Dampontvetten resulteert in veel tijdwinst en hoge reinheidsgraad

In onze branche wordt er dagelijks ontvet en dat kun je op verschillende manieren doen. Die zijn meestal niet zo spannend, maar dampontvetten is een vorm die in dit blad nog maar zelden is beschreven. In welke situaties is dat geschikt en hoe werkt het? We gingen naar Metalnet, een bedrijf dat diverse verspanende bewerkingen uitvoert, gevolgd door ontvetten. Lange tijd deed men dat in dompelbaden met water en detergent, maar sinds anderhalf jaar in een gesloten machine; eerst met perchloorethyleen, maar tegenwoordig met gemodificeerde alcohol.

“Een van onze competenties op het gebied van verspanen, is langdraaien”, zegt Paul Coppens, operations manager bij Metalnet. “Een productiemethode voor onder andere lange producten met nauwkeurige toleranties. Bij dit proces komt veel warmte vrij en om goed te kunnen koelen, gebruiken wij pure snijolie. Die olie draagt ook bij aan een stabieler proces (24/7 productie) en heeft een positieve invloed op de levensduur van de machine. Maar de olie moet er op het eind wel weer af. Lange tijd deden we dat in open dompelbaden, wat veel handwerk vergde en veel tijd kostte, onder meer voor het droogblazen van de producten, wat ook nog een vlekvrij resultaat moest opleveren. We vroegen ons af of dat niet sneller en betrouwbaarder kon, met minder handwerk. Daarom hebben we anderhalf jaar geleden een tweedehandsmachine aangeschaft om het concept van dampontvetten te testen.” Het grote voordeel van dampontvetten is dat het reinigingsmiddel dat het werk moet doen altijd schoon is. Het reinigingsmiddel in een bad is alleen maar schoon als het bad net is afgevuld. Daarna wordt het reinigingsmiddel met ieder product in het bad meer verontreinigd en minder eectief. Dampontvetten in een machine vergt wel een eectief reinigingsmiddel om de snijolie op te lossen, af te nemen en af te voeren. Daarvoor is de keuze gevallen op gemodiceerde alcohol, Dowclene 1601 van Safechem. Het proces werkt vrij eenvoudig. Door het reinigingsmiddel tot een kookpunt te brengen, ontstaat er damp die neerslaat op de te reinigen producten en de olie als het ware ‘vangt’. Door de druppelvorming lost de olie op en deze wordt afgevoerd

via een kookproces de olie gescheiden (destilleren) van de gemodiceerde alcohol, waarna de olie wordt opgevangen en het reinigingsmiddel opnieuw verdampt en aan het werk gaat. KLEINE CHEMISCHE FABRIEK “Je reinigt dus altijd met schone damp en de vervuiling voer je af via het destillaat”, cier van de machines. Aangezien het proverspanen, is op een gegeven moment de van deze manier van werken, is de korte minuten. Dan zijn de verspaande producwaterige reinigingsstraat heb je hier veel minder tijd nodig voor het drogen. Water droogt nu eenmaal slecht. In de machine dan kun je achtereenvolgens kiezen voor ultrasoon reinigen en dampontvetten. De machine heeft diverse keuzeprogramma’s. Je kunt de machine, de processen en profabriek in het klein.” De gemodiceerde alcohol wordt geleverd door Mavom. Jeroen Heijkoop, bij Mavom productspecialist industriële reiniging voor de metaal, legt uit waarom de keuze op dat middel is gevallen. “Om een olieachtige vervuiling te verwijderen, heb je in de regel wel chemie nodig. Perchloorethyleen is een heel bekend middel daartoe, dat meestal ook wel goed werkt, maar ook allerlei nadelen heeft op het gebied van arbeidsveiligheid en milieu. Een polair oplosmiddel als water werkt bij olie en vetten niet goed. Gemodiceerde alcohol is een heel goed alternatief voor per, omdat het redelijk in het midden zit van polaire en apolaire verbindingen. Het kan niet alleen maar als oplosmiddel ook heel goed de olieverontreiniging oplossen. Het werkt zeker ook bij de verwijdering van snijolie,

De opening van de dampontvettingsmachine voor het plaatsen van een mandje met producten.

naar de destillatietank. Vervolgens wordt

zegt Lex Blok van Alpha techniek, leverances geschikt bleek als vervolgstap na het tweedehandsmachine ingeruild voor een nieuwe. Hij vervolgt: “Een ander voordeel cyclus met een reinigingstijd van 15 tot 20 ten schoon en droog. Vergeleken met een start het proces met een voorspoeling en gramma’s vergelijken met een chemische die zo vet is als bijvoorbeeld olijfolie.”

