bliżej nauczyciela 2 Jak dziecko w wieku przedszkolnym przejawia swoją płciowość? – o typowej i nietypowej
ekspresji seksualnej u dzieci Agnieszka Wentrych
w numerze 9.240/2021
materiały na październik
6 Przedszkola dookoła świata – Norwegia Hanna M. Górna 10 5 najczęstszych błędów rodzicielskich mających wpływ na pracę nauczyciela Anna Jankowska
kącik eksperta 14 W świetle prawa. Ty pytasz, my odpowiadamy Dariusz Skrzyński
bliżej dziecka 16 Jesienne kłopoty Agnieszka Borowiecka 18 Poznaj sekrety drzew Paulina Krzyżanowska 21 Matematyczny Kącik Pani Zuzi. Pomiar objętości Zuzanna Jastrzębska-Krajewska 24 Z uśmiechem nam do twarzy Anna Bomba 26 It’s Autumn! Feel It in the Air! Katarzyna Niemiec 30 Kącik zabaw integracyjnych Dorota Kluska 31 Shapes Everywhere Agnieszka Dyniakowska 35 Z torby nauczycielki. Zabawy z wiewiórką Ewa Bartczak-Sroka, Sandra Ciechowicz 40 Bałagan w lesie Dorota Kluska
Przewodnik BLIŻEJ PRZEDSZKOLA – materiały na październik
WYDAWCA: CEBP 24.12 Sp. z o.o. ul. Kwiatowa 3, 30-437 Kraków redakcja@blizejprzedszkola.pl 12 631 04 10
ZESPÓŁ REDAKCYJNY:
Robert Halik – redaktor naczelny (r.halik@blizejprzedszkola.pl) Marta Stasińska – zastępca redaktora naczelnego (m.stasinska@blizejprzedszkola.pl) Monika Majewska – redaktor merytoryczny (m.majewska@blizejprzedszkola.pl) Natalia Łasocha – redaktor merytoryczny (n.lasocha@blizejprzedszkola.pl) Karolina Gawlik – redaktor merytoryczny (k.gawlik@blizejprzedszkola.pl)
STALI AUTORZY: prof. Edyta Gruszczyk-Kolczyńska, Ewa Zielińska, Anna Jankowska
WSPÓŁPRACA: prof. Bogusław Śliwerski, Dariusz Skrzyński, Barbara Szeląg, Ewa Stadtmüller, Edyta Kaczanowska, Katarzyna Niemiec, Wanda Papugowa, Joanna Wołoch, Marta Jelonek, Dominika Góra, Katarzyna Wójcik-Bożętka, Magdalena Ledwoń, Dagmara Czyż
ZESPÓŁ DORADCZY: Maria Broda-Bajak, Agnieszka Czeglik, Ewa Lelo, Bożena Michalska, Małgorzata Wajda
46 Co nam niesie jesień?
OKŁADKA: Fot. prywatne/rys. Izabela Pawińska (na zdjęciu Antoś Słupski i Tymuś Słupski) ZDJĘCIA: depositphotos.com, adobe.stock.com GRAFIKA I SKŁAD: Tomasz Gil MARKETING I REKLAMA, PATRONATY MEDIALNE: Sandra Hotloś (s.hotlos@blizejprzedszkola.pl)
49 Jesienne bukiety
BIURO OBSŁUGI KLIENTA:
52 Grzybki, hop, do kosza
Gabriela Gąsienica (g.gasienica@blizejprzedszkola.pl) tel. 12 631 04 10 wew. 102 Natalia Kapera (klienci abonamentowi) (n.kapera@blizejprzedszkola.pl) tel. 12 631 04 10 wew. 109
Kolorowa jesień – propozycje aktywności dla dzieci młodszych Katarzyna-Wójcik Bożętka
42 Uśmiechamy się do jesieni
58 Idziemy do parku
Na poczcie – propozycje aktywności dla dzieci starszych Marta Jelonek
60 Przekaż wiadomość 66 Listonosz
ISSN: 1642-8668 INDEKS: 248428 DRUK: drukarnia Bimart NAKŁAD: 11 600
71 Kolorowe znaczki pocztowe
PRENUMERATA STANDARDOWA:
74 Paczki i przesyłki 78 Widokówki, kartki, pocztówki
12 miesięcy: 365 zł*, 6 miesięcy: 192 zł*
PRENUMERATA PLUS: 12 miesięcy: 725 zł*, 6 miesięcy: 372 zł*
projekt ekologiczny EKOKULTURALNE PRZEDSZKOLE 34 Pora na działanie, podejmij ekowyzwanie!
