felietony
WYDAWCA: CEBP 24.12 Sp. z o.o.
2 Antropocentryczny zwrot ku pedagogice wyzwolenia Bogusław Śliwerski
ZESPÓŁ REDAKCYJNY:
kącik eksperta 4 W świetle prawa Ty pytasz, my odpowiadamy Dariusz Skrzyński
materiały na luty
8 Trzynastka za 2018 rok – przykłady, procedury, wskazówki Dariusz Skrzyński
w numerze 1.208/2019
ul. Kwiatowa 3, 30-437 Kraków redakcja@blizejprzedszkola.pl 12 631 04 10
bliżej nauczyciela 14 Jak pomóc odnaleźć się w grupie rówieśniczej wysoko wrażliwym dzieciom Anna Jankowska
18 Innowacja pedagogiczna Kinga Kurczek 20 Jesteś ważny – czyli jak mądrze chwalić dzieci Agnieszka Wentrych
bliżej dziecka 24 Zimowy kącik zabaw edukacyjnych Jolanta Siuda-Lendzion 26 Lecą płatki śniegu Anna Chyła 28 Wierszyki rozgrzewające buzie i języki Joanna Błahitko 30 My Emotions. Inspiracje nie tylko dla nauczycieli języka angielskiego Katarzyna Niemiec 34 Radość życia Agnieszka Kornacka 74 NA TROPIE LICZB – KARNAWAŁOWE SZALEŃSTWO. Propozycje zabaw i sytuacji edukacyjnych pomocnych podczas opracowywania zajęć dla przedszkolaków Monika Majewska
Robert Halik – redaktor naczelny (r.halik@blizejprzedszkola.pl) Marta Stasińska – zastępca redaktora naczelnego (m.stasinska@blizejprzedszkola.pl) Monika Majewska – redaktor merytoryczny (m.majewska@blizejprzedszkola.pl) Natalia Łasocha – redaktor merytoryczny (n.lasocha@blizejprzedszkola.pl) Agnieszka Czeglik (a.czeglik@blizejprzedszkola.pl)
STALI AUTORZY: prof. Edyta Gruszczyk-Kolczyńska, prof. Bogusław Śliwerski, Ewa Zielińska
WSPÓŁPRACA: Dariusz Skrzyński, Barbara Szeląg, Ewa Stadtmüller, Anna Jankowska, Edyta Kaczanowska, Karolina Turek, Katarzyna Niemiec, Wanda Papugowa, Joanna Wołoch, Sylwia Cłapa, Dominika Góra, Magdalena Wójcik
ZESPÓŁ DORADCZY: Maria Broda-Bajak, Maria Peszat, Ewa Lelo, Bożena Michalska, Małgorzata Wajda OKŁADKA: depositphotos.com/ Izabela Pawińska ZDJĘCIA: depositphotos.com, adobe stock GRAFIKA I SKŁAD: Tomasz Gil MARKETING I REKLAMA, PATRONATY MEDIALNE: Sandra Hotloś (s.hotlos@blizejprzedszkola.pl)
BIURO OBSŁUGI KLIENTA:
Przewodnik BLIŻEJ PRZEDSZKOLA – materiały na luty Emocje i uczucia – propozycje aktywności dla dzieci młodszych 36 Dzień Wesołego Balonika 41 Jak się dzisiaj czujesz? 44 Czy strach ma wielkie oczy? 47 Radzimy sobie ze smutkiem 50 Tupnij nogą, gdy ci źle
Na sklepowych półkach – propozycje aktywności dla dzieci starszych 54 Zakupy w hipermarkecie 60 Sklepowe miary
Gabriela Gąsienica (g.gasienica@blizejprzedszkola.pl) tel. 12 631 04 10 wew. 102 Natalia Kapera (klienci abonamentowi) (n.kapera@blizejprzedszkola.pl) tel. 12 631 04 10 wew. 109 ISSN: 1642-8668 INDEKS: 248428 DRUK: drukarnia Bimart NAKŁAD: 11300
PRENUMERATA STANDARDOWA: 12 miesięcy: 319 zł*, 6 miesięcy: 168 zł*
PRENUMERATA PLUS: 12 miesięcy: 655 zł*, 6 miesięcy: 336 zł*
PRENUMERATA ABONAMENTOWA:
