praca zbiorowa pod redakcją
Marii Brody-Bajak
A u nas w przedszkolu... zbiór scenariuszy zajęć adaptacyjnych
A u nas w przedszkolu...
zbiór scenariuszy zajęć adaptacyjnych Redaktor prowadzący:
Maria Broda-Bajak
Autorki scenariuszy i zabaw (w kolejności alfabetycznej):
Beata Bielska Dagmara Czyż Magdalena Ledwoń Natalia Łasocha Justyna Niedbała Katarzyna Tomiak-Zaremba Karolina Turek
Rysunki:
Andrzej Stępkowski
Korekta:
Marta Stasińska
Projekt graficzny i skład:
Wojciech Wolak
Aranżacja, instrumenty i realizacja nagrań:
Piotr Mitka
Śpiewa:
Iga Piorunowicz
Copyright © by CEBP 24.12 sp. z o.o. Wszystkie prawa zastrzeżone ISBN 978-83-64631-18-4
Wydawca: CEBP 24.12 Sp. z o.o. ul. Kwiatowa 3 30-437 Kraków tel. 12 631 04 10
www.blizejprzedszkola.pl
Spis treści część I
Scenariusze zajęć adaptacyjnych z udziałem rodziców Justyna Niedbała
Oto cały ja – wesołe zabawy z mamą i tatą
9
Bawię się ja, bawisz się ty... – poznajemy kąciki tematyczne
12
Jem chętnie – jak zachęcić dziecko do jedzenia
16
Pomysłów wiele mam – potrafię bawić się z innymi i sam
19
Uśmiechniętą buzię mam, kiedy w przedszkolu zostaję sam
22
Ogrodowe skrzaty – przygotowanie dzieci do zabaw w ogrodzie przedszkolnym
25
Katarzyna Tomiak-Zaremba
Malujemy – mały artysta poznaje przedszkole
29
Muzykujemy – mały artysta poznaje przedszkole
32
Bawimy się w teatr – mały artysta poznaje przedszkole
35
Dagmara Czyż
Poznajmy się!
38
Wesołe zabawy w ogrodzie przedszkolnym
41
część II
Scenariusze zajęć na pierwsze dni w przedszkolu Karolina Turek
Lubię moich kolegów – o budowaniu więzi w grupie
47
Znam swój znaczek i wiem, do czego jest mi potrzebny
51
Przy stole – przedszkolny savoir-vivre
54
Wiemy, jak bezpiecznie zachować się w łazience
58
Wiem, dlaczego należy sprzątać zabawki
61
Beata Bielska
W naszym przedszkolu – propozycje zabaw i aktywności na pierwsze dni września
64
Magdalena Ledwoń
Kto z nami chodzi do przedszkola? – poznajemy osoby pracujące w przedszkolu
68
Wyprawa w nieznane – znamy każdy przedszkolny kąt
71
Sposoby na tęsknotę
74
Sposoby na zły humor
77
Kodeks Przedszkolaka
79
Rymowanki i zabawy paluszkowe Natalia Łasocha
Strony: 11, 15, 28, 34, 40, 44, 57, 67, 73, 76, 83-85.
Szanowni Czytelnicy, oddajemy w Wasze nauczycielskie ręce zbiór scenariuszy zajęć adaptacyjnych. Poprzez zajęcia adaptacyjne należy tu rozumieć zarówno te organizowane w roku poprzedzającym rozpoczęcie przez dziecko edukacji przedszkolnej (a więc w ramach tzw. tygodnia adaptacyjnego), jak i te odbywające się w przedszkolu w pierwszych dniach września. Publikacja nawiązuje do treści zawartych w książce adresowanej do rodziców „Niekończąca się historia...” autorstwa Karoliny Turek oraz w książeczce skierowanej do dzieci „Wkrótce będę przedszkolakiem” tej samej autorki. Wraz z nimi stanowi nieocenioną pomoc dla nauczyciela, który chce w świadomy sposób pokierować procesem adaptacji dziecka do przedszkola, a także uczynić to środowisko jak najbardziej przyjaznym dla najmłodszych przedszkolaków. Zbiór składa się z propozycji opracowanych przez autorów publikujących od lat swoje pomysły na zajęcia edukacyjne i wychowawcze na łamach miesięcznika „Bliżej Przedszkola”. Celem, jaki nam przyświecał, było stworzenie scenariuszy zajęć, które będą stanowić zarówno gotową pomoc, jak i inspirować do tworzenia własnych propozycji. Jedno jest pewne – takiej publikacji jeszcze nie było! A my oddajemy ją w Wasze ręce z przekonaniem o jej niewątpliwej użyteczności. Podczas planowania zajęć należy pamiętać, iż propozycje zawarte w scenariuszach nie muszą (a nawet nie powinny!) być realizowane w całości. Liczbę oferowanych dzieciom aktywności należy dostosować do ich możliwości, a propozycje (w przypadku zajęć przewidzianych na początek roku przedszkolnego) mogą być dzielone na kilka dni aktywności. Scenariuszom towarzyszą gotowe pomoce dydaktyczne w formie graficznej, które ułatwią realizację wybranych zabaw i ćwiczeń. Wiemy, że ich przygotowywanie we własnym zakresie jest procesem czasochłonnym, dlatego też i pod tym względem chcieliśmy ułatwić Wam wykonywanie powierzonych zadań. Zachęcamy także do korzystania z dołączonej płyty – piosenki, które na niej się znalazły, to zarówno utwory do zabaw, jak i takie, które ułatwią dzieciom zrozumienie zasad obowiązujących w przedszkolu oraz opanowanie kwestii związanych z organizacją dnia. Mamy nadzieję – ja i Autorzy niniejszej publikacji – że trud włożony w jej stworzenie zaowocuje zadowoleniem Was jako realizatorów zajęć oraz radością Dzieci (i ich Rodziców) jako odbiorców. Maria Broda-Bajak redaktor prowadzący
część I
scenariusze zajęć adaptacyjnych z udziałem rodziców
Justyna Niedbała
Oto cały ja
– wesołe zabawy z mamą i tatą
Cele ogólne: kształtowanie świadomości własnego ciała; rozwijanie umiejętności obserwacji otoczenia i czerpania z niego wiedzy. Cele szczegółowe: doskonalenie umiejętności nazywania poszczególnych części ciała; rozwijanie umiejętności samodzielnego ubierania się. Metody pracy z dziećmi: czynna; oglądowa; słowna.
