Ewa Stadtmüller
e j c a z i Inscen iejszych n k ê i p j na d n e g e l h c i k s pol
zbiór scenariuszy przedstawieñ dla dzieci w wieku przedszkolnym
Inscenizacje najpiękniejszych polskich legend zbiór scenariuszy przedstawień dla dzieci w wieku przedszkolnym Autor:
Ewa Stadtmüller Redakcja merytoryczna:
Maria Broda-Bajak Korekta:
Małgorzata Szewczyk Aranżacja, instrumenty i realizacja nagrań:
Jerzy Zając Współpraca:
Piotr Pardyl Śpiewają:
Iga Piorunowicz, Szymon Grzybacz Rysunki:
Dorota Prończuk Producent wydawniczy:
Wojciech Wolak Dźwięki:
www.audiojungle.net Copyright © by CEBP 24.12 Sp. z o.o., 2016 Wszystkie prawa zastrzeżone ISBN 978-83-64631-63-4 Kraków 2016
Wydawca:
CEBP 24.12 Sp. z o.o. ul. Kwiatowa 3 30-437 Kraków tel. 12 631 04 10
www.blizejprzedszkola.pl
Spis treœci Od Autorki
5
Warszawski bazyliszek
7
Historia wieży mariackiej
15
O królewnie Juracie
23
Jak to z solą było...
31
Historia Piasta Kołodzieja
40
Poznańskie koziołki
48
O skarbnikowych czarach
57
Jak Pan Bóg górala stworzył
65
Święta Kinga i Tatarzy
71
O królu Kazimierzu
79
Jak mazurska baba przechytrzyła diabła
88
Toruńskie pierniki
95
O smoku wawelskim
104
Skąd się Wisła wzięła
111
O Świętym Jakubie – patronie Olsztyna
118
Lech, Czech i Rus
126
Złota kaczka
131
O Zwyrtale muzykancie
138
Piosenki występujące w inscenizacjach
147
Dźwięki do wykorzystania w przedstawieniach
175
Od Autorki Po co ludzie wymyślają legendy? Może po to, aby jakąś postać ocalić od zapomnienia...? Albo po to, by wytłumaczyć zjawisko, które wydaje się niemożliwe do wyjaśnienia...? A może po prostu dlatego, że z legendą jest naszym miastom i wioskom „do twarzy”. Czy Kraków byłby sobą bez wawelskiego smoka, Warszawa bez syrenki, a Wrocław bez krasnali? Dzieci uwielbiają poznawać tajemnicze (czasem śmieszne, czasem straszne) opowieści związane z miejscem, w którym żyją. Naprzeciw tej potrzebie wychodzi niniejsza publikacja, zawierająca inscenizacje najbardziej znanych i lubianych polskich legend. Jest to już czwarta z serii książek z inscenizacjami, jaka ukazała się nakładem Wydawnictwa BLIŻEJ PRZEDSZKOLA. Role zostały przygotowane tak, aby podczas przedstawienia mogły wykazać się swoimi umiejętnościami nie tylko te dzieci, którym opanowanie długich kwestii przychodzi z łatwością, ale także te, dla których pamięciowe opanowanie jednego zdania będzie dużym wyzwaniem. Pojawiają się też role niewymagające mówienia, a także te specjalnie przypisane dla dzieci o szczególnym talencie wokalnym – w treść każdej inscenizacji jest bowiem wpleciona tematyczna piosenka. A to wszystko po to, aby każde dziecko z grupy za swój włożony w przedstawienie wysiłek, dostosowany do jego indywidualnych możliwości, otrzymało zasłużony aplauz. Dla ułatwienia pracy Reżyserom tych przedsięwzięć oddajemy w ich ręce kompletny materiał, na który składa się publikacja zawierająca teksty przedstawień i nuty piosenek oraz dwie płyty CD: • pierwsza (Audio-CD – przeznaczona do odtwarzaczy CD) zawiera nagrania piosenek w wersji wokalnej (w niektóre piosenki zostały wplecione pauzy – kilkusekundowe odcinki „ciszy”, których zadaniem jest umożliwienie nauczycielowi zatrzymania nagrania podczas przedstawienia oraz ponowne jego włączenie w odpowiednim momencie); • druga (Data-PC – do odtwarzania za pomocą komputera) zawiera nagrania efektów dźwiękowych (wzbogacających warstwę muzyczną każdego przedstawienia), podkłady instrumentalne do piosenek oraz pliki PDF z przedstawieniami rozpisanymi na role (ułatwiających pracę Reżysera – wystarczy je wydrukować, rozciąć i przekazać odpowiednie fragmenty Małym Aktorom). Wspólne przygotowanie spektaklu – w jego warstwie słownej, muzycznej, plastycznej – to naprawdę doskonała, twórcza, integrująca grupę zabawa. Wszystkim, którzy zdecydują się podjąć trud organizacji takiego przedsięwzięcia, życzę wspaniałych przedstawień i zachwyconej widowni.
