felietony 2 Wychowanie tanatologiczne Bogusław Śliwerski
WYDAWCA: CEBP 24.12 Sp. z o.o. ul. Kwiatowa 3, 30-437 Kraków redakcja@blizejprzedszkola.pl 12 631 04 10
kącik eksperta
w numerze 10.205/2018
materiały na listopad
4 Świadczenia z ZFŚS w pytaniach i odpowiedziach Dariusz Skrzyński
ZESPÓŁ REDAKCYJNY:
bliżej dziecka 8 Dziękuję, Polsko!
Scenariusz uroczystości z okazji Narodowego Święta Niepodległości
Anna Bomba
12 What Do You Want To Be?
Inspiracje nie tylko dla nauczycieli języka angielskiego
Katarzyna Niemiec
16 Jesienny marsz kotów i myszy
Propozycje do opracowania zajęć umuzykalniających
Anna Chyła
18 Misja ratunkowa w Krainie Bajek Agnieszka Bugajska 22 Wierszyki rozgrzewające buzie i języki Joanna Błahitko 78 NA TROPIE LITER – W LESIE. Propozycje zabaw i sytuacji edukacyjnych pomocnych
podczas opracowywania zajęć dla przedszkolaków Monika Majewska
Robert Halik – redaktor naczelny (r.halik@blizejprzedszkola.pl) Marta Stasińska – zastępca redaktora naczelnego (m.stasinska@blizejprzedszkola.pl) Monika Majewska – redaktor merytoryczny (m.majewska@blizejprzedszkola.pl) Natalia Łasocha – redaktor merytoryczny (n.lasocha@blizejprzedszkola.pl) Agnieszka Czeglik (a.czeglik@blizejprzedszkola.pl)
STALI AUTORZY: prof. Edyta Gruszczyk-Kolczyńska, prof. Bogusław Śliwerski, Ewa Zielińska
WSPÓŁPRACA: Dariusz Skrzyński, Barbara Szeląg, Ewa Stadmüller, Anna Jankowska, dr Marta Majorczyk, Karolina Turek, Katarzyna Niemiec, Wanda Papugowa, Joanna Wołoch, Sylwia Cłapa, Dominika Góra
ZESPÓŁ DORADCZY:
bliżej nauczyciela 24 Parentyfikacja – gdy dziecko przejmuje rolę dorosłego… Anna Jankowska 28 Do widzenia, urządzenia! Hanna M. Górna 32 Immersja językowa – metoda, która sprzyja nauczaniu języków obcych Kornelia Jastrzębska
Przewodnik BLIŻEJ PRZEDSZKOLA – materiały na listopad Zabawki w naszej sali – propozycje aktywności dla dzieci młodszych 36 W serwisie zabawek 41 W świecie klocków
Maria Broda-Bajak, Maria Peszat, Ewa Lelo, Bożena Michalska, Małgorzata Wajda OKŁADKA: depositphotos.com/ Izabela Knapek ZDJĘCIA: depositphotos.com, fotolia.pl GRAFIKA I SKŁAD: Tomasz Gil MARKETING i REKLAMA: Katarzyna Halik (katarzyna.halik@blizejprzedszkola.pl) PATRONATY MEDIALNE: Sandra Hotloś (s.hotlos@blizejprzedszkola.pl)
BIURO OBSŁUGI KLIENTA: Gabriela Gąsienica (g.gasienica@blizejprzedszkola.pl) tel. 12 631 04 10 wew. 102 Natalia Pietrzyk (klienci abonamentowi) (n.pietrzyk@blizejprzedszkola.pl) tel. 12 631 04 10 wew. 109 ISSN: 1642-8668 INDEKS: 248428 DRUK: drukarnia Bimart NAKŁAD: 11000
44 A zabawkę zrobię sam 48 Samochody i laleczki z przedszkolnej półeczki 52 Uśmiechnięte zabawki
PRENUMERATA STANDARDOWA: 12 miesięcy: 319 zł*, 6 miesięcy: 168 zł*
A kiedy dorosnę – propozycje aktywności dla dzieci starszych 56 A ja nie wiem, kim będę 61 Może będę budowniczym? 66 Zawodowy dzień
