i cili do të kontribuojë për një shumëllojshmëri të madhe të ofertave turistike • Nxitja e paketave dhe e itinerareve të integruara turistike • Nxitja e inovacionit shkencor dhe e teknologjisë bashkëkohore për të ruajtur dhe menaxhuar trashëgiminë kulturore dhe natyrore • Hartimi i planeve teknike për të minimizuar përmbytjet dhe dëmet e shkaktuara prej tyre

Zbatuar nga: Këshilli i Qarkut Shkodër dhe GTZ Financuar nga: GTZ FURNIZIMI ME UJË DHE MBROJTJA E Programi MJEDISIT TË LIQENIT - SHKODËR sektorial Zbatuar nga: Zyra e Bashkëpunimit Zviceran në Shqipëri Financuar nga: Agjencia Zvicerane për Zhvillim dhe Bashkëpunim (SDC) PROGRAMI PËR MBËSHTETJEN E ARSIMIT DHE TË TRAJNIMIT PROFESIONAL SHQIPTAR (AlbVET)

Programi sektorial

Zbatuar nga: Zyra e Bashkëpunimit Zviceran në Shqipëri Financuar nga: Agjencia Zvicerane për Zhvillim dhe Bashkëpunim (SDC) STUDIMI I FIZIBILITETIT PËR Programi SIGURINË E DIGAVE MBI KASKADAT E sektorial LUMENJVE DRIN DHE MAT Zbatuar nga: Zyra e Bashkëpunimit Zviceran në Shqipëri

• Rritja e të ardhurave, përfshirë mbledhjen e përmirësuar të të ardhurave dhe tarifat e rikuperimit të kostos së plotë të shërbimit të ujësjellës kanalizimeve • Menaxhim më efektiv i kostove, duke përfshirë reduktimin e konsumit të energjisë. Kjo do t'ia lehtësojë barrën buxhetit të shtetit dhe do të lirojë fondet për shërbimet e synuara për zbutjen e varfërisë

• Zhvillimi i qasjeve të përshtatshme trajnuese për sistemin 2 +1 +1 dhe mbështetja e zbatimit të tyre në dy kualifikime të përzgjedhura, për të ofruar modele të organizimit për shkollat shumëfunksionale për të shërbyer si praktika të mira • Ngritja dhe inkurajimi i një minimumi prej dy modelesh përkatëse dhe funksionale të të nxënit për partneritetin publik-privat, duke zhvilluar një mjedis të favorshëm • Mbështetja e pilotimit të menaxhimit të decentralizuar të arsimit dhe të trajnimit të larmishëm dhe fleksibël profesional me financim nga shumë burime • Zhvillimi i kapaciteteve të ofruesve publikë dhe privatë për të zhvilluar dhe zbatuar programe të përshtatshme për grupet e veçanta në nevojë dhe për të lehtësuar mundësinë e pjesëmarrjes • Kontributi për zhvillimin e sistemeve të mëtejshme në sferat kryesore të politikave, duke përdorur mësimet e nxëna nga përbërësit operacionalë, shkëmbimi rajonal dhe praktikat e mira ndërkombëtare • Përgatitja e një Programi për Sigurinë e Digës, duke përfshirë të gjitha masat e nevojshme për të rritur sigurinë e digave shqiptare sipas standardeve europiane me financimin e disa donatorëve • Identifikimi dhe strukturimi i një projekti të mundshëm në të ardhmen në fushën e monitorimit të digave që do të mbështetet nga Zvicra.

Financuar nga: Agjencia Zvicerane për Zhvillim dhe Bashkëpunim (SDC)

Planifikimi Strategjik në Qarkun e Shkodrës - Drejt qëndrueshmërisë së turizmit

QARKU I SHKODRËS 2020: ZONA E TURIZMIT TË QËNDRUESHËM

Dokumenti i referimit PËRFITIMI NGA MENAXHIMI NDËRKUFITAR I BURIMEVE NATYRORE

Instrumenti Qëllimet kryesore Programi • Dialogu ndërkufitar si bazë për ndërtimin e besimit dhe si sektorial pikënisje për zhvillimin rajonal • Krijimi i 5 organizatave joqeveritare të pavarura ndërkufitare • Menaxhimi i burimeve natyrore si katalizator për zhvillim Zbatuar nga: • Bashkëpunimi që përfshin qasjen nga "poshtë-lart" dhe nga Zyra e Bashkëpunimit Zviceran "lart-poshtë" • Planifikimi i zhvillimit afatgjatë rajonal në Shqipëri Financuar nga: Agjencia Zvicerane për Zhvillim dhe Bashkëpunim (SDC) MBËSHTETJA PËR Programi • Mundësitë e tregut për prodhimin organik dhe me etiketën e BUJQËSINË E QËNDRUESHME sektorial cilësisë NË SHQIPËRI • Ekspertiza bujqësore për prodhim cilësor • Aksesi në të dhënat organike • Rritja e konkurrencës për bujqësinë organike Zbatuar nga: Zyra e Bashkëpunimit Zviceran në Shqipëri Financuar nga: Agjencia Zvicerane për Zhvillim dhe Bashkëpunim (SDC) PLANI RAJONAL Programi i • Legjitimimi i pronësisë së tokës, për ta përqendruar ndërtimin në SHKODËR-LEZHË zhvillimit zonat e përcaktuara, me një dendësi që lejon sigurimin e infrastrukturës së zbatueshme dhe aksesin për të gjitha ndërtesat • Sigurimi i ndërlidhjes së aktiviteteve ekonomike dhe të tjera, duke menaxhuar modelin e origjinës dhe destinacionet në zonë dhe përmirësimin e kanaleve të lëvizjes • Sigurimi që të gjitha ndërtesat janë të pajisura me infrastrukturë të përshtatshme dhe funksionale • Sigurimi që të gjitha komunitetet e banimit kanë mjedise shkollore, shëndetësore dhe sociale, që vendndodhja është e përshtatshme dhe se standardet e synuara janë konsekuente Zbatuar nga: • Krijimi i një qarku konkurrues duke krijuar kushtet e nevojshme EPTISA INTERNACIONAL për të tërhequr investitorët dhe duke lehtësuar investimet për të ulur papunësinë dhe për të përmirësuar cilësinë e vendeve të Financuar nga: punës BE, Fondi Shqiptar i Zhvillimit PROGRAMI I ZHVILLIMIT Programi i • Forcimi i kapaciteteve të qarkut për planifikimin e zhvillimit RAJONAL zhvillimit rajonal • Përshpejtimi i zhvillimit rajonal nëpërmjet iniciativave të projektit Zbatuar nga: dhe zbatimit efektiv Zyra e Bashkëpunimit Zviceran • Mbështetja e një kuadri institucional të efektshëm për në Shqipëri decentralizim Financuar nga: Agjencia Zvicerane për Zhvillim dhe Bashkëpunim (SDC) PLANI RAJONAL I VEPRIMIT Programi i • Përgatitja e planeve të hollësishme gjeologjike-inxhinierike, NË MJEDIS PËR DELTËN E zhvillimit mjedisore, turistike dhe urbanistike LUMIT DRIN – SHKODËR• Licencimi i kompanive për mbledhjen e zhavorrit në afërsi të pikave LEZHË të nxehta përgjatë lumenjve, për të thelluar shtratet e lumenjve Gjadër dhe Bunë dhe ridrejtimin e rrjedhës së vrullshme • Përgatitja e projekteve dhe gjetja e fondeve për rehabilitimin e plotë të sistemit të kullimit • Ndërtimi i sistemeve të kanalizimeve të ujërave të zeza dhe i landfilleve në të gjitha fshatrat e qarkut në kuadrin e planeve rregulluese Zbatuar nga: • Rehabilitimi i vendeve ekzistuese të paligjshme për Qendra Rajonale e Mjedisit grumbullimin e plehrave në Shkodër, Lezhë, Shëngjin • Ngritja e kapaciteteve për pjesëmarrjen e publikut në vlerësimin Financuar nga: mjedisor dhe vendimmarrje Bashkimi Europian PLANI STRATEGJIK I Programi • Forcimi i kuadrit ligjor dhe përmirësimi i kapaciteteve të VEPRIMIT sektorial zbatimit të ligjit për rregullimin dhe kontrollin e aktiviteteve të PËR LIQENIN E SHKODRËS zhvillimit në zonë • Forcimi i kornizës institucionale për mbrojtjen e mjedisit dhe zhvillimin e qëndrueshëm Zbatuar nga: • Forcimi dhe zhvillimi i strukturave dhe i mjediseve për Shoqata për Mbrojtjen e monitorimin e liqenit, zhvillimi i monitorimit të habitateve dhe të Gjallesave Ujore të Shqipërisë biodiversitetit në liqen dhe përreth tij, parandalimi i ndotjes së (APAWA) et al. ujit të liqenit nga ujërat e ndotura dhe mbetjet e ngurta • Monitorimi i kushteve social-ekonomike në zonën e liqenit Financuar nga: • Mbrojtja, restaurimi dhe përshtatja e trashëgimisë kulturore Fondi Global për Mjedisin • Nxitja e turizmit të qëndrueshëm Banka Botërore

Planifikimi Strategjik në Qarkun e Shkodrës - Drejt qëndrueshmërisë së turizmit

QARKU I SHKODRËS 2020: ZONA E TURIZMIT TË QËNDRUESHËM

Tabela 2. Identifikimi i qëllimeve të përbashkëta në programe të ndryshme SEKTORI 1: MBROJTJA E MJEDISIT DHE RRJETET E INFRASTRUKTURËS Qëllimet kryesore

Dokumentet e referimit

Administrimi i mbetjeve: vlerësimi dhe përcaktimi i landfilleve për grumbullimin dhe trajtimin e mbetjeve urbane, përpunimi i planit për transportin dhe grumbullimin e mbetjeve, blerja e pajisjeve të administrimit të mbetjeve, edukimi për mbetjet urbane, rehabilitimi i vendeve ekzistuese të paligjshme për grumbullimin e plehrave.

‣ Plani strategjik i zhvillimit - Koplik ‣ Plani strategjik i zhvillimit - Guri i Zi ‣ Plani strategjik i zhvillimit - Fushë-Arrëz ‣ Plani lokal i veprimit në mjedis - Bushat ‣ Plani lokal i veprimit në mjedis - Koplik ‣ Plani lokal i veprimit në mjedis - Velipojë ‣ Plani rajonal i veprimit në mjedis: Delta e lumit Drin - Shkodër-Lezhë ‣ Plani strukturor i qytetit të Shkodrës

Furnizimi me ujë dhe sistemi i ujërave të zeza: rehabilitimi teknik i furnizimit me ujë, rehabilitimi teknik dhe zgjerimi i sistemit të kanalizimeve të ujërave të zeza, hartimi i planeve të biznesit për furnizimin me ujë, përmirësimi i shkallës së mbledhjes dhe i fushatës së ndërgjegjësimit publik, sistemet e reja për ujërat e zeza dhe furnizimin me ujë, zhvillimi i një studimi mbi cilësinë e ujit të burimeve, rehabilitimi i gjendjes fizike të furnizimit me ujë dhe i sistemit të kanalizimeve, lidhja e çdo familjeje me sistemin e ujërave të zeza, studimet e fizibilitetit për llojin e sistemit që duhet aplikuar për përpunimin e ujërave të zeza, ndërtimi i sistemit të ujërave të zeza në të gjitha fshatrat e qarkut.

‣ Furnizimi me ujë dhe mbrojtja e mjedisit të liqenit

Mbrojtja e mjedisit dhe e burimeve natyrore: rritja e përgjegjësive të popullsisë për mjedisin, menaxhimi i burimeve natyrore sipas legjislacionit ekzistues, mbështetja e një studimi për të analizuar kuadrin ligjor ekzistues për menaxhimin e burimeve natyrore, identifikimi i boshllëqeve dhe sigurimi i përmirësimit të rekomandimeve, ngritja e kapaciteteve për vlerësimin e mjedisit, përgatitja e materialeve promovuese.

‣ Përfitimet nga menaxhimi ndërkufitar i burimeve natyrore

‣ Plani strukturor i qytetit të Shkodrës ‣ Plani strategjik i veprimit për liqenin e Shkodrës ‣ Plani strategjik i zhvillimit - Guri i Zi ‣ Plani lokal i veprimit në mjedis - Koplik ‣ Plani lokal i veprimit në mjedis - Velipojë ‣ Plani rajonal i veprimit në mjedis: Delta e lumit Drin - Shkodër-Lezhë ‣ Plani rajonal Shkodër-Lezhë

‣ Koncepti strategjik për zhvillimin rajonal ‣ Plani strategjik i veprimit për liqenin e Shkodrës ‣ Plani rajonal i veprimit në mjedis: Delta e lumit Drin - Shkodër-Lezhë ‣ Projekti i integruar i zhvillimit rural - KelmendShkrel

Zonat e përmbytura: rehabilitimi i digës mbi lumin Drin, ndërtimi i pritave mbrojtëse, ku erozioni është i lartë dhe në zonën e përmbytur, përgatitja e studimeve të hollësishme gjeologjike në zonat e përmbytura, sisteme të reja monitorimi për digat dhe hartimi i një Plani Veprimi të Emergjencës.

‣ Plani lokal i veprimit në mjedis - Bushat ‣ Plani lokal i veprimit në mjedis - Velipojë

Infrastruktura: përmirësimi i infrastrukturës për zhvillimin e marketingut në zonat malore, përmirësimi i mundësisë së hyrjes në fshatra të ndryshme, lidhja e infrastrukturës së Qarkut të Shkodrës me Malin e Zi, rregullimi i të gjitha rrjeteve rrugore.

‣ Plani strukturor i qytetit të Shkodrës ‣ Plani rregullues - Koplik

‣ Plani rajonal i veprimit në mjedis: Delta e lumit Drin - Shkodër-Lezhë ‣ Studimi i fizibilitetit për sigurinë e digave mbi kaskadat e lumit Drin dhe Mat

‣ Plani rajonal Shkodër-Lezhë ‣ Dokumenti strategjik për zhvillimin e ekoturizmit në Alpet Shqiptare - Parku Kombëtar i Thethit dhe Rrethi i Kelmendit ‣ Rritja e kapitalit territorial në Komunën e Reçit: Produktet bujqësore dhe malore ‣ Plani strategjik i zhvillimit - Fushë-Arrëz

SEKTORI 2: TRASHËGIMIA KULTURORE Qëllimet kryesore

Dokumentet e referimit

Ruajtja e trashëgimisë kulturore: Restaurimi dhe ruajtja e objekteve historike e kulturore, restaurimi dhe ruajtja e shtëpive tipike.

‣ Plani strategjik për zhvillimin ekonomik 2005-2015 - Shkodër ‣ Plani strukturor i qytetit të Shkodrës

Planifikimi Strategjik në Qarkun e Shkodrës - Drejt qëndrueshmërisë së turizmit

QARKU I SHKODRËS 2020: ZONA E TURIZMIT TË QËNDRUESHËM

SEKTORI 3: PRODHIMI AGROUSHQIMOR DHE TURIZMI RURAL Qëllimet kryesore

Dokumentet e referimit

Zhvillimi i bujqësisë: identifikimi i një strategjie promovimi për krijimin e një marke, përmirësimi i aksesit për kredi, përcaktimi i një pakete ndihme financiare vjetore për fermerët, rritja e sipërfaqes bujqësore dhe e sipërfaqes së mbjellë me vreshta, mbështetja dhe nxitja e bujqësisë organike, krijimi i fermave të mëdha bujqësore dhe blegtorale, ndërhyrja në sistemin e ujitjes dhe të kullimit, përgatitja e planeve të detajuara për zhvillimin e aktiviteteve të pushimeve në ferma, rritja e aftësive teknike e profesionale të fermerëve nëpërmjet trajnimeve dhe asistencës teknike.

‣ Rritja e kapitalit territorial në Komunën e Reçit: Produktet bujqësore dhe malore

Prodhimi agroushqimor: përgatitja e një studimi teknik për të identifikuar kapacitetin bujqësor, rritja e sipërfaqes së mbjellë me vreshta, promovimi i produkteve cilësore në panairet ndërkombëtare të ushqimeve, ruajtja dhe përpunimi i bimëve medicinale.

‣ Plani strategjik i zhvillimit - Dajç ‣ Dokumenti strategjik për zhvillimin e ekoturizmit në Alpet Shqiptare - Parku Kombëtar i Thethit dhe Rrethi i Kelmendit

Turizmi rural: ndërtimi i fshatrave të reja turistike, identifikimi i burimeve natyrore dhe i prioriteteve të mjedisit për zhvillimin e ekoturizmit në zonat malore, identifikimi i vendeve bujqësore e natyrore dhe i rrugëve.

‣ Projekti i integruar i zhvillimit rural - KelmendShkrel ‣ Plani strategjik i zhvillimit - Koplik ‣ Plani strategjik i zhvillimit - Vau i Dejës ‣ Plani strategjik i zhvillimit - Fushë-Arrëz ‣ Plani strategjik i zhvillimit - Velipojë ‣ Mbështetja për bujqësinë e qëndrueshme në Shqipëri

‣ Promovimi i bujqësisë në Rrethin e Pukës ‣ Plani strategjik i zhvillimit - Velipojë ‣ Dokumenti strategjik për zhvillimin e ekoturizmit në Alpet Shqiptare - Parku Kombëtar i Thethit dhe Rrethi i Kelmendit ‣ Rritja e kapitalit territorial në Komunën e Reçit: Produktet bujqësore dhe malore

SEKTORI 4: ÇËSHTJET SOCIALE Qëllimet kryesore

Dokumentet e referimit

Përfshirja sociale, kujdesi shëndetësor dhe arsimi: zhvillimi dhe zbatimi i programeve të përshtatshme për grupet e veçanta në nevojë, rritja e aksesit për shërbimet bazë shëndetësore, ulja e vdekshmërisë së nënave, nxitja e barazisë gjinore, rritja e mundësive për arsimim.

‣ Programi për mbështetjen e arsimit dhe të trajnimit profesional shqiptar ‣ Nxitja e zhvillimit rajonal nëpërmjet Objektivave të Zhvillimit të Mijëvjeçarit ‣ Koncepti strategjik i zhvillimit rajonal për Qarkun e Shkodrës

Planifikimi Strategjik në Qarkun e Shkodrës - Drejt qëndrueshmërisë së turizmit

QARKU I SHKODRËS 2020: ZONA E TURIZMIT TË QËNDRUESHËM

Tabela 3. Koherenca ndërmjet instrumenteve SEKTORI 1: MBROJTJA E MJEDISIT DHE RRJETI I INFRASTRUKTURËS Qëllimet kryesore të planeve dhe të programeve në zhvillim e sipër

Dokumentet e referimit

Koherenca ndërmjet instrumenteve

Mjedisi natyror:

‣ Plani rajonal i veprimit në mjedis

Menaxhimi i burimeve natyrore nëpërmjet shfrytëzimit të përshtatshëm dhe të qëndrueshëm, mbrojtja e mjedisit, menaxhimi i zonave të përmbytura nëpërmjet ndërhyrjeve në sistemin hidrogjeologjik.

‣ Plani lokal i veprimit në mjedis Velipojë

Ka një koherencë të mirë në çështjet e mjedisit. Instrumente të ndryshme ndajnë të njëjtat qëllime, edhe pse ofrojnë lloje të ndryshme të veprimeve/ndërhyrjeve.

‣ Plani lokal i veprimit në mjedis Koplik ‣ Plani strategjik i zhvillimit - Guri i Zi ‣ Plani lokal i veprimit në mjedis Bushat ‣ Studimi i fizibilitetit për sigurinë e digave mbi kaskadat e lumit Drin dhe Mat ‣ Koncepti strategjik për zhvillimin rajonal

Ekziston një rrezik, që lidhet me menaxhimin e rrjedhave, i cili nuk duhet të injorohet. Ashtu si Plani Rajonal i Veprimit në Mjedis parashikon mundësinë për të licencuar kompanitë për mbledhjen e zhavorrit përgjatë lumenjve për të thelluar shtratin e tyre dhe organizimin e rrjedhave të vrullshme, plane të tjera në nivel komunal ndalojnë ose synojnë të reduktojnë dhe të kontrollojnë këto lloj aktivitetesh. Një tjetër rrezik është ndërhyrja e ndërtimit të pritave mbrojtëse të lumenjve ku erozioni është i lartë. Kjo gjë do të duhet të përputhet me objektivat e planeve të tjera për mjedisin dhe të përdorë teknologjitë e përshtatshme.

Infrastruktura:

‣ Plani rajonal Shkodër-Lezhë

Përmirësimi i rrjetit rrugor dhe hekurudhor nëpërmjet: ndërhyrjeve në rrugët ekzistuese urbane dhe rurale, lidhjeve të reja ndërmjet fshatrave, rehabilitimit dhe përmirësimit të aksit ekzistues hekurudhor.

‣ ‣ ‣ ‣ ‣ ‣

Rrjeti i infrastrukturës është pjesë e rëndësishme e të Plani strategjik për zhvillimin gjitha instrumenteve ekonomik - Shkodër ekzistuese. Ai është i lidhur Plani strukturor i qytetit të Shkodrës ngushtë me zhvillimin Plani rregullues - Koplik ekonomik, si dhe me zhvillimin Plani strategjik i zhvillimit - Fushëturistik. Të gjitha planet dhe Arrëz programet janë koherente me njëra-tjetrën në lidhje me këtë Plani strategjik i zhvillimit - Pukë çështje. Koncepti strategjik për zhvillimin rajonal

SEKTORI 2: TRASHËGIMIA KULTURORE Qëllimet kryesore të planeve dhe të programeve në zhvillim e sipër

Dokumentet e referimit

Koherenca ndërmjet instrumenteve

Ruajtja e trashëgimisë kulturore:

‣ Plani strategjik për zhvillimin ekonomik - Shkodër

Ka një koherencë të mirë ndërmjet objektivave për restaurimin dhe ruajtjen e trashëgimisë kulturore në të gjitha planet dhe programet e analizuara.

Restaurimi dhe ruajtja e trashëgimisë historike dhe kulturore nëpërmjet menaxhimit të mirë të burimeve, përdorimit të përshtatshëm dhe përdorimit të teknologjive të duhura.

‣ Plani strukturor i qytetit të Shkodrës

Planifikimi Strategjik në Qarkun e Shkodrës - Drejt qëndrueshmërisë së turizmit

QARKU I SHKODRËS 2020: ZONA E TURIZMIT TË QËNDRUESHËM

SEKTORI 3: PRODHIMI AGROUSHQIMOR DHE TURIZMI RURAL Qëllimet kryesore të planeve dhe të programeve në zhvillim e sipër

Dokumentet e referimit

Bujqësia dhe prodhimi agroushqimor:

‣ Rritja e kapitalit territorial në Komunën e Reçit: Produktet bujqësore dhe malore

Zhvillimi i aktiviteteve të pushimeve në ferma, përmirësimi i aksesit për kredi për fermerët, promovimi i produkteve cilësore, nxitja e bujqësisë organike.

Koherenca ndërmjet instrumenteve

Bujqësia dhe turizmi përbëjnë interesin kryesor për programet që veprojnë në male. Ato ndajnë të njëjtat objektiva lidhur ‣ Projekti i integruar i zhvillimit rural me promovimin e produkteve Kelmend-Shkrel bujqësore, mbështetjen dhe ‣ Dokumenti strategjik për zhvillimin trajnimin për fermerët, e ekoturizmit në Alpet Shqiptare - përdorimin e bujqësisë Parku Kombëtar i Thethit dhe biologjike dhe përmirësimin e Rrethi i Kelmendit aksesit për kredi dhe të rrjetit të infrastrukturës. ‣ Koncepti strategjik për zhvillimin rajonal Qëllimi kryesor i përbashkët i

Turizmi rural:

‣ Promovimi i bujqësisë në Rrethin e tyre është promovimi i turizmit Pukës rural nëpërmjet zhvillimit të bujqësisë. ‣ Plani strategjik i zhvillimit - Velipojë

Zhvillimi i ekoturizmit në zonat malore, identifikimi i vendeve bujqësore e natyrore dhe i rrugëve, promovimi i produkteve vendase.

‣ Dokumenti strategjik për zhvillimin e ekoturizmit në Alpet Shqiptare Parku Kombëtar i Thethit dhe Rrethi i Kelmendit ‣ Koncepti strategjik për zhvillimin rajonal ‣ Rritja e kapitalit territorial në Komunën e Reçit: Produktet bujqësore dhe malore

SEKTORI 4: ÇËSHTJET SOCIALE Qëllimet kryesore të planeve dhe të programeve në zhvillim e sipër

Dokumentet e referimit

Koherenca ndërmjet instrumenteve

Përfshirja sociale, kujdesi shëndetësor dhe arsimi:

‣ Programi për mbështetjen e arsimit dhe të trajnimit profesional shqiptar

Ka një koherencë të mirë ndërmjet qëllimeve të dy dokumenteve të vetme për çështjet sociale të analizuara.

Rritja e aksesit për shërbimet bazë shëndetësore, mundësitë për arsimim, zbatimi i programeve të përshtatshme për grupet e veçanta në nevojë.

‣ Nxitja e zhvillimit lokal nëpërmjet OZHM

Planifikimi Strategjik në Qarkun e Shkodrës - Drejt qëndrueshmërisë së turizmit

QARKU I SHKODRËS 2020: ZONA E TURIZMIT TË QËNDRUESHËM

Përfundimet për analizën e programeve Fragmentizimi dhe koherenca

Siç është përmendur në faqet e mësipërme, ka një numër të madh të instrumenteve të planifikimit dhe të programimit në lidhje me territorin lokal dhe rajonal. Shumica janë programe të zhvillimit lokal dhe plane lokale për mjedisin. Në nivel rajonal, i vetmi program ekzistues për zhvillim, i miratuar nga Këshilli i Qarkut në shtator 2010, është Koncepti Strategjik për Zhvillimin Rajonal të Qarkut të Shkodrës. Ai është një instrument gjithëpërfshirës, që përvijon një strategji të përgjithshme për zhvillimin rajonal dhe identifikon çështjet kryesore që duhet të adresohen për të arritur zhvillimin rajonal, krijimin e kushteve për formalizimin dhe formatimin e marrëdhënieve menaxheriale në lidhje me proçeset e zhvillimit. Gjithashtu, ia vlen të përmendet Plani Rajonal Shkodër-Lezhë, i miratuar në prill 2006. Edhe pse është shtrirë në dy qarqe, ai është një plan gjithëpërfshirës që përfaqëson dhe parashikon zhvillimin hapësinor në një perspektivë ndërsektoriale, duke u përqendruar në infrastrukturën strategjike, zhvillimin ekonomik, mbrojtjen e mjedisit dhe përqendrimin urban. Pothuajse të gjitha programet për zhvillim në nivel bashkiak e konsiderojnë turizmin si një potencial të jashtëzakonshëm për zhvillimin lokal. Në fushën e turizmit veprojnë OJQ të ndryshme, të cilat po ndjekin programe të larmishme në pjesë të ndryshme të qarkut. Megjithatë, mungesa e një strategjie gjithëpërfshirëse dhe të integruar për zhvillimin e turizmit rajonal ka shkaktuar fragmentizimin e ndërhyrjeve dhe përqendrimin e investimeve në destinacionet kryesore turistike, duke lënë pas dore zonat e tjera me potenciale turistike.

Vetëm qytetet e Shkodrës dhe të Koplikut kanë miratuar instrumentet e planifikimit urban, ndërsa bashkitë dhe komunat e tjera nëpërmjet instrumenteve të programimit të bujqësisë dhe zhvillimit të turizmit kanë parashikuar hartimin e planeve rregullues në qendra urbana. Bujqësia dhe turizmi janë aktivitetet kryesore ekonomike në nivel lokal në nivel rajonal. Kjo mund të përfaqësojë një kërcënim potencial, nëse anashkalohen ose nënvlerësohen efektet e politikave të zhvillimit ndaj burimeve territoriale. Mungesa e instrumentit të programimit në disa komuna të qarkut, përveç se tregon mungesën e kapaciteteve të autoriteteve për të menaxhuar rritjen territoriale dhe projektet për zhvillim për të arritur qëllimet e përbashkëta, edhe e pengon atë. Duke analizuar të gjitha instrumentet e programimit të listuara në faqet e mëparshme, ia vlen të vërehet konsistenca e përgjithshme ndërmjet tyre. Kjo do të thotë se ato nuk bien në kundërshtim me njëra-tjetrën dhe nuk parashikojnë projekte të papajtueshme. Ky është n j ë a s p e k t p o z i t i v, s e p s e u d h ë z i m e t kundërshtuese çojnë gjithnjë në konflikte ndërmjet institucioneve dhe bëhen pengesë për zhvillimin. Për më tepër, kjo konsistencë e përgjithshme do ta bëjë më të lehtë përcaktimin e instrumenteve të përbashkëta të programimit në nivel ndërbashkiak ose rajonal. Në këtë kuadër, PS-ja për zhvillimin e turizmit në Qarkun e Shkodrës mund të përfaqësojë mjetin për të koordinuar projektet në zhvillim e sipër dhe ato të planifikuara (në koherencë me instrumentet ekzistuese) dhe për të optimizuar investimet në sektorin e turizmit.

Planifikimi Strategjik në Qarkun e Shkodrës - Drejt qëndrueshmërisë së turizmit

QARKU I SHKODRËS 2020: ZONA E TURIZMIT TË QËNDRUESHËM

1.11. Analiza S.W.O.T. e Qarkut të Shkodrës U krye një analizë SWOT (Pikat e forta, Pikat e dobëta, Mundësitë dhe Rreziqet) për të vlerësuar potencialet e zhvillimit dhe aspektet kritike të territorit rajonal. Gjetjet kryesore janë sintetizuar në këto faqe.

Pikat e forta ‣ Ekzistenca e disa planeve dhe programeve koherente të kohëve të fundit, të përqendruara në zhvillimin e turizmit. ‣ Trashëgimia kulturore dhe pasuritë natyrore: qendra e vogël, por e ruajtur mjaft mirë e qytetit të vjetër të Shkodrës, me shtëpitë tradicionale dhe rrethet, kështjellat, xhamitë, kishat, liqenet dhe arkivat Marubi përfaqësojnë një trashëgimi unike kulturore, jo vetëm për qarkun, por edhe për Shqipërinë dhe Ballkanin. ‣ Peizazhet bregdetare me vlerë, përfshirë destinacionin e turizmit të plazhit të Velipojës dhe rezervatin natyror të lagunës së Vilunit. ‣ Peizazhe malore të paprishura me vlerë të madhe mjedisore. Aksesi i vështirë në zonat malore ndihmoi, në njëfarë mënyre, për t'i ruajtur ato nga aktiviteti i pakontrolluar i ndërtimeve. ‣ Ekzistenca e shtigjeve të vjetra (për tregtinë me kuaj, për shtegtimin e bagëtisë nga fusha në bjeshkë për verim etj.). ‣ Lëvizja me biçikleta si traditë mjaft e përhapur në qytetin e Shkodrës. ‣ Prania e ndërtesave tradicionale ende të banuara në fshatrat malore dhe zonat rurale. ‣ Trashëgimia e pasur e produkteve tradicionale të mirëfillta agroushqimore (djathë, patate, bimë etj.) dhe e produkteve pyjore (gështenja, kërpudha, manaferra të egra etj.). ‣ Prodhim artistik i mirë dhe interesant (sidomos në fushën e arteve figurative dhe të muzikës tradicionale dhe bashkëkohore popullore). ‣ Ekzistenca e qendrave për ruajtjen dhe prodhimin kulturor (Universiteti, teatri, muzetë, galeritë, bibliotekat) dhe prania e shumë shoqatave kulturore dhe të orientuara nga kultura. ‣ Projektet e infrastrukturës dhe të sipërmarrjes, të zbatuara tashmë nga organet e bashkëpunimit ndërkombëtar, OJQ-të dhe TEULEDA. ‣ Ekzistenca e shoqatës së fermerëve të bujqësisë biologjike në Vermosh. ‣ Pasuria e burimeve ujore, e përdorur gjithashtu për të prodhuar energji elektrike. ‣ Ndjeshmëria në rritje të ngadaltë për çështjen e administrimit të mbetjeve. ‣ Prania e fortë e të rinjve në qark.

Pikat e dobëta ‣ Zhvillimi i pakontrolluar urban në Shkodër dhe në periferinë e saj, edhe për shkak të migrimeve të brendshme dhe zhvillimit të turizmit të plazhit. ‣ Lënia pas dore dhe prishja e ndërtesave tradicionale, përdorimi i zakonshëm i materialeve të papërshtatshme dhe me cilësi të ulët për mirëmbajtje dhe rinovim. ‣ Vlerësimi i pamjaftueshëm dhe vendndodhja e papërshtatshme e arkivit Marubi. ‣ Vlerësimi i pamjaftueshëm i lëvizjes me biçikletë. ‣ Akses i vështirë në zonat malore: rrjeti rrugor është shumë i dobët dhe në kushte të këqija, dhe i bllokuar nga bora gjatë dimrit. ‣ Shpopullimi i fshatrave malore, kryesisht për shkak të izolimit dhe mungesës së mundësive për punësim. Emigrimi i të rinjve dhe "largimi i trurit". ‣ Mungesa e tokës për bujqësi dhe kullota në zonat malore, edhe për shkak të erozionit. ‣ Mbizotërimi i sipërmarrjeve të vogla dhe i mikrosipërmarrjeve në zonat rurale, jo shumë të gatshme për të bërë ortakëri. Përmasa e vogël është pengesë për konkurrencën e sipërmarrjeve dhe aksesin në kredi. ‣ Mungesa e çertifikimeve të cilësisë, sigurisë dhe "Bio" për produktet agroushqimore rajonale. ‣ Akses i pamjaftueshëm i prodhimeve vendase në tregjet kombëtare dhe ndërkombëtare. ‣ Mungesa e teknologjive të reja në bujqësi dhe në blegtori, zinxhirët e paplotë të vlerave. ‣ Mungesa e trajnimit bazë dhe të avancuar në sektorët e prodhimit, mungesa e vetëdijes për rëndësinë e trashëgimisë kulturore dhe të prodhimeve tipike për zhvillim të qëndrueshëm. ‣ Pamjaftueshmëri e infrastrukturës për mbështetjen e aktiviteteve ekonomike, sidomos në zonat rurale. ‣ Promovimi i papërshtatshëm i potencialeve të zhvillimit ekonomik lokal, mungesa e aktiviteteve të koordinuara të marketingut të turizmit. ‣ Ndërveprimet e pakta ndërmjet subjekteve kulturore, fushave kulturore dhe ndërmjet kulturës dhe prodhimit ekonomik. ‣ Cilësia e përgjithshme e ulët e pritjes së turistëve, mungesa e shërbimeve turistike të integruara. ‣ Keqmenaxhimi i burimeve ujore, duke shkaktuar përmbytje dhe dëme të rënda. ‣ Gjendja jo e mirë apo mungesa në disa raste e sistemeve të ujërave të zeza dhe të administrimit të mbetjeve rrezikon shëndetin e njerëzve dhe të kafshëve, dëmton mjedisin, peizazhin dhe prodhimet agroushqimore dhe është pengesë për zhvillimin e turizmit. ‣ Mungesa e politikave dhe e nismave të qëndrueshme për ruajtjen dhe mbrojtjen e mjedisit. ‣ Mungesa e shërbimeve shëndetësore dhe e trajnimit profesional në sektorin e higjienës. ‣ Mungesa e mundësive të barabarta për gratë.

Planifikimi Strategjik në Qarkun e Shkodrës - Drejt qëndrueshmërisë së turizmit

QARKU I SHKODRËS 2020: ZONA E TURIZMIT TË QËNDRUESHËM

Mundësitë

Kërcënimet

‣ Disa organizata të bashkëpunimit ndërkombëtar (VIS, CERAI, ACLI, SNV, ADA, SDC etj.) po punojnë në projektet e zhvillimit lokal (mikrokredi, zhvillimi i sipërmarrjeve shoqërore etj.), sidomos në zonat rurale dhe malore, duke u fokusuar në turizmin rural dhe ekoturizmin.

