WYDAWCA: CEBP 24.12 Sp. z o.o. ul. Kwiatowa 3, 30-437 Kraków redakcja@blizejprzedszkola.pl 12 631 04 10 12 262 50 34
felietony
w numerze 6.177/2016
materiały na wrzesień
4 Dobra zmiana zaczyna się w nas Bogusław Śliwerski
bliżej dziecka 6 Co by było, gdyby... bajka psychoedukacyjna dla dzieci, które nie chcą pomagać w domowych obowiązkach Agnieszka Borowiecka
ZESPÓŁ REDAKCYJNY:
Robert Halik – redaktor naczelny (r.halik@blizejprzedszkola.pl) Marta Stasińska – zastępca redaktora naczelnego (m.stasinska@blizejprzedszkola.pl) Maria Broda-Bajak – redaktor merytoryczny (m.bajak@blizejprzedszkola.pl) Agnieszka Czeglik (a.czeglik@blizejprzedszkola.pl) Monika Majewska (m.majewska@blizejprzedszkola.pl) Natalia Łasocha (n.lasocha@blizejprzedszkola.pl)
STALI AUTORZY:
kącik eksperta 10 Plan rozwoju zawodowego nauczyciela kontraktowego Kinga Kurczek, Elżbieta Kubacka
12 Dojrzałość emocjonalno-społeczna sześciolatka a wymagania szkolne Sławomira Załęska
16 Wybrane zagadnienia związane z postępowaniem w razie zagrożenia zdrowia lub życia dziecka. Nietrzeźwy rodzic, wypadek, problemy zdrowotne Dariusz Skrzyński
prof. Edyta Gruszczyk-Kolczyńska, prof. Bogusław Śliwerski, Ewa Zielińska
WSPÓŁPRACA: Dariusz Skrzyński, Iwona Majewska-Opiełka, Bernard Fruga, Jan Amos Jelinek, Gabriela Gąsienica, Monika Urbańska, Barbara Szeląg, Ewa Stadmüller, Karolina Gawlik, Beata Bielska
ZESPÓŁ DORADCZY: Maria Peszat, Ewa Lelo, Bożena Michalska, Małgorzata Wajda
30 O pobycie dzieci na powietrzu Ewa Zielińska
FOTO OKŁADKI: depositphotos.com © lotosfoto1 ZDJĘCIA: depositphotos.com GRAFIKA I SKŁAD: Tomasz Gil MARKETING i REKLAMA oraz PATRONATY MEDIALNE: Katarzyna Halik (katarzyna.halik@blizejprzedszkola.pl) PRENUMERATA: Natalia Pietrzyk (n.pietrzyk@blizejprzedszkola.pl) tel. 12 631 04 10 wew. 102 ISSN: 1642-8668 INDEKS: 248428 DRUK: drukarnia Bimart NAKŁAD: 7000
34 Aktywne zebrania z rodzicami drogą do sukcesu Agnieszka Czeglik
PRENUMERATA STANDARDOWA:
21 Bliżej Nauczyciela Ty pytasz, my odpowiadamy 22 W świetle prawa Ty pytasz, my odpowiadamy
Monika Urbańska
Dariusz Skrzyński
bliżej nauczyciela 26 Plan pracy wychowawczo-dydaktycznej Ewa Zielińska
przewodnik nauczyciela przedszkola – materiały na wrzesień 38
Realizacja Podstawy Programowej
39
Nuci każdy maluch radośnie, że na przedszkolnego zucha wyrośnie!
45
W przedszkolu wesoło się bawimy i ważnych zasad się uczymy
52
Do przedszkola wracamy, kolejny rok przygód zaczynamy!
58
Wszyscy marzenia mamy… Dziś o nich porozmawiamy!