64 W piekarence pana Jana
standardowa: 28 zł* za miesiąc PLUS: 56 zł* za miesiąc
67 Po co w sklepie waga?
* Kwoty brutto
70 W sklepie muzycznym
prenumerata@blizejprzedszkola.pl 12 631 04 10 wew. 109 www.blizejprzedszkola.pl/prenumerata
kącik edukacyjny 77-84 Karty pracy
● ●
PRENUMERATA INSTYTUCJONALNA: KOLPORTER S.A.: prenumeratę można zamawiać w oddziałach firmy na terenie całego kraju. Informacje pod numerem infolinii 0801 205 555 lub poprzez stronę internetową dp.kolporter.com.pl
Pod patronatem – str. 53 Polecają nauczyciele wychowania przedszkolnego – str. 76
Przedruk materiałów zamieszczonych w miesięczniku w jakiekolwiek formie oraz ich publikacja w internecie bez wcześniejszej zgody Wydawcy są zabronione. Redakcja zastrzega sobie prawo do zmian i skrótów w nadesłanych materiałach oraz do nadawania tytułów. Redakcja nie ponosi odpowiedzialności za treść ogłoszeń i reklam. Wydawca ma prawo odmówić publikacji reklamy bez podania przyczyny.
Dołącz do nas na Facebooku
■ kącik eksperta
Trzynastka za 2018 rok Dariusz Skrzyński
przykłady, procedury, wskazówki
Trzynastka, czyli dodatkowe wynagrodzenie roczne, stanowi specjalne świadczenie należne nauczycielom i innym pracownikom przedszkoli samorządowych. Świadczenie to wypłaca się jednak tylko tym pracownikom, którzy efektywnie pracowali co najmniej 6 miesięcy. Od tej zasady istnieje szereg wyjątków, które sprawiają najwięcej problemów. Sprawdź, kto i w jakiej wysokości otrzyma dodatkowe wynagrodzenie roczne za 2018 rok.
Trzynastka przysługuje jednak tylko pracownikom zatrudnionym na podstawie: • umowy o pracę, • powołania, • wyboru, • mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę (art. 2 Kodeksu pracy). Nie wypłaca się jej zatem osobom wykonującym czynności w ramach umów cywilnoprawnych (dzieło, zlecenie). Zatem okres, na który została zawarta umowa zlecenia lub umowa o dzieło, nie może być zaliczony do okresu uprawniającego do otrzymania trzynastki.
Przykład
Nauczyciel pracował od 12 lutego do 30 czerwca 2018 roku na umowę o pracę, a następnie od 1 listopada do 31 grudnia 2018 roku zawarł umowę zlecenie. Okresu współpracy na podstawie umowy cywilnoprawnej nie wlicza się do okresu zatrudnienia uprawniającego do trzynastki. Dodatkowe wynagrodzenie roczne nie przysługuje z mocy prawa nauczycielom i innym pracownikom przedszkoli niesamorządowych. W placówkach tych wypłata trzynastki zależy od uznania pracodawcy, który w regulaminie wynagradzania może przewidzieć jej wypłatę oraz ustalić własne odrębne zasady jej przyznawania. Tylko taki zapis regulaminu obliguje pracodawcę do wypłaty trzynastki.
Nabycie prawa do dodatkowego wynagrodzenia rocznego Dodatkowe wynagrodzenie roczne przysługuje w pełnej wysokości tym pracownikom szkoły, którzy przepracowali w niej cały rok kalendarzowy. Osoby zatrudnione przez co najmniej 6 miesięcy w danym roku także otrzymają trzynastkę, jednakże jej wysokość będzie ustalona proporcjonalnie do okresu przepracowanego (art. 2 ust. 1
8
BLIŻEJ PRZEDSZKOLA 1.208/2019
■ bliżej dziecka nauczyciela
Jolanta Siuda-Lendzion
ZIMOWY
kącik zabaw edukacyjnych Matematyczne śnieżki
zabawa matematyczna
Cele ogólne: doskonalenie spostrzegawczości i refleksu; utrwalenie zapisu graficznego cyfry; utrwalanie umiejętności przeliczania na palcach i w pamięci. Środki dydaktyczne: śnieżki wycięte z białego papieru z zapisanymi cyframi od 0 do 9 (lub z kropkami, jeśli są to pomoce dla młodszych dzieci); kilka pacek na muchy. Przebieg – wariant I: Nauczyciel rozkłada na dywanie śnieżynki. Przed nimi siada ochotnik, który ma za zadanie ułożyć śnieżynki od tej, która ma najmniejszą cyfrę, do tej, która ma największą (lub od najmniejszej liczby oczek do największej). Wariant II: Śnieżki leżą w rozsypce na dywanie. Wokół nich siedzi około dziesięciorga dzieci. Każde ma łapkę na muchy. Nauczyciel wymienia dowolną cyfrę, a przedszkolaki odnajdują śnieżkę z daną cyfrą i uderzają w nią łapką. Po chwili następuje zamiana i zadanie wykonują pozostałe dzieci. Wariant III: Prowadzący wypowiada proste działanie (na dodawanie lub odejmowanie). Zadaniem dzieci jest obliczenie w pamięci lub na palcach i klepnięcie packą w śnieżynkę, na której jest cyfra z rozwiązaniem zadania.