‣ Koordinim jo i plotë ndërmjet organizatave që veprojnë në zonë (bashkëpunimi ndërkombëtar, OJQ-të, agjencitë kombëtare dhe rajonale etj.) mund të shkaktojnë mbivendosje dhe madje edhe mungesën e efektshmërisë së ndërhyrjeve.

‣ Disa agjenci të OKB-së (UNOPS, UNICEF etj.) po punojnë në projekte të ndryshme në këtë zonë.

‣ Kapacitetet e pakta për hartimin e projektit në përputhje me standardet e BE-së mund të pengojnë aksesin në fondet ndërkombëtare.

‣ Prania e TEULEDA-s dhe e agjencive të tjera të zhvillimit (MADA-t, Agjencia Kombëtare për Bujqësinë dhe Zhvillimin Rural). ‣ Projektet dhe aktivitetet e ardhshme të TEULEDA-s: përmirësimi i zinxhirëve të vlerave, asistenca teknike për sipërmarrjet etj. ‣ Forcimi i TEULEDA-s nëpërmjet ART GOLD 2 dhe ILS LEDA-s. ‣ Projektet e infrastrukturës, të financuara nga qeveria shqiptare (rrugë e re nga Shkodra deri në kufirin e Malit të Zi; hidrocentral i ri; landfill i ri etj.). ‣ Ekzistenca e Fondit Shqiptar të Zhvillimit. ‣ Shqipëria si vend i mundshëm kandidat për të hyrë në Bashkimin Europian - Programet IPA. ‣ Mundësitë e ofruara nga bashkëpunimi i decentralizuar dhe nga fondet e BE-së adresuar zhvillimit lokal, rritjes së trashëgimisë kulturore, mbrojtjes së mjedisit etj. ‣ Fondet e BE-së për programet dhe projektet ndërkufitare ndërmjet Qarkut të Shkodrës dhe Malit të Zi. ‣ Rritja e interesit për Shqipërinë si destinacion turistik ‣ Interesi mbarëbotëror në rritje për produktet agroushqimore cilësore, zhvillimi dhe përmirësimi i bujqësisë organike, çertifikimet e cilësisë dhe të sigurisë së ushqimit. ‣ Krijimi i sinergjive me Universitetin e Shkodrës, njësitë lokale, projektet e tjera. ‣ Fuqizimi i grave.

‣ Kapaciteti i paktë për të menaxhuar fondet ndërkombëtare. ‣ Prirja për ndërtime të pakontrolluara mund të çojë në shkatërrimin e peizazheve natyrore dhe të ndërtesave tradicionale. ‣ Mungesa e vazhdueshme e mundësive për punësim mund të shkaktojë braktisjen e fshatrave malore, dëmtimin e mjedisit dhe të peizazhit dhe humbjen e trashëgimisë kulturore dhe të identitetit. ‣ Mungesa e vazhdueshme e sistemeve të menaxhimit të mbetjeve dhe të ujërave të ndotura mund të dëmtojë në mënyrë të pakthyeshme burimet natyrore, prodhimet agroushqimore dhe shëndetin e njerëzve dhe të bllokojë zhvillimin e turizmit. ‣ Rritja e përdorimit të makinave nga popullsia mund të çojë në situatën e paqëndrueshme të lëvizjes. ‣ Gatishmëria e shqiptarëve për zhvillimin e turizmit duhet të përballet me konkurrencën e destinacioneve turistike, e cila mund të ekuilibrojë më mirë zhvillimin ekonomik dhe mbrojtjen e mjedisit. ‣ Ndërgjegjësimi territorial i paktë për avantazhet konkurruese të ofruara nga identiteti rajonal dhe trashëgimia kulturore ka të ngjarë të shkaktojë humbjen e biodiversitetit dhe të diversitetit kulturor të qarkut.

Planifikimi Strategjik në Qarkun e Shkodrës - Drejt qëndrueshmërisë së turizmit

QARKU I SHKODRËS 2020: ZONA E TURIZMIT TË QËNDRUESHËM

1.12. Qëllimi i përgjithshëm i zhvillimit të turizmit dhe fjalët kyçe të Planit Strategjik Qëllimi i përgjithshëm i zhvillimit të turizmit Qëllimi i përbashkët i përgjithshëm i PST-së u identifikua në bazë të: • studimeve lidhur me territorin rajonal • analizës së programeve të zbatuara dhe në zbatim e sipër në qark • takimeve të mbajtura me njësitë e qeverisjes rajonale dhe me grupe të tjera përfaqësuese të interesit • inventarit të trashëgimisë kulturore e peizazhore dhe të zinxhirëve të vlerave Qëllimi i përgjithshëm i PST-së është: "Përmirësimi i qëndrueshmërisë për të mbështetur zhvillimin e llojeve të ndryshme të turizmit". Ky qëllim buron nga vetëdija e përhapur e burimeve turistike të vlefshme dhe të larmishme

të qarkut (sidomos në aspektin e mjedisit dhe të peizazhit natyror) dhe të kërcënimeve të përfaqësuara nga mungesa aktuale e shërbimeve bazë. Gjithashtu, ai shpreh nevojën për të mbrojtur veçantinë mjedisore të qarkut, në mënyrë që të ruajë dhe të rrisë atraksionin turistik, duke siguruar një cilësi më të mirë jetese për popullsinë e qarkut. Qëndrueshmëria e mjedisit mund të jetë çelësi për të nxitur rritjen ekonomike në sektorin e turizmit pa kompromentuar pasuritë natyrore. Prania e një mjedisi të paprishur natyror do të përdoret si mundësi për të ndjekur një model për zhvillimin e turizmit të bazuar në përmirësimin e burimeve lokale. Qëndrueshmëria mund të bëhet emëruesi i përbashkët për të integruar tipologjitë e ndryshme të turizmit (ekoturizmi, turizmi kulturor, turizmi rural etj.), të gjitha të tërhequra nga destinacionet autentike, të ruajtura mirë dhe unike.

Qëllimi i përgjithshëm i Planit Strategjik si rezultat i studimeve të burimeve territoriale rajonale Trashëgimia kulturore

Habitatet e detit, plazheve dhe bregdetit

turizmi kulturor turizmi i detit

“DREJT QËNDRUESHMËRISË SË TURIZMIT” ekoturizmi turizmi rural

Peizazhe malore

Prodhime tipike dhe peizazhe rurale

Prandaj, proçesi rajonal i planifikimit strategjik identifikon një model të zhvillimit të qëndrueshëm në përputhje me tre aspekte themelore dhe të ndërlidhura: mjedisi, ekonomia dhe shoqëria (Rio-de-Zhanejro, 1992). Ky model arrihet nëpërmjet veprimeve të orientuara drejt ekomenaxhimit territorial, aktiviteteve antropogjene dhe promovimit të reduktimit të ndryshimit klimatik (Protokolli i Kiotos).

PST është, në fakt, një instrument për të: • Përcaktuar qëllimet e qëndrueshmërisë mjedisore; • Hetuar aspektet kryesore të mjedisit dhe për të sintetizuar faktorët kritikë; • Analizuar aspektet potenciale mjedisore, duke përdorur kriteret e qëndrueshmërisë për të vlerësuar objektivat dhe veprimet e PST; • Identifikuar veprimet e mundshme lidhur me treguesit mjedisorë.

Planifikimi Strategjik në Qarkun e Shkodrës - Drejt qëndrueshmërisë së turizmit

QARKU I SHKODRËS 2020: ZONA E TURIZMIT TË QËNDRUESHËM

Fjalët kyçe Si një hap tjetër, u identifikuan 12 fjalë kyçe: ato përmbledhin çështjet dhe nevojat që dolën gjatë takimeve, të cilat aktorët territorialë i konsiderojnë vendimtare për zhvillimin e Qarkut të Shkodrës, si dhe përfaqësojnë bazën për ndërtimin e Vizionit dhe të Strategjisë së zhvillimit të turizmit për vitet e ardhshme.

Studim i territorit rajonal

Analizë e planeve dhe programeve që operojnë në Qark

Takime me grupet e interesit

Inventar i burimeve të territorit

12 fjalët kyçe të Qarkut të Shkodrës 1.

Turizëm i qëndrueshëm

Turizmi është një mundësi e rëndësishme për zhvillimin rajonal, si dhe tema kryesore e PST; sfida është për ta bërë atë të qëndrueshëm, të larmishëm dhe të integruar, për të ruajtur veçantinë e qarkut.

Lëvizje e qëndrueshme

Infrastruktura është një nga çështjet më kritike në qark: rrjetet dhe shërbimet e transportit janë shpesh të dobëta dhe të papërshtatshme, edhe pse ato premisën bazë për zhvillimin e turizmit. Përdorimi tradicional i biçikletave në Shkodër është një praktikë e mirë për t'u vlerësuar dhe për t'u përhapur edhe në zona të tjera.

Prodhime agroushqimore të cilësisë së lartë

Zinxhirët e shkurtër të prodhimit dhe të shpërndarjes

Shoqatat e prodhuesve

Sektori agroushqimor është shumë i rëndësishëm në ekonominë rajonale dhe produktet tipike përbëjnë një vlerë të shtuar potenciale të përvojave turistike, por cilësia e produkteve duhet të përmirësohet dhe zinxhirët e vlerave duhet të zhvillohen. Prodhuesit e vegjël duhet të formojnë një "masë kritike" për të konkurruar në tregjet kombëtare dhe të huaja dhe për të mbështetur aktivitetet turistike.

Mbrojtja e mjedisit dhe e peizazhit

Administrimi i mbetjeve dhe i ujit

Identiteti dhe trashëgimia kulturore

Trashëgimia kulturore është e rëndësishme për zhvillimin e turizmit kulturor dhe mirëmbajtja e transmetimi i saj te brezat e ardhshëm janë vendimtare për të ruajtur veçantinë kulturore të qarkut si atraksion turistik.

Trajnimi inovativ profesional

Trajnimi është një çështje ndërsektoriale, vendimtare për rritjen profesionale dhe për të krijuar mundësi punësimi, duke luftuar kështu emigracionin dhe "largimin e trurit".

10. Mundësi më të mira punësimi për të rinjtë 11. Shërbimet e kujdesit shëndetësor dhe social 12. Cilësia urbane

Mbrojtja e mjedisit është një tjetër çështje e rëndësishme për qarkun dhe një premisë thelbësore për ta bërë atë një destinacion turistik, tërheqës dhe të përshtatshëm për tregun global.

Cilësia e jetës në qytete dhe fshatra (gjendja e mirë e hapësirave publike, shërbime publike efikase, kohezioni social dhe siguria) është vendimtare për krijimin e kushteve bazë për zhvillimin e turizmit, si dhe për t'u garantuar vizitorëve siguri, mbrojtje dhe rehati.

Planifikimi Strategjik në Qarkun e Shkodrës - Drejt qëndrueshmërisë së turizmit

QARKU I SHKODRËS 2020: ZONA E TURIZMIT TË QËNDRUESHËM

1.13. Skenarët për Zhvillimin Rajonal

Skenarët përfaqësojnë konfigurimet e mundshme në të ardhmen të territorit, bazuar në kushtet aktuale, tendencat e përvijuara nga programet dhe politikat që veprojnë aktualisht në nivel kombëtar, rajonal dhe lokal dhe variablave të mundshëm që PST-ja mund të prezantojë për të nxitur zhvillimin e qëndrueshëm dhe endogjen. Në rastin e Qarkut të Shkodrës, duke pasur parasysh natyrën tematike të PST-së (e përqendruar në mënyrë rigoroze në zhvillimin e turizmit të qëndrueshëm), Skenarët përkojnë me modelet e ndryshme për zhvillimin e turizmit, nga të cilat qarku mund të zgjedhë dhe përpiqen të japin një përmbledhje të përgjithshme të potencialeve të tyre, ndikimet e mundshme dhe gjendjen aktuale. Turizmi njihet gjerësisht si sektor prioritar për zhvillimin social-ekonomik të Qarkut të Shkodrës, edhe pse, për momentin, tregu rajonal turistik është në shkallë të vogël, më së shumti vendas dhe kryesisht synon shqiptarët që banojnë ose jo në Shqipëri. Si Koncepti i Zhvillimit Rajonal, i miratuar kohët e fundit, ashtu edhe Plani Rajonal për qarqet e Shkodrës dhe të Lezhës, e renditin turizmin ndër çështjet kryesore të strategjisë së përgjithshme të zhvillimit rajonal. Kjo prirje konfirmohet edhe nga disa politika e programe ndërkombëtare, kombëtare dhe lokale. Programe dhe projekte të ndryshme në zhvillim e sipër promovojnë partneritetin ndërkombëtar, në mënyrë që të nxisin zhvillimin e integruar të turizmit (Rajoni turistik Adriatik-Jon, Rrugët turistike Adriatik-Jon etj.); Ministria shqiptare e Turizmit, Kulturës, Rinisë dhe Sporteve ka përgatitur një sërë strategjish koherente për turizmin gjatë viteve (d.m.th. Strategjia dhe Plani i Veprimit për zhvillimin e sektorit të turizmit shqiptar bazuar në turizmin kulturor dhe mjedisor dhe Strategjia e Turizmit). Për më tepër, pjesa më e madhe e planeve dhe e programeve në zhvillim e sipër në qark e rendit zhvillimin e turizmit ndër prioritetet kryesore për rritjen territoriale (d.m.th., Dokumenti strategjik për zhvillimin e ekoturizmit 1.

FLAG thekson se numri i vizitorëve të huaj në Shqipëri u rrit nga 470 574 hyrje në vitin 2002, në 747 837 në vitin 2005. 2. Strategjia Kombëtare e Turizmit, 2007.

në Alpet Shqiptare, Plani Strategjik i Veprimit për liqenin e Shkodrës, Plani i Veprimit Lokal në Mjedis për Velipojën etj.) Përveç kësaj, këto dinamika janë konfirmuar nga tendencat aktuale të tregut të turizmit, duke dëshmuar një interes në rritje për Shqipërinë si destinacion turistik: • numri i vizitorëve të huaj në Shqipëri është rritur gradualisht gjatë dekadës së fundit2 • Raporti i Forumit Ekonomik Botëror (WEF) i vitit 2007, i cili vlerëson konkurrencën e vendit, e rendit Shqipërinë mes 90 ndër 124 vende, më lart se vendet me një turizëm të krijuar dhe të suksesshëm për një kohë të gjatë3 • një studim i PNUD-it i vitit 2007 nxori në pah se vizitorët që vijnë në Shqipëri janë të kënaqur me udhëtimin e tyre dhe të gatshëm për të mbështetur financiarisht ruajtjen e trashëgimisë kulturore shqiptare • Kohët e fundit, Shqipëria u rendit nga Guida "Best in Travel" 2011, i Lonely Planet, si vendi i parë më tërheqës në botë. Një strategji zhvillimi e bazuar te turizmi mund të ndihmojë gjithashtu për të diversifikuar profilin ekonomik të qarkut. Duke marrë parasysh natyrën ndërsektoriale të sektorit të turizmit (në mënyrë që të jetë tërheqës për turistët), një territor duhet të zgjidhë çështje të ndryshme, siç janë infrastruktura dhe transportet, ruajtja e mjedisit dhe e trashëgimisë kulturore, shërbimet e kujdesit shëndetësor, menaxhimi i mbetjeve, prodhimi tipik agroushqimor etj., në të njëjtën kohë. Zhvillimi i turizmit mund të mbështesë përmirësimin e sektorëve të tjerë ekonomikë, siç janë industritë e përpunimit, shërbimet, transportet etj., si dhe të kontribuojë për të rritur cilësinë e përgjithshme të jetesës në zonat turistike. "Turizmi është një nga sektorët prioritarë të Qarkut të Shkodrës. [...] Kombinimi i burimeve natyrore (për agroturizmin, turizmin, turizmin malor apo bregdetar) me vlerat kulturore, historike dhe traditën e pasur të qarkut (për turizëm kulturor) përbëjnë vetëm disa nga avantazhet që duhet të ndahen me investitorët dhe aktorët e tjerë.” Koncepti i Zhvillimit Rajonal, 2010

Planifikimi Strategjik në Qarkun e Shkodrës - Drejt qëndrueshmërisë së turizmit

QARKU I SHKODRËS 2020: ZONA E TURIZMIT TË QËNDRUESHËM

Nëse këto probleme vazhdojnë, do të ketë pasoja të rënda për ndotjen e ajrit, të ujit dhe të tokës, që përfshin rreziqe të larta shëndetësore për njerëzit dhe kafshët (duke ndikuar kështu te bujqësia dhe tek aktivitetet e mbarështimit), paqëndrueshmërinë hidrogjeologjike dhe cilësinë e ulët të niveleve të jetesës. Përqendrimi i investimeve në bregdet, nëse është i vazhdueshëm, do të rrisë margjinalizimin e komuniteteve rurale të zonave të thella, të prekura tashmë nga rrjeti i papërshtatshëm rrugor dhe ai i transportit. Më shumë margjinalizim do të thotë një mungesë e vazhdueshme e mundësive për punësim, emigrim, shpopullim i fshatrave rurale, humbje e trashëgimisë kulturore dhe e identitetit, shkatërrim i peizazhit rural. Në perspektivën afatgjatë, të gjitha këto probleme ka të ngjarë të kenë një ndikim negativ jo vetëm për komunitetet lokale, por edhe për burimet turistike, duke shkaktuar shkatërrimin e pakthyeshëm të atraksioneve natyrore dhe humbjen e tërheqjes turistike (mbetjet do të vazhdojnë të prishin peizazhin dhe të ndotin ujin dhe tokën etj.).

Rezultatet e analizave të informacionit të mbledhur dhe aktivitetet me pjesëmarrje që u zhvilluan tregojnë se Qarku i Shkodrës ka një shumëllojshmëri atraksionesh turistike potenciale (trashëgimia kulturore, burimet natyrore dhe peizazhet, traditat dhe ushqimi), të pavlerësuara ende sa ç'duhet dhe të paintegruara. Kjo shumëllojshmëri mund të çojë në zhvillimin e një produkti turistik të larmishëm, të aftë për të tërhequr flukse turistike gjatë gjithë vitit, duke zgjeruar kështu rritjen socialekonomike në të gjithë territorin rajonal. Nga ana tjetër, duhet vihen në dukje disa probleme të përgjithshme të qarkut, shumica e të cilave janë të lidhura fort me shfrytëzimin turistik të territorit: • Mungesa e sistemeve të administrimit të mbetjeve • Mungesa e sistemeve të menaxhimit të ujit dhe të ujërave të ndotura • Përmbytjet e përsëritura, me rreziqe të sigurisë që vijnë si pasojë e tyre • Paqëndrueshmëria hidrogjeologjike • Papërshtatshmëria e rrjetit të transportit në zonat malore • Aktiviteti i ndërtimit që ka dalë jashtë kontrollit, veçanërisht përgjatë bregdetit dhe brigjeve të liqenit të Shkodrës • Përqendrimi i investimeve turistike në bregdet, prioriteti që i është dhënë turizmit të diellit, detit dhe rërës, kryesisht vendas dhe duke përfshirë vetëm një pjesë të vogël të qarkut • Margjinalizimi i komuniteteve rurale • Varfëria e përhapur, sidomos në zonat e thella • Pamjaftueshmëria e akomodimit dhe e shërbimeve turistike jashtë zonës urbane të Shkodrës • Mungesa e ndërveprimeve sociale, ekonomike, kulturore ndërmjet aktorëve lokalë (i ashtuquajturi "kapital relacional"), nevoja për rritjen e ndërgjegjësimit dhe të kapaciteteve.

Përveç kësaj, nëse situata aktuale vazhdon, territori nuk do ta fitojë asnjëherë konkurrencën, rrjedhimisht turistët (shqiptarë dhe të huaj) me siguri do të zgjedhin destinacione të tjera, në vende me peizazhe të paprekura dhe me akomodim e shërbime turistike me cilësi më të lartë. Nga ana tjetër, qarku ka mundësinë të zgjedhë një model më të mirë zhvillimi, duke shkuar drejt turizmit të qëndrueshëm që është i ndjeshëm ndaj ekologjisë dhe kulturës, duke pasur një ndikim të ulët te mjedisi dhe kultura lokale, ndërsa ndihmon për të gjeneruar të ardhura, punësim dhe për të ruajtur ekosistemet lokale dhe integritetin kulturor. Zhvillimi i turizmit që qëndrueshëm konsiderohet si prioritet i lartë në nivel kombëtar, siç theksohet nga Strategjia Kombëtare e Turizmit dhe Strategjia Kombëtare e Mjedisit.

ZHVILLIMI I TURIZMIT RAJONAL 2 modele të mundshme zhvillimi I PAQËNDRUESHËM • Aktivitete ndërtimore jashtë kontrollit • Ndotje e ajrit, ujit dhe tokës nga mbetjet - rrezik për shëndetin • Paqëndrueshmëri idrogjeologjike - rrezik për sigurinë • Humbje e traditave dhe identitetit • Standarte të ulëta të strukturave të akomodimit • Nivel i ulët i cilësisë së jetës • Zhvillim i “monokulturës” së Turizmit të diellit, detit dhe rërës, rritje e shpopullimit dhe margjinalizimit të zonave rurale dhe të largëta • Përkeqësim i pakthyeshëm i pasurive natyrore si atraktorë turistikë

HUMBJE E ATRAKTIVITETIT TURISTIK

I QËNDRUESHËM • • • • • • • • • •

Aktivitete ndërtimore nën kontroll Administrim i efektshëm i mbetjeve Mbrojtje e tokës nga ndotja dhe erozioni Kualifikim i prodhimeve tipike lokale (markat) Rrjete të cilësisë në burimet turistike Integrim ndërmjet bregdetit dhe brendësisë së vendit Integrim ndërmjet turizmit dhe sektorëve të tjerë Mbrojtje e mjedisit dhe peizazhit Lëvizshmëri e qëndrueshme dhe TIK Prodhime turistike konkurruese “Qarku i Shkodrës”

RRITJE E ATRAKTIVITETIT TURISTIK

Planifikimi Strategjik në Qarkun e Shkodrës - Drejt qëndrueshmërisë së turizmit

QARKU I SHKODRËS 2020: ZONA E TURIZMIT TË QËNDRUESHËM

Për zhvillimin e turizmit rajonal mund të identifikohen katër Skenarë të mundshëm: • Turizmi kulturor • Turizmi rural • Turizmi natyror - Ekoturizmi, turizmi i sporteve dhe i aventurës, turizmi i liqenit • Turizmi i diellit, detit dhe rërës Është e qartë se këta Skenarë janë të ndërlidhur fort, prandaj sfida është që të gjithë

të zhvillohen njëkohësisht, në mënyrë të integruar dhe plotësuese, në mënyrë që të arrihet një zhvillim më i larmishëm i turizmit. Çdo Skenar i identifikuar është përshkruar në faqet në vazhdim, së bashku me aspektet e veçanta territoriale dhe planet e programet në zhvillim e sipër që e mbështesin atë. Skenarët iu paraqitën aktorëve territorialë, të cilët ranë dakord për ta gjatë debateve publike në shkurt të vitit 2011.

Katër Skenarët e PST për zhvillimin turistik të Qarkut të Shkodrës

Zhvillimi i turizmit në Qarkun e Shkodrës

Skenari 1. Turizmi kulturor

• Qyteti i vjetër i Shkodrës • Kalaja e Rozafës • Xhamia e Plumbit • Arkivat Marubi…

Skenari 2. Turizmi rural

• • • • •

Prodhime tipike Peizazhe rurale Bujqësi Mbarështim Rritje peshku…

Skenari 4. Turizmi i diellit, detit dhe rërës

• Velipojë • Turizëm i detit i konsoliduar në zonat bregdetare •…

Skenari 3. Turizmi natyror

Ekoturizëm

• Malet • Lagunat…

• • • •

Sport, aventurë

Turizmi liqenor

Sporte dimëror Sporte ekstrem Kalërim Peshkim sportiv…

• Peizazhe liqenore (Shkodra, Vau i Dejës, Komani) • Lundrim…

Planifikimi Strategjik në Qarkun e Shkodrës - Drejt qëndrueshmërisë së turizmit

SHKODRA REGION 2020: A SUSTAINABLE TOURISM DISTRICT

Skenari 1 Turizmi kulturor

Bazuar në studimet e kryera nga ekspertët e PST-së dhe të ILS LEDA-s, Qarku i Shkodrës është i pasur me atraksione kulturore, si materiale, ashtu dhe jomateriale. Ndër trashëgimitë kulturore materiale, që ia vlen të përmenden, janë Kalaja e Rozafës, Xhamia e Plumbit), ndërtesat historike në qendër të Shkodrës (xhami, kisha, rrugë historike, si për shembull "Kolë Idromeno" dhe zona të tilla si Gjuhadoli, shtëpitë tradicionale etj.), Ura e Mesit, rrënojat e qytetit mesjetar të Sardës dhe Kalaja e Drishtit. Një përmendje të veçantë meriton arkivi fotografik "Marubi" (Fototeka Marubi), një koleksion fotosh që dokumenton jetën e përditshme shqiptare dhe peizazhet gjatë shekujve të 19-të dhe 20-të, i cili përfaqëson një trashëgimi të jashtëzakonshme artistike, kulturore, historike dhe shkencore, jo vetëm për qarkun, por edhe për Shqipërinë dhe të gjithë zonën e Ballkanit. "Në mënyrë që të dallohet si destinacion turistik kulturor, Shqipëria do të duhet të zhvillojë përvojat e pushimeve kulturore, të cilat kombinojnë vendet kryesore historike dhe arkeologjike të vendit (sidomos Vendet e Trashëgimisë Botërore të UNESCO-s) me përvojat e tjera kulturore (d.m.th., male/peizazhe, mënyra rurale e jetesës etj.)." Strategjia e Marketingut Kulturor për Shqipërisë, 2010

Për më tepër, Qarku i Shkodrës krenohet me traditën e pasur të muzikës popullore dhe arteve figurative dhe konsiderohet si qarku më i pasur shqiptar për sa u përket aktiviteteve artizanale. Ekzistenca e një teatri të rëndësishëm dhe prania e konsiderueshme e shoqatave kulturore dhe të orientuara nga kultura mund të shihet gjithashtu si avantazh për zhvillimin e turizmit kulturor, sidomos kur bëhet fjalë për organizimin e eventeve.

Nga ana tjetër, kjo analizë nxori në pah praninë e disa pikave të dobëta specifike dhe të elementeve penguese: • Rreziqet serioze të dekadencës së trashëgimisë së rëndësishme urbanearkitektonike • "Mosqenia gati" për tregun e pjesës më të madhe të vendeve kryesore të trashëgimisë kulturore në Shkodër (Ura e Mesit, Hamami, Xhamia e Plumbit, Muzeu Historik dhe Arkeologjik, arkivi "Marubi") 2 • Vendndodhja dhe publiciteti i papërshtatshëm i arkivit "Marubi" • Ndërveprimet e pakta ndërmjet subjekteve kulturore, fushave kulturore dhe ndërmjet kulturës dhe prodhimit ekonomik • Mungesa e promovimit të koordinuar të objekteve dhe të aktiviteteve kulturore. Zhvillimi i turizmit të kulturës është në përputhje me tendencat e tregut të përgjithshëm të turizmit dhe politikat kombëtare, rajonale dhe lokale (d.m.th., një nga objektivat e "Planit strategjik 2005-2015 për zhvillimin ekonomik" për Shkodrën është ruajtja, restaurimi dhe zhvillimi i muzeut të qytetit dhe i koleksionit të tij, si dhe objekte të tjera historike e kulturore në qytet). Strategjia Kombëtare e Turizmit e konsideron turizmin kulturor si një nga tregjet e turizmit me rritje më të shpejtë në nivel global. Turizmi kulturor ka treguar se sjell më shumë përfitime të zhvillimit sesa turizmi në shkallë të gjerë i diellit dhe i rërës.

Strategjia e Marketingut Kulturor shqiptar, hartuar nga PNUD-i në Shqipëri në vitin 2010 rendit vetëm Kalanë e Rozafës (dhe muzeun e aneksuar) ndër atraksionet e Shqipërisë që janë gati për tregun. Koncepti i "qenies gati për tregun" ka të bëjë me shkallën në të cilën një atraksion plotëson nevojat turistike potenciale dhe rrjedhimisht është e denjë për të qenë e përfshirë në aktivitetin e marketingut. Një atraksion mund të konsiderohet "gati për tregun", kur plotëson pjesën më të madhe të kritereve të mëposhtme: 1) Interesi i brendshëm për një gamë të gjerë vizitorësh; 2) Lehtësia e aksesit; 3) Mjediset e pritjes; 4) Interpretimi i qartë i atraksionit; 5) Materiale promovuese në gjuhët përkatëse, përfshirë hartën e vendndodhjes; 5) Faqe interneti.

Planifikimi Strategjik në Qarkun e Shkodrës - Drejt qëndrueshmërisë së turizmit

SHKODRA REGION 2020: A SUSTAINABLE TOURISM DISTRICT

Skenari 2 Turizmi rural

Anketimet territoriale nxorën në pah vlerën e madhe të peizazhit të zonave rurale në Qarkun e Shkodrës dhe rolin e rëndësishëm të bujqësisë në ekonominë rajonale, së bashku me ekzistencën e një shumëllojshmërie të produkteve agroushqimore tradicionale (siç janë frutat e pyllit, bimët mjekësore e aromatike, kërpudhat, djathi, mjalti etj.), prodhimi artizanal dhe artistik, të cilat mund të jenë atraksione të rëndësishme turistike. Këto aspekte e bëjnë zhvillimin e turizmit rural në qark jashtëzakonisht të arsyeshëm, dhe gjithashtu një mënyrë për familjet rurale që të diversifikojnë aktivitetet bujqësore dhe blegtorale dhe të përfitojnë të ardhura të tjera, duke rritur kështu cilësinë e jetesës, duke reduktuar varfërinë dhe margjinalizimin dhe duke luftuar emigracionin dhe shpopullimin e fshatrave. Për më tepër, turistët mund të blejnë produkte tipike lokale, duke u bërë kështu një mjet për promovimin e tyre ndërkombëtar, duke nxitur prodhimin, marketingun dhe proçeset e kualifikimit.

nga kapaciteti i aktorëve territorialë, të mbështetur nga qeverisja rajonale dhe vendore dhe nga organet e bashkëpunimit ndërkombëtar, për të ndërmarrë proçeset e çertifikimit të cilësisë në përputhje me standardet e sigurisë dhe të cilësisë ushqimore, për të përmirësuar marketingun e produkteve tipike dhe për të përhapur proçedurat e bujqësisë organike. Në këtë drejtim, Skenari mbështetet gjithashtu nga programi i Mbështetjes për Bujqësinë e Qëndrueshme në Shqipëri, i zbatuar nga Bashkëpunimi Zviceran.

Skenari gjen mbështetje në disa programe kombëtare, rajonale dhe lokale, të tilla si Strategjia Sektoriale Kombëtare për Bujqësinë dhe Ushqimin 2007-2013, Strategjia Kombëtare e Turizmit, Koncepti i Zhvillimit Rajonal (ku turizmi dhe agrobiznesi janë përfshirë në të njëjtin sektor, që përbën bazën e ndërvarësisë së tyre të fortë) dhe Plani Strategjik i Zhvillimit të Dajçit. Për më tepër, përvojat e zhvillimit të agroturizmit së shkallës së vogël në qark u zhvilluan kohët e fundit nga OJQ-të ndërkombëtare CERAI (në zonën e Reçit) dhe VIS (në rrethet e Thethit dhe të Kelmendit). Prania e disa përvojave të mikrokredive mund të konsiderohet gjithashtu si një mundësi për krijimin e biznesit në këtë sektor. Meqenëse suksesi i turizmit rural varet nga cilësia e mjedisit dhe e produkteve, është e qartë se Skenari ndërlidhet ngushtë me mbrojtjen e mjedisit dhe zhvillimin e agrobiznesit. Për sa i përket çështjes së parë, mund të zbatohen të njëjtat konsiderata të shprehura për Skenarin 3. Për sa i përket çështjes së dytë, Skenari varet

Planifikimi Strategjik në Qarkun e Shkodrës - Drejt qëndrueshmërisë së turizmit

SHKODRA REGION 2020: A SUSTAINABLE TOURISM DISTRICT

Skenari 3 Turizmi natyror

Analizat, takimet dhe vëzhgimet nxorën në pah potencialin e madh të Qarkut të Shkodrës si destinacion turistik natyror. Territori rajonal është shumë i pasur me atraksione mjedisore dhe përmban një shumëllojshmëri ekosistemesh, të tilla si male (Theth, Vermosh, Pukë), liqene natyrore e artificiale (Shkodër, Vau i Dejës, Koman), det dhe ligatina (laguna e Vilunit) në një zonë relativisht të vogël. Përveç kësaj, mund të krijohen atraksione të qëndrueshme artificiale si, për shembull, aktivitete të mirërregulluara të peshkimit sportiv në rrjedhat malore, ngarja e kuajve dhe itineraret e ecjes në natyrë, festa të ndryshme etj. Sipas Planit Rajonal Shkodër-Lezhë, zonat malore kanë potencial më të madh turistik se zonat bregdetare (megjithatë nevojitet menaxhimi i kujdesshëm) dhe identifikon potencialin më të rëndësishëm të tregut të turizmit natyror në tregjet ndërkombëtare (me vëllim të vogël, por me vlerë të lartë) në malet dhe në rrethinat e liqenit të Shkodrës. Turizmi në këto zona mund të karakterizohet si "ekoturizëm" ose "turizëm i aventurës", (ekskursione natyrore, ngarja e kuajve, shëtitje me varkë, rafting në lumë, hedhje me parashutë, udhëtime me biçikleta për terren malor, zhytje me pajisje zhytëse, gara me kanoe, lundrim etj.), me mundësinë për të krijuar rrugë të distancave të gjata për ecje më këmbë, për kalërim dhe ecje me biçikleta, i integruar me një sistem të strukturave të vogla të akomodimit dhe të shërbimeve turistike (biznese të dhënies me qira të varkave dhe biçikletave, mjedise për hipizëm etj.), në

mënyrë që të lejojë turistët të praktikojnë lloje të ndryshme sportesh dhe aktivitetesh dhe të jenë në kontakt me natyrën e paprishur të qarkut. Këtë Skenar e mbështetin edhe politikat e programe të tjera në nivel kombëtar, rajonal dhe lokal. Përveç Strategjisë Kombëtare të Turizmit të përmendur tashmë, janë, ndër të tjera, edhe Dokumenti Strategjik për Zhvillimin e Ekoturizmit në Alpet Shqiptare (përgatitur nga Federparchi dhe Compagnia dei Parchi për ART GOLD të PNUD-it dhe IDEASS), Plani Strategjik i Veprimit për liqenin e Shkodrës (financuar nga GEF - Fondi Global i Mjedisit dhe Banka Botërore), Plani Strategjik për Zhvillimin e Pukës dhe disa strategji të tjera lokale. "Kultura, aventura dhe "ekoturizmi" konsiderohet të jenë tregjet e turizmit me rritje më të shpejtë në mbarë botën (...). Turizmi i përqendruar te turistët individualë, që vizitojnë komunitetet lokale dhe marrin pjesë aktivisht në veprimtaritë në natyrë dhe kulturë ka treguar të ketë një të ardhur 5 deri 10 herë më shumë në përfitimet e zhvillimit për dollar, të shpenzuar nga turisti, sesa turizmi në shkallë të gjerë i diellit dhe rërës". Strategjia Kombëtare e Turizmit Nga ana tjetër, zhvillimi i turizmit natyror mund të ndikohet negativisht nga mungesa aktuale e sistemeve të administrimit të mbetjeve, ujit dhe të ujërave të ndotura, dukuritë e paqëndrueshmërisë hidrogjeologjike, aktiviteti i pakontrolluar i ndërtimit dhe kushtet e këqija të rrjetit të rrugëve rurale dhe të shërbimeve të transportit.

