felietony 4 Edukacyjne (r)ewolucje zaczynają się w przedszkolach Bogusław Śliwerski
kącik eksperta
w numerze 10.181/2016
materiały na listopad
6 Bliżej
prawa Ty pytasz, my odpowiadamy Dariusz Skrzyński
12 Nowe zasady odpowiedzialności dyscyplinarnej nauczycieli Dariusz Skrzyński
bliżej nauczyciela integracji sensorycznej Iwona Brylińska
22 Spotkanie z elfami i fioletowym potworem, czyli o dramie słów kilka… Wioletta Szuba-Franczak, Maria Maruszczyk Dorota Rzepecka
28 Rozwój językowy dziecka (od narodzin do szóstego roku życia) Kinga Mietz
31 Przegląd metod nauki czytania w wychowaniu przedszkolnym Ewa Zielińska
bliżej dziecka 35 Opowieść o ogniu
Ewa Stadtmüller
36 Uczucia niechciane – smutek
Dorota Krawczyńska
przewodnik nauczyciela przedszkola – materiały na listopad 38
Realizacja Podstawy Programowej
39
„Co się kryje w sercu na dnie? Maluch wszystkie uczucia odgadnie!”
46
Miś pluszowy zawsze cię wysłucha, o swoich kłopotach szepnij mu do ucha
54 Wszystkimi zmysłami poznajemy świat, choć tak niewiele mamy lat 62 Iskry 69
tańczą, ciepły blask! Żywioł ognia poznać czas!
Gdy kończą się ponure wieczory listopadowe, zaplanuj wesołe zabawy andrzejkowe!
kąciki tematyczne 76 Jesienne 80 Sala
Robert Halik – redaktor naczelny (r.halik@blizejprzedszkola.pl) Marta Stasińska – zastępca redaktora naczelnego (m.stasinska@blizejprzedszkola.pl) Monika Majewska – redaktor merytoryczny (m.majewska@blizejprzedszkola.pl) Agnieszka Czeglik (a.czeglik@blizejprzedszkola.pl) Natalia Łasocha (n.lasocha@blizejprzedszkola.pl)
STALI AUTORZY:
18 Jak wykorzystać naturalne potrzeby dziecka do rozwijania
25 Lusterka pełne emocji
ul. Kwiatowa 3, 30-437 Kraków redakcja@blizejprzedszkola.pl 12 631 04 10 12 262 50 34
ZESPÓŁ REDAKCYJNY:
Nauczyciela Ty pytasz, my odpowiadamy Monika Urbańska
8 W świetle
WYDAWCA: CEBP 24.12 Sp. z o.o.
inspiracje plastyczne. Część 3 Magdalena Żujew
Pana Michała Michał Danecki
● Pod patronatem – str. 78 ● Poczytaj mi, proszę – str. 79
Dołącz do nas na Facebooku
prof. Edyta Gruszczyk-Kolczyńska, prof. Bogusław Śliwerski, Ewa Zielińska
WSPÓŁPRACA: Dariusz Skrzyński, Iwona Majewska-Opiełka, Bernard Fruga, Jan Amos Jelinek, Gabriela Gąsienica, Monika Urbańska, Barbara Szeląg, Ewa Stadmüller, Karolina Gawlik, Beata Bielska
ZESPÓŁ DORADCZY: Maria Broda-Bajak, Maria Peszat, Ewa Lelo, Bożena Michalska, Małgorzata Wajda FOTO OKŁADKI: fotolia.pl ZDJĘCIA: depositphotos.com, fotolia.pl GRAFIKA I SKŁAD: Tomasz Gil MARKETING i REKLAMA: Katarzyna Halik (katarzyna.halik@blizejprzedszkola.pl) PATRONATY MEDIALNE: Sandra Obrzud (s.obrzud@blizejprzedszkola.pl) PRENUMERATA: Karolina Mączyńska (k.maczynska@blizejprzedszkola.pl) tel. 12 631 04 10 wew. 102 ISSN: 1642-8668 INDEKS: 248428 DRUK: drukarnia Bimart NAKŁAD: 7000
