kącik eksperta 2 W świetle prawa. Ty pytasz, my odpowiadamy Dariusz Skrzyński
bliżej nauczyciela
w numerze 5.236/2021
materiały na czerwiec
5 Czy moje dziecko poradzi sobie w szkole?
Wskazówki dla nauczycieli pomocne w prowadzeniu rozmów z rodzicami Ewa Zielińska
8 Dziecko z zaburzeniami lękowymi w przedszkolu – jak je rozpoznać, jak je wspierać? Agnieszka Wentrych
12 Po co przedszkolakom rytmika? Ewa Godziszewska
16 8 sposobów na „niegrzeczne dzieci”. Wskazówki ułatwiające wspieranie rozwoju
emocjonalno-społecznego przedszkolaków Agnieszka Krupa-Wiśniewska
20 Co wpływa na mniejszą efektywność nauczycieli? Czynniki zewnętrzne i osobiste Anna Jankowska
bliżej dziecka 24 Letnie rozmaitości badawcze Dr Alicja Rafalska-Łasocha 27 Muzyczny Kącik Pana Miłosza Miłosz Konarski 28 Kącik muzyczny Karolina Gawlik 29 Wakacyjny kącik integracyjny Karolina Gawlik, Monika Majewska 32 Prezent dla taty Dagmara Czyż 34 What Do You See in the Deep Blue Sea? Katarzyna Niemiec 38 Lotnik Lesio. Opowiadanie logopedyczne i letnie zabawy z głoskami „l” i „li” Hanna M. Górna 40 Matematyczny Kącik Pani Zuzi. Pomiar długości Zuzanna Jastrzębska-Krajewska
Przewodnik BLIŻEJ PRZEDSZKOLA – materiały na czerwiec Tatuś moim bohaterem – propozycje aktywności dla dzieci młodszych Marta Jelonek
43 Lubię z tatą spędzać czas 48 Mój tatuś 52 Spacer z tatą 55 Marzenia mojego taty 58 Zabawy z tatusiem
Przyszło do nas lato – propozycje aktywności dla dzieci starszych Katarzyna Wójcik-Bożętka
60 Upragniona pora roku 64 Bezpieczny odpoczynek 70 Wakacyjne wędrówki 74 Letnie eksperymenty 78 Letnie zmagania
kącik logopedyczny 82 Kącik logopedyczny. Oceaniczne zabawy językowe Ewelina Protasewicz
● Pod patronatem – str. 81 ● Książka miesiąca – str. 84
WYDAWCA: CEBP 24.12 Sp. z o.o. ul. Kwiatowa 3, 30-437 Kraków redakcja@blizejprzedszkola.pl 12 631 04 10
ZESPÓŁ REDAKCYJNY:
Robert Halik – redaktor naczelny (r.halik@blizejprzedszkola.pl) Marta Stasińska – zastępca redaktora naczelnego (m.stasinska@blizejprzedszkola.pl) Monika Majewska – redaktor merytoryczny (m.majewska@blizejprzedszkola.pl) Natalia Łasocha – redaktor merytoryczny (n.lasocha@blizejprzedszkola.pl) Karolina Gawlik – redaktor merytoryczny (k.gawlik@blizejprzedszkola.pl)
STALI AUTORZY: prof. Edyta Gruszczyk-Kolczyńska, Ewa Zielińska, Anna Jankowska
WSPÓŁPRACA: prof. Bogusław Śliwerski , Dariusz Skrzyński, Barbara Szeląg, Ewa Stadtmüller, Edyta Kaczanowska, Katarzyna Niemiec, Wanda Papugowa, Joanna Wołoch, Marta Jelonek, Dominika Góra, Katarzyna Wójcik-Bożętka, Magdalena Ledwoń, Dagmara Czyż
ZESPÓŁ DORADCZY: Maria Broda-Bajak, Agnieszka Czeglik, Ewa Lelo, Bożena Michalska, Małgorzata Wajda OKŁADKA: Fot. prywatne/rys. Izabela Pawińska (na zdjęciu Milena i Jakub Nieć) ZDJĘCIA: depositphotos.com, adobe.stock.com GRAFIKA I SKŁAD: Tomasz Gil MARKETING I REKLAMA, PATRONATY MEDIALNE: Sandra Hotloś (s.hotlos@blizejprzedszkola.pl)
BIURO OBSŁUGI KLIENTA: Gabriela Gąsienica (g.gasienica@blizejprzedszkola.pl) tel. 12 631 04 10 wew. 102 Natalia Kapera (klienci abonamentowi) (n.kapera@blizejprzedszkola.pl) tel. 12 631 04 10 wew. 109 ISSN: 1642-8668 INDEKS: 248428 DRUK: drukarnia Bimart NAKŁAD: 10 800
PRENUMERATA STANDARDOWA: 12 miesięcy: 365 zł*, 6 miesięcy: 192 zł*
PRENUMERATA PLUS: 12 miesięcy: 725 zł*, 6 miesięcy: 372 zł*
PRENUMERATA ABONAMENTOWA: standardowa: 32 zł* za miesiąc PLUS: 62 zł* za miesiąc *Kwoty brutto prenumerata@blizejprzedszkola.pl 12 631 04 10 wew. 109 www.blizejprzedszkola.pl/prenumerata Przedruk materiałów zamieszczonych w miesięczniku w jakiekolwiek formie oraz ich publikacja w internecie bez wcześniejszej zgody Wydawcy są zabronione.
Redakcja zastrzega sobie prawo do zmian i skrótów w nadesłanych materiałach oraz do nadawania tytułów. Redakcja nie ponosi odpowiedzialności za treść ogłoszeń i reklam. Wydawca ma prawo odmówić publikacji reklamy bez podania przyczyny.
▪ bliżej nauczyciela
Agnieszka Krupa-Wiśniewska
8 sposobów na „niegrzeczne dzieci” Wskazówki ułatwiające wspieranie rozwoju emocjonalno-społecznego przedszkolaków
Bardzo często nauczyciele i rodzice nadużywają przymiotnika ,,niegrzeczny”, by opisać zachowanie dziecka niezgodne z oczekiwaniami społecznymi. Kiedy przyjrzymy się temu określeniu w szerszym kontekście, widzimy, że jest bardzo negatywnie nacechowane i krzywdzące dla dziecka. Synonimy słowa „niegrzeczny” to: nieuprzejmy, źle wychowany, o dziecku: nieposłuszny; też: świadczący o takich cechach1. Dzieci, które uważamy za niegrzeczne, są zazwyczaj dziećmi aktywnymi, spontanicznymi i pełnymi energii, o bardzo silnym charakterze. Wykazują podatność na roztargnienie, łatwo je zdekoncentrować. Ich głównymi cechami są: kreatywność, inteligencja, upór i wytrwałość w działaniu. Natychmiast dają nam znać, jeśli wyrażamy się niejasno bądź jesteśmy niekonsekwentni, niezdecydowani w momencie wydawania poleceń. Domagają się tak naprawdę jaśniejszych sygnałów, sprawiają, że nieustannie musimy mieć się na baczności, gdyż cały czas testują nasze granice. Warto zwrócić uwagę, że charakterystyczną cechą rozwojową dziecka w wieku przedszkolnym jest niedojrzałość emocjonalno-społeczna i labilność emocjonalna, gdyż dopiero rozpoczyna się długotrwały i trudny proces socjalizacji. Przedszkolak nie ukrywa swoich emocji, jest bardzo ekspresyjny w działaniach. Emocje pojawiają się 1
16
Słownik Języka Polskiego PWN, https://sjp.pwn.pl/szukaj/niegrzeczny.html
BLIŻEJ PRZEDSZKOLA 5.236/2021
u niego nieoczekiwanie i zazwyczaj nad nimi nie panuje, często płacze czy wpada w złość. Nauczyciel musi zdawać sobie sprawę z tego, że dziecko w wieku przedszkolnym dopiero uczy się właściwego zachowania, norm społecznych i aktywnego współdziałania w grupie. Rolą nauczyciela jest nauczenie dziecka wyrażania wszystkich emocji w sposób akceptowany społecznie. Dziecko musi posiąść wiedzę o tym, że zachowaniami płynącymi z emocji można sterować tak, aby nikogo nie zranić. I zdawać sobie sprawę, że emocje po jakimś czasie ulegają zmianie, a to, co zrobimy pod ich wpływem, może mieć długofalowe konsekwencje. Pracę z dzieckiem sprawiającym trudności wychowawcze powinniśmy rozpocząć od zbudowania relacji, przyjaznej atmosfery do dialogu i współpracy. Dziecko musi mieć do nas zaufanie, czuć się przy nas bezpiecznie i komfortowo. Jeśli ten warunek zostanie spełniony, warto skorzystać ze sposobów na ,,niegrzeczne dziecko” opisanych poniżej.
1
Motywuj i wzmacniaj poczucie wartości dziecka
Najważniejsze jest pozytywne motywowanie do zmiany zachowania i budowanie poczucia własnej wartości dziecka. Zarówno nauczyciel, jak i rodzic powinien
bliżej dziecka ■
PIKI ROWE KĄI ZDIZ PŁI „MCY ER W ZEZ” LU PAN A W.LIPDKO.L Karolina Gawlik Monika Majewska
Wakj kąi INRJ
„Wakacyjny szlak” – zabawa ruchowo-naśladowcza Dzieci stoją w dowolnym ustawieniu i wykonują ruchy zgodnie z treścią piosenki: B klaszczą dwa razy i krzyczą: tak!; C tupią dwa razy i krzyczą: tak!; D zwracają się w prawo i krzyczą: tak!; E zwracają się w lewo i krzyczą: tak!; F skaczą do przodu i krzyczą: tak!; G skaczą do tyłu i krzyczą: tak! Wakacyjny szlak (sł. Agnieszka Dyniakowska, muz. Gabriela Gąsior) Kto na wakacyjny wyruszyć chce szlak, niech klaśnie raz i dwa i krzyknie: TAK! B Kto na wakacyjny wyruszyć chce szlak, niech tupnie raz i dwa i krzyknie: TAK! C
Kto na wakacyjny wyruszyć chce szlak, niech się obróci w prawo i krzyknie: TAK! D Kto na wakacyjny wyruszyć chce szlak, niech się obróci w lewo i krzyknie: TAK! E Kto na wakacyjny wyruszyć chce szlak, niech skoczy teraz w przód i krzyknie: TAK! F Kto na wakacyjny wyruszyć chce szlak, niech skoczy teraz w tył i krzyknie: TAK! G
„Zabawa na karuzeli” – zabawa kołowa przy piosence Wariant I: Dzieci trzymają uchwyty chusty animacyjnej i poruszają się po kole zgodnie z tempem utworu. Na sygnał nauczyciela zmieniają kierunek.
BLIŻEJ PRZEDSZKOLA 5.236/2021
29
■ bliżej dziecka
Dagmara Czyż
Prezent dla taty Zakładka do książki Materiały: karton lub tektura; stare mapy; czasopisma; klej; dziurkacz; kolorowe tasiemki lub włóczka, mulina, sznurek; nożyczki Wykonanie: Zakładki możemy zrobić techniką kolażu. W pierwszej wersji używamy nieaktualnych lub zniszczonych map, w drugiej natomiast tworzymy kolaż z wyciętych z czasopism ilustracji czy zdjęć. W obu przypadkach praca przebiega w ten sam sposób. ♥ Z tekturki wycinamy pożądany kształt zakładki, najlepiej sprawdzi się prostokąt o wymiarach około 15–20 cm x 5–7 cm. ♥ Z map lub gazet wycinamy fragmenty, które będą nam służyły do wyklejenia zakładki. Może to być jeden duży kawałek mapy czy zdjęcie, lub kilka mniejszych, które po naklejeniu stworzą całość. ♥ Elementy łączymy ze sobą za pomocą kleju, pamiętamy o naklejeniu ilustracji po obu stronach zakładki. ♥ Kiedy klej delikatnie przeschnie, dziurkujemy zakładkę wzdłuż dłuższej krawędzi, około 1 cm od brzegu. ♥ Przez powstałe dziurki przewlekamy tasiemki lub kawałki włóczki, które na końcach zabezpieczamy węzłem. ♥ Inny sposób wykończenia zakładki: robimy dziurkę pośrodku krótszej krawędzi, około 2 cm od brzegu. Włóczkę lub sznurek tniemy na mniejsze kawałki (około 15-cm). Przygotowujemy w ten sposób kilka mniejszych kawałków, które następnie przewlekamy przez dziurkę. Całość zawiązujemy na węzeł na wysokości krawędzi zakładki. ♥ Można również przygotować chwost, którym wykończymy całość.
32
BLIŻEJ PRZEDSZKOLA 5.236/2021
■ bliżej dziecka
Hanna M. Górna
Lotnik Lesio Opowiadanie logopedyczne i letnie zabawy z głoskami „l” i „li”
„Lotnik Lesio” – wysłuchanie opowiadania Nauczyciel czyta opowiadanie, a następnie zadaje pytania: Kim był lisek Lesio? Jak nazywał się jego samolot? Kim była Adela? Co to były „lulilajki”? Co Lesio widywał, latając samolotem? Dlaczego w lodówce był bałagan? Co lisek przyrządził na kolację? Pomóż Lesiowi poukładać rzeczy – zabawa dydaktyczna Pomoce: obrazki lodówki, szafki, kosza; kartoniki z różnymi produktami Zadaniem dzieci jest umieszczenie kartoników z produktami spożywczymi w odpowiednich miejscach: w lodówce, w szafce lub w koszu na warzywa. Nauczyciel zachęca, aby przedszkolaki wymawiały pełne nazwy produktów, np. pomidorki koktajlowe, papryka chili, sok malinowy.
Pomoce do zabawy „Pomóż Lesiowi poukładać rzeczy” dostępne w PRENUMERACIE PLUS lub do pobrania na www.blizejprzedszkola.pl
38
BLIŻEJ PRZEDSZKOLA 5.236/2021
prenumerata
! PLUS
Co jest potrzebne do zrobienia naleśników? – zabawa ruchowo-naśladowcza Prowadzący recytuje wierszyk i prezentuje ruchy, a dzieci je powtarzają. Naleśniki (Hanna M. Górna) Jajko, mąka, mleko, masło: dzieci udają, że rozbijają jajka o kant miski, dosypują mąkę, dolewają mleko i roztopione masło pach, pach, pach! Już mieszamy ciasto: naśladują mieszanie ciasta ach, ach, ach! Dodajemy wody: naśladują ruch dolewania wody chlup, chlup, chlup! I łyżeczkę sody: naśladują dosypywanie sody buch, buch, buch! Na patelnię chocheleczką wylewamy i kręcimy. naśladują ruch wylewania ciasta i smażenia naleśników Zaraz pyszne naleśniki sami sobie usmażymy! gładzą się po brzuchu
TATUŚ MOIM BOHATEREM
Propozycje aktywności dla dzieci młodszych na czerwiec
Lubię z tatą spędzać czas Cele główne: kształtowanie prawidłowej postawy ciała; zachęcanie do wypowiadania się na temat utworu na forum grupy; rozwijanie myślenia przyczynowo-skutkowego; doskonalenie sprawności manualnej
Poranny uśmiech Rymujemy – zabawa doskonaląca słuch fonematyczny 1 Pomoce: piłka Nauczyciel podaje wyraz z dowolnej kategorii. Rzuca piłkę do jednego z dzieci siedzących w kole. Osoba ta po podaniu rymu do określonego słowa odrzuca piłkę prowadzącemu. Mozaika – ćwiczenia manualne 1 Pomoce: paski papieru w różnych kolorach i o różnej szerokości; nożyczki Maluchy tną papier kolorowy na małe trójkąty. Następnie układają z nich dowolne kompozycje, po czym segregują trójkąty według wielkości i kolorów. Poranna pobudka – zestaw zabaw ruchowych z elementami kształtowania prawidłowej postawy ciała Biegnij, idź, stop! – zabawa orientacyjno-porządkowa Pomoce: bębenek Dzieci poruszają się po sali zgodnie z umówionymi sygnałami: trzy uderzenia w bębenek – bieg; dwa uderzenia – marsz; jedno uderzenie – zatrzymanie się. Siłacze – ćwiczenia dużych grup mięśniowych Maluchy stoją swobodnie. Na umówione hasło podawane przez nauczyciela wykonują skłon i powoli, unosząc ramiona, przyjmują pozycję stojącą, naśladując podnoszenie sztangi z ciężarami. Po odliczeniu do trzech naśladują odłożenie ciężaru i rozluźniają wymieniane przez dorosłego części ciała.
BLIŻEJ PRZEDSZKOLA 5.236/2021
43
TATUŚ MOIM BOHATEREM
Propozycje aktywności dla dzieci młodszych na czerwiec
Marzenia mojego taty Cele główne: ćwiczenie percepcji wzrokowej i koncentracji uwagi; stwarzanie okazji do wypowiedzi na forum grupy; zachęcanie do twórczego myślenia; rozwijanie kompetencji językowych
Poranny uśmiech „Tata i ja” – zabawa ruchowa Uczestnicy łączą się w pary. Nauczyciel czyta wierszyk „Tata i ja”. Dzieci w parach poruszają się jedno za drugim w dowolnych kierunkach. Dostosowują ruch do treści utworu oraz tempa mówienia prowadzącego. Zabawę można powtórzyć, zmieniając ustawienie w parze. Tata i ja (Marta Jelonek) Prawa, lewa, raz i dwa! Maszerują zuchy dwa. Pierwszy maszeruje tata, drugim zuchem jestem ja! Pierwszy stawia duże kroki, drugi stawia małe kroki. Prawa, lewa, raz i dwa! Maszerują zuchy dwa. Pierwszy głośno przytupuje, drugi żwawo podskakuje. Prawa, lewa, raz i dwa! Maszerują zuchy dwa. Pierwszy skacze jak zajączek, drugi kręci się jak bączek. Prawa, lewa, raz i dwa! Maszerują zuchy dwa.
BLIŻEJ PRZEDSZKOLA 5.236/2021
55
PRZYSZŁO DO NAS LATO
Propozycje aktywności dla dzieci starszych na czerwiec
Upragniona pora roku Cele główne: stymulowanie rozwoju mowy; wdrażanie do uważnego słuchania; rozwijanie umiejętności logicznego myślenia; zachęcanie do dzielenia się swoimi przeżyciami
Poranny uśmiech Ułóż zdanie – zabawa językowa 1 Pomoce: różnorodne ilustracje (zdjęcia z gazet lub obrazki z dziecięcych książeczek)
Wersje wokalna i instrumentalna piosenki „Wakacje, wakacje! ” na płycie
Nauczyciel rozdaje dzieciom obrazki. Zadaniem każdej osoby jest ułożenie zdania opisującego ilustrację, np. Kot pije mleko. Ptaszek siedzi na gałęzi. Dziecko śpi w wózku. Wakacje – zabawa z chustą animacyjną 1 Pomoce: chusta animacyjna Prowadzący rozpościera na dywanie chustę animacyjną i zaprasza dzieci do zabawy. Przedszkolaki chwytają za uszy chusty i falują nią do wersji instrumentalnej piosenki „Wakacje, wakacje!” (sł. Miłosz Konarski, Karolina Gawlik, muz. Miłosz Konarski). Gdy muzyka odtwarzana jest głośno, falują szybko i energicznie, gdy cicho, robią to wolno i delikatnie. Na ciszę nieruchomieją.
lub do pobrania na www.blizejprzedszkola.pl
Poranna pobudka – zestaw zabaw ruchowych z elementami kształtowania nawyku prawidłowej postawy ciała Pomoce: bębenek Powitanie – zabawa orientacyjno-porządkowa Dzieci poruszają się biegiem. Na hasło nauczyciela: cześć mają za zadanie przywitać się z jak największą liczbą rówieśników w określony przez nauczyciela sposób (np. ukłonem, skinięciem głową, przybiciem piątki, podaniem dłoni, klepnięciem w ramię). Na uderzenie w bębenek ponownie rozpoczynają bieg. Raz w prawo, raz w lewo – ćwiczenia tułowia Starszaki łączą się w pary i ustawiają tyłem do siebie, w lekkim rozkroku. Na sygnał nauczyciela wykonują skręt tułowia i celują otwartymi dłońmi w dłonie partnera, naprzemiennie raz w jedną, raz w drugą stronę.
60
BLIŻEJ PRZEDSZKOLA 5.236/2021
PRZYSZŁO DO NAS LATO
Propozycje aktywności dla dzieci starszych na czerwiec
Bezpieczny odpoczynek Cele główne: uświadomienie potrzeby przestrzegania zasad bezpieczeństwa podczas wakacyjnych podróży; rozwijanie logicznego myślenia; ćwiczenie umiejętności poprawnego formułowania wypowiedzi; zachęcanie do podejmowania prób czytania
Poranny uśmiech Magiczny woreczek – zabawa rozwijająca kreatywność 1 Pomoce: woreczek wypełniony grochem Dzieci stoją w kole zwrócone twarzami do siebie. Nauczyciel podaje związany woreczek, który uczestnicy muszą przekazać sobie, jakby był gorący, bardzo zimny, ciężki, lekki, śliski itd. Starszaki kierują się inwencją twórczą i ekspresją ruchową. Zabawę należy kilkakrotnie powtórzyć, ze zmianą sposobu podawania woreczka. Dodaj swój ruch – zabawa naśladowcza rozwijająca pamięć ruchową Przedszkolaki siedzą w kręgu. Osoba zaczynająca wstaje i wykonuje jakiś ruch. Następnie dziecko siedzące po prawej stronie powtarza ten ruch i dodaje swój. Gra odbywa się bez słów. Jeśli ktoś się odezwie lub pominie ruch, oddaje fant. Fanty są na koniec zabawy wykupywane różnymi zadaniami. Poranna pobudka – zestaw zabaw ruchowych z elementami kształtowania nawyku prawidłowej postawy ciała (opis na s. 60–61)
Coś nowego — coś ważnego „Bezpieczny odpoczynek” – wysłuchanie opowiadania Nauczyciel czyta opowiadanie Katarzyny Wójcik-Bożętki (tekst na s. 68–69). Następnie zadaje pytania: Jak nazywała się para przyjaciół z opowiadania? Dlaczego mamy kazały założyć dzieciom czapeczki? Gdzie planowała wyjechać rodzina dziewczynki, a gdzie rodzina chłopca? Jakie rady dostała Jagoda od swojego taty? Co powinno się znaleźć w plecaku turysty w górach? Co przydarzyło się Olkowi podczas zeszłorocznych wakacji? O czym po-
64
BLIŻEJ PRZEDSZKOLA 5.236/2021
OCEANICZNE zabawy językowe Ewelina Protasewicz
„Oceaniczne zabawy językowe” to zbiór zabaw grupowych przeznaczonych dla dzieci w wieku przedszkolnym. Zabawy z pomocami dostępnymi w prenumeracie PLUS lub do pobrania na stronie www.blizejprzedszkola.pl można wykorzystać podczas lekcji logopedycznych, jako scenariusz do zajęć dydaktycznych z grupą lub do wspólnej zabawy, np. z okazji Dnia Oceanów obchodzonego 8 czerwca. Zabawy językowe doskonalą mowę dzieci, usprawniają pracę i koordynację narządów artykulacyjnych, są okazją do nauki czytania oraz sprzyjają współpracy w grupie. Zapraszamy do wspólnej nauki przez zabawę! W głębinach oceanu – plakat Na plakacie znajdują się różne stworzenia, które można spotkać w oceanach. Każde dziecko losuje jeden kartonik i odczytuje nazwę zwierzęcia ze swojego obrazka (młodszym przedszkolakom pomaga nauczyciel), a następnie szuka go na plakacie. Grupa stara się powtórzyć nazwę stworzenia. Starszaki mogą wymyślać zdania z nazwą danego zwierzęcia. Przedszkolaki mogą również odwzorować rysunki z kart i stworzyć własny podwodny świat. Zabawa rozwija spostrzegawczość, doskonali koncentrację i funkcje językowe.