felietony 2 Zrozumieć sto języków dziecka Agnieszka Katarzyna Kuźba
WYDAWCA: CEBP 24.12 Sp. z o.o. ul. Kwiatowa 3, 30-437 Kraków redakcja@blizejprzedszkola.pl 12 631 04 10
kącik eksperta
w numerze 11.218/2019
materiały na grudzień
6 Ocena pracy nauczycieli od 1 września 2019 r. – sprawdź, jakie nastąpiły zmiany Dariusz Skrzyński
10 W świetle prawa. Ty pytasz, my odpowiadamy Dariusz Skrzyński
bliżej nauczyciela 12 Czy przedszkolak jest gotowy na rozmowy o seksualności? Anna Jankowska
16 Kompetencje kluczowe – drogowskazy zrównoważonego życia Kamila Witerska
20 Księżycowe ciastka i smocze łodzie, czyli jakie święta obchodzi się w Chinach Kasia Sosińska
27 Gdy przyjdzie złość
ZESPÓŁ REDAKCYJNY:
Robert Halik – redaktor naczelny (r.halik@blizejprzedszkola.pl) Marta Stasińska – zastępca redaktora naczelnego (m.stasinska@blizejprzedszkola.pl) Monika Majewska – redaktor merytoryczny (m.majewska@blizejprzedszkola.pl) Natalia Łasocha – redaktor merytoryczny (n.lasocha@blizejprzedszkola.pl) Karolina Gawlik – redaktor merytoryczny (k.gawlik@blizejprzedszkola.pl) Agnieszka Czeglik (a.czeglik@blizejprzedszkola.pl)
STALI AUTORZY: prof. Edyta Gruszczyk-Kolczyńska, Ewa Zielińska, Anna Jankowska
WSPÓŁPRACA:
Agnieszka Chartanowicz
bliżej dziecka 28 Do Betlejem. Scenariusz inscenizacji z okazji Świąt Bożego Narodzenia Dorota Kluska
33 Uroki Pani Zimy. Scenariusz przedstawienia na powitanie zimy Anna Bomba
36 SHH! WAIT HERE! SANTA IS NEAR! Katarzyna Niemiec
Przewodnik BLIŻEJ PRZEDSZKOLA – materiały na grudzień 40 Grudzień w przedszkolu. Bank pomysłów na zabawy i aktywności Jolanta Siuda-Lendzion
Przyjdź do nas, Święty Mikołaju – propozycje aktywności dla dzieci młodszych Natalia Łasocha
48 Dobre uczynki 52 Prezenty dla wszystkich 55 Historia Świętego Mikołaja 58 Pomocnicy Mikołaja
prof. Bogusław Śliwerski , Dariusz Skrzyński, Barbara Szeląg, Ewa Stadtmüller, Anna Jankowska, Edyta Kaczanowska, Karolina Turek, Katarzyna Niemiec, Wanda Papugowa, Joanna Wołoch, Sylwia Cłapa, Dominika Góra, Magdalena Wójcik, Magdalena Ledwoń
ZESPÓŁ DORADCZY: Maria Broda-Bajak, Maria Peszat, Ewa Lelo, Bożena Michalska, Małgorzata Wajda OKŁADKA: adobe stock / Izabela Pawińska ZDJĘCIA: depositphotos.com, adobe stock GRAFIKA I SKŁAD: Tomasz Gil MARKETING I REKLAMA, PATRONATY MEDIALNE: Sandra Hotloś (s.hotlos@blizejprzedszkola.pl)
BIURO OBSŁUGI KLIENTA: Gabriela Gąsienica (g.gasienica@blizejprzedszkola.pl) tel. 12 631 04 10 wew. 102 Natalia Kapera (klienci abonamentowi) (n.kapera@blizejprzedszkola.pl) tel. 12 631 04 10 wew. 109 ISSN: 1642-8668 INDEKS: 248428 DRUK: drukarnia Bimart NAKŁAD: 11 500
PRENUMERATA STANDARDOWA:
60 Już słychać dzwoneczki
Święta, Święta, czas kolędowania – propozycje aktywności dla dzieci starszych Magdalena Ledwoń