Ewa Stadtmüller 5
Występują: Waluś, Kacperek, Jagusia, Dziecko 1-8, Narrator 1-2, Burmistrz, Kuba, Przekupka 1-2, Burmistrzowa, Kwiaciarka, Mieszczanin 1-2, Piekarczyk, Wartownik, Skazaniec. Scena: Przypominająca dawny krajobraz miejski. W jednym rogu sceny znajduje się sylweta kamienicy. W pobliżu niej ustawione są dwa zydelki. Rekwizyty i stroje: Stroje wynikające z funkcji i charakteru danej postaci. Dodatkowo potrzebne będą: „rabatka” z papierowymi kwiatami (dla Jagusi); kosz z jabłkami (dla Przekupki 1); bukiet z papierowych kwiatów (dla Kwiaciarki); bułka (dla Piekarczyka); kosz z warzywami (dla Przekupki 2); atrapa halabardy (dla Wartownika); lustro (bezpieczne dla dzieci, nietłukące); szyfonowe chusteczki (dla Dzieci 1-8). Proponowane dźwięki: tupanie i szuranie; pisk bazyliszka (dźwięki znajdują się na płycie Data-PC).
SCENA 1 Kacperek i Waluś wybiegają z dwóch stron sceny i spotykają się na środku. Z boku sceny Jagusia zrywa kwiaty. Waluś: Słyszałeś nowinę? Smok zamieszkał w mieście! Ma okropne szpony i zębów ze dwieście. 7
Warszawski bazyliszek
Warszawski bazyliszek
Warszawski bazyliszek
Skrzydła jak nietoperz i wężową szyję, z dala go widziałem – cud, że jeszcze żyję! Kacperek: Chciałbym go zobaczyć... Tak mnie to ciekawi, co taki smok jada, gdzie śpi, czym się bawi? Na środek sceny wychodzi Jagusia i dołącza do chłopców. W jednej ręce trzyma bukiecik, drugą chwyta Kacperka pod rękę. Jagusia: A ja to się boję, straszydła owego, ale cię, Kacperku nie puszczę samego. Waluś: Ja wam iść nie radzę, bo to bestia dzika i każdy, kto może, to przed nią umyka. Kacperek: Raz tylko popatrzę, nie mów nic nikomu. Raz jeden jedyny i zmykam do domu. Jagusia: Nie chodźmy... Mamusia będzie się gniewała... Kacperek: To ty lepiej zostań, bo jesteś za mała. Jagusia (z gniewną miną, tupiąc i rzucając bukiecik na ziemię): Nie jestem za mała, więcej ani słowa! Idę razem z tobą, już jestem gotowa. 8
Jagusia (zatrzymuje się i nasłuchuje zaniepokojona): Kacper! Tam coś tupie, coś szura w oddali... Może byśmy jednak gdzieś tu się schowali. Kacper (przestraszony): Tym razem masz rację, potwór ku nam kroczy. Wciśnijmy się w kątek i zamknijmy oczy. Jagusia i Kacperek chowają się za kulisami. Ponownie daje się słyszeć narastający odgłos tupania i szurania – jeszcze głośniejszy niż poprzednio, a po chwili przeraźliwy pisk bazyliszka, po którym zapada cisza. Z boku sceny wchodzą Dzieci 1-8 i intonują piosenkę „Bazyliszek”, do śpiewu dołączają wszyscy mali aktorzy. BAZYLISZEK (piosenkę oraz podkład muzyczny znajdziesz na płytach dołączonych do książki)
Bazyliszek znalazł loch. Och, och, och! Łypie okiem, że aż strach. Ach, ach, ach! Ma w spojrzeniu samo zło. O, o, o! Czas się pozbyć bestii tej. Hej, hej, hej! Kto odważy się już dziś, się już dziś... do pieczary smoczej iść, smoczej iść? Hej! Kto pokona własny lęk, własny lęk? I z potworem zmierzy się, zmierzy się? Hej! Dzieci 1-8, Kacperek i Jagusia schodzą ze sceny. 9
Warszawski bazyliszek
Waluś macha do dzieci na pożegnanie i schodzi ze sceny. Kacperek i Jagusia chwytają się za ręce i maszerują po całej scenie. Po chwili daje się słyszeć narastający odgłos tupania i szurania.