PRENUMERATA STANDARDOWA: Prenumeratę standardową miesięcznika można zamówić w dowolnym momencie na dowolny okres. Cena brutto prenumeraty za 12 miesięcy: 299, 50 zł, za 6 miesięcy: 156 zł
PRENUMERATA PLUS: Cena brutto prenumeraty za 12 miesięcy: 635,50 zł, za 6 miesięcy: 324,00 zł
PRENUMERATA ABONAMENTOWA: standardowa: 26 zł za miesiąc PLUS: 54 zł za miesiąc prenumerata@blizejprzedszkola.pl 12 631 04 10 wew. 102 www.blizejprzedszkola.pl/prenumerata
PRENUMERATA INSTYTUCJONALNA: KOLPORTER S.A.: prenumeratę można zamawiać w oddziałach firmy na terenie całego kraju. Informacje pod numerem infolinii 0801 205 555 lub poprzez stronę internetową dp.kolporter.com.pl Przedruk materiałów zamieszczonych w miesięczniku w jakiekolwiek formie oraz ich publikacja w internecie bez wcześniejszej zgody Wydawcy są zabronione. Redakcja zastrzega sobie prawo do zmian i skrótów w nadesłanych materiałach oraz do nadawania tytułów. Redakcja nie ponosi odpowiedzialności za treść ogłoszeń i reklam. Wydawca ma prawo odmówić publikacji reklamy bez podania przyczyny.
■ felieton
Bogusław Śliwerski
Edukacyjne (r)ewolucje
Bogusław Śliwerski – profesor zwyczajny Uniwersytetu Łódzkiego, przewodniczący Komitetu Nauk Pedagogicznych PAN oraz Polskiego Towarzystwa Pedagogicznego. Jego zainteresowania naukowe koncetrują się na pedagogice ogólnej, teorii wychowania, współczesnych kierunkach pedagogiki i pedagogiki wczesnoszkolnej oraz problemach kształcenia pedagogów.
zaczynają się w przedszkolach
S
Skoro rewolucje są możliwe w kuchni – jak widać na przykładzie popularnego programu telewizyjnego – to dlaczego nie posłużyć się tym pojęciem w odniesieniu do zmian w edukacji? Zastanawiałem się, jak nazwać to, co jest kulturową rewolucją w edukacji, jaka ma miejsce w przedszkolach. Może: „Przedszkolny świat – z nauką za pan brat”? Ponad sto lat musiało upłynąć, by wielki świat zrozumiał i przekonał się, że wszelkie rewolucje kulturowe zaczynają się w placówkach, ośrodkach, miejscach czy środowiskach, w których nauczyciele/ opiekunowie – zafascynowani wyjątkową dynamiką i zakresem zmian w rozwoju dzieci – osiągają dzięki obserwacji, lekturom, studiom itp. pedagogiczne sukcesy. Te zaś wpisują się na trwałe w dzieje i ewolucję pedagogiki przedszkolnej, z której dokonań korzystają nauczyciele edukacji szkolnej. Warto docenić ten wyjątkowy wkład nauczycieli przedszkoli w rozwój człowieka i społeczeństw. W końcu 14 października jest także ich świętem. Bez edukacji prowadzonej w domu lub/i w przedszkolach nie zajdzie żadna pożądana zmiana. Nie kolejne rządy o niej stanowią, ale pedagodzy wraz z pomocniczymi kadrami. Jeszcze tak niedawno infantylizowano tę profesję i pomniejszano jakość realizowanych zadań edukacyjnych tylko dlatego, by „wyrwać” spod jej wpływów kolejne roczniki sześciolatków, jakby to od wieku życia dziecka zależały jego dalsze szanse na sukces. Psycholodzy rozwojowi i pedagodzy
4
BLIŻEJ PRZEDSZKOLA 10.181/2016