Planifikimi Strategjik në Qarkun e Shkodrës - Drejt qëndrueshmërisë së turizmit

SHKODRA REGION 2020: A SUSTAINABLE TOURISM DISTRICT

Skenari 4 Turizmi i diellit, detit dhe rërës

Qarku i Shkodrës ka një zonë bregdetare prej 14 km që përfshin rezervatin natyror të lagunës së Vilunit dhe zonën bregdetare të Velipojës. Turizmi i lidhur me plazhin në Velipojë është mjaft i konsoliduar, edhe pse tërheq kryesisht tregun vendas nga Shqipëria dhe Kosova. Megjithatë, zhvillimi i turizmit ka filluar të krijojë tashmë probleme mjedisore, për shkak të sistemeve të pamjaftueshme të furnizimit me ujë dhe administrimit të mbetjeve e të ujërave të ndotura, si dhe të urbanizimit të pakontrolluar në vendbanimet bregdetare. Në përgjithësi, programet në nivel kombëtar e rajonal nuk rekomandojnë zhvillimin e mëtejshëm të këtij lloji turizmi: Plani Rajonal Shkodër-Lezhë pohon se “Përgjithësisht, pushimet apo një vizitë në Velipojë nuk janë më pak të kushtueshme, sesa një vizitë në Ulqin ose në Mal të Zi. Sidoqoftë, në Mal të Zi produkti i ka arritur standardet ndërkombëtare. Kjo është interesante dhe sugjeron se konkurrenca më e madhe ndërkufitare dhe tregu i integruar në rritje i turizmit do të dëmtojë qëndrueshmërinë e biznesit të turizmit në Shqipërinë Veriore, nëse ajo nuk arrin përmirësimin si të cilësisë së produktit të saj, ashtu dhe të efikasitetit të saj. Pengesa kryesore në këtë rast mund të jetë dështimi i menaxhimit të rritjes urbane dhe dështimi për të mbrojtur mjedisin bregdetar [...]. Edhe pse ky plan propozon një urë mbi Bunë për të lidhur Ulqinin (në Mal të Zi) me Velipojën, duke zgjeruar kështu në drejtim të jugut Rivierën e Adriatikut ndërkombëtarisht të suksesshme, e vërteta është se bregdeti i rajonit Shkodër-Lezhë është bërë shumë jo tërheqës për këtë treg. [...] Shëngjini dhe Velipoja mund të synojnë të jenë resorte pushimesh plazhi të sukseshme nga ana tregtare, duke synuar një treg kryesisht vendas”,

ndërkohë që Strategjia Kombëtare e Turizmit pohon se “Turizmi tradicional "diell dhe rërë" (paketa në shkallë të gjerë, të padiferencuara) po humbet disi terren ndaj ekoturizmit, turizmit kulturor dhe turizmit të aventurës. Ndërsa turizmi diell dhe rërë mbetet segmenti më i madh në turizmin ndërkombëtar, ai ka një normë rritjeje jo më shumë se 2 deri 4 për qind në vit. Vendet fqinje si Greqia, Turqia dhe Kroacia po i fokusojnë përpjekjet e tyre në turizmin e diellit dhe rërës, duke rënduar më tej një treg turizmi tashmë tejet të ngarkuar (i cili përfshin gjithashtu Afrikën Veriore, bregdetin e Spanjës, Karaibet, ishujt e oqeanit Indian dhe shumë të tjerë). Shqipëria ka një mundësi unike për ta diferencuar veten nga fqinjët dhe për të shmangur një treg të mbipopulluar me të ardhura dhe përfitime në rënie”. Përveç kësaj, për shkak të vijës së shkurtër bregdetare në krahasim me zonat e tjera shqiptare, Qarku i Shkodrës vështirë se mund të jetë konkurrues në këtë sektor, qoftë edhe në tregun kombëtar. Prandaj, Skenari nuk mbështetet as nga politikat rajonale të zhvillimit, as nga tendencat e tregut aktual, madje as nga karakteristikat territoriale. Sidoqoftë, ky Skenar mund të zhvillohet për të mbështetur dhe integruar Skenarët e tjerë. Strukturat ekzistuese të akomodimit dhe shërbimet turistike në bregdet përfaqësojnë një trashëgimi ekonomike që nuk duhet të lihet pas dore: cilësia e tyre do të rritet deri në standardet ndërkombëtare, ndërsa produkti i diellit, detit dhe rërës që ato ofrojnë do të integrohen me lloje të tjera destinacionesh turistike në zonat e thella (gjithashtu për të nxitur një zhvillim më të ekuilibruar) dhe përmbushjen e qëndrueshëm turistike të burimeve natyrore, të tilla si laguna e Vilunit.

Planifikimi Strategjik në Qarkun e Shkodrës - Drejt qëndrueshmërisë së turizmit

SHKODRA REGION 2020: A SUSTAINABLE TOURISM DISTRICT

Integrimi ndërmjet Skenarëve

Skenarët e përshkruar deri tani mund të zhvillohen të gjithë njëkohësisht, në mënyrë të integruar dhe plotësuese, në mënyrë që të arrihet një zhvillim më i larmishëm rajonal i turizmit, t'i bëjë flukset turistike më pak sezonale dhe t'i përhapë ato në të gjithë territorin rajonal, duke shmangur kështu çekuilibrimet territoriale që mund të shkaktojë një lloj i vetëm i zhvillimit të turizmit. Katër Skenarët e identifikuar ofrojnë mundësi të mëdha për integrim dhe sinergji, veçanërisht në qoftë se zhvillohen me perspektivën e qëndrueshmërisë. Sinergji më të forta mund të zhvillohen ndërmjet: ‣ Skenarëve 1 Turizmi kulturor dhe 2 Turizmi rural Traditat, produktet dhe "njohuritë" rurale përfaqësojnë një pjesë të rëndësishme të trashëgimisë kulturore të territorit rajonal. Prandaj, nga njëra anë, rrugët e turizmit kulturor duhet të përfshijnë zonat rurale, ku turistët mund të shohin mënyrat tradicionale të jetesës dhe ushqimit dhe, nga ana tjetër, vendet kulturore mund të përbëjnë një treg për produktet tipike agroushqimore dhe artizanale, duke i joshur kështu turistët për të zbuluar zonat rurale. Në këtë perspektivë, dy Skenarët mund të mbështesin njëri-tjetrin dhe të ndihmojnë integrimin ndërmjet qytetit të Shkodrës (ku ndodhet një pjesë e madhe e trashëgimisë kulturore rajonale) dhe rrethinave të saj. ‣ Skenarët 2 Turizmi rural dhe 3 Turizmi natyror Dy Skenarët janë të ndërlidhur fort, pasi zhvillimi i tyre përfshin pjesërisht të njëjtat zona dhe të njëjtën popullsi. Për më tepër, ruajtja e mjedisit dhe e peizazhit, së bashku me mirëmbajtjen e veçorive të tyre të dallueshme dhe "tipike", është i rëndësishëm për zhvillimin e suksesshëm të dy Skenarëve. Prandaj, qëndrueshmëria mjedisore dhe respektimi i peizazhit janë kërkesat thelbësore për të gjitha aktivitetet e kryera në zonat e përfshira: ndërtesat ekzistuese dhe të reja (përfshirë strukturat e akomodimit) duhet të plotësojnë kriteret ekologjikisht miqësore të ndërtimit dhe të përdorin tipologji dhe materiale tradicionale, ndërsa impiantet e përpunimit

agroushqimor duhet të orientohen për të proçesuar çertifikimet e cilësisë në perspektivën e qëndrueshmërisë. Së fundi, të dy Skenarët kërkojnë zhvillimin e një rrjeti të strukturave të vogla të akomodimit në pronësi të familjeve, ku turistët mund të përjetojnë plotësisht “mënyrën shqiptare të jetesës”. ‣ Skenarët 1 Turizmi kulturor dhe 3 Turizmi natyror Elementi kryesor që lidh dy Skenarët është roli kryesor i natyrës dhe i peizazhit në identitetin dhe kulturën rajonale, që kërkon politika të integruara për ruajtjen dhe përmirësimin e përbashkët të trashëgimisë kulturore dhe natyrore. Dy Skenarët mund të mbështetin lehtë njëri-tjetrin; në veçanti, zhvillimi i turizmit natyror mund të ndihmojë integrimin ndërmjet Shkodrës (ku gjendet një pjesë e madhe e trashëgimisë kulturore rajonale) dhe rrethinave të saj, dhe të pasurojë ofertën kulturore të qytetit me aktivitete alternative (veçanërisht lidhur me liqenin e Shkodrës), duke i joshur kështu turistët të kalojnë më shumë kohë në qark. ‣ Skenarët 3 Turizmi natyror dhe 4 Turizmi i diellit, detit dhe rërës Zhvillimi i turizmit natyror mund të jetë një mënyrë për të ofruar aktivitete alternative për personat që i kalojnë pushimet në Velipojë, duke i joshur kështu ata të kalojnë më shumë kohë në qark. Në veçanti, një pikë e kontaktit mes dy Skenarëve mund të jetë shfrytëzimi i qëndrueshëm turistik i lagunës së Vilunit, pranë Velipojës. Vizitat në ligatina mund të jenë gjithashtu një mënyrë për të rritur ndërgjegjësimin e turistëve për mjedisin dhe për t'i inkurajuar ata që të vizitojnë vendet e tjera natyrore në qark.

Planifikimi Strategjik në Qarkun e Shkodrës - Drejt qëndrueshmërisë së turizmit

SHKODRA REGION 2020: A SUSTAINABLE TOURISM DISTRICT

Diagrami i mëposhtëm përmbledh këto marrëdhënie ndërmjet Skenarëve.

Zgjerim i tregut për prodhimet tipike me cilësi Diversifikim i aktiviteteve rurale Aktivitete, prodhime dhe tradita rurale si pjesë e identitetit dhe kulturës së territorit

SKENARI 1. TURIZMI KULTUROR

Diversifikim i rrugëve turistike që lidhin zonat urbane me zonat rurale

SKENARI 2. TURIZMI RURAL

Integrim i ofertës turistike të detit me aktivitetet kulturore Natyrë dhe peizazh si pjesë e identitetit dhe kulturës së territorit Diversifikim i rrugëve turistike që lidhin zonat urbane me zonat e largëta Ruajtje dhe përmirësim i integruar i trashëgimisë kulturore dhe natyrore Turizëm liqenor për të integruar ofertën kulturore të Shkodrës

Diversifikim i rrugëve turistike që lidhin bregdetin me objektet kulturore

Ruajtje e peizazhit Zhvillim i industrisë përpunuese së qëndrueshme për mbrojtjen e mjedisit

Diversifikim i rrugëve turistike që lidhin rezortet bregdetare me zonat rurale

Ndërtime Eko-miqësore në zonat natyrore dhe rurale Mikpritje me bazë komunitetin

SKENARI 3. TURIZMI NATYROR

Zgjerim i tregut për prodhimet tipike me cilësi

Diversifikim i turizmit të lidhur me detin - përdorim turistik i qëndrueshëm i ligatinave

SKENARI 4. TURIZMI I DIELLIT, DETIT DHE RËRËS

Rregullore e ndërtimeve për bregdetin Kualifikim i zonave bregdetare në një perspektivë eko-miqësore

Planifikimi Strategjik në Qarkun e Shkodrës - Drejt qëndrueshmërisë së turizmit

QARKU I SHKODRËS 2020: ZONA E TURIZMIT TË QËNDRUESHËM

KAPITULLI 2

KUADRI STRATEGJIK

Pamje nga Liqeni i Shkodrës

2.1. Hyrje metodologjike Vizioni i mëposhtëm për zhvillimin në të ardhmen të turizmit të Qarkut të Shkodrës dhe Strategjia e propozuar për ta arritur atë, është hartuar duke nisur nga (dhe sipas): • studimi i planeve dhe i programeve që veprojnë aktualisht në territorin rajonal, në veçanti Plani Rajonal Shkodër-Lezhë 2005-2020 dhe Koncepti i Zhvillimit Rajonal • studimi i hulumtimeve dhe nga analizat e sektorit të kryera deri tani • informacioni i mbledhur gjatë vëzhgimeve të territorit • rezultatet e takimeve (me autoritetet kombëtare, rajonale dhe vendore, Këshillin e Partneritetit të Qarkut, organizatat ndërkombëtare etj.) dhe aktivitetet me pjesëmarrje (aktiviteti prezantues dhe

debatet publike), të organizuara në kuadër të proçesit të planifikimit strategjik • rezultatet e aktiviteteve me pjesëmarrje, të organizuara në kuadrin e Programeve të tjera. Prandaj, Vizioni përcjell dëshirat dhe nevojat e aktorëve lokalë, të shprehura drejtpërdrejt ose tërthorazi gjatë mbledhjeve dhe aktiviteteve me pjesëmarrje dhe i përshtat ato me gjendjen aktuale të territorit, programet në zhvillim e sipër dhe politikat e qëllimet kombëtare. Rezultati i këtij proçesi është imazhi i një të ardhmeje të mundshme, të dëshirueshme për Qarkun e Shkodrës si destinacion turistik, një imazh që mund të drejtojë të gjitha nismat e ardhshme të zhvillimit.

Vizioni dhe Strategjia për zhvillimin rajonal të turizmit VIZIONI Imazh i ardhshëm i Qarkut që drejton politikat e zhvillimit

UDHEZUESIT STRATEGJIK Drejtimet që duhen ndjekur për arritjen e Vizionit

VEPRIMET Për të mbushur hendekun

midis të shkuarës dhe të ardhmes

Planifikimi Strategjik në Qarkun e Shkodrës - Drëjt qëndrueshmërisë së turizmit

QARKU I SHKODRËS 2020: ZONA E TURIZMIT TË QËNDRUESHËM

2.2. Pjesëmarrja në përcaktimin e strategjisë Debatet publike Në kuadër të aktiviteteve të nevojshme për të kryer proçesin e planifikimit strategjik në Qarkun e Shkodrës, ekspertët e PST-së së ART GOLD 2 u dhanë mbështetje dhe asistencë teknike të stafit të KQSH, TEULEDA dhe personelit të AGA2 për të organizuar dhe zhvilluar tre debate publike me aktorët territorialë në Pukë, në Koplik dhe në Shkodër, më 22, 23 dhe 24 shkurt të vitit 2011.

"territorializuar" strategjinë, duke ia përshtatur atë situatave konkrete të përbashkëta për të gjithë pjesëmarrësit.

Në funksion të këtyre takimeve, ekspertët e PSsë përgatitën një draft të Vizionit dhe Strategjisë për zhvillimin e turizmit rajonal, bazuar në rezultatet e analizave, studimeve dhe diskutimeve të mëparshme. Gjithashtu, ata i ndanë draftet me stafin e KQSH dhe GTM-në për miratim paraprak. Takimet kishin për qëllim që draftet e Vizionit dhe Strategjisë të ndaheshin me të tjerët, të shqyrtoheshin dhe të diskutoheshin me të gjithë aktorët territorialë dhe të mblidheshin mendime e propozime që ato të integroheshin. Objektiva të tjera specifike të debateve ishin: • Bashkimi i aktorëve territorialë dhe nxitja e bashkëpunimit ndërmjet tyre • Mbledhja e mendimeve dhe e propozimeve nga aktorët territorialë, për të integruar draftin e Vizionit dhe Strategjisë për zhvillimin e turizmit rajonal. Zgjedhja për të organizuar debate në tri vendndodhje të ndryshme u bë për të rritur përfshirjen e komuniteteve lokale dhe për të

Debati publik i organizuar në Shkodër (sipër) dhe Koplik (poshtë)

Planifikimi Strategjik në Qarkun e Shkodrës - Drëjt qëndrueshmërisë së turizmit

Dy anët e broshurës së përgatitur për të mbështetur diskutimin mbi Debatin Publik në Shkurt 2011

“Sun, sea & sand” Tourism Beaches Coast protection

CONTACTS

Rruga Çobej, 66 - Shkodra tel. +355 22 248702 fax +355 22 241521 website: www.teuleda.org.al

tel./fax +355 4 2373913 website: www.artgold.undp.org.al

UNDP ARTGOLD 2 Albania

KONTAKTE

UNDP ARTGOLD 2 Albania www.artgold.undp.org.al

AGA2

Shkurt 2011

TEULEDA www.teuleda.org.al

February 2011

to discuss the regional tourism development strategy

DEBAT PUBLIK PUBLIC DEBATE

për diskutimin e strategjisë së zhvillimit rajonal të turizmit

“Towards Sustainability of Tourism”

“Për Zhvillimin e Qëndrueshëm të Turizmit”

QARKU SHKODER SHKODRA REGION

STRATEGIC PLANNING

PLANIFIKIMI STRATEGJIK

STRATEGY:

High-quality agro-food products

Identity and cultural heritage Innovative vocational training Better job opportunities for youth Health and social inclusion

Kurse të aftësimit profesional Mundësi punësimi për rininë Shëndeti dhe përfshirja sociale

In order to become a major tourist destination in the Balkan area, attractive both for national and international tourism, Shkodra region should become an “integrated tourism territorial system” with an integrated tourist offer, where the idea of tourism involves and connects different territories and sectors and sustainable tourism is the opportunity to foster socio-economic development, quality of life improvement, professional growth.

3.4. Sustainable productions development of small craft industry, agricultural products and textile manufactures to help enhance competition in the market

Në mënyrë që të bëhet destinacioni më i madh turistik në zonën e Ballkanit, tërheqës për turizmin kombëtar dhe ndërkombëtar, rajoni i Shkodrës duhet të bëhet një sistem i integruar i turizmit territorial me një ofertë turistike të integruar, ku ideja e turizmit përfshin dhe lidh territore dhe sektorë të ndryshëm dhe turizmi i qëndrueshëm është mundësi për të nxitur zhvillimin socio-ekonomik, përmirësimin e cilësisë së jetës, rritjes profesionale.

3.3. Acquisition of safety and quality certifications of “resources of excellence” and empowerment of competitiveness for exportation 3.4. Zhvillim i qëndrueshëm i prodhimeve të industrisë zejtare të vogël, produkteve bujqësore dhe tekstile për të ndihmuar rritjen e konkurrencës në treg

3.2. Incentivize and support enterprises creation and management 3.2. Stimulim dhe mbështetje për krijimit dhe menaxhim e ndërmarrjeve 3.3. Përvetësim i certifikatave te sigurisë dhe cilësisë për "burimet e përsosmërisë" dhe fuqizim i konkurrencës për eksport

3.1. Implementing a shared strategy of production enhancement and value chains finalization and encouragement of producers’ grouping

3. Development of typical rural productions and handicrafts

2.6. Emergency medical attention for tourists

2.5. Eco-sustainable solid waste management in tourist areas

2.4. Promotion of renewable energy and energy saving in tourist areas

2.3. Creation and maintenance of public spaces in tourist areas

2.2. Enhancement of transport networks to improve territorial accessibility to tourist areas

2.1. Improvement of urban planning in tourist areas

2. Quality improvement in tourist areas

Urban quality

Waste & water management Identiteti dhe trashëgimia kulturore

Cilësia urbane

Environment protection Menaxhimi i mbetjeve dhe ujrave

Producers’ associations Mbrojtja e mjedisit dhe natyrës

Shoqatat e prodhuesve

Short production and distribution chains

Sustainable mobility

Prodhime agro-ushqimore të cilësisë së lartë Zinxhir i shkurtër i prodhimeve

Sustainable tourism

Turizëm i qëndrueshëm

Analyses conducted in the framework of the strategic planning process allowed to highlight some important issues for regional torurism development:

Lëvizshmëri e qëndrueshme

Analizat e kryera në kuadër të procesit të planifikimit strategjik mundësojnë nxjerrjen në pah të disa cështjeve të rëndësishme për zhvillimin rajonal të turizmit:

3.1. Zbatimin e një strategjie të përbashkët të rritjes të prodhimit dhe finalizim i zinxhirëve të vlerës dhe inkurajim i grupimeve të prodhuesve

3. Zhvillimi i prodhimeve tipike rurale dhe artizanatit

2.6. Kujdes emergjent mjekësor për turistët

2.5. Menaxhim i eko-qëndrueshëm i mbetjeve të ngurta në zonat turistike

2.4. Promovim i energjisë së ripërtëritshme dhe të kursimit të energjisë në zonat turistike

2.3. Krijimi dhe mirëmbajtja e hapësirave publike në zonat turistike

2.2. Rritja e rrjeteve të transportit për të përmirësuar aksesin territorial të zonave turistike

2.1. Përmirësimi i planifikimit urban në zonat turistike

2. Përmirësim i kualitetit në zonat turistike

what happened so far:

FJALËT KYÇE KEYWORDS

cfarë është bërë deri tani:

V I S I O N : S H K O D R A R E G I O N S U S TA I N A B L E T O U R I S M D I S T R I C T

1.14. Communication and marketing improvement

1.13. Protection, valorisation, maintenance and sustainable tourism development of natural areas and landscapes and preservation of biodiversity

1.13. Mbrojtje, vlerësim,mirëmbatje dhe zhvillim i qëndrueshëm i turizmit të zonave natyrore dhe peisazheve dhe ruajtje e biodiversitetit

1.14. Përmirësim i komunikimit dhe marketingut

1.12. Knowledge, preservation, restoration & qualification of historical assets

1.11. Increasing participation of local communities in regional tourism development policies

1.10. Integrated hospitality packages

1.9. Empowerment of the value chains connected with cultural production and heritage, including artistic craftsmanship and contemporary art

1.8. Support, enhance and publicize cultural events (music, cinema, theatre, photo festivals) and places and institutions devoted to the preservation and transmission of cultural heritage (public libraries, museums, archives, theatres, etc.)

1.7. Integrate typical products in the regional tourist offer

1.6. Sustainable tourism activities on the lakes

1.12. Njohuri, ruajtje, restaurim dhe kualifikim i pasurive historike

1.11. Rritja e pjesëmarrjes së komuniteteve lokale në politikat rajonale të zhvillimit të turizmit

1.10. Paketa të integruara mikpritjeje

1.9. Forcimi i zinxhirëve të vlerës i lidhur me prodhimin kulturor dhe trashëgiminë, duke përfshirë zejtarinë artistike dhe artin bashkëkohor

1.8. Mbështetje, rritje dhe publikim i ngjarjeve kulturore (muzikë, kinema, teatër, festival fotografish) dhe vende e institucione të përkushtuara ndaj ruajtjes dhe transmetimit e trashëgimisë kulturore (bibliotekë publike, muzeume, arkiva,teatër, etj.)

1.7. Integrim i produkteve tipike në ofertën turistike rajonale

1.6. Aktivitete turistike të qëndrueshme në liqene

1.5. Sustainable tourism development in mountain areas

1.4. Valorisation and protection of the coast for sustainable tourism

1.4. Vlerësim dhe mbrojtje e bregdetit për turizmin e qëndrueshëm

1.5. Zhvillim i qëndrueshëm i turizmit në zonat malore

1.3. Empower education and training in tourism-related sectors (cultural heritage, ICT, communication and marketing, etc.)

1.2. Encourage competition at highest levels of quality and calibration of tour providers and accommodation structures to international tourism standards

1.1. Improve tourism infrastructure and services

1. Qualification and diversification of tourist offer

STRATEGIC GUIDELINES & ACTIONS

1.3. Forcimi i arsimit dhe trajnimit në sektorët e lidhur me turizmin (trashëgimi kulturore, ICT, komunikim dhe marketing, etj)

1.2. Inkurajimi i konkurrencës në nivelet më të larta të cilësisë dhe kalibrimi i agjensive turistike dhe strukturave të akomodimit në standartet ndërkombëtare të turizmit

1.1. Përmirësim i infrastrukturës për turizmin dhe shërbimeve

1. Kualifikim dhe shumëllojshmëri e ofertës turistike

UDHËZIME STRATEGJIKE DHE VEPRIME

STRATEGJI:

VIZIONI: Q A R K U I S H K O D R Ë S K R A H I N Ë E T U R I Z M I T T Ë Q Ë N D R U E S H Ë M

Turizmi i “Diellit dhe rërës” Plazhet Mbrojtja e bregdetit

Nature Tourism Ecotourism Sports tourism Adventure tourism Lake tourism

Rural Tourism Typical products Agriculture and handicraft

Turizmi Rural Produktet tipike Bujqësi dhe artizanat

Turizmi Natyror Eko-turizmi Turizmi sportiv Turizmi aventurë Turizmi liqenor

Cultural Tourism Cultural heritage Events

Turizmi Kulturor Trashëgimia kulturore Ngjarjet

Analyses conducted and meetings held in the framework of the strategic planning process allowed to identify possible scenarios for regional tourism development:

Analizat e kryera dhe takimet e mbajtura në kuadër të procesit të planifikimit strategjik kanë mundësuar identifikimin e skenarëve të mundshëm për zhvillimin rajonal të turizmit:

SCENARIOS

what happened so far:

SKENARE

cfarë është bërë deri tani:

QARKU I SHKODRËS 2020: ZONA E TURIZMIT TË QËNDRUESHËM

Debatet publike Përfundimet dhe rezultatet e arritura

Tre debatet publike në Pukë, Koplik dhe Shkodër ishin të suksesshme dhe drafti i Vizionit dhe Strategjisë për zhvillim për Qarkun e Shkodrës u nda gjerësisht dhe u miratua nga mbi 90 aktorë territorialë dhe nga Kryetari i Këshillit të Qarkut. Proçesi i planifikimit strategjik mori një reagim shumë pozitiv nga të gjithë pjesëmarrësit, të cilët vlerësuan faktin se drafti i strategjisë së zhvillimit për turizmin e qëndrueshëm respekton dhe përfshin të gjitha sugjerimet dhe propozimet që vinin nga komuniteti lokal dhe që ishin diskutuar gjatë takimeve të mëparshme. U ra dakord edhe një herë se të gjitha aktivitetet e zhvillimit në territorin rajonal, veçanërisht në lidhje me sektorin e turizmit, do të harmonizohen me përmbajtjen e PST-së. Gjithashtu, takimet nxorën në pah disa çështje që do të zhvillohen më tej në rishikimin e Strategjisë për Zhvillimin Rajonal për Turizmin e Qëndrueshëm. Për këtë arsye, strategjia e rishikuar do të: • Përfshijë përgatitjen e një guide turistike të plotë rajonale dhe të një guide më specifike të përqendruar në zonat malore • Identifikojë më shumë mundësi për zhvillimin e turizmit, sidomos në male dhe do të fuqizojë turizmin rural dhe malor • Nxisë kontrollin e urbanizimit në zonat rurale e malore dhe do t'u japë fund aktiviteteve të parregullta të ndërtimit • Rrisë zonat e mbrojtura natyrore për t'iu afruar modeleve të BE-së

• Kushtojë vëmendje të veçantë mbrojtjes dhe përmirësimit të vendeve të lëna pas dore të trashëgimisë kulturore në qark, veçanërisht kalave • Kushtojë më shumë vëmendje aspekteve sociale, duke u fokusuar te të moshuarit, shtimi i qendrave të kujdesit ditor dhe qendrave kulturore • Përfshijë krijimin e rrjetit të qendrave të kujdesit shëndetësor, edhe për turistët • Përfshijë zbatimin e një plani për zhvillimin e rrjetit rrugor • Parashikojë krijimin dhe zhvillimin e rrjeteve të furnizimit me ujë dhe energji elektrike • Forcojë kapacitetin e hartimit dhe përgatitjes së projekteve, veçanërisht në komunitetet rurale • Vlerësojë potencialet dhe karakteristikat lokale, duke i kushtuar vëmendje të veçantë mikpritjes tipike shqiptare • Përmirësojë bashkëpunimin ndërmjet aktorëve publikë dhe privatë dhe do të rrisë integrimin ndërmjet investimeve publike dhe private përmes PST-së • Rrisë dhe koordinojë planet dhe programet e ndryshme ekzistuese të zhvillimit lokal; • Integrojë dhe koordinojë atraksionet rajonale turistike (liqenet, malet, deti) • Vlerësojë prodhimet vendase duke krijuar shoqatat e prodhuesve, markat e cilësisë dhe faqet e internetit për promovim dhe marketing. Gjithashtu, gjatë takimeve u diskutuan projektpropozimet dhe kontributet e tjera nga aktorët territorialë.

Planifikimi Strategjik në Qarkun e Shkodrës - Drëjt qëndrueshmërisë së turizmit

QARKU I SHKODRËS 2020: ZONA E TURIZMIT TË QËNDRUESHËM

2.3. Vizioni për zhvillimin e turizmit

Vizioni për zhvillimin rajonal është:

Qarku i Shkodrës 2020 si një sistem territorial i integruar i turizmit: "Zonë e turizmit të qëndrueshëm" Në vitin 2020, Qarku i Shkodrës do të jetë një destinacion kryesor turistik në rajonin e Ballkanit, tërheqës për turistët kombëtarë dhe ndërkombëtarë. Ai do të karakterizohet nga një ofertë turistike e integruar, ku ideja e turizmit përfshin dhe lidh territore (bregdeti, zonat rurale, malet) dhe sektorë (sporti, kultura, mjedisi, arsimi dhe prodhimi) të ndryshëm. Potencialet e qarkut si destinacion turistik (trashëgimia kulturore, zonat natyrore, njerëzit mikpritës, kuzhina tradicionale, prodhimet tipike agroushqimore) do të marrin përparësi të plotë. Territori dhe funksionet e tij duhet të planifikohen dhe strukturohen në mënyrë që të krijojnë një "zonë të turizmit" të integruar: të gjitha infrastrukturat dhe shërbimet do të përmirësohen, i gjithë zinxhiri i vlerave do të përfundohet e përmirësohet dhe burimet e ndryshme turistike do të integrohen në një sistem të vetëm. Kultura, aventura, sportet dhe ekoturizmi konsiderohen si elementet me rritjen më të shpejtë të tregut të turizmit në mbarë botën. Zhvillimi i tyre mund ta diferencojë turizmin e Qarkut të Shkodrës për sa i përket turizmit të diellit, detit dhe rërës të zgjedhur nga vendet fqinje. Për më tepër, zhvillimi i turizmit është i lidhur domosdoshmërisht me mbrojtjen e mjedisit.

Rikualifikimi dhe ruajtja e zonave natyrore dhe e peizazheve janë premisat bazë për tërheqjen turistike. Prandaj, qarku mund të zgjedhë që të zhvillojë turizmin e qëndrueshëm, si një mundësi për të nxitur zhvillimin social-ekonomik dhe rritjen profesionale, për të përmirësuar cilësinë e jetesës dhe për të rritur popullaritetin e Shkodrës. Pra, synimi afatgjatë për qarkun është që të bëhet "Qarku i Shkodrës, zonë e turizmit të qëndrueshëm", duke përdorur si referim modele të zonave të turizmit të suksesshëm të vendeve të tjera. Duke rritur në mënyrë të përshtatshme të gjitha potencialet e tij, qarku mund të bëhet pjesë përbërëse e produktit turistik "Zbuloni Shqipërinë", e përvijuar nga Strategjia Kombëtare e Turizmit. Përveç kësaj, ai mund të përmirësojë dhe të koordinojë ofertën e tij të produkteve natyrore, tradicionale dhe biologjike, aktivitetet kulturore e sportive, në mënyrë që t'i joshë turistët që të kalojnë më shumë ditë në zonë dhe të përjetojnë plotësisht stilin e jetesës lokale. Në veçanti, turizmi sportiv është një shans i vërtetë për zhvillimin lokal, pasi ai lejon marrjen e përfitimit të plotë të një territori të pasur natyror dhe plotëson ofertën turistike me një produkt të ri. Në këtë kontekst, krijimi dhe zhvillimi në territor i rrugëve dhe i mjediseve sportive (shtigje për ecje me biçikletë, shteg për ecje, mure për ngjitje, shtigje për ecje në natyrë, qendra të parashutizmit, rafting në lumë, kalërimi, peshkimi sportiv, lundrimi, kanotazhi etj.) do të karakterizojë dhe identifikojë fuqishëm Qarkun e Shkodrës si pikë referimi për turistët kërkues.

Planifikimi Strategjik në Qarkun e Shkodrës - Drëjt qëndrueshmërisë së turizmit

QARKU I SHKODRËS 2020: ZONA E TURIZMIT TË QËNDRUESHËM

Investitorët privatë do të luajnë një rol të rëndësishëm në zhvillimin e turizmit rajonal: natyra pjesëmarrëse e strategjisë për zhvillimin e turizmit (dhe të vetë proçesit të planifikimit strategjik) ka për qëllim të inkurajojë nismat e tyre, duke i vendosur ato në një kuadër të përgjithshëm reference dhe duke u dhënë atyre rregullore të përshtatshme dhe kritere të qëndrueshmërisë mjedisore për të mbrojtur burimet territoriale.

Partneriteti Publik-Privat (PPP) do të inkurajohet në fazën e zbatimit të PST-së, si mënyrë për zbatimin e projekteve të integruara për zhvillimin e turizmit. Roli i subjekteve private do të njihet më tej nga qeverisja vendore, duke nxitur krijimin e një strukture publike-private, që do të jetë përgjegjëse për zbatimin, përditësimin dhe rishikimin e ardhshëm të Strategjisë së zhvillimit të turizmit.

Planifikimi Strategjik në Qarkun e Shkodrës - Drëjt qëndrueshmërisë së turizmit

QARKU I SHKODRËS 2020: ZONA E TURIZMIT TË QËNDRUESHËM

2.4. Udhëzuesit Strategjikë dhe Veprimet Strategjia e mëposhtme e Turizmit përfaqëson bazën për një debat publik, nëpërmjet të cilit aktorët e përfshirë mund të ndajnë sugjerimet e tyre. Strategjia konsiston në: • 3 Udhëzues Strategjikë (US), që adresojnë aspektet kryesore kritike të sektorit të turizmit rajonal. Çdo Udhëzues nëndahet në Veprime, për një total prej • 24 Veprimesh, ku secili prej tyre përfshin një sërë kategorish të ndërhyrjes, të cilat përcaktojnë dhe shpjegojnë qëllimin e Veprimit. Rendi i Udhëzuesve Strategjikë dhe i Veprimeve nuk pasqyron domosdoshmërisht rëndësinë apo prioritetin që iu është caktuar. Për shkak të natyrës pjesëmarrëse të strategjisë, prioriteti i çdo Udhëzuesi Strategjik dhe Veprimi do të përcaktohet gjatë proçesit pjesëmarrës, të udhëhequr nga Këshilli Rajonal me mbështetje teknike nga GTM-ja.

Strategjia e Turizmit i referohet në mënyrë të hapur përmbajtjes së Konceptit të Zhvillimit Rajonal: ajo përfaqëson një paraqitje të detajuar të sektorit "Turizmi dhe Agrobiznesi" të KZHR-së dhe thellon masat 5.3.1, 5.3.3 dhe 5.3.4 të KZHR-së për çështjet e turizmit dhe masat 5.3.2 për strategjinë e zhvillimit të agrobiznesit. Në fletët e të dhënave të Udhëzuesve Strategjikë në faqet në vazhdim, nënmasat e referencës së KZHR-së janë cituar pranë çdo Veprimi të PST. Udhëzimet dhe Veprimet u përgatitën duke përdorur gjithashtu programet për alokimin e fondeve strukturore të BE-së në rajonet italiane si një model referimi. Kjo u bë për të siguruar që programi i zhvillimit të turizmit për Qarkun e Shkodrës, meqenëse Shqipëria aspiron të hyjë në Bashkimin Europian, të plotësojë standardet europiane. Në këtë mënyrë, PST do të funksionojë si bazë e përbashkët dhe si një model për të përgatitur programet e fondeve strukturore kur Shqipëria të bëhet anëtare e BE-së.

3 Udhëzuesit Strategjikë për zhvillimin e turizmit në Qarkun e Shkodrës: US1. KUALIFIKIMI DHE DIVERSIFIKIMI I OFERTËS TURISTIKE US2. PËRMIRËSIMI I CILËSISË NË ZONAT TURISTIKE

US3. ZHVILLIMI I PRODHIMEVE TIPIKE RURALE DHE I ARTIZANATIT

Planifikimi Strategjik në Qarkun e Shkodrës - Drëjt qëndrueshmërisë së turizmit

3 ZHVILLIMI I PRODHIMEVE TIPIKE RURALE DHE I ARTIZANATIT

2 PËRMIRËSIMI I CILËSISË NË ZONAT TURISTIKE

1 KUALIFIKIMI DHE DIVERSIFIKIMI I OFERTËS TURISTIKE

1.14. Përmirësimi i komunikimit dhe i marketingut

1.13. Mbrojtja, vlerësimi, mirëmbajtja dhe zhvillimi i turizmit të qëndrueshëm të zonave dhe peizazheve natyrore dhe ruajtja e biodiversitetit

1.12. Njohja, ruajtja, restaurimi dhe kualifikimi i pasurive historike

1.11. Rritja e pjesëmarrjes së komuniteteve lokale në politikat rajonale të zhvillimit të turizmit

1.10. Paketa të integruara të mikpritjes

1.9. Përmirësimi i zinxhirëve të vlerave, të lidhura me prodhimin kulturor dhe trashëgiminë kulturore, përfshirë zejtarinë artistike dhe artin bashkëkohor

1.8. Mbështetja, shtimi dhe publikimi i eventeve kulturore dhe i vendeve e institucioneve të angazhuara për ruajtjen dhe transmetimin e trashëgimisë kulturore

1.7. Integrimi i produkteve tipike në ofertën turistike rajonale

1.6. Aktivitetet e turizmit të qëndrueshëm në liqene

1.5. Zhvillimi i turizmit të qëndrueshëm në zonat malore

1.4. Vlerësimi dhe mbrojtja e bregdetit për turizmin e qëndrueshëm

1.3. Rritja e edukimit dhe trajnimit në sektorët e lidhur me turizmin

1.2. Nxitja e konkurrencës në nivele më të larta të cilësisë dhe kalibrimi i operatorëve turistikë dhe i strukturave akomoduese sipas standardeve ndërkombëtare të turizmit

1.1. Përmirësimi i infrastrukturës dhe i shërbimeve turistike

24 VEPRIMET

3.4. Zhvillimi i prodhimeve të qëndrueshme të industrisë së vogël artizanale, produkteve bujqësore dhe prodhimeve të tekstilitpër të ndihmuar në rritjen e konkurrencës në treg

3.3. Përvetësimi i certifikatave të sigurisë dhe cilësisë të “burimeve të përsosmërisë” dhe fuqizimi i konkurrencës për eksportim

3.2. Stimulimi dhe mbështetja e krijimit dhe menaxhimit të sipërmarrjeve

3.1. Zbatimi i një strategjie të përbashkët për shtimin e prodhimit dhe finalizimi e zinxhirëve të vlerave dhe inkurajimi i grupimittë prodhuesve

2.6. Vëmendja e urgjencës mjekësore për turistët

2.5. Menaxhimi ekologjikisht i qëndrueshëm i mbetjeve të ngurta në zonat turistike

2.4. Promovimi i energjisë së rinovueshme dhe i kursimit të energjisë në zonat turistike

2.3. Krijimi dhe mirëmbajtja e hapësirave publike në zonat turistike

2.2. Shtimi i rrjeteve të transportit për të përmirësuar aksesin territorial në zonat turistike

2.1. Përmirësimi i planifikimit të urbanistikës në zonat turistike

3 UDHËZUESIT STRATEGJIKË

STRATEGJIA PËR ZHVILLIMIN E TURIZMIT

VIZIONI: Q A R K U I S H K O D R Ë S 2 0 2 0 : " Z O N Ë E T U R I Z M I T T Ë Q Ë N D R U E S H Ë M "

QARKU I SHKODRËS 2020: ZONA E TURIZMIT TË QËNDRUESHËM

Sipas Konceptit të Zhvillimit Rajonal (KZHR), strategjia e hartuar për zhvillimin turistik të Qarkut të Shkodrës bazohet kryesisht në dy akse: nxitja e turizmit dhe forcimi e diferencimi i agrobiznesit dhe i aktiviteteve rurale. Rritja e këtyre sektorëve kyç ka të bëjë me zhvillimin e mëvonshëm të fushave të tjera të zgjerimit ekonomik. Strategjia është e orientuar kryesisht drejt turizmit mjedisor, sportiv dhe kulturor. Ajo mund të zbatohet në sinergji me strategjitë e zhvillimit të qarqeve fqinje dhe me strategjitë e tjera sektoriale rajonale të përshkruara në KZHR. Megjithatë, është e qartë se një strategji efektive e zhvillimit të turizmit në Qarkun e Shkodrës nuk mund të ekzistojë pa zbatimin e koordinuar të ndërhyrjeve urgjente në infrastrukturë (të përfshira tashmë në Konceptin e Zhvillimit Rajonal), të tilla si: • Zhvillimi i infrastrukturës dhe i impianteve për grumbullimin dhe trajtimin e mbetjeve, duke i dhënë prioritet sistemeve të reja dhe ekologjikisht miqësore (KZHR, masa 5.2.1: Zhvillimi dhe menaxhimi i shërbimeve publike) • Përmirësimi i menaxhimit të ciklit të ujit: zhvillimi i sistemeve të furnizimit me ujë për të siguruar disponueshmërinë e ujit të pijshëm në të gjitha qytetet dhe fshatrat e qarkut; zhvillimi i sistemeve të shkarkimit të ujërave të zeza dhe i impiante të trajtimit të ujit, edhe nëpërmjet promovimit të teknologjive të reja, ekologjikisht miqësore (KZHR, masa 5.2.1: Zhvillimi dhe

menaxhimi i shërbimeve publike) • Mbrojtja e territorit nga rreziku hidrogjeologjik: sigurimi i zonave që janë subjekt i paqëndrueshmërisë gjeologjike, rehabilitimi i zonave të dëmtuara nga përmbytjet, sigurimi i stimujve për zhvendosjen e strukturave dhe të sipërmarrjeve të dëmtuara në zona të sigurta (KZHR, masa 5.5.2 Përmirësimi i sigurisë dhe i sistemeve të kullimit) • Fuqizimi i rrjeteve dhe i nyjave të lidhjes në nivel kombëtar dhe ndërkombëtar për të përmirësuar aksesin e jashtëm për në qark (KZHR, masa 5.2.1: Zhvillimi dhe menaxhimi i shërbimeve publike) • Përditësimi dhe monitorimi i monitorimi i hidrocentraleve dhe i rrjeteve të furnizimit me energji për të shmangur mungesat sporadike të energjisë elektrike (KZHR, masa 5.2.4: Zhvillimi i ndërgjegjësimit dhe i kapacitetit teknik për burimet alternative të energjisë dhe efikasiteti i energjisë së rinovueshme) • Fuqizimi dhe përhapja e rrjeteve të TIK-ut (KZHR, masa 5.2.1: Zhvillimi dhe menaxhimi i shërbimeve publike) Këto veprime përfaqësojnë premisat bazë për zhvillimin e turizmit, meqenëse ato garantojnë një mjedis të sigurt dhe të shëndetshëm për vizitorët dhe banorët. Ato kontribuojnë për të ruajtur atraksionet turistike natyrore dhe të peizazhit dhe për të siguruar komunikim efektiv (material dhe jomaterial), ndërmjet qarkut dhe pjesës tjetër të botës.

Planifikimi Strategjik në Qarkun e Shkodrës - Drëjt qëndrueshmërisë së turizmit

QARKU I SHKODRËS 2020: ZONA E TURIZMIT TË QËNDRUESHËM

Udhëzues Strategjik 1

Kualifikimi dhe diversifikimi i ofertës turistike Historiku: Qarku i Shkodrës është kryesisht malor, duke qenë kështu strehë për peizazhe të mrekullueshme të padëmtuara, sidomos në pjesën veriore, në Alpet Shqiptare. Morfologjia e territorit është e shumëllojshme dhe ofron një larmi interesante ekosistemesh (nga niveli i detit, bregdeti i Adriatikut, deri te maja e dytë më e lartë në vend, mali Jezerca) që mund të bëhen atraksione të ekoturizmit. US-ja ndërhyn për të rritur dhe diversifikuar ofertën turistike rajonale, nëpërmjet ruajtjes së zonave dhe burimeve natyrore, promovimit të trashëgimisë materiale dhe jomateriale kulturore, restaurimit të trashëgimisë historike, nxitjes së aktiviteteve të turizmit të qëndrueshëm etj. Veprimet e propozuara janë rezultat i asaj që doli nga eventet pjesëmarrëse dhe i propozimeve nga institucionet dhe shoqatat lokale për zhvillimin e turizmit në një perspektivë të qëndrueshme.

Veprimet: Zhvillimi i elementeve të nevojshme që kërkohen për ofrimin e një produkti të diversifikuar turistik rajonal, që plotëson kërkesat ndërkombëtare të “udhëtimeve tematike”, të përqëndruara tek aktivitetet me interes të veçantë.

Actions: 1.1. Përmirësimi i infrastrukturës dhe i shërbimeve turistike

Ref. KZHR, nënmasa 5.3.1.1

‣ Përmirësimi i aksesit në resortet turistike, nëpërmjet krijimit të organizatës së transportit turistik ‣ Zhvillimi i infrastrukturës së lëvizjes dhe i shërbimeve të qëndrueshme: rrugët dhe shërbimet me qira (çiklizmi, automjetet e gjelbra (ekologjikisht miqësore), përdorimi i makinave duke i ndarë me të tjerët etj.) ‣ Zhvillimi i rrjeteve me valë me brez të gjerë transmetimi, për të zbutur izolimin e zonave turistike të largëta dhe për të mbështetur përhapjen e lidhjeve të TIK-ut mes sipërmarrjeve turistike, për të rritur konkurrencën dhe ndërkombëtarizimin e tyre ‣ Vendosja dhe zbatimi i standardeve për sinjalet e ekoturizmit në atraksionet dhe vendet me interes, duke u bazuar te simbolet dhe ngjyrat e njohura ndërkombëtarisht ‣ Krijimi i agjencive të shërbimeve turistike ‣ Mbështetja e ndërtimit të strukturave akomoduese turistike, sidomos të atyre që ofrojnë Fjetje dhe Mëngjes dhe pushimet në fermë, në një perspektivë me bazë komuniteti 1.2. Nxitja e konkurrencës në nivele më të larta të cilësisë dhe kalibrimi i operatorëve turistikë dhe i strukturave akomoduese sipas standardeve ndërkombëtare të turizmit

Ref. KZHR, nënmasa 5.3.1.1

‣ Asistenca dhe trajnimi i strukturave dhe i organizimit turistik me qëllimin për të arritur çertifikimin e cilësisë (sistemi Stars, çertifikimi i flamurit Blu për plazhet, Globi i Gjelbër 21 për praktikat e turizmit të qëndrueshëm) ‣ Nxitja e ndërtimit të gjelbër në sektorin e akomodimit të turizmit, edhe nëpërmjet përshtatjes së strukturave ekzistuese akomoduese sipas kritereve të ndërtimit ekologjikisht miqësor ‣ Asistenca për aktorët e sektorit të turizmit, me qëllimin për të ofruar stimuj për shoqatën e sipërmarrjeve ‣ Asistenca teknike dhe shërbimet e biznesit për shoqatat dhe grupet e sipërmarrjeve turistike, gjithashtu me qëllimin për të rritur qëndrueshmërinë e mjedisit (çertifikimet ISO14000, Ekoetiketat etj.)

Planifikimi Strategjik në Qarkun e Shkodrës - Drëjt qëndrueshmërisë së turizmit

QARKU I SHKODRËS 2020: ZONA E TURIZMIT TË QËNDRUESHËM

1.3. Rritja e edukimit dhe trajnimit në sektorët e lidhur me turizmin (trashëgimia kulturore, TIK-u, komunikimi dhe marketingu)

Ref. KZHR, nënmasa 5.3.1.4

‣ Edukimi dhe trajnimi për punonjësit e sektorit të turizmit (operatorë turistikë, të punësuarit në strukturat akomoduese etj.), me qëllimin për të rritur pjesëmarrjen në zhvillimin e turizmit ‣ Edukimi me qëllimin për të formuar guida turistike eksperte në trashëgiminë kulturore ‣ Edukimi dhe trajnimi me qëllimin për të krijuar ekspertë në teknologjitë e reja të informacionit dhe të komunikimit, për të përmirësuar informimin dhe shërbimet nëpërmjet internetit ‣ Rritja e njohurive dixhitale, e aftësive dhe përfshirjes në komunitetet lokale, duke u kushtuar vëmendje të veçantë sipërmarrjeve turistike, për të përmirësuar aksesin e tyre në tregun ndërkombëtar turistik ‣ Edukimi me qëllimin për të krijuar ekspertë në fushën e marketingut territorial dhe të komunikimit mjedisor ‣ Rritja e bashkëpunimit ndërmjet sistemit universitar dhe botës së biznesit turistik ‣ Shtimi i qendrave të trajnimit profesional për të ofruar trajnime në sektorët e lidhur me turizmin ‣ Edukimi dhe trajnimi, me qëllimin për të krijuar ekspertë në planifikimin dhe krijimin e shoqatave ‣ Rritja e aftësive të gjuhëve të huaja në të gjithë sektorët e lidhur me turizmin 1.4. Vlerësimi dhe mbrojtja e bregdetit për turizmin e qëndrueshëm ‣ ‣ ‣ ‣

Ref. KZHR, nënmasa 5.3.1.5

Rikualifikimi i turizmit të banjave të diellit dhe të ujit, Velipojë Ripërcaktimi i produktit rajonal turistik bregdetar, duke pasur parasysh ekoturizmin Kontrollimi dhe kufizimi i aktiviteteve të ndërtimit në bregdet Mbrojtja dhe vlerësimi i zonave të lagunave dhe ruajtja e ekosistemeve të ligatinave

1.5. Zhvillimi i turizmit të qëndrueshëm në zonat malore (Zogaj, Bogë, Razëm, Vermosh, Theth, Pukë)

Ref. KZHR, nënmasa 5.3.1.5

‣ Zhvillimi i produktit rajonal të turizmit malor, në bashkëpunim me operatorët turistikë dhe sektorin privat ‣ Nxitja e sporteve dimërore dhe krijimi i resorteve të sportit të skive ‣ Promovimi i aktiviteteve të larmishme në zonat malore (shëtitjet në natyrë, parashutizmi, rafting në lumë, ecje më këmbë, kalërimi, ngjitjet alpinistike, peshkimi sportiv etj.) për të shmangur sezonalitetin e kërkesës turistike ‣ Krijimi i parqeve të aventurës ‣ Organizimi i kampeve verore për të rinjtë 1.6. Aktivitetet e turizmit të qëndrueshëm në liqene (Shkodër, Koman, Vau i Dejës)

Ref. KZHR, nënmasa 5.3.1.5

‣ Kontrollimi dhe kufizimi i aktiviteteve të ndërtimit në brigjet e liqenit ‣ Përmirësimi i infrastrukturës së zonave të liqeneve për zhvillimin e turizmit të liqenit ‣ Krijimi i një "rruge liqeni" dhe zhvillimi i produktit rajonal të turizmit të liqenit, në bashkëpunim me operatorët turistikë dhe sektorin privat ‣ Zbatimi i shërbimit të shëtitjeve me varkë në liqen dhe i aktivitete sportive, siç janë kanotazhi ose lundrimi ‣ Ndërtimi i një porti dhe i shërbimit të transportit publik me anije për në Malin e Zi në liqenin e Shkodrës 1.7. Integrimi i produkteve tipike në ofertën turistike rajonale

Ref. KZHR, nënmasa 5.3.1.6

‣ Krijimi i një shporte produktesh agroushqimore tipike dhe artizanale, përfaqësuese të traditës vendase, bazuar në inventarin e ILS LEDA-s (mjaltë, fruta pylli, gështenja, bimë mjekësore e aromatike, tekstile etj.) ‣ Shtimi dhe vlerësimi i produkteve tipike dhe rikuperimi i teknikave tradicionale të prodhimit ‣ Zhvillimi i tregjeve të artizanatit, ku artizanët mund të riprodhojnë teknikat tradicionale të prodhimit artizanal ‣ Zhvillimi i produktit rajonal të turizmit malor, në bashkëpunim me operatorët turistikë dhe sektorin privat

Planifikimi Strategjik në Qarkun e Shkodrës - Drëjt qëndrueshmërisë së turizmit

QARKU I SHKODRËS 2020: ZONA E TURIZMIT TË QËNDRUESHËM

1.8. Mbështetja, shtimi dhe publikimi i eventeve kulturore (muzika, kinemaja, teatri, ekspozitat e fotove) dhe i vendeve e institucioneve të angazhuara për ruajtjen dhe transmetimin e trashëgimisë kulturore (bibliotekat publike, muzetë, arkivat, teatrot etj.)

Ref. KZHR, nënmasa 5.3.1.7

‣ Krijimi dhe mirëmbajtja e hapësirave kulturore ‣ Mbështetja e sipërmarrjeve dhe e shoqatave që veprojnë në sektorin kulturor ‣ Koordinimi dhe publikimi i një axhende të festivaleve tradicionale ekzistuese i eventeve dhe krijimi i eventeve të reja kulturore me interes për vizitorët e huaj ‣ Nxitja e rikuperimit dhe e transmetimit të njohurive tradicionale dhe të folklorit, duke i kushtuar vëmendje të veçantë përfshirjes së brezave të rinj ‣ Zhvillimi i partneriteteve publike-private për të organizuar evente ‣ Vlerësimi i Teatrit të Shkodrës dhe i veprimtarisë së tij ‣ Zhvendosja dhe promovimi i arkivit kombëtar fotografik "Fototeka Marubi", duke gjetur një bazë të re më të përshtatshme për ekspozita të përhershme dhe të përkohshme. 1.9. Përmirësimi i zinxhirëve të vlerave, të lidhura me prodhimin kulturor dhe trashëgiminë kulturore, përfshirë zejtarinë artistike dhe artin bashkëkohor

Ref. KZHR, nënmasa 5.3.1. 7

‣ Mbështetja e krijimit të rrjeteve të biznesit të lidhura me ruajtjen, restaurimin, promovimin dhe rritjen e trashëgimisë kulturore (duke përfshirë zejtarinë për restaurim, artizanatin cilësor artistik etj.) ‣ Promovimi dhe krijimi i një rrjeti të qendrave dhe të laboratorëve kreativë për t'i dhënë shtysë prodhimit cilësor artistik dhe artizanal dhe për të rritur promovimin dhe marketingun e tij 1.10. Paketa të integruara të mikpritjes

Ref. KZHR, nënmasa 5.3.3.4

‣ Krijimi i paketave të integruara turistike, në bashkëpunim me operatorët turistikë shqiptarë dhe ndërkombëtarë ‣ Krijimi i shtigjeve natyrore, i rrugëve dhe i mjediseve sportive ‣ Krijimi i itinerareve të trashëgimisë, gjithashtu në lidhje me vendet fqinje ‣ Krijimi i itinerareve "verë dhe ushqim" ‣ Integrimi i strukturave akomoduese dhe propozimet për produkte tipike, në mënyrë që të promovohet turizmi i përgjegjshëm dhe mikpritja rurale në një perspektivë territoriale të qëndrueshmërisë 1.11. Rritja e pjesëmarrjes së komuniteteve lokale në politikat rajonale të zhvillimit të turizmit

Ref. KZHR, nënmasa 5.3.3. 5

‣ Praktikat e përgjithshme të pjesëmarrjes në ndërtimin e programeve dhe të projekteve të zhvillimit të turizmit, nëpërmjet organizimit të konsultimeve publike, fokus grupeve etj. ‣ Zbatimi dhe optimizimi i planeve të lidhura me turizmin, i programeve dhe i projekteve të përgatitura nëpërmjet pjesëmarrjes dhe përhapja e rezultateve të arritura

Planifikimi Strategjik në Qarkun e Shkodrës - Drëjt qëndrueshmërisë së turizmit

QARKU I SHKODRËS 2020: ZONA E TURIZMIT TË QËNDRUESHËM

1.12. Njohja, ruajtja, restaurimi dhe kualifikimi i pasurive historike

Ref. KZHR, nënmasa 5.3.3.6

‣ Studimi, mirëmbajtja, restaurimi dhe promovimi i koordinuar i vendeve të trashëgimisë historike (zonat arkeologjike, kalatë, xhamitë dhe vendet e tjera të adhurimit, shtëpitë historike) në qark, duke i kushtuar vëmendje të veçantë aksesit të tyre, shfrytëzimit dhe menaxhimit novator ‣ Mbështetja e kërkimit dhe e novatorizmit në restaurimin e monumenteve dhe në sektorin e ruajtjes, menaxhimit, studimit, përhapjes dhe promovimit të trashëgimisë kulturore ‣ Ruajtja dhe restaurimi i arkitekturës tradicionale dhe i teknikave tradicionale të ndërtimit në zonat urbane, rurale dhe malore 1.13. Mbrojtja, vlerësimi, mirëmbajtja dhe zhvillimi i turizmit të qëndrueshëm të zonave dhe peizazheve natyrore dhe ruajtja e biodiversitetit

Ref. KZHR, nënmasa 5.3.3.6

‣ Krijimi dhe menaxhimi i zonave të mbrojtura dhe i parqeve natyrore në nivel rajonal ‣ Rehabilitimi i zonave me vlerë të lartë natyrore dhe peizazhore ‣ Nxitja e aktiviteteve për përhapjen e njohurive mbi zhvillimin e turizmit të qëndrueshëm dhe inkurajimi i sjelljeve ekologjikisht miqësore për të ruajtur atraksionet turistike natyrore ‣ Mbështetja e kërkimit dhe e novatorizmit në sektorin e mbrojtjes së mjedisit ‣ Mbrojtja e pyjeve ‣ Promovimi i praktikave më të mira për zonat malore: zhvillimi duhet të jetë i kujdesshëm nga ana mjedisore, duke përdorur ndërtimet ekzistuese ose duke modifikuar ndërtimet e reja për t'ia përshtatur peizazhit 1.14. Përmirësimi i komunikimit dhe i marketingut

Ref. KZHR, nënmasa 5.3.3.7 dhe nënmasa 5.3.1.9

‣ Krijimi i një marke rajonale turistike ‣ Krijimi i materialeve promovuese turistike (harta, guida, broshura, prezantime produktesh tipike, faqe interneti për promovimin turistik etj.) ‣ Rritja e mbulimit nga media në tregjet e synuara brenda dhe jashtë qarkut dhe vendit ‣ Pjesëmarrja në panairet ndërkombëtare të turizmit dhe të tregtisë

Planifikimi Strategjik në Qarkun e Shkodrës - Drëjt qëndrueshmërisë së turizmit

QARKU I SHKODRËS 2020: ZONA E TURIZMIT TË QËNDRUESHËM

Udhëzues Strategjik 2

Përmirësimi i cilësisë në zonat turistike Historiku: Qarku i Shkodrës ka pjesërisht mungesë të shërbimeve bazë (sistemet e menaxhimit të ujit dhe të mbetjeve, rrjetet e furnizimit me energji, rrjetet e transportit, TIK-u etj.), që pengon atë të jetë konkurrues në tregjet turistike ndërkombëtare. US-ja ndërhyn për të krijuar kushtet bazë të cilësisë mjedisore, që mund të sigurojnë zhvillim turistik të qëndrueshëm dhe të ekuilibruar në Qarkun e Shkodrës.

Objektivi: Rritja e cilësisë së jetesës dhe e vlerës së mjedisit në zonat e destinacionit turistik dhe balancimi i dallimeve ndërmjet zonave urbane dhe atyre rurale.

Veprimet: Ref. KZHR - nuk ka 2.1. Përmirësimi i planifikimit të urbanistikës në zonat turistike ‣ Rishikimi i planeve ekzistuese urbanistike për zonat turistike ‣ Rishikimi i kritereve rregulluese të ndërtimit në zonat turistike, duke pasur parasysh qëndrueshmërinë e mjedisit dhe mbrojtjen e peizazhit ‣ Mbështetja e zbatimit të ndërhyrjeve prioritare në zonat turistike, nëpërmjet instrumenteve të veçanta të planifikimit urbanistik, mbështetje e drejtpërdrejtë financiare ose krijimi i partneriteteve publike-private ‣ Përcaktimi i lejeve të posaçme të ndërtimit për zonat turistike sipas destinacionit dhe aktivitetit ‣ Rritja e kontrollit për aktivitetet e ndërtimit pa leje dhe e sistemeve të sanksioneve në zonat turistike 2.2. Shtimi i rrjeteve të transportit për të përmirësuar Ref. KZHR, nënmasa 5.3.3.2 aksesin territorial në zonat turistike ‣ Përfundimi dhe përmirësimi i rrjetit rrugor, duke përfshirë rrugët rurale dhe malore nëpërmjet teknikave novatore dhe ekologjikisht të qëndrueshme dhe sistemet e përshtatura për territorin ‣ Mbështetja e shërbimeve me qëllimin për të shmangur izolimin e rrugëve malore në dimër ‣ Përmirësimi i shërbimeve të transportit publik, për të nxitur edhe zhvillimin e turizmit 2.3. Krijimi dhe mirëmbajtja e hapësirave publike në zonat turistike Ref. KZHR, nënmasa 5.3.3.2 ‣ Rritja e numrit dhe e cilësisë së sipërfaqeve të gjelbra ‣ Përmirësimi i cilësisë së rrugëve dhe të shesheve, sipas kritereve mjedisore të qëndrueshmërisë ‣ Restaurimi dhe rehabilitimi mjedisor i zonave të ndotura dhe të degraduara ‣ Rehabilitimi i mjedisit dhe rinovimi urban i ndërtesave dhe i vendbanimeve joformale 2.4. Promovimi i energjisë së rinovueshme dhe i kursimit të energjisë në zonat turistike

Ref. KZHR, nënmasa 5.3.3.2

‣ Nxitja e ndërtimit të gjelbër dhe ofrimi i stimujve për përshtatjen e ndërtesave ekzistuese sipas kritereve ekologjikisht miqësore ‣ Nxitja e prodhimit të energjisë nga burimet e rinovueshme ‣ Nxitja dhe mbështetja e rritjes së efikasitetit të energjisë dhe reduktimi i emetimeve klimatike, sidomos në sektorët industrialë, të transportit dhe të ndërtimit 2.5. Menaxhimi ekologjikisht i qëndrueshëm i mbetjeve Ref. KZHR, nënmasa 5.3.3.2 të ngurta në zonat turistike ‣ Nxitja dhe mbështetja e grumbullimit të veçuar të mbetjeve, riciklimi dhe përgjegjësia ndaj mjedisit ‣ Përmirësimi dhe pastrimi mjedisor i zonave të kontaminuara nga mbetjet 2.6. Vëmendja e urgjencës mjekësore për turistët

Ref. KZHR, nënmasa 5.3.3.2 ‣ Aktivizimi i një shërbimi të shpëtimit me helikopter ‣ Zbatimi i një sistemi të mjekëve të gatshëm dhe të përkthyesve në zonat turistike ‣ Zhvillimi i mjekësisë sportive, fizioterapisë, shërbimeve të specializuara mjekësore për të moshuarit etj.

Planifikimi Strategjik në Qarkun e Shkodrës - Drëjt qëndrueshmërisë së turizmit

QARKU I SHKODRËS 2020: ZONA E TURIZMIT TË QËNDRUESHËM

Udhëzues Strategjik 3

Zhvillimi i prodhimeve tipike rurale dhe i artizanatit Historiku: Bujqësia dhe artizanati janë sektorë shumë të rëndësishëm brenda sistemit prodhues të Qarkut të Shkodrës, ndonëse karakterizohen nga mungesa e produktivitetit, kryesisht për shkak të fragmentimit (sipërmarrje të përmasave të vogla, mosbesimi ndaj shoqatave dhe kooperativave, rezultat i mundshëm i përvojave të këqija gjatë regjimit komunist etj.), që i bën ato të papërshtatshme për të konkurruar në tregjet globale. US-ja ndërhyn për të forcuar dhe integruar këta sektorë ekonomikë, për të përmirësuar cilësinë e produkteve dhe për të zhvilluar sinergjitë me sektorin e turizmit, për të hapur tregje të reja dhe për të krijuar të ardhura shtesë për familjet rurale.

Objektivi: Forcimi i sektorëve të bujqësisë dhe të artizanatit, duke nxitur krijimin e shoqatave të prodhuesve, duke zhvilluar zinxhirët e vlerave dhe duke rritur cilësinë e produkteve rurale.

Veprimet: 3.1. Zbatimi i një strategjie të përbashkët për shtimin e prodhimit Ref. KZHR, nënmasa 5.3.2.1 dhe finalizimi e zinxhirëve të vlerave dhe inkurajimi i grupimit të prodhuesve ‣ Edukimi dhe trajnimi me qëllimin për të krijuar personelin e specializuar në teknologjitë bujqësore për përmirësimin profesional të kualifikimit të fermerëve ‣ Realizimi dhe përmirësimi i infrastrukturës së nevojshme për prodhimin bujqësor të menaxhuar nga shoqata e sipërmarrjeve ‣ Asistenca për aktorët e sektorit agroushqimor, me qëllimin për të ofruar stimuj për shoqatën e sipërmarrjeve ‣ Stimulimi dhe mbështetja e shoqatave të artizanëve ‣ Lehtësimi i shoqatës së sipërmarrjeve për të marrë pjesë në ekspozita dhe panaire kombëtare e ndërkombëtare ‣ Zhvillimi i produkteve të bletës, bimëve mjekësore e aromatike, pyjore (kërpudha, gështenja), frutave dhe perimeve (patate Vermoshi, domate, hudhër), bimëve mjekësore e aromatike, bletëve, qumështi, pijeve alkoolike dhe i zinxhirëve të vlerave të artizanatit. ‣ Mbështetja e modernizimit të fermave, e teknikave dhe e sistemeve të prodhimit 3.2. Stimulimi dhe mbështetja e krijimit dhe menaxhimit Ref. KZHR, nënmasa 5.3.2.5 të sipërmarrjeve ‣ Lehtësimi i aksesit për kredi për fermerët, mbarështuesit dhe artizanët ‣ Përmirësimi i asistencës teknike dhe shërbimet e biznesit ‣ Zhvillimi i inkubatorëve të biznesit (sipërmarrjeve të krijuara për të siguruar hapësira për zyra, pajisje, asistencë mentorimi dhe kapital për bizneset e reja që sa po fillojnë) 3.3. Përvetësimi i çertifikatave të sigurisë dhe cilësisë të “burimeve Ref. KZHR, nënmasa 5.3.2.6 të përsosmërisë” dhe fuqizimi i konkurrencës për eksportim ‣ Përmirësimi i sigurisë së produkteve ‣ Asistenca teknike me qëllimin për të arritur rregullat ISO dhe çertifikimin e sistemit HACCP ‣ Nxitja e politikave të markës dhe stimulimi i pjesëmarrjes së prodhuesve në sistemet e cilësisë së ushqimit ‣ Komunikimi dhe promovimi i produkteve tipike bujqësore 3.4. Zhvillimi i prodhimeve të qëndrueshme të industrisë së Ref. KZHR, nënmasa 5.3.2.7 vogël artizanale, produkteve bujqësore dhe prodhimeve të tekstilit për të ndihmuar në rritjen e konkurrencës në treg ‣ Krijimi, vlerësimi dhe promovimi i markave me vlerë të lartë të shtuar për sa i përket ruajtjes së mjedisit dhe të energjisë ‣ Promovimi i bujqësisë organike ‣ Fuqizimi i marketingut dhe i promovimit duke pasur si qëllim eksportimin

Planifikimi Strategjik në Qarkun e Shkodrës - Drëjt qëndrueshmërisë së turizmit

QARKU I SHKODRËS 2020: ZONA E TURIZMIT TË QËNDRUESHËM

2.5. Sinergjitë ndërmjet Udhëzuesve Strategjikë Koherenca e brendshme e Planit Strategjik Udhëzuesit Strategjikë të identifikuar kanë shumë sinergji ndërmjet tyre. Matrica e mëposhtme përmban një vlerësim cilësor të nivelit të tyre të sinergjisë, ndërsa faqet vijuese ofrojnë, për secilin Udhëzues Strategjik, një shpjegim të gjerë të arsyeve që çuan në këtë vlerësim. Sa për nivelin e sinergjisë (i lartë, mesatar, i ulët) që mund të zhvillohet ndërmjet Udhëzuesve Strategjikë, vlerësimi i tij u bë duke marrë parasysh tri lloje të ndërlidhjes në rritje:

• sinergji e ulët: US-të thjesht kanë të njëjtin objektiv të përgjithshëm (për shembull, rritja e tërheqjes turistike të qarkut) • sinergji mesatare: US-të ndajnë të njëjtat objektiva të përgjithshme dhe të paktën një Veprim/Kategori ndërhyrjeje e një US-je mund të zbatohet në koordinim me US-të e tjera • sinergji e lartë: US-të janë shumë të ndërvarura dhe të lidhura materialisht, sepse ato ndajnë të njëjtën zonë të ndërhyrjes, aktivitet apo grup përfitues.

Matrica e sinergjisë së Udhëzuesve Strategjikë për zhvillimin e turizmit në Qarkun e Shkodrës

Kualifikimi dhe diversifikimi i ofertës turistike

Përmirësimi i cilësisë në zonat turistike

Zhvillimi i prodhimeve tipike rurale dhe i artizanatit

US1

US2

US3



Kualifikimi dhe US1 diversifikimi i ofertës turistike Përmirësimi i US2 cilësisë në zonat turistike



Zhvillimi i US3 prodhimeve tipike rurale dhe i artizanatit



Niveli i sinergjisë: : i lartë; : mesatar; : i ulët

Planifikimi Strategjik në Qarkun e Shkodrës - Drëjt qëndrueshmërisë së turizmit

QARKU I SHKODRËS 2020: ZONA E TURIZMIT TË QËNDRUESHËM

Udhëzues Strategjik 1

Kualifikimi dhe diversifikimi i ofertës turistike US-të sinergjike:

2. Përmirësimi i cilësisë në zonat turistike Niveli i sinergjisë: I LARTË Përligjja dhe vërejtjet: US1 dhe US2 mund të zhvillojnë sinergji shumë të forta, sepse përmirësimi i shërbimeve, rrjeteve dhe i infrastrukturës është jetik për zhvillimin e turizmit. Është e qartë se një strategji efektive e zhvillimit të turizmit nuk mund të ekzistojë pa zbatimin e koordinuar të ndërhyrjeve urgjente të infrastrukturës në Qarkun e Shkodrës. Turistët do të përfitojnë nga shërbimet e përmirësuara dhe planifikimi më i mirë urbanistik (Veprimi 2.1): një territor funksional, i pastër dhe i ruajtur mirë, i cili ofron komoditete bazë dhe efikase (sisteme të furnizimit me ujë dhe energji, trajtimi i ujërave të ndotura dhe menaxhimi i mbetjeve të ngurta) është përtej çdo dyshimi më tërheqës për turistët. Në veçanti, për sa i përket diversifikimit, sinergjitë me Udhëzuesit Strategjikë 2 janë të dukshme, sepse, nëse territori është i ruajtur mirë dhe i vlerësuar në mënyrë të qëndrueshme (p.sh. duke ruajtur mirëmbajtjen e peizazheve të paprishura), ai do të bëhet një atraksion për ekoturizmin dhe për turizmin e aventurës. Ruajtja e territorit dhe e peizazhit (sipas Veprimit 1.13 - Mbrojtja, vlerësimi, ruajtja dhe zhvillimi i turizmit të qëndrueshëm të zonave dhe peizazheve natyrore dhe ruajtja e biodiversitetit) është thelbësore për të ruajtur dhe për të rritur flukset turistike, si dhe për të garantuar sigurinë nga ndotja, rrëshqitjet e dheut dhe përmbytjet. Ajo është e rëndësishme edhe për rehabilitimin e zonave të ndotura dhe/ose të degraduara, në mënyrë që të pakësojë kërcënimet për shëndetin dhe peizazhin natyror dhe dhe të shmangë disavantazhet për zhvillimin e turizmit. Kjo do të ndihmojë për të përmirësuar cilësinë e përgjithshme të urbanistikës dhe për t'i bërë qytetet dhe fshatrat më tërheqëse për turistët. Për më tepër, turistët duhet të ndihen të sigurt kur lëvizin përreth. Kjo është arsyeja pse infrastrukturat e transportit janë gjithashtu thelbësore, si për shembull rrjeti rrugor (Veprimi 2.2) ose Veprimi 1.1 më i përgjithshëm - Përmirësimi i infrastrukturës dhe i shërbimeve.