PRENUMERATA PLUS: 12 miesięcy: 655 zł*, 6 miesięcy: 336 zł*
PRENUMERATA ABONAMENTOWA: standardowa: 28 zł* za miesiąc PLUS: 56 zł* za miesiąc
70 Kto lubi pracować?
* Kwoty brutto
74 A jak będę dorosły…
prenumerata@blizejprzedszkola.pl 12 631 04 10 wew. 109 www.blizejprzedszkola.pl/prenumerata
kącik edukacyjny 81-88 Karty pracy
PRENUMERATA INSTYTUCJONALNA: KOLPORTER S.A.: prenumeratę można zamawiać w oddziałach firmy na terenie całego kraju. Informacje pod numerem infolinii 0801 205 555 lub poprzez stronę internetową dp.kolporter.com.pl
●
Polecają nauczyciele wychowania przedszkolnego – str. 15
●
Pod patronatem – str. 35
Przedruk materiałów zamieszczonych w miesięczniku w jakiekolwiek formie oraz ich publikacja w internecie bez wcześniejszej zgody Wydawcy są zabronione. Redakcja zastrzega sobie prawo do zmian i skrótów w nadesłanych materiałach oraz do nadawania tytułów. Redakcja nie ponosi odpowiedzialności za treść ogłoszeń i reklam. Wydawca ma prawo odmówić publikacji reklamy bez podania przyczyny.
Dołącz do nas na Facebooku
■ felieton
Bogusław Śliwerski
Wychowanie
tanatologiczne
O
O czym może być listopadowy felieton, jak nie o tym, co jest wpisane w naszą codzienność? Choć, prawdę powiedziawszy, pora roku nie ma tu znaczenia, skoro w ciągu pierwszych czterech dni sierpnia utonęło w Polsce ponad 40 osób, a więc o połowę więcej niż przez cały lipiec. To katastrofalne skutki braku racjonalności, koniecznej mądrości życia, która wcale nie musi być następstwem wyższego wykształcenia, gdyż giną w wodzie i na drogach osoby ze stopniami naukowymi. Nie oznacza to jednak, że nie musimy przygotowywać dzieci do zderzenia się z tak okrutną prawdą, jaką jest odejście z tego świata kogoś im bliskiego. Wypadki są losowymi zdarzeniami, ale tylko w jakiejś części, bo niektórzy pomagają losowi własną głupotą, bezmyślnością, przeszarżowaniem. Edukacja przedszkolna powinna zatem sprzyjać rozumieniu przez dzieci sytuacji, w wyniku których dochodzi do tragicznych zdarzeń. Niemal już w każdej rodzinie ktoś jest dotknięty terminalną chorobą, która otwiera nas na wyjątkowość daru życia i tajemnicę śmierci. Ta bowiem jest jego częścią, a nawet dopełnieniem, czego znamiennym przykładem było odchodzenie z tego świata Papieża, św. Jana Pawła II. Niemalże na oczach milionów katolików rozstawał się w cierpieniu z wiernymi ten, który tak pięknie im służył nie tylko w okresie swojego pontyfikatu. Dzieci są świadkami śmierci w różnych fazach zbliżania się do niej ukochanych osób. Niektórzy rodzice starają się skryć przed nimi to, co jest także dla nich szczególnie bolesne i trudne do zaakceptowania, zaoszczędzić im cierpienia. Obserwujemy jednak powrót do sprawowania opieki domowej nad ciężko chorymi bliskimi, by z jednej strony oddać im własną miłością i troską to, czym one obdarzały nas wcześniej, a z drugiej – by w domowym hospicjum otworzyć dziecięce serca i umysły na „oswajanie” wszystkich domowników z tym, z czym im samym, prędzej czy później, również przyjdzie się zmierzyć. Jak przekonują nas tanatolodzy, a więc uczeni podejmujący w swoich badaniach problematykę śmierci, wychowanie do śmierci jest jedną z niepodważalnych i nie
2
BLIŻEJ PRZEDSZKOLA 10.205/2018
Bogusław Śliwerski – profesor zwyczajny Uniwersytetu Łódzkiego i Akademii Pedagogiki Specjalnej im. M. Grzegorzewskiej w Warszawie, przewodniczący Komitetu Nauk Pedagogicznych PAN. Jego zainteresowania naukowe koncentrują się na pedagogice ogólnej, teorii wychowania i pedagogiki wczesnoszkolnej oraz problemach kształcenia pedagogów.