wczesnej edukacji od dziesiątek lat doskonale wiedzą, że to nieprawda. Nie od miejsca wychowania dziecka zależy osiąganie adekwatnych do jego potencjału rozwojowego celów kształcenia, wspomaganie indywidulanego rozwoju i uspołecznienie, ale od tego, kto i jak współuczestniczy w jego aktywności, doświadczaniu świata i nabywaniu odwagi do pokonywania kolejnych progów czy trudności. W mikroskali potwierdzają to także efekty edukacji domowej, dzięki której można w ogóle nie kierować dziecka do jakiejkolwiek placówki oświatowej, by zapewnić mu jak najlepsze warunki rozwoju. Przedszkola powstawały jednak dla większości rodziców, którzy nie mają czasu, możliwości i środków na zapewnienie własnym pociechom jak najlepszych warunków edukacyjnych. Tymczasem politycy, rządzący postanowili wykorzystać ten stan rzeczy, by rzekomo coś dając rodzinom, zarazem mieć wpływ – za pośrednictwem tworzonych instytucji przedszkolnych i ustaw – na realizację także własnych celów. W istocie jednak władza niczego nam nie daje, tylko dzieli płacone przez nas podatki na różne zadania, wśród których znajduje się też edukacja. Możemy zatem jako obywatele, w tym nauczyciele, rodzice upominać się nie tylko o szacunek dla tej profesji, ale i tworzenie jej przedstawicielom godnych warunków do wypełniania fundamentalnej roli w życiu naszych dzieci. Nie powinno nam być obojętne to, na jakich warunkach placówki publiczne
zatrudniają nauczycieli dla naszych dzieci, które określają ich mianem „moja pani” czy „ciocia”, oraz to, czy rzeczywiście godnie wynagradzają ich za odpowiedzialną rolę i sprzyjają temu, by mogli inwestować we własny rozwój, doskonalenie zawodowe, psychopedagogiczne, podwyższać swoje kwalifikacje. Im bogatszy jest kulturowo nauczyciel przedszkola, tym więcej oddaje naszym dzieciom. Im trudniej jest mu przetrwać od pierwszego do ostatniego dnia miesiąca, tym mniejszy bywa jego potencjał i kreatywność, gdyż wszystko na tym świecie kosztuje. Inwestycja w nauczycieli zwraca się wielokrotnie nie tylko im, ale także społeczeństwu i państwu. W dobie globalizacji, także komunikacyjnej, edukacja przedszkolna staje się dla wyższych poziomów kształcenia przykładem rozwiązań, które od samego początku jej istnienia musiały odwoływać się do rozpoznawania potrzeb, okresów sensytywnych i przyspieszonej adaptacji oraz poznawczego i duchowego „głodu” dzieci. To młodzież i dorośli powracają dzisiaj do doświadczania stanów, za których pielęgnację odpowiadały ich przedszkolne kadry pedagogiczne, bo od tego zależą wysokie efekty uczenia się w toku całożyciowej edukacji. Na tych stanach budowane są scenariusze interaktywnych gier, modele elektronicznej edukacji czy reguły zarządzania w biznesie (niestety, także w sztuce wojennej). Pamiętajmy zatem o tych, którzy wprowadzają(-li) nasze dzieci w ten świat dużo wcześniej.