een waterige vervuiling in zich opnemen, GENERIC STANDARD OF ASML Bij Metalnet kiezen ze nadrukkelijk voor ontvetting in eigen beheer, omdat ze reiniging beschouwen als een cruciale en kritische processtap voor een goed product. De producten die bij het bedrijf gemaakt worden, zijn kleine onderdelen voor bijvoorbeeld machinebouwers, voedingsmiddelenindustrie, slachterijen, logistieke handling-systemen en diverse andere industrieën. Er worden hoge eisen gesteld aan de reinheid. Het gaat altijd om halabricaten van rvs en aluminium en soms om (deels) kunststoen. Het betreft een breed assortiment aan onderdelen, die wel allemaal klein zijn. Ze moeten immers in het mandje passen dat de ontvettingsmachine ingaat. Dat mandje doet qua grootte denken aan een supermarktmandje. Paul Coppens: “De machine bespaart ons veel tijd en handwerk. Voorheen stonden we wel eens aluminium delen met veel blinde gaten met perslucht droog te blazen, maar dat is geen doen. Een bijeect van het machinaal dampontvetten is dat een aantal klanten zegt dat de door ons geleverde producten zó vetvrij zijn dat ze direct kunnen lassen. Maar we werken ook voor klanten die aan ASML leveren. Dan

praat je dus over de standaard van ASML voor oppervlakreinheid die is vastgelegd in de GSA’s: Generic Standard of ASML. Daarin staat precies beschreven hoe rein iets moet zijn en hoe die reinheid moet worden gemeten. Sporen van bepaalde elementen die op het oppervlak achterblijven, kunnen heel slecht uitpakken op de optische elementen in zo’n machine. Voor leveranciers aan ASML hebben wij onder andere te maken met Grade 2 vacuümreinheid. Tussenreinigingen zijn hier van groot belang en de machine die we al hadden staan bleek hier ook uitermate geschikt voor. Uiteindelijk zijn we onze fabriek hierop in gaan richten en daarmee is ook het aandeel Grade 2 vacuümwerk ‚ink toegenomen. Dat was voor ons het signaal om de tweedehandsmachine te vervangen door een nieuwe.”

STANDAARD WERKMETHODE De GSA, van Grade 1 tot en met Grade 4, is van toepassing op de hele toeleveringsketen, dus ook op verspanende bedrijven die deel uitmaken van die keten. Het bijzondere aan die eisen is dat de reinheideisen voor het oppervlak wel duidelijk zijn geformuleerd, maar niet voor het productieproces om tot Grade 2 vacuüm cleanliness te komen. Eenvoudig gezegd: het maakt niet uit hoe je het bereikt, áls je het maar bereikt. Het ontbreken van een standaard werkmethode kán voor verschillende toeleveranciers gunstig uitpakken (zodat ieder z’n expertise optimaal kan inzetten), maar dat staat niet bij voorbaat vast. Het ontbreken van een standaard werkmethode leidt ertoe dat diverse partijen in de keten nu contact leggen met elkaar, om te

kijken of de werkmethodes meer op elkaar afgestemd kunnen worden, zo maakt Paul Coppens duidelijk. Dit zou ook de e‘ciency kunnen verhogen. “Of alle onderdelen aan de gewenste eisen voldoen, wordt per module gemeten. Dan wordt zo’n module een tent ingereden waar de temperatuur tot boven de honderd graden wordt gebracht. Dan worden de restgassen uit de module geanalyseerd. Dat voor deze methode wordt gekozen, is begrijpelijk, want als je zelf eerst alle producten moet uitstoken en meten, dan ben je meer aan het analyseren dan aan het verspanen. De gedachte is dat wanneer iedere toeleverancier volgens speci•caties aanlevert en de module op de juiste wijze in de cleanroom wordt samengesteld, het goed zou moeten zijn. Maar als uit de analyse van de gassen uit de module blijkt dat er iets níet goed is, weet je niet wáár het probleem zit. Vandaar dat toeleveranciers elkaar nu beginnen op te zoeken. Anderzijds moet je vaststellen dat wij afhankelijk zijn geworden van de machine. Deden we aanvankelijk drie tot vier spoelingen per dag, nu zitten we op topdagen op 15 tot 20 spoelingen per dag. We zien dat de reinheid van producten steeds belangrijker wordt voor onze klant en de eindklant. Ook de lasbedrijven willen het zo aangeleverd krijgen.”

