WYDAWCA: CEBP 24.12 Sp. z o.o.
bliżej nauczyciela 2 Przedszkola dookoła świata – Dubaj Hanna M. Górna 6 Czy jest coś lepszego od nagród?
Satysfakcja motywacją wewnętrzną dziecka Agnieszka Wentrych
w numerze 3.246/2022
materiały na kwiecień
kącik eksperta 9 W świetle prawa. Ty pytasz, my odpowiadamy Dariusz Skrzyński
bliżej dziecka 12 Klimatyczne bajki 14 Wiosenne niepokoje Agnieszka Borowiecka 16 Ogród agroturystyczny Ewa Stadtmüller 18 Jak Smoki i dzieci segregują śmieci Ewa Stadtmüller 21 W zdrowym ciele zdrowy duch Agnieszka Kopycińska 24 Let’s Go Shopping! Katarzyna Niemiec 28 Proste eksperymenty z jajkami dr Rafał Jakubowski 31 Uśmiechnij się, dziś prima aprilis! Michał Danecki 34 Z torby nauczycielki. Warzywa Ewa Bartczak-Sroka, Sandra Ciechowicz 38 Matematyczny Kącik Pani Zuzi dr Zuzanna Jastrzębska-Krajewska 40 Kącik zabaw integracyjnych Dorota Kluska
ul. Kwiatowa 3, 30-437 Kraków redakcja@blizejprzedszkola.pl 12 631 04 10
ZESPÓŁ REDAKCYJNY:
Robert Halik – redaktor naczelny (r.halik@blizejprzedszkola.pl) Marta Stasińska – zastępca redaktora naczelnego (m.stasinska@blizejprzedszkola.pl) Monika Majewska – redaktor merytoryczny (m.majewska@blizejprzedszkola.pl) Natalia Łasocha – redaktor merytoryczny (n.lasocha@blizejprzedszkola.pl) Karolina Gawlik – redaktor merytoryczny (k.gawlik@blizejprzedszkola.pl) Dominika Góra – redaktor merytoryczny (d.gora@blizejprzedszkola.pl) Agata Babicz - redaktor merytoryczny (a.babicz@blizejprzedszkola.pl)
STALI AUTORZY: prof. Edyta Gruszczyk-Kolczyńska, Ewa Zielińska, Anna Jankowska, Agnieszka Wentrych, Hanna M. Górna
WSPÓŁPRACA: prof. Bogusław Śliwerski, Dariusz Skrzyński, Barbara Szeląg, Ewa Stadtmüller, Edyta Kaczanowska, Katarzyna Niemiec, Wanda Papugowa, Anna Wiktor-Stępień, Marta Jelonek, Katarzyna Wójcik-Bożętka, Magdalena Ledwoń, Dagmara Czyż, Ewa Bartczak-Sroka, Sandra Ciechowicz, dr Zuzanna Jastrzębska-Krajewska
ZESPÓŁ DORADCZY:
Przewodnik BLIŻEJ PRZEDSZKOLA – materiały na kwiecień Święto Ziemi – propozycje aktywności dla dzieci młodszych Marta Jelonek
41 Dbamy o naszą planetę 46 Przyjaciele przyrody 50 Chrońmy środowisko 53 Ekotubek 57 Mistrz ekologii
Książka – mój skarb – propozycje aktywności dla dzieci starszych Katarzyna Wójcik-Bożętka
61 Biblioteka – królestwo książek 66 Jesteśmy czytelnikami 70 Gdzie kupujemy książki? 73 Moja biblioteczka 76 Spotkanie z bohaterami literackimi
projekt ekologiczny EKOKULTURALNE PRZEDSZKOLE
Maria Broda-Bajak, Agnieszka Czeglik, Ewa Lelo, Bożena Michalska, Małgorzata Wajda OKŁADKA: Fot. prywatne/rys. Izabela Pawińska (na zdjęciu Mateuszek Wypych) ZDJĘCIA: depositphotos.com, adobe.stock.com GRAFIKA I SKŁAD: Tomasz Gil MARKETING I REKLAMA, PATRONATY MEDIALNE: Sandra Hotloś (s.hotlos@blizejprzedszkola.pl)
BIURO OBSŁUGI KLIENTA: Gabriela Gąsienica (g.gasienica@blizejprzedszkola.pl) 12 631 04 10 wew. 102 Aneta Machał-Nieć (a.machal@blizejprzedszkola.pl) 12 631 04 10 wew. 105 Karolina Mączyńska (k.maczynska@blizejprzedszkola.pl) 12 631 04 10 wew. 109 ISSN: 1642-8668 INDEKS: 248428 DRUK: drukarnia Bimart NAKŁAD: 9 400