edukacja wieloobszarowa bliżej dziecka ■
OPOWIEŚĆ O OGNIU Ewa Stadtmüller Matka Natura miała czworo dzieci: Ogień, Wodę, Ziemię i Powietrze. Ze świecą można by szukać rodzeństwa mniej podobnego do siebie. Kiedy miał się urodzić pierwszy syn, Natura marzyła, aby był piękny i potężny. I był. Swym blaskiem potrafił rozjaśnić największy mrok, swym ciepłem ogrzać każde miejsce na Ziemi. – Bądź dobry dla świata – prosiła matka. I Ogień się starał. Ogrzewał jaskinie, w których chronili się ludzie, oświetlał ich drogi, odpędzał od nich dzikie zwierzęta. Wokół ognisk toczyło się życie. Ludzie doceniali to i robili wszystko, aby Ogień wciąż płonął. Dzień i noc karmili go gałązkami drzew i suchymi liśćmi. Bardzo się martwili, gdy gasł, bo nie umieli jeszcze sami go rozpalać. – To… skąd on się brał? – Nie wytrzymał Michał. – Dobre pytanie! – pochwalił go tato. – Najprościej byłoby powiedzieć, że… spadał z nieba! – Jak to z nieba? – Zdziwiła się Ania. – Pojawiał się na przykład wtedy, gdy piorun uderzał w drzewo i ono zaczynało płonąć. – No a w niebie skąd się brał? – Nie dawał za wygraną Michał. – Można powiedzieć, że wszystkie gwiazdy ze Słońcem na czele to ogniste kule oświetlające i ogrzewające Ziemię. – Ale przecież Słońce to nie gwiazda. – Zmarszczyła nosek Ania. – I tu cię zaskoczę. Uśmiechnął się tato. – Słońce jest gwiazdą i to wcale nie najpotężniejszą. Jest wiele większych i jaśniejszych, na szczęście bardzo daleko od nas. – Dlaczego „na szczęście”? – Nie rozumiała Ania. – Bo gdyby były bliżej, to by nas upiekły – pośpieszył z odpowiedzią jej przemądrzały brat. – Właśnie. – Kiwnął głową tato. – A z drugiej strony, bez słonecznego światła i ciepła nasza planeta bardzo szybko zamieniłaby się w mroczną lodowatą pustynię. – Czyli: OGIEŃ TO ŻYCIE! – wykrzyknął Michał tonem odkrywcy Ameryki. – A jednocześnie bardzo groźny żywioł. – Ostudził go tato. – Kto choć raz w życiu widział pożar, wie, o czym mówię. Lecz wróćmy do naszej opowieści… Ludziom nie podobało się, że Ogień miał wybuchowy temperament i gdy zaczynał szaleć, pochłaniał wszystko, co stawało mu na drodze. Bardzo się ucieszyli, gdy zauważyli, że ucieka przed Wodą. – Już wiadomo, co zrobić, żeby zgasł – szeptali do siebie. – Kiedy dowiemy się, jak go rozpalić, będziemy mieć nad nim władzę. Ogień usłyszał te słowa i postanowił pilnie strzec swoich tajemnic. Długo mu się to udawało, aż kiedyś pewien mały chłopiec, bawiąc się dwoma suchymi patyczkami, zauważył, że jeśli prędko pociera jeden o drugi, patyczki zaczynają dymić. Jego tata też chciał spróbować. I wujek, i dziadek... Każdy pocierał drewienka tak szybko, jak tylko umiał, a chłopczyk podkładał kawałki suchego mchu i dmuchał. Jakaż była radość całej rodziny, gdy mała, ale bardzo żarłoczna iskierka rzuciła się na stosik suchego chrustu, zamieniając go w prawdziwe ognisko. Mijały lata. Ludzie wymyślali coraz doskonalsze sposoby rozpalania Ognia i wykorzystywania jego mocy do swoich potrzeb. Jego energią ogrzewali coraz wygodniejsze domy, oświetlali ulice, napędzali maszyny. Na szczęście nauczyli się traktować dobroczynny, ale i niebezpieczny żywioł z należytym respektem. I dobrze, bo jak sami widzicie, lepiej mieć w nim przyjaciela niż wroga. – A o Wodzie też nam opowiesz? – spytała Ania. – Opowiem, ale jutro – obiecał tato. – Dobranoc. Ewa Stadtmüller – absolwentka filologii polskiej oraz fakultetu dziennikarstwa na Uniwersytecie Pedagogicznym w Krakowie. Autorka ponad stu książeczek dla dzieci. W 2003 r. została wyróżniona Honorową Wstęgą Przyjaciel Przedszkolaka.