AUTOMATISERING Als jouw klanten werken voor ASML, dan betekent dit dat de GSA-normen ook in jouw proces moeten zitten. Bij Metalnet zijn ze hiervoor afhankelijk van de nieuwe dampontvettingsmachine. Dit betekent ook dat ze voor Grade 2 vacuümproductie

Verspanen.

een probleem hebben als de machine voor langer dan een dag uitvalt. Dit reinigingswerk is immers niet uit te besteden, omdat de toeleverancier niet kan garanderen dat het spoelen binnen enkele uren gebeurt. Paul Coppens: “Reinigen wordt steeds belangrijker. Misschien betekent dat voor ons dat er een machine bij moet komen, maar we zouden eerst kunnen starten met het realiseren van de mogelijkheid om te automatiseren. Het spoelen gebeurt nu overdag van acht tot vijf. Als je de machine uitbreidt met een automatiseringsoptie, kun je aan het eind van de middag zes tot zeven manden in de wachtrij zetten, die je de volgende ochtend schoon en droog kunt oppakken. Voor ons is het reinigen een bijzaak, maar wel een bijzaak die steeds belangrijker wordt. Ik denk dat er in de markt een tweedeling zal ontstaan: toeleveranciers die met deze ontwikkeling meegaan en andere bedrijven die zich strikt blijven richten op het verspanen.” O

MEER INFORMATIE www.metalnet.nl www.mavom.nl www.alpha-groep.nl

Lees verder of reageer

Trots op

het werk

Alumet anodiseert al meer dan 50 jaar gevelplaten en profielen in kleur in zowel matte, brushed als gepolijste finish. Anodisatie resulteert in een duurzaam product dat zowel corrossie- en UV-bestendig is alsook kleurvast voor meer dan 40 jaar. Daarnaast is het erg onderhoudsarm. Dit gebouw B@ducated in Utrecht is uitgevoerd in AluGold02. De platen zijn afgewerkt in E6 - matt etched met een laagdikte van 25 micrometer. In totaal is ongeveer 4000 vierkante meter geanodiseerd en zijn er ruim 2.500 gevelplaten gebruikt. Dit wooncomplex bestaat uit vijf woonlagen micro-appartementen voor studenten en “young professionals”. De studenten staan in het project symbool voor werkbijen in een bijenkorf. De geperforeerde aluminium gevel met honingraatmotief is goudkleurig en geeft overdag een heel ander beeld dan ‘s avonds als het gebouw van binnenuit wordt opgelicht. Dit geeft ook de dynamiek van de studenten weer.

Anodisatie: Alumet B.V. Gevelplatenleverancier: Aldowa Fotografie: Petra Appelhof

Thema Reinigen, ontvetten en stralen; machinebouw: voedselveiligheid (rvs)

Mobiel straalwerk vereist altijd maatwerk en risicobeheersing

Oppervlaktebehandelaars die stralen, doen dat doorgaans als onderdeel van de voorbehandeling in eigen huis. Maar er zijn ook straalbedrijven die naast stationair stralen gespecialiseerd zijn in stralen op klantlocaties. Cuijpers Services is een bedrijf dat dit sinds lange tijd op grote schaal doet. Daartoe heeft het bedrijf meerdere mobiele straalunits en apparatuur in huis waarmee diverse straal- en conserveerwerken op allerlei locaties worden uitgevoerd. Hoe gaan zij te werk?

Cuijpers bestaat sinds 1964 en opereerde aanvankelijk louter als stationair straalbedrijf waar de klanten hun producten naartoe brachten. Cuijpers kwam al snel in aanraking met potentiële klanten met (onderdelen van) vaste installaties of die straalwerk hadden waarvan het te stralen object niet over de weg getransporteerd kon worden. Er werden innovatieve oplossingen bedacht om op locatie van deze klanten straal- en conserveerwerk uit te kunnen voeren. Momenteel wordt meer dan de helft van het straalwerk op locatie uitgevoerd. Cuijpers ziet stralen als de perfecte voorbereiding voor het aanbrengen van de beschermingslaag/-lagen, zoals coatings en brandwerende coatings. Dit gebeurt binnen de hele Benelux, maar ook in Duitsland.

