felietony
w numerze 9.204/2018
materiały na październik
3 Dążenie-unikanie czy unikanie-dążenie? Bogusław Śliwerski
kącik eksperta
WYDAWCA: CEBP 24.12 Sp. z o.o. ul. Kwiatowa 3, 30-437 Kraków redakcja@blizejprzedszkola.pl 12 631 04 10
ZESPÓŁ REDAKCYJNY:
4 W świetle prawa Dariusz Skrzyński 8 Urlop dla poratowania zdrowia na nowych zasadach Dariusz Skrzyński
bliżej nauczyciela 14 Dobre praktyki w przedszkolach rodzinkowych Ewa Zielińska 18 Jak wspierać motywację wewnętrzną przedszkolaków, które szybko się poddają Anna Jankowska
22 Kodowanie w przedszkolu Katarzyna Ziomek 26 Złość nie jest taka zła Agnieszka Kornacka
bliżej dziecka
Robert Halik – redaktor naczelny (r.halik@blizejprzedszkola.pl) Marta Stasińska – zastępca redaktora naczelnego (m.stasinska@blizejprzedszkola.pl) Monika Majewska – redaktor merytoryczny (m.majewska@blizejprzedszkola.pl) Natalia Łasocha – redaktor merytoryczny (n.lasocha@blizejprzedszkola.pl) Agnieszka Czeglik (a.czeglik@blizejprzedszkola.pl)
STALI AUTORZY: prof. Edyta Gruszczyk-Kolczyńska, prof. Bogusław Śliwerski, Ewa Zielińska
WSPÓŁPRACA: Dariusz Skrzyński, Barbara Szeląg, Ewa Stadtmüller, Anna Jankowska, Edyta Kaczanowska, Magdalena Ledwoń, Katarzyna Niemiec, Wanda Papugowa, Joanna Wołoch, Sylwia Cłapa, Dominika Góra
ZESPÓŁ DORADCZY:
28 Jesienny kącik zabaw edukacyjnych Jolanta Siuda-Lendzion 30 Yummy, Yummy in my Tummy. Inspiracje nie tylko dla nauczycieli języka angielskiego Katarzyna Niemiec
34 Pieskie życie Monika Majewska 35 NA TROPIE LICZB – W SADZIE I W OGRODZIE. Propozycje zabaw i sytuacji
edukacyjnych pomocnych podczas opracowywania zajęć dla przedszkolaków
Maria Broda-Bajak, Maria Peszat, Ewa Lelo, Bożena Michalska, Małgorzata Wajda OKŁADKA: depositphotos.com, fotolia.pl ZDJĘCIA: depositphotos.com, fotolia.pl GRAFIKA I SKŁAD: Tomasz Gil MARKETING i REKLAMA: Katarzyna Halik (katarzyna.halik@blizejprzedszkola.pl) PATRONATY MEDIALNE: Sandra Hotloś (s.hotlos@blizejprzedszkola.pl)
BIURO OBSŁUGI KLIENTA:
Przewodnik BLIŻEJ PRZEDSZKOLA – materiały na październik Pocztówkowe podróże – propozycje aktywności dla dzieci młodszych 36 Droga paczki 42 Koperty pana listonosza 46 Pocztowe znaczki 50 Kolekcja w klaserze
Gabriela Gąsienica (g.gasienica@blizejprzedszkola.pl) tel. 12 631 04 10 wew. 102 Natalia Kapera (klienci abonamentowi) (n.kapera@blizejprzedszkola.pl) tel. 12 631 04 10 wew. 109 ISSN: 1642-8668 INDEKS: 248428 DRUK: drukarnia Bimart NAKŁAD: 10000
PRENUMERATA STANDARDOWA:
54 Pocztówkowe podróże
Robimy zapasy na zimę – propozycje aktywności dla dzieci starszych 58 Domowa apteka 63 Jesień kończy pracę w ogrodzie
12 miesięcy: 319 zł*, 6 miesięcy: 168 zł*
PRENUMERATA PLUS: 12 miesięcy: 655 zł*, 6 miesięcy: 336 zł*
PRENUMERATA ABONAMENTOWA:
68 Owocowe zbiory
standardowa: 28 zł* za miesiąc PLUS: 56 zł* za miesiąc
72 Robimy przetwory
* Kwoty brutto
76 Jarzyny – hop, do zupki!
kącik edukacyjny
prenumerata@blizejprzedszkola.pl 12 631 04 10 wew. 109 www.blizejprzedszkola.pl/prenumerata
PRENUMERATA INSTYTUCJONALNA: KOLPORTER S.A.: prenumeratę można zamawiać w oddziałach firmy na terenie całego kraju. Informacje pod numerem infolinii 0801 205 555 lub poprzez stronę internetową dp.kolporter.com.pl
85-92 Karty pracy ●
Polecają nauczyciele wychowania przedszkolnego – str. 82
●
Pod patronatem – str. 83
Przedruk materiałów zamieszczonych w miesięczniku w jakiekolwiek formie oraz ich publikacja w internecie bez wcześniejszej zgody Wydawcy są zabronione. Redakcja zastrzega sobie prawo do zmian i skrótów w nadesłanych materiałach oraz do nadawania tytułów. Redakcja nie ponosi odpowiedzialności za treść ogłoszeń i reklam. Wydawca ma prawo odmówić publikacji reklamy bez podania przyczyny.
Dołącz do nas na Facebooku
Bogusław Śliwerski
Dążenie-unikanie czy unikanie-dążenie?
M
Mija wrzesień, szczególny okres dla dzieci i ich wychowawców, bowiem chyba większość przedszkolaków czy rozpoczynających edukację szkolną oraz ich nauczycieli doświadczała w tym czasie wewnętrznego konfliktu „dążenie-unikanie”. Psycholodzy tłumaczą to dwoistym odczuciem, emocją, która – tak jak moneta mająca awers i rewers – oznacza w potocznym języku: „chciał(a)bym – a – boję się”. Jest to splot dwóch ludzkich dążeń: do czegoś oczekiwanego, spodziewanego, niosącego pozytywną wartość, a zarazem do zatrzymania czasu i biegu wydarzeń, spowodowania, by jednak do nich nie doszło. Z jednej strony cieszyliśmy się, że znowu czy wreszcie przekroczyliśmy próg przedszkola/szkoły, gdzie czekały na nas nowe zadania, zaplanowane na pierwsze tygodnie formy pracy indywidualnej i grupowej, z drugiej jednak towarzyszyło temu poczucie niepewności, jakiś skryty lęk, obawa przed czymś nowym, nieprzewidywalnym, być może nawet przed niepowodzeniem. Przynajmniej dla części osób rozpoczął się kolejny rok (przed)szkolny, co przyniosło zarówno radość, zadowolenie po dłuższej nieobecności, braku bezpośredniego kontaktu, jak i niepokój o to, co on ze sobą przyniesie. Powoli jednak oswajamy się z nowymi zdarzeniami i osobistymi emocjami. Rzadko odwracamy relację wewnętrznego konfliktu motywacyjnego „dążenie-unikanie”, by dostrzec inwersję wektorów dążeń na: „unikanie-dążenie”. Przekłada się to na znane porzekadło: „Strach ma wielkie oczy, ale mało mocy”. Wcale to, co jest nieprzewidywalne, nie musi być takie groźne. Jednak moc instynktu walki, ciekawość, chęć sprawdzenia się, potwierdzenia sensu własnych dążeń powinny być silniejsze od lęku. Od tego, by pomóc pokonać obawy i pokonać lęk, są nasi bliscy – rodzice i ich rodzice, rodzeństwo, znajomi, osoby nam życzliwe. Warto dążyć do czegoś dobrego, wymarzonego, znaczącego dla nas i/lub innych, aby nie kierując się obawami, pokonywać różne przeszkody i osiągać upragniony cel. Jakże wiele nauczyli nas dorośli-niepełnosprawni, którzy przez 40 dni okupowali skrawek sejmowej przestrzeni. Dążąc do uzyskania od polityków ustawowych rozwiązań na rzecz poprawy własnej egzystencji, chcieli zarazem uświadomić społeczeństwu i rządzącym, w jak upokarzających warunkach przychodzi im codziennie pokonywać różne bariery. Też przekraczali po raz pierwszy jakąś granicę, zapewne bali się, ale moc słusznych dążeń była silniejsza od negatywnych emocji.
Bogusław Śliwerski – profesor zwyczajny Uniwersytetu Łódzkiego i Akademii Pedagogiki Specjalnej im. M. Grzegorzewskiej w Warszawie, przewodniczący Komitetu Nauk Pedagogicznych PAN. Jego zainteresowania naukowe koncentrują się na pedagogice ogólnej, teorii wychowania i pedagogiki wczesnoszkolnej oraz problemach kształcenia pedagogów.
Kolejny rok zapowiada burzliwe wydarzenia, bo będzie dużo słońca, ciepła, żaru ludzkich serc, ale i towarzyszących temu o(d)padów, nagłych wyładowań negatywnych emocji, doznań, z którymi trzeba będzie sobie poradzić. Czekające nas wybory samorządowe będą z jednej strony otwierać nowe możliwości, rodzić nadzieje na zmiany lub utrzymanie najlepszych gospodarzy terenu, ale zapewne przyniosą ze sobą wiele intryg, oskarżeń, wirtualnych hejtów, by za wszelką cenę pomniejszać to, co było wielkie, a uwydatniać czyjąś małość. Nasze dzieci tylko pozornie nie będą w tym uczestniczyć. Mimo wszystko zetkną się z emocjami rodziców i opiekunów i zadadzą sobie pytania o powody sporów między dorosłymi. Warto zatem chronić przedszkola i szkoły przed przenikaniem do nich polityków, partyjnych graczy, którzy za wszelką cenę będą chcieli pozyskać nasze głosy wbrew swoim rzeczywistym walorom. Pedagogika, jako nauka także praktyczna, od swoich początków wyrażała się w prowadzeniu przez dorosłych-nauczycieli, rodziców, wychowawców podopiecznych na zawody, by mogli oni realizować swoje marzenia. W ponowoczesnym świecie, w warunkach wolnorynkowej gospodarki, globalizacji muszą być nasze dzieci przygotowane do ustawicznej rywalizacji, stąd też konieczność i wartość permanentnego uczenia się. Musimy wygrać z coraz bardziej udoskonalanymi robotami, by przedszkolaki mogły jednak przytulić się do swojej pani, a nie – jak w eksperymencie Harry’ego Harlowa z małpami zrobionymi z miękkich materiałów i z drutu – doświadczały chłodu elektronicznie pozorowanej relacji z postacią wbudowaną w plastikowego manekina. Każde dziecko potrzebuje ciepła, miłości, zrozumienia i akceptacji, toteż nie dziwi nas to, że tego bardzo pragnie. Nasi podopieczni obawiają się jednak, czy ich potrzeba miłości i akceptacji nie zostanie zlekceważona, niedostrzeżona. Stąd też ich rywalizacja, by być jak najbliżej swojej pani. Podobnie jest w świecie ludzi dorosłych. Nauczyciele wolą na stanowisku dyrektora przedszkola czy szkoły osobę, która jest „pluszowa”, a nie „druciana”, a zatem bardziej wzmacnia ich dążenia, pomaga, wspiera, niż wywołuje w nich lęk, straszy. I dzieci, i ich nauczycieli czekają nowe przygody codziennego życia. Mogą tak, jak czynią to Amerykanie, poradzić sobie z wewnętrznym konfliktem emocji pozytywnym myśleniem o sobie i o świecie.
