Sensomotoryczne zabawy paluszkowe i pokazywane wierszyki pomysły na rozwijanie mowy i sprawności manualnej dziecka Autor:
Małgorzata Koc
Redaktor prowadzący:
Maria Broda-Bajak
Redakcja merytoryczna:
Magdalena Ledwoń
Korekta:
Alicja Halik
Rysunki kart pracy:
Izabela Pawińska
Projekt okładki:
Dorota Prończuk
Zdjęcia:
Władysław Kościuch
ISBN 978-83-67101-25-7 Copyright © by CEBP 24.12 Sp. z o.o. Kraków 2022
Publikacja, którą nabyłeś, jest dziełem twórców i wydawcy. Prosimy, abyś przestrzegał praw, które im przysługują. Zawartość publikacji możesz udostępnić nieodpłatnie osobom bliskim lub osobiście Ci znanym, ale nie publikuj w internecie treści tu zawartych ani ich fragmentów, a kopiując jej część, rób to tylko na użytek osobisty. Jeśli cytujesz fragmenty z publikacji, nie zmieniaj ich i koniecznie zaznacz, czyje to dzieło.
Wydawca: CEBP 24.12 Sp. z o.o. ul. Kwiatowa 3 30-437 Kraków www.blizejprzedszkola.pl
Spis treści Od Autorki
Dlaczego warto bawić się w ten sposób? Metodyczne wskazówki wspierania rozwoju mowy i sprawności manualnej dziecka
Pokazywane wierszyki
Flamingi (wersja na 10 palców) Flamingi (wersja na 5 palców) Na łące Stonogi Kotki Kredki Nożyczki i nożyce Laleczki Kurka i kogut Kolorowe jajeczka Owoce Baloniki Pies Jesienna mandala Parasolka Ślimak Myszka i kot Prezenty Szare myszki Owoce z sadu i z ogrodu Ptaki wczesną wiosną Hipopotam Sałatka i zupa warzywna Posadzimy drzewa W kąciku przyrody Kolory Jesień Drzewa liściaste i iglaste Choinka Kolorowe choinki Zimowe ubrania Mikołaje i worki z prezentami Bałwanki Karnawał Dzień Babci i Dziadka
Rytmiczne zabawy paluszkami i rączkami Deszczyk Palce Palce lubią harce Koła i kółka
5 6 11 12 12 13 13 14 14 15 16 17 17 18 19 19 20 20 21 21 22 22 23 23 24 24 25 25 26 27 27 28 28 29 30 31 32 35 36 37 37
Sensomotoryczne zabawy różnymi przedmiotami Zabawy z wykorzystaniem szyfonowych chustek Rozdawanie chusteczek Co mnie dziwi? Wędrująca chusteczka
41 42 42 3
Podrzuć i złap Chusteczkowe pacynki-laleczki Czary Chusteczkowa niespodzianka Chusteczkowa składanka Chusteczkowy masażyk Szyba z chusteczki
42 42 43 44 44 44 44
Paluszkowe zabawy z kolorowymi frotkami Palce się witają Załóż tak samo i tyle samo Ubieramy palce Kolor na palcu Która to dłoń i który to palec Wymyślamy kategorie
45 45 46 46 47 47
Paluszkowe zabawy z guzikami Kolekcje guzików Zbieramy guziki Plątaninka guzikowa Guzikowe rytmy Który guzik nie pasuje? Od największego do najmniejszego Gdzie jest najwięcej? Guzikowe zygzaki i inne szlaczki Guzikowo-pchełkowe wyścigi Kreatywny rysunek-niespodzianka Guzikami malowane Guzikowe gąsienice Guzikowe słuchanie Pstrykane wyścigi Guzikowa skarbonka Słoiki na guziki Guzik na swoim miejscu Łowienie guzików Zgadnij, ile w drugiej ręce? Tańczący guzik Układanki i liczanki na planszach z nakrętek Tyle samo Zbieranie jedną ręką Guzikowa bransoletka, naszyjnik lub korale
48 48 48 48 48 48 49 49 49 49 50 50 50 51 51 51 51 51 51 52 52 52 52 53
Zabawy z nakrętkami od owocowych musów Kolorowe kapelusze Kolorowa wieża Nakrętkowe bombki choinkowe Tyle samo i tak samo Nakrętkowe pstrykanie Kolorowe korale Nakrętkowe „rysowanie” Wymyślane zabawy nakrętkami
4
53 54 54 54 55 55 55 55
Karty pracy
57
Alfabetyczny spis wierszy i zabaw
79