Pomoce do zajęć: nagranie piosenki „Moje nóżki”; nagranie z muzyką marszową; dla każdego dziecka papierowa laleczka i zestaw elementów do ubierania (na końcu książki znajdziesz pomoce dydaktyczne przeznaczone do odbicia na ksero i rozdania dzieciom); elementy garderoby do zabawy w przebieranie: sukienki balowe, długie spódnice, paski, korony, korale, czapki, kapelusze, peleryny itd.; duże lustro; duże arkusze szarego papieru, flamastry.
Przebieg zajęć: Witają się nasze... – zabawa na rozpoczęcie spotkania. Dzieci wspólnie z rodzicami trzymają się za ręce (tworzą pary) i poruszają się w rytm dowolnej „marszowej” muzyki. Prowadzący co jakiś czas zatrzymuje nagranie. Podczas przerwy w muzyce dzieci i rodzice słuchają poleceń prowadzącego i witają się różnymi częściami ciała, np. kciukami, łokciami.
Scenariusze zajęć adaptacyjnych z udziałem rodziców
Formy organizacyjne pracy z dziećmi: zbiorowa; indywidualna.
9
Moja buzia cała – zabawa naśladowcza z pokazywaniem. Dzieci wraz z rodzicami stoją w kole. Prowadzący recytuje wiersz, zachęcając dzieci do naśladowania wykonywanej przez niego ilustracji ruchowej rymowanki:
Moja buzia jest od rana ① tak radośnie roześmiana. ② Jedno oczko, drugie oczko ③ – zaglądam do dziupli sroczkom. ④ Noskiem wącha tu i tam, ⑤ co też na śniadanko mam. ⑥ Małe uszka moje ⑦ nasłuchują – cicho sza! ⑧ Oto cała buzia ma ⑨ – baw się ze mną, hopsasa! ⑩ Opis ilustracji ruchowej – dzieci: ① wskazują na twarz; ② uśmiechają się; ③ wskazują najpierw jedno, potem drugie oko; ④ z kciuka i palca wskazującego robią kółeczko i przykładają do oka; ⑤ dotykają nosa; ⑥ głaszczą się po brzuchu; ⑦ wskazują uszy; ⑧ przykładają dłoń do ucha w geście nasłuchiwania; ⑨ wskazują na twarz; ⑩ podskakują obunóż w miejscu. Ubierz mnie – zabawa dydaktyczna. Dziecko i rodzic tworzą parę i siadają obok siebie przy stole. Każda para otrzymuje kopertę, a w niej elementy do zabawy w „ubieranie”: sylweta ciała dziecka (format A4), włosy, bluzeczka, spódnica/spodnie, buciki. Zadaniem dziecka jest „ubranie” tejże sylwety poprzez doklejenie wszystkich elementów we właściwych miejscach. Tak powstałą papierową laleczkę dziecko może zabrać ze sobą do domu jako pamiątkę pobytu w przedszkolu. Gdy klej wyschnie – laleczkę może także pokolorować. Moje nóżki – zabawa naśladowcza w parach do piosenki. Dzieci i rodzice tworzą pary i ilustrują ruchowo tekst piosenki zgodnie z jej treścią. Moje nóżki
(sł. J. Niedbała, na melodię piosenki tradycyjnej „Mam chusteczkę haftowaną”)
Moje nóżki tupią szybko, oczka zaś mrugają. Moje rączki klaszczą głośno, a uszka słuchają. Na pianinie niewidzialnym moje palce grają, a na koniec moje rączki tobie pomachają.
Justyna Niedbała
Jedna rączka, druga rączka, potem przysiad zrobię. Teraz wszyscy bardzo chętnie poskaczemy sobie. „Piątkę” dłonią przybijemy tacie albo mamie. No, a teraz każde dziecko buziaka dostanie!