PRENUMERATA ABONAMENTOWA: standardowa: 32 zł* za miesiąc PLUS: 62 zł* za miesiąc *Kwoty brutto
kącik logopedyczny 82 Kącik logopedyczny. Wyprawa do kina jeża Jerzego Ewelina Protasewicz
● Pod patronatem – str. 13 ● Książka miesiąca – str. 84
prenumerata@blizejprzedszkola.pl 12 631 04 10 wew. 109 www.blizejprzedszkola.pl/prenumerata Przedruk materiałów zamieszczonych w miesięczniku w jakiekolwiek formie oraz ich publikacja w internecie bez wcześniejszej zgody Wydawcy są zabronione.
Redakcja zastrzega sobie prawo do zmian i skrótów w nadesłanych materiałach oraz do nadawania tytułów. Redakcja nie ponosi odpowiedzialności za treść ogłoszeń i reklam. Wydawca ma prawo odmówić publikacji reklamy bez podania przyczyny.
▪ bliżej nauczyciela
Przedszkola dookoła świata
Hanna M. Górna Zdjęcia: archiwa prywatne A. Kowal, H. Górnej
Napisać, że Norwegia to miejsce niezwykłe, to nie napisać nic. W Norwegii, której krajobrazy zapierają dech w piersiach, człowiek wobec Natury jest maleńki i słaby. Człowiek Północy, aby przetrwać, musiał nauczyć się bezwzględnie Naturze podporządkować, by oswoić ją na jej twardych zasadach. Musiał też poznać swoje własne granice, aby wypracować harmonijną symbiozę, w której żyć będzie wśród skalistych gór i poszarpanych fiordów. W pokornym zachwycie.
6
BLIŻEJ PRZEDSZKOLA 9.240/2021
- Norwegia
Kiedy poprosiłam Annę Kowal-Frafjord o rozmowę, zgodziła się od razu. Byłam ciekawa, co sądzi o norweskim barnehage, czyli przedszkolu. Jak się okazało, dużo czasu zajęło Ani zaakceptowanie norweskich porządków i dojście do przekonania, że under den gamle hatten skjuler ofte godt hode – pod starym kapeluszem kryje się często dobra głowa.
Pedagogisk leder – Nauczyciel, pedagog to zawód szanowany w Norwegii, aczkolwiek słabo płatny w porównaniu do innych profesji. Na przykład pracownik fabryki zarabia więcej – opowiada Ania. – Między innymi z tego względu są duże braki kadrowe w przedszkolach i nie jest to zawód pierwszego wyboru. Niestety, praca w przedszkolu kojarzy się tu jako praca krótkotrwała na kilka miesięcy, może kilka lat. Miejsce, gdzie się zaczyna, ale nic wiążącego na przyszłość. Często jest to po prostu sposób na zdobycie funduszy na przykład do dalszego studiowania. Wielu pedagogów z czasem przechodzi do szkół – tam ich praca jest lepiej płatna, no i mają wolne wakacje,
▪ bliżej nauczyciela
5 Anna Jankowska
najczęstszych błędów rodzicielskich mających wpływ na pracę nauczyciela
Praca nauczyciela w przedszkolu to oczywiście codzienny kontakt z dziećmi. Zdecydowanie jednak trzeba brać pod uwagę, że to też komunikacja na bardzo różnych poziomach. Nie do końca tym razem chodzi o rozwój przedszkolaków, pewne normy pozostają bez zmian. Tym razem chciałabym się skupić na zapleczu, z którym przychodzą do placówek przedszkolaki. Każdy wywodzi się z innego domu, co oznacza inny sposób komunikacji, nawyki, postrzeganie świata i metody wychowawcze. Spoglądając na tę mieszankę z boku, bez problemu da się stwierdzić, że nauczyciele mają bardzo ciężką pracę również pod względem komunikacji i radzenia sobie z cudzymi błędami wychowawczymi. 10
BLIŻEJ PRZEDSZKOLA 9.240/2021
Zdarza się, że utrudniona komunikacja między nauczycielem i dzieckiem albo dzieckiem i resztą grupy ma swoje źródło w środowisku rodzinnym. Czasem są to błędy nieuświadomione, jednak nie zmniejsza to pojawiających się trudności pośród dzieci i nauczycieli.