Jak mazurska baba przechytrzy³a diab³a
Jak mazurska baba przechytrzy³a diab³a Występują: Dziecko 1-10, Maciek, Diabeł 1-4, Kasia, Anioł, Kogut. Dodatkowo wystąpić może zespół taneczny (dzieci przebrane za ryby), tańczący do melodii piosenki „Mazurskie jeziora”. Scena: Tło upięte z rybackiej sieci. Z przodu sceny niebieski materiał symbolizujący jezioro. Z lewej strony ustawione kartonowe pudła, owinięte papierem pakowym („kamienie”), z prawej – namalowana na kartonie chatka. Rekwizyty i stroje: Stroje wynikające z funkcji i charakteru danej postaci. Dodatkowo potrzebne będą: kosz z papierowymi rybkami (dla Maćka); kartka papieru, pióro i pieczęć (dla Diabła); lampa na baterie wyglądająca jak naftowa (dla Kasi); niebieskie wstążki (dla Dzieci 1-10). Proponowane dźwięki: pianie koguta (dźwięk znajduje się na płycie Data-PC). Dzieci 1-10 wchodzą na scenę i wykonują piosenkę „Mazurskie jeziora”. MAZURSKIE JEZIORA (piosenkę oraz podkład muzyczny znajdziesz na płytach dołączonych do książki)
Jeziora, jeziora... Wspaniała kraina, gdzie mgiełka nad wodą dzień nowy zaczyna. Gdzie wiatry w szuwarach coś szepcą, coś gwarzą, a ludzie na brzegu w dal patrzą i marzą. 88
Tam lin puszcza oko, tu śmieje się płotka, szczupaka-łajdaka też można tu spotkać. Jeziora, jeziora... Ten piasek, ta woda, te chmury, te fale, ta życia uroda. Dzieci 1-10 siadają na boku sceny. Zza kulis wychodzi Maciek, dźwigając kosz rybek. Maciek: Ułowiłem w nocy rybek sieci całe. Teraz muszę dźwigać ciężary niemałe... Na targu już na mnie tłum klientów czeka, cóż z tego, gdy droga trudna i daleka. Gdybym tak usypał groblę na jeziorze, ale by to było, dobry Panie Boże! Diabeł 1 pojawia się nie wiadomo skąd i cicho staje za plecami Maćka, słuchając co mówi. Tysiąc fur kamienia może by starczyło... Nie dam rady temu, lecz pomarzyć miło. Diabeł chrząka, kłania się grzecznie i zagaduje. Maciek odwraca się w jego stronę zaskoczony. Diabeł 1: Ach, Panie Macieju! cóż za smutna mina. 89
Jak mazurska baba przechytrzy³a diab³a
Jak dobrze na połów, wypływać o świcie, i patrzeć, jak w głębi wciąż toczy się życie.