10
Sam potrafię – zabawa swobodna z elementami doskonalenia umiejętności samodzielnego ubierania/rozbierania się. Dzieci podczas zabawy swobodnej mają do dyspozycji różne stroje zawieszone na wieszakach (przebrania księżniczek, czarownic, piratów itp.) oraz różne akcesoria (ko-
rony, korale, naszyjniki itd.). Prowadzący prosi rodziców, aby pomogli dzieciom w wyborze stroju, ale zwraca uwagę, by pozwolili im się w miarę możliwości samodzielnie ubrać. Po skończonej zabawie dzieci próbują samodzielnie się rozebrać, a strój z pomocą rodzica odwiesić na wieszaku. Oto cały ja! – aktywność plastyczna. Rodzic i dziecko otrzymują duży arkusz szarego papieru i kolorowe flamastry. Dziecko kładzie się na papierze, a rodzic odrysowuje jego postać. Następnie dziecko wspólnie z rodzicem koloruje i dorysowuje różne elementy do swojej rysunkowej postaci. Po skończonej pracy rodzic wycina powstałą postać i wspólnie z dzieckiem przypina w wyznaczonym miejscu sali przeznaczonym na ekspozycję prac.
Rymowanki i zabawy paluszkowe Natalia Łasocha
Usiądź na dywanie
rymowanka na rozpoczęcie zajęć
Usiądź na dywanie, nóżki skrzyżuj tak: ① będziemy dziś razem znów poznawać świat. Nastaw swoje uszy – jedno, potem drugie. Patrz na mnie uważnie i słuchaj, co mówię...
Opis ilustracji ruchowej – nauczyciel: ① siada na dywanie w siadzie skrzyżnym i przywołuje dzieci do siebie; wskazuje dłońmi na wszystkie dzieci; wskazuje dłonią najpierw swoje prawe, potem lewe ucho; wskazuje dłońmi na siebie.
Nóżka do nóżki
Nóżka do nóżki, nóżka do nóżki, ① tańczą w pantoflach małe paluszki. ② Bioderka się kręcą to w lewo, to w prawo, ③ a my na powitanie bijemy sobie brawo! ④
Opis ilustracji ruchowej – dzieci: ① wykonują krok w bok z dostawieniem drugiej nogi, powtarzają to samo w drugą stronę; ② próbują poruszać palcami stóp; ③ opierają dłonie na biodrach i kręcą biodrami raz w jedną, raz w drugą stronę; ④ klaszczą.
Chodźcie wszyscy do koła rymowanka
– Chodźcie wszyscy tu, do koła – przedszkolaków pani [pan tu] woła. Chwyćmy razem się za ręce, jest nas coraz więcej! Podaj, proszę, rękę swą. Czy wszyscy już są?
Opis ilustracji ruchowej: dzieci na zawołanie osoby prowadzącej tworzą koło, chwytając się za ręce. Rozglądają się po sali – jeśli jeszcze nie wszyscy dołączyli, nauczyciel powtarza rymowankę.
Scenariusze zajęć adaptacyjnych z udziałem rodziców
rymowanka na powitanie
11
część II
scenariusze zajęć na pierwsze dni w przedszkolu
Karolina Turek
Lubię moich kolegów
– o budowaniu więzi w grupie
Cele szczegółowe: zachęcanie dzieci do prezentowania prawidłowych postaw wzajemnej pomocy i życzliwości na drodze wprowadzania w sytuacje problemowe i motywowanie do samodzielnego ich rozwiązywania; wdrażanie dzieci do budowania więzi pomiędzy sobą poprzez stwarzanie sytuacji wychowawczych sprzyjających wzajemnej integracji oraz służących lepszemu poznaniu się; kształtowanie pozytywnych zachowań w grupie rówieśniczej poprzez wzmacnianie zachowań akceptowalnych społecznie i zgodnych z ustalonym wspólnie kodeksem grupy. Metody pracy z dziećmi: czynna; oglądowa; słowna. Formy organizacyjne pracy z dziećmi: grupowa; indywidualna. Pomoce do zajęć: podkłady muzyczne o zróżnicowanym charakterze; nagrania piosenek „Przyjdź do nas” i „Nasz przyjaciel miś”; miś-przytulanka oraz rekwizyty: serwetka, zabawkowe filiżanki i talerzyki, wazonik z kwiatkami, misie i lale przyniesione przez dzieci z domu lub przedszkolne; szablon kubka (dla każdego dziecka) i zestaw kolorowych paseczków (jeden zestaw na stolik); cztery ilustracje dla nauczyciela, stanowiące przykłady do zabaw matematyczno-dydaktycznych (kubek z trzema kolorowymi paseczkami, z paseczkami ułożonymi pionowo, z paseczkami ułożonymi poziomo); elementy z dziurkacza ozdobnego; klej; pisaki; kredki; elementy do zabawy plastycznej „Uśmiech przyjaciela” (opis w treści scenariusza).
Scenariusze zajęć na pierwsze dni w przedszkolu
Cele ogólne: wzmacnianie u dzieci postaw wzajemnej pomocy i życzliwości; wdrażanie dzieci do budowania więzi pomiędzy rówieśnikami w grupie; kształtowanie pozytywnych zachowań w grupie rówieśniczej.
47
Opis przebiegu zajęć: Przyjdź do nas – piosenka powitalna ilustrowana ruchem i gestem. Przyjdź do nas
(sł. K. Turek, muz. M. Broda-Bajak)
Gdy jesteś sam, gdy smutno ci, ① to do przedszkola biegnij prędko. ② Zabawek tu pełno jest ③ i mnóstwo nowych przygód na ciebie czeka też! ④ Przyjdź do nas, przyjdź do nas – tu miło płynie czas. ⑤ Przyjdź do nas, przyjdź do nas – kolegów tutaj masz. ⑥
2x
Opis ilustracji ruchowej – dzieci: ① piąstkami pocierają okolice oczu, naśladując płacz; ② biegną w miejscu; ③ wyciągają dłonie przed siebie; ④ klaszczą rytmicznie; ⑤ maszerują w miejscu. Rozmowa kierowana – wprowadzenie w sytuację edukacyjną. Nauczyciel zadaje pytania: Kto to jest przyjaciel? Czy wy macie przyjaciół?