1. Brak szacunku
Prawda jest taka, że nikt się nie rodzi wyposażony w pakiet doświadczeń związanych z szanowaniem innych ludzi. Tej umiejętności i zrozumienia pojęcia szacunku nabieramy wraz z rozwojem i kontaktami społecznymi. Właśnie w domu rodzinnym zaczyna się ta edukacja. Bardzo lubimy mówić o szacunku, jednak gdy przychodzi do konkretów, często mijamy się z teorią. Wielkim utrudnieniem dla nauczycieli jest jawne dyskredytowanie ich umiejętności w rozmowach z dziećmi lub obok dzieci. Czasem po prostu takie rozmowy toczą się pośród dorosłych, wydawać by się mogło, że ponad głowami najmłodszych. Jednak oczywiście ignorowanie uwagi dzieci jest w takich sytuacjach ogromnym błędem i zdecydowanie nie ma wiele wspólnego z uczeniem, jak szanować innych. Często krytyka związana jest z niezadowoleniem z pracy placówki czy nawet konkretnego nauczyciela. Nic jednak nie usprawiedliwia obrażania, obgadywania czy choćby dyskutowania o kompetencjach nauczyciela przy dziecku. Sprawy powinny zostać omówione w gronie dorosłych, bo że zdarzają się różne opinie, problemy czy kłótnie, to jest jasne i naturalne w dużych społecznościach.
▪ bliżej kącik eksperta ■ dziecka
Agnieszka Borowiecka
Jesienne / klopoty
Na Polanie Pod Dębem pożółkły liście, a część z nich zaczęła już opadać. Czas płynął spokojnie, a jesień była wyjątkowo łaskawa dla mieszkańców lasu – dni, choć coraz krótsze, nadal były słoneczne, a noce – ciepłe. Zwierzęta przygotowywały się na nadejście zimy – dzięcioły całymi dniami ostukiwały drzewa w poszukiwaniu korników, a borsuki pałaszowały olbrzymie ilości robaczków, by najeść się przed zapadnięciem w zimowy sen. Bobry udoskonalały żeremia tak, aby te wytrzymały wzrost wody po wiosennych roztopach. Wiewiórka Spryciulka zapełniała orzechami niezliczoną ilość kryjówek, z których każda znajdowała się w odległości dziesięciu kroków od jakiegoś charakterystycznego drzewa. Tak poradziła jej któregoś dnia Sowa Mądra Głowa, kiedy Spryciulka martwiła się, czy w zimie uda jej się odnaleźć wszystkie ukryte zapasy. Ciszę towarzyszącą przygotowaniom zakłócały od czasu do czasu małe sąsiedzkie konflikty. Ptak Kowalik krzyczał na Bobry, gdy te przez pomyłkę próbowały podgryźć drzewo, na którym gniazdował. Sójka, która miała swoje gniazdo w konarach Starego Dębu, krzyczała na Niedźwiedzia, gdy ten próbował strącić jak najwięcej żołędzi, trzęsąc drzewem niemiłosiernie. – A pójdziesz ty stąd, łobuzie! – dał się słyszeć jej piskliwy głos. – Dzieci mi straszysz, Mądrą Głowę obudzisz, sio! – skrzeczała. Niedźwiedź trząsł drzewem nie tylko dlatego, że lubił grać na nerwach Sójce, ale przede wszystkim dlatego, że oddawał w ten sposób przysługę dzikom, które były mu za to bardzo wdzięczne, a i sam najadał się przy tym do syta.