Sylabowe kry
zabawa ruchowa połączona z odczytywaniem sylab
Cele ogólne: odczytywanie sylab; doskonalenie koordynacji wzrokowo-ruchowej; rozwijanie równowagi u dzieci. Środki dydaktyczne: niebieska plandeka imitująca ocean; różnej wielkości styropianowe płytki wycięte lub urwane tak, by przypominały kry lodowe; na „krach” zapisane sylaby: ma,
24
BLIŻEJ PRZEDSZKOLA 1.208/2019
mo, me, mi, my, mu, mó (powinno być po kilka takich samych sylab rozłożonych na różnych krach); koperty z imionami dzieci; karteczki z ciągiem sylab w różnej kombinacji (w zależności od indywidualnego poziomu dzieci). Przebieg: Prowadzący rozkłada na podłodze niebieską plandekę (jako ocean), a na niej „kry lodowe”. Dzieci wraz z nauczycielem odczytują sylaby zapisane na „krach”, po czym kolejno przechodzą przez nie, odczytując sylaby. Następnie odszukują koperty ze swoim imieniem i wyjmują karteczkę z ciągiem sylab. Teraz każde dziecko przechodzi przez „kry” w kolejności, jaką ma zapisaną na karteczce.
Gdzie mieszkam? zabawa badawcza z lodem
Cele ogólne: poznanie właściwości lodu; nazywanie zwierząt i środowiska, w którym mieszkają; klasyfikowanie zwierząt według cech środowiska, w jakim żyją. Środki dydaktyczne: bryłki lodu, w których są zamarznięte figurki zwierząt zamieszkujących różne środowiska; narzędzia przydatne do kruszenia lodu, np. młotek, małe plastikowe nożyki, opcjonalnie suszarka do włosów. Przebieg: Dzień wcześniej nauczyciel wrzuca figurki zwierząt do kilku pojemników (np. po lodach, jogurtach czy śmietanie) i zalewa je wodą, po czym wkłada do zamrażarki. Kiedy zamarzną, wyjmuje bryły i układa je na dużych tackach. Przedszkolaki dobierają się w kilkuosobowe zespoły i ustawiają wokół lodowych figur. Zespoły wymyślają sposoby uwolnienia zwierząt z lodowego więzienia. Mogą podawać dowolne pomysły, a na koniec każda grupa wybiera sposób realny do wykonania w sali (np. rozbijanie lodu młotkiem, uderzanie bryłą o tackę, roztapianie lodu
■ bliżej kącik eksperta dziecka
Katarzyna Niemiec
My Emotions
inspiracje nie tylko dla nauczycieli języka angielskiego
„Snowman” – zabawa z piosenką. Nauczyciel przygoto-
wuje sylwety bałwanków i przypina do gumek, po czym rozdaje je dzieciom zebranym w kole. Prowadzący staje w jego środku i śpiewa pierwszą część każdej ze zwrotek piosenki „Snowman”, wywołując tym samym osoby posiadające obrazek z daną emocją. Ich zadaniem jest ustawienie się za nim w rzędzie i udzielenie odpowiedzi poprzez zaśpiewanie: I am here, I am here, right behind you. Następnie dzieci wracają na miejsca, a nauczyciel w kolejnej zwrotce wymienia nazwę innej emocji. Przed rozpoczęciem zabawy przedszkolaki powinny utrwalić nazwy wszystkich emocji występujących w piosence. Wersja instrumentalna piosenki „Snowman” do pobrania na www.blizejprzedszkola.pl
Piosenka „Snowman” dostępna na płycie
Snowman (sł. Katarzyna Niemiec, muz. Miłosz Konarski) Happy snowman, happy snowman, where are you? I am here, I am here, right behind you. Angry snowman, angry snowman, where are you? I am here, I am here, right behind you. Sad snowman, sad snowman, where are you? I am here, I am here, right behind you. Scared snowman, scared snowman, where are you? I am here, I am here, right behind you. (Źródło: Katarzyna Niemiec, „Come and Play with Me”, wyd. CEBP 24.12, Kraków 2018, s. 13)
www.blizejprzedszkola.pl/sklep
30
BLIŻEJ PRZEDSZKOLA 1.208/2019
Wskazówka: Gdy dzieci dobrze poznają zabawę, można się w nią bawić, wykorzystując wersję instrumentalną piosenki, i wymieniać emocje w dowolnej kolejności.
EMOCJE I UCZUCIA DZIELNY PRZEDSZKOLAK TO JA!
Propozycje aktywności dla dzieci młodszych na luty
Jak się dzisiaj czujesz? Cele ogólne: yy rozwijanie kompetencji społecznych; yy kształtowanie umiejętności analizy i syntezy wzrokowej; yy stymulowanie rozwoju fizycznego. Cele szczegółowe: yy kształtowanie umiejętności rozróżniania i nazywania wybranych stanów emocjonalnych; yy zachęcanie do układania obrazków według wzoru; yy doskonalenie sprawności ruchowej poprzez udział w zabawach i ćwiczeniach ruchowych. Metody pracy z dziećmi: czynne; słowne; oglądowe. Formy organizacyjne: indywidualna; zbiorowa; zespołowa. Pomoce do zajęć: piłka; rymowanka Joanny Wołoch „Jaki masz humor?”; koła hula-hop; wizytówki dzieci; podkład muzyczny do piosenki „Uczuciowa piosenka” (sł. Agnieszka Borowiecka, muz. Jerzy Zając); kartoniki symbolizujące i prezentujące emocje; kartonowe ramki (lub duże obręcze); szarfy; tamburyno; wycięte kształty; bębenek; ławeczka gimnastyczna; podkłady muzyczne z utworem instrumentalnym „Smutne i wesołe dźwięki” i dowolnym spokojnym utworem instrumentalnym; karty pracy „Czego tu brakuje?”.
ZAJĘCIA PORANNE „Jaki masz humor?” – zabawa integracyjna. Dzieci tworzą koło. Ochotnik spaceruje w środku i trzyma miękką piłkę. Wszyscy recytują rymowankę Joanny Wołoch „Jaki masz humor?” i wykonują odpowiednie ruchy. Siedzą dzieci w kole, na bębenku / trójkącie / gitarze / drewienkach grają. w zależności od wywołanego instrumentu, dzieci naśladują grę na nim Zaraz je zapytam, jaki humor mają. Raz, dwa, trzy, jaki humor masz dziś ty? spacerujące dziecko rzuca piłkę do wybranej osoby, a ta odpowiada przy użyciu mimiki twarzy lub gestem dłoni, po czym przejmuje piłkę i zabawa zaczyna się od początku
Przed rozpoczęciem zabawy nauczyciel ustala z dziećmi, jak będą naśladować grę na poszczególnych instrumentach, np. bębenek – uderzanie otwartymi dłońmi o brzuch.
BLIŻEJ PRZEDSZKOLA 1.208/2019
41
NA SKLEPOWYCH PÓŁKACH DZIELNY PRZEDSZKOLAK TO JA! Propozycje aktywności dla dzieci starszych na luty
ZAKUPY W HIPERMARKECIE Cele ogólne: yy wdrażanie do uważnego słuchania tekstu literackiego; yy zapoznanie z nazwami wybranych działów w hipermarkecie; yy rozwijanie słuchu muzycznego. Cele szczegółowe: yy doskonalenie umiejętności odpowiadania na pytania do treści utworu literackiego; yy kształtowanie umiejętności łączenia artykułów z właściwym działem w sklepie; yy rozwijanie wrażliwości na zmianę wysokości dźwięków. Metody pracy z dziećmi: czynne; oglądowe; słowne. Formy organizacyjne: zbiorowa; zespołowa; indywidualna.
prenumerata
! PLUS
Pomoce do zajęć: wierszyk „Jedzie wózek z zakupami” Edyty Kaczanowskiej; kostka z obrazkami; tamburyno; plastikowe obręcze; szarfy; dowolny utwór muzyczny; opowiadanie „Pędzimy na zakupy!” Grażyny Gryszkiewicz; arkusze z nazwami działów w hipermarkecie; podkład muzyczny do piosenki „Na zakupy” (sł. Ewa Stadtmüller, muz. Jerzy Zając); koła hula-hop; kartoniki do zabawy „Porządki w hipermarkecie”; karty pracy „Na sklepowych półkach”; dzwonki chromatyczne.