BLIŻEJ PRZEDSZKOLA 10.181/2016
35
■ przewodnik nauczyciela przedszkola – materiały na listopad
Wszystkimi zmysłami poznajemy świat, choć tak niewiele mamy lat Propozycje aktywności pomocne w trakcie planowania pracy wychowawczo-dydaktycznej dla dzieci starszych na listopad
Cele ogólne:
wzbogacanie wiedzy przedszkolaków na temat budowy ciała ze szczególnym uwzględnieniem narządów zmysłów; uświadomienie dzieciom znaczenia zmysłów dla człowieka; stymulowanie narządów zmysłu w trakcie zabaw i sytuacji edukacyjnych; kształtowanie postawy tolerancji wobec osób niepełnosprawnych; rozwijanie myślenia przyczynowo-skutkowego; doskonalenie koordynacji wzrokowo-ruchowej; stwarzanie okazji do swobodnej ekspresji ruchowej; rozwijanie u przedszkolaków poczucia rytmu i słuchu muzycznego.
Propozycje aktywności Wprowadzenie do tematu zajęć Cykl zajęć warto rozpocząć od spotkania z ekspertem (np. okulista, laryngolog) lub od zaprezentowania filmu edukacyjnego (np. serial animowany z cyklu „Było sobie życie”: odc. 11 „Oko”, odc. 12 „Ucho”, odc. 14 „Kubki smakowe i zęby”). Po spotkaniach i po wyświetleniu filmu należy przeprowadzić rozmowę podsumowującą zdobytą wiedzę.
Zabawy inicjowane przez nauczyciela Jaki to zapach, jaki to smak? – zabawa rozwijająca zmysł
smaku i węchu. Nauczyciel przygotowuje próbki produktów żywnościowych. Dzieci je nazywają. Prowadzący zawiązuje ochotnikom oczy i daje do powąchania wybrany produkt, a oni próbują określić zapach i odgadnąć, jaki smak będzie miał testowany pokarm (słodki, kwaśny, słony lub gorzki). Następnie degustują i sprawdzają, czy ich przypuszczenia się sprawdziły.
Należy zwrócić uwagę na ewentualne alergie pokarmowe u dzieci. Niektóre pokarmy, takie jak cytrusy czy bakalie, mogą wywołać bardzo silne reakcje alergiczne.
54
BLIŻEJ PRZEDSZKOLA 10.181/2016
Skrzynka dotykowa – stymulowanie zmysłu dotyku. Pro-
wadzący przygotowuje kartonowe pudełko z wyciętym otworem o średnicy około 10 cm. Ochotnik wkłada do otworu rękę i dotyka przedmiotu, który ukradkiem umieścił tam nauczyciel. Przedszkolak określa fakturę, temperaturę przedmiotu (np. miękki, gładki, puszysty, szorstki, twardy, ciepły, zimny) i próbuje odgadnąć jego nazwę. W pudełku można umieścić kawałek drewna, futra, waty, folii bąbelkowej, styropianu, papieru ściernego, delikatnego materiału, szorstkiej tkaniny itp. Domino dotykowe – wykonanie zabawki edukacyjnej. Za-
daniem dzieci jest wykonanie elementów do gry w domino. Każdy przedszkolak wykonuje kilka elementów. Nauczyciel wycina dużą liczbę tekturek w rozmiarze 4 cm x 8 cm i przygotowuje materiały do przyklejenia: tekturę falistą, papier ścierny, gładką folię, jutę, plusz, folię bąbelkową. Starszaki naklejają materiały o różnych strukturach na dwa końce każdej tekturki (na każdym końcu inny). Jest to modyfikacja tradycyjnej gry w domino, jednak w tej wersji dzieci powinny mieć zamknięte lub zasłonięte oczy.
Zabawy integracyjne „Zwierzęce kroki” – masażyk w parach. Przedszkolaki
siedzą w kręgu (lewym bokiem w kierunku środka) i masują plecy koledze siedzącemu z przodu, powtarzając za nauczycielem fragmenty wierszyka i gesty.