66
Darów wiele jesień ma, pełny grzybów kosz nam da
Prenumeratę standardową miesięcznika można zamówić w dowolnym momencie na dowolny okres. Cena brutto prenumeraty za 12 miesięcy: 287,50 zł, za 6 miesięcy: 145 zł
PRENUMERATA PLUS: Cena brutto prenumeraty za 12 miesięcy: 587,50 zł, za 6 miesięcy: 290 zł
PRENUMERATA ABONAMENTOWA: standardowa: 25 zł za miesiąc PLUS: 50 zł za miesiąc prenumerata@blizejprzedszkola.pl 12 631 04 10 wew. 102 www.blizejprzedszkola.pl/prenumerata
PRENUMERATA INSTYTUCJONALNA: kąciki tematyczne 74 Sala
Pana Michała Michał Danecki
78 Jesienne
inspiracje plastyczne. Część 1 Magdalena Żujew
KOLPORTER S.A.: prenumeratę można zamawiać w oddziałach firmy na terenie całego kraju. Informacje pod numerem infolinii 0801 205 555 lub poprzez stronę internetową dp.kolporter.com.pl Przedruk materiałów zamieszczonych w miesięczniku w jakiekolwiek formie oraz ich publikacja w internecie bez wcześniejszej zgody Wydawcy są zabronione. Redakcja zastrzega sobie prawo do zmian i skrótów w nadesłanych materiałach oraz do nadawania tytułów. Redakcja nie ponosi odpowiedzialności za treść ogłoszeń i reklam. Wydawca ma prawo odmówić publikacji reklamy bez podania przyczyny.
● Pod patronatem – str. 72 ● Poczytaj mi, proszę – str. 73
■ bliżej dziecka
Agnieszka Borowiecka
Agnieszka Borowiecka
CO BY BYŁO, GDYBY… (bajka psychoedukacyjna dla dzieci, które nie chcą pomagać w domowych obowiązkach)
Codzienne domowe czynności to niekończące się pasmo obowiązków ciążących głównie na barkach dorosłych. Zawsze znajdzie się coś do zrobienia, a niejednokrotnie natłok bieżących spraw potrafi pozbawić sił nawet najbardziej zorganizowane i zaradne mamy. Warto więc od najmłodszych lat włączać milusińskich członków rodziny do pomocy, dostosowując zakres domowych obowiązków do ich możliwości. Mimo iż chowanie zabawek, sortowanie skarpetek, sprzątanie po sobie czy wyrzucanie papierków do kosza nie jest zbyt fascynujące i może spotkać się z niechęcią maluchów, nie należy ich wyręczać w czynnościach, które z powodzeniem mogą zrobić same, odciążając tym samym rodziców od codziennych domowych obowiązków.
D
aleko, daleko, za wyniosłą górą i krętą rzeką, na zachodnim krańcu dębowego lasu mieszkał lisek Duduś. Miał mamę lisiczkę i tatę liska oraz starszego brata i dwie młodsze siostry – obie śliczne i rude jak reszta lisiej rodzinki. Norka państwa lisków mieściła się pod ogromnym rozłożystym dębem i była tak przestronna, że każdy miał w niej swój pokoik i z powodzeniem starczyło jeszcze miejsca na olbrzymią kuchnię i salon. Lisia rodzinka bardzo kochała swoją norkę, gdyż była ona tak przytulna i bezpieczna, jakby ktoś skroił ją liskom na miarę. Wszyscy więc bardzo się starali, by w domku panował porządek i by każdemu było tam wygodnie i miło. Mama lisiczka gotowała obiadki i prała wszystkim ubranka, tata lisek trzepał dywany i wynosił śmieci, a małe lisiątka pomagały rodzicom jak mogły – odkładały książeczki i zabawki na miejsce, znosiły naczynia do zlewu po kolacji, wyrzucały papierki do kosza i ścieliły swoje łóżeczka. Tylko Duduś, choć nie był już wcale takim małym liskiem, wymigiwał się od domowych obowiązków. – Posprzątaj swój pokoik – prosiła mama. A lisek odpowiadał:
6
BLIŻEJ PRZEDSZKOLA 6.177/2016
– Później! – I nie sprzątał go wcale. – Odnieś talerzyk do zlewu – mówił tata. Lecz Duduś udawał, że nie słyszy i zostawiając brudne naczynia na stole, uciekał bawić się swoimi zabawkami. A gdy kiedyś mama poprosiła Dudusia, by poskładał świeżo upraną bieliznę, zrobił to tak niedbale, że cała rodzinka miała skarpetki nie do pary i wszyscy biegali od pokoju do pokoju, by się powymieniać i odzyskać swoją garderobę. Więcej było z tego zamieszania niż pożytku. Nie pomagały prośby ani groźby, kary i zaklinania, a rymowankę, którą mama lisiczka ułożyła specjalnie dla Dudusia… Mam dwie rączki, nóżki dwie na coś mogą przydać się. … lisek chętnie powtarzał sobie pod noskiem, tłumacząc treść tych słów całkiem na opak. Gdyż sądził, że rączki i nóżki przydawały mu się wyłącznie do zabawy. Ani myślał włączać się w domowe zajęcia. Często zasiadał w fotelu, niczym król na tronie, i chowając nosek w książeczce, udawał, że jest bardzo zajęty, gdy tymczasem reszta domowników uwijała się przy
■ bliżej nauczyciela
Ewa Zielińska
Z rozmów z nauczycielami wychowania przedszkolnego wynika, że z roku na rok przybywa dzieci niezbornych ruchowo. Powodem są niekorzystne zmiany w wychowaniu dzieci, związane z jednej strony z nieprzywiązywaniem przez rodziców wagi do aktywności ruchowej, a z drugiej z brakiem świadomości o wpływie tej aktywności na rozwój umysłowy dzieci.
