felietony 2 Zerwać z życiem osnutym na trwodze Bogusław Śliwerski
kącik eksperta
materiały na marzec
ul. Kwiatowa 3, 30-437 Kraków redakcja@blizejprzedszkola.pl 12 631 04 10
ZESPÓŁ REDAKCYJNY:
4 W świetle prawa Ty pytasz, my odpowiadamy Dariusz Skrzyński
w numerze 2.209/2019
WYDAWCA: CEBP 24.12 Sp. z o.o.
bliżej nauczyciela 8 Jak komunikacja przez zawstydzanie wpływa na rozwój dziecka Anna Jankowska 12 Jak wspierać rozwój umiejętności społecznych u dzieci? Joanna Pstrągowska 16 Dziecko odważne czy ostrożne? Agnieszka Wentrych 19 Czytanie globalne w przedszkolu. Jak to robić? Maria Trojanowicz-Kasprzak
Robert Halik – redaktor naczelny (r.halik@blizejprzedszkola.pl) Marta Stasińska – zastępca redaktora naczelnego (m.stasinska@blizejprzedszkola.pl) Monika Majewska – redaktor merytoryczny (m.majewska@blizejprzedszkola.pl) Natalia Łasocha – redaktor merytoryczny (n.lasocha@blizejprzedszkola.pl) Agnieszka Czeglik (a.czeglik@blizejprzedszkola.pl)
STALI AUTORZY: prof. Edyta Gruszczyk-Kolczyńska, prof. Bogusław Śliwerski, Ewa Zielińska
WSPÓŁPRACA:
bliżej dziecka 22 Colour The Shape and Shape The Colour Inspiracje nie tylko dla nauczycieli języka angielskiego Katarzyna Niemiec 26 Matematyka na wesoło Joanna Żarniewska 29 Matematyczne buzie Marlena Szeląg 74 W POWIETRZU. Propozycje zabaw i sytuacji edukacyjnych pomocnych podczas opracowywania zajęć dla przedszkolaków Natalia Łasocha
Przewodnik BLIŻEJ PRZEDSZKOLA – materiały na marzec Kolory wokół nas – propozycje aktywności dla dzieci młodszych 32 Wiosna nadchodzi z całą paletą barw 37 Siedem kolorów tęcza ma
Dariusz Skrzyński, Barbara Szeląg, Ewa Stadtmüller, Anna Jankowska, Edyta Kaczanowska, Karolina Turek, Katarzyna Niemiec, Wanda Papugowa, Joanna Wołoch, Sylwia Cłapa, Dominika Góra, Magdalena Wójcik, Magdalena Ledwoń
ZESPÓŁ DORADCZY: Maria Broda-Bajak, Maria Peszat, Ewa Lelo, Bożena Michalska, Małgorzata Wajda OKŁADKA: depositphotos.com/ Izabela Pawińska ZDJĘCIA: depositphotos.com, adobe stock GRAFIKA I SKŁAD: Tomasz Gil MARKETING I REKLAMA, PATRONATY MEDIALNE: Sandra Hotloś (s.hotlos@blizejprzedszkola.pl)
BIURO OBSŁUGI KLIENTA:
46 Kolory na niby
Gabriela Gąsienica (g.gasienica@blizejprzedszkola.pl) tel. 12 631 04 10 wew. 102 Natalia Kapera (klienci abonamentowi) (n.kapera@blizejprzedszkola.pl) tel. 12 631 04 10 wew. 109
Kto pyta, nie błądzi – propozycje aktywności dla dzieci starszych
ISSN: 1642-8668 INDEKS: 248428 DRUK: drukarnia Bimart NAKŁAD: 11300
40 Wiosna kolorowa, wiosna radosna 43 Tyle kolorów jest na świecie, że nawet nie zgadniecie!
50 Warto pytać
PRENUMERATA STANDARDOWA:
56 Jak to z tęczą było?
12 miesięcy: 319 zł*, 6 miesięcy: 168 zł*
60 Głowy pełne pomysłów 64 Podróż na czterech kółkach 68 W świecie trójkątów i nie tylko…
12 miesięcy: 655 zł*, 6 miesięcy: 336 zł*
PRENUMERATA ABONAMENTOWA: standardowa: 28 zł* za miesiąc PLUS: 56 zł* za miesiąc
kącik plastyczny
*Kwoty brutto
72 Wiosenne wianki – inspiracje plastyczne Dagmara Czyż
kącik edukacyjny
prenumerata@blizejprzedszkola.pl 12 631 04 10 wew. 109 www.blizejprzedszkola.pl/prenumerata
PRENUMERATA INSTYTUCJONALNA: KOLPORTER S.A.: prenumeratę można zamawiać w oddziałach firmy na terenie całego kraju. Informacje pod numerem infolinii 0801 205 555 lub poprzez stronę internetową dp.kolporter.com.pl
77-84 Karty pracy
● ●
PRENUMERATA PLUS:
Pod patronatem – str. 49 Polecają nauczyciele wychowania przedszkolnego – str. 76
Przedruk materiałów zamieszczonych w miesięczniku w jakiekolwiek formie oraz ich publikacja w internecie bez wcześniejszej zgody Wydawcy są zabronione. Redakcja zastrzega sobie prawo do zmian i skrótów w nadesłanych materiałach oraz do nadawania tytułów. Redakcja nie ponosi odpowiedzialności za treść ogłoszeń i reklam. Wydawca ma prawo odmówić publikacji reklamy bez podania przyczyny.
Dołącz do nas na Facebooku
bliżej nauczyciela ■
Maria Trojanowicz-Kasprzak
Czytanie globalne w przedszkolu jak to robić?
Czym jest czytanie globalne i czy przy jego pomocy można nauczyć czytać małe dziecko? Zacznę od tego, że istnieją dwa rodzaje czytania. Jedno to czytanie globalne, całowyrazowe. Dziecko, patrząc często na napis na kubeczku z serkiem, po jakimś czasie „czyta”: serek. Tak dzieje się z tytułami książeczek, szyldami nad sklepami, imieniem dziecka, jeśli piszemy mu je odpowiednio często. Dziecko nie musi bowiem znać liter, by zapamiętać cały zapis graficzny wyrazu. Traktuje wyraz jak piktogram. My, dorośli, też czytamy globalnie piktogramy, czyli obrazki symbolizujące jakąś treść. Na widok przekreślonej koperty z charakterystycznym wózkiem na parkingu odbieramy sygnał: miejsce dla niepełnosprawnych. Napis jest niepotrzebny, prawda? To właśnie jest czytanie globalne. Czytając w ten sposób, dziecko nie zastanawia się i nawet nie wie jeszcze, że wyraz składa się z liter. Ten etap porównuję do oglądania i nazywania budowli z klocków typu lego, w której malec nie dostrzega poszczególnych klocków. Ot, widzi budowlę i nazywa ją. Innym rodzajem czytania jest czytanie analityczno-syntetyczne – „zwyczajne”, to, którego uczymy się w szkole. Tutaj potrzebna jest nie tylko znajomość liter, ale i umiejętność ich składania, co jest wyzwaniem. Jest to bowiem etap najtrudniejszy w procesie nauki czytania. Rodzice nieraz
skarżą się, że ich dziecko zna cały alfabet, ale kiedy zobaczy wyraz, nie potrafi go odczytać. Nie jest to nic dziwnego, gdyż co innego wyuczyć się nazw liter, a co innego umieć je syntezować. To zadanie o wiele trudniejsze i wymagające wielu ćwiczeń. Czy metodą globalną można nauczyć dziecko czytania? Odpowiadam – tak, ale będzie to… czytanie globalne, nie analityczno-syntetyczne. Tego drugiego młody człowiek będzie się musiał nauczyć tak czy siak, bo bez niego przejść przez życie nie sposób. Skoro tak, to po co zawracać sobie głowę czytaniem globalnym? Czy nie jest to jeszcze jeden bezsensowny obowiązek, który ambitni rodzice czy nauczyciele chcą dołożyć swojemu podopiecznemu, odbierając mu chwile przeznaczone na zabawę?
Zalety czytania globalnego (o wadach nic mi nie wiadomo) Wieloletnie zgłębianie tematu pozwoliło mi osiągnąć pewność, że czytanie globalne to wspaniała zabawa, która ma same zalety. Prowadzona w atmosferze luzu i radości (a jest to warunek podstawowy) daje dzieciom i opiekunom mnóstwo satysfakcji. Rozwija ważne procesy umysłowe: pamięć, spostrzegawczość, umiejętność analizy wzrokowej, umiejętność porównywania, uwagę.
BLIŻEJ PRZEDSZKOLA 2.209/2019
19
■ bliżej dziecka
Czy wiesz, że 12 marca obchodzimy Dzień Matematyki?
