Miesięcznik BLIŻEJ PRZEDSZKOLA nr 5.212/2019 - materiały na czerwiec

WYDAWCA: CEBP 24.12 Sp. z o.o.

felietony 2 O kolejnym renesansie montessoriańskiej edukacji przedszkolnej w Polsce

w numerze 5.212/2019

materiały na czerwiec

Bogusław Śliwerski

ul. Kwiatowa 3, 30-437 Kraków redakcja@blizejprzedszkola.pl 12 631 04 10

ZESPÓŁ REDAKCYJNY:

bliżej nauczyciela 4 Pożytek płynący z konfliktów rówieśniczych Anna Jankowska 8 Nikt nie jest za młody, by poznać swoje prawa Monika Miłowska 12 Dziecko „inteligentne inaczej”? O różnych wymiarach inteligencji i zdolności w odniesieniu do koncepcji inteligencji wielorakich Agnieszka Wentrych 16 Hejt w przedszkolu. Czy mowa nienawiści dotarła już do przedszkolaków?

Marcin Jędroszkowiak, Jakub Tylman

18 Pedagogika pozytywna, czyli jak odnaleźć supermoce Kamila Witerska 20 Rozwój emocjonalny dziecka a jego osiągnięcia Anna Brych

Robert Halik – redaktor naczelny (r.halik@blizejprzedszkola.pl) Marta Stasińska – zastępca redaktora naczelnego (m.stasinska@blizejprzedszkola.pl) Monika Majewska – redaktor merytoryczny (m.majewska@blizejprzedszkola.pl) Natalia Łasocha – redaktor merytoryczny (n.lasocha@blizejprzedszkola.pl) Karolina Gawlik – redaktor merytoryczny (k.gawlik@blizejprzedszkola.pl) Agnieszka Czeglik (a.czeglik@blizejprzedszkola.pl)

STALI AUTORZY: prof. Edyta Gruszczyk-Kolczyńska, prof. Bogusław Śliwerski, Ewa Zielińska

WSPÓŁPRACA:

bliżej dziecka 22 Wakacji nadszedł czas! Scenariusz przedstawienia Anna Bomba 24 Letni kącik zabaw edukacyjnych. Propozycje do wykorzystania podczas dyżuru wakacyjnego Jolanta Siuda-Lendzion

ZESPÓŁ DORADCZY:

28 WHAT’S IN YOUR SCHOOLBAG? Inspiracje nie tylko dla nauczycieli języka angielskiego Katarzyna Niemiec

74 DŻUNGLA. Propozycje zabaw i sytuacji edukacyjnych pomocnych podczas opracowywania zajęć dla przedszkolaków Monika Majewska

Przewodnik BLIŻEJ PRZEDSZKOLA – materiały na czerwiec Dzieci świata – propozycje aktywności dla dzieci młodszych 32 Wyjątkowy kolega 38 Podróż dookoła świata 42 Wszystkie dzieci bawią się 46 Mały Indianin

49 Zwierzęta świata

Będę uczniem – propozycje aktywności dla dzieci starszych 52 W drodze do szkoły

OKŁADKA: adobe stock/ Izabela Pawińska ZDJĘCIA: depositphotos.com, adobe stock GRAFIKA I SKŁAD: Tomasz Gil MARKETING I REKLAMA, PATRONATY MEDIALNE: Sandra Hotloś (s.hotlos@blizejprzedszkola.pl)

BIURO OBSŁUGI KLIENTA: Gabriela Gąsienica (g.gasienica@blizejprzedszkola.pl) tel. 12 631 04 10 wew. 102 Natalia Kapera (klienci abonamentowi) (n.kapera@blizejprzedszkola.pl) tel. 12 631 04 10 wew. 109 ISSN: 1642-8668 INDEKS: 248428 DRUK: drukarnia Bimart NAKŁAD: 10 800

PRENUMERATA STANDARDOWA: 12 miesięcy: 319 zł*, 6 miesięcy: 168 zł*

12 miesięcy: 655 zł*, 6 miesięcy: 336 zł*

62 Kulturalny uczeń

PRENUMERATA ABONAMENTOWA:

66 Co słychać w szkole?

standardowa: 28 zł* za miesiąc PLUS: 56 zł* za miesiąc

70 Na wakacje

* Kwoty brutto

kącik edukacyjny 77-84 Karty pracy

● ●

Maria Broda-Bajak, Maria Peszat, Ewa Lelo, Bożena Michalska, Małgorzata Wajda

PRENUMERATA PLUS:W

58 Szkoła jest super!

Dariusz Skrzyński, Barbara Szeląg, Ewa Stadtmüller, Anna Jankowska, Edyta Kaczanowska, Karolina Turek, Katarzyna Niemiec, Wanda Papugowa, Joanna Wołoch, Sylwia Cłapa, Dominika Góra, Magdalena Wójcik, Magdalena Ledwoń

prenumerata@blizejprzedszkola.pl 12 631 04 10 wew. 109 www.blizejprzedszkola.pl/prenumerata

PRENUMERATA INSTYTUCJONALNA:

Pod patronatem – str. 31 Polecają nauczyciele wychowania przedszkolnego – str. 76

KOLPORTER S.A.: prenumeratę można zamawiać w oddziałach firmy na terenie całego kraju.

Informacje pod numerem infolinii 0801 205 555 lub poprzez stronę internetową dp.kolporter.com.pl Przedruk materiałów zamieszczonych w miesięczniku w jakiekolwiek formie oraz ich publikacja w internecie bez wcześniejszej zgody Wydawcy są zabronione.

Redakcja zastrzega sobie prawo do zmian i skrótów w nadesłanych materiałach oraz do nadawania tytułów.

Dołącz do nas na Facebooku

Redakcja nie ponosi odpowiedzialności za treść ogłoszeń i reklam.

Wydawca ma prawo odmówić publikacji reklamy bez podania przyczyny.

■ felieton

Bogusław Śliwerski

O kolejnym renesansie montessoriańskiej edukacji przedszkolnej w Polsce Trzydzieści lat temu w edukacji przedszkolnej na całym świecie nastąpił renesans wychowania montessoriańskiego w duchu filozofii personalistycznej i pedagogicznych zasad konstruktywizmu dydaktycznego. Każda z fal ponownego zainteresowania tą pedagogiką brała się z faktu jej wykluczenia z polskich placówek oświatowych w okresie dwóch totalitaryzmów – nazistowskiego i sowieckiego w latach 1939–1989. Dla ówczesnych władz niedopuszczalna była koncepcja dziecka jako istoty autonomicznej w swoim rozwoju, której trzeba pomóc w sztuce odkrywania własnej wolności i odpowiedzialnego z niej korzystania. Dopiero transformacja ustroju politycznego w 1989 r., a wraz z nią likwidacja cenzury politycznej, ideologicznej, sprawowanej przez Główny Urząd Kontroli Publikacji i Widowisk, sprawiła, że można było wreszcie przekładać na język polski lub wydobywać z archiwów zbiorów zakazanych rozprawy naukowe oraz metodyczne o aplikacji pedagogiki Marii Montessori w kraju i na świecie.

Fascynacja tą pedagogiką i jej aplikacja do praktyki pedagogicznej miała miejsce w okresie II Rzeczypospolitej, kiedy to w wielu miejscach Polski powstawały pierwsze przedszkola montessoriańskie. Studiujący czy przebywający poza granicami kraju polscy nauczyciele uczestniczyli w kursach Montessori w Rzymie i Londynie, a nawet współtworzyli we Włoszech pierwsze szkoły Montessori. Ich wiedza i doświadczenia przenikały do kraju dzięki wielu entuzjastom tej koncepcji kształcenia. Co ciekawe, ta 1

2

pedagogika wzbudzała ogromne zainteresowanie wśród afirmatorów wychowania domowego, którzy dostosowywali ją do własnych potrzeb i narodowego ducha. O niepokojącym tradycjonalistów w okresie międzywojennym w Polsce zachwycie pedagogią Nowego Wychowania pisała w swojej rozprawie Ewa Łatacz z Uniwersytetu Łódzkiego1.

Wielu przeciwników tej pedagogii musiało zaskoczyć odkrycie łódzkiej historyk wychowania, według której tą koncepcją zachwycali się m.in. bł. siostra Urszula Ledóchowska, ale i przełożeni zakonu Jezuitów w naszym kraju. Powoływane do życia były także ochronki czy przedszkola dla dzieci, w których wykorzystywano nie tylko metody wychowawcze Decroly’ego czy Froebla, ale i Montessori.

Dzięki wynikom badań Ewy Łatacz zostało przywrócone na początku lat 90. XX w. wyjątkowe znaczenie myśli włoskiej lekarki i funkcjonujących już na świecie doświadczeń nauczycieli przedszkolnych oraz współpracujących z nimi producentów pomocy dydaktycznych, które są jednym z kluczowych czynników stymulowania samodzielności dzieci w poznawaniu świata. Ewa Łatacz z dużym samozaparciem i poświęceniem pozyskiwała nieprawdopodobnie drogie, pięknie wyprodukowane w holenderskiej fabryce pomoce dydaktyczne, by kształcąc kandydatów do nauczycielskiej profesji oraz już pracujących w przedszkolach pedagogów, pokazać im materiały najwyższej jakości estetycznej i metodycznej. Woziła je wówczas w swoim plecaku z zajęć na uniwersytecie do placówek doskonalenia

E. Łatacz, Recepcja teorii pedagogicznej Marii Montessori w Polsce do roku 1939, Łódź 1996.

BLIŻEJ PRZEDSZKOLA 5.212/2019

Bogusław Śliwerski – profesor zwyczajny Uniwersytetu Łódzkiego i Akademii Pedagogiki Specjalnej im. M. Grzegorzewskiej w Warszawie, przewodniczący Komitetu Nauk Pedagogicznych PAN. Jego zainteresowania naukowe koncentrują się na pedagogice ogólnej, teorii wychowania i pedagogiki wczesnoszkolnej oraz problemach kształcenia pedagogów.

■ bliżej nauczyciela

Monika Miłowska

Nikt nie jest za młody, by poznać swoje prawa Nikt nie jest za młody, by poznać swoje prawa. W jaki jednak sposób poruszać z dzieckiem ważne tematy?

Jak opowiadać o jego własnych prawach? O prawie do tożsamości, leczenia i opieki, schronienia i bezpieczeństwa, o prawie do równości? Odpowiedź jest prosta – językiem dziecka.

Prawa dziecka a rodzaje zabaw „Nie to ważne, w co się bawić, a jak i co się przy tym myśli i czuje. Można się rozumnie bawić lalką, a głupio i dziecinnie grać w szachy. Można ciekawie i z fantazją bawić się w straż, pociąg, polowanie, w Indian, a bezmyślnie czytać książki”1 – mawiał Janusz Korczak.

Ja również uważam, że nie ma głupich zabaw.

Każda zabawa może czegoś nauczyć. Ważne jest, jak podejdzie do tematu nauczyciel. Poprzez zabawę, grę ruchową, zadanie plastyczne, teatrzyk, pogadankę czy na podstawie bajki edukacyjnej można przekazać ważne i trudne treści w sposób przykuwający uwagę, wzbudzający refleksję i zapadający w pamięci.

1 J. Korczak, Wybór pism, t. 4, Warszawa 1958, s. 50.

8

BLIŻEJ PRZEDSZKOLA 5.212/2019

■ bliżej dziecka nauczyciela

Anna Bomba

Scenariusz przedstawienia

Wakacji nadszedł czas!

Scenografia: Dzieci stoją w półkolu, w tle dekoracja nawiązująca do treści wierszy i piosenek. Mogą to być różne miejsca w Polsce, wielki żaglowiec, balon, lasy, rzeki, góry, muszelki, plaża.

Rekwizyty: dowolne związane z wakacjami i podróżami (np. okulary przeciwsłoneczne, kapelusz, plecak, koło ratunkowe, lornetka, łopatka, wiaderko, aparat, maska do nurkowania, motylki do pływania)

☼ Powitanie – recytacja przez narratorów ☼ Dziś wakacyjnie wszystkich witamy, na przedstawienie zapraszamy.

O naszych planach wam opowiemy, gdzie wakacje spędzać będziemy.

☼ ,,Wakacyjne plany” – recytacja wiersza z podziałem na role ☼ Każde dziecko ma dowolny rekwizyt związany z wakacjami i podróżami. narrator Zbliżają się wakacje, czy macie jakieś plany? odpowiadają wszystkie dzieci, które będą recytować poszczególne wersy wiersza Oczywiście, jak najbardziej, tak bardzo na nie czekamy.

Pragniemy poznać Polskę, już trochę o niej wiemy.

Na własne oczy zobaczyć zamki i stare skanseny.

22

BLIŻEJ PRZEDSZKOLA 5.212/2019

Dotknąć murów Wawelu, przywitać się ze smokiem.

Dolinę Gąsienicową przejść raźnym, marszowym krokiem.

Pokłonić się w zachwycie bieszczadzkim połoninom.

Zadumać nad krajobrazem i tajemniczą Soliną.

Odpocząć nad Bałtykiem, z latarni spoglądać w dal.

Zbudować fortecę z piasku, zasypiać przy muzyce fal.

Odwiedzić też Roztocze, wodospady szumiące, mazurskie liczne jeziora, w których przegląda się słońce.

Pojechać do stolicy, podziwiać Stare Miasto.

Odkryć królewskie ogrody, w kawiarni zjeść dobre ciasto.

Z każdego miejsca w Polsce, do którego dotrzemy, przywieziemy piękne zdjęcia i wszystko wam opowiemy.

Dzieci odkładają rekwizyty, aby nie przeszkadzały im w tańcu.

■ bliżej dziecka nauczyciela

Jolanta Siuda-Lendzion Fotografie: Tymoteusz Lendzion

LETNI kącik zabaw edukacyjnych Propozycje do wykorzystania podczas dyżuru wakacyjnego

Wyprawa statkiem zabawa integracyjna

Środki dydaktyczne: zrobiony z kartonu statek; łapki na muchy; wersja instrumentalna piosenki „Wakacji nadszedł czas” (sł. Anna Bomba, muz. Miłosz Konarski).

Przebieg: Dzieci w małych zespołach wchodzą na pokład statku. Otrzymują łapki na muchy (jako wiosła) i w rytmie utworu uderzają nimi o kartonowy statek.

Na bezludnej wyspie

ćwiczenie równoważne; stymulacja stóp

Środki dydaktyczne: duża tekturowa bela (po zakupionym dywanie); piasek; kamienie otoczaki wsypane do niskiego pojemnika; maskotka lub figurka krokodyla Przebieg: Przedszkolaki przechodzą „po kładce” (tekturowa belka) „na wyspę”, po czym stąpają ostrożnie, po cichu „po piasku”, aby nie zbudzić krokodyla.

24

BLIŻEJ PRZEDSZKOLA 5.212/2019

DZIECI ŚWIATA DZIELNY PRZEDSZKOLAK TO JA! Propozycje aktywności dla dzieci młodszych na czerwiec

Podróż dookoła świata Cele ogólne: yy poszerzanie wiedzy o otaczającym świecie; yy kształtowanie percepcji wzrokowej; yy rozwijanie sprawności fizycznej.

Cele szczegółowe: yy stwarzanie okazji do dostrzegania różnic w wyglądzie i zachowaniu ludzi z różnych regionów świata; yy doskonalenie spostrzegawczości; yy zachęcanie do udziału w zabawach i ćwiczeniach ruchowych.

Metody pracy z dziećmi: czynne; słowne; oglądowe.

Formy organizacyjne: indywidualna; zbiorowa; zespołowa.

Pomoce do zajęć: kartoniki do zabawy „Potrzebne w podróży” i „Zapraszamy do pociągu”; koszyczek; drewniane spinacze; krążki w czterech kolorach; podkład muzyczny z utworem instrumentalnym „Muzyczna podróż”; obrazki dzieci; podkład muzyczny do piosenki „Zwierzęta świata” (sł. Agnieszka Borowiecka, muz. Piotr Opatowicz); karty pracy „Do kogo to należy?”; tamburyno; duże obręcze; szarfy w czterech kolorach.

ZAJĘCIA PORANNE Powitanie na różne sposoby – zabawa integracyjna. Maluchy siedzą w kole. Nauczyciel wita się z osobą siedzącą po lewej stronie pozdrowieniem „cześć”, a ona przekazuje je dalej. Pozdrowienie krąży od dziecka do dziecka, aż wróci do prowadzącego. Następnie nauczyciel zastępuje słowo „cześć” takim samym powitaniem, ale w innym języku, np. hello (ang.), ciao (wł.), hola (hiszp.), ahoj (czes.), a zabawa przebiega tak samo jak wyżej.

38

BLIŻEJ PRZEDSZKOLA 5.212/2019

BĘDĘ UCZNIEM DZIELNY PRZEDSZKOLAK TO JA! Propozycje aktywności dla dzieci starszych na czerwiec

SZKOŁA JEST SUPER! Cele ogólne: yy doskonalenie kompetencji matematycznych; yy zachęcanie do aktywnego udziału w zajęciach sportowych.

Cele szczegółowe: yy yy yy yy

ćwiczenie umiejętności doliczania do określonej liczby; utrwalanie umiejętności stosowania liczebników porządkowych; rozwijanie umiejętności rozwiązywania zadań arytmetycznych; wdrażanie do przestrzegania zasad w sportowej rywalizacji.