BLIŻEJ PRZEDSZKOLA 9.204/2018
3
■ bliżej nauczyciela
Katarzyna Ziomek
Kodowanie
w przedszkolu W placówkach edukacyjnych różnego stopnia zagościły na dobre nowe pojęcia: kodowanie, wstęp do programowania, programowanie w edukacji wczesnoszkolnej. Wniosek? Technologia cyfrowa zaliczona została do stałych komponentów edukacji. Czy chcemy, czy nie – wszyscy z niej korzystamy, tak samo jak wszyscy, duzi i mali, żyjemy w świecie pełnym kodów. Na przykład litery to kody językowe, cyfry – kody liczbowe, a nuty pozwalają kodować dźwięki.
22
BLIŻEJ PRZEDSZKOLA 9.204/2018
Oczywisty przykład kodowania stanowią znaki drogowe. Przed uzyskaniem prawa jazdy każdy kandydat na kierowcę powinien się z nimi zapoznać. Na każdym znaku „zakodowana” jest konkretna informacja, np. białe koło z czerwonym obramowaniem informuje o zakazie ruchu w obu kierunkach, natomiast wystarczy, że w środek białego tła takiego koła wpisana zostanie liczba „50”, a kierowca już wie, że nastąpiła zmiana kodu i powinien on tylko ograniczyć prędkość poruszania się do 50 km/h. W dziecięcym świecie kody spotyka się równie często, co w świecie dorosłych, np. każdy posiada swój unikalny kod, czyli własne imię i nazwisko, każda grupa przedszkolaków funkcjonuje pod własną nazwą („Biedroneczki”, „Misiaczki”, „Jeżyki”), placówka przedszkolna oraz ulica, przy której się znajduje, także mają swoje nazwy. Jeżeli kody i kodowanie to nasza codzienność, to zabawy przedszkolaków, które zawierają elementy kodowania, także należy uznać za naturalne. Kody odnajdziemy w każdym rodzaju aktywności dziecięcej. Przykłady można mnożyć. Zdarza się, że podczas spacerów poza teren placówki dzieci mają przemieścić się z jednej strony drogi na drugą. Nauczyciel wskazuje im kody bezpiecznego uczestnictwa pieszych w ruchu: naprzemienne białe i czarne pasy (popularna „zebra”), podniesioną rękę czy sygnalizator świetlny, dzięki któremu dzieci utrwalają dodatkowo kulturowo przyjęte znaczenie kolorów: czerwony (kod) – STOP, żółty (kod) – UWAGA i zielony (kod) – NAPRZÓD.
■ bliżej dziecka nauczyciela
Jolanta Siuda-Lendzion
Jesienny
kącik zabaw edukacyjnych Jesienny spacer
– zabawa ruchowa stymulująca percepcję dotykową Cele ogólne: poznawanie różnych faktur stopami; ćwiczenie równowagi, koordynacji ruchowej; stymulacja stóp. Środki dydaktyczne: pojemniki wypełnione materiałem przyrodniczym (liście; trawa; kasztany; kamienienie – otoczaki; fasola; piasek); drewniane pieńki ustawione między pojemnikami lub w jednym rzędzie. Przebieg: Nauczyciel zaprasza dzieci na jesienną przechadzkę. Spacerują boso „po ścieżkach” (pojemniki wypełnione materiałem przyrodniczym). Na koniec prowadzący zaprasza przedszkolaki do jesiennego szaleństwa i wspólnie z nimi podrzuca jesienne liście. Obserwuje, jak opadają na podłogę.
Balonowe grzechotki – wykonanie instrumentów muzycznych
Cel ogólny: rozwijanie sprawności manualnej; kształtowanie wrażliwości muzycznej. Środki dydaktyczne: balon (dla każdego dziecka); lejki; różnej wielkości ziarna (słonecznika, kukurydzy, czarnuszki, fasoli, kaszy); pompka do balonów. Przebieg: Dzieci przy użyciu lejków wsypują do balonów niewielką ilość ziaren (nie wypełniają całej objętości balonu). Nauczyciel za pomocą pompki delikatnie pompuje balony i pomaga dzieciom je związać. Swoje balonowe grzechotki dzieci mogą podpisać niezmywalnym flamastrem. Przedszkolaki mogą wygrywać na nich dowolny rytm, powtarzać rytm za nauczycielem lub tworzyć akompaniament do utworów muzyki klasycznej.