Karolina Turek
Taniec przyjaciół – zabawa ruchowa przy muzyce. Każde dziecko bierze swoją ulubioną przytulankę. Dzieci tańczą przy dowolnej skocznej muzyce ze swoimi przytulankami według własnego pomysłu. Mogą także łączyć się w pary z drugim dzieckiem i jego ulubieńcem.
48
Rozmowa z misiem – wysłuchanie historyjki i rozmowa kierowana z dziećmi na jej temat. Podczas gdy dzieci tańczą, nauczyciel kładzie innego misia obok nich i podpiera jego główkę na łapce (tak aby miś wyglądał na zatroskanego). Kiedy dzieci usiądą w kole po zakończonym tańcu, nauczyciel włącza spokojną muzykę i prosi troje dzieci, które będą jego pomocnikami, aby rozłożyły przygotowane wcześniej rekwizyty na środku dywanu (serwetka, zabawkowe filiżanki, talerzyki i wazonik z kwiatkami). Następnie prosi, aby wszystkie dzieci ułożyły (posadziły) swoich przyjaciół wokół serwetki. Gdy dzieci już ułożą swoje zabawki, ponownie zajmują miejsca w kole. Nauczyciel wyłącza muzykę, a następnie zasiada wśród dzieci i pozornie się nimi „nie interesuje”, za to uważnie przygląda się siedzącemu misiowi. Gestem dłoni prosi, aby dzieci były cichutko. Kiedy dzieci się wyciszą i skierują uwagę na misia, nauczyciel odgrywa króciutką scenkę parateatralną. Nauczyciel: Misiu, dlaczego siedzisz tu sam? Co się stało, że nie bawisz się razem z dziećmi, lalami i misiami? Miś (nauczyciel bierze go na ręce i udziela mu swojego głosu): Nikt mnie nie zaprosił na bal i nikt nie chce się ze mną bawić. Nie mam przyjaciół i jestem bardzo smutny. Siedzę tu sam i czekam, aż dzieci z przedszkola przytulą mnie i zaproszą do wesołej
zabawy. Bardzo bym chciał bawić się z nimi, podskakiwać, uśmiechać się i tańczyć. Słyszałem, jak dzieci mówiły, że w przedszkolu jest bardzo fajnie! Nauczyciel: Misiu, zapytam dzieci, czy przyjmą cię do swojego kółeczka i podzielą się smakołykami, które mają przygotowane dla swoich przyjaciół. Zaniosę cię, mały misiu, do dzieci. Miś: Ale ja nie mam swojego kubeczka... Nauczyciel: Dzieci, czy przyjmiecie małego misia do swojego kółeczka? Mam pomysł, abyśmy wykonali kubeczek dla naszego misia, a on sobie wybierze ten, który najbardziej mu się podoba! Zapraszam do stolików. Zabawy matematyczno-dydaktyczne z szablonem kubeczka – układanie według wzoru. Każde dziecko otrzymuje następujące zadanie (wykonanie każdego z zadań poprzedzone jest prezentacją wzoru przez nauczyciela): ułożyć paseczki na szablonie kubka zgodnie z obranym przez nauczyciela wzorem; ułożyć tyle samo paseczków (w dowolnych kolorach i w dowolnym układzie), ile występuje na kubku nauczyciela – przeliczanie w zakresie trzech; ułożyć paseczki najpierw pionowo, potem poziomo – przy tym ćwiczeniu nauczyciel zwraca uwagę dzieci, że paseczki są ułożone obok siebie lub jeden pod drugim (lub inaczej: ułożone są w jednakowy sposób), nie stosuje natomiast pojęć: „pionowo”, „poziomo”. Nasz przyjaciel miś – zabawa ruchowa z piosenką. Nasz przyjaciel miś
(sł. K. Turek, na melodię piosenki tradycyjnej „Mało nas, mało nas”)
Dużo nas, dużo nas do wspólnej zabawy, ① lecz jest smutny, lecz jest smutny misiu nasz kochany. ② Chodź tu, misiu, chodź tu, misiu do nas do kółeczka, ③ niech nam zagra do zabawy wesoła poleczka. ④
Opis ilustracji ruchowej – dzieci: ① stoją wokół misia siedzącego na środku dywanu i rytmicznie klaszczą; ② pocierają piąstkami okolice oczu w geście ocierania łez; ③ kiwają dłońmi w kierunku misia w geście zachęty; ④ podpierają ręce na biodrach i obracają się wokół własnej osi; ⑤ wybrana wcześniej przez nauczyciela dwójka chwyta misia za łapki i wraz z pozostałymi uczestnikami zabawy tworzy koło, w którym dzieci poruszają się w prawą stronę po jego obwodzie.
Scenariusze zajęć na pierwsze dni w przedszkolu
Dużo nas, dużo nas do wspólnej zabawy, i wraz z nami tańczy dzisiaj misiu nasz kochany. ⑤
49
Rozmowa kierowana z dziećmi, pobudzająca do refleksji i wyciągania wniosków. Nauczyciel pyta dzieci i zachęca do udzielania odpowiedzi na pytania: Dlaczego miś był smutny? Czy wy też czasem nie chcecie się bawić ze swoimi kolegami? Czy takie zachowanie jest właściwe? Co trzeba zrobić, gdy zobaczymy, że kolega nie ma się z kim bawić i jest mu smutno? Jak bawią się dzieci w przedszkolu? (razem). Następnie nauczyciel uzupełnia wypowiedzi dzieci, zwracając szczególną uwagę na zgodną zabawę i odwołując się do kodeksu grupy (który z pewnością każda grupa już sobie wypracowała), przypomina o zakazie odtrącania od zabawy, zabierania zabawek i mówienia: Nie lubię cię. Kubeczek dla misia – praca plastyczna. Zadaniem każdego dziecka jest ozdobienie szablonu kubka (wyciętego z białego brystolu) drobnymi elementami z dziurkaczy ozdobnych (stworzenie własnej kompozycji). Następnie przedszkolaki mogą dodatkowo udekorować szablon przy użyciu pisaków i kredek. Po skończonej pracy powstaje galeria. Nauczyciel animuje misia i maskotka podziwia wykonane przez dzieci prace – ważne, aby każde dziecko zostało pochwalone z osobna i aby miś powiedział, że wszystkie kubki są tak piękne, że codziennie będzie korzystał z innego. Imię dla misia – zabawa słowno-twórcza. Nauczyciel zachęca dzieci do wymyślenia imienia dla misia. Przedszkolaki przedstawiają swoje propozycje. Prowadzący oznajmia, że od dziś będzie to przytulanka wszystkich dzieci, która pocieszy, jeśli komuś będzie smutno i jeśli będzie bardzo tęsknił za domem, która rozśmieszy i wyszepta do uszka coś miłego i przyjemnego. Miś będzie również pilnował, by dzieci zachowywały się grzecznie. Każde z dzieci będzie mogło przytulić misia, ale będzie mu przykro, jeśli będą go sobie wyrywać. Ten miś lubi grzecznych przedszkolaków. Mój pluszowy przyjaciel – opowieść ruchowa. Nauczyciel prosi dzieci, aby ożywiły swoje pluszaki i animowały z ich udziałem to, o czym mówi prowadzący. Dzieci stają w rozsypce na dywanie, trzymając swoje ukochane misie lub innych pluszowych ulubieńców. Jako akompaniament może posłużyć muzyka o zmiennym tempie, która również będzie pomagała „opowiadać” historię o misiu. Nauczyciel włącza nagranie i ściszonym głosem zaczyna snuć opowieść – tym sposobem przyczynia się do zaciekawienia dzieci nowym rodzajem zabawy. Gdy zabawę wprowadzamy po raz pierwszy, nauczyciel pokazuje ruchy towarzyszące opowiadanym zdarzeniom. Za każdym następnym razem, gdy nauczyciel zaproponuje tę zabawę, dzieci będą coraz śmielej naśladować zachowania misia i dodawać coraz więcej swoich pomysłów. Efekt tej zabawy zależy od liczby powtórzeń i zachęty oraz od odpowiedniej motywacji ze strony nauczyciela.
W małej chatce ① tuż przy rzeczce mieszkał sobie mały miś. Nie miał przyjaciół i czuł się bardzo samotny ②. Gdy zasypiał ③ wieczorem w swoim ciepłym łóżeczku, marzył, aby spotkać przyjaciela. Pewnego razu do jego chatki zapukała sarenka ④. – Misiu, chodź nad rzeczkę, popluskamy się i pobawimy! – powiedziała ⑤. Miś tak się ucieszył, że aż zaczął podskakiwać ⑥. Spakował na drogę pyszne pierniczki ⑦ i pobiegł za sarenką w podskokach ⑧. Nad rzeczką szumiały drzewa ⑨, świeciło słońce ⑩, a chmurki tańczyły po niebie ⑪. Miś czuł się wspaniale. „Jak dobrze mieć przyjaciela” – pomyślał i przytulił się do sarenki. Miś i sarenka złapali się za łapki i zatańczyli w kółeczko ⑫. Od tego dnia miś przestał się smucić, bowiem zyskał przyjaciela.
Karolina Turek
Opis ilustracji ruchowej – dziecko: ① w pozycji stojącej tworzy daszek z dłoni nad głową – w tym czasie miś siedzi obok dziecka; ② podnosi misia i głaszcze go po główce; ③ siada po turecku i bierze misia na kolana, a swoje dłonie układa na kształt poduszki z boku głowy; ④ puka w podłogę; ⑤ patrzy na swojego misia i przywołuje go gestem dłoni do siebie; ⑥ wstaje i podskakuje w miejscu, trzymając misia w dłoniach; ⑦ masuje się dłonią po brzuszku; ⑧ podskakuje po całej sali; ⑨ odstawia misia obok siebie i macha rękami wzniesionymi nad głowę; ⑩ kręci dłońmi; ⑪ delikatnie buja się na boki; ⑫ podnosi misia i przytula go do siebie; ⑬ tańczy, trzymając swojego misia za łapki.