O pobycie dzieci na powietrzu Dzieci w wieku przedszkolnym mają ogromną potrzebę ruchu i dlatego w literaturze wiek przedszkolny jest nazywany złotym wiekiem motoryczności [Wolański 1979]. Rodzice, dbając o zdrowie swoich dzieci, nie zachęcają ich do aktywności ruchowej na świeżym powietrzu. Rozmawiając z nauczycielami, narzekają, że dzieci szybko się męczą, często chorują, są mało odporne lub nadruchliwe i nie potrafią dłużej usiedzieć w jednym miejscu. W tych narzekaniach rodziców jest wiele sprzeczności. Z jednej strony martwią się oni, że dziecko jest mniej sprawne ruchowo od rówieśników, a z drugiej cieszą się, że potrafi długo siedzieć przed telewizorem. Narzekają, że nie potrafi usiedzieć w jednym miejscu, stale się kręci, wszędzie go pełno, a jednocześnie nie stwarzają mu okazji do realizowania potrzeby ruchu. Dziwią się, że choruje, jest słabe i mało odporne, a nie dbają o to, by przebywało odpowiednio długo na powietrzu bez względu na pogodę. Jedni rodzice przesadnie reagują na dziecięce kichnięcie i z tego powodu zatrzymują dziecko w domu, drudzy przyprowadzają do przedszkola dzieci chore. Ponieważ w ostatnim okresie to zjawisko się nasiliło, proponuję zorganizować zebranie z rodzicami z udziałem lekarza pediatry (z poradni, a nie zatrudnionego przez przedszkole), który nie tylko powie o tym, jak dbać o zdrowie dzieci w domu, ale także wytłumaczy rodzicom, jakie zagrożenie niesie ze sobą przyprowadzanie do przedszkola chorego dziecka. Warto również poprosić lekarza o przybliżenie rodzicom problemu hartowania (uodparniania) dzieci poprzez kąpiele powietrzne i wodne. Kąpiele powietrzne to przebywanie dziecka w czystym powietrzu, o każdej porze roku, oczywiście w stosownym ubraniu. Jeżeli dorosły chce, by dziecko było bardziej odporne na choroby powstające na skutek przeziębienia, musi je stopniowo przyzwyczajać do zmieniającej się temperatury. Dlatego tak ważne są zabawy na powietrzu. Z kolei kąpiele słoneczno-powietrzne hartują, leczą i regenerują. Jest to ważne z uwagi na prośby rodziców o zamykanie okien, bo dziecko może się przeziębić,
30
BLIŻEJ PRZEDSZKOLA 6.177/2016
Plakat informacyjny został dołączony do bieżącego numeru
kładzenie dziecka na leżaku z daleka od okna, nieuchylanie lufcików podczas leżakowania itp. Ponadto warto zwrócić uwagę rodziców na ubieranie dzieci adekwatnie do pogody i temperatury.
Bilans aktywności dzieci w dniu wolnym od pracy i w dniu powszednim Dzieci w wieku przedszkolnym mają niezaspokojoną potrzebę ruchu. Dowodem są przeprowadzone przeze mnie we wrześniu 2008 r. pilotażowe badania (w Przedszkolu nr 352 w Warszawie przy ul. Teligi 3), którymi objęto 26 dzieci czteroletnich. Celem badań było poznanie aktywności dzieci w domu rodzinnym w dniu wolnym od pracy i w dniu powszednim, a także zrównoważenie tego, co robią w domu, z tym, co robią w przedszkolu. W dzień wolny od pracy dzieci dwa, a nawet trzy razy w ciągu dnia zasiadają przed telewizorem. Często też telewizor towarzyszy im podczas spożywania posiłku. Zdecydowanie za późno chodzą spać (po 21, a nawet po 21.30). W dniu wolnym od pracy dzieci przebywają na powietrzu, ale najszczęśliwsze są te, których rodzice mają działki rekreacyjne. Wówczas przedszkolaki przez całą sobotę i prawie całą niedzielę przebywają na powietrzu, bawiąc się najczęściej w zabawy zgodne z ich zainteresowaniami. Zadaję sobie pytanie: Czy przez dwa dni ciągłego pobytu na powietrzu dzieci zaspokoją całotygodniową potrzebę ruchu? Pozostałe dzieci w ramach spaceru z rodzicami przebywają na placach zabaw, często dojeżdżając do nich na rowerkach. Z bilansu aktywności wynika też, że więcej dzieci przebywa na powietrzu po południu niż przed południem. Sporadycznie biorą udział w imprezach kulturalno-rozrywkowych (kino, teatr, muzeum) oraz w zabawach, grach sportowych i wycieczkach. W dzień powszedni dzieci chodzą spać między godziną 20 a 21, nieliczne po 21.30. Czas wolny spędzają siedząc przed telewizorem, często wydłuża się on do godziny 20.30. W dni powszednie dzieci najczęściej korzystają z placów zabaw i podwórek, dojeżdżając do nich na rowerkach. Najczęściej
■ przewodnik nauczyciela przedszkola – materiały na wrzesień
Do przedszkola wracamy, kolejny rok przygód zaczynamy! Propozycje aktywności pomocne w trakcie planowania pracy wychowawczo-dydaktycznej dla dzieci starszych na wrzesień
Cele ogólne: przypomnienie i utrwalenie grupowych umów, wdrażanie do ich przestrzegania; budowanie więzi z rówieśnikami, ponowne integrowanie grupy przedszkolnej; kształtowanie umiejętności dostrzegania zmian w najbliższym otoczeniu dziecka zachodzących w dłuższych lub krótszych okresach; rozwijanie zasobu słownictwa dzieci o wyrazy określające relacje czasowe; doskonalenie umiejętności rozpoznawania zapisu swoich imion; stwarzanie okazji do rozwijania spostrzegawczości słuchowej i percepcji wzrokowej – stawianie przed dziećmi zadań związanych z przeliczeniem elementów konkretnych (liczmanów) i nietrwałych (sygnały dźwiękowe i świetlne); kształtowanie słuchu muzycznego poprzez zabawy rytmiczne i wspólne muzykowanie.
Propozycje aktywności Wprowadzenie do tematu zajęć Poznajemy, porównujemy… – prowadzenie swobodnych obserwacji i dzielenie się spostrzeżeniami. Nauczyciel zaprasza dzieci: na „spacer” po przedszkolu i przedszkolnym ogrodzie w celu wskazania przez starszaki zmian, które zaszły w czasie ich nieobecności w przedszkolu; do oglądania zdjęć wykonanych w minionym roku przedszkolnym i wskazywania na ich podstawie tego, co się zmieniło od tamtego czasu w przedszkolu oraz u koleżanek i kolegów, a także u pracowników placówki.
Zabawy inicjowane przez nauczyciela Wspomnienia z wakacji – stworzenie powakacyjnej wystawy. Prowadzący zachęca dzieci do przyniesienia zdjęć z wakacji. Następnie inicjuje okazje do dzielenia się wakacyjnymi opowieściami. Proponuje stworzenie powakacyjnej galerii – przedszkolaki naklejają fotografie na dużych arkuszach papieru, spontanicznie tworząc zespoły. W wolnych chwilach dnia ochotnicy uzupełniają przestrzeń rysunkami obrazującymi wakacyjne wspomnienia. Podczas rozmowy podsumowującej nauczyciel kieruje do dzieci pytanie: Za czym i za kim tęskniliście, będąc na wakacjach? Ochotnicy mogą zwracać się do koleżanek i kolegów, zaczynając zdanie od słów: Tęskniłem/tęskniłam za wami, ponieważ…
Zabawy integracyjne „Witam cię w przedszkolu” – zabawa z piosenką na powitanie. Dzieci każdego dnia śpiewają na powitanie piosenkę „Witam cię w przedszkolu”. Siedzą wówczas w kręgu i podają sobie kolejno maskotkę Misia Bliżusia. Gdy skończą śpiewać, wołają do dziecka trzymającego maskotkę: Witaj, (imię dziecka)!, a ono odpowiada: Witam was! i podaje misia osobie z prawej strony. Uczestnicy zabawy znów witają koleżankę lub kolegę, a on(a) wita się z nimi. Zabawa trwa do momentu, w którym wszystkie dzieci zostaną przywitane.