PRENUMERATA STANDARDOWA: 12 miesięcy: 432 zł*, 6 miesięcy: 216 zł*, 3 miesiące: 108 zł*
PRENUMERATA PLUS: 12 miesięcy: 792 zł*, 6 miesięcy: 396 zł*, 3 miesiące: 198 zł*
80 Wyzwanie na kwiecień. Przystanek wędrującej książki Dagmara Czyż
kącik logopedyczny
PRENUMERATA ABONAMENTOWA: standardowa: 36 zł* za miesiąc PLUS: 66 zł* za miesiąc *Kwota brutto – nie zawiera kosztów wysyłki
82 Kącik logopedyczny. Wielki mecz – psy kontra koty Ewelina Protasewicz ● Pod patronatem – str. 60 ● Książka miesiąca – str. 84
prenumerata@blizejprzedszkola.pl 12 631 04 10 wew. 102 www.blizejprzedszkola.pl/prenumerata Przedruk materiałów zamieszczonych w miesięczniku w jakiekolwiek formie oraz ich publikacja w internecie bez wcześniejszej zgody Wydawcy są zabronione. Redakcja zastrzega sobie prawo do zmian i skrótów w nadesłanych materiałach oraz do nadawania tytułów. Redakcja nie ponosi odpowiedzialności za treść ogłoszeń i reklam. Wydawca ma prawo odmówić publikacji reklamy bez podania przyczyny.
▪ bliżej nauczyciela
Agnieszka Wentrych
Czy jest coś lepszego od nagród? Satysfakcja motywacją wewnętrzną dziecka
Czemu służy nagroda w procesie wychowania i edukacji dzieci? Co może być jej typowym przejawem? Warto się nad tym zastanowić. Bo, że nagrody są powszechnie obecne w polskim systemie edukacyjnym, nie ma chyba wątpliwości. Formy nagradzania dzieci w środowisku edukacyjnym, jakie znamy z codziennej praktyki, to przede wszystkim oceny. Oceny mają służyć do motywowania uczniów do pracy oraz przekazywać im informację zwrotną na temat ich postępów, umiejętności, wiedzy (spójrzmy prawdzie w oczy – nie zawsze tych czysto edukacyjnych – mam na myśli choćby wszelkie dostępne obecnie formy ściągania). Oceny mogą pełnić funkcję wzmocnienia pozytywnego – tzw. nagrody, jak również wzmocnienia negatywnego – tzw. kary. Mam nieodparte wrażenie, ale jest to moje osobiste odczucie, że w polskiej szkole oceny częściej działają na uczniów na zasadzie kijka niż marchewki. A szkoda. Gdzie tkwi zatem błąd? Wydaje się, że źródła problemu można doszukiwać się już na poziomie samych założeń czy przekonań, jakie mogą żywić niektórzy pedagodzy (szczególnie na etapie nauki w szkołach podstawowych) oraz rodzice – otóż, iż dzieci trzeba do nauki zachęcać, żeby nie powiedzieć, zmuszać. Mówimy dzieciom, że nauka wymaga wysiłku, że jest ich obowiązkiem itp. Owszem, to prawda. Ale każdy sprzedawca wie, że klient kupi dany produkt, jeśli jest przekonany, iż jest on dla niego atrakcyjny oraz użyteczny. I tym skuteczniej działa sprzedawca czy osoba oferująca daną usługę, im bardziej ona 6
BLIŻEJ PRZEDSZKOLA 3.246/2022