Chrit Cuijpers, algemeen directeur, legt uit waarin het bedrijf verschilt van soortgelijke bedrijven. “Wij hebben alle benodigde apparatuur voor het stralen zoveel mogelijk op vrachtauto’s of op een oplegger gebouwd. Dit maakt het mogelijk om klanten op locatie te bedienen met de meest uiteenlopende straal- en conserveerwerken. Wat ons bedrijf uniek maakt, is de inzet van rollend materieel ingericht voor allerhande soorten werkzaamheden. Voorbeelden zijn HDwaterwagens, coatingwagens, ˆreprooˆng wagens, straalwagens, zuigwagens, straalzuigcombinaties en andere soorten mobiel equipment. In totaal hebben we ongeveer twintig combinaties van straalwagens en straalapparatuur. Het grote voordeel van ons mobiel materieel is dat we volledig zelfvoorzienend zijn en dus niet afhankelijk zijn van de voorzieningen die normaal gesproken van de klant komen.”

VERPLAATSBAARHEID Cas Breukers, commercieel medewerker: “Het op de wagen laten staan van de apparatuur bespaart ook opstelkosten en tijd. Er hoeven geen compressoren gebracht en gelost te worden; datzelfde

Een vrachtwagencombinatie op klantlocatie op weg naar een straalklus.

geldt voor silo’s die na het lossen eerst volgebulkt moeten worden met straalmiddel. Voor de ene klant is de verplaatsbaarheid van alle benodigdheden belangrijker dan voor een andere klant. Het is een kwestie van slangen afkoppelen en wegrijden. Hierdoor zijn wij sneller weg, bijvoorbeeld in geval van een calamiteit, maar hebben we alles vervolgens ook weer snel opgebouwd. Mobiel straalwerk wordt ook veel ingezet bij onderhoudsstops in bedrijven. Als op locatie diverse partijen aan het werk zijn binnen een beperkte ruimte, zijn wij exibel doordat de mobiele equipment makkelijk verplaatsbaar is.” Chrit Cuijpers: “Daarnaast is die opstelling ook handig bij het uitvoeren van werkzaamheden op wegen en brugdekken. In sommige situaties waar opstelruimte genoeg is en waar de klus ook langer duurt, worden compressoren, silo’s en dergelijke juist wél ter plekke opgesteld in overleg met de klant.”

Hij vervolgt: “Als er een aanvraag voor straalwerk binnenkomt, gaan wij ter plekke kijken en overleg met de klant voeren. Aan de hand van de situatie wordt een plan van aanpak opgesteld met hierin het materieel en de wijze waarop we het werk willen gaan uitvoeren. Zaken als doorlooptijd, bereikbaarheid, te behandelen ondergrond, de keuze voor eenmalig grit of recyclebare straalmiddelen en een eventuele stationaire opstelling komen onder andere aan bod. Bij iedere aanvraag is er sprake van maatwerk, waarbij het de uitdaging is om het werk e‡ciënt, veilig en op een kwalitatief goede manier uit te voeren. We willen de klant volledig ontzorgen.”

STRAALMETHODEN Stef Kuiper, veiligheidskundige bij Cuijpers, stipt de veiligheidsaspecten aan: “Een goede projectvoorbereiding is heel belangrijk. Bij iedere aanvraag kijken we natuurlijk ook naar de mogelijke risico’s voor de medewerkers en de omgeving. Veilig en gezond werken met aandacht voor het milieu blijft immers altijd voorop staan. Ook zijn er altijd speci‘eke voorschriften van de opdrachtgever waaraan we moeten voldoen. We maken een taakrisico-analyse en een HSE-plan: Health, Safety en Environment. De mogelijke risico’s worden geïnventariseerd om de juiste maatregelen te kunnen nemen. Verder kijken we naar de mogelijke blootstelling aan gevaarlijke sto“en. Denk bijvoorbeeld aan chroom-6 in oude coatings, gevaarlijke sto“en op klantlocaties, of sto“en die vrijkomen bij het aanbrengen van een nieuwe coating. Daarom is het belangrijk om te weten hoe de situatie ter plekke is, zodat we te allen tijde de juiste voorzorgsmaatregelen kunnen nemen. In het kader van de arbeidshygiënische strategie en rekening houdend met de kwaliteitseisen, wordt beoordeeld welke straalmethode het meest geschikt is evenals het te gebruiken straalmiddel.” Cuijpers kan diverse methoden inzetten om het straalwerk te realiseren. Denk aan gritstralen, recyclestralen, hogedruk waterstralen, stofvrijstralen, vacuümstralen of via straalautomaten. De keuze is afhankelijk van de situatie, de klantwens, het substraat en de veiligheidsen kwaliteitseisen. Cuijpers beschikt ook over een mobiele recycle-installatie. Met deze installatie kan er op klantlocaties met RVS- of staalstraalmiddel worden gestraald. Na het stralen wordt het straalmiddel opgezogen. In de recycleunit wordt het stof van het straalmedium gescheiden. Bij recyclestralen wordt het straalmedium hergebruikt waardoor er veel minder straalmiddel nodig is en er ook minder afval vrijkomt. Recyclestralen kan bijvoorbeeld worden toegepast bij oppervlaktebehandeling van opslagtanks en het stralen van (stalen) brugdekken en vloeren.