ZAJĘCIA PORANNE „Jedzie wózek z zakupami” – zabawa artykulacyjna. Nauczyciel recytuje wierszyk „Jedzie wózek z zakupami” Edyty Kaczanowskiej, a dzieci powtarzają za nim:
Pomoc do zabawy „Jedzie wózek z zakupami” dostępna w prenumeracie plus lub do pobrania na www.blizejprzedszkola.pl
54
Tyr-tyr-tami, tyr-tyr-tami jedzie wózek z owocami. Zyr-zyr-zami, zyr-zyr-zami jedzie wózek z bagietkami. Szur-szur-szami, szur-szur-szami jedzie wózek z warzywami. Następnie ochotnicy rzucają kostką z obrazkami. W zależności od obrazka, który wypadnie na kostce, wszyscy wykonują opisane czynności: wózek z owocami / bagietkami / warzywami – recytują odpowiedni fragment wierszyka; pusty wózek – stoją nieruchomo
BLIŻEJ PRZEDSZKOLA 1.208/2019
Monika Majewska
KARNAWAŁOWE
SZALEŃSTWO Propozycje zabaw i sytuacji edukacyjnych pomocnych podczas opracowywania zajęć dla przedszkolaków
Połącz kartoniki Zabawa czytelnicza
Plakat został dołączony do bieżącego numeru miesięcznika
Karnawałowe szaleństwo Zabawa doskonaląca umiejętność liczenia Nauczyciel wiesza na tablicy plakat „KARNAWAŁOWE SZALEŃSTWO”, a na podłodze rozkłada kolorowe obrazki z liczmanami. Dzieci dobierają się w pary. Każda losuje kartonik z zapisem cyfrowym. Pary ustawiają się w kolejce przed plakatem tak, aby w pierwszej parze stały dzieci mające kartonik z cyfrą 1, a w ostatniej – z liczbą 12. Każda para po kolei podchodzi do plakatu i próbuje odnaleźć elementy, których jest tyle, ile wskazuje liczba przedstawiona za pomocą cyfr na ich kartoniku. Kiedy pary odnajdą właściwe elementy, umieszczają kartonik z cyfrą obok obrazka z odpowiednim liczmanem/liczmanami. Prowadzący sprawdza, czy przedszkolaki ułożyły kartonik we właściwym miejscu. Jeśli jakaś para się pomyli, staje na końcu kolejki i musi powtórzyć zadanie.
Nauczyciel rozkłada na podłodze w rozsypce kartoniki z oznaczeniami cyfrowymi. Wybiera kartonik z cyfrą 1 i wiesza go na samej górze tablicy. Następnie ochotnicy wieszają na tablicy kartoniki w rosnącej kolejności. Kiedy na tablicy wisi dwanaście kartoników, prowadzący rozkłada na dywanie kartoniki z liczebnikami, a ochotnicy podnoszą je po kolei i umieszczają obok właściwej cyfry na tablicy. Na koniec chętne przedszkolaki dopasowują do kartoników na tablicy pomoce z liczmanami (z zabawy „Karnawałowe szaleństwo”). Wskazówka: W pewnym momencie dzieci zauważą, że kartonik z cyfrą i pasujący do niego kartonik z nazwą liczebnika mają ten sam kolor. Starszaki mogą dopasowywać kartoniki ze względu na kolor tła, ale powinny podjąć próbę czytania wyrazów z pomocą nauczyciela.
Widzę coś… Zabawa doskonaląca spostrzegawczość Dzieci siadają przed tablicą, na której znajduje się plakat „KARNAWAŁOWE SZALEŃSTWO”. Prowadzący za każdym razem wypowiada inne hasło, np. Widzę coś okrągłego i czerwonego, a dziecko, które wypatrzy na plakacie element pasujący do opisu, podnosi rękę. Pierwsza osoba, która się zgłosi, wskazuje obiekt na plakacie. Za każdym razem, kiedy ktoś udzieli właściwej odpowiedzi, otrzymuje sylwetę balonu wyciętą z papieru. Nauczyciel nie przyznaje punktów osobom, które odpowiadają bez zgłoszenia się. Po zakończeniu