16
BLIŻEJ PRZEDSZKOLA 9.240/2021
Sowa Mądra Głowa wyjrzała ze swojej dziupli. Istotnie – niedźwiedzie wyczyny i sójkowe wrzaski rozbudziły ją na dobre. Przycupnęła na gałęzi, obejmując wzrokiem swoją ukochaną polanę i czekała, aż znów ogarnie ją senność. Tego dnia nie miało to jednak nastąpić zbyt prędko, bo z dołu dało się słyszeć podniesione głosy. – Tyle razy prosiłam, żeby nie oddalały się od norki! Tyle razy! – lamentowała pani Zającowa Skoczna, biegając dookoła drzewa. – Ale co się właściwie stało? – dopytywała Lisica Rudawa, starając się nadążyć za koleżanką. – Nigdzie nie ma moich dzieci – odparła pani Zającowa. – Miałam nadzieję, że będą się bawić tu, pod dębem, ale widzę, że nie. – Popytamy wszystkich, na pewno ktoś je widział – zaproponowała Lisiczka. Niewiele się namyślając, Sowa przeniosła się o gałąź wyżej, gdzie pani Sójka, wciąż jeszcze roztrzęsiona zachowaniem Niedźwiedzia, nerwowo dreptała z miejsca na miejsce. – Wypatrujesz Niedźwiedzia, wypatruj też i Zajączków, bo wygląda na to, że się gdzieś zapodziały. Krzyknij, kiedy tylko je zauważysz – poprosiła Mądra Głowa. – Ach, witaj! Tak, dobrze, oczywiście – odparła Sójka, zaskoczona widokiem sąsiadki w środku dnia. Pani Zającowa tymczasem nie próżnowała, pytając każdego, czy nie widział jej dzieci. Bobry zapewniły ją, że Zajączki na pewno nie wpadły do rzeczki, bo uwijają się na niej od rana i na pewno coś by zauważyły. Kiedy zajrzała do rodziny Jeży,
■ bliżej dziecka
Paulina Krzyżanowska
scenariusz zajęć dla cztero-, pięciolatków
Poznaj sekrety drzew Czy drzewa żyją? Jaką odgrywają rolę? Pewnego dnia zauważyłam, że przedszkolaki na placu zabaw bezwiednie odrywają korę drzew i skubią liście, więc chciałam z nimi o tym w ciekawy sposób porozmawiać. Tak powstał ten scenariusz. Jeśli miałaś/-eś podobne doświadczenia, zachęcam do zapoznania się z poniższą propozycją zajęć. Scenariusz możesz zrealizować z okazji Dnia Drzewa, który przypada 10 października. Przyjaciele przyrody – łączmy się!
Przebieg zajęć
Cele główne: uświadomienie dzieciom roli drzew w przyrodzie i w życiu człowieka; zwrócenie uwagi na konieczność szanowania drzew i dbania o nie; wzbogacanie wiedzy przyrodniczej; rozwijanie postawy proekologicznej
Sekrety drzew (Paulina Krzyżanowska)
Wskazówka: Aby uatrakcyjnić zajęcia, nauczyciel może przebrać się za drzewo. Można użyć wyobraźni, ale wystarczą również brązowe spodnie, zielona bluzka, przyklejone do niej liście oraz opaska na głowę – z liśćmi lub z emblematem drzewa.