US-të sinergjike:

3. Zhvillimi i prodhimeve tipike rurale dhe i artizanatit Niveli i sinergjisë: I LARTË Përligjja dhe vërejtjet: Vlerësimi dhe menaxhimi novator i produkteve rajonale tipike dhe i artizanatit mund t'i japë shtysë zhvillimit të turizmit rural, duke ndihmuar kështu në diversifikimin e ofertës turistike. (d.m.th. Veprimi 1.9). Diversifikimi i ofertës turistike mund të arrihet edhe nëpërmjet promovimit të turizmit rural, krijimit të strukturave të akomodimit në zonat rurale dhe krijimit të rrugëve turistike në bazë të produkteve agroushqimore. Shtimi i prodhimeve tipike agroushqimore dhe artizanale është pjesë themelore e vlerësimit të identitetit dhe të kulturës lokale, të cilat janë atraksione të fuqishme për turistët, veçanërisht për ata që janë të gatshëm të zbulojnë të gjitha aspektet e një territori, duke provuar kuzhinën vendase, duke blerë prodhime tipike etj. (sipas Veprimit 1.7 - Integrimi i produkteve tipike në ofertën turistike rajonale). Zhvillimi i sinergjive ndërmjet turizmit, bujqësisë dhe artizanatit mund të ndihmojë në krijimin e një "sistemi mikpritjeje", sipas parimeve europiane dhe metodologjisë së ILS LEDA-s. Mbi të gjitha, aktivitetet e lidhura me turizmin dhe ato artizanale përfaqësojnë gjithashtu një mundësi të rëndësishme për të diversifikuar aktivitetet rurale dhe për të siguruar burime të tjera të të ardhurave për fermerët, duke reduktuar kështu varfërinë dhe margjinalizimin e tyre.

Planifikimi Strategjik në Qarkun e Shkodrës - Drëjt qëndrueshmërisë së turizmit

QARKU I SHKODRËS 2020: ZONA E TURIZMIT TË QËNDRUESHËM

Udhëzues Strategjik 2

Përmirësimi i cilësisë në zonat turistike

US-të sinergjike:

1. Kualifikimi dhe diversifikimi i ofertës turistike Niveli i sinergjisë: I LARTË Përligjja dhe vërejtjet: US1 dhe US2 mund të zhvillojnë sinergji shumë të forta, sepse përmirësimi i shërbimeve, rrjeteve dhe i infrastrukturës është jetik për zhvillimin e turizmit. Është e qartë se një strategji efektive e zhvillimit të turizmit nuk mund të ekzistojë pa zbatimin e koordinuar të ndërhyrjeve urgjente të infrastrukturës në Qarkun e Shkodrës. Turistët do të përfitojnë nga shërbimet e përmirësuara dhe planifikimi më i mirë urbanistik (Veprimi 2.1): një territor funksional, i pastër dhe i ruajtur mirë, i cili ofron komoditete bazë dhe efikase (sisteme të furnizimit me ujë dhe energji, trajtimi i ujërave të ndotura dhe menaxhimi i mbetjeve të ngurta) është përtej çdo dyshimi më tërheqës për turistët. Në veçanti, për sa i përket diversifikimit, sinergjitë me Udhëzimet Strategjike 2 janë të dukshme, sepse, nëse territori është i ruajtur mirë dhe i vlerësuar në mënyrë të qëndrueshme (p.sh., duke ruajtur mirëmbajtjen e peizazheve të paprishura), ai do të bëhet një atraksion për ekoturizmin, si dhe për turizmin e aventurës. Ruajtja e territorit dhe e peizazhit (sipas Veprimit 1.13 - Mbrojtja, vlerësimi, ruajtja dhe zhvillimi i turizmit të qëndrueshëm të zonave dhe të peizazheve natyrore dhe ruajtja e biodiversitetit) është thelbësor për të ruajtur dhe për të rritur flukset turistike, si dhe për të garantuar sigurinë nga ndotja, rrëshqitjet e dheut dhe përmbytjet. Ajo është gjithashtu e rëndësishme për rehabilitimin e zonave të ndotura dhe/ose të degraduara, në mënyrë që të pakësojë kërcënimet për shëndetin dhe peizazhin natyror dhe për të shmangur disavantazhet për zhvillimin e turizmit. Kjo do të ndihmojë për të përmirësuar cilësinë e përgjithshme të urbanistikës dhe për t'i bërë qytetet dhe fshatrat më tërheqëse për turistët. Për më tepër, turistët duhet të ndihen të sigurt kur lëvizin përreth. Kjo është arsyeja pse infrastrukturat e transportit janë gjithashtu thelbësore, si për shembull rrjeti rrugor (Veprimi 2.2) ose Veprimi 1.1 më i përgjithshëm - Përmirësimi i infrastrukturës dhe i shërbimeve.

US-të sinergjike:

3. Zhvillimi i prodhimeve tipike rurale dhe i artizanatit Niveli i sinergjisë: I LARTË Përligjja dhe vërejtjet: Përmirësimi i infrastrukturës dhe i shërbimeve në zonën turistike është i lidhur ngushtë me zhvillimin e prodhimeve tipike rurale dhe të artizanatit. Përmirësimi i rrjetit rrugor, për shembull, do të thotë lehtësi më e madhe e lëvizjes së produkteve ose sipas Veprimit 3.1: përmirësimi i infrastrukturave të nevojshme për prodhimin bujqësor, të menaxhuara nga shoqata e sipërmarrjeve mund të rrisë cilësinë e produktit. Zhvillimi i produkteve tipike dhe i tregjeve të artizanatit jo vetëm është një atraksion turistik, por përkthehet në zhvillim ekonomik, që do të thotë një disponueshmëri më e madhe e burimeve financiare për rritjen e investimeve infrastrukturore, të dobishme për përmirësimin e cilësisë në zonat turistike. Për më tepër, përmirësimi i qëndrueshmërisë mjedisore në zonat turistike përkthehet në një bujqësi të cilësisë organike dhe është e dobishme sipas Veprimit 3.3 në lidhje me marrjen e çertifikimeve të sigurisë dhe të cilësisë së "burimeve të përsosmërisë" për konkurrencën dhe eksportimin.

Planifikimi Strategjik në Qarkun e Shkodrës - Drëjt qëndrueshmërisë së turizmit

QARKU I SHKODRËS 2020: ZONA E TURIZMIT TË QËNDRUESHËM

Udhëzues Strategjik 3

Zhvillimi i prodhimeve tipike rurale dhe i artizanatit

US-të sinergjike:

1. Kualifikimi dhe diversifikimi i ofertës turistike Niveli i sinergjisë: I LARTË Përligjja dhe vërejtjet: Vlerësimi dhe menaxhimi novator i produkteve rajonale tipike dhe i artizanatit mund t'i japë shtysë zhvillimit të turizmit rural, duke ndihmuar kështu në diversifikimin e ofertës turistike. (d.m.th. Veprimi 1.9). Diversifikimi i ofertës turistike mund të arrihet edhe nëpërmjet promovimit të turizmit rural, krijimit të strukturave të akomodimit në zonat rurale dhe krijimit të rrugëve turistike në bazë të produkteve agroushqimore. Shtimi i prodhimeve tipike agroushqimore dhe artizanale është pjesë themelore e vlerësimit të identitetit dhe të kulturës lokale, të cilat janë atraksione të fuqishme për turistët, veçanërisht për ata që janë të gatshëm për të zbuluar të gjitha aspektet e një territori, duke provuar kuzhinën vendase, duke blerë prodhime tipike etj. (sipas Veprimit 1.7 Integrimi i produkteve tipike në ofertën turistike rajonale). Zhvillimi i sinergjive ndërmjet turizmit, bujqësisë dhe artizanatit mund të ndihmojë në krijimin e një "sistemi mikpritjeje", sipas parimeve europiane dhe metodologjisë së ILS LEDA-s. Mbi të gjitha, aktivitetet e lidhura me turizmin dhe ato artizanale përfaqësojnë gjithashtu një mundësi të rëndësishme për të diversifikuar aktivitetet rurale dhe për të siguruar burime të tjera të të ardhurave për fermerët, duke reduktuar kështu varfërinë dhe margjinalizimin e tyre.

US-të sinergjike:

2. Përmirësimi i cilësisë në zonat turistike Niveli i sinergjisë: I LARTË Përligjja dhe vërejtjet: Përmirësimi i infrastrukturës dhe i shërbimeve në zonën turistike është i lidhur ngushtë me zhvillimin e prodhimeve tipike rurale dhe të artizanatit. Përmirësimi i rrjetit rrugor, për shembull, do të thotë lehtësi më e madhe e lëvizjes së produkteve ose sipas Veprimit 3.1: përmirësimi i infrastrukturave të nevojshme për prodhimin bujqësor, të menaxhuara nga shoqata e sipërmarrjeve mund të rrisë cilësinë e produktit. Zhvillimi i produkteve tipike dhe i tregjeve të artizanatit jo vetëm është një atraksion turistik, por përkthehet në zhvillim ekonomik, që do të thotë një disponueshmëri më e madhe e burimeve financiare për rritjen e investimeve infrastrukturore, të dobishme për përmirësimin e cilësisë në zonat turistike. Për më tepër, përmirësimi i qëndrueshmërisë mjedisore në zonat turistike përkthehet në një bujqësi të cilësisë organike dhe është e dobishme sipas Veprimit 3.3 në lidhje me marrjen e çertifikimeve të sigurisë dhe të cilësisë së "burimeve të përsosmërisë" për konkurrencën dhe eksportimin.

Planifikimi Strategjik në Qarkun e Shkodrës - Drëjt qëndrueshmërisë së turizmit

QARKU I SHKODRËS 2020: ZONA E TURIZMIT TË QËNDRUESHËM

2.6. Konsistenca e strategjisë së turizmit me politikat kombëtare të zhvillimit Një nga objektivat e PST-së si një rritje territoriale dhe platformë rinovimi është harmonizimi i politikave në nivel kombëtar me programet dhe ndërhyrjet e nivelit lokal. Kjo mund të arrihet duke zhvilluar dhe transferuar në nivel lokal objektivat dhe strategjitë kombëtare, për të garantuar koherencën dhe pajtueshmërinë ndërmjet niveleve të ndryshme të qeverisjes territoriale. Ky kalim, thelbësor për maksimizimin e përfitimeve dhe të rezultateve të planifikimit strategjik, u krye në tre hapa:

Hapi 1 Identifikimi dhe analizimi i Strategjive kryesore Sektoriale Kombëtare lidhur me turizmin dhe fushat e zhvillimit rural, më të rëndësishmet dhe të dobishmet për predispozicionin e PST-së për zhvillimin e turizmit në Qarkun e Shkodrës. Për shkak të natyrës tematike të PST-së, Strategjitë Kombëtare të analizuara për periudhën 2007-2013 janë si më poshtë: • Strategjia Sektoriale e Turizmit • Strategjia Sektoriale e Bujqësisë dhe e Ushqimit • Strategjia Ndërsektoriale e Zhvillimit Rural

Hapi 2 Identifikimi i objektivave kryesore strategjike për çdo Strategji Kombëtare, për të krijuar një përmbledhje të përgjithshme të prioriteteve aktuale të qeverisë shqiptare: Strategjia Sektoriale e Turizmit • Zhvillimi i turizmit dhe i produkteve të tij • Ngritja e kapaciteteve dhe përmirësimi i objekteve institucionale • Financimi dhe krijimi i mekanizmave afatgjatë për zonat natyrore dhe kulturore, me qëllim mbrojtjen dhe zhvillimin e tyre • Krijimi i bazës së të dhënave të sistemit turistik për mbledhjen dhe përpunimin statistikor • Përmirësimi i infrastrukturës për nevojat turistike • Përmirësimi i koordinimit publik-privat-civil.

Strategjia Sektoriale e Bujqësisë dhe e Ushqimit • Menaxhimi i qëndrueshëm i tokës si komponent bazë i bujqësisë dhe në përputhje të plotë me zhvillimin e bujqësisë së qëndrueshme • Rritja e punësimit, e të ardhurave dhe e standardeve të jetesës për fermerët dhe familjet e tyre • Rritja e efikasitetit ekonomik të sektorit bujqësor dhe të agropërpunimit, i cili është shprehur nëpërmjet rritjes së produktivitetit dhe të cilësisë së produkteve • Garantimi i standardeve më të larta të sigurisë së ushqimeve për të gjithë popullsinë • Përmirësimi i marketingut të bujqësisë • Rritja e mbështetjes financiare për fermerët, bujqësinë dhe bizneset agropërpunuese • Përmirësimi i menaxhimit, ujitjes dhe kullimit të tokës bujqësore • Përmirësimi i nivelit dhe i cilësisë së teknologjive, i informacionit dhe i njohurive të fermerëve. Strategjia ndërsektoriale e zhvillimit rural • Rritja e aftësisë konkurruese të sektorit bujqësor dhe agroushqimor nëpërmjet modernizimit të fermave dhe mbështetja e ristrukturimit dhe zhvillimit të aktiviteteve të vlerës së shtuar • Mbrojtja dhe përmirësimi i mjedisit nëpërmjet menaxhimit të qëndrueshëm të burimeve natyrore në zonat rurale • Përmirësimi i cilësisë së jetesës në zonat rurale dhe nxitja e diversifikimit të aktiviteteve ekonomike • Zhvillimi i kapaciteteve të institucioneve lokale për të menaxhuar në mënyrë të efektshme programet e komunitetit për zhvillimin rural nëpërmjet zhvillimit rural pjesëmarrës.

Hapi 3 Ballafaqimi i strategjive kombëtare me Udhëzuesit Strategjikë dhe Veprimet për Qarkun e Shkodrës dhe verifikimi i përputhshmërisë së tyre. Ky krahasim nxori në pah çështjet e mëposhtme:

Planifikimi Strategjik në Qarkun e Shkodrës - Drëjt qëndrueshmërisë së turizmit

QARKU I SHKODRËS 2020: ZONA E TURIZMIT TË QËNDRUESHËM

Udhëzuesit Strategjikë 1 ("Kualifikimi dhe diversifikimi i ofertës turistike") dhe 2 ("Përmirësimi i cilësisë në zonat turistike") mund të ballafaqohen drejtpërdrejt me vizionin dhe qëllimet e Strategjisë Kombëtare të Turizmit. • Në përgjithësi, Udhëzuesit Strategjikë kanë për qëllim të vlerësojnë dhe të përmirësojnë të gjitha aspektet e territorit rajonal, që mund të shërbejnë si atraksione turistike; në këtë mënyrë, ato mund të kontribuojnë për të riforcuar produktin qendror turistik në Shqipëri në përputhje me Strategjinë Kombëtare të Turizmit: "zbulimi" i Shqipërisë, si "një destinacion turistik i sigurt me vlerë të lartë, që karakterizohet nga një larmi e pashoqe e atraksioneve natyrore e kulturore të klasit botëror në një sipërfaqe të vogël gjeografike, i menaxhuar në një mënyrë të përgjegjshme mjedisore e sociale, lehtësisht e mbërritshme nga tregjet turistike europiane". • Sa për US1 "Kualifikimi dhe diversifikimi i ofertës turistike", veprimet në lidhje me këtë US janë në përputhje me objektivat e Strategjisë Kombëtare të Turizmit në lidhje me zhvillimin e turizmit dhe të produkteve të tij (Veprimet 1.1, 1.2 dhe 1.4-1.10 kanë për qëllim të zhvillojnë një produkt të larmishëm të turizmit rajonal, drejtuar grupeve të ndryshme të synuara të turistëve dhe të aftë për të konkurruar në tregun ndërkombëtar), ngritjen e kapaciteteve (Veprimi 1.3 përqendrohet në edukimin dhe trajnimin në sektorin e turizmit) dhe për mbrojtjen dhe zhvillimin e zonave natyrore dhe kulturore (Veprimet 1.4-1.6 dhe 1.12 synojnë zhvillimit e turizmit të qëndrueshëm të zonave kryesore natyrore të qarkut - përfshirë malet, liqenet, detin dhe ligatinat - ndërsa Veprimet 1.8 dhe 1.12 përqendrohen në rritjen e pasurive kulturore e historike, materiale e jomateriale) . Për më tepër, Veprimi 1.11, i cili synon të përfshijë praktikat e pjesëmarrjes dhe të bashkëpunimit ndërmjet institucioneve, sipërmarrjeve dhe organizatave të shoqërisë civile për hartimin e politikave, është në përputhje me objektivin kombëtar për përmirësimin e koordinimit publik-privat-civil. • US2 "Përmirësimi i cilësisë në zonat turistike" është i lidhur direkt me objektivin kombëtar për përmirësimin e infrastrukturës për nevojat turistike: Veprimet e parashikuara në këtë US synojnë përmirësimin e shërbimeve bazë, siç janë rrjetet rrugore, transportet dhe menaxhimi i mbetjeve, në mënyrë që të krijojë kushtet themelore për të bërë të mundur shfrytëzimin e sigurt dhe komod turistik të territorit rajonal.

• US3 "Zhvillimi i prodhimeve tipike rurale dhe i artizanatit" është në përputhje me të dyja strategjitë kombëtare në lidhje me zhvillimin rural: Veprimet 3.1 dhe 3.3 janë veçanërisht konsistente me objektivat e Strategjisë Sektoriale të Bujqësisë dhe Ushqimit për të rritur produktivitetin dhe aftësinë konkurruese të sektorit bujqësor dhe të agropërpunimit dhe cilësinë e produkteve agroushqimore (të parashikuara gjithashtu nga Strategjia Ndërsektoriale e Zhvillimit Rural), për të siguruar standarde më të larta të sigurisë ushqimore, përmirësimin e teknologjive të informacionit dhe njohuritë në aktivitetet bujqësore. Veprimi 3.2 është në përputhje me këtë qëllim të Strategjisë Sektoriale për rritjen e mbështetjes financiare për aktivitetet e bujqësisë dhe të agropërpunimit. Veprimet 3.3 dhe 3.4, të përqendruara në strategjitë e markës dhe të marketingut, janë gjithashtu konsistente me qëllimin e Strategjisë Sektoriale të Bujqësisë dhe Ushqimit për përmirësimin e marketingut të produkteve bujqësore. Për më tepër, objektivi kombëtar për zhvillimin rural për rritjen e punësimit, të ardhurave dhe të standardeve të jetesës në zonat rurale dhe diversifikimin e aktiviteteve rurale mund të arrihet nëpërmjet zbatimit të veprimeve 1.7 "Integrimi i produkteve tipike në ofertën turistike rajonale" dhe 1.10 "Paketa të integruara mikpritjeje", të dyja me qëllimin për të përfshirë komunitetet rurale në promovimin e turizmit rural, pushimet në ferma dhe itineraret "verë dhe ushqim". Rezultati i krahasimit është se të gjithë Udhëzuesit Strategjik të PST-së për zhvillimin e turizmit në Qarkun e Shkodrës përputhen me strategjitë sektoriale përkatëse në nivel kombëtar për periudhën e përafërt 2007-2013. Ky studim është i dobishëm për të demonstruar se si planifikimi strategjik mund të jetë një instrument i përshtatshëm dhe i vlefshëm për arritjen e objektivave të qeverisë kombëtare. Ky Plan Strategjik për Turizmin e Qëndrueshëm, pasi të miratohet, mund të jetë gjithashtu një praktikë e mirë për zhvillimin e qarqeve të tjera shqiptare dhe të zhvillimit lokal në përgjithësi.

Planifikimi Strategjik në Qarkun e Shkodrës - Drëjt qëndrueshmërisë së turizmit

100

QARKU I SHKODRËS 2020: ZONA E TURIZMIT TË QËNDRUESHËM

KAPITULLI 3

PLANI I VEPRIMIT

Pamje nga liqeni i Shkodrës

3.1. Hyrje metodologjike Plani i Veprimit konsiston në një sistem të integruar projektesh, të propozuara kryesisht nga aktorët lokalë dhe të vendosura në një kuadër racional, të orientuara nga vizioni, i cili duhet të realizohet në mënyrë që të arrihen objektivat e PST-së. Plani i Veprimit synon të: • Arrijë koordinimin dhe koherencën ndërmjet nismave për zhvillim në nivelet bashkiake, rajonale dhe kombëtare • Rrisë udhëheqjen rajonale të komunitetit në menaxhimin e politikave të zhvillimit • Përcaktimin e burimeve dhe të proçedurave për të zbatuar dhe menaxhuar nismat për zhvillim • Mbështesë bashkërendimin e nevojave specifike dhe të kërkesave të shprehura nga territori me burimet financiare në dispozicion, duke pasur si qëllim optimizimin e tyre dhe punësimin e efektshëm. Plani i Veprimit për zhvillimin e turizmit të qëndrueshëm në Qarkun e Shkodrës u përcaktua nëpërmjet aktiviteteve të mëposhtme: 1. Mbledhja e projekt-propozimeve nga aktorët territorialë në të gjitha nivelet, në mënyrë direkte (nëpërmjet formularëve të projektit të plotësuara nga

propozuesit) ose të tërthortë (duke përpunuar rezultatet e proçesit të pjesëmarrjes dhe duke interpretuar dëshirat rajonale të komunitetit). Më pas, projektet dhe idetë e mbledhura u lidhën siç duhet me strategjinë dhe u grupuan në 8 "Paketa projektesh". Nga pikëpamja metodologjike, Paketa e projekteve është një “konteiner” për projekte që janë të ndërlidhura ngushtë, për shkak të çështjeve të veçanta që ato trajtojnë dhe/ose të zonave të ndërhyrjes. 2. Ndërtimi i parafizibilitetit të Paketave të projekteve, duke kërkuar proçedura të mundshme për të zbatuar projektet dhe duke propozuar partneritete të mundshme, duke u përqendruar në rolin e aktorëve institucionalë dhe privatë në proçesin e zbatimit. U bë një përpjekje për të kuptuar nëse projektet ishin të përshtatshme për t'u zbatuar vetëm nga institucionet publike, nga partneritetet publike-private apo nga investitorët privatë që mund të mbështeten në njëfarë mënyre, për shembull nëpërmjet TEULEDA-s. Plani i Veprimit u ndërtua përmes pjesëmarrjes aktive të aktorëve territorialë në takimet e Fokus Grupeve. Prandaj, informacioni i mëposhtëm duhet të konsiderohet si i ndarë plotësisht dhe për të cilin ka rënë dakord i gjithë komuniteti rajonal.

Planifikimi Strategjik në Qarkun e Shkodrës - Drejt qëndrueshmërisë së turizmit

101

QARKU I SHKODRËS 2020: ZONA E TURIZMIT TË QËNDRUESHËM

3.2. Hartimi i projekteve pjesëmarrëse Fokus Grupet Pas aktivitetit prezantues dhe debateve publike, Fokus Grupet paraqitën një hap të mëtejshëm për të nxitur diskutimet demokratike për projektet e integruara të zhvillimit, në mënyrë që të zbatohen dhe të arrihen veprimet e PST-së. Fokus Grupet u organizuan si tryeza të vogla të rrumbullakëta me synimin për të: • Analizuar Veprimet dhe kategoritë përkatëse të projekteve, të përfshira në strategjinë rajonale të përbashkët të zhvillimit të turizmit për të cilën u ra dakord • Mbledhur dhe koordinuar projektet (krahas projekteve prioritare të propozuara tashmë dhe të hartuara nga GTM) për të zbatuar Veprimet, duke u kushtuar vëmendje të veçantë projekteve që përfshijnë krijimin e rrjeteve (ndërmjet burimeve, vendeve, bashkive/komunave etj.) • Nxitur aktorët territorialë që të bashkëpunojnë në zbatimin e nismave për zhvillim, duke nxitur gjithashtu krijimin e partneriteteve publike-publike dhe publike-private.

analizave. Për shkak të afrimit të zgjedhjeve administrative, pjesëmarrja nuk arriti shifrat e pritshme (u regjistruan gjithsej 33 pjesëmarrës). Prandaj, tre grupet e parashikuara u bashkuan në një. Sidoqoftë, diskutimi ishte jashtëzakonisht konstruktiv. Stafi i KQSH provoi se mund të menaxhonte në mënyrë të pavarur proçesin e pjesëmarrjes dhe projektet konkrete të propozuara nga aktorët territorialë.

Tre Fokus Grupet u organizuan në Shkodër, më 21 Prill 2011, të përqendruara tek Udhëzuesit Strategjikë dhe duke mbajtur të njëjtët tituj, për të theksuar qasjen operative të kërkuar nga diskutimet: • FG1: Kualifikimi dhe diversifikimi i ofertës turistike, me synimin për të diskutuar dhe thelluar Veprimet në lidhje me Udhëzuesin Strategjik 1 homonim • FG2: Përmirësimi i cilësisë në zonat turistike, në lidhje me Veprimet dhe Udhëzuesin Strategjik 2 homonim • FG3: Zhvillimi i prodhimeve tipike rurale dhe i artizanatit, për zbatimin e Veprimeve në lidhje me Udhëzuesin Strategjik 3 homonim. Për këtë rast u përgatit një broshurë, që shpjegonte tërësisht veprimet e PST-së dhe kategoritë e projekteve (si në anglisht dhe në shqip), dhe iu shpërnda pjesëmarrësve së bashku me një formular (në gjuhën shqipe), për t'u plotësuar me projekt-propozime dhe ide që do të përfshihen në PST. U përgatit një version i draftit të Paketave të Projekteve, mbi bazën e rezultateve të takimeve të mëparshme dhe të

Planifikimi Strategjik në Qarkun e Shkodrës - Drejt qëndrueshmërisë së turizmit

102

QARKU I SHKODRËS 2020: ZONA E TURIZMIT TË QËNDRUESHËM

Fokus Grupet Përfundimet dhe rezultatet e arritura

Çdo takim i Fokus Grupeve përmbante një shpjegim të shkurtër të objektivave për t'u arritur dhe pikave e diskutimit, që synonin mbështetjen dhe nxitjen e diskutimeve. Të gjithë pjesëmarrësit dhanë kontributin e tyre gjatë diskutimeve, duke propozuar nisma të veçanta për zbatimin e Veprimeve të Strategjisë Rajonale të Zhvillimit të Turizmit. Propozimet e paraqitura u shkruan në karta dhe u afishuan në një tabelë për t'u ndarë dhe diskutuar me të gjithë pjesëmarrësit. Përveç kësaj, në kuadrin e takimit, ekspertët e PST-së përgatitën formatin e një formulari të projektit (në shqip), për të mbledhur propozime dhe ide nga aktorët territorialë. Formularët iu dorëzuan të pranishmëve gjatë Fokus Grupeve dhe u mblodhën pas përfundimit. Rezultati kryesor i takimit përbëhej nga një listë draft e projekteve të përbashkëta që do të përfshiheshin në PST. Propozimet kryesore ishin si më poshtë: • Krijimi i markës(ave) territoriale për Alpet Shqiptare dhe/ose për të gjithë qarkun. Kjo çështje tregoi se ishte me rëndësi të madhe

për aktorët territorialë, prandaj u vendos që të mbaheshin takime të tjera (të drejtuara nga stafi rajonal dhe TEULEDA) për të diskutuar për të më në detaje, duke përcaktuar llojin e markës që do të miratohej dhe kategoritë e produkteve dhe të shërbimeve që do të përfshiheshin, duke u kushtuar vëmendje të veçantë çertifikimeve të njohura ndërkombëtarisht (DOC, DOP dhe produktet IGT) • Angazhim më i madh i Universitetit të Shkodrës • Krijimi i një shkolle të mesme për turizëm, e cila ofron trajnim profesional për shërbimet e turizmit • Përgatitja e hartave të trashëgimisë arkeologjike, kulturore dhe natyrore të qarkut • Zhvillimi i një rrjeti rajonal të muzeve; përmirësimi i menaxhimit të muzeve dhe rigjallërimi i muzeve ekzistuese; krijimi i një muzeu të florës dhe faunës së liqenit të Shkodrës dhe një muzeu të biçikletave në Shkodër (duke përfshirë jo vetëm biçikletat e lashta dhe fotot antike, por edhe koleksionimin e historive të të moshuarve që kanë lidhje me këtë temë të veçantë muzeale) • Zhvillimi i një rrjeti festivalesh • Krijimi i itinerareve të turizmit çiklistik, edhe në zonat malore • Krijimi i një plazhi liqeni në liqenin e Shkodrës dhe i një rruge për çiklizëm përgjatë bregut të liqenit, me qëllimin për të mbështetur aktivitetet sportive në zonë • Ndërtimi i Pikave të Informacionit Turistik, duke parashikuar më shumë pika të informacionit turistik, edhe në pikat e kalimit kufitar dhe në aeroport • Faqe interneti turistike nëpërmjet rrjetit celular 3G

Tabela me projekt-propozimet e aktorëve territorialë në fund të takimit të Fokus Grupeve

• Krijimi i një Agjencie Rajonale të Turizmit, për të koordinuar aktivitetet e turizmit në rajon, për të nxitur e kryer analiza të tregut dhe për të zbatuar strategjitë e marketingut turistik • Zhvillimi i agroturizmit

Planifikimi Strategjik në Qarkun e Shkodrës - Drejt qëndrueshmërisë së turizmit

103

• Bashkëpunimi ndërmjet strukturave të akomodimit dhe artizanëve, për të restauruar dhe zbatuar elementet tipike arkitekturore • Krijimi i një shkolle të arti dhe zejeve, si një mënyrë për të ruajtur dhe përhapur "njohurinë" artizanale • Krijimi i një tregu për punimet artizanale me

anë të: restaurimit të Rrugës Gjuhadol si një "rrugë e punishteve artizanale", ku zejtarët mund të ndërtojnë punishtet e tyre; krijimit të kabinave në rrugën e Kalasë së Rozafës si "vitrinë" për të ekspozuar dhe shitur produkte artizanale • Krijimi i artikujve të rinj artizanalë bazuar në traditë • Rehabilitimi i linjës hekurudhore ShkodërPodgoricë, për të nxitur turizmin ndërkufitar.

STRATEGIC PLANNING OF SHKODRA REGION

“TOWARDS SUSTAINABILITY OF TOURISM” www.shkodraregionstrategicplanning.eu

PROPOZIM PROJEKTESH Në kuadër të proçesit të planifikimit strategjik, Fokus Grupet kanë si qëllim të identifikojnë propozime projektesh për të arritur objektivat e strategjisë për zhvillimit rajonal. Jeni i ftuar për të dhënë kontributin tuaj duke propozuar ndërhyrje konkrete që ju konsideroni të dobishme për zbatimin e Veprimeve të planit strategjik.

PROPOZIMI JUAJ Titulli i projektit: …………..………………………………………………… Veprimi referues: ……………………………………………………………. Përshkrim i shkurtër i Projektit:

Ju lutemi, plotësoni formularin me shkronja të mëdha duke shkruar emrin dhe kontaktin tuaj, titullin dhe karakteristikat kryesore të propozimit tuaj duke specifikuar Veprimit të cilit i referohet.

TE DHENAT TUAJA PERSONALE Emri: ……………………………………………………………………………

Titulli i projektit: …………..…………………………………………………

Mbiemri: ………………..………………………………………………………

Veprimi referues: …………………………………………………………….

Kontakti:

Përshkrim i shkurtër i Projektit:

Tel.: ………………..……………………………………………………. Fax: ……..………………………………………………………………. E-mail: ……………..…………………………………………………… UNDP ARTGOLD 2 Albania www.artgold.undp.org.al

AGA2

TEULEDA www.teuleda.org.al

FOKUS GRUPET PRILL 2011

QARKU I SHKODRËS 2020: ZONA E TURIZMIT TË QËNDRUESHËM

• Restaurimi i shtëpive tradicionale, për t'u shndërruar në struktura akomodimi ose në një rrjet të muzeve të vogla etnografike

Formulari i shpërndarë aktorëve territorialë gjatë takimeve të Fokus Grupeve për të mbledhur projekt-propozime

Planifikimi Strategjik në Qarkun e Shkodrës - Drejt qëndrueshmërisë së turizmit

104

QARKU I SHKODRËS 2020: ZONA E TURIZMIT TË QËNDRUESHËM

3.3. 8 Paketat e projekteve për zhvillimin e turizmit rajonal Aktorët territorialë të përfshirë në proçesin e pjesëmarrjes dhanë një numër të madh projektpropozimesh dhe idesh për zbatimin e Strategjisë së përbashkët të Zhvillimit të Qëndrueshëm Rajonal. U sugjeruan ide të tjera nga ekspertë të PST-së, në bazë të rezultateve të debateve dhe të takimeve të mbajtura me institucione të nivelit kombëtar. Një grup tjetër i projektideve erdhi nga analizat e kryera nga njëri prej ekspertëve të ILS LEDA-s për zinxhirët rajonalë të vlerave. Me qëllim dhënien e një perspektive më të gjerë për këto propozime dhe ide, u caktuan 8 paketa projektesh. Këto të fundit trajtojnë aspektet kryesore dhe zonat të cilat aktorët territorialë i kanë vlerësuar vendimtare për zhvillimin e qëndrueshëm rajonal.

2. QARKU I SHKODRËS - ITINERARET TURISTIKE TË TRASHËGIMISË Krijimi i një sistemi të integruar të qarqeve turistike duke përfshirë një rrjet vendesh të trashëgimisë kulturore (kalatë, kishat, xhamitë, etj.), strukturat e akomodimit, ambientet dhe shërbimet turistike. Ndërhyrjet mund të përfshijnë restaurimin e monumenteve, krijimin e infrastrukturës për shfrytëzimin turistik (vende parkimi, tualete publike, kabina biletash, dyqane me suvenire, etj.), dizenjimin dhe prodhimin e materialeve promovuese në shumë gjuhë, vendosjen e shërbimeve turistike (guidat, transportet, etj.). Paketa e projekteve përmban 9 projekte.

8 Paketat e projekteve përmbajnë një total prej 84 projektesh, projekt-propozimesh dhe projektidesh. Ashtu siç është shpjeguar më parë, Paketat e projekteve janë “konteinerë” ku projektet që trajtojnë të njëjtat tema dhe/ose të njëjtat pjesë të qarkut lidhen me të njëjtën temë dhe janë të integruara me njëra-tjetrën duke krijuar kështu sinergji dhe ndërveprime. Kështu, projektet mund të kontribuojnë në mënyrë më të efektshme për arritjen e Vizionit "Zonë me turizëm të qëndrueshëm" dhe për ripërcaktimin e rolit të qarkut në kontekstin kombëtar dhe ndërkombëtar. Paketat e propozuara të projekteve janë: 1. PRITJA E TURISTËVE DHE MARKETINGU NË QARKUN E SHKODRËS Trashëgimisë kulturore dhe zonave natyrore në qark u mungojnë politikat e koordinuara për përmirësim, prandaj dhe shpesh janë të neglizhuara, të nënvlerësuara dhe ku hyrja në to është e vështirë. Paketa e projekteve propozon dizenjimin dhe prodhimin e materialeve promovuese në shumë gjuhë, vendosjen e shërbimeve turistike të integruara (guidat, transportet, sistemet e integruara të biletave), trajnimin e burimeve njerëzore. Paketa e projekteve përmban 9 projekte.

3. EKSPLORIMI I ALPEVE SHQIPTARE Krijimi i infrastrukturës së nevojshme bazë, i shërbimeve dhe i akomodimit për të mundësuar turistët që të mund të hyjnë në mënyrë të sigurt dhe komode dhe të vizitojnë zonën e Alpeve Shqiptare si dhe për të shijuar peizazhet dhe arkitekturën tradicionale. Paketa e projekteve përmban 20 projekte.

Planifikimi Strategjik në Qarkun e Shkodrës - Drejt qëndrueshmërisë së turizmit

105

QARKU I SHKODRËS 2020: ZONA E TURIZMIT TË QËNDRUESHËM

4. QARKU I SHKODRËS - ITINERARI TURISTIK I LIQENEVE DHE I LIGATINAVE Liqenet në Qark, së bashku me rezervatin bregdetar të lagunës së Vilunit, përfaqësojnë një burim të rëndësishëm peizazhor dhe mjedisor, i cili mund të përmirësohet për frytëzim turistik të qëndrueshëm. Ato përfaqësojnë gjithashtu një pikë të mundshme fillimi për të zbuluar qarkun, që nga bregdeti e deri në zonat e thella. Paketa e projekteve përfshin krijimin e rrugëve për vrojtimin e zogjve në lagunë, krijimin e rrugëve turistike rreth liqeneve (të pajisura me rrugë për ecje në natyrë, për shëtitje me biçikletë dhe me kalë, me pika vrojtimi, me shërbime për marrjen me qira të varkave dhe biçikletave, etj.), përgatitjen e një harte të itinerarit ku përfshihen strukturat e akomodimit, shërbimet e disponueshme turistike dhe vendet me interes turistik që ndodhen pranë rrugëve.

6. ARTET DHE ZEJET TIPIKE TË QARKUT TË SHKODRËS Megjithëse produktet artizanale rajonale janë përfaqësuese të forta të identitetit lokal dhe kanë një potencial të fortë për zhvillim, sidomos në lidhje me tregun e turizmit, ato njihen dhe konsumohen vetëm në tregjet e brendshme. Gjithashtu, ato janë të kërcënuara nga emigrimi, rrallimi i popullsisë në zonat rurale dhe nga mungesa e promovimit dhe e komunikimit. Paketa e projekteve synon të garantojë të ardhmen për artizanatin tipik, duke përhapur “njohuritë” te brezat e rinj, duke rritur ndërgjegjësimin për rëndësinë e artizanatit në krijimin e identitetit rajonal dhe duke përcaktuar një markë dhe politika tregtimi dhe promovimi të koordinuara për të hedhur produktet artizanale të Qarkut të Shkodrës në tregjet ndërkombëtare.

Paketa e projekteve përmban 10 projekte. 5. MARKAT PËR PRODUKTET TIPIKE CILËSORE USHQIMORE TË QARKUT TË SHKODRËS Megjithëse produktet ushqimore rajonale janë përfaqësuese të forta të identitetit shqiptar dhe kanë një potencial të fortë për zhvillim dhe karakteristika të cilësisë së mirë, ato njihen dhe konsumohen vetëm në tregjet e brendshme. Paketa e projekteve synon të përmbushë zinxhirët e vetëm të vlerave (përfshirë përpunimin dhe tregtimin) për të promovuar integrimin dhe për të nxitur e mbështetur shoqatat e prodhuesve. Objektivi i përgjithshëm është nxitja e përmirësimit të standardeve të cilësisë dhe hedhja e produkteve të Qarkut të Shkodrës në tregjet kombëtare dhe ndërkombëtare. Paketa e projekteve përmban 8 projekte.

Paketa e projekteve përmban 4 projekte. 7. RRJETI I QENDRAVE TË NDIHMËS SË SHPEJTË NË QARKUN E SHKODRËS Krijimi i një rrjeti qendrash të vogla të ndihmës së shpejtë në zonat turistike, për të rritur sigurinë e turistëve dhe njëkohësisht për të përmirësuar cilësinë e jetës së banorëve. Për sa i përket vendndodhjes së tyre, plani EPTISA mund të përdoret si referencë. Paketa e projekteve përmban 17 projekte. 8. QYTETET DHE FSHATRAT E PASTRA E MIKPRITËSE TË QARKUT TË SHKODRËS Krijimi i kushteve paraprake të nevojshme për të garantuar cilësinë e standardeve të jetës për komunitetet vendase dhe për vizitorët. Paketa e projekteve përmban 7 projekte.

Planifikimi Strategjik në Qarkun e Shkodrës - Drejt qëndrueshmërisë së turizmit

106

Planifikimi Strategjik në Qarkun e Shkodrës - Drejt qëndrueshmërisë së turizmit

107

3 ZHVILLIMI I PRODHIMEVE TIPIKE RURALE DHE I ARTIZANATIT

2 PËRMIRËSIMI I CILËSISË NË ZONAT TURISTIKE

1 KUALIFIKIMI DHE DIVERSIFIKIMI I OFERTËS TURISTIKE

3.4. Zhvillimi i prodhimeve të qëndrueshme të industrisë së vogël artizanale, produkteve bujqësore dhe prodhimeve të tekstilitpër të ndihmuar në rritjen e konkurrencës në treg

3.3. Përvetësimi i certifikatave të sigurisë dhe cilësisë të “burimeve të përsosmërisë” dhe fuqizimi i konkurrencës për eksportim

3.2. Stimulimi dhe mbështetja e krijimit dhe menaxhimit të sipërmarrjeve

3.1. Zbatimi i një strategjie të përbashkët për shtimin e prodhimit dhe finalizimi e zinxhirëve të vlerave dhe inkurajimi i grupimittë prodhuesve

2.6. Vëmendja e urgjencës mjekësore për turistët

2.5. Menaxhimi ekologjikisht i qëndrueshëm i mbetjeve të ngurta në zonat turistike

2.4. Promovimi i energjisë së rinovueshme dhe i kursimit të energjisë në zonat turistike

2.3. Krijimi dhe mirëmbajtja e hapësirave publike në zonat turistike

2.2. Shtimi i rrjeteve të transportit për të përmirësuar aksesin territorial në zonat turistike

2.1. Përmirësimi i planifikimit të urbanistikës në zonat turistike

1.14. Përmirësimi i komunikimit dhe i marketingut

1.13. Mbrojtja, vlerësimi, mirëmbajtja dhe zhvillimi i turizmit të qëndrueshëm të zonave dhe peizazheve natyrore dhe ruajtja e biodiversitetit

1.12. Njohja, ruajtja, restaurimi dhe kualifikimi i pasurive historike

1.11. Rritja e pjesëmarrjes së komuniteteve lokale në politikat rajonale të zhvillimit të turizmit

1.10. Paketa të integruara të mikpritjes

1.9. Përmirësimi i zinxhirëve të vlerave, të lidhura me prodhimin kulturor dhe trashëgiminë kulturore, përfshirë zejtarinë artistike dhe artin bashkëkohor

1.8. Mbështetja, shtimi dhe publikimi i eventeve kulturore dhe i vendeve e institucioneve të angazhuara për ruajtjen dhe transmetimin e trashëgimisë kulturore

1.7. Integrimi i produkteve tipike në ofertën turistike rajonale

1.6. Aktivitetet e turizmit të qëndrueshëm në liqene

1.5. Zhvillimi i turizmit të qëndrueshëm në zonat malore

1.4. Vlerësimi dhe mbrojtja e bregdetit për turizmin e qëndrueshëm

1.3. Rritja e edukimit dhe trajnimit në sektorët e lidhur me turizmin

“Qytetet dhe fshatrat e pastra e mikpritëse të Qarkut të Shkodrës” (7 Projekte)

“Rrjeti i qendrave të ndihmës së shpejtë në Qarkun e Shkodrës” (17 Projekte)

“Qarku i Shkodrës - Itinerari turistik i liqeneve dhe i ligatinave” (10 Projekte)

“Eksplorimi i Alpeve Shqiptare” (20 Projekte)

“Qarku i Shkodrës - Itineraret turistike të trashëgimisë” (9 Projekte)

“Artet dhe zejet tipike të Qarkut të Shkodrës” (4 Projekte)

“Markat për produktet tipike cilësore ushqimore të Qarkut të Shkodrës” (8 Projekte)

1.2. Nxitja e konkurrencës në nivele më të larta të cilësisë dhe kalibrimi i operatorëve turistikë dhe i strukturave akomoduese sipas standardeve ndërkombëtare të turizmit

1.1. Përmirësimi i infrastrukturës dhe i shërbimeve turistike

“Pritja e turistëve dhe marketingu në Qarkun e Shkodrës” (9 Projekte)

8 “PAKETAT I PROJEKTEVE”

3 UDHËZUESIT STRATEGJIKË 24 VEPRIMET

PLANI I VEPRIMIT PROJEKT PROPOZIME

STRATEGJIA PËR ZHVILLIMIN E TURIZMIT

VIZIONI: Q A R K U I S H K O D R Ë S 2 0 2 0 : " Z O N Ë E T U R I Z M I T T Ë Q Ë N D R U E S H Ë M "

QARKU I SHKODRËS 2020: ZONA E TURIZMIT TË QËNDRUESHËM

Tabela 1. Paketat e projekteve dhe lidhja e tyre me Veprimet e Planit Strategjik

Paketa e projekteve

Veprimet e Planit Strategjik si referencë

Pritja e turistëve dhe marketingu në Qarkun e Shkodrës (9 projekte)

1.1. Përmirësimi i infrastrukturës dhe i shërbimeve turistike 1.3. Rritja e arsimimit dhe e trajnimeve në sektorët që lidhen me turizmin 1.8. Mbështetja, përmirësimi dhe reklamimi i aktiviteteve kulturore, i vendeve dhe i institucioneve që i përkushtohen ruajtjes dhe transmetimit të trashëgimisë kulturore 1.14. Përmirësimi i komunikimit dhe i marketingut

Qarku i Shkodrës Itineraret turistike të trashëgimisë (9 projekte)

1.8. Mbështetja, përmirësimi dhe reklamimi i aktiviteteve kulturore, i vendeve dhe i institucioneve që i përkushtohen ruajtjes dhe transmetimit të trashëgimisë kulturore 1.12. Njohja, ruajtja, restaurimi dhe kualifikimi i vlerave historike 2.2. Përmirësimi i rrjeteve të transportit për të rritur aksesin territorial në zonat turistike 2.3. Krijimi dhe mirëmbajtja e hapësirave publike në zonat turistike

Eksplorimi i Alpeve Shqiptare (20 projekte)

1.1. Përmirësimi i infrastrukturës dhe i shërbimeve turistike 1.2. Nxitja e konkurrencës në nivelet më larta të cilësisë dhe kategorizimi i operatorëve turistikë dhe i strukturave të akomodimit sipas standardeve ndërkombëtare të turizmit 1.3. Rritja e arsimimit dhe e trajnimeve në sektorët që lidhen me turizmin 1.5. Zhvillimi i qëndrueshëm i turizmit në zonat malore 1.6. Aktivitetet e qëndrueshme turistike në liqene 1.7. Pëtfshirja e produkteve karakteristike në ofertën turistike rajonale 1.10. Paketat e integruara të mikpritjes 1.12. Njohja, ruajtja, restaurimi dhe kualifikimi i vlerave historike 1.13. Mbrojtja, vlerësimi, mirëmbajtja dhe zhvillimi i turizmit të qëndrueshëm i zonave dhe i peizazheve natyrore dhe ruajtja e biodiversitetit 2.2. Përmirësimi i rrjeteve të transportit për të rritur aksesin territorial në zonat turistike 2.4. Promovimi i energjisë së rinovueshme dhe i kursimit të energjisë në zonat turistike 2.6. Shërbimi emergjent mjekësor për turistët

Qarku i Shkodrës Itinerari turistik i liqeneve dhe i ligatinave (10 projekte)

1.6. Aktivitetet e qëndrueshme turistike në liqene 1.10. Paketat e integruara të mikpritjes 1.13. Mbrojtja, vlerësimi, mirëmbajtja dhe zhvillimi i turizmit të qëndrueshëm i zonave dhe i peizazheve natyrore dhe ruajtja e biodiversitetit 2.6. Shërbimi emergjent mjekësor për turistët

Markat për produktet tipike cilësore të Qarkut të Shkodrës (8 projekte)

1.7. Përfshirja e produkteve karakteristike në ofertën turistike rajonale 3.1. Zbatimi i strategjisë së përbashkët për përmirësimin e prodhimit, për finalizimin e zinxhirëve të vlerave dhe për nxitjen e grupimit të prodhuesve 3.2. Nxitja dhe mbështetja e e krijimit dhe e menaxhimit të sipërmarrjeve 3.3. Përvetësimi i çertifikatave të sigurisë dhe cilësisë të “burimeve të përsosmërisë” dhe fuqizimi i konkurrencës për eksportim 3.4. Zhvillimi i qëndrueshëm i prodhimeve të industrisë së vogël të zejeve, të produkteve bujqësore dhe të prodhimeve tekstile për të ndihmuar në përmirësimin e konkurrencës në treg

Artet dhe zejet tipike të Qarkut të Shkodrës (4 projekte)

1.7. Përfshirja e produkteve karakteristike në ofertën turistike rajonale 1.8. Mbështetja, përmirësimi dhe reklamimi i aktiviteteve kulturore, i vendeve dhe i institucioneve që i përkushtohen ruajtjes dhe transmetimit të trashëgimisë kulturore 1.9. Përmirësimi i zinxhirëve të vlerave që lidhen me prodhimin kulturor dhe me trashëgiminë kulturore 3.1. Zbatimi i strategjisë së përbashkët për përmirësimin e prodhimit, për finalizimin e zinxhirëve të vlerave dhe për nxitjen e grupimit të prodhuesve 3.2. Nxitja dhe mbështetja e e krijimit dhe e menaxhimit të sipërmarrjeve 3.3. Përvetësimi i çertifikatave të sigurisë dhe cilësisë të “burimeve të përsosmërisë” dhe fuqizimi i konkurrencës për eksportim 3.4. Zhvillimi i qëndrueshëm i prodhimeve të industrisë së vogël të zejeve, të produkteve bujqësore dhe të prodhimeve tekstile për të ndihmuar në përmirësimin e konkurrencës në treg

Rrjeti i qendrave të ndihmës së shpejtë në Qarkun e Shkodrës (17 projekte)

2.6. Shërbimi emergjent mjekësor për turistët

Qytetet dhe fshatrat e pastra e mikpritëse të Qarkut të Shkodrës (7 projekte)

2.3. Krijimi dhe mirëmbajtja e hapësirave publike në zonat turistike 2.5. Administrimi i mbetjeve të ngurta që janë rezistente ndaj mjedisit, në zonat turistike

Numri i përgjithshëm i projekteve: 84

Planifikimi Strategjik në Qarkun e Shkodrës - Drejt qëndrueshmërisë së turizmit

108

QARKU I SHKODRËS 2020: ZONA E TURIZMIT TË QËNDRUESHËM

Tabela e të dhënave për paketat e projekteve

Tabelat e mëposhtme të të dhënave japin më shumë detaje rreth secilës Paketë projektesh. Ato sigurojnë një përshkrim të shkurtër të projekteve që përmbajnë dhe specifikojnë burimin e projekteve (nëse këto të fundit janë propozuar nga aktorët lokalë, ekspertët, aktorët e bashkëpunimit ndërkombëtar, etj.). Ato përmbajnë gjithashtu shënime paraprake mbi partnerët e mundshëm për t'u përfshirë dhe mbi proçedurat që duhen përdorur për zbatimin e projekteve. Ky skematizim tregon gjithashtu se si PST-ja ishte në gjendje të përfshinte dhe të koordinonte përfundimet e programeve të tjera UNOPS siç është ILS LEDA dhe IDEASS. Në veçanti: • Studimi i burimeve prodhuese nëpërmjet metodologjisë së kërkimit të veprimit, i zbatuar nga ILS LEDA në qark, çoi në

përcaktimin e 4 projekteve pjesëmarrëse “modulare”, të bazuara fort në realitetin social-ekonomik, të cilat u përfshinë në Paketat specifike të Projekteve që lidhen me artizanatin dhe me prodhimet agroushqimore. U sugjeruan ide të tjera për projektin, bazuar në veprimet dhe hapat për zhvillim ekonomik lokal në Qarkun e Shkodrës, të propozuara nga eksperti i ILS LEDA-s. • Katalogu i IDEASS dhe faqja e internetit përmbajnë disa metodologji të reja të cilat mund të aplikohen lehtësisht në territorin rajonal. Tabelat me të dhënat e Paketave të Projekteve tregojnë në mënyrë të qartë eksperiencën e IDEASS e cila mund të merret si një model referimi (sidomos nga pikëpamja e menaxhimit dhe e organizimit) për zbatimin e projekteve specifike të sugjeruara nga aktorët territorialë.

Compagnia dei Parchi, për turizmin e qëndrueshëm (Itali) Guanaventuras – Ekoturizëm komuniteti (Republika Dominikane) Administrimi i komunitetit të qëndrueshëm i parkut kombëtar submarinë “La Caleta” (Rep. Dominikane) “Community stakeholding” për administrimin e shërbimeve lokale (Itali) Novacion për zhvillimin Bio-inxhinieri e tokës (Itali) njerëzor dhe Universiteti i Zejeve dhe Tregtisë (Ekuador) bashkëpunimin jug-jug

IDEASS

PLANI I VEPRIMIT PROJEKT PROPOZIME

8 “PAKETAT E PROJEKTEVE” “Pritja e turistëve dhe marketingu në Qarkun e Shkodrës” (9 Projekte)

“Qarku i Shkodrës - Itineraret turistike të trashëgimisë” (9 Projekte)

“Eksplorimi i Alpeve Shqiptare” (20 Projekte)

“Qarku i Shkodrës - Itinerari turistik i liqeneve dhe i ligatinave” (10 Projekte)

“Rrjeti i qendrave të ndihmës së shpejtë në Qarkun e Shkodrës” (17 Projekte)

Lidhja midis Paketave të projekteve dhe programeve të UNOPS: IDEASS dhe ILS LEDA

“Qytetet dhe fshatrat e pastra e mikpritëse të Qarkut të Shkodrës” (7 Projekte)

“Markat për produktet tipike cilësore ushqimore të Qarkut të Shkodrës” (8 Projekte)

“Artet dhe zejet tipike të Qarkut të Shkodrës” (4 Projekte)

“Bletët e Shkodrës” “Bimët e Shkodrës” “Pyjet e Shkodrës” “Bazari i Shkodrës”

Planifikimi Strategjik në Qarkun e Shkodrës - Drejt qëndrueshmërisë së turizmit

ILS LEDA Projekt-propozime për zhvillimin socio-ekonomik

109

Planifikimi Strategjik në Qarkun e Shkodrës - Drejt qëndrueshmërisë së turizmit

110

1.3

1.3 1.14

1.12

1.13

1.14

“Turizmi dhe arsimi”

Harta e trashëgimisë kulturore rajonale

Harta e trashëgimisë natyrore rajonale

Faqja e internetit për turizmin rajonal dhe hartat turistike

Partnerët: PNUD-i, Ministria e Turizmit, Ministria e Arsimit dhe Shkencës, Ministria e Inovacionit dhe TIK-ut, Università del Molise, TIK CNR, Instituti Shqiptar i Monumenteve, Universiteti i Turizmit (Tiranë), Institucionet lokale, Babelia & C. (zbatimi i aktiviteteve trajnuese).

Projekti ndahet në 3 pjesë: • Krijimi i një harte dixhitale interaktive të trashëgimisë kulturore dhe të turizmit në Shqipëri për të mbështetur itineraret turistike në internet, duke përfshirë informacione të detajuara dygjuhëshe për vendet e trashëgimisë kulturore në Shqipëri (pozita gjeografike, historiku, përshkrimi, statusi aktual dhe ndërhyrjet e kryera për restaurim, bibliografia, pamjet, etj.), të nëndara në kategori dhe të klasifikuara sipas periudhës së tyre kohore. • Mbështetja e aktiviteteve trajnuese për zhvillimin e turizmit. • Plani i komunikimit për të rritur vizibilitetin e turizmit kulturor, duke përfshirë krijimin e 4 itinerareve multimediale pilote që do të hidhen në faqen e internetit të Ministrisë së Turizmit dhe organizimi i aktiviteteve promovuese.

Partnerë të mundshëm: Universitetet, Ministria e Mjedisit, shoqatat e mjedisit. Partnerë të mundshëm: Qeveria vendore (menaxhimi i faqes së internetit), Dhoma e Tregtisë dhe universitetet (krijimi i përmbajtjes). Do të kontraktohet një disenjues faqeje interneti për të krijuar faqen e internetit.

Krijimi i një harte të zonave natyrore të qarkut, për t'u përfshirë në faqen e internetit për turizmin rajonal (shikoni më poshtë). Krijimi dhe vënia në funksionim e një faqeje interneti që përmban informacione rreth asaj çfarë mund të bësh në këtë qark, përfshirë itineraret virtuale dhe informacionin dixhital. Faqja e internetit, gjithashtu e aksesueshme nëpërmjet rrjetit 3G në celular, do t’i mundësojë turistët të shkarkojnë materiale me informacione (broshura, harta gjithëpërfshirëse të itinerareve, harta dhe guida të zonave të rëndësishme dhe të vendeve të trashëgimisë kulturore, etj.) me anë të një qasjeje modulare dhe të personalizuar, sipas tendencave të tregut turistik. Përmbajtja e faqes së internetit do të krijojë një "udhëtim turistik virtual" modular dhe lehtësisht të përditësueshëm, përfshirë një hartë të qarkut dhe itineraret për ekskursionet natyrore, për qarqet kulturore, etj. Mund të parashikohet gjithashtu shërbimi për rezervimin e hotelit nëpërmjet internetit.

Harta do të përfshijë vendet arkeologjike dhe monumentet historike. Për krijimin e hartës, do të Partnerë të mundshëm: Ministria e Turizmit, kërkohet bashkëpunimi ndërmjet Ministrisë së Turizmit, Institutit Shqiptar të Monumenteve, Instituti Shqiptar i Monumenteve, universitetet, universiteteve dhe institucioneve të tjera kulturore. Projekti mund të fillojë si një "derivat" dhe si një institucionet lokale, shoqatat kulturore. zhvillim i projektit "Turizëm dhe arsim" dhe rezultatet e tij do të përfshihen në faqen e internetit për turizmin rajonal (shikoni më poshtë).

Partnerë të mundshëm: Universitetet, Shoqata Shqiptare e Turizmit (ATA), VIS (është duke organizuar aktualisht një kurs trajnimi profesional për shoqëruesit turistikë i cili do të zgjasë deri në qershor 2011).

Shënime mbi zbatimin

9 Projekte

• Trajnimi i shoqëruesve turistikë të specializuar në trashëgiminë kulturore, në trashëgiminë natyrore, në ekoturizëm dhe në turizmin kulturor. • Kurse trajnimi për turizmin, duke synuar punonjës për restorante, hotele dhe agjenci udhëtimi.

Veprimet Përshkrim i shkurtër e PST

Përmirësimi i kapitalit njerëzor në turizëm

Projektet/projekt-propozimet/projekt-idetë (dhe aplikuesit/propozuesit)

Paketa 1 e projektit Pritja e turistëve dhe marketingu në Qarkun e Shkodrës

QARKU I SHKODRËS 2020: ZONA E TURIZMIT TË QËNDRUESHËM

Planifikimi Strategjik në Qarkun e Shkodrës - Drejt qëndrueshmërisë së turizmit

111

1.8

1.14 3.3

1.1

Krijimi dhe promovimi i një axhende aktivitetesh në Qarkun e Shkodrës

Marka/etiketa territoriale për Qarkun e Shkodrës

Agjencia e Turizmit Rajonal

Partnerë të mundshëm: TEULEDA, Ministria e Turizmit, Ministria e Bujqësisë, shoqatat e prodhuesve në sektorin agroushqimor, shoqatat e bizneseve në sektorin e mikpritjes (pronarët e hoteleve dhe restoranteve, ofruesit e shërbimeve turistike, etj.), shoqatat e artizanëve, ekspertët në krijimin e markave, ekspertët në çertifikimet e cilësisë. Partnerë të mundshëm: Ministria e Turizmit, Universiteti i Shkodrës, agjencitë e udhëtimit dhe operatorët turistikë, shoqatat e bizneseve që operojnë në sektorin e turizmit.

Proçesi i pjesëmarrjes zbuloi kërkesën e fortë për marka, jo vetëm për produktet rajonale, por edhe për vetë territorin rajonal. Marka territoriale për Qarkun e Shkodrës mund të jetë një instrument i fuqishëm për të përmirësuar identitetin rajonal dhe për të mbledhur të gjitha tiparet dalluese nën një etiketë të vetme të cilësisë për t'u promovuar në tregjet kombëtare dhe ndërkombëtare. Marka rajonale do të jetë një “markëgjithëpërfshirëse – ose përfaqësuese”, e përdorur për shumë produkte që lidhen me njëra-tjetrën (ushqimi, mikpritja, artizanati, etj.) dhe secila prej tyre i nënshtrohet kritereve dhe çertifikimeve të cilësisë të përcaktuara siç duhet, sipas veçorive të saj specifike. Bashkëpunimi institucional do të jetë vendimtar për përcaktimin e përbashkët të të gjitha aspekteve që lidhen me krijimin e markës. Krijimi i një Agjencie të Turizmit Rajonal, për të koordinuar aktivitetet e turizmit në qark, për të promovuar dhe ndërmarrë analizimin e tregut dhe për të zbatuar strategjitë e marketingut për turizmin.

Projekt-idetë u ngritën gjatë takimeve dhe aktiviteteve pjesëmarrëse Projektfishat e dorëzuara nga grupet e interesit dhe nismat e bashkëpunimit të decentralizuar Projekt-idetë që mund të zbatohen duke marrë si model referimi novacionet e IDEASS

Projekt-propozimet nga një ekspert i ILS LEDA-s, të bazuara në një studim të zinxhirëve të vlerave

Projektet prioritare që aktorët territorialë i kanë paraqitur KPQ-së dhe të vendosura në një projektfishë

Partnerë të mundshëm: Ministria e Turizmit, qeveria vendore, shoqatat kulturore, agjencitë e udhëtimit dhe operatorët turistikë. Projekti është i lidhur ngushtë me projektet "Faqja e internetit për turizmin rajonal" dhe "Turizmi dhe arsimi".

Krijimi i një axhende të koordinuar dhe të përditësuar vazhdimisht të aktiviteteve dhe festivaleve që ekzistojnë në qark dhe ideimi i aktiviteteve të reja periodike për të përmirësuar identitetin kulturor rajonal dhe për të tërhequr turistët nga e gjithë Shqipëria dhe nga jashtë shtetit. Axhenda do të publikohet në faqet e internetit të institucioneve kombëtare, rajonale dhe lokale dhe në faqet të tjera të internetit që i dedikohen çështjeve që lidhen me turizmin. Do të caktohet, organizohet dhe promovohet një "Rrjet festivalesh".

Projekt-propozimet prioritare që aktorët territorialë i kanë paraqitur KPQ-së

Pikat e informimit për turistët do të përfitojnë nga rezultatet e projekteve si "Faqja e internetit për turizmin rajonal", "Turizmi dhe arsimi" dhe "Krijimi dhe promovimi i një axhende aktivitetesh në Qarkun e Shkodrës". Ato do të krijojnë gjithashtu sinergji me "Rrjetin e agjentëve lokalë në zonat rurale dhe malore".

Krijimi i dy zyrave të vogla për të ofruar informacion për turistët në destinacionet më kryesore dhe më të aksesueshme të qarkut. Projekti synon kryesisht joshjen e turistëve që të zbulojnë zonat më të thella të qarkut, planifikimin me lehtësi të itinerareve të personalizuara dhe zgjatjen e qëndrimit të tyre sa më shumë që të jetë e mundur. Projekti do të krijojë sinergji me qendrën e informimit që është hapur kohët e fundit në Tamarë nga VIS dhe do të jetë hapi i parë në krijimin e rrjetit të "pikave të informimit", gjithashtu duke përfshirë pikat kufitare dhe aeroportin.

Shënime mbi zbatimin

Projekt-idetë e sugjeruara nga ekspertët e Planifikimit Strategjik, të bazuara në rezultatet e pjesëmarrjes

Legjenda

1.1

Veprimet Përshkrim i shkurtër e PST

Pikat e informimit për turistët në Shkodër dhe Velipojë

Projektet/projekt-propozimet/projekt-idetë (dhe aplikuesit/propozuesit)

QARKU I SHKODRËS 2020: ZONA E TURIZMIT TË QËNDRUESHËM

Planifikimi Strategjik në Qarkun e Shkodrës - Drejt qëndrueshmërisë së turizmit

112

1.8 1.12

1.8

2.2

1.12

1.8 1.12

Pajisja e Kalasë së Rozafës (Bashkia e Shkodrës)

Rehabilitimi i rrugës së Kalasë së Rozafës (Bashkia e Shkodrës)

Përmirësimi i Kalasë së Sardës

Vlerësimi i arkivave Marubi

Në hartimin dhe zbatimin e projektit do të përfshihet Ministria Turizmit dhe Instituti Shqiptar i Monumenteve. Kalaja e Rozafës mund të përfshihet në një projekt të "Rrjetit të kalave" rajonale, së bashku me Kalanë e Drishtit dhe të Sardës.

Menaxhimi i ri i kalasë si një vend për aktivitete kombëtare dhe ndërkombëtare, gjithashtu nëpërmjet vendosjes së një skene për festivale ose aktivitete tradicionale.

Projekti përfaqëson një lidhje me Paketën e projekteve "Itinerari turistik i liqeneve të Qarkut të Shkodrës"; Kalaja e Sardës mund të përfshihet gjithashtu në një projekt për "Rrjetin e kalave" rajonale, së bashku me Kalanë e Rozafës dhe të Drishtit. Është e nevojshme të verifikohet statusi i proçedurave (duke filluar nga Bashkia e Shkodrës) për të blerë një ndërtesë në zonën e këmbësorëve të qendrës historike të Shkodrës për të rivendosur arkivat.

Qyteti mesjetar i Sardës, ose Shurdhahu u ngrit fillimisht mbi majën e një kodre, e cila është shndërruar tashmë në një ishull në liqenin artificial të Vaut të Dejës. Në kohët e hershme, ai ishte vendbanimi i familjes Dukagjini, një nga familjet më të rëndësishme feudale shqiptare gjatë shekullit të 11-të. Rrënojat e qytetit përbëhen nga muret e kalasë (që datojnë në shekullin 6 dhe 8), nga rrënojat e kishës dhe nga porta kryesore e pallatit të Dukagjinit. Vlerat kulturore dhe peizazhore të vendit justifikojnë ndërhyrjen për përmirësim. Transferimi i arkivave fotografike në një vend më të përshtatshëm, ekspozimi i koleksionit të përhershëm dhe organizimi i ekspozitave të përkohshme - duke përfshirë gjithashtu fotografët bashkëkohorë shqiptarë.

Projekti i rehabilitimit mund të përfshijë projektimin dhe vendosjen e kioskave ku artizanët mund të Shoqatat e artizanëve duhet të përfshihen ekspozojnë dhe të shesin produktet e tyre - një nevojë e cila doli gjatë Fokus Grupeve. Rruga që të aktivisht në hartimin dhe zbatimin e projektit. çon për tek një nga atraksionet më të rëndësishme turistike mund të kthehet në këtë mënyrë në një treg artizanati dhe në një sallë ekspozimi për artizanët, duke ofruar një vitrinë për aktivitetet artizanale tipike rajonale.

Sipas FSHZH-së, autoritetet e qarkut janë të interesuara në zhvillimin kulturor dhe ekonomik të zonës, por nuk kanë ndërhyrë ende për shkak të mungesës së fondeve. Kalaja e Drishtit mund të përfshihet në një projekt të "Rrjetit të kalave" rajonale, së bashku me Kalanë e Rozafës dhe të Sardës.

Shënime mbi zbatimin

9 Projekte

Kalaja e Drishtit gjendet mbi një kodër pranë fshatit Drisht, në Komunën Postribë. Fshati i sotëm gjendet poshtë vendgërmimeve arkeologjike të Drivastumit të lashtë. Fshati u ndërtua gjatë periudhës romake si një vendbanim në rrugën Shkodër-Kosovë dhe në antikitetin e vonë, kalaja e tij ishte një prej fortesave zinxhir që mbronin Shkodrën. Në shekullin e 9-të ajo u kthye në një fortifikim të rëndësishëm në sistemin e mbrojtjes së principatës së Zetës në Malin e Zi. Kalaja aktuale u ndërtua në shekullin e 13-të si fortesë bizantine. Trashëgimia kulturore në Postribë është veçanërisht interesante në pikëpamjen e zhvillimit të turizmit: zona përreth urës së periudhës osmane është rinovuar tashmë dhe FSHZH-ja është duke riparuar gjithashtu rrugën që të çon në kalanë e vjetër, aktualisht e braktisur. Projekti parashikon restaurimin e kalasë dhe ngritjen e një muzeu në ndërtesën e tij. Kjo zonë është gjithashtu vendbanimi i 20 familjeve të varfra që punojnë në bujqësi intensive, të cilët mund të përfitojnë nga ana ekonomike për shkak të shndërrimit të zonës në një atraksion turistik (duke punuar për muzeun dhe duke shitur produkte tradicionale).

Veprimet Përshkrim i shkurtër e PST

Restaurimi i Kalasë së Drishtit (FSHZH)

Projektet/projekt-propozimet/projekt-idetë (dhe aplikuesit/propozuesit)

Paketa 2 e projektit Qarku i Shkodrës - Itineraret turistike të trashëgimisë

QARKU I SHKODRËS 2020: ZONA E TURIZMIT TË QËNDRUESHËM

Planifikimi Strategjik në Qarkun e Shkodrës - Drejt qëndrueshmërisë së turizmit

113

2.3

1.8

Ndriçimi i rrugës historike "Oso Kuka", i fasadave të ndërtesave dhe i ndërtesave të tjera kulturore (Bashkia e Shkodrës)

Rrjeti i muzeve rajonale

Muzeu i biçikletave

Projekti është vënë pjesërisht në zbatim.

Ky projekt është i rëndësishëm sepse kjo zonë është destinacioni kryesor turistik në qytetin e Shkodrës. Ai përfshin ndriçimin e rrugës që të çon në muze, godinën e bashkisë, fasadat e ndërtesave, etj. Kostoja e projektit është rreth 29 000 USD.

Projektfishat e dorëzuara nga grupet e interesit dhe nismat e bashkëpunimit të decentralizuar Projekt-idetë që mund të zbatohen duke marrë si model referimi novacionet e IDEASS

Projekt-propozimet nga një ekspert i ILS LEDA-s, të bazuara në një studim të zinxhirëve të vlerave

Projektet prioritare që aktorët territorialë i kanë paraqitur KPQ-së dhe të vendosura në një projektfishë

Projekt-idetë u ngritën gjatë takimeve dhe aktiviteteve pjesëmarrëse

Projekt-propozimet prioritare që aktorët territorialë i kanë paraqitur KPQ-së

Biçikletat përfaqësojnë një aspekt të rëndësishëm të identitetit dhe kulturës së Shkodrës. Projekti Partnerë të mundshëm: Ministria e Turizmit, synon vlerësimin e kësaj trashëgimie, duke ngritur një muze i cili është njëkohësisht një institucion universitetet, shoqatat kulturore, arkivat historik dhe etnografik, për të ekspozuar jo vetëm biçikletat e lashta dhe antike, por edhe histori Marubi. dhe pamje që lidhen me temën e muzeut. Koleksioni i muzeut do të përfshijë, për shembull, kujtime dhe histori të Shkodrës, të shoqëruara nga fotot e Marubit si dhe nga pamje të tjera antike.