Metody pracy z dziećmi: czynne; oglądowe; słowne.

Formy organizacyjne: zbiorowa; zespołowa; indywidualna.

Pomoce do zajęć: szarfy w czterech kolorach; karteczki w kolorach szarf; pudełka na karteczki; trzy worki na obuwie; kartki w czterech kolorach (czerwony, zielony, żółty, niebieski); przezroczysta torebka (jako piórnik); kredki, kostka do gry i kartoniki z liczbami; plecak; dowolne przedmioty do liczenia w zabawie „Porządki w plecaku”; dwanaście brązowych kartek; zestaw kartoników z liczbami i znakami działań; krzesła; podkład muzyczny do piosenki „Będę uczniem” (sł. Magdalena Ledwoń, muz. Jerzy Zając); karty pracy „Szkolne zadania”; obrazki i podkład muzyczny do piosenki „School Is Cool!” (sł. Katarzyna Janiszewska, muz. Piotr Opatowicz); pomoce do zajęć gimnastycznych (szarfy, pachołki, rolki po ręcznikach papierowych, woreczki gimnastyczne, pojemniki, krzesełka, obręcze).

ZAJĘCIA PORANNE Kartki z notesu – zabawa ruchowa. Dzieci zostają podzielone na cztery zespoły.

Każda osoba zakłada szarfę w określonym kolorze (każda drużyna ma ten sam kolor szarfy). Nauczyciel rozrzuca po podłodze karteczki w kolorach takich jak szarfy. Każda grupa zbiera karteczki do swojego pudełka. Wygrywa zespół, który najszybciej zbierze karteczki w swojej barwie.

58

BLIŻEJ PRZEDSZKOLA 5.212/2019

■ bliżej nauczyciela

Monika Majewska

DŻUNGLA

Propozycje zabaw i sytuacji edukacyjnych pomocnych podczas opracowywania zajęć dla przedszkolaków

Tropimy zwierzęta w dżungli

zabawa doskonaląca umiejętność przeliczania

Wszyscy siedzą w kole. Na środku nauczyciel rozkłada plakat „Dżungla”, a pod nim kartoniki z liczbami i kartoniki z sylwetami zwierząt, obrócone obrazkiem w kierunku podłogi. Dzieci dobierają się w pary, każda losuje obrazek z sylwetą jednego zwierzęcia. Pary mają za zadanie policzyć, ile zwierząt danego gatunku jest na plakacie, po czym dobierają właściwy kartonik z zapisem cyfrowym tej liczby. Kiedy wszyscy wykonają zadanie, prowadzący wskazuje kolejno pary, które podają nazwy i liczbę zwierząt na plakacie. Dba o to, aby przedszkolaki prawidłowo formułowały zdania. Szczególną uwagę zwraca na właściwą odmianę liczebników i rzeczowników, np. Wytropiliśmy w dżungli dwa tapiry; Na plakacie znaleźliśmy jedenaście kolibrów. Dzieci zostają w tych samych parach i zachowują kartoniki do kolejnej zabawy.

POMOCE DOSTĘPNE W PRENUMERACIE PLUS LUB DO POBRANIA NA STRONIE WWW.BLIZEJPRZEDSZKOLA.PL

Plakat został dołączony do bieżącego numeru miesięcznika

Zwierzęta w szeregu

utrwalanie pojęć matematycznych (najmniejszy/największy/o ile więcej/o ile mniej) Nauczyciel rozsypuje na podłodze liczmany (kartoniki z sylwetami zwierząt) i prosi, aby każda para zabrała sylwety zwierząt, które wylosowała w poprzedniej zabawie. Pary podnoszą tyle liczmanów, ile wskazuje liczba na ich kartoniku. Następnie układają kartoniki z liczbami (z poprzedniej zabawy) od lewej do prawej, zaczynając od tego z najmniejszą liczbą, a kończąc na tym z największą. Gdy kartoniki są ułożone prawidłowo, dzieci umieszczają pod nimi liczmany w układzie pionowym.

Na koniec określają, jakich zwierząt jest najmniej/najwięcej.

Nauczyciel może dodatkowo zadawać pytania pogłębiające, np. Których zwierząt jest więcej – jaguarów czy mrówkojadów?

O ile więcej jest mrówkojadów niż jaguarów?

74

BLIŻEJ PRZEDSZKOLA 5.212/2019