Od Autorki Dlaczego warto bawić się w ten sposób? Zabawy paluszkowe połączone z pokazywaniem treści wierszyków i piosenek to bardzo lubiana i chętnie podejmowana przez dzieci aktywność. „Teatrzyk”, który powstaje dzięki paluszkowym kukiełkom, animowany do słuchanej opowieści, sprawia, że dziecko z zaciekawieniem staje się widzem, a także aktorem tego małego spektaklu. Wyczarowany – przy użyciu prostych przedmiotów lub własnych paluszków – spektakl, wypowiedziane słowo, wyrecytowany wiersz bądź śpiewana piosenka natychmiast przyciągają uwagę młodego odbiorcy. Oczy patrzą, uszy słyszą, a zmysł dotyku aktywizowany jest przez poruszanie i dotykanie własnych palców, kolan, głowy czy brzucha. Taka polisensoryczna zabawa sprzyja nabywaniu spostrzeżeń dotykowych, rozwijaniu myślenia, uwagi, pamięci, a także dostarczaniu wzorców prawidłowej wymowy. Poprzez wykonywanie precyzyjnych ruchów palcami bądź całą dłonią lub ramieniem doskonalona jest sprawność małej i dużej motoryki. Efekt dynamicznej inscenizacji działa niezawodnie – dziecko włącza się do zabawy niemal natychmiast. Precyzja ruchów w zakresie małej motoryki zależna jest od sprawności małych mięśni kontrolujących pracę ramion, dłoni i palców. To właśnie podczas wykonywania różnych działań wymagających dokładności, w powiązaniu z wypowiadaniem rytmicznych wierszyków lub śpiewaniem piosenek, poprawia się słuch, pamięć oraz artykulacja dziecka. Łączenie czynności manipulowania z rytmizacją lub wokalizacją mowy stymuluje różne zmysły, co jest okazją do wspierania rozwoju aparatu artykulacyjnego i zdolności manualnych. Im większa różnorodność przedmiotów, którymi dziecko manipuluje, tym więcej doznań odbiera ciało, a do mózgu dociera więcej bodźców stymulujących rozwój. Warto pamiętać, że rozwój małej motoryki zależny jest od ogólnej sprawności fizycznej dziecka, od całego rozwoju psychomotorycznego1. Zajmując się wspieraniem rozwoju mowy i sprawności manualnej, należy więc organizować jak najwięcej zabaw ruchowych w przestrzeni, w której dziecko może chodzić, biegać czy skakać. Aktywność fizyczna ma ogromny wpływ na to, w jakim stopniu dziecko rozwinie rozmaite umiejętności. Częste zabawy z rówieśnikami w przedszkolu lub na podwórku polegające na czworakowaniu, czołganiu, zwisaniu, podciąganiu, odpychaniu, przeciąganiu liny – to doskonały trening dla obręczy barkowej, której prawidłowy rozwój sprzyja nabywaniu umiejętności pisania. Przesypywanie garściami sypkich materiałów, mieszanie rękami piasku, ziaren, pstrykanie w guziki, nakrętki lub kapsle, dotykanie i głaskanie trawy, liści, skrawków sztucznego futra, zaplatanie, wiązanie czy rysowanie patykiem po ziemi to gimnastyka ręki, dłoni, nadgarstka i palców. Kręcenie się wokół własnej osi, skakanie przez skakankę, balansowanie, baraszkowanie, turlanie się, jazda na rowerze czy na łyżwach to najlepsze ćwiczenia dla mózgu, ponieważ stymulują zmysł równowagi i propriocepcji, a także oddziałują pozytywnie na rozwój zmysłu wzroku, słuchu, dotyku i wpływają na dojrzewanie procesów usprawniających mowę, myślenie oraz pamięć. W rozwoju człowieka najważniejszy jest więc ruch. Rymowanki, piosenki i zabawy paluszkowe są aktywnościami, które towarzyszą dzieciom niemal od urodzenia. W ujęciu antropologicznym są też jednymi z najstarszych i najbardziej pierwotnych rodzajów zabaw, a ich przykłady znane są w historii ludzkości od zarania dziejów. Tradycyjne wierszyki są spuścizną kulturową, częścią naszego folkloru, naszym językowym dziedzictwem. Bawiły dzieci w po1) Zob. J. Laskowska, Rozwój aktywności twórczej dzieci w sferze języka, Impuls, Kraków 2007.