18
BLIŻEJ PRZEDSZKOLA 9.240/2021
„Sekrety drzew” – wysłuchanie wiersza Nauczyciel czyta wiersz. Może wykorzystać papierową sylwetę słońca z promieniami oraz deszczową chmurkę na patyku, by zainscenizować dzieciom rolę słońca i deszczu względem drzew.
W naszym ogródku drzew rośnie dużo. Ciocia mówiła, że wszystkim nam służą. – Służą? Na czym polegać to może? Co robią drzewa, będąc na dworze? – Drzewa powietrze wciąż oczyszczają. Drzewa schronienie zwierzętom dają. Mieszka w ich dziupli ruda wiewiórka, czasem przysiądzie na nich ptak – sójka.
■ bliżej dziecka
Anna Bomba
Z uśmiechem
nam do twarzy Scenariusz Scenariusz naprzedstawienia Dzień Uśmiechu na Dzień Rodziny
Dzieci stoją w półkolu na scenie.
Dziecko 1:
Czy wiesz, że 1 października
obchodzimy Światowy Dzień Uśmiechu? Występują: dzieci w kolorowych strojach – do ubrań mają przypięte uśmiechnięte buźki; Uśmiech jest ubrany na żółto, na głowie ma żółtą opaskę z uśmiechniętą buźką. Scenografia: Na tle sceny znajdują się przypięte obrazki lub zdjęcia uśmiechniętych dzieci pośród kolorowych kwiatów. Dzieci stoją w półkolu i recytują swoje kwestie.
Wszystkie dzieci:
Dzień Uśmiechu zaczynamy, chcemy, by był zawsze z nami. On otwiera serca drzwi i na twarzy pięknie lśni.
24
BLIŻEJ PRZEDSZKOLA 9.240/2021
Przyszedł Uśmiech dziś do dzieci, spójrzcie, on jak słońce świeci. Na scenę wchodzi dziecko przebrane za Uśmiech.
Dziecko 2:
Wszyscy skaczą aż z radości, miło ciebie tutaj gościć. Dzieci podskakują i machają w stronę Uśmiechu.
Dziecko 3:
Uśmiech zgrabnie się ukłonił, wszelkie troski w mig przegonił i do dzieci tak powiedział… Dziecko przebrane za Uśmiech kłania się nisko.
Uśmiech:
Będę stale was odwiedzał. Na smuteczki nie pozwolę, taką właśnie mam tu rolę. Gdy ktoś smutną minę ma, to do akcji wkraczam ja. Szepnę jeszcze coś w sekrecie, wierzę, że mnie zrozumiecie.
KOLOROWA JESIEŃ
Propozycje aktywności dla dzieci młodszych na październik
Grzybki, hop, do kosza Cele główne: poszerzanie wiedzy na temat darów lasu; kształtowanie szacunku wobec przyrody; rozwijanie umiejętności myślenia przyczynowo-skutkowego; uświadomienie zagrożeń płynących ze spożywania nieznanych grzybów
Poranny uśmiech Wersje wokalna i instrumentalna piosenki „Jesień kolorowa ” na płycie
„Jesień kolorowa” – zabawa ruchowa do piosenki 1 Pomoce: małe obręcze/kółeczka z przywiązanymi szarfami w kolorach jesiennych Przedszkolaki interpretują ruchem treść piosenki „Jesień kolorowa” (sł. Agnieszka Borowiecka, muz. Miłosz Konarski). Naśladują jesienny wietrzyk i opadanie liści, wykorzystując powiewające paski szarf. Ćwiczenia buzi i języka – usprawnianie pracy aparatu artykulacyjnego
lub do pobrania na www.blizejprzedszkola.pl
Propozycje ćwiczeń:•dzieci wypowiadają samogłoski ustne na wydechu: AUIOYE – długo i spokojnie;• nauczyciel wypowiada każdą samogłoskę osobno – staccato, a maluchy powtarzają za nim; •przedszkolaki powtarzają każdą samogłoskę kilka razy – legato (podczas jednego wydechu): usypianie lali – AAA; samolot – UUU; płacz – EEE, zdziwienie – OOO. Kto szybciej – zabawa bieżna 1 Pomoce: woreczki gimnastyczne Dzieci podzielone na pary pokonują biegiem określony przez nauczyciela odcinek trasy i zbierają „kasztany” (woreczki). Dorosły wdraża maluchy do oczekiwania na swoją kolej.