62 Jak to z narodzeniem Pańskim było? 66 Nadchodzą Święta!
12 miesięcy: 319 zł*, 6 miesięcy: 168 zł*
PRENUMERATA PLUS: 12 miesięcy: 655 zł*, 6 miesięcy: 336 zł*
PRENUMERATA ABONAMENTOWA:
69 W oczekiwaniu na Święta
standardowa: 28 zł* za miesiąc PLUS: 56 zł* za miesiąc
74 Ubieramy choinkę
*Kwoty brutto
76 Przy wigilijnym stole
Kącik logopedyczny 80 Zabawy logopedyczne z głoskami „f” i „w” Ewelina Protasewicz
● ●
Polecają nauczyciele wychowania przedszkolnego – str. 82 Pod patronatem – str. 83
prenumerata@blizejprzedszkola.pl 12 631 04 10 wew. 109 www.blizejprzedszkola.pl/prenumerata Przedruk materiałów zamieszczonych w miesięczniku w jakiekolwiek formie oraz ich publikacja w internecie bez wcześniejszej zgody Wydawcy są zabronione. Redakcja zastrzega sobie prawo do zmian i skrótów w nadesłanych materiałach oraz do nadawania tytułów. Redakcja nie ponosi odpowiedzialności za treść ogłoszeń i reklam. Wydawca ma prawo odmówić publikacji reklamy bez podania przyczyny.
Dołącz do nas na Facebooku
■ kącik eksperta
Dariusz Skrzyński
Ocena pracy nauczycieli od 1 września 2019 r. Powrót do oceny pracy sprzed 1 września 2018 r.
Praca nauczyciela nie jest już obligatoryjnie oceniana po zakończeniu stażu ani co 5 lat pracy w przedszkolu od dnia uzyskania poprzedniego stopnia awansu zawodowego. Sprawdź, jakie są kolejne czynności, gdy dyrektor zechce cię ocenić lub sam zdecydujesz się na weryfikację swojej pracy.
6
BLIŻEJ PRZEDSZKOLA 11.218/2019
Od 1 września 2019 r. ocena pracy nauczyciela jest dokonywana w każdym czasie, nie wcześniej jednak niż po upływie roku od dokonania oceny poprzedniej lub oceny dorobku zawodowego, z inicjatywy dyrektora przedszkola lub na wniosek nauczyciela, organu sprawującego nadzór pedagogiczny, organu prowadzącego przedszkole, rady przedszkola, rady rodziców (art. 6a ust. 1 Karty Nauczyciela).
Nie ma kryteriów oceny pracy w rozporządzeniu Przepisy rozporządzenia MEN z 19 sierpnia 2019 r. w sprawie trybu dokonywania oceny pracy nauczycieli w większości powtarzają rozwiązania dotychczasowe. Rozporządzenie nie określa jednak kryteriów oceny pracy nauczycieli. Nowelizacja nie przewiduje również dla dyrektorów obowiązku sporządzania regulaminów związanych z oceną pracy nauczyciela. Ocena jest dokonywana wyłącznie na podstawie kryteriów z art. 6a ust. 1e Karty Nauczyciela. Ocena pracy nauczyciela dotyczy stopnia realizacji obowiązków określonych w art. 6 i art. 42 ust. 2 Karty Nauczyciela oraz w art. 5 Prawa oświatowego w zakresie wszystkich obszarów działalności przedszkola. Obowiązki wskazane w tych przepisach przedstawia tabela. Dyrektor, dokonując oceny twojej pracy, powinien kierować się następującymi kryteriami:
bliżej nauczyciela
Kamila Witerska
Kompetencje kluczowe drogowskazy zrównoważonego życia
Nie bez powodu egzamin na prawo jazdy składa się z części teoretycznej i praktycznej. A ta praktyczna dodatkowo z egzaminu na placu i w mieście. Każdy, kto jest szczęśliwym posiadaczem prawa jazdy, wie, że albo on sam, albo większość jego znajomych egzamin praktyczny zdawała kilka razy, zanim otrzymała upragniony dokument, który poświadcza, że dana osoba jest kompetentnym kierowcą. Kompetentny kierowca to ktoś, kto nie tylko zna przepisy ruchu drogowego, umie przejechać samochodem pomiędzy pachołkami, ale także, a właściwie przede wszystkim, potrafi wykorzystać powyższą wiedzę i umiejętności w rzeczywistych sytuacjach w przestrzeni miasta. Podobnie rzecz ma się w edukacji. Dziecko na etapie edukacji przedszkolnej może znać litery, ale kompetencję czytania uzyska dopiero wtedy, kiedy odczytuje proste zdania, rozumie ich sens i odczuwa potrzebę odczytania pisanego komunikatu. Kompetencja to według słownika języka polskiego „zakres czyjejś wiedzy, umiejętności i doświadczenia” (https://sjp.pwn.pl/sjp). Inne definicje dodają jeszcze do tego zestawu komponent postawy. Kompetencje nabywamy w toku kształcenia przez całe życie. Mogą to być kompetencje kierunkowe, odnoszące się do wiedzy i umiejętności w określonej dziedzinie, czyli kompetencje merytoryczne, np. kompetentny lekarz, nauczyciel, kierowca, ale mogą także odnosić się do ogólnych umiejętności i wiedzy, niezbędnych w każdym zawodzie i w ogólnym funkcjonowaniu człowieka i współżyciu z innymi ludźmi. Te ogólne, ponadprzedmiotowe kompetencje, niezbędne do funkcjonowania we współczesnym świecie nazywamy kompetencjami kluczowymi. Najnowsze zalecenia Rady Unii Europejskiej w tym zakresie, przyjęte w maju 2018 r., określają osiem kluczowych kompetencji niezbędnych do osobistego spełnienia, zdrowego i zrównoważonego stylu życia, zdolności do zatrudnienia, aktywnego obywatelstwa i inkluzji społecznej (https://publications.europa.eu). 16
BLIŻEJ PRZEDSZKOLA 11.218/2019
Osiem kompetencji kluczowych to: 1. Alfabetyzacja 2. Wielojęzyczność 3. Kompetencje matematyczne i naukowo-techniczne 4. Kompetencje cyfrowe 5. Kompetencje personalne, społeczne i uczenia się 6. Kompetencje obywatelskie 7. Przedsiębiorczość 8. Świadomość kulturowa i ekspresja
Kompetencje kluczowe są podstawowymi kompetencjami pozwalającymi człowiekowi na sprawne, etyczne i zrównoważone funkcjonowanie we współczesnym świecie. Wszystkie kluczowe kompetencje są uważane za równie ważne, istotne jest więc zapewnienie dzieciom sytuacji edukacyjnych wspierających rozwój wszystkich wspomnianych kompetencji. Rozwijanie kompetencji kluczowych zaczynamy już w przedszkolu, tworząc istotne i mocne ich podstawy. Nauczyciel powinien mieć z tyłu głowy listę kompetencji kluczowych, jako osiem drogowskazów w codziennej pracy z dziećmi. Kompetencje kluczowe są kombinacją wiedzy, umiejętności i postaw. Są rozwijane w ciągu całego życia człowieka poprzez formalne i nieformalne kształcenie w różnych środowiskach, włączając rodzinę, szkołę, miejsce pracy, środowisko lokalne i inne grupy społeczne (Key Competences for Lifelong Learning, 2019).
■ bliżej bliżejdziecka nauczyciela
Dorota Kluska
Do Betlejem
scenariusz inscenizacji z okazji Świąt Bożego Narodzenia Występują: Narrator, Maryja, Józef, Mieszkańcy (1–3), Właściciel Gospody, Staruszek, Pastuszkowie (1–4), Aniołowie, Trzej Królowie, Chór Scenografia: Na scenie są ustawione prowizoryczne domy z tektury (każdy może się składać z jednej przedniej ściany wzmocnionej dwiema bocznymi, tak aby dom mógł stać). Na jednym z domów widnieje napis: GOSPODA. Na środku (między domami) stoi stajenka z kartonu, dach pokryty jest słomą, wewnątrz znajduje się siano (np. szary papier pocięty w niszczarce), a przy stajence małe krzesełko i wycięte z kartonu bydlęta (np. krowa i wół). W tle rozwieszony jest granatowy materiał z przypiętymi gwiazdami wyciętymi z papieru; największa gwiazda z warkoczem zasłonięta jest kawałkiem granatowego materiału i wisi nad stajenką. Stroje: biała suknia, błękitna chusta i pelerynka dla Maryi; kawałki szarego materiału i sznurek do przewiązania w pasie dla Józefa, Mieszkańców i Właściciela Gospody; pastorał dla Józefa (wycięty ze sztywnego kartonu); kamizelki z futerkiem i kapelusze dla Pastuszków; białe sukienki; szyfonowe białe chustki przymocowane do frotek dla Aniołów (dla każdego po dwie); odświętne ubrania dla Chóru i Narratora; peleryny i korony dla Trzech Króli Rekwizyty: lalka owinięta białą pieluszką; „kamień” (dziecięce krzesełko oklejone szarym papierem); „ognisko” (kilka drewienek przymocowanych do kartonowej podstawy, w środku zaświecona latarka); dary (pudełka oklejone sreberkami dla Króli, koszyki przykryte serwetkami dla Pastuszków); marakasy; dzwonki diatoniczne
Narrator:
W ten czas zimowy, w ten czas świąteczny, gdy pierwsza gwiazdka ludziom ogłasza, że mały Jezus przyszedł na ziemię, ja na jasełka wszystkich zapraszam.
28
BLIŻEJ PRZEDSZKOLA 11.218/2019
� Scena I � Maryja idzie z Józefem, trzymając się pod rękę, jednak z trudem porusza się do przodu. Po chwili zatrzymują się przy „kamieniu”.
Maryja:
Józefie drogi, nie mam już siły. Nie idę dalej, ja już nie mogę.
Józef:
(wskazuje na „kamień”) Spocznij na chwilę, tu, na kamieniu, a potem w dalszą ruszamy drogę.
dziecka ■ bliżejbliżej nauczyciela
scenariusz przedstawienia na powitanie zimy Anna Bomba
Występują: Narratorzy, Dzieci, Pani Zima, Śnieżynki, Bałwanki Scena: Dzieci stoją w półkolu, w tle zimowa dekoracja nawiązująca do treści wierszy i piosenek: na granatowym materiale przyklejone płatki śniegu z papieru i sylwety bałwanków, na podłodze śniegowe kule ze styropianu. Z boku sceny stoi duże krzesło owinięte białą tkaniną (tron Pani Zimy), duże sanki (płozy powinny być podklejone filcem), narty, łyżwy. Rekwizyty: folia aluminiowa zwinięta w rulony (jako płozy sań) połączone z tyłu oparciem uformowanym z folii, biały woreczek wypełniony białymi piórami, janczary, tamburyno
Narratorzy:
Dzień dobry mówimy Pani Zimie, ona króluje w lodowej krainie. Jest bardzo piękna i tajemnicza, zimową szatą ludzi zachwyca. Na scenę wchodzi Pani Zima, a po jej dwóch stronach idą Śnieżynki, trzymając zwiniętą w rulon folię (tak, jakby to były płozy sań). Pani Zima w dłoni trzyma biały woreczek wypełniony białymi piórkami (jako płatki śniegu), siada z boku sceny na krześle owiniętym białą tkaniną. Obok widać sanki, łyżwy, narty, śniegowe kule ze styropianu.
Śnieżynki:
Przyjechała Pani Zima dużymi saniami. Pożegnała Panią Jesień i została z nami.
Uroki Pani Zimy
Śnieżynka 1:
Rozsypała białe płatki na polu i w lesie. Dzieciom, co na nią czekają, niespodzianki niesie.
Śnieżynka 2:
Łyżwy, narty i saneczki, sprzęty całkiem nowe.
Dziecko 1:
Z Panią Zimą urządzimy zawody sportowe.
Dziecko 2:
Zaprosimy do konkursu także nasze panie. Zobaczymy, kto z nas wygra i na podium stanie.
Dziecko 3:
Niedaleko jest pagórek, ostrożni będziemy. Rozejrzymy się dokoła i śmiało zjedziemy.
BLIŻEJ PRZEDSZKOLA 11.218/2019
33
■ bliżej bliżejdziecka nauczyciela
Katarzyna Niemiec
Shh! Wait Here! Santa Is Near! „Santa’s Sack” – zabawa z piosenką. Wariant I: Nauczyciel
przygotowuje zabawki, które pojawią się w piosence (lalka, auto, pociąg, piłka). W worku umieszcza lalkę (tak, aby dzieci nie widziały) i odtwarza pierwszą zwrotkę piosenki „Santa’s Sack”, wykonując zaproponowane ruchy. Po pierwszej zwrotce robi pauzę, po czym wkłada do worka kolejną zabawkę zgodnie z treścią utworu (samochód) i kontynuuje zabawę w ten sam sposób co wyżej.