Zhvillimi dhe promovimi i koordinuar i rrjetit të muzeve rajonale, duke përfshirë të gjitha Partnerë të mundshëm: Ministria e Turizmit, institucionet ekzistuese dhe të programuara, duke i kushtuar vëmendje të veçantë përmirësimit të universitetet, organet për menaxhimin e sistemit të menaxhimin të muzeve dhe rinovimit të muzeve ekzistuese. muzeve.

Partnerë të mundshëm: Ministria e Turizmit, Instituti Shqiptar i Monumenteve, universitetet.

Restaurimi i xhamisë si pjesë e projektit të përgjithshëm për të kontrolluar ujin synon të përmirësojnë të gjithë zonën dhe për të rritur aksesin në xhami.

Shënime mbi zbatimin

Projekt-idetë e sugjeruara nga ekspertët e Planifikimit Strategjik, të bazuara në rezultatet e pjesëmarrjes

Legjenda

1.12

Veprimet Përshkrim i shkurtër e PST

Restaurimi dhe vlerësimi i Xhamisë së Plumbit

Projektet/projekt-propozimet/projekt-idetë (dhe aplikuesit/propozuesit)

QARKU I SHKODRËS 2020: ZONA E TURIZMIT TË QËNDRUESHËM

Planifikimi Strategjik në Qarkun e Shkodrës - Drejt qëndrueshmërisë së turizmit

114

1.6 1.10

1.13 2.2

Krijimi i rrugëve të sigurta turistike për biçikletat, për turizmin me biçikleta

Ndërtimi i dy mureve mbajtëse përballë ujëvarave të Thethit dhe pastrimi i tyre (Shalë) (Këshilli rajonal)

2.2

1.10 1.6

Sistemi i rrugëve turistike në zonat malore

Rehabilitimi i urës në Vermosh (Departamenti i Rrugëve rurale)

1.5

Partnerë të mundshëm: shoqatat e mjedisit të specializuara në turizmin malor. Projekti mund të zhvillohet sipas kritereve të "Alte vie" (Shtigje të larta) në Itali.

Krijimi i një rrjeti të rrugëve turistike në zonat malore, të pajisura me sinjalistikën e duhur; përgatitja e një harte të rrugëve duke përfshirë strukturat e akomodimit, shërbimet e disponueshme turistike, qendrat e ndihmës së shpejtë dhe vendet me interes turistik përgjatë rrugëve.

Nevojiten informacione të mëtejshme.

Rruga e Dukagjinit (në total 76 km) është rruga më e rëndësishme rurale në Qarkun e Shkodrës, që lidh pesë komuna (Rrethinë, Mes, Pult, Shosh dhe Shalë), të cilat janë zonat më të thella rurale të qarkut. Për shkak të faktit se kjo zonë ka një potencial të madh për zhvillimin e turizmit dhe është e pasur në burime natyrore dhe kulturore, Këshilli Rajonal e ka deklaruar zhvillimin e tij si prioritetin nr.1, në përputhje me Strategjinë Ndërsektoriale të Zhvillimit Rajonal, duke theksuar rëndësinë e zhvillimit të zonave të thella. Fshati Theth, i cili i përket kësaj zone, është një nga destinacionet më të rëndësishme turistike në Shqipëri. Parku Kombëtar i Thethit është pjesë e Alpeve Shqiptare dhe është parku i dytë për nga madhësia në vend. Ai ofron mundësi të mëdha për zhvillimin e turizmit malor dhe është gjithashtu qendra më e rëndësishme e alpinizmit në vend. Në këtë kuadër projekti synon ndërtimin e dy mureve mbajtëse përballë ujëvarave, një nga pikat me interes të madh për turistët. Kjo gjë do të shërbejë jo vetëm si një pikë vrojtimi por do të lehtësojë gjithashtu transportin në këtë segment të rrugës, e cila preket nga erozioni dhe rrëshqitjet e tokës. Kostoja e projektit është rreth 32.000 USD.

Projekti është vënë në zbatim tashmë

Muret do të projektohen si komponentë përbërës prej betoni në formën e tarracave që ofrojnë pamje panoramike tek ujëvarat. Këto struktura përbërëse do të përfaqësojnë një projekt pilot i cili mund të transferohet në pika të tjera të së njëjtës zonë malore, si një element peizazhor i dallueshëm. FSHZH-ja ka shprehur një interes të madh për këtë qasje.

Krijimi i rrugëve për biçikletat në zonat malore (gjithashtu nëpërmjet rehabilitimit të rrugëve Në hartimin dhe zbatimin e projektit mund të ekzistuese), vendosja e sinjaleve informuese dhe ngritja e ambienteve bazë turistike siç janë përfshihen shoqatat që operojnë në sektorin e akomodimi, baret me ushqim të shpejtë dhe restorantet, etj. Projekti synon të nxisë zhvillimin e turizmit me biçikleta. turizmit me biçikleta.

FSHZH-ja aplikoi për financim në Bankën për Zhvillim të Këshillit të Europës (CEB) për hartimin e Masterplanit.

Shënime mbi zbatimin

20 Projekte

Pas një analizimi të potencialeve të zonës nga pikëpamja e zhvillimit ekonomik lokal, planifikimit urban, mjedisit, atraksioneve turistike, Masterplani do të analizojë projektet e infrastrukturës (përfshirë infrastrukturat e vogla) që kërkohen për zhvillimin e zonës.

Veprimet Përshkrim i shkurtër e PST

Masterplani për zonën e Alpeve (FSHZH)

Projektet/projekt-propozimet/projekt-idetë (dhe aplikuesit/propozuesit)

Paketa 3 e projektit Eksplorimi i Alpeve Shqiptare

QARKU I SHKODRËS 2020: ZONA E TURIZMIT TË QËNDRUESHËM

Planifikimi Strategjik në Qarkun e Shkodrës - Drejt qëndrueshmërisë së turizmit

115

FSHZH-ja mund të jetë një partner i mundshëm.

1.5

Krijimi i një rezorti për ski

Rrjeti i agjentëve lokalë në zonat rurale dhe malore

1.1 1.3

2.4

Linja e furnizimit me energji në Theth

Menaxhimi i qëndrueshëm i burimeve ujore në fshatin turistik të Thethit (Komuna Shalë)

2.2

Ndërtimi i urës në fshatin Kozhnjë (Komuna Kelmend)

* 2.2

Rehabilitimi i rrugës për në Vermosh, duke përdorur teknikat inxhinierike natyrore për të zgjidhur problemet e paqëndrueshmërisë hidrogjeologjike dhe për të rritur sigurinë. Në aktivitetet për mirëmbajtje mund të përfshihen komunitetet lokale. Projektideja i referohet drejtpërdrejt metodologjisë së eksperiencës së IDEASS "Bioinxhinieria për tokën" (Itali).

Zbatimi i projektit do të kërkojë shqyrtimin e një konsensusi të gjerë në nivel lokal dhe kombëtar, duke nxjerrë në pah praktikat më të mira dhe duke theksuar disavantazhet e mundshme të rrugës së asfaltuar: kostot e mirëmbajtjes, ndërtimet e pakontrolluara, shkatërrimi i burimeve territoriale dhe i pamjes tërheqëse, etj. Ura lidh fshatrat Vukli, Kozhnjë and Nikç (më shumë se 2000 banorë) dhe mund të ndihmojë FSHZH-ja mund të jetë një partner i mundshëm. në nxitjen e zhvillimit të turizmit në fshatrat Gjarpër, Koprrisht, Surtë, Shnik dhe Bogë. Kostoja e projektit është rreth 32.600 USD. Ndërtimi i linjës së furnizimit me energji në zonën turistike të Thethit. Kostoja e projektit është Projekt i përfunduar. rreth 90.000 USD. Organizimi i aktiviteteve dhe i infrastrukturës për ski për të tërhequr turistët që shkojnë për Përfshirja e investitorëve privatë. ski në Mal të Zi. Projekti do të mbikëqyret nga stafi i sipërmarrjes Megjithëse Thethi është një nga vendet më të përshtatshme për turizmin, i vendosur mes maleve të Shqipërisë veriore, aty mungojnë shërbimet kryesore, një prej të cilave është sistemi i "Furnizimi me ujë i fshatit" (Shkodër), i cili është i specializuar dhe i çertifikuar, nëse nevojitet, nga një furnizimit me ujë. Sistemi i furnizimit me ujë në fshat është ndërtuar në vitin 1984 dhe u vëzhgues i donatorit. shkatërrua në vitet 1990-1992. Që prej vitit 1992 deri më sot nuk ka pasur furnizim me ujë. Banorët furnizohen me ujë nga burime të vogla. Ky projekt synon ndërtimin e sistemit të furnizimit me ujë në fshatin Okol nr.2, Theth, duke përfshirë ndërtimin e 100 m3 rezervuar, zhvillimin e një programi për ngritjen e kapacitetit për sipërmarrjen "Furnizimi me ujë i fshatit" si dhe monitorimin e cilësisë së ujit të pijshëm. Kostoja e projektit është rreth 30 500 USD. Projekti synon të lehtësojë akomodimin në zonat e thella, nëpërmjet krijimit të një rrjeti agjentësh Partnerë të mundshëm: Ministria e Turizmit, lokalë, që preferohet të jenë banorë të zonave me interes, të cilët do të trajnohen për të vepruar Ministria e Arsimit, ILO. si animatorë të komunitetit dhe si kontakte në vend për operatorët turistikë dhe turistët.

Nevojiten informacione të mëtejshme.

2.2

Këto dy projekte janë vendimtare për frytëzimin turistik të Parkut Kombëtar të Thethit, pasi FSHZH-ja mund të jetë një partner i mundshëm. ato ndërhyjnë në të dyja rrugët kryesore që të çojnë drejt Thethit. Projektet synojnë t'i bëjnë rrugët më të sigurta dhe më të përdorshme, gjithashtu gjatë stinës së dimrit. FSHZH-ja mund të jetë një partner i mundshëm.

2.2

Rehabilitimi i rrugës Hani i HotitTamarë (Këshilli i Qarkut Shkodër) Rehabilitimi i rrugës Prekal-Theth (Këshilli i Qarkut Shkodër) Rehabilitimi i rrugës Bogë-Theth (Këshilli i Qarkut Shkodër) Rehabilitation of the road Cek–Deda (Shkrel) (Shkodra Regional Council) Rehabilitimi i rrugës për në Vermosh

Malit të Zi nëpërmjet rehabilitimit të rrugës ekzistuese brenda qytetit të Shkodrës (5 km) dhe të shpronësimit dhe zhvillimit të sektorit urban, u zbatuan 30% e operacioneve duke qenë se kontrata të 34 km të tjera të rrugës kombëtare për në Hanin e Hotit. Kostoja e projektit është rreth me kompaninë filloi të zbatohet në janar 2010. Pritet 300 000 Lekë. që të përfundojnë në dhjetor 2011. Zbatimi i projektit është vendimtar për përmirësimin e aksesit në zonën e Vermoshit, si nga Projekti është vënë në zbatim. zona e Shkodrës ashtu dhe nga Mali i Zi, duke marrë parasysh gjithashtu faktin se shumë turistë kalojnë nëpërmjet pikës kufitare të Hanit të Hotit.

Veprimet Shënime mbi zbatimin Përshkrim i shkurtër e PST Projekti synon të përmirësojë komunikimin material dhe jomaterial ndërmjet Shqipërisë dhe Pas një periudhe të gjatë të caktimit të operacioneve 2.2

Projektet/projekt-propozimet/projekt-idetë (dhe aplikuesit/propozuesit) Rehabilitimi i rrugës Shkodër-Hani i Hotit (Këshilli i Qarkut Shkodër)

QARKU I SHKODRËS 2020: ZONA E TURIZMIT TË QËNDRUESHËM

Planifikimi Strategjik në Qarkun e Shkodrës - Drejt qëndrueshmërisë së turizmit

116

1.1 1.10

1.5 1.7 1.10 1.12 1.13

Sistemi i sinjaleve informuese për turistët

Agro-turizmi - Reç (Shoqata “Reçi Podhimtar”)

Projektfishat e dorëzuara nga grupet e interesit dhe nismat e bashkëpunimit të decentralizuar Projekt-idetë që mund të zbatohen duke marrë si model referimi novacionet e IDEASS

Projekt-propozimet nga një ekspert i ILS LEDA-s, të bazuara në një studim të zinxhirëve të vlerave

Projektet prioritare që aktorët territorialë i kanë paraqitur KPQ-së dhe të vendosura në një projektfishë

Projekt-idetë u ngritën gjatë takimeve dhe aktiviteteve pjesëmarrëse

Projekt-propozimet prioritare që aktorët territorialë i kanë paraqitur KPQ-së

Krijimi dhe vendosja e sinjaleve informuese për turistët në zonat malore, të prodhuara me materiale vendi (dru, gurë, etj.) nga artizanët lokalë, për të vlerësuar aftësitë tradicionale dhe për të integruar të ardhurat e komuniteteve. Ky program ka si qëllim të: • Sensibilizojë komunitetin për mbrojtjen dhe zhvillimin e vlerave historike dhe turistike të parkut, nëpërmjet metodave të përhapjes, shpërndarjes së materialeve promovuese dhe medias etj. • Krijojë më shumë kushte të përshtatshme për zhvillimin e turizmit për vendasit dhe për të huajt. • Ruajë dhe rehabilitojë objektet me vlera të rëndësishme historike, siç janë kalatë (Kalaja e Ballezës, Babicës), shpellat (Shpella e Bogdanit, Shpella e Pëllumbave), shtëpitë karakteristike, etj. • Ruajë dhe promovojë vlerat e biodiversitetit dhe të produkteve tradicionale (gështenjat, luleshtrydhet, kërpudhat, misri, vreshtat). Projekti përfshin: ndërtimin e shtëpive verore prej druri, stolave dhe tavolinave në vendet turistike; ndërtimin e pikave të vrojtimit prej druri; rehabilitimin e pjesës së brendshme të Shpellës së Pëllumbave; ndërtimin e një qendre informacioni për promovimin e produkteve lokale; rehabilitimin dhe rrethimin e puseve të Reçit; riparimin e tribunës; përgatitjen e tabelave sinjalizuese prej druri për të promovuar produktet tradicionale të zonës; rrethimin e pemëve të vjetra të gështenjave; ndërtimin e shatërvanëve dekorativë me ujë të pijshëm. Kostoja e projektit është 37 000 USD.

TEULEDA mund të sigurojë grante për pronarët e shtëpive karakteristike për të zbatuar projektin. Do të jetë e rëndësishme të krijohet një lidhje ndërmjet granteve dhe mbrojtjes së trashëgimisë kulturore, për shembull duke ofruar kushte më të mira kredie nëse aplikuesi angazhohet të respektojë disa standarde në rinovimin e ndërtesave tradicionale, në mbrojtjen e peizazhit, etj. Ndërhyrjet për restaurim do të jenë në përputhje me udhëzimet e "Manualit për restaurimin e shtëpive karakteristike" (shikoni më lartë). Partnerë të mundshëm: Ministria e Turizmit (për të përcaktuar standardet e sinjalizimit), autoritete lokale, shoqatat e artizanëve. Co-financing by the applicant is envisaged (20%). Partners: University of Shkodra “L. Gurakuqi”, Forestry Directorate of the Region, NGOs, local authorities.

Projekti është duke u zbatuar aktualisht në kuadrin e ÇMIMEVE APQ. Partneriteti në projekt përfshin partnerë nga Shqipëria (Qarku Shkodër, Bashkia Shkodër, TEULEDA) dhe Italia (Sviluppo Lazio, CNA).

Shënime mbi zbatimin

Projekt-idetë e sugjeruara nga ekspertët e Planifikimit Strategjik, të bazuara në rezultatet e pjesëmarrjes

Legjenda

1.12

* 1.2

Rinovimi i shtëpive tradicionale për qëllime turistike

zbatimi që identifikon ndërhyrjet e standardizuara që mund të zbatohen nga operatorët lokalë për të restauruar ndërtesat tradicionale. Një zhvillim i mundshëm i projektit mund të jetë: a) Projektzbatimi dhe ndërtimi i një prototipi godine që të bashkohet me godinat ekzistuese për ndërtimin e tualeteve ose të hapësirave shtesë për të përmirësuar strukturat e akomodimit për turistët; b) Projektimi i një ndërtese për të shërbyer si qendër trajnimi për teknologjitë e reja bioklimatike. Krijimi i rrjetit të shtëpive tradicionale për t'u përdorur për akomodimin e turistëve. Projekti mund t'i referohet metodologjisë së eksperiencës italiane “Compagnia dei Parchi”, të përfshirë në katalogun e IDEASS. PKZH-ja është një konsorcium i ri, jofitimprurës me përgjegjësi të kufizuara me një strukturë organizative që përbëhet nga një zyrë qendrore, e cila përgjigjet për rezervimet dhe për marketingun në turizëm dhe nga një rrjet strukturash akomodimi të lidhura me njëra-tjetrën. Ndërmjet vitit 1999 dhe 2004, PKZH-ja ka krijuar një rrjet prej më shumë se 1000 strukturash akomodimi në zonat e mbrojtura dhe i ka promovuar ato nëpërmjet internetit, panaireve tregtare dhe lidhjeve në faqet e internetit për turizmin. PKZH-ja gjeneron të ardhura nga pronat ekzistuese dhe nga produktet lokale dhe nxit zhvillimin e shërbimeve të reja që lidhen me turizmin.

Projektet/projekt-propozimet/projekt-idetë Veprimet Përshkrim i shkurtër (dhe aplikuesit/propozuesit) e PST Arkitektura tradicionale e qendrave të qytetit dhe e zonave rurale është e një vlere të madhe pasi Manuali për restaurimin e 1.12 shërben si provë e historisë dhe e traditave të komuniteteve lokale. Projekti nuk synon vetëm trashëgimisë arkitekturore për restaurimin e kësaj trashëgimie por edhe për ta kthyer atë në një burim potencial për zhvillimin lokal vlerësimin e turizmit rural nëpërmjet pjesëmarrjes së qeverisë dhe qytetarëve. Manuali është një instrument metadizajni dhe (Sviluppo Lazio – Itali)

QARKU I SHKODRËS 2020: ZONA E TURIZMIT TË QËNDRUESHËM

Planifikimi Strategjik në Qarkun e Shkodrës - Drejt qëndrueshmërisë së turizmit

117

2.6

1.8 1.13

Muzeu i florës dhe faunës në Liqenin e Shkodrës

1.13

Vrojtimi i zogjve në lagunën e Vilunit

Ndërtimi i rrugës Gjinaj - Fushë Vig (Komuna Vig-Mnele)

1.6 1.10

Krijimi i rrugëve të sigurta turistike për biçikletat, për turizmin me biçikleta

1.6

Ju lutemi, vini re se rrugët për kalërim janë të parashikuara gjithashtu në programet për turizmin e qëndrueshëm në Liqenin e Shkodrës.

Shënime mbi zbatimin

10 Projekte

FSHZH-ja mund të jetë një partner i mundshëm.

Ky program ka si qëllim të: lidhë qendrën e komunës me fshatra të tjerë, me rrugën kombëtare, me qendrën shëndetësore, etj.; lidhë minierat e kromit dhe të kaolinit; mundësojë zhvillimin e turizmit, të lidhur gjithashtu me Kalanë e Kastrit; lidhë komunën me Qarkun e Lezhës. Nga ky projekt do të përfitojnë drejtpërdrejt 11 000 banorë, të cilët historikisht kanë pasur marrëdhënie reciproke në fusha të ndryshme me Shkodrën si dhe vizitorët që vijnë, të cilët kërkojnë destinacione të reja për ekoturizmin. Kostoja e projektit është rreth 33.000 USD.

Ky muze do të ofrojë, përmes një sërë pajisjesh multimediale, informacione gjithëpërfshirëse Partnerë të mundshëm: Ministria e Turizmit, për ekosistemin e Liqenit të Shkodrës dhe do të shërbejë si një "portë hyrëse" për universitetet, shoqatat e mjedisit (gjithashtu për biodiversitetin e qarkut dhe si një qendër kërkimesh për ruajtjen dhe monitorimin e kushteve të të përfshirë menaxhimin e muzeve). liqenit. Muzeu do të përfshihet në "Rrjetin e muzeve" brenda Rrjetit të Muzeve Rajonale (shikoni Paketën 2 të projekteve)..

Aktivitetet turistike në zonën e mbrojtur mund të menaxhohen nëpërmjet përfshirjes aktive të komunitetit lokal, duke iu referuar metodologjisë së zbatuar në eksperiencën e IDEASS "Menaxhimi i qëndrueshëm komunitar i parkut kombëtar detar La Caleta" (Republika Dominikane).

Qeveria qendrore, më 21.1.2005, sipas ligjit shqiptar për zonat e mbrojtura, e deklaroi lumin e Bunës dhe territoret përreth "hapësirë ujore/peizazh i mbrojtur". Kjo zonë ka një faunë të pasur, duke përfshirë zogjtë migrues. Me qëllim përcaktimin e aktiviteteve ekonomike të qëndrueshme në zonë dhe zgjerimin e larmisë së turizmit, ideja e projektit është të organizojë itinerare për vrojtimin e zogjve në lagunë, duke përfshirë dhe së fundmi duke trajnuar anëtarët e komunitetit lokal (peshkatarë, zotërues barkash, etj) si shoqërues. Zhvillimi i projektit mund të fillojë nga rezultatet e projektit të zbatuar tashmë "Vlerat natyrore të lagunës së Vilunit dhe zhvillimi i ekoturizmit në lagunën e Velipojës", të GEF-PNUD.

Krijimi i rrugëve për biçikletat (gjithashtu nëpërmjet rehabilitimit të rrugëve ekzistuese), Në hartimin dhe zbatimin e projektit mund të vendosja e sinjaleve informuese dhe ngritja e ambienteve bazë për turistët siç janë përfshihen shoqatat që operojnë në sektorin e akomodimi, baret me ushqim të shpejtë dhe restorantet, etj. Projekti synon të nxisë zhvillimin e turizmit me biçikleta. turizmit me biçikleta dhe mund të përfshijë krijimin e një rruge për biçikletat përreth Liqenit të Shkodrës, që lidh (të paktën) Shkodrën me Koplikun.

Ky projekt synon promovimin e turizmit në Liqenin e Shkodrës, për të rifilluar aktivitetet e kalërimit, për të sjellë të rinjtë pranë natyrës dhe për të riorganizuar krijimin e klubit të kalërimit. Kostoja e projektit është rreth 30.000 USD.

Veprimet Përshkrim i shkurtër e PST

Itinerari i kalërimeve përreth Liqenit të Shkodrës (Bashkia e Shkodrës)

Projektet/projekt-propozimet/projekt-idetë (dhe aplikuesit/propozuesit)

Paketa 4 e projektit Qarku i Shkodrës - Itineraret turistike të liqeneve dhe ligatinave

QARKU I SHKODRËS 2020: ZONA E TURIZMIT TË QËNDRUESHËM

Planifikimi Strategjik në Qarkun e Shkodrës - Drejt qëndrueshmërisë së turizmit

118

2.6

Rehabilitimi rrugës Gomsiqe (Vau i Dejës) (Këshilli i Qarkut Shkodër)

Rehabilitimi rrugës Shelqet-QendërStacioni i trenit (Vau i Dejës) (Këshilli i Qarkut Shkodër)

Ura Mnele e Vogël–Vig (Këshilli i Qarkut Shkodër)

Rikonstruksioni i rrugës Koman-bene (Shllak) (Këshilli i Qarkut Shkodër)

Projekti-detë u ngritën gjatë takimeve dhe aktiviteteve pjesëmarrëse Projektfishat e dorëzuara nga grupet e interesit dhe nismat e bashkëpunimit të decentralizuar Projekt-idetë që mund të zbatohen duke marrë si model referimi novacionet e IDEASS

Projekt-propozimet nga një ekspert i ILS LEDA-s, të bazuara në një studim të zinxhirëve të vlerave

Projektet prioritare që aktorët territorialë i kanë paraqitur KPQ-së dhe të vendosura në një projektfishë

FSHZH-ja mund të jetë një partner i mundshëm.

Projekt-propozimet prioritare që aktorët territorialë i kanë paraqitur KPQ-së

Këto projekte synojnë të rehabilitojnë dhe të përmirësojnë rrugët që janë pjesë e itinerarit të liqeneve. Itinerari duhet të fillojë nga brigjet e liqenit dhe të përshkojë rrethinat e tyre, me qëllim që t'u japë mundësinë turistëve të shijojnë një sërë peizazhesh dhe pamjesh.

Shënime mbi zbatimin

Projekt-idetë e sugjeruara nga ekspertët e Planifikimit Strategjik, të bazuara në rezultatet e pjesëmarrjes

Legjenda

2.6

Veprimet Përshkrim i shkurtër e PST

Rehabilitimi i rrugës Fushë ArrëzIballë (Këshilli i Qarkut Shkodër)

Projektet/projekt-propozimet/projekt-idetë (dhe aplikuesit/propozuesit)

QARKU I SHKODRËS 2020: ZONA E TURIZMIT TË QËNDRUESHËM

Planifikimi Strategjik në Qarkun e Shkodrës - Drejt qëndrueshmërisë së turizmit

119

Projektet/projekt-propozimet/projekt-idetë (dhe aplikuesit/propozuesit) “Bletët e Shkodrës”

1.7 3.1 3.2 3.3

Hapi 1 (Puna me zinxhirët) • Kryerja e studimit mbi burimet rajonale për bletarinë. • Promovimi i shoqatave të bletarëve dhe përfshirja e tyre në partneritetin lokal të Teuleda-s. • Promovimi i sinergjive ndërmjet bletarëve dhe prodhuesve të bimëve si dhe ndërmjet bletarëve dhe fermerëve, me qëllim përmirësimin dhe rritjen e prodhimit të mjaltit nga një lloj i vetëm luleje. • Organizimi i sistemeve të kontrollit të cilësisë dhe të sigurisë ushqimore. • Mbështetja për vendosjen e markës dhe paketimin. • Gjetja e tregjeve të reja dhe të përshtatshme kombëtare, rajonale (Ballkani) dhe ndërkombëtare. • Gjetja e distributorit final në tregjet e përcaktuara, duke siguruar negocimin dhe ndërmjetësimin. • Organizimi i “Rrjetit të bletëve të Shkodrës” Hapi 2 (Përmirësimi dhe rritja e njohurive) • Organizimi i një përzgjedhjeje rajonale për të rinjtë që aspirojnë për t'u bërë bletarë. • Projektimi i trajnimit të nivelit bazë (trajnimi profesional dhe të mësuarit nëpërmjet aktiviteteve). • Ndërmarrja e aktiviteteve të trajnimit për çështjet që lidhen me bletarinë dhe për ngritjen e sipërmarrjes. • Mbështetja e ngritjes së sipërmarrjeve të reja në bletari. Hapi 3 (Specializimi) • Projektimi i trajnimit të nivelit avancuar (trajnimi profesional dhe të mësuarit nëpërmjet aktiviteteve). • Ndërmarrja e aktiviteteve të trajnimit për çështjet e avancuara që lidhen me bletarinë dhe për ngritjen e sipërmarrjes. • Mbështetja e përmirësimit teknik (instrumental) të bletarisë. Hapi 4 (Produktet e reja të bletëve) • Identifikimi i konkurrencës dhe i mundësive për përpunimin e produkteve të mundshme lokale të mjaltit dhe jo të mjaltit. • Krijimi i proçeseve organike të prodhimit. • Promovimi dhe mbështetja globalisht e sipërmarrjeve për përpunimin e produkteve të bletëve.

Veprimet Përshkrim i shkurtër e PST

Paketa 5 e projektit Markat për produktet tipike cilësore ushqimore të Qarkut të Shkodrës

Partnerë të mundshëm: • TEULEDA • Qeverisja vendore • Bashkitë dhe komunat e qarkut • Bletarët • Prodhuesit e bimëve mjekësore • Fermerët • Aktivitetet e përpunimit kimik • Sipërmarrjet e paketimeve • Aktivitetet e eksportit (ushqimi) • Institucionet e trajnimit • Kompanitë e disenjimit të faqes së internetit

Shënime mbi zbatimin

8 Projekte

QARKU I SHKODRËS 2020: ZONA E TURIZMIT TË QËNDRUESHËM

Planifikimi Strategjik në Qarkun e Shkodrës - Drejt qëndrueshmërisë së turizmit

120

1.7 3.1 3.2 3.3 3.4

“Pyjet e Shkodrës”

Partnerë të mundshëm: • TEULEDA • Qeverisja vendore • Bashkitë dhe komunat e qarkut • Prodhuesit e bimëve mjekësore • Mbledhësit e bimëve mjekësore • Aktivitetet e përpunimit kimik • Sipërmarrjet e paketimeve • Aktivitetet e eksportit • Institucionet e trajnimit • Kompanitë e disenjimit të faqes së internetit

Partnerë të mundshëm: • TEULEDA • Qeverisja vendore • Bashkitë dhe komunat e qarkut • Prodhuesit dhe mbledhësit e frutave pyjore, gështenjave, kërpudhave • Aktivitetet e përpunimit të ushqimit • Prodhuesit e distilateve dhe të ekstrakteve • Aktivitetet e eksportit • Institucionet e trajnimit • Kompanitë e disenjimit të faqes së internetit

Hapi 1 (Puna me zinxhirët) • Kryerja e studimit mbi burimet rajonale të pylltarisë. • Nxitja e prodhimit në fushën e burimeve të kultivueshme dhe aktivitetet e qëndrueshme për mbledhjen e burimeve gjenetike të pakultivueshme. • Përfshirja e proçesit të ftohjes dhe të ngrirjes. • Promovimi i shoqatave lokale të prodhuesve dhe mbledhësve të burimeve pyjore dhe përfshirja e tyre në partneritetin lokaltë Teuleda-s. • Organizimi i sistemeve të kontrollit të cilësisë dhe të sigurisë ushqimore. • Mbështetja e vendosjes së markës dhe të paketimit të produkteve. • Gjetja e tregjeve të reja dhe të përshtatshme kombëtare, rajonale (Ballkani) dhe ndërkombëtare. • Gjetja e distributorëve në tregjet e përcaktuara, sigurimi i negocimit dhe i ndërmjetësimit. • Organizimi i “Rrjetit të produkteve pyjore të Shkodrës”. Hapi 2 (Përpunimi) • Përcaktimi i mundësive për përpunimin dhe i konkurrencës. • Krijimi i proçeseve organike të prodhimit. Hapi 3 (Krijimi i sipërmarrjeve) • Projektimi i trajnimit të nivelit avancuar (trajnimi profesional dhe të mësuarit nëpërmjet aktiviteteve). • Ndërmarrja e aktiviteteve të trajnimit për çështje të avancuara në përpunimin e burimeve pyjore si dhe në ndërtimin dhe menaxhimin e sipërmarrjes. • Krijimi i proçeseve organike të prodhimit. • Promovimi dhe mbështetja globalisht e sipërmarrjeve për përpunimin e produkteve pyjore.

Shënime mbi zbatimin

Hapi 1 (Puna me zinxhirët) • Kryerja e studimit mbi bimët rajonale mjekësore dhe aromatike. • Nxitja e kultivimit të bimëve dhe e aktiviteteve të qëndrueshme për mbledhjen e burimeve gjenetike të pakultivueshme. • Promovimi i shoqatave lokale të prodhuesve dhe mbledhësve të bimëve dhe përfshirja e tyre në partneritetin lokaltë Teuleda-s. • Organizimi i sistemeve të kontrollit të cilësisë dhe të sigurisë ushqimore. • Mbështetja e vendosjes së markës dhe e paketimit për produktet e freskëta dhe të thata. • Gjetja e tregjeve të reja dhe të përshtatshme kombëtare, rajonale (Ballkani) dhe ndërkombëtare. • Gjetja e distributorit final në tregjet e përcaktuara, duke siguruar negocimin dhe ndërmjetësimin. • Organizimi i “Rrjetit të bimëve të Shkodrës”. Hapi 2 (Përpunimi) • Përcaktimi i mundësive për përpunimin e bimëve dhe i konkurrencës. • Krijimi i proçeseve organike të prodhimit. Hapi 3 (Krijimi i sipërmarrjeve) • Projektimi i trajnimit të nivelit avancuar (trajnimi profesional dhe të mësuarit nëpërmjet aktiviteteve). • Ndërmarrja e aktiviteteve të trajnimit për çështje të avancuara për përpunimin e bimëve si dhe për ndërtimin dhe menaxhimin e sipërmarrjes. • Krijimi i proçeseve organike të prodhimit. • Promovimi dhe mbështetja globalisht e sipërmarrjes për përpunimin e bimëve.

Veprimet Përshkrim i shkurtër e PST

“Bimët e Shkodrës”

Projektet/projekt-propozimet/projekt-idetë (dhe aplikuesit/propozuesit)

QARKU I SHKODRËS 2020: ZONA E TURIZMIT TË QËNDRUESHËM

Planifikimi Strategjik në Qarkun e Shkodrës - Drejt qëndrueshmërisë së turizmit

121

1.7 3.1 3.2 3.3

1.7 3.1 3.2 3.3 3.4

Përmirësimi i zinxhirit të vlerave të Frutat dhe të Perimeve (hartuar në bazë të veprimeve të propozuara nga ILS LEDA për zhvillimin ekonomik lokal të Qarkut të Shkodrës)

Projekti synon të krijojë kushtet bazë për të rritur produktivitetin e zinxhirit të vlerave nëpërmjet përmirësimit të sigurisë së produkteve, cilësisë, promovimit dhe zhvillimit të shoqatave përfaqësuese të prodhuesve. Aktivitetet dhe hapat kryesore janë si më poshtë: Mbështetja e kohezionit dhe e krijimit të rrjetit të zinxhirit të vlerave • Promovimi i bashkimit të peshkatarëve individualë të detit dhe mbarështuesve të peshkut të ujërave të ëmbla nëpërmjet mbështetjes së krijimit të shoqatave të reja; • Promovimi i krijimit të Forumit të Peshkut në Shkodër, duke përfshirë shoqatat e peshkatarëve dhe të mbarështuesve të peshkut. Përmirësimi i njësisë prodhuese rajonale të zinxhirit të vlerave të Peshkut • Mbështetja e Forumit me qëllim organizimin e kurseve të trajnimit të nivelit bazë në peshkim dhe në mbarështimin e peshqve. • Mbështetja e krijimit të sipërmarrjeve të reja të peshkimit dhe të mbarështimit të peshqve, gjithashtu nëpërmjet Fondit të garancisë. Çertifikimi i cilësisë dhe i sigurisë • Mbështetja e arritjes së cilësisë ISO, të çertifikimit HACCP dhe të çertifikimit organik. Përmirësimi i tregtimit, promovimit dhe shpërndarjes • Analizimi i tregjeve rajonale, kombëtare dhe ndërkombëtare dhe përpunimi i strategjive të tregut. • Promovimi i kërkimeve të vëna në zbatim mbi karakteristikat biokimike dhe të vlerave ushqyese të Peshkut të Shkodrës. • Promovimi i aktiviteteve edukuese për konsumatorët rajonalë dhe kombëtarë. • Krijimi dhe promovimi, në shkallë kombëtare dhe ndërkombëtare, i një marke cilësore të Shkodrës për produktet e peshkut, duke përcaktuar dhe ndarë një grup produktesh gjithnjë e në rritje, karakteristikat dhe standardet e tyre. • Përcaktimi i distributorëve kombëtarë dhe të huaj për konsumatorët përfundimtarë. Projekti synon të krijojë kushtet bazë për të rritur produktivitetin e zinxhirit të vlerave nëpërmjet përmirësimit të sigurisë së produkteve, cilësisë, promovimit dhe zhvillimit të shoqatave përfaqësuese të prodhuesve. Aktivitetet dhe hapat kryesore janë si më poshtë: Mbështetja e kohezionit dhe e krijimit të rrjetit të zinxhirit të vlerave të Frutave dhe të Perimeve • Promovimi i bashkimit të aktorëve individualë nëpërmjet mbështetjes së përfshirjes së tyre në shoqatat ekzistuese ose nëpërmjet krijimit të shoqatave të reja. • Promovimi i krijimit të Forumit për Frutat dhe Perimet në Shkodër, duke përfshirë shoqatat e fermerëve dhe të përpunuesve me synimin për të krijuar dhe menaxhuar zbatimin e një strategjie të përbashkët, që është në zhvillim të vazhdueshëm për prodhimin, novacionin dhe marketingun e jashtëm. Përmirësimi i njësisë prodhuese rajonale të zinxhirit të vlerave të Frutave dhe të Perimeve • Mbështetja e Forumit me qëllim organizimin e kurseve të trajnimit të nivelit bazë në aktivitetet bujqësore dhe të përpunimit. • Mbështetja e krijimit të sipërmarrjeve të reja individuale dhe të vogla (gjithashtu nëpërmjet Fondit të garancisë). Çertifikimi i cilësisë dhe i sigurisë • Mbështetja e arritjes së cilësisë ISO, të çertifikimit HACCP dhe të çertifikimit organik. Përmirësimi i tregtimit, promovimit dhe shpërndarjes • Analizimi i tregjeve rajonale, kombëtare dhe ndërkombëtare dhe përpunimi i strategjive të tregut. • Promovimi i kërkimeve të vëna në zbatim mbi karakteristikat biokimike dhe të vlerave ushqyese të frutave dhe perimeve në Shkodër. • Promovimi i aktiviteteve edukuese për konsumatorët rajonalë dhe kombëtarë. • Krijimi dhe promovimi, në shkallë kombëtare dhe ndërkombëtare, i një marke cilësore të Shkodrës për frutat dhe perimet, duke përcaktuar dhe ndarë një grup produktesh gjithnjë e në rritje, karakteristikat dhe standardet e tyre. • Përcaktimi i distributorëve kombëtarë dhe të huaj për konsumatorët përfundimtarë.