sama jest przekonana o wartościowości i wysokiej jakości produktu. Do tego czasami, owszem, potrzeba, aby ten produkt odpowiednio opakować oraz przedstawić, opisać go właściwymi słowami. I tu dochodzimy do sedna. Jeśli jako rodzic, opiekun, wychowawca jestem przekonana/-y, że moje dziecko wymaga nagradzania, zewnętrznego motywowania, bo inaczej nie ma szans na współpracę z nim, na osiągnięcie porozumienia, będę wychodzić do dziecka z takiej pozycji, że mogę przyczynić się do wprowadzenia go w tryby kontroli zewnętrznej. A stąd niestety wiedzie droga do rozwinięcia się w przyszłości niekiedy poważniejszych problemów – wyuczonej bezradności, zewnątrzsterowności, braku poczucia sprawstwa i wiary we własne możliwości. Ktoś może powiedzieć: W porządku, być może tak jest w szkole. Ale po co cały ten wywód, skoro w przedszkolu nie ma ocen? Czy aby na pewno? A co z buźkami, chmurkami, słoneczkami, kolorowymi kropeczkami czy innymi symbolami? Czy nie są to czasami de facto oceny, przedstawione jedynie dzieciom w formie dla nich zrozumiałej? A co z porównywaniem dzieci między sobą? Czy czasami nie może to być kolejna forma oceniania i motywowania zewnętrznego? Zapraszam do krótkiej refleksji na temat rozwijania, a właściwie odkrywania u dzieci ich wewnętrznej motywacji, której przejawem jest osobista satysfakcja malucha. To właśnie ta satysfakcja może sama w sobie stanowić dla dziecka nagrodę w procesie poznawania świata, rozwijania umiejętności, a także wchodzenia w różne role, zadania, powinności i reguły społeczne.
■ bliżej dziecka
Ewa Stadtmüller
Jak Smoki i dzieci segregują śmieci Występują: dzieci ubrane w koszulki z napisem „ekoekspert”; Smoki w kolorach odpowiadających koszom na śmieci: niebieskim, żółtym, zielonym, czarnym, brązowym i czerwonym (z przodu mają zamocowane torby w takich samych kolorach) Scenografia: Na scenie poniewierają się śmieci różnego rodzaju: kartonowe opakowania, stare zeszyty, gazety, szklane słoiki i butelki, obierki, torebki ze zużytą herbatą, uschnięte kwiaty, zepsuty czajnik, plastikowe butelki, kubeczki, dziurawy but, stara torebka i inne. Na scenę wchodzą dzieci i z dezaprobatą kręcą głową.
Dziecko I:
Tu potrzebne są nam Smoki, takie śmieszne i bajkowe, co śmieciami napełniają brzuchy swoje kolorowe.
Dziecko II:
Każdy zjada to, co lubi, co najbardziej mu smakuje, więc wybiera i przebiera, jednym słowem SEGREGUJE.
Dziecko III:
Smok Segreguj to gatunek dla ludzkości zasłużony. Występuje w barwie żółtej i niebieskiej, i zielonej…
Dziecko IV:
Smok Segreguj Zielonkawy kocha wszystko, co stłuc można. Słoje i szklane butelki łyka chciwie, choć z ostrożna. Na scenę wchodzi Smok Segreguj Zielony. Z całej góry śmieci wybiera te, które lubi, czyli odpady ze szkła. Obwąchuje je z zainteresowaniem, oblizuje się, udaje, że zjada i pakuje do zielonej torby.
18
BLIŻEJ PRZEDSZKOLA 3.246/2022
bliżej dziecka ■ Czy wiesz, że 7 kwietnia obchodzimy Światowy Dzień Zdrowia?
Agnieszka Kopycińska
teatrzyk stolikowy
W zdrowym ciele
zdrowy duch
Występują: Wróżka; Niedźwiedź; Jeż; Sowa; Wilk; Lis; Wiewiórka; Zając; Krasnoludki 1–3 (Wróżka i Sowa mogą być umocowane na patyku, natomiast pozostałe postaci można przymocować do papierowych rolek. Dzięki temu będą mogły samodzielnie stać na scenie).
Sowa:
Ja też chciałabym zjeść jedną czekoladkę. Może mógłbyś mnie poczęstować?