Jak mazurska baba przechytrzy³a diab³a
Przy mnie się o wszystkich smutkach zapomina. Ja spełniam marzenia i wszystko rozumiem. Groblę na jeziorze też zbudować umiem... Maciek: A co byś chciał w zamian sprytny panie czarcie? Diabeł 1 (kusząc i wyciągając zza pazuchy kartkę papieru i pióro): Tylko jeden podpis... Mówię to otwarcie. Zapisz mi swą duszę, bo po co ci ona, a grobla do rana zostanie skończona. Zanim kur zapieje, będzie już gotowa i stanie otworem droga całkiem nowa. Maciek: W jedną noc to zrobisz? Uwierzyć nie mogę. Diabeł 1: Nie zdążę – zatrzymasz i duszę, i drogę. Maciek (na stronie): Niechby choć połowę usypał tej nocy, ja skończę robotę bez jego pomocy. Następnie głośno, podpisując dokument: Dobrze, niech tak będzie. Kartka podpisana – czekam więc na groblę, lecz tylko do rana. Diabeł chucha na pieczęć, podbija kartkę i pieczołowicie chowa za pazuchą cenny dokument. 90
Diabeł w podskokach i ze złośliwym chichotem opuszcza scenę. Maciek zostaje sam i zaczyna się poważnie niepokoić. Maciek: Co ja narobiłem, przecież nie tak chciałem... Za tę głupią groblę duszę zaprzedałem. Kto mnie poratuje, gdy ma łódka tonie? Pobiegnę o wszystkim opowiedzieć żonie! Maciek wybiega za kulisy, po chwili na scenę z różnych stron wpadają Diabły 1-4: Diabeł 1: Bracia diablikowie! Dusza będzie dla nas, ale musi grobla stanąć tu do rana. Diabeł 2: Bierzmy się do pracy, latem szybko dnieje... Diabeł 3: Spokojnie, zdążymy, zanim kur zapieje. Diabły ustawiają się w rzędzie i podają sobie z rąk do rąk „kamienie”. Z tych kamieni Diabeł 1 układa ścieżkę przez jezioro. Diabły recytują: Diabły 1-4: Hej, siup – Hej, siup – Hej, siup – Hej, siup –
zdążymy, zdążymy! drogę ukończymy. będzie można jechać. dorwiemy człowieka. 91
Jak mazurska baba przechytrzy³a diab³a
Diabeł 1: Uwinę się szybko, taką mam nadzieję. Ty – czekaj cierpliwie, aż kogut zapieje.
Piosenki wystêpuj¹ce w inscenizacjach Bazyliszek Duch kopalni Góralska nutka Góralska wêdrówka Hej, moje skrzypki Hej, po krakowskim rynku... Idzie, idzie Œwiêty Jakub... Jedzie drog¹ wóz Mazurskie jeziora Modlitwa do Najwiêkszego Gazdy Niebiañski taniec Oj, Maluœki, Maluœki... Piernikowy gród P³ynie fala, p³ynie... Rybi walczyk Solna opowieœæ Stworzy³ Pan Bóg, stworzy³... Szewczyk Taniec bogacza Wêdrówka Z pr¹dem Dunajca Zegar Zwyczaje króla Kazimierza
149 150 151 152 153 154 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 171 172 173
BAZYLISZEK
sł. E.Stadtmüller, muz. J.Zając
149
DUCH KOPALNI
sł. E.Stadtmüller, muz. J.Zając
150
DŸwiêki do wykorzystania w przedstawieniach Cykanie świerszczy Deszcz Fanfary Gong teatralny Góralska muzyka (skrzypce) Hejnał mariacki Huk pękającego smoka Kroki smoka Morze Muzyka dworska Pianie koguta Pisk bazyliszka Pukanie do drzwi Rżenie koni Sowa Spadające kamienie Szmer strumyka i szum lasu Szum drzew Szum rwącej rzeki Śmiech czarownicy Śmiech dzieci Świergot ptaków Tętent koni Trzask ogniska Tupanie i szuranie Turkotanie wozu Walc „Nad pięknym modrym Dunajem”
175