50
Uśmiech przyjaciela – zabawa plastyczna. Dzieci otrzymują narysowaną niekompletną sylwetę misia i elementy wycięte z papieru, takie jak uszka, brzuszek (środek brzuszka), łapki oraz kokardka, serduszko. Samodzielnie doklejają elementy w odpowiednich miejscach oraz decydują, czy dodatkowo udekorować misia serduszkiem lub kokardą. Dzieci urozmaicają swoją pracę, przyklejając pocięte kawałki sztucznego futra, zamszu lub aksamitu. Na zakończenie każde dziecko rysuje misiowi czerwonym pisakiem gruby, wyraźny uśmiech.
Karolina Turek
Znam swój znaczek
i wiem, do czego jest mi potrzebny
Cele ogólne: rozwijanie umiejętności rozpoznawania swojego znaczka: jego wyglądu i nazwy; zapoznanie dzieci z celem posiadania własnej półeczki w szatni; promowanie pozytywnych zachowań wobec innych ludzi; rozwijanie sprawności manualnej dłoni i palców. Cele szczegółowe: zachęcanie dzieci do uczestnictwa w różnego typu działaniach, mających na celu zapamiętanie i utrwalenie wyglądu swojego znaczka; uświadomienie dzieciom konieczności posiadania swojego znaczka w celu utrzymania porządku w szatni i ochrony ubrania przed zaginięciem; budowanie pozytywnego wizerunku przedszkolaka: życzliwego i chętnego do pomocy innym; zachęcanie dzieci do rozwijania sprawności manualnej ręki wiodącej poprzez działania plastyczne. Metody pracy z dziećmi: czynna; słowna.
Pomoce do zajęć: nagranie piosenki „Zróbmy duże koło”; podkłady muzyczne o zróżnicowanym charakterze; dywanik (dla każdego dziecka); obrazek przedstawiający sytuację edukacyjną: Adasia i dziewczynkę w szatni (obrazek ilustrujący tę sytuację znajduje się na końcu książki); ilustracje formatu A5 (lub mniejszego) ze znaczkami dzieci (w zależności od pomysłów na znaczki w przedszkolu: figury, kolory, zwierzątka, zabawki itp.); kolorowe koperty z kartonikami w środku, na których są dwa dowolne zwierzątka, dwie lalki, dwie piłki, dwa autka i jeden kartonik, który przedstawia właściwy znaczek dziecka (na końcu książki znajdziesz gotowe kartoniki przeznaczone do odbicia na ksero); wybrane znaczki w formacie A4; czarny pisak; magnesy.
Scenariusze zajęć na pierwsze dni w przedszkolu
Formy organizacyjne pracy z dziećmi: zbiorowa; indywidualna.
51
Opis przebiegu zajęć: Zróbmy duże koło – piosenka na powitanie ilustrowana ruchem i gestem. Zróbmy duże koło
(sł. K. Turek, muz. M. Broda-Bajak)
Zróbmy duże koło i złapmy się za rączki. ① Przywitajmy się wesoło ② 2x i skaczmy jak zajączki. ③ Zróbmy duże koło ① i chwyćmy się pod boczki. ④ Przywitajmy się wesoło ② 2x i klaszczmy w nasze rączki. ⑤
Opis ilustracji ruchowej – dzieci: ① ustawiają się w kole i łapią się z ręce (to czas na organizację grupy); ② machają do siebie; ③ podskakują w miejscu i naśladują uniesionymi przedramionami sterczące uszy zajączka; ④ kładą ręce na biodrach i kołyszą się na boki; ⑤ klaszczą rytmicznie.
Karolina Turek
Oglądanie obrazka. Każde dziecko ma dla siebie mały dywanik – miejsce do pracy. Nauczyciel prosi, aby dzieci usiadły na wybranych przez siebie dywanikach. Pokazuje przedszkolakom obrazek, na którym dziewczynka pomaga chłopczykowi znaleźć jego znaczek w szatni (jest to ta sama ilustracja, która zamieszczona została w książeczce „Wkrótce będę przedszkolakiem” w rozdziale „Pierwszy dzień w przedszkolu”) i w prosty sposób opisuje scenkę: Mały Adaś stoi w szatni i jest mu smutno, bo nie może sobie przypomnieć, jak wygląda jego znaczek. Nie wie przez to, gdzie zostawił swoją kurtkę i buciki. Koleżanka Adasia – Ania bierze go za rączkę i mówi: „Chodź, Adasiu, ja ci pokażę, gdzie jest twoja półeczka, nie smuć się już. Ty masz znaczek samochodzik. Popatrz!”.
52
Rozmowa kierowana z dziećmi. Nauczyciel prosi, aby dzieci odpowiedziały na pytania i przypomina o podniesieniu ręki, gdy będą chciały udzielić odpowiedzi. Pytania, kierowane do dzieci na podstawie obrazka, mogą być następujące: O czym Adaś zapomniał? Jak się czuł? Jaką miał minę? Co zrobiła dziewczynka? Czy dobrze postąpiła? Czy lubiła Adasia? Czy wy pamiętacie, jakie macie znaczki w szatni? Dlaczego każdy ma inny znaczek? Co by było, gdyby wszyscy mieli takie same znaczki, np. wszystkie dzieci miałyby znaczek muchomorka? Co trzeba zrobić, jeśli się zapomni, jaki ma się znaczek? Zabawa znaczków – aktywność muzyczno-ruchowa wprowadzająca do zabawy utrwalającej wygląd znaczka. Nauczyciel zwraca się do dzieci: A teraz pokażcie mi, jak porusza się wesoły piesek. A jak skrada się do myszki kotek? Pokażecie mi, jak skacze pajacyk? A teraz bądźcie skaczącą piłeczką. A jak jadą szybkie autka? Czy wiecie, jak porusza się robot? Wszystkie polecenia mają być inspirowane znaczkami przyporządkowanymi dzieciom w danym przedszkolu. Zabawa ta odbywa się przy
akompaniamencie dowolnej muzyki o wesołym nastroju – warto pokusić się o znalezienie kilku podkładów pasujących do sposobu poruszania się danych zwierząt, pojazdów itp. Następnie nauczyciel prosi, aby uczestnicy zabawy usiedli w kole i odpoczęli. Ponownie zwraca się do nich: Ułożę teraz dla was domek, w którym mieszkają wasze znaczki. Nauczyciel układa z ilustracji bryłę domu (kwadrat) i dach (obrazek jeden pod drugim na skos, tak aby stykały się ze sobą rogami). Proszę, abyście odsłaniali kolejne obrazki i odszukali ilustrację z waszym znaczkiem. Jeśli uda wam się znaleźć swój znaczek, usiądźcie z tym obrazkiem na swoim miejscu. Gdy zabawa się skończy, a wam nie uda się znaleźć swojego znaczka, pomogę wam. Gdy każde dziecko ma już swój znaczek, nauczyciel prosi, aby przedszkolaki uważnie przyjrzały się im i zapamiętały je. Nauczyciel daje chwilę, aby dzieci przyglądnęły się uważnie swoim znaczkom (tej czynności może towarzyszyć spokojna muzyka). Co do siebie pasuje? – zabawa dydaktyczna. Każde dziecko otrzymuje kolorową kopertę z kartonikami, na których narysowane są dwa zwierzątka, dwie lalki, dwie piłki i dwa autka. Na jednym z kartoników przedstawiony jest właściwy znaczek dziecka. Dzieci wysypują na swoje dywaniki wszystkie elementy z koperty. Należy dać dzieciom czas na oglądnięcie tych obrazków, na zaznajomienie się z nimi. Następnie przedszkolaki słuchają poleceń nauczyciela i starają się wykonać je poprawnie: Połóżcie na dywaniku swoje zwierzątka. Połóżcie na dywaniku swoje zabawki (należy uznać za prawidłową sytuację, gdy dzieci położą wszystkie obrazki). Połóżcie na dywaniku swój znaczek – ten, który macie w szatni. Po skończonej zabawie dzieci wkładają kartoniki do kopert i oddają je nauczycielowi, a następnie odnoszą swoje dywaniki na wyznaczone miejsce. Podczas zabaw swobodnych chętnym dzieciom można zaproponować aktywność plastyczną – samodzielne narysowanie lub namalowanie swojego znaczka, dla jeszcze lepszego utrwalenia jego obrazu w pamięci. Pociąg znaczków – zabawa słowno-ruchowa. Nauczyciel jako pierwszy recytuje wierszyk, a następnie zachęca dzieci i motywuje do powtarzania razem z nim kolejnych wersów. Podczas jego recytacji dzieci ustawione są „w pociąg” i przemieszczają się po sali w rytm wierszyka.
W tym momencie „pociąg” zatrzymuje się i każde dziecko wymienia po kolei swój znaczek lub nauczyciel pyta dzieci na wyrywki o nazwę znaczka. Dziecko, które już odpowiedziało, przechodzi na tył pociągu. Tajemnicze znaczki – zagadka dydaktyczna. Dzieci siedzą skupione w zwartym zespole przed tablicą. Nauczyciel zawiesza na niej za pomocą magnesu ilustrację przykrytą białą kalką (kalkę tę należy podkleić kawałeczkami taśmy dwustronnej na czterech rogach). Ilustracja ma wyraźnie zarysowane kontury wybranego znaczka. Nauczyciel powoli poprawia czarnym pisakiem przebijające przez kalkę kontury wybranego znaczka. Dziecko, które pierwsze odgadnie, jaki znaczek stopniowo się pojawia, otrzymuje punkt (papierowe kółeczko lub naklejkę) albo brawa od kolegów. W innym wariancie tej zabawy można posłużyć się nie kalką, lecz sześcioma kwadratami, które w całości przysłonią ilustrację ze znaczkiem, a które nauczyciel będzie kolejno zdejmował. Zabawa ta może być przeprowadzona o różnych porach dnia, np. podczas oczekiwania na posiłek lub w celu wyciszenia grupy, relaksu, a także z małą grupą dzieci w porze popołudniowej.
Scenariusze zajęć na pierwsze dni w przedszkolu
Jedzie pociąg do przedszkola, maszynista głośno woła: „Dzieci na nas już czekają, roześmiane buzie mają! Znaczki swoje pamiętają, chętnie je dziś powtarzają”:
53
Karolina Turek
Przy stole
– przedszkolny savoir-vivre
Cele ogólne: poznanie zasad obowiązujących podczas posiłków i kształtowanie pozytywnych postaw u dzieci w trakcie kulturalnego ich spożywania; stawianie problemów i motywowanie dzieci do samodzielnego ich rozwiązywania na podstawie indywidualnej wiedzy i doświadczeń przedszkolaków; doskonalenie precyzji ruchów ręki wiodącej. Cele szczegółowe: motywowanie dzieci do zachowania ciszy podczas posiłku, zachęcanie do samodzielnego jedzenia; pobudzanie dzieci do refleksji oraz samodzielnych wypowiedzi na temat korzyści płynących z poprawnego zachowania się przy stole w grupie rówieśniczej i konsekwencji wynikających z nieprzestrzegania zasad obowiązujących podczas posiłków; zachęcanie i wdrażanie dzieci do wykonywania prac plastyczno-graficznych doskonalących sprawność dłoni i przygotowujących do nauki pisania. Metody pracy z dziećmi: czynna; oglądowa; słowna. Formy organizacyjne pracy z dziećmi: zbiorowa; indywidualna.