Joanna Żarniewska
propozycje zabaw i sytuacji edukacyjnych pomocnych przy opracowaniu scenariuszy zajęć matematycznych dla starszych dzieci
Jaką jestem figurą? – przedstawianie się dzieci. Przedszkolaki losują emblematy z figurami w różnych kolorach i rozmiarach, po czym przyklejają je na koszulkach. Następnie siadają w kole i witają się z innymi, określając wielkość, kolor i kształt figury, zgodnie z wizytówką, np. Jestem czerwonym dużym kwadratem; Jestem zielonym małym trójkątem.
Pomoce do zabawy „Jaką jestem figurą?” do pobrania na www.blizejprzedszkola.pl
WERSJA WOKALNA I INSTRUMENTALNA PIOSENKI „UKRYTE FIGURY” NA PŁYCIE
Gdzie ukrywają się figury? – utrwalanie nazw i wyglądu figur geometrycznych. Nauczyciel odtwarza piosenkę „Ukryte figury”, a zadaniem dzieci jest zapamiętanie jak najwięcej przykładów. Po wysłuchaniu piosenki prezentuje sylwety figur i prosi, aby starszaki wymieniły jak najwięcej przykładów z piosenki (mogą dodawać też własne). Ukryte figury (sł. Karolina Gawlik, muz. Miłosz Konarski) Słodkie lizaki to małe są kółeczka, na okrągłym talerzu leżą ciasteczka. Okrągłe są także koła samochodów, kształt koła wypatrzysz w gałkach pysznych lodów! Koła, kółeczka okrągły kształt mają, teraz już wiesz, gdzie się ukrywają! Kwadrat wygląda jak płytka chodnikowa, serwetka na stole też jest kwadratowa. Poduszka do spania jest czasem kwadratem. I dywan, na którym bawimy się z bratem.
LUB DO POBRANIA NA WWW.BLIZEJPRZEDSZKOLA.PL
26
BLIŻEJ PRZEDSZKOLA 2.209/2019
Kwadraty zawsze równe boki mają, teraz już wiesz, gdzie się ukrywają!
KOLORY NAS DZIELNYWOKÓŁ PRZEDSZKOLAK TO JA! Propozycje aktywności dla dzieci młodszych na marzec
Wiosna nadchodzi z całą paletą barw Cele ogólne: yy rozbudzanie zainteresowania światem przyrody; yy stymulowanie mowy; yy kształtowanie sprawności fizycznej. Cele szczegółowe: yy yy yy yy
zapoznanie z pierwszymi oznakami nadchodzącej wiosny; utrwalenie nazw kolorów tęczy; poszerzanie słownika o nowe pojęcia; zachęcanie do udziału w zabawach ruchowych i gimnastycznych.
Metody pracy z dziećmi: czynne; oglądowe; słowne. Formy organizacyjne: zbiorowa; zespołowa; indywidualna. Pomoce do zajęć: kartoniki do ćwiczeń gimnastycznych; duża kostka; wiersz Magdaleny Ledwoń „Idzie tęcza”; szyfonowe chustki lub wstążki (w kolorach tęczy); kartoniki do zabawy „Idzie do nas Pani Wiosna”; klamerki do ubrań; plakat „Pani Wiosna”; tamburyno; opowiadanie Agnieszki Borowieckiej „Kolory tęczy”; fotografie do opowiadania; długie wstążki w kolorach tęczy; białe plastikowe kubki; podkład muzyczny z utworem instrumentalnym „Taniec kolorów tęczy”; karty pracy „Pierwsze oznaki wiosny”.
ZAJĘCIA PORANNE Pomoc do zabawy „Kolorowa gimnastyka” dostępna w prenumeracie plus lub do pobrania na www.blizejprzedszkola.pl
prenumerata
! PLUS
32
Kolorowa gimnastyka – ćwiczenia poranne. Nauczyciel prezentuje karty z ćwiczeniami gimnastycznymi i kolejno demonstruje te ćwiczenia. Następnie przypina obrazki do dużej kostki. Maluchy stoją w kole. Jeden wchodzi do środka i rzuca kostką, po czym wszyscy wykonują zaprezentowane na kartoniku ćwiczenie. Po chwili prowadzący wyznacza kolejną osobę, która rzuca kostką. Każde ćwiczenie powinno być wykonane co najmniej dwa razy. Ćwiczenia do wykonania: skoki na jednej nodze; skoki obunóż; przysiady z wyciągniętymi przed siebie rękami; unoszenie złączonych nóg z pozycji leżącej tyłem; skłony w przód; naprzemienne unoszenie rąk z pozycji siadu rozkrocznego.