Witam cię w przedszkolu (sł. Magdalena Ledwoń, muz. Magdalena Nowak) Witam cię w przedszkolu, witam w naszej sali. Proszę cię, kolego, byśmy w coś zagrali. Byśmy się bawili, razem rysowali, Bo zabawę lubią i duzi, i mali.
Witam cię w przedszkolu (sł. Magdalena Ledwoń, muz. Magdalena Nowak)
52
BLIŻEJ PRZEDSZKOLA 6.177/2016
■ przewodnik nauczyciela przedszkola – materiały na wrzesień
Wszyscy marzenia mamy… Dziś o nich porozmawiamy! Propozycje aktywności pomocne w trakcie planowania pracy wychowawczo-dydaktycznej dla dzieci starszych na wrzesień
Plakat dekoracyjny został dołączony do bieżącego numeru
Cele ogólne: rozwijanie dziecięcej wyobraźni poprzez zabawy organizowane wokół tematyki marzeń; rozbudzanie zainteresowania wybranymi zawodami i drogą, którą trzeba przebyć, aby wymarzony zawód wykonywać; kształtowanie rozumienia znaczenia optymistycznego nastawienia oraz wysiłku dla osiągania wyznaczonych celów; utrwalanie znajomości nazw figur geometrycznych oraz umiejętności klasyfikowania i używania liczebników porządkowych; stwarzanie okazji do słuchania utworów literatury dziecięcej i omawiania ich treści; rozwijanie umiejętności dokonywania analizy i syntezy sylabowej wyrazów; organizowanie sytuacji sprzyjających ćwiczeniu swobodnego wypowiadania się i prawidłowego budowania komunikatów; rozwijanie poczucia rytmu na drodze zabaw rytmicznych i zabaw muzyczno-ruchowych; ćwiczenie sprawności ruchowej podczas zabaw kształtujących prawidłową postawę i doskonalących koordynację ruchową.
Moje marzenie – ćwiczenie relaksacyjne. Dzieci leżą na dywanie na plecach z zamkniętymi oczami, nauczyciel włącza spokojną, relaksacyjną muzykę i wypowiada zaklęcie: Witajcie w krainie marzeń, wszystko w niej może się zdarzyć. Wszystko, co tylko chcecie, więc marzcie, drogie dzieci! Przedszkolaki przez chwilę myślą o swoich marzeniach. Prowadzący kończy relaksację słowami: Wracamy do przedszkola, o marzeniach opowiedzieć pora! Zadaniem dzieci jest narysowanie swojego największego marzenia, a następnie opowiedzenie o nim. Skrzynka marzeń – rozwijanie wyobraźni i swobody wypowiedzi. Nauczyciel wraz z dziećmi konstruuje z pudełka po butach „skrzynkę marzeń” – dekorując ją przy użyciu dowolnie wybranych materiałów. Przedszkolaki wrzucają do niej obrazki ze swoimi marzeniami (można wykorzystać te stworzone podczas ćwiczenia relaksacyjnego). Przez cały rok, jeden raz w miesiącu, skrzynka jest otwierana w celu sprawdzenia, czyje marzenia już się spełniły. Do skrzynki można wówczas dorzucić nowe kartki z marzeniami lub wyciągnąć z niej marzenia już spełnione.
Propozycje aktywności Wprowadzenie do tematu zajęć Wycieczka do muzeum etnograficznego na wystawę zabawek. Wycieczka ta może być inspiracją do rozmowy na temat ulubionych oraz wymarzonych zabawek, a także do poznania zabawek, którymi np. w dzieciństwie bawili się dziadkowie. Spotkanie z ekspertem. Warto zaprosić do przedszkola przedstawiciela zawodu, o którego wykonywaniu w przyszłości marzą dzieci. Rozmowa na temat dążenia do spełnienia marzeń (o rozwijaniu zainteresowań, o nauce i o pracy w wymarzonym zawodzie) może być bardzo pouczająca. Być może wśród rodziców przedszkolaków znajdzie się ktoś, kto wykonuje ciekawy zawód – wtedy warto go zaprosić na spotkanie.
58
BLIŻEJ PRZEDSZKOLA 6.177/2016
Zabawy inicjowane przez nauczyciela
Systematyczne „doglądanie marzeń” może być świetnym pretekstem do dyskusji na temat ich spełniania, uczuć temu towarzyszących, trudów, które trzeba ponieść, aby je spełnić itd.
Zabawy integracyjne „Kiedyś chciałbym dostać…” – masażyk. Dzieci siedzą jedno za drugim z wyprostowanymi plecami. Powtarzają słowa i gesty nauczyciela, masując się nawzajem.