Karolina Turek
Pomoce do zajęć: nagranie piosenki „Poranna gimnastyka dla smyka”; sylwety kubków (do zabawy „Porządek na stolikach”); karty i sylwety talerzyków ze wzorami odpowiadającymi wzorom na kartach (do zabawy „Ukryty wzór”); kukiełka Pani Łyżki (opis wykonania w treści scenariusza); papierowe buźki: smutna i wesoła (dla każdego dziecka) oraz ilustracje tematyczne (chłopczyk huśtajacy się na krześle przy obiedzie, dziewczynka jedząca rękami, dziewczynka, która siedzi prosto na krzesełku i ładnie je kanapkę – obrazki ilustrujące te sytuacje znajdują się na końcu książki); krążki gimnastyczne i woreczki gimnastyczne/klocki; materiały do zabaw plastycznych (dokładny opis w treści scenariusza); papierowe kubki z różnymi wzorami przecięte na pół.
54
Opis przebiegu zajęć: Poranna gimnastyka dla smyka – zabawa muzyczno-ruchowa na powitanie. Poranna gimnastyka dla smyka (sł. K. Turek, muz. M. Broda-Bajak)
Powiedz głośno: cześć, hello! i podskocz dwa razy. Powiedz śmiało: oto ja! i zrób dwa przysiady. Potem obróć się dokoła – niech muzyka gra wesoła. Raz, dwa, trzy, raz, dwa, trzy – teraz ty!
Porządek na stolikach – zabawa klasyfikacyjna. Przed rozpoczęciem zabawy należy poinstruować dzieci, aby nie układały kubeczków na zwyczajowo zajmowanych przez siebie miejscach, ale zgodnie ze wzorem kubeczka, jaki jest przyklejony na stoliku. Na czterech stolikach są przyklejone taśmą dwustronną kubeczki wycięte z papieru, różniące się między sobą wyglądem – kolejno: kubeczek z misiem, kubeczek z czerwonym serduszkiem, kubeczek w żółtym kolorze, kubeczek z trzema kółeczkami. Zadaniem dzieci jest ułożenie swoich kubeczków z misiami na stoliku oznaczonym kubeczkiem z misiem itd. Kubeczków jest np. dwadzieścia cztery (po sześć z każdego wzoru – zakładając, że przy stoliku siedzi sześcioro dzieci). Od nauczyciela zależy, czy wystarczy, aby dzieci tylko położyły kubeczek na stoliku i odeszły, czy może powinny je układać we właściwy sposób, np. nie do góry nogami, nie za daleko od miejsca, gdzie zwykle stoi kubek przy obiedzie. Ukryty wzór – zabawa ruchowo-klasyfikacyjna. Jest to inna wersja poprzedniej zabawy. Dzieci otrzymują karty (połowa formatu A4), na których widnieją różne wzory, np. trzy paski w różnych kolorach; trzy paski w tych samych kolorach; dwa paski w takich samych kolorach, a środkowy w innym; miś z różowym brzuszkiem; miś z niebieskimi oczkami; miś z czarnymi łapkami; piesek z łatką na ogonie; piesek z łatką wokół oczka; piesek z łatką na pyszczku; lala w zielonej sukience; lala w sukience w kropki; lala w sukience w gwiazdki itp. Zadaniem dzieci jest odszukać wśród rozłożonych na dywanie papierowych talerzyków taki, którego wzór będzie zgodny ze wzorem na karcie. Jeśli zdaniem dziecka odnaleziony wzór jest poprawny, to zabiera papierowy talerzyk i siada na brzegu dywanu, układając przed sobą talerzyk i kartę pracy ze wzorem. Zupa pełna śmiechu – zabawa ruchowa. Przy tej zabawie należy wyraźnie zaznaczyć, aby dzieci nie próbowały przechodzić „górą”, to jest w momencie, gdy maluchy tworzące koło kucają, bo mogą one gwałtownie wstać i dziecko, przechodząc przez złączone ręce kucających, może się wywrócić. Dzieci
Scenariusze zajęć na pierwsze dni w przedszkolu
Jedno z dzieci (lub kilkoro przy większej grupie) wchodzi do środka koła i wykonuje polecenia zgodnie ze słowami piosenki (zamiast wypowiadać słowa: cześć, hello! oraz oto ja!, może machać dłońmi), którą śpiewają pozostałe dzieci stojące w kole (w trakcie wykonywania piosenki mogą rytmicznie klaskać). Na słowa: teraz ty! dziecko wybiera nową osobę do środka, a samo zajmuje jej miejsce. Zabawę należy powtórzyć kilka razy, zapewniając, że następnym razem będą w środku koła te dzieci, które do tej pory nie zostały wybrane. Na zakończenie wszyscy wykonują polecenia z piosenki.
55