Zwierzęce kroki (Dominika Góra) Delikatnie jak mróweczka chodzę palcem po twych pleckach. delikatne „kroki” palcami po całych plecach Szybkie skoki – na swych łapkach po ramionach skacze żabka. „skoki” po ramionach i barkach kilkoma palcami W górę pleców sunie wąż, czujesz, jak się wije wciąż? sunięcie płaską dłonią wzdłuż kręgosłupa od dołu do góry Słoń zaś stawia ciężkie kroki, mocno gniotę twoje boki. delikatne ściskanie dłońmi boków kolegi Kotek zapewne dla hecy szybko wskoczył na twe plecy. nagły „skok” na plecy rozcapierzonymi palcami
przewodnik nauczyciela przedszkola – materiały na listopad ■
Gdy kończą się ponure wieczory listopadowe, zaplanuj wesołe zabawy andrzejkowe! Propozycje aktywności pomocne w trakcie planowania pracy wychowawczo-dydaktycznej dla dzieci starszych na listopad
Cele ogólne:
zapoznanie dzieci z obrzędami ludowymi; kształtowanie umiejętności korzystania z kalendarza; rozwijanie kompetencji czytelniczych poprzez zabawy słuchowe, analizę i syntezę wzrokową obrazków i wyrazów, słuchanie wierszy i opowiadań, zabawy czytelnicze; stwarzanie okazji do swobodnej ekspresji ruchowej i muzycznej; kształtowanie postawy optymistycznego postrzegania świata i rozwijanie poczucia humoru; stwarzanie więzi w grupie rówieśniczej poprzez wspólne zabawy; wzmacnianie więzi w grupie poprzez wspólne zabawy; rozwijanie umiejętności współpracy w sytuacjach zadaniowych.
Zabawy integracyjne Psia wróżba – rozwijanie percepcji słuchowej. Dzieci sia-
dają w kręgu. Ochotnik ustawia się w środku koła i pozwala sobie zasłonić oczy. Nauczyciel rozdaje pozostałym osobom obrazki z różnymi zwierzętami gospodarskimi. Przedszkolaki naśladują odgłosy wydawane przez zwierzątko, które znajduje się na otrzymanym kartoniku. Wśród nich jest tylko jedno dziecko, które będzie naśladowało psa. Ochotnik z zasłoniętymi oczami nasłuchuje, skąd dobiega szczekanie i obraca się w stronę dziecka. Kiedy otworzy oczy, przekona się kto, według wróżby, został wybrany na jego przyjaciela.
Propozycje aktywności Wprowadzenie do tematu zajęć zorganizowanie wieczoru wróżb andrzejkowych, który od-
byłby się późnym popołudniem, kiedy zapadający za oknem zmrok wprowadza nastrój sprzyjający wróżbom; wycieczka do muzeum etnograficznego lub izby regionalnej w celu poznania katarzynkowych lub andrzejkowych zwyczajów; zabawy z kalendarzem, m.in. powtórzenie nazw kolejnych miesięcy, liczenie kolejnych dni listopada, odszukiwanie przez dzieci swoich imion na kartce z kalendarza.
Zabawy inicjowane przez nauczyciela
Zabawy i rozmowy inspirowane wierszem „Na andrzejki” i „Na katarzynki” – rozmowa w oparciu
o treść wierszy. Prowadzący zachęca dzieci do swobodnych wypowiedzi na temat wierszyków.
Na andrzejki (Magdalena Ledwoń)
Zabawa z kalendarzem. Dzieci szukają w kalendarzu dni
25 listopada oraz 30 listopada. Imieniny Katarzyny zaznaczają na czerwono, a Andrzeja – na niebiesko. Wskazują dni je poprzedzające (nauczyciel może użyć słowa „wigilia” dla utrwalenia jego znaczenia) i z pomocą prowadzącego odczytują datę. Następnie naklejają napis „katarzynki” pod datą 24 listopada i napis „andrzejki” pod datą 29 listopada.
Święty Andrzej wróżby nosi, da dziewczynie, gdy poprosi. I nam wróżbę oddać raczy, żeby przyszłość móc zobaczyć. Więc nam cień wosku ukaże, co przyszłość przyniesie w darze.