28
BLIŻEJ PRZEDSZKOLA 9.204/2018
Kasztankowy tor przeszkód
– zabawa konstrukcyjna i zręcznościowa Cele ogólne: pobudzanie kreatywności dzieci; utrwalenie nazw i obrazu graficznego samogłosek; wdrażanie do czynności konstrukcyjnych; rozwijanie zdolności manualnych. Środki dydaktyczne: kartony; pudełka; taśma klejąca bezbarwna; taśma klejąca dwustronna; klej; drewniane klocki; kasztany z samogłoskami zapisanymi białym korektorem. Przebieg: Dzieci w zespołach wykonują z dostępnych materiałów tor przeszkód dla kasztanów. Po ich zrobieniu mają za zadanie przeturlać kasztany ze swoją samogłoską przez każdy tor. Wskazówka: Każdy zespół ma kasztany z inną samogłoską. Na jednym torze mogą być kasztany z różnymi głoskami (z różnych zespołów). Kasztany można turlać przy użyciu patyczków laryngologicznych lub prowadzić, podsuwając palcem wskazującym.
Strach na wróble – zabawa czytelnicza
Cele ogólne: wdrażanie do pracy w grupie; kształtowanie odporności emocjonalnej; wdrażanie do czekania na swoją kolej; zapoznanie z samogłoskami; kształtowanie prawidłowego chwytu; doskonalenie umiejętności kolorowania bez wychodzenia za linie. Środki dydaktyczne: kredki świecowe; duże arkusze papieru z narysowanymi konturami stracha na wróble (na nim pola z samogłoskami: a, e i, o, u, y); kostki z samogłoskami
■ bliżej dziecka nauczyciela
inspiracje n
ie tylko dla
nauczycieli
języka angi
elskiego
Katarzyna Niemiec
Yummy, Yummy in My Tummy „On a Picnic” – zabawa z piosenką. Nauczyciel wiesza
na tablicy sylwetę drzewa i przypina pod nim (przy pomocy taśmy mocującej, rzepowej lub magnesów) sylwety owoców (zgodnie z treścią piosenki). Może również przygotować pięć różnych drzew i każdy rodzaj owocu umieścić pod innym. Dzieci siedzą w półkolu i śpiewają piosenkę. Na słowa: It’s / they’re under the tree wybrana osoba, która trzyma kosz piknikowy, podchodzi do drzewa, odpina sylwetę (sylwety), a następnie pakuje ją (je) do koszyka. Wraca na swoje miejsce, a koszyk przekazuje kolejnej osobie, która podejdzie do drzewa w następnej zwrotce. Piosenka „On a Picnic” dostępna na płycie
www.blizejprzedszkola.pl/sklep
30
BLIŻEJ PRZEDSZKOLA 9.204/2018
Sing with me. While singing, put the fruit we are singing about into the basket. On a Picnic (sł. Katarzyna Niemiec, muz. Miłosz Konarski) Let’s go on a picnic, you and me. Let’s pack our bags and… what do you see? I see an orange, one orange for me, I see an orange, it’s under the tree. Let’s go on a picnic, you and me. Let’s pack our bags and… what do you see? I see two apples, two apples for me, I see two apples, they’re under the tree.
POCZTÓWKOWE PODRÓŻETO JA! DZIELNY PRZEDSZKOLAK Propozycje aktywności dla dzieci młodszych na październik
Pocztówkowe podróże Cele ogólne: yy stymulowanie rozwoju mowy; yy rozwijanie umiejętności muzycznych; yy pobudzanie kreatywności i pomysłowości. Cele szczegółowe: yy yy yy yy
stwarzanie okazji do wypowiadania się na forum grupy; zachęcanie do śpiewu grupowego; kształtowanie poczucia rytmu; wdrażanie do samodzielnej aktywności plastycznej.