BLIŻEJ PRZEDSZKOLA 2.209/2019
KTO PYTA, NIE BŁĄDZI TO JA! DZIELNY PRZEDSZKOLAK Propozycje aktywności dla dzieci starszych na marzec
Warto pytać Cele ogólne: yy wdrażanie do uważnego słuchania utworu literackiego; yy stwarzanie okazji do dostrzegania w pytaniach narzędzi do zdobywania wiedzy; yy rozwijanie umiejętności myślenia przyczynowo-skutkowego. Cele szczegółowe: yy doskonalenie umiejętności słuchania, rozumienia i wypowiadania się na określony temat; yy rozwijanie umiejętności budowania zdań złożonych i zadawania pytań; yy kształtowanie umiejętności dostrzegania logicznego porządku w układzie obrazków. Metody pracy z dziećmi: czynne; oglądowe; słowne. Formy organizacyjne: zbiorowa; indywidualna; zespołowa. Pomoce do zajęć: wierszyki „Urodzinowi goście” i „Pan Ciekawski” Magdaleny Wójcik; taśma malarska; balony w dwóch kolorach na sznurkach (dla każdego dziecka); bębenek; podkład muzyczny z utworem instrumentalnym „Zabawne rytmy”; trójkąt; opowiadanie „Kto pyta, nie błądzi” Agnieszki Borowieckiej; laski gimnastyczne; papierowe talerzyki; obrazki do zabawy „Jak upiec ciasto?”; obrazek ze znakiem zapytania; tamburyno.
ZAJĘCIA PORANNE „Urodzinowi goście” – zabawa słuchowa. Przedszkolaki stoją w kole. Nauczyciel zaprasza do środka „jubilata”, który będzie oczekiwać „gości”. Dzieci poruszają się po kole, naśladując skradanie się i wypowiadając słowa wierszyka „Urodzinowi goście” Magdaleny Wójcik. Idą sobie przedszkolaki, idą cicho, na paluszkach. Wtem ktoś staje pod okienkiem. Kogo głosik słyszysz w uszkach? Osoba znajdująca się za plecami „jubilata” podchodzi do niego i mówi: stuk, puk. „Jubilat” odpowiada: kto tam? Padają słowa: Gość urodzinowy. Zadaniem dziecka w środku jest odgadnąć, kto jest „gościem”.
50
BLIŻEJ PRZEDSZKOLA 2.209/2019
■ bliżej nauczyciela
Natalia Łasocha
W POWIETRZU Propozycje zabaw i sytuacji edukacyjnych pomocnych podczas opracowywania zajęć dla przedszkolaków
Plakat został dołączony do bieżącego numeru miesięcznika
Wprawni ornitolodzy
POMOCE DOSTĘPNE W PRENUMERACIE PLUS LUB DO POBRANIA NA STRONIE WWW.BLIZEJPRZEDSZKOLA.PL
zabawa rozwijająca spostrzegawczość
Nauczyciel wiesza plakat „W powietrzu”. Na dywanie rozkłada podpisy z nazwami ptaków i kartoniki z podpisanymi obrazkami ptaków, po czym wybiera jeden z nich. Prowadzący ( lub ochotnik) odczytuje nazwę stworzenia. Kolejna osoba przygląda się uważnie jego sylwetce i odszukuje na plakacie ten sam gatunek ptaka. Następnie umieszcza obok niego właściwy podpis. W ten sam sposób, co wyżej zostają odszukane i podpisane pozostałe gatunki ptaków. Wskazówka: Do tej zabawy nauczyciel wybiera kartoniki z pojedynczymi obrazkami ptaków.
74
BLIŻEJ PRZEDSZKOLA 2.209/2019
Ptasie odgłosy
zabawa słuchowa
Dzieci siedzą w bardzo dużym kole i zamykają oczy. Nauczyciel podchodzi do wybranego przedszkolaka i dotyka jego ramienia, a on otwiera oczy. Prowadzący wykorzystuje wybrane pomoce z poprzedniej zabawy i eksponuje kartonik z obrazkiem ptaka ( lub sam podpis), a dziecko wydaje charakterystyczne dla tego stworzenia odgłosy. Gdy skończy, wszyscy otwierają oczy i zgadują, kto i jakim ptakiem był. Przykładowe odgłosy: bocian – kle, kle; kukułka – ku, ku; wrona – kra, kra; skowronek – tjurli, tjurli.