Piosenka „Santa’s Sack” na płycie
lub do pobrania na www.blizejprzedszkola.pl
Santa’s Sack (sł. Katarzyna Niemiec, muz. Gabriela Gąsior) What’s in the sack? nauczyciel wskazuje na worek I can’t see. rozkłada ręce i wzrusza ramionami What’s in the sack? wskazuje na worek You tell me. wskazuje na wybrane dziecko i podchodzi do niego z workiem Put your hand in and try to guess. zachęca, by dziecko włożyło rękę do worka i dotykiem sprawdziło, co się tam znajduje Do you know? Do you know? Yes, yes, yes! dziecko wyjmuje zabawkę z worka It’s a doll*, it’s a doll*, ×2 a pretty, little doll*. nauczyciel prezentuje zabawkę tak, aby pozostali zobaczyli, co było w środku *car / train / ball Wskazówka: Gdy przedszkolaki dobrze poznają piosenkę, prowadzący może zaproponować drugi wariant zabawy.
36
BLIŻEJ PRZEDSZKOLA 11.218/2019
przewodnik BLIŻEJ PRZEDSZKOLA
BANK POMYSŁÓW NA ZABAWY I AKTYWNOŚCI Jolanta Siuda-Lendzion
GRUDZIEŃ W PRZEDSZKOLU
ZABAWY INTEGRACYJNE Elfy do pracy – zabawa wdrażająca do współpracy. Nauczyciel wybiera troje lub czworo dzieci, które stają w szeregu i chwytają się za ręce – przyjmują rolę elfów. Ustawiają się w połowie długości dywanu. Pozostałe osoby odgrywają rolę zabawek i znajdują się z jednej strony dywanu, stojąc twarzami do wybranej czwórki. Na hasło nauczyciela: Elfy, elfy, do pracy wracajcie, w pracowni Mikołaja zabawki sklejajcie „zabawki” przemieszczają się z jednego krańca dywanu na przeciwległy. W tym czasie „elfy”, wciąż trzymając się za ręce, próbują złapać jak najwięcej „zabawek”. Złapane dzieci siadają w wyznaczonym miejscu. Zabawa trwa, dopóki wszystkie „zabawki” nie znajdą się „na półce”. Przed rozpoczęciem zabawy należy porozmawiać z dziećmi na temat zasad dotyczących bezpieczeństwa podczas zabawy, np. osoba, która zostanie dotknięta przez „elfa”, siada na ławce – nie trzeba jej dosłownie złapać. Nie wolno też łapać ani klepać nikogo w okolicy głowy i szyi. Można również wprowadzić urozmaicenie zabawy – osoby złapane mogą dołączać do szeregu „elfów”. Pakowanie prezentu – zabawa z chustą animacyjną. Przedszkolaki siedzą wokół rozłożonej chusty animacyjnej. 40
BLIŻEJ PRZEDSZKOLA 11.218/2019
Nauczyciel wybiera dwoje lub troje ochotników, którzy siadają na jej środku. Pozostali uczestnicy wstają, chwytają za brzeg chusty i unosząc go, ostrożnie „pakują prezent”, zamykając ochotników wewnątrz chusty. Następnie wspólnie próbują przesunąć pakunek w różnych kierunkach, zgodnie z poleceniem nauczyciela (np. Spróbujmy przesunąć prezent w stronę okna / drzwi / choinki). Zabawę można powtórzyć kilka razy. Tę i następną zabawę należy przeprowadzić na parkiecie, panelach lub innej śliskiej powierzchni.
Jadę na reniferze – zabawa w parach. Dzieci dobierają się w pary. Każda para otrzymuje do dyspozycji mały kocyk. Jedna osoba z pary siada na nim okrakiem („dosiada renifera”). Na sygnał prowadzącego (np. dźwięk janczarów) drugie z dzieci ciągnie lub pcha osobę na kocyku. Na ciszę następuje zamiana ról. W kolejnych powtórzeniach zabawy można poprosić uczestników o wybór nowego partnera. Zaprzęg reniferów – zabawa w małych zespołach. Na dywanie nauczyciel rozkłada obręcze hula-hop. Dzieci poruszają się pomiędzy nimi w rytmie piosenki „Jingle Bells” (piosenka popularna). Na przerwę w muzyce stają przy obręczach, dobierając się w trzy- lub czteroosobowe zespoły. Każdy zespół chwyta swoje hula-hop
PRZYJDŹ DO NAS, ŚWIĘTY MIKOŁAJU!