Metody pracy z dziećmi: czynne; oglądowe; słowne. Formy organizacyjne: zbiorowa; indywidualna; zespołowa. Pomoce do zajęć: przybory do ćwiczeń porannych (woreczki gimnastyczne, tamburyno, koszyczki do segregacji woreczków, szablony pocztówek, farby plakatowe); podkład muzyczny do piosenki „Pocztowe podróże” (muz. i sł. Barbara Danecka, Michał Danecki); ilustracje do zabawy „Pocztowe podróże”; koperty w kolorach szarf; długi sznurek; różne pocztówki; cztery różnokolorowe szarfy; pisaki; kartonowe skrzynki i kartoniki do zabawy „Dostarczamy przesyłkę”.
ZAJĘCIA PORANNE Zestaw ćwiczeń porannych (opis ćwiczeń na s. 37)
Pomoc do zabawy „Kolorowe łapki” do pobrania na www.blizejprzedszkola.pl
54
Kolorowe łapki – stemplowanie dłońmi. Nauczyciel drukuje szablony pocztówek na kartkach z bloku technicznego. Każde dziecko (z pomocą prowadzącego) odbija na swoim szablonie dłoń pomalowaną farbą plakatową i pozostawia do wyschnięcia (pocztówki będą potrzebne w dalszej części zajęć).
BLIŻEJ PRZEDSZKOLA 9.204/2018
ROBIMY ZAPASY NATO ZIMĘ DZIELNY PRZEDSZKOLAK JA!
Propozycje aktywności dla dzieci starszych na październik
JESIEŃ KOŃCZY PRACĘ W OGRODZIE Cele ogólne: yy doskonalenie umiejętności matematycznych; yy kształtowanie sprawności fizycznej; yy usystematyzowanie wiadomości na temat warzyw. Cele szczegółowe: yy yy yy yy
rozwijanie umiejętności liczenia; zachęcanie do aktywnego udziału w ćwiczeniach gimnastycznych; wykonywanie ćwiczeń kształtujących prawidłową postawę; utrwalanie nazw i wyglądu warzyw.
Metody pracy z dziećmi: czynne; oglądowe; słowne. Formy organizacyjne: zbiorowa; zespołowa; indywidualna. Pomoce do zajęć: koła hula-hop; bębenek; kostka i kartoniki z obrazkami warzyw; podkłady muzyczne do piosenek „I Like Veggies” (sł. Natalia Łasocha, muz. Maria Broda-Bajak) i „To nasza spiżarnia” (sł. Magdalena Ledwoń, muz. Jerzy Zając); fotografie przedstawiające ogrodników; obrazki narzędzi ogrodniczych; sylwety warzyw wycięte z kolorowego papieru; dowolna wesoła muzyka; zdjęcia warzyw; szarfy; kartoniki do zabawy „Kosz pełen warzyw”; wiersz „My Favourite Color Is…” Magdaleny Ledwoń; kartoniki z obrazkami warzyw; podkład muzyczny z utworem instrumentalnym „Funny Vegetables”; piłki.
ZAJĘCIA PORANNE Hop, do koszyka! – zabawa słuchowa. Nauczyciel rozkłada na dywanie koła hula-hop („kosze”). Dzieci spacerują wokół nich. Prowadzący wybija na bębenku dowolną liczbę dźwięków. Zadaniem przedszkolaków jest ich policzenie, dobranie się w zespoły o tej samej liczbie osób i wskoczenie do najbliższego „kosza”.
Dzieci nie powinny widzieć instrumentu w czasie, gdy nauczyciel wybija na nim dźwięki.
Kostka z warzywami – zabawa językowa. Dzieci losują kartoniki z obrazkami warzyw, po czym siadają w kole. Nauczyciel rzuca kostką z obrazkami warzyw, a kiedy wypadnie
BLIŻEJ PRZEDSZKOLA 9.204/2018
63
Policz warzywa w słoikach i zapisz w pustym polu cyfry odpowiadające liczbie warzyw.
Połącz etykiety z właściwymi przetworami.
Spiżarnia