Wychowanie do śmierci jest czymś szczególnym w naszych czasach, znakiem ogromnego postępu w rozwoju humanistycznej pedagogiki, psychologii czy socjologii. Nie można z tego rodzaju wychowania czynić narzędzia, środka do osiągania celów, które naruszałyby sferę ludzkiej godności, intymności czy jakże koniecznego taktu, subtelności i delikatności bycia z odchodzącą osobą czy obok niej. Potrzeby osób ciężko chorych i cierpiących są przecież takie same jak osób zdrowych, tyle tylko, że nie mogą być tak samo zaspokajane. Otwieranie świadomości po obu stronach relacji międzyludzkich może mieć walory terapeutyczne dla każdej z nich, dla pacjentów i ich bliskich. Uczmy się zatem obcowania własną bliskością z tymi, którzy są mniej lub bardziej świadomi własnej egzystencji bez udawania, wzajemnego oszukiwania się, by razem przygotować się do tego, co nas czeka po śmierci. do uniknięcia sfer wspólnego doświadczania wartości humanitas, człowieczeństwa, rozumienia początku, ciągu i końca czyjegoś życia. Jest to niewątpliwie także swoistego rodzaju moment weryfikacji miary naszego wychowania, postaw wobec przekazywanych wartości, rozumienia i akceptowania egzystencjalnego Dobra, uspołecznienia, altruizmu, bezinteresowności, miłości, przyjaźni, solidarności. W takich momentach czyjaś śmierć „mówi”: „Sprawdzam, kim jesteś, jakim się stałeś, jak poradzisz sobie z tym, co jest nieuniknione, z doświadczeniem kresu czyjegoś
■ bliżej dziecka
Anna Bomba Scenariusz uroczystości z okazji Narodowego Święta Niepodległości
Dziękuję,
Polsko! Wszystkie dzieci, które biorą udział w uroczystości, otrzymują czerwone serce wycięte z papieru i przyklejają je za pomocą dwustronnej taśmy na koszulkach. Nauczyciel przygotowuje w tle kontur Polski – można wykonać go czerwonym pisakiem na białym arkuszu. Serca i mapa będą potrzebne podczas zakończenia uroczystości.
Rozpoczęcie uroczystości i recytacja przez narratorów Serdecznie witamy na uroczystości z okazji 100-lecia odzyskania przez Polskę niepodległości. Wsłuchajcie się w nasze słowa, a dowiecie się, jak ważna jest dla nas ojczyzna i nasza polska mowa.
Recytacja wiersza „Moja ojczyzna” z podziałem na role Czworo dzieci recytuje po dwa wersy. Ostatnie dwa wersy natomiast recytują wszyscy. W tle słychać wyciszony utwór, np. „Andante Spianato i Wielki Polonez Es-dur op. 22” Fryderyka Chopina.
Moja ojczyzna Moja ojczyzna to bazie wiosną i żółte zawilce, co w lasach rosną. To szary skowronek, co w polu śpiewa, to wierzba płacząca, kwitnące drzewa. Moja ojczyzna to zapach chleba i bocian nad łąką tak blisko nieba. To miasta i wioski, rzeki, jeziora, to hejnał mariacki z wieży kościoła. Moja ojczyzna to wstęga Wisły, jesienna zaduma i język ojczysty.