Propozycje aktywności dla dzieci młodszych na grudzień
Historia Świętego Mikołaja Cele ogólne: zapoznanie z postacią biskupa Świętego Mikołaja; wdrażanie do uważnego słuchania utworu literackiego; rozwijanie pomysłowości i kreatywności Poznajemy historię Świętego Mikołaja – wysłuchanie wiersza i rozmowa inspirowana jego treścią 11Pomoce: wiersz Anny Bomby „Historia Świętego Mikołaja” wraz z ilustracjami Nauczyciel czyta wiersz, eksponując kolejne ilustracje. Następnie rozkłada je w rozsypce na dywanie, a dzieci próbują jeszcze raz opowiedzieć historię biskupa z Miry, układając ilustracje w odpowiedniej kolejności. Nauczyciel może zadawać pytania naprowadzające: Dlaczego mały Mikołaj był smutny? Kogo spotykał i widywał? Jak postanowił pomóc biednym? Dlaczego roznosił prezenty w nocy? Kim został, kiedy dorósł? Dlaczego o nim pamiętamy? Na koniec prowadzący zwraca uwagę, że Święty Mikołaj dał przykład, jak można pomagać innym i sprawiać radość, dlatego dziś wiele osób go naśladuje i roznosi prezenty, tak jak on dawno temu.
prenumerata
! PLUS
Pomoce do zabawy „Poznajemy historię Świętego Mikołaja” dostępne w PRENUMERACIE PLUS lub do pobrania na www.blizejprzedszkola.pl
BLIŻEJ PRZEDSZKOLA 11.218/2019
55
ŚWIĘTA, ŚWIĘTA, CZAS KOLĘDOWANIA
Propozycje aktywności dla dzieci starszych na grudzień
Przy wigilijnym stole Cele główne: zapoznanie z wybranymi tradycjami bożonarodzeniowymi; rozwijanie kompetencji czytelniczych; zachęcanie do samodzielnego wykonania dekoracji świątecznych Świąteczna atmosfera – zabawa rozwijająca zmysły 11Pomoce: koszyk przykryty serwetką; pomarańcza; gałązka świerku; goździki; piernik; cynamon; sianko; suszone owoce Nauczyciel układa na dywanie koszyk, w którym ukryte są przedmioty wprowadzające w domach świąteczną atmosferę. Dzieci siedzą w kręgu. Prowadzący podchodzi do ochotnika, który zamyka oczy, wyjmuje jeden produkt z koszyka i próbuje za pomocą zmysłu węchu odgadnąć, co to jest. Po rozpoznaniu nazw wszystkich produktów starszaki przekazują je w kręgu i wąchają. Zastanawiają się, czy zapachy mogą wpływać na wywołanie świątecznej atmosfery i co jeszcze sprawia, że można poczuć świąteczny klimat. Przy wigilijnym stole – rozmowa o tradycjach wigilijnych w oparciu o tekst wiersza 11Pomoce: wiersz „Wigilijny czas” Doroty Kluski Nauczyciel czyta wiersz „Wigilijny czas”, a dzieci wymieniają te elementy tradycji, które pojawiają się w ich domu. Wyjaśnia wybrane tradycje wigilijne, np. dlaczego zostawia się jedno wolne miejsce przy stole, co oznacza sianko pod obrusem, ile potraw powinno pojawić się przy wigilijnym stole. Przedszkolaki zastanawiają się, dlaczego tak ważne jest, żeby spotykać się z rodziną przy świątecznym stole. Wigilijny czas (Dorota Kluska) Pierwsza gwiazdka pojawiła się na niebie, a choinka swoim blaskiem już zachwyca. Ten niezwykły nastrój wszystkim się udziela, Święta… w sercu, w każdym domu, na ulicach.
76
BLIŻEJ PRZEDSZKOLA 11.218/2019