Jeż:
Scenografia: stoliczek przykryty zielonym i brązowym materiałem; na stoliku drzewa z kartonu
(przysuwa się do przysmaków) Nie! Mam już niewiele. Jak ci dam, prawie nic mi nie zostanie!
Rekwizyty: batoniki i czekoladki; cukierki; lizaki (mogą być puste opakowania)
Jeż znika ze sceny razem ze smakołykami. Po nim odchodzą Niedźwiedź i Sowa. Pojawia się Wróżka.
Wróżka:
Wróżka:
Nie do wiary! No nie do wiary! Kochani, zaraz wam pokażę, co dziś odkryłam. Ale nie było to bynajmniej radosne odkrycie. O nie! Jednak żebyście mogli zobaczyć to samo co ja, muszę was trochę cofnąć w czasie. Powiedzcie razem ze mną to zaklęcie, a wtedy na pewno się uda: Pasie-grymasie, cofnijmy się w czasie!
A teraz przypatrzcie się tej scenie. Tylko wcześniej powtórzcie za mną zaklęcie: Pasie-grymasie, cofamy się w czasie! Wróżka znika. Na scenie pojawiają się Wilk i Lis. Przed nimi rozłożone są cukierki.
Wróżka znika. Na scenie pojawiają się Jeż, Niedźwiedź i Sowa (w koronie drzewa). Przed nimi rozłożone są czekoladki i batoniki.
Wilk:
Niedźwiedź: Ale się objadłem! Dziś na obiad zjadłem… Ach, już nawet nie pamiętam, co. Tyle tego było, he, he, he.
Lis:
Jeż:
Wilk:
Niedźwiedź:
Lis:
No a teraz na deser mamy czekoladki od mojej babci. Patrz, jakie pyszne. Chcesz jedną? Ba! Co za pytanie? Oczywiście, że chcę!
Jak ja lubię słodycze. A te cukierki lubię najbardziej. No może tylko trochę mniej od waty cukrowej. O tak! Wata cukrowa. A jak już sobie pojem, to lubię sobie poleżeć. Po jedzeniu jest najlepszy sen. W zasadzie, to dlaczego teraz nie moglibyśmy się na chwilę położyć? To co? Pół godzinki dla słoninki?
BLIŻEJ PRZEDSZKOLA 3.246/2022
21
bliżej dziecka ■
Michał Danecki
propozycje żartów do zorganizowania w przedszkolu
Uśmiechnij się, dziś prima aprilis!
Szatniowy chochlik (grupa innej grupie) Nauczyciel mówi: Podczas gdy dzieci z sąsiedniej grupy mają zajęcia lub jedzą posiłek, możemy zabawić się w ich szatni! Ciekawe, co powiedzą, gdy jeden z ich butów zamieszka w innej przegródce? W butach mogą zamieszkać również zabawki, których stopa się nie spodziewa, np. klocek, figurka lub folia bąbelkowa. Rękawy ich kurtek mogą natomiast postanowić powiązać się ze sobą supłami!
Ubraniowy komiks (grupa innej grupie) Dzieci postanawiają dać głos kurtkom i butom za pomocą komiksowych dymków! Wspólnie z nauczycielem się zastanawiają, co mogą powiedzieć swoim właścicielom ubrania. Przykładowe teksty: Lubię skakać przez kałużę – Twój lewy but; Podrap mnie po pleckach – Twoja bluza; Nie tup tak głośno – Twoje skarpety na zmianę.
Klejące wyzwanie (dzieci dzieciom i nauczycielom) Przedszkolaki rysują na samoprzylepnych karteczkach śmieszne miny, a następnie przez cały dzień mogą przyklejać je koleżankom i kolegom lub nauczycielom na ubraniach, starając się, aby tego nie zauważyli.
Nowy jadłospis (nauczyciele rodzicom i dzieciom) Na tablicy ogłoszeń nauczyciel wiesza nietypowy jadłospis, na którym znajdą się wymyślne potrawy, np. Śniadanie: tańczące płatki kukurydziane z zielonym mlekiem. II śniadanie: ogórek kiszony. Obiad: podskakujące ziemniaczki, kotlecik z kwiatów słonecznika, surówka z niebieskich pomidorów. Podwieczorek: klocki-gofry w plastelinowej polewie.