8
BLIŻEJ PRZEDSZKOLA 10.205/2018
Dziękuję, POLSKO! utwory o charakterze patriotycznym
Wszystkie utwory instrumentalne i podkłady muzyczne do piosenek wykorzystane w scenariuszu są dostępne na płycie „DZIĘKUJĘ, POLSKO! Utwory o charakterze patriotycznym” dołączonej do bieżącego wydania miesięcznika lub do pobrania na www.blizejprzedszkola.pl.
Wspólne śpiewanie piosenki „Głos historii” przez starsze dzieci W trakcie piosenki młodsze dzieci – ustawione po dwóch stronach (po dwoje z każdej strony) – falują długimi wstęgami w kolorze białym i czerwonym.
Głos historii
(sł. Anna Bomba, muz. Miłosz Konarski) Głos historii opowiada i to smutna jest ballada, jak w niewoli Polska była, lecz swym męstwem zwyciężyła. Ref. Od Bałtyku aż do Tatr o wolności śpiewa wiatr. Bohaterom cześć i chwała, wdzięczna jest im Polska cała. Dumne góry, rzeki, lasy wspominają dawne czasy, gdy ojczyzna z kolan wstała, niepodległość odzyskała. Ref. Od Bałtyku aż do Tatr…
×2
■ bliżej kącik eksperta dziecka
Czy wiesz, że 5 listopada obchodzimy Dzień Postaci z Bajek?
Agnieszka Bugajska
Misja ratunkowa w Krainie Bajek Propozycje zabaw i sytuacji edukacyjnych do opracowania scenariusza z okazji Dnia Postaci z Bajek
– Udowodnimy tym niesfornym bajkom, że je kochamy i bardzo dobrze znamy! Urządzimy bajkowe zawody, a pomoże nam nasza przedszkolna wróżka – ciocia Jagódka. – Hip, hip, hurra, hurra, bajkowe zawody! – W całym przedszkolu było słychać radosne okrzyki. Przedszkolaki, jak powiedziały, tak zrobiły i wielką radość bajeczkom sprawiły. A wy, drogie przedszkolaki, bajki znacie? Jeśli tak, to czy bajecznym wyzwaniom podołacie? Raz i dwa, niech bajkowa przygoda trwa!
Nauczyciel: Przedszkolaki, dzisiaj wyruszamy do Krainy Bajek. Wyprawa to będzie nie byle jaka, bo to misja ratunkowa. Chcecie się dowiedzieć, co się wydarzyło w Krainie Bajek? To posłuchajcie!
Misja Ratunkowa w Krainie Bajek (Agnieszka Bugajska) Za górami, za lasami, za siedmioma rzekami rzecz się stała niesłychana, bo już od samego rana w Krainie Bajek panował rwetes, zamieszanie, pomieszanie z poplątaniem. Wszystkie wróżki, księżniczki, krasnale i inne bajkowe postaci zebrały się i zaczęły debatować, a raczej strajkować: – Opuszczamy już bajeczki, wychodzimy z każdej książeczki, dzieci nas nie czytają, o nas nie opowiadają i powoli o nas zapominają. – Ale jak to? – rzekł stary Bajarz. – Przecież tak nie można, czy wy nie wiecie, że przedszkolaki kochają bajeczki? Że jesteście najlepsze na ich smuteczki? Ale bajki nie słuchały, tylko pakować się chciały. Miały już dość bezczynnego leżenia na półeczkach biblioteczki. Było tak głośno, że te wrzaski i okrzyki usłyszały przedszkolaki. Jasiu, najstarszy w grupie i najbardziej spostrzegawczy, powiedział: – Cicho, cicho, coś się dzieje w naszej biblioteczce! Zosia, która miała niebywale dobry słuch – tak mówiła ciocia z rytmiki – nastawiła uszu i oznajmiła: – Ale zamieszanie, bajki strajkują i ucieczkę szykują. Wszystkie przedszkolaki chwyciły się za głowę i bardzo się zmartwiły, ale Robert, który był najlepszym organizatorem zabaw, oświadczył: – Trzeba temu zaradzić. Czy ktoś ma jakiś pomysł? Na to wszystko Agatka, niezwykle kreatywna osóbka, która miała wspaniałe pomysły, stwierdziła:
18
2.197/2018 BLIŻEJ PRZEDSZKOLA 10.205/2018
Bajkowe zaklęcia – zabawa logopedyczna Nauczyciel: Aby znaleźć się w Bajkowej Krainie, trzeba wypowiedzieć magiczne zaklęcia. Prowadzący rozdaje dzieciom różdżki (słomki do napojów). Mówi treść zaklęć (dzieląc je na mniejsze fragmenty), a dzieci powtarzają: Szim, szam, szum; szim, szam, szera; Bajkowa Kraina drzwi swe otwiera. Plim, plam, plum; plim, plam, plem; w Bajkowej Krainie zabawimy się. Następnie ochotnicy wchodzą do środka koła i próbują samodzielnie wypowiedzieć jedno zaklęcie.