INNOVATIEVE TECHNIEKEN Cuijpers maakt ook gebruik van technieken om stofontwikkeling te beperken,

denk aan Torbostralen of HD-waterstralen. Ook dit is weer afhankelijk van de situatie, zoals de aanwezigheid van elektriciteit of klantequipment. Bij HD-waterstralen onder vacuüm kunnen bijvoorbeeld tankwanden en vloeren met een zogenaamde Spiderjet in een gesloten systeem gestraald worden. De Spiderjet positioneert zichzelf met behulp van vacuümtechniek op horizontale en verticale oppervlakken, bijvoorbeeld de binnen- en buitenzijde van tankwanden en scheepsrompen. Een groot voordeel daarvan is dat steigers niet nodig zijn. Doordat de hogedrukspuiter de Spiderjet vanaf een afstand bedient via een pneumatische besturingsunit zijn er grote voordelen op het gebied van veiligheid en arbeidsomstandigheden. De Spiderjet wordt verbonden aan een hogedrukwaterwagen die zorgt voor de watertoevoer en ook het vrijkomende afvalwater met weggestraalde deeltjes afzuigt en opvangt. Vervolgens wordt het water, indien gewenst en technisch mogelijk, gelterd voor hergebruik. De directe afzuiging van het water beperkt ook de sprayvorming en stofoverlast.

Chrit Cuijpers: “Bediening op afstand gebeurt ook bij onze Blastrac-automaten. Deze machines maken gebruik van de recycletechniek in een gesloten systeem. Met behulp van deze robots kunnen grote oppervlakten, zoals de ruimen van sche

pen, gestraald worden waarbij de oude coating wordt verwijderd. Door middel van vacuümtechniek trekt de robot zich feitelijk vast tegen de wand en door staalkabels trekt de machine zichzelf over de te behandelen oppervlakte. De bediening op afstand is gunstig voor de ergonomie en de veiligheid van de medewerker. Doordat het straalproces in gesloten systeem plaatsvindt, is er geen stofontwikkeling naar het milieu. En er hoeven geen steigers gebouwd te worden.”

KWALITEITSAFDELING Een andere HD-watertechniek is het HD-waterstraalsnijden waarbij water, met toevoeging van een snijmiddel (abrasief), onder zeer hoge druk wordt gebracht en vervolgens door een spuitmond naar buiten wordt gespoten om zo op het te snijden materiaal een erosieve werking te kunnen uitoefenen. Ook dit proces vindt plaats onder een druk van 2500 bar. Een groot voordeel van HD-waterstraalsnijden is dat het kan worden toegepast in een explosiegevaarlijke omgeving, bijvoorbeeld op klantlocaties waar brandbare stoen in een leiding hebben gezeten. Door gebruik te maken van watersnijden daalt het risico op explosie aanzienlijk. Ondanks de diverse stationaire locaties en het breed toepasbare mobiele materieel kunnen er zich situaties voordoen die toch daarmee onbereikbaar zijn, denk aan werkzaamheden aan havenkranen en windmolens. Door de inzet van rope acces (touwconstructies) worden zelfs op de meest onbereikbare plekken werkzaamheden uitgevoerd.

Cuijpers beschikt naast een veiligheidsafdeling ook over een kwaliteitsafdeling en over enkele NACE II-gecerticeerde inspecteurs die klanten informeren en adviseren over conserveringssystemen en specieke toepassingen. Via de benodigde test- en meetapparatuur worden dagelijks de atmosferische condities en kwaliteit bewaakt. Op verzoek van de klant wordt er een kwaliteitsrapport opgesteld met daarin de betreende laagdiktes en overige kwaliteitsparameters van het uitgevoerde werk. Daarnaast is deze afdeling betrokken bij innovatie-ontwikkeling om het werk te vergemakkelijken, maar ook om de risico’s voor mens en milieu te minimaliseren (robotisering). O

MEER INFORMATIE www.cuijpers.nl

Lees verder of reageer