BLIŻEJ PRZEDSZKOLA 10.181/2016
69
Michał Danecki Michał Danecki
Kolorowe listewki
Sala SalaPana PanaMichała Michała Tym razem inspiracją do wykonania zabawki była drewniana listwa. Dzieci oczywiście bacznie obserwowały etapy powstawania klocków z listewek i generowały pomysły na wykorzystanie ich w trakcie zabawy. Po raz kolejny przekonałem się, że wyobraźnia najmłodszych nie ma granic. Postanowiłem zachęcić przedszkolaki, aby oprócz propozycji zabaw klockami spróbowały wymyślić grę z ich wykorzystaniem. Zachęciłem je do wymyślenia reguł i zasad gry. Poniżej efekty naszej pracy i przemyśleń. Materiały: drewniane listwy, farby plakatowe, pędzle, piła do drewna, linijka, ołówek, papier ścierny. Wykonanie: B Drewniane listwy (o przekroju koła i kwadratu) tniemy na równej długości odcinki. Prezentowane klocki mają 5 cm długości. C Gotowe odcinki delikatnie szlifujemy na brzegach papierem ściernym. (Już na tym etapie klocki cieszyły się dużym zainteresowaniem, dzieci układały z nich wieże, ustawiały jeden obok drugiego i popychały, obserwując, jak klocki opadają, potrącając kolejne. Młodsze dzieci bawiły się klockami w wersji podstawowej, a starsze przekonały mnie, że można je udoskonalić). D Okrągłe wałeczki malujemy na końcach dwoma kolorami (żółtym i czerwonym). Dzieci mogą je układać według ustalonego wzoru, np. dwie czerwone końcówki na górze, jedna na dole, dwie czerwone na górze, jedna na dole itd. Przedszkolaki mogą dokończyć układanie wzoru lub pod spodem ułożyć taki sam wzór. E Końcówki kwadratowych klocków malujemy na różne kolory (do wyboru, np. żółty, czerwony, zielony, niebieski, fioletowy, pomarańczowy; na jednym klocku nie powinno być więcej niż cztery różne kolory). Następnie odcinamy równy kawałek listewki o przekroju kwadratu i malujemy każdy bok na inny kolor (taki jak na długich klockach – w sumie sześć różnych kolorów). W ten sposób uzyskujemy kostkę do gry. Zasady gry są następujące: Wersja I: Uczestnicy dzielą się po równo klockami. Następnie ustalają kolejność i układają klocki jeden obok drugiego, dopasowując właściwy kolor końcówki. Osoba, która nie posiada klocka z właściwą końcówką, traci kolejkę. Wersja II: Na środku stołu leży jeden klocek z kompletu (z dwoma czerwonymi końcówkami). Uczestnicy siedzą dookoła i losują z woreczka kilka klocków (ich liczba zależy od tego, ile klocków mamy w komplecie – ważne jest, aby każdy zawodnik miał ich tyle samo). Zawodnicy po kolei rzucają kostką i jeżeli wyrzucą taki kolor, jaki ma jeden z końców klocka (w tym wypadku czerwony), mogą dołączyć jeden ze swoich klocków, który ma końcówkę w kolorze czerwonym. Dalej gra przebiega podobnie, tylko zmieniają się kolory końcówek. Jeżeli zawodnik nie wyrzuci koloru, jaki ma końcówka jednego klocka z brzegu, traci kolejkę. Uwaga! W obydwu wersjach wygrywa dziecko, które jako pierwsze pozbędzie się wszystkich klocków. Klocki cieszą się dużym zainteresowaniem nawet po zakończeniu gry. W trakcie zabaw swobodnych powstają niezwykłe konstrukcje.
Michał Danecki – nauczyciel w grupie pięciolatków w Kangurowym Przedszkolu nr 3 w Krakowie. W pracy z dziećmi chętnie wykorzystuje muzykę klasyczną oraz wspólnie z podopiecznymi odkrywa tajemnice przedszkolnego lasu. Autor bloga www. salapanamichala.blogspot.com.