Veprimet Përshkrim i shkurtër e PST

Përmirësimi i zinxhirit të vlerave të Peshkut (hartuar në bazë të veprimeve të propozuara nga ILS LEDA për zhvillimin ekonomik lokal të Qarkut të Shkodrës)

Projektet/projekt-propozimet/projekt-idetë (dhe aplikuesit/propozuesit)

Partnerë të mundshëm: • Teuleda • Shoqatat ekzistuese të fermerëve dhe përpunuesve • Fermerët individualë • Përpunuesit individualë • Këshilluesit e jashtëm (për të ofruar konsulencë në lidhje me çështjet specifike), aktorët e sektorit të mikpritjes (për të mbështetur tregtimin dhe promovimin e produkteve)

Partnerë të mundshëm: • Teuleda • Shoqatat e peshkatarëve • Mbarështuesit e peshkut

Shënime mbi zbatimin

QARKU I SHKODRËS 2020: ZONA E TURIZMIT TË QËNDRUESHËM

Planifikimi Strategjik në Qarkun e Shkodrës - Drejt qëndrueshmërisë së turizmit

122

1.7 3.1 3.2 3.3

Përmirësimi i zinxhirit të vlerave të Qumështit (projektuar mbi bazën e veprimeve të propozuara nga ILS LEDA për zhvillimin ekonomik lokal të Qarkut të Shkodrës

Partnerë të mundshëm: • Teuleda • Shoqatat ekzistuese • Aktorët individualë • Këshilluesit e jashtëm (për të ofruar konsulencë në lidhje me çështjet specifike), aktorët e sektorit të mikpritjes (për të mbështetur tregtimin dhe promovimin e produkteve).

Shënime mbi zbatimin

Veprimet Përshkrim i shkurtër e PST

Përmirësimi i zinxhirit të vlerave të Pijeve Alkoolike (projektuar mbi bazën e veprimeve të propozuara nga ILS LEDA për zhvillimin ekonomik lokal të Qarkut të Shkodrës

Projektet/projekt-propozimet/projekt-idetë (dhe aplikuesit/propozuesit)

QARKU I SHKODRËS 2020: ZONA E TURIZMIT TË QËNDRUESHËM

Planifikimi Strategjik në Qarkun e Shkodrës - Drejt qëndrueshmërisë së turizmit

123

Projekt-idetë që mund të zbatohen duke marrë si model referimi novacionet e IDEASS

Projektet prioritare që aktorët territorialë i kanë paraqitur KPQ-së dhe të vendosura në një projektfishë

Projektfishat e dorëzuara nga grupet e interesit dhe nismat e bashkëpunimit të decentralizuar

Projekt-propozimet nga një ekspert i ILS LEDA-s, të bazuara në një studim të zinxhirëve të vlerave

Projekt-propozimet prioritare që aktorët territorialë i kanë paraqitur KPQ-së

Projekti konsiston në sigurimin e informacionit, të asistencës teknike dhe të trajnimeve për Partnerë të mundshëm: TEULEDA, shoqatat e fermerët dhe mbarështuesit, të cilat janë të nevojshme për të arritur çertifikimet e sigurisë dhe prodhuesve, Dhoma e Tregtisë, ekspertët në të cilësisë ndërkombëtarisht të njohura, për produktet dhe proçeset e tyre të prodhimit: proçeset e çertifikimit. ISO9000 dhe ISO14000, HACCP, çertifikimet për produktet organike, DOC, DOP, IGT, etj. Shoqatat e prodhuesve do të jenë synimi prioritar i informacionit, asistencës dhe i aktiviteteve të trajnimit. Do të nxitet dhe do të rekomandohet fort ngritja e shoqatave dhe e konsorciumeve, gjithashtu nëpërmjet aktiviteteve të sensibilizimit.

Shënime mbi zbatimin

Projekt-idetë u ngritën gjatë takimeve dhe aktiviteteve pjesëmarrëse

3.3

Veprimet Përshkrim i shkurtër e PST

Projekt-idetë e sugjeruara nga ekspertët e Planifikimit Strategjik, të bazuara në rezultatet e pjesëmarrjes

Legjenda

Certifikimet e cilësisë dhe të sigurisë për produktet agroushqimore rajonale

Projektet/projekt-propozimet/projekt-idetë (dhe aplikuesit/propozuesit)

QARKU I SHKODRËS 2020: ZONA E TURIZMIT TË QËNDRUESHËM

Planifikimi Strategjik në Qarkun e Shkodrës - Drejt qëndrueshmërisë së turizmit

124

1.7 1.9 3.1 3.2 3.3 3.4

1.7

Programi i rikonstruktimit të Rr. Gjuhadol si një “rrugë me produkte artizanale”

Partnerë të mundshëm: • TEULEDA • Qeverisja vendore • Bashkitë dhe komunat e qarkut • Prodhuesit dhe mbledhësit e drurit • Prodhuesit e ullirit • Mbarështuesit e deleve dhe të dhive • Bletarët • Artizanët e drurit, të tekstileve, të dyllit të bletëve, të stolive, etj. • Aktivitetet ndërtimore (rikuperimi dhe restaurimi, impiantet) • Aktivitetet e importit (materialet e lëndës së parë) • Dyqanet dhe tregtarët e produkteve artistike dhe artizanale. • Aktivitetet e eksportit (produktet artizanale dhe punimet artistike) • Institucionet e trajnimit • Shoqatat kulturore • Artistët • Kompanitë e disenjimit të faqes së internetit

Në menaxhimin e "rrugës me produkte artizanale" do të përfshihen shoqatat e prodhuesve. TEULEDA, e mbështetur nga ART GOLD 2, mund të ndihmojë në transformimin e rrugës në një "rrugë me produkte artizanale", duke siguruar mbështetje për artizanët.

Proçesi i pjesëmarrjes theksoi kërkesën për hapësira urbane posaçërisht për prodhimin dhe shitjen e produkteve artizanale, me qëllim promovimin dhe përmirësimin e traditës së fortë artistike dhe artizanale të Qarkut të Shkodrës. Projekti synon ta transformojë Rrugën Gjuhadol, një nga rrugët kryesore të qytetit historik të Shkodrës (që lidh katedralen me rrugën e këmbësorëve Kol Idromeno), në një "rrugë me produkte artizanale". Ndërtesat antike dhe oborret do të restaurohen për të hapur dyqane me produkte artizanale, ku turistët mund të blejnë produkte tipike artizanale. Projekti është i lidhur ngushtë me projektin e mëparshëm ("Pazari i Shkodrës").

Shënime mbi zbatimin

4 Projekte

Hapi 1 (Puna me zinxhirët) • Kryerja e studimit për artin rajonal dhe për burimet artizanale. • Promovimi i shoqatave të artizanëve dhe artistëve dhe përfshirja e tyre në partneritetin lokal të TEULEDA-s. • Gjetja e kanaleve të reja të furnizimit për materialet e lëndës së parë sidomos në stoli dhe tekstile. • Gjetja e tregjeve të reja dhe të përshtatshme kombëtare, rajonale (Ballkani) dhe ndërkombëtare. • Gjetja e distributorit final në tregjet e përcaktuara, duke siguruar negocimin dhe ndërmjetësimin. • Organizimi i “Rrjetit për Artin dhe Artizanatin e Shkodrës”. Hapi 2 (Garantimi i të ardhmes për artizanatin) • Organizimi i një përzgjedhjeje rajonale/kombëtare për praktikuesit e rinj të artizanatit. • Projektimi i trajnimit (trajnimi profesional dhe të mësuarit nëpërmjet aktiviteteve). • Ndërmarrja e aktiviteteve të trajnimit për çështjet që lidhen me artizanatin dhe për ngritjen e sipërmarrjes. • Mbështetja e ngritjes së sipërmarrjeve të reja në artizanat. Hapi 3 (Pazari virtual) • Promovimi i “Pazarit të Shkodrës” si një "shoqatë të shoqatave" dhe si një evolucion i "Rrjetit të Artit dhe Artizanatit të Shkodrës”. • Projektimi, krijimi dhe menaxhimi i faqes së internetit të “Pazarit të Shkodrës”. • Organizimi i i aktiviteteve të promovimit dhe komunikimit (marketingu i jashtëm). Hapi 4 (Rrethi i Shkodrës për artin dhe artizanatin) • Rikuperimi dhe restaurimi i një hapësire urbane në qendrën e Shkodrës. • Rregullimi dhe pajisja e zonës si një "lagje banimi (trajnimi, prodhimi dhe shitja e punëve artistike dhe të produkteve artizanale) me dyqane punimesh artistike dhe artizanale".

Veprimet Përshkrim i shkurtër e PST

Pazari i Shkodrës

Projektet/projekt-propozimet/projekt-idetë (dhe aplikuesit/propozuesit)

Paketa 6 e projektit Artet dhe zejet tipike të Qarkut të Shkodrës

QARKU I SHKODRËS 2020: ZONA E TURIZMIT TË QËNDRUESHËM

Planifikimi Strategjik në Qarkun e Shkodrës - Drejt qëndrueshmërisë së turizmit

125

Projekt-idetë që mund të zbatohen duke marrë si model referimi novacionet e IDEASS

Projektet prioritare që aktorët territorialë i kanë paraqitur KPQ-së dhe të vendosura në një projektfishë

Projektfishat e dorëzuara nga grupet e interesit dhe nismat e bashkëpunimit të decentralizuar

Projekt-propozimet nga një ekspert i ILS LEDA-s, të bazuara në një studim të zinxhirëve të vlerave

Projekt-propozimet prioritare që aktorët territorialë i kanë paraqitur KPQ-së

Projekti mund të zbatohet me përfshirjen e TEULEDA-s, të institucioneve të trajnimeve profesionale, të universiteteve dhe shoqatave jofitimprurëse, duke marrë si referencë metodologjinë e eksperiencës së IDEASS "Universiteti i Zejeve dhe Tregtisë, për të promovuar identitetin kulturore" (Amerika Latine).

Prania e aktiviteteve artizanale në qark sugjeron krijimin e "shkollës së zejeve" për të vlerësuar "njohuritë" dhe aftësitë tradicionale (nëpërmjet përfshirjes së artizanëve të vjetër), për t'ia transmetuar ato brezave të rinj dhe për të nxitur krijimin e bizneseve artizanale dhe të sipërmarrjeve sociale në sektor, që do të mbështeten nga TEULEDA. Shkolla do të funksionojë si një "shtëpi artizanati", ku do të studiohen, praktikohen dhe mësohen zejet tradicionale si dhe do të promovohet dhe nxitet krijimi i prodhimeve të reja artizanale, bazuar në traditë.

1.8

Projekt-idetë u ngritën gjatë takimeve dhe aktiviteteve pjesëmarrëse

Përfshirja e investitorëve privatë është vendimtare për zbatimin e projektit.

Ndërtimi i dy stendave për tregtimin e produkteve artizanale me sipërfaqe 50 metër katrorë në një zonë me interes turistik.

Shënime mbi zbatimin

1.7

Veprimet Përshkrim i shkurtër e PST

Projekt-idetë e sugjeruara nga ekspertët e Planifikimit Strategjik, të bazuara në rezultatet e pjesëmarrjes

Legjenda

Ndërtimi i 2 stendave për tregtimin e produkteve artizanale Shkolla e Arteve dhe e Zejeve të Qarkut të Shkodrës.

Projektet/projekt-propozimet/projekt-idetë (dhe aplikuesit/propozuesit)

QARKU I SHKODRËS 2020: ZONA E TURIZMIT TË QËNDRUESHËM

Planifikimi Strategjik në Qarkun e Shkodrës - Drejt qëndrueshmërisë së turizmit

126

2.6 2.6

Ndërtimi i një qendre të re shëndetësore në Toplan (Temal) (Këshilli i Qarkut Shkodër)

2.6

Nevojiten informacione të mëtejshme.

2.6

Rikonstruksioni i qendrës shëndetësore në Muriqan (Ana e Malit) (Këshilli i Qarkut Shkodër) Rikonstruksioni i qendrës shëndetësore në Bushat (Këshilli i Qarkut Shkodër) Ndërtimi i një qendre shëndetësore të tipit A2 në Postribë (Këshilli i Qarkut Shkodër)

Ndërtimi i një qendre shëndetësore në Bardhaj (Rrethinë) (Këshilli i Qarkut Shkodër)

Nevojiten informacione të mëtejshme.

2.6

Rikonstruksioni i qendrës shëndetësore në Shesh (Këshilli i Qarkut Shkodër)

2.6

Nevojiten informacione të mëtejshme.

2.6

Rikonstruksioni i qendrës shëndetësore në Dajç (Këshilli i Qarkut Shkodër)

Ndërtimi i një qendre të re shëndetësore në Shtoj i Ri (Rrethinë) (Këshilli i Qarkut Shkodër)

Nevojiten informacione të mëtejshme.

2.6

Rikonstruksioni i një qendre të re shëndetësore në Belaj (Shalë) (Këshilli i Qarkut Shkodër)

Nevojiten informacione të mëtejshme.

2.6

Nevojiten informacione të mëtejshme.

Veprimet Përshkrim i shkurtër e PST

Rikonstruksioni i qendrës shëndetësore në Shalë (Këshilli i Qarkut Shkodër)

Projektet/projekt-propozimet/projekt-idetë (dhe aplikuesit/propozuesit)

Shënime mbi zbatimin

Paketa 7 e projektit Qendrat e ndihmës së shpejtë në Qarkun e Shkodrës

17 Projekte

QARKU I SHKODRËS 2020: ZONA E TURIZMIT TË QËNDRUESHËM

Planifikimi Strategjik në Qarkun e Shkodrës - Drejt qëndrueshmërisë së turizmit

127

2.6

Ndërtimi i një qendre të re shëndetësore të tipit A2 në MosëMuçaj (Shkrel) (Këshilli i Qarkut Shkodër)

Rikonstruksioni i qendrës shëndetësore në Qendër (Këshilli i Qarkut Shkodër)

Qendër shëndetësore në Palvar (Qendër) (Këshilli i Qarkut Shkodër)

Qendra shëndetësore në Koplik i Sipërm (Qendër) (Këshilli i Qarkut Shkodër)

Qendër shëndetësore në Dobër (Qendër) (Këshilli i Qarkut Shkodër)

Ndërtimi i një qendre të re shëndetësore të tipit A1 në Kryezi (Qafë Mali) (Këshilli i Qarkut Shkodër)

Projekt-idetë që mund të zbatohen duke marrë si model referimi novacionet e IDEASS

Projektet prioritare që aktorët territorialë i kanë paraqitur KPQ-së dhe të vendosura në një projektfishë

Projektfishat e dorëzuara nga grupet e interesit dhe nismat e bashkëpunimit të decentralizuar

Projekt-propozimet nga një ekspert i ILS LEDA-s, të bazuara në një studim të zinxhirëve të vlerave

Projekt-propozimet prioritare që aktorët territorialë i kanë paraqitur KPQ-së Projekt-idetë u ngritën gjatë takimeve dhe aktiviteteve pjesëmarrëse

Nevojiten informacione të mëtejshme.

Shënime mbi zbatiminn

Projekt-idetë e sugjeruara nga ekspertët e Planifikimit Strategjik, të bazuara në rezultatet e pjesëmarrjes

Legjenda

2.6

Veprimet Përshkrim i shkurtër e PST

Ndërtimi i një qendre të re shëndetësore të tipit A1 në Çekdedaj (Shkrel) (Këshilli i Qarkut Shkodër)

Projektet/projekt-propozimet/projekt-idetë (dhe aplikuesit/propozuesit)

QARKU I SHKODRËS 2020: ZONA E TURIZMIT TË QËNDRUESHËM

Planifikimi Strategjik në Qarkun e Shkodrës - Drejt qëndrueshmërisë së turizmit

128

Krijimi i sistemeve për administrimin e mbetjeve në Qarkun e Shkodrës, sipas qasjes “Zero mbetje”: mbetjet do të konsiderohen si një burim dhe do të riciklohen sa më shumë që të jetë e mundur, pra do të trajtohen si lëndë e parë për aktivitetet e tjera prodhuese, duke minimizuar kështu materialet që dërgohen në landfille. Studimet e fizibilitetit për zbatimin e kësaj ideje mund të marrin si model referimi praktikat më të mira të zhvilluara në vende të tjera, siç është programi i Aleancës Zero Mbetje (www.zerowaste.org).

2.5

* 2.5

Blerja e koshave të mbeturinave për administrimin e mbetjeve urbane (Bashkia e Shkodrës) Blerja e makinës teknologjike për mbledhjen e mbeturinave në Velipojë (Komuna Velipojë) Administrimi i mbetjeve urbane për përmirësimin e cilësisë së jetës në Qendër Koplik (Komuna Qendër Koplik) Sistemi "Zero mbetje” për administrimin e qëndrueshëm të mbetjeve

Aspektet e menaxhimit të projektidesë mund të frymëzohen nga eksperienca e IDEASS “Angazhimi i komunitetit për menaxhimin e shërbimeve lokale” (Itali).

Projekt-idetë e sugjeruara nga ekspertët e Planifikimit Strategjik, të bazuara në rezultatet e pjesëmarrjes

Projekt-propozimet nga një ekspert i ILS LEDA-s, të bazuara në një studim të zinxhirëve të vlerave

Projektet prioritare që aktorët territorialë i kanë paraqitur KPQ-së dhe të vendosura në një projektfishë

Projekti synon të përmirësojë cilësinë e jetës së 6180 qytetarëve dhe të përmirësojë imazhin e komunës, e cila ndeshet me një numër të madh turistësh të cilët kalojnë nëpërmjet pikës kufitare të Hanit të Hotit. Kostoja e projektit është rreth 56 700 USD.

2.3

Rehabilitimi i zonave të jashtme të Bllokut 3 në qytetin e Pukës (Bashkia e Pukës)

Aktualisht është duke u ndërtuar plani i projektit ekzistues, i cili do të financohet nga ART GOLD 2 i PNUDit.

Shënime mbi zbatimin

7 Projekte

Projekt-propozimet prioritare që aktorët territorialë i kanë paraqitur KPQ-së

Zbatimi i projektit do të jetë i dobishëm për zhvillimin e turizmit pasi do të përmirësojë shërbimet e pastrimit në zonën urbane. Kostoja e projektit është rreth 30 000 USD.

2.3

Rehabilitimi i sheshit përballë Komunës së Velipojës (Komuna Velipojë)

Legjenda

Zonat ekzistuese me gjelbërim ose të pakultivuara brenda qytetit mund të pajisjen me kënde lojërash për fëmijët. Vendet për vendosjen e tyre mund të zgjidhen nga bashkia dhe qytetarët. Një nga këndet e lojërave tashmë është një projekt prioritar për t'u zbatuar buzë liqenit përballë një qendre tregtare dhe në anën e kundërt të vendbanimeve të komunitetit rom. Kostoja e projektit është rreth 29 600 USD. Nga projekti do të përfitojnë 6000 banorë dhe nxënës të shkollave të mesme dhe ky projekt do të ndikojë pozitivisht në zhvillimin e turizmit, duke qenë se do të zbatohet në qendrën e qytetit të Velipojës. Kostoja e projektit është rreth 61.400 USD. Rehabilitimi, ndërtimi i hapësirave me gjelbërim, pajisja e rrugëve me tabela dhe objekte të tjera të nevojshme dhe ndriçimi i një pjese të Bllokut 3, i cili shtrihet në veri dhe verilindje të rrugës Ymer Puka dhe përfshin 5 ndërtesa me rreth 1500 banorë, shkolla dhe mbi 15 biznese. Rezultatet e pritura: 230 metër katror zonë me gjelbërim dhe 450 metër katror të përcaktuara si vendshplodhjeje për qytetarët, të pajisura me stola, drita, kosha mbeturinash. Kostoja e projektit është rreth 29 800 USD. Me blerjet e parashikuara në këtë projekt, i gjithë qyteti do të mbulohet nga shërbimi i grumbullimit të mbetjeve. Projekti është vazhdim i një projekti të mëparshëm i zbatuar nga bashkia në rrugët kryesore të qytetit. Kostoja e projektit është rreth 29.600 USD.

2.3

Veprimet Përshkrim i shkurtër e PST

Ndërtimi i këndeve të lojërave për fëmijët në Shkodër dhe përmirësimi i zonave përreth (Bashkia e Shkodrës)

Projektet/projekt-propozimet/projekt-idetë (dhe aplikuesit/propozuesit)

Paketa 8 e projektit Qytetet dhe fshatrat e pastra e mikpritëse

QARKU I SHKODRËS 2020: ZONA E TURIZMIT TË QËNDRUESHËM

Planifikimi Strategjik në Qarkun e Shkodrës - Drejt qëndrueshmërisë së turizmit

129

“Artet dhe zejet tipike të Qarkut të Shkodrës” (4 Projekte)

“Markat për produktet tipike cilësore ushqimore të Qarkut të Shkodrës” (8 Projekte)

“Qytetet dhe fshatrat e pastra e mikpritëse të Qarkut të Shkodrës” (7 Projekte)

“Rrjeti i qendrave të ndihmës së shpejtë në Qarkun e Shkodrës” (17 Projekte)

“Qarku i Shkodrës - Itinerari turistik i liqeneve dhe i ligatinave” (10 Projekte)

“Eksplorimi i Alpeve Shqiptare” (20 Projekte)

“Qarku i Shkodrës - Itineraret turistike të trashëgimisë” (9 Projekte)

“Pritja e turistëve dhe marketingu në Qarkun e Shkodrës” (9 Projekte)

8 “PAKETAT I PROJEKTEVE”

Zonat e veprimit të Paketave të Projekteve

VELIPOJE

DAJC

Ana e Malit

REC

Rrethinat

BUSHAT

Barbullush

Berdice

Pult

Shllak

Hajmel

Vig-Mnele

VAU I DEJES

Postribe

GURI I ZI

Gruemire

SHKODER

Koplik

SHKODRA LAKE

Qender

Kastrat

SHKREL

KELMEND

Qerret

Temal

Shosh

Shale

THETH

PUKE

Qelez

Rrape

Iballe

Gjegjan

FUSHE ARREZ

Fierze

Qafe Mali

Blerim

QARKU I SHKODRËS 2020: ZONA E TURIZMIT TË QËNDRUESHËM

3.4. Sinergjitë ndërmjet paketave të projekteve Në përputhje me qasjen e integruar, të miratuar nga PST-ja për zhvillimin e qëndrueshëm të turizmit në Qarkun e Shkodrës, 8 Paketat e Projekteve (PP) janë në sinergji të fortë ndërmjet tyre. Kjo është kryesisht për shkak të natyrës tematike të PST-së, e fokusuar plotësisht në zhvillimin e turizmit. Në të vërtetë, PP-të synojnë krijimin e rrugëve të turizmit tematik (PB2 “Itineraret turistike të trashëgimisë”, PP3 “Eksplorimi i Alpeve Shqiptare” dhe PP4 “Liqenet dhe ligatinat e itinerareve turistike”) janë të ndërlidhura ngushtë, edhe nga pikëpamja e hapësirës, sepse itineraret janë vazhdimisht në mbivendosje me njëra tjetrën dhe paraqesin mënyra të ndryshme por të integruara për të kaluar në të njëjtat territore. PP-të 2, 3 dhe 4 krijojnë gjithashtu sinergji të nivelit të lartë me: • PP 5 “Markat për produktet ushqimore cilësore tipike të Qarkut të Shkodrës” dhe 6 “Artet dhe zejet tipike të Qarkut të Shkodrës”: ushqimi cilësor dhe produktet artizanale përfaqësojnë një vlerë të shtuar për eksperiencën turistike dhe mund të blihen përgjatë rrugëve turistike, në dyqane, restorante, në strukturat e akomodimit, në vendet e trashëgimisë kulturore dhe në muze; • PP 7 “Rrjeti i qendrave të ndihmës së shpejtë në Qarkun e Shkodrës”: itineraret, sidomos në zonat e thella, duhet të përfshijnë qendrat e ndihmës së shpejtë për të garantuar sigurinë e turistëve; • PP 8 “Qytetet dhe fshatrat e pastra e mikpritëse të Qarkut të Shkodrës”: qytetet dhe fshatrat e përfshira në itinerare duhet të

jenë tërheqëse për turistët. PP-të 7 dhe 8 janë gjithashtu në sinergji të fortë mes tyre, pasi ato që të dyja lidhen me përmirësimin e shërbimeve dhe të hapësirave që përfaqësojnë standardet bazë të cilësisë së jetës në destinacionet turistike. PP1 “Pritja e turistëve dhe marketingu në Qarkun e Shkodrës” është Paketa “më energjike” e projekteve: Paketa tjetër e Projekteve, në të vërtetë, ka tendencë të përforcojë pikat e forta kryesore rajonale për sa i përket peizazheve dhe trashëgimisë kulturore, por promovimi i koordinuar, komunikimi dhe aktivitetet e trajnimit të përfshira në PP1 janë vendimtare për ofertën turistike rajonale, për përmirësimin dhe marketingun, sidomos në nivel ndërkombëtar. Matrica e prezantuar në faqen e mëposhtme përmban një vlerësim cilësor të nivelit të sinergjisë i cila mund të zhvillohet ndërmjet Paketave të Projekteve. Ky vlerësim u krye duke marrë në konsideratë tre shkallë të ndërlidhjes në rritje: • sinergji e ulët: PP-të kanë të përbashkët vetëm të njëjtin objektiv(a) të përgjithshëm(shme); • sinergji mesatare: PP-të kanë të përbashkët të njëjtat objektiva të përgjithshme dhe grupe përfituese/aktorë territorialë të përfshirë; • sinergji e lartë: PP-të janë të ndërvarura ngushtë dhe materialisht të lidhura, për shkak se kanë të përbashkëta të njëjtat objektiva, grup(e) përfitues(e), zonë(a) të ndërhyrjes dhe aktivitete.

Planifikimi Strategjik në Qarkun e Shkodrës - Drejt qëndrueshmërisë së turizmit

130

Planifikimi Strategjik në Qarkun e Shkodrës - Drejt qëndrueshmërisë së turizmit

131

Qarku i Shkodrës Itineraret turistike të trashëgimisë

Eksplorimi i Alpeve Shqiptare

Qarku i Shkodrës Itinerari turistik i liqeneve dhe i ligatinave

Markat për produktet tipike cilësore ushqimore të Qarkut të Shkodrës

Artet dhe zejet tipike të Qarkut të Shkodrës

Rrjeti i qendrave të ndihmës së shpejtë në Qarkun e Shkodrës

Qytetet dhe fshatrat e pastra e mikpritëse të Qarkut të Shkodrës

  

 

  

Niveli i sinergjisë: :i lartë; : mesatar; : i ulët

Pritja e turistëve dhe marketingu në Qarkun e Shkodrës

Qarku i Shkodrës - Itineraret turistike të trashëgimisë

Pritja e turistëve dhe marketingu në Qarkun e Shkodrës

  

Eksplorimi i Alpeve Shqiptare

  

 

  



 

  



 

  

 

  

Qarku i Shkodrës Markat për Artet dhe zejet - Itinerari turistik i produktet tipike tipike të Qarkut të liqeneve dhe i cilësore ushqimore Shkodrës ligatinave të Qarkut të Shkodrës

Sintetizim i sinergjive midis 8 Paketave të Projekteve për zhvillimin e qëndrueshëm të turizmit në Qarkun e Shkodrës

Tabela 2.

  



  



  

7   

Qytetet dhe fshatrat e pastra e mikpritëse të Qarkut të Shkodrës

Rrjeti i qendrave të ndihmës së shpejtë në Qarkun e Shkodrës

QARKU I SHKODRËS 2020: ZONA E TURIZMIT TË QËNDRUESHËM

3.5. Përfundimet Shënime mbi zbatimin e Planit Strategjik 8 Paketat e Projekteve për zhvillimin rajonal përfaqësojnë rezultatet kryesore të proçesit të planifikimit strategjik të Qarkut të Shkodrës. Hapi tjetër për t'u ndërmarrë për zbatimin e PST-së është identifikimi i projekteve komplekse të integruara, ose e Projekteve të Koordinuara të Zhvillimit (PKZH). Për nga pikëpamja metodologjike, nëse Paketat e Projekteve janë “konteinerë” të projekteve që trajtojnë çështje të ngjashme, në fazën tjetër, objektivi do të jetë përforcimi i marrëdhënieve të Paketave të Projekteve me vendndodhje territoriale specifike dhe zhvillimi i sinergjive të tyre reciproke. Rezultati i këtij proçesi do të jetë një grup Projektesh të Koordinuara të Zhvillimit, të fokusuara në zona gjeografike specifike nënrajonale të cilat mund të konsiderohen homogjene për nga pikëpamja morfologjike, kulturore dhe/ose social-ekonomike. Projektet e Koordinuara të Zhvillimit do të fillojnë nga projekt-propozimet e përbashkëta të përfshira në Paketat e Projekteve, por njëkohësisht do të shkojnë më tej, duke bashkuar një numër projektesh të vogla (të marra gjithashtu edhe nga Paketa të ndryshme të projekteve) në një të vetëm. Shembuj të Projekteve të Koordinuara të Zhvillimit prioritare të mundshme janë: • Rrjeti i ekskursioneve në Alpet Shqiptare (Paketat e Projekteve si referencë: 1, 3, 5, 6, 7) - Krijimi i rrugëve të sigurta dhe të pajisura siç duhet për ekskursione natyrore në zonat malore të Thethit dhe të Vermoshit, të integruara me qendrat e ndihmës së shpejtë, strukturat e akomodimit dhe vendet për të shijuar dhe për të blerë produkte tipike ushqimore me markë (të sigurta, me cilësi të lartë dhe të çertifikuara) dhe objekte artizanale. • Rrjeti i liqeneve (Paketat e Projekteve si referencë: 1, 4, 5, 6, 7) – Krijimi i itinerareve natyrore dhe sportive duke përfshirë liqenet e Shkodrës, të Vaut të Dejës dhe të Komanit dhe duke përfshirë shërbimet e transportit (marrjen me qira të varkave dhe të biçikletave, etj.), kuzhinën tipike (të përgatitur me produkte ushqimore të sigurta, me markë të cilësisë së lartë dhe të çertifikuara, të cilat mund të blihen gjithashtu në vend), akomodimin dhe qendrat e ndihmës së shpejtë.

• Rrjeti i kalave (Paketat e Projektit si referencë: 1, 2, 5, 6, 8) – Krijimi i një itinerari kulturor, që të përfshijë Kalanë e Shkodrës, të Drishtit, të Sardës, të Ballezës dhe të Babicës, të integruar me strukturat e akomodimit, vendet për të shijuar dhe për të blerë produkte tipike ushqimore me markë (të sigurta, me cilësi të lartë dhe të çertifikuara), dhe me "rrugët me produkte artizanale" për të ekspozuar dhe shitur objekte artizanale. • Marketingu i ofertës turistike rajonale (Paketat e Projekteve si referencë: 1, 5, 6) – Ngritja e një Agjencie Turistike Rajonale që merret me krijimin e hartës së burimeve turistike rajonale, me krijimin e një "marke gjithëpërfshirëse" territoriale, me krijimin dhe menaxhimin e një faqeje interneti që përmban të gjitha informacionet e nevojshme për të krijuar itinerare të personalizuara, me krijimin e një rrjeti shoqëruesish turistikë të trajnuar dhe agjentësh lokalë për të ndihmuar turistët etj. • Sistemi i administrimit të mbetjeve rajonale (Paketa e Projekteve si referencë: 8) – Organizimi i një sistemi për administrimin e mbetjeve të ngurta në nivel rajonal, i bazuar më së shumti në grumbullimin dhe riciklimin e tyre në mënyrë të mëvetësishme, sipas qasjes "zero mbetje". Kjo do të shoqërohet nga fushata periodike sensibilizimi për të rritur ndërgjegjësimin e komuniteteve lokale mbi çështjen e administrimit të mbetjeve. Zbatimi i kësaj PKZH-je do të jetë vendimtar për suksesin e tre PKZH-ve të para, pasi do të ndikojë pozitivisht në cilësinë mjedisore të vendeve të përfshira në rrjetin e Alpeve Shqiptare, të liqeneve dhe kalave. Projektet e Koordinuara të Zhvillimit do të burojnë drejtpërsëdrejti nga rezultatet e proçesit të planifikimit strategjik që është kryer deri tani dhe do të funksionojnë si "shprehja e prekshme" e strategjisë së përbashkët për zhvillimin e turizmit në territorin rajonal. Përmes tyre, Veprimet e PST-së rajonale për zhvillimin e turizmit do të zbatohen gradualisht, gjithnjë duke marrë parasysh “tablonë e madhe” të paraqitur nga Vizioni dhe Strategjia e përgjithshme mbi Turizmin. Diagrami i paraqitur në faqen e mëposhtme tregon lidhjen ndërmjet Paketave të Projekteve dhe PKZH-ve të mundshme.

Planifikimi Strategjik në Qarkun e Shkodrës - Drejt qëndrueshmërisë së turizmit

132

Planifikimi Strategjik në Qarkun e Shkodrës - Drejt qëndrueshmërisë së turizmit

133

8 Qytetet dhe fshatrat e pastra e mikpritëse të Qarkut të Shkodrës

7 Rrjeti i qendrave të ndihmës së shpejtë në Qarkun e Shkodrës

6 Artet dhe zejet tipike të Qarkut të Shkodrës

5 Markat për produktet tipike cilësore ushqimore të Qarkut të Shkodrës

4 Qarku i Shkodrës - Itinerari turistik i liqeneve dhe i ligatinave

3 Eksplorimi i Alpeve Shqiptare

2 Qarku i Shkodrës - Itineraret turistike të trashëgimisë

1 Pritja e turistëve dhe marketingu në Qarkun e Shkodrës

PAKETAT E PROJEKTEVE

Nga Paketat e Projekteve tek Projektet e Koordinuara të Zhvillimit

“Sistemi i administrimit të mbetjeve rajonale”

“Rrjeti i liqeneve”

“Rrjeti i ekskursioneve në Alpet Shqiptare”

“Rrjeti i kalave”

“Marketingu i ofertës turistike rajonale”

PROJEKTET E KOORDINUARA TË ZHVILLIMIT

QARKU I SHKODRËS 2020: ZONA E TURIZMIT TË QËNDRUESHËM