Co dziś na obiad? (nauczyciel dzieciom) Przed pójściem na obiad przedszkolaki przekazują sobie głuchym telefonem śmieszne nazwy posiłków, np. potemtotem z ziemniakami; deser z maku na krzaku; zupa robaczkowa smaczna jest i zdrowa.
To wcale nie jest czerwony nos (nauczyciel dzieciom) Nauczyciel zakłada na siebie jakiś nietypowy element, np. czerwony nos clowna, opaskę z uszami, koszulkę tyłem na przód. Gdy dzieci zwracają mu na to uwagę, stara się zaprzeczać.
BLIŻEJ PRZEDSZKOLA 3.246/2022
31
▪ bliżej dziecka ■
Ewa Bartczak-Sroka Sandra Ciechowicz
Z torby nauczycielki warzywa
„Kolorowe warzywa” – zabawa z gestem z wykorzystaniem filcowych pacynek Nauczyciel używa filcowych pacynek (dzieci mogą wykorzystać papierowe). Przedszkolaki próbują razem z prowadzącym recytować rymowankę i wykonują odpowiednie gesty. Kolorowe warzywa Każde dziecko, by być zdrowe, dzieci pokazują na siebie je warzywa kolorowe. naprzemiennie przykładają dłonie w kierunku ust Bo przedszkolak dobrze wie, wskazują na wszystkie dzieci jak odżywiać trzeba się. wystawiają kciuki w górę Wszystkie palce policzymy: jeden, dwa, trzy, cztery, pięć wystawiają jedną dłoń i przeliczają palce i warzywa nałożymy. Nazwy sobie przypomnimy drapią się po głowie palcem wskazującym i je zaraz wymienimy: rzodkiewka, sałata, pomidorek, marchew i z cebulą pyszny szczypiorek. nauczyciel nakłada pacynki warzyw, a dzieci wymieniają ich nazwy i prostują kolejno palce 34
BLIŻEJ PRZEDSZKOLA 3.246/2022
NAŚWIĘTO WSI JESIENIĄ ZIEMI
Propozycje Propozycje aktywności aktywności dla dla dzieci dzieci młodszych młodszych na na kwiecień wrzesień
Dbamy o naszą planetę Cele główne: poszerzenie wiedzy o ochronie zasobów naturalnych; wdrażanie do zachowań proekologicznych; rozwijanie myślenia kreatywnego; kształtowanie umiejętności uważnego słuchania tekstu literackiego
Poranny uśmiech Błękitna planeta – zabawa plastyczna 1 Pomoce: pianka do golenia w dwóch pojemnikach; klej biały w płynie (introligatorski); farba temperowa lub barwniki spożywcze w kolorach niebieskim i zielonym; pędzle; duże talerzyki papierowe; ołówek Przed zajęciami nauczyciel szkicuje na odwrocie każdego talerzyka kontury kontynentów, a następnie przygotowuje farbę, dokładnie mieszając w miskach klej z pianką w proporcjach 1:1. Do jednego pojemnika dodaje barwnik zielony, do drugiego – niebieski. Maluchy nakładają farbę zieloną na kontynenty, a niebieską na obszary wodne wokół nich. Prowadzący również tworzy swoją „Błękitną planetę”, która po wyschnięciu będzie wykorzystana do zabawy „Jak dbać o naszą planetę?” (opis na s. 42).