52
BLIŻEJ PRZEDSZKOLA 9.240/2021
NA POCZCIE
Propozycje aktywności dla dzieci starszych na październik
Kolorowe znaczki pocztowe Cele główne: doskonalenie umiejętności klasyfikowania według określonej cechy; zachęcanie do wykonywania prostych obliczeń; nabywanie kompetencji posługiwania się pieniędzmi; ćwiczenie koncentracji uwagi
Poranny uśmiech Halo! Kto mówi? – zabawa doskonaląca percepcję słuchową 1 Pomoce: telefon sznurkowy (opis wykonania na s. 63); dzwonek Uczestnicy zabawy siedzą w półkolu. Wskazane dziecko – odbiorca wiadomości – oddala się od pozostałych przedszkolaków i staje zwrócone do nich plecami. Przykłada do ucha jeden kubeczek telefonu sznurkowego. Prowadzący wręcza drugi kubek nadawcy, po czym daje sygnał dzwonkiem. Odbiorca wypowiada na głos: Halo! Tu… (przedstawia się). Nadawca odpowiada do kubeczka: Halo! Dzień dobry! Odbiorca próbuje po głosie rozpoznać dziecko, które do niego dzwoni, i podaje jego imię. Poranna pobudka – zestaw zabaw ruchowych z elementami kształtowania prawidłowej postawy ciała (opis ćwiczeń na s. 60–61)
Coś nowego — coś ważnego
Dzień lub dwa dni wcześniej nauczyciel prosi, aby dzieci przyniosły do przedszkola różnokolorowe koperty oraz zużyte znaczki pocztowe. Prowadzący również przygotowuje koperty (z otrzymanych już przesyłek, tak aby na kopercie było nazwisko i dokładny adres nadawcy/odbiorcy oraz znaczek).
BLIŻEJ PRZEDSZKOLA 9.240/2021
71
71
Wyprawa do kina jeża Jerzego
Ewelina Protasewicz
Wyprawa do kina jeża Jerzego to zbiór zabaw grupowych przeznaczonych dla dzieci w wieku przedszkolnym. Zabawy z pomocami dostępnymi w prenumeracie PLUS lub do pobrania na stronie www.blizejprzedszkola.pl można wykorzystać podczas lekcji logopedycznych, jako scenariusz do zajęć dydaktycznych z grupą lub do wspólnej zabawy. Zabawy językowe doskonalą mowę dzieci, usprawniają pracę i koordynację narządów artykulacyjnych, są okazją do nauki czytania oraz sprzyjają współpracy w grupie. Zapraszamy do wspólnej nauki przez zabawę! Poznajcie jeża Jerzego To jest jeż Jerzy. Jerzy bardzo lubi oglądać filmy. Często wybiera się do leśnego kina. Na seansach spędza długie godziny i nigdy się nie nudzi. Jaki jest jeż Jerzy? Dzieci opisują jeża Jerzego przy użyciu przymiotników. Następnie nauczyciel przeprowadza z przedszkolakami rozmowę dotyczącą kina. Zadaje pytania: Czy byliście kiedyś w kinie? Jakie filmy widzieliście? Czy wam się podobały? Łamańce językowe Jerzy stanął przed kinem i ogląda plakaty filmowe. Zastanawia się, jaki film dzisiaj zobaczyć. Pomożecie mu odczytać tytuły filmów? Dzieci wspólnie próbują wymówić łamańce językowe.