Klucze do Bajkowej Krainy – zabawa na spostrzegawczość Nauczyciel: Same bajkowe zaklęcia nie wystarczą. Musimy jeszcze przejść przez magiczne wrota, a pomogą nam w tym klucze, które musicie dopasować do kłódek o tym samym wzorze.
■ bliżej nauczyciela
Hanna M. Górna
Do widzenia, urządzenia! Czy warto poszukać alternatywy dla telewizji i programów dla dzieci? Co robić, kiedy czasu w bród, pogoda nie zawsze zachęca do zabaw na świeżym powietrzu, a dziecko się nudzi? I skąd w ogóle pomysł, żeby pożegnać się z ekranami?
Świat (z) ekranów Ekrany są dziś wszędzie. W drodze do pracy wpatrujemy się w ekrany telefonów. W pracy – w ekrany komputerów, a w domu, kiedy „odpoczywamy” – w ekrany telewizorów. Ta wszechobecność elektroniki już nam spowszedniała i być może dlatego nie zastanawiamy się nad tym, jak mogłoby być, gdybyśmy świadomie gospodarowali swoim czasem. Gdybyśmy drogę do pracy wykorzystali na poczytanie gazety, a wolny czas w domu spędzili na rozmowach z bliskimi. Albo poświęcili się swojemu hobby. Tylko że człowiek dorosły to jednak człowiek dorosły. Lepiej lub gorzej – poradzi sobie, kiedy będzie musiał coś przeczytać albo podtrzymać konwersację, od której np. zależeć będzie awans. Mamy to szczęście, że kiedy byliśmy dziećmi, ekranów było mniej i mieliśmy dzięki temu czas na zabawę i rozwój. Dlatego, między innymi, potrafimy dziś czytać ze zrozumieniem i prowadzić składne konwersacje. Ktoś zawoła jednak: Ale jak to? Przecież programy dla dzieci są edukacyjne! Każdy ekran, choćby ten stworzony
28
BLIŻEJ PRZEDSZKOLA 10.205/2018
z najlepszych pobudek, unieruchamia dziecko. Nie pozwala mu skakać, biegać, eksplorować, naturalnie cieszyć się dzieciństwem. Nie pozwala myśleć. Sprawia, że dziecko godzinami siedzi – najczęściej w nieprawidłowej pozycji – i patrzy w ekran. Czasami nie ma nawet znaczenia, co ogląda. Ważne, żeby zmieniały się obrazki. A w tym czasie mogłoby poznawać świat – huśtać się na huśtawce, pomagać mamie zrobić obiad, bawić się z rodzeństwem w chowanego, wymyślić zabawę w statek kosmiczny albo, najzwyczajniej w świecie, trochę się ponudzić. Bo nuda jest potrzebna. Czasami mam wrażenie, że bardzo staramy się zapełnić dzieciom każdą wolną chwilę, żeby się przypadkiem nie nudziły. A co innego sprzyja kreatywności, jak nie nuda właśnie? Najpierw musi być NIC, żeby powstało COŚ. Nuda uspokaja i pozwala zebrać myśli. Zresztą nie tylko dzieciom, choć w dorosłym życiu o nudę coraz trudniej. Wracając jednak do ekranów…
Słowa z telewizora Zdaje się, że istnieje kilka powodów, dla których wierzy się w moc kreskówek. Jednym z nich jest przekonanie, że telewizja uczy dzieci mówić, a programy są edukacyjne. Dla małych dzieci najbardziej edukacyjna jest natomiast zabawa i wszelka fizyczna aktywność – bo te pociągają za sobą aktywność umysłową. Ja, jako logopeda, skupię się na mowie. To, że telewizja nauczy dziecko mówić albo rozwinie słownictwo dziecka niemówiącego, to mit. Aby w umyśle małego dziecka powstało słowo, potrzebna jest akcja i integracja. W praktyce wygląda to tak, że aby dziecko nauczyło się np. słowa „stół”, musi ten „stół” usłyszeć, zobaczyć, powtórzyć i poczuć (np. uderzając się o niego). I to wszystko musi się zdarzyć kilkadziesiąt razy. Dopiero wtedy w umyśle
A KIEDY DOROSNĘ… DZIELNY PRZEDSZKOLAK TO JA! Propozycje aktywności dla dzieci starszych na listopad
Zawodowy dzień Cele ogólne: yy wzbogacanie wiedzy o środowisku społecznym; yy doskonalenie umiejętności komunikacyjnych. Cele szczegółowe: yy zapoznanie z różnymi zawodami i czynnościami charakterystycznymi dla osób pracujących w danym zawodzie; yy zachęcanie do wypowiadania się na forum grupy na temat utworu literackiego; yy dbanie o kulturę wypowiedzi i prawidłową budowę zdań; yy stwarzanie okazji do swobodnej ekspresji ruchowej. Metody pracy z dziećmi: czynne; oglądowe; słowne. Formy organizacyjne: zbiorowa; indywidualna. Pomoce do zajęć: pomoce do ćwiczeń porannych (szarfy w trzech kolorach, pachołki, trzy tace i trzy plastikowe butelki); podkład muzyczny z utworem instrumentalnym „Boogie”; chusta animacyjna; obrazki ilustrujące różne zawody; wiersz Agnieszki Borowieckiej „A kiedy dorosnę…”; kartoniki z nazwami; kostka z symbolami; obrazki postaci wykonujących różne zawody; kartoniki z obrazkami przedmiotów; podkład muzyczny z utworem instrumentalnym „Spokojny taniec”; materiały do wykonania pracy plastycznej: kartki z bloku technicznego formatu A4, gąbki, farby plakatowe, papier kolorowy, kolorowe gazety, klej, nożyczki.
ZAJĘCIA PORANNE Zawodowy zestaw ćwiczeń porannych (opis na s. 56-57)
Utwór instrumentalny „Boogie” do pobrania na www.blizejprzedszkola.pl
66
Poruszamy się jak… – zabawa ruchowo-naśladowcza. Nauczyciel odtwarza dowolny wesoły utwór muzyczny (np. utwór instrumentalny „Boogie”), a w tym czasie dzieci poruszają się po sali według poleceń, np. Poruszamy się jak… policjanci, malarze, tancerze, żołnierze, łyżwiarze, rowerzyści, strażacy, piloci, kucharze.
BLIŻEJ PRZEDSZKOLA 10.205/2018
Na pustych polach pod symbolami połóż litery, które pasują do symbolu w górnej kratce. Korzystaj z kodu obrazkowo-literowego. Kiedy odganiesz hasła, połącz nazwy z przedstawicielami danego zawodu.
Połącz koraliki, na których są litery tworzące napis: zawody.
Zakodowane zawody