BLIŻEJ PRZEDSZKOLA 3.246/2022
41 41
KSIĄŻKA NAŚWIĘTO –WSI MÓJ JESIENIĄ SKARB ZIEMI
Propozycje Propozycje Propozycje aktywności aktywności aktywności dla dla dla dzieci dzieci dzieci młodszych młodszych starszych na na kwiecień wrzesień
Biblioteka - królestwo książek Cele główne: zapoznanie z instytucją biblioteki oraz związanym z nią zawodem; rozwijanie zainteresowania książką jako źródłem wiedzy i sposobem spędzania wolnego czasu; wdrażanie do uważnego słuchania; ćwiczenie uwagi i koncentracji
Poranny uśmiech Jakie to słowo? – zabawa rozwijająca słuch fonemowy 1 Pomoce: koszyczek z małymi obrazkami (z zasobu nauczyciela) Uczestnicy siedzą w parach w rozsypce, a między nimi spaceruje nauczyciel z koszykiem. Pierwsza osoba z pary losuje obrazek, ale nie pokazuje go partnerce/partnerowi. Następnie dokonuje analizy sylabowej lub (jeśli potrafi) głoskowej. Koleżanka lub kolega z pary musi dokonać syntezy i wypowiedzieć na głos powstałe słowo. Poranna pobudka – zestaw zabaw ruchowych z elementami kształtowania prawidłowej postawy ciała W szeregu zbiórka! – zabawa orientacyjno-porządkowa Dzieci maszerują w różnych kierunkach. Na hasło nauczyciela: W szeregu zbiórka! ustawiają się w szeregu w jednej linii z prowadzącym. Zabawę powtarza się kilka razy, a dorosły za każdym razem zmienia swoje miejsce. Bądź jak ja – ćwiczenia dużych grup mięśniowych Starszaki wykonują ruch zgodnie z poleceniem i ruchami nauczyciela: Jestem najwyższy – wspięcie na palce i uniesienie wyprostowanych rąk; Jestem najniższy – przysiad podparty; Jestem najgrubszy – szeroki rozkrok, rozłożenie rąk na boki; Jestem najchudszy – postawa wyprostna, ramiona przylegają do tułowia. Ćwiczenie należy powtórzyć kilka razy. Przywitaj pajacyka – zabawa z elementami podskoku oraz ćwiczenie tułowia Przedszkolaki robią pajacyki. Na hasło: Przywitaj pajacyka odwracają się do najbliżej stojącego dziecka i kłaniają się w dowolny sposób z głębokim pochyleniem ciała w przód.
BLIŻEJ PRZEDSZKOLA 3.246/2022
61
61
Wielki mecz – psy kontra koty Ewelina Protasewicz
Wielki mecz – psy kontra koty to zbiór zabaw grupowych przeznaczonych dla dzieci w wieku przedszkolnym. Zabawy z pomocami dostępnymi w prenumeracie PLUS lub do pobrania na stronie www.blizejprzedszkola.pl można wykorzystać podczas lekcji logopedycznych, jako scenariusz do zajęć dydaktycznych z grupą lub do wspólnej zabawy. Zabawy językowe doskonalą mowę dzieci, usprawniają pracę i koordynację narządów artykulacyjnych, są okazją do nauki czytania oraz sprzyjają współpracy w grupie. Zapraszamy do wspólnej nauki przez zabawę! Zapraszamy na mecz! Uwaga, uwaga, dziś wielki mecz! W finale zwierzęcych rozgrywek znalazły się drużyny: FC Mruczki i KS Szczekacze. Czy macie ochotę wziąć udział w tym wydarzeniu? Jeśli tak, przeczytajmy wspólnie plakat meczowy. Przedszkolaki zapoznają się z tematem zajęć. Wspólnie z nauczycielem przyglądają się plakatowi meczowemu. Odczytują nazwy drużyn, dzień, w którym mecz się odbędzie, godzinę, miejsce i cenę biletów. Rozgrzewka Dotarliśmy na stadion. Zawodnicy obu drużyn prowadzą rozgrzewkę na murawie. Dołączcie do nich i zróbcie kilka ćwiczeń. Dzieci wykonują ćwiczenia całego ciała: pajacyki, podskoki z nogi na nogę, stanie na jednej nodze, przysiady, bieg po kole, krążenie biodrami, kiwanie głową na boki… Drużyny piłkarskie Poznajcie zawodników biorących udział w meczu. Przeczytajcie ich imiona i nazwiska. Dzieci wspólnie z nauczycielem odczytują imiona i nazwiska graczy – doskonalą poprawną artykulację, ćwiczą dykcję i podnoszą sprawność aparatu artykulacyjnego.