5
przednich pokoleniach, zachwycają je i teraz. Dzieci lubią rytm, rym, a najbardziej ruch, który z tymi rymowankami świetnie współgra. Doświadczenie potwierdza, że połączenie tych trzech czynników – rytmu, rymu i ruchu – przekłada się na lepsze edukacyjne efekty niż stosowanie wyłącznie jednego z nich. Tak więc warto stwarzać jak najwięcej sytuacji, w których dziecko doświadcza jednoczesnego stymulowania różnych kanałów poznawczych, gdyż o szybki i korzystny efekt w edukacji i wychowaniu przecież chodzi. Zabawa powinna jak najczęściej opierać się o fabułę oraz ruchy z zakresu małej i dużej motoryki, zwłaszcza w sytuacji, gdy dzieci mają ograniczone możliwości doświadczania zabaw podwórkowych, częstych spacerów, wypraw na łąkę lub do lasu czy swobodnych zabaw ruchowych. Rytmiczne poruszanie całym ciałem, rękami, dłońmi oraz palcami może rekompensować te braki, więc warto wykorzystywać te działania każdego dnia – zarówno w domu, jak i w przedszkolu. Niniejsza publikacja powstała po to, aby wspomóc nauczycieli i rodziców w aktywnym stymulowaniu rozwoju dziecka poprzez ruch, rytm i rym. W książeczce tej znajdują się wierszyki i zabawy, które tematycznie związane są z codziennymi działaniami z dziećmi w przedszkolu. Przekazuję je na Państwa ręce, mając nadzieję, że sprawdzą się także w Waszej pracy.
Metodyczne wskazówki wspierania rozwoju mowy i sprawności manualnej dziecka Sensomotoryczne zabawy paluszkowe i pokazywane wierszyki z wykorzystaniem pacynek, nakładek-macek, kolorowych rękawiczek, nakrętek, drucików lub innych przedmiotów to aktywności, które mają zachęcać dziecko do manipulowania z jednoczesnym rytmicznym wypowiadaniem słów. W korze mózgowej ośrodki odpowiedzialne za ruchy ręki znajdują się w bliskim sąsiedztwie ośrodków zawiadujących ruchami artykulacyjnymi. Powoduje to, że poprzez stymulację ręki pobudzany jest również ośrodek w mózgu odpowiedzialny za mowę. Jeżeli dziecko mówi słabo, mało, niezrozumiale, to zwykle jego sprawność manualna jest także na bardzo niskim poziomie. Kiedy łączona jest mowa i ruch ciała – obszary te wzajemnie się stymulują, poprawiając z czasem mowę i usprawniając motorykę. Zabawy takie mogą być realizowane w różnych sytuacjach i momentach pobytu dziecka w przedszkolu – podczas zabaw kierowanych przez nauczyciela (np. zajęć dydaktycznych) lub działań niekierowanych (np. zabaw swobodnych, zabaw na świeżym powietrzu). Ze względu na to, że tego typu aktywności nie wymagają specjalnego przygotowania, można je podejmować niemalże wszędzie i o każdej porze. Przyznać jednak trzeba, że ich atrakcyjność wzrasta, gdy nauczyciel zadba o drobne przedmioty do bezpośredniej manipulacji. Stąd pomysł i zachęta zorganizowania kącika zabaw paluszkowych wyposażonego w tego typu materiały. Zagospodarowanie przestrzeni w takiej formie będzie miało wpływ na podejmowanie przez dzieci samodzielnych działań manipulacyjnych. Wydzielone miejsce, w którym gromadzić można niezbędne akcesoria, to obszar zachęcający do podejmowania treningu palców, nadgarstków, dłoni, ręki i oka. Warto w nim zebrać nie tylko gotowe zabawki zakupione w sklepie. Mogą się tam znaleźć materiały przyrodnicze (jak szyszki, patyki, muszelki, kamyki czy kora), a także te, które pozyskuje się z otoczenia – jako potencjalne „skarby” przyciągające uwagę i rozbudzające chęć manipulowania. Takimi niezwykłościami będą nakrętki od butelek po napojach i od owocowych musów, frotki, pudełeczka, małe słoiki, guziki, koraliki, klamerki (spinacze do bielizny), druciki kreatywne, kolorowe sznurówki, chusteczki szyfonowe, wstążki i wiele innych. Nauczyciel podczas zabawy kierowanej powinien wyjaśnić jej zasady, zaprezentować nowe przedmioty i – recytując tekst – pokazać, w jaki sposób należy nimi manipulować. Dzięki temu reguły będą przez dzieci łatwiej przyswojone, chętniej przestrzegane i respektowane. Zawarcie umów sprzyja zgodnemu korzystaniu z zasobów kącika. Praktyka podpowiada, że kącik zabaw paluszkowych warto przy6
gotować w ten sposób, aby dziecko mogło samodzielnie sięgać po rekwizyty, a następnie odkładać je na to samo miejsce. Wprowadzenie i respektowanie zasad korzystania z kącika rozwija u dzieci samodzielność i odpowiedzialność za podjęte zadania, od momentu rozpoczęcia zabawy, do jej zakończenia. Przydatnym sposobem usprawniającym użytkowanie pomocy umieszczonych w kąciku jest instrukcja wizualna, czyli schemat, na którym zostanie przedstawiony rozkład ich przechowywania. Sprawdza się zrobienie dużego zdjęcia i umieszczenie go obok kącika na poziomie wzroku dziecka. Zdjęcie przypomina, gdzie i w którym miejscu powinny zostać ułożone przedmioty zabrane wcześniej do zabawy. Zabawy paluszkami lub manualami (przedmiotami do zabaw manualnych) są także dobrym sposobem wspierania rozwoju mowy dziecka. Podczas manipulacji dziecko często naśladuje, artykułuje dźwięki, które wzmacniają i podkreślają treść zabawy. Odtwarza też słowa z usłyszanych dialogów, przywołuje w pamięci i przedstawia w zabawie zaobserwowane wcześniej sytuacje, chętnie nawiązuje kontakt werbalny z współuczestnikami zabawy2. Duży wpływ na rozwój mowy ma kontakt z żywym słowem, z którym dziecko styka się w najbliższym otoczeniu, a następnie uczy się przez naśladownictwo. Metody rozwijania mowy dziecka to: • wzór mowy osoby dorosłej (rodzica, opiekuna, nauczyciela) – forma dźwiękowa tej mowy, poprawność gramatyczna, treść słów; • swobodne wypowiedzi dzieci; • ćwiczenia słownikowe i gramatyczne, zabawy ortofoniczne; • rozmowy z dziećmi; • opowiadanie dzieci; • nauka wierszy3. Sensomotoryczne zabawy paluszkowe oraz pokazywane wierszyki uwzględniają wszystkie wymienione metody, na dodatek realizowane w formie przyjaznej dla dzieci – czyli w czasie zabawy. Wiersze są narzędziem szczególnie wartościowym w kształtowaniu mowy dzieci i przede wszystkim nośnikami nabywania wzorców prawidłowej wymowy. Słuchając i wielokrotnie powtarzając ich treść, dziecko utrwala różne wyrażenia i zwroty językowe w toku uczenia się ich na pamięć. Tekst nowo poznanego wiersza rozwija wyobraźnię oraz pamięć logiczną i mechaniczną. Warto zadbać o to, by utwór stał się źródłem wielu przeżyć emocjonalnych i estetycznych. Wiersz przeznaczony do pamięciowego opanowania przez dzieci powinien być krótki (aby bez trudu go zapamiętały), o bliskiej im i zrozumiałej dla nich treści, mający duże walory artystyczne, dobrany odpowiednio do ich możliwości percepcyjnych. Chcąc nauczyć dziecko wiersza na pamięć – nauczyciel powinien sam go dobrze znać. Nie można uczyć utworu, czytając go z kartki. Aktywizowanie uwagi dziecka wymaga bowiem ładnej, słownej i mimicznej interpretacji, połączonej z wyrazistym pokazem ruchowym (co w przypadku ilustrowanych ruchem wierszyków ma szczególnie ważne znaczenie). Podtrzymywanie zainteresowania dzieci tym, co słyszą i widzą, można skutecznie osiągnąć wtedy, gdy utwór deklamuje się z pamięci. Duże znaczenie przypisuje się interpretacji wiersza, którego dziecko się uczy. Dlatego nauczyciel powinien mówić wyraźnie, ale i wyraziście, stosując odpowiednie do treści techniki interpretacji słownej, takie jak akcenty, pauzy, zmiany wysokości tonu, tempa i siły głosu. Wiersze, które zawierają w treści wyrazy onomatopeiczne, personifikacje, wykrzyknienia, zapytania czy powtórzenia, szybciej zostają zapamiętane. Elementem intensyfikującym proces uczenia w czasie nauki wiersza jest wprowadzenie ruchu i melorecytacji (polegającej na rytmicznym wypowiadaniu, powtarzaniu słów). Wierszyki przyciągają uwagę dziecka, a rytm i melodyjne wypowiadanie słów stają się przyjemną zabawą. Każde dziecko chce się przyłączyć i powtarzać wielokrotnie słowa, które połą2) Zob. E. Słodownik-Rycaj, Rozwijanie mowy komunikatywnej dziecka, Wydawnictwo Akademickie „Żak”, Warszawa 1994. 3) Zob. H. Mystkowska, Rozwijamy mowę i myślenie dziecka w wieku przedszkolnym, WSiP, Warszawa 1974.
7
czone z prostym ruchem, gestem, mimiką przekształcają się po prostu w świetną zabawę. Warto wspomnieć, że ruch palców, nadgarstków, dłoni, ręki pomaga regulować mowę, czyniąc ją klarowniejszą, głośniejszą i bardziej wyrazistą. Mocny rytm i wyraźny rym ułatwiają wsłuchanie się w treść, a później poprawną artykulację wiersza. Są one użyteczne w doskonaleniu koncentracji uwagi i zapamiętywaniu treści utworu, rozwijaniu pamięci, wzbogacaniu zasobu słownictwa biernego i czynnego. Zabawy pokazywanymi wierszykami przyniosą efekty, gdy będą wykorzystywane w opisany sposób systematycznie i konsekwentnie. Warto więc zadbać, aby wierszyki były często przez dzieci wygłaszane na równi ze śpiewanymi wspólnie piosenkami. Chodzi o to, żeby wprowadzone i zapamiętane wiersze weszły do ich „repertuaru”. Do osiągnięcia tego celu przydaje się tablica, na której zawieszamy arkusze z zapisanymi w sposób symboliczny tytułami poznawanych wierszyków. Z tablicy dzieci same mogą wybierać lub wskazywać utwór do wspólnego lub indywidualnego wygłaszania, rytmizowania czy pokazywania. Więcej informacji na temat tworzenia korowodów pokazywanych wierszyków, wizualizowania ich i sposobów wprowadzania, można znaleźć w pozycji Pokazywane wierszyki i zabawy paluszkowe4. Tam również znajdują się utwory, które można wykorzystać w bieżącej pracy dydaktyczno-wychowawczej z dziećmi podczas realizacji różnych tematów kompleksowych czy projektów edukacyjnych. Propozycje pokazywanych wierszyków i sensomotorycznych zabaw paluszkowych zawarte w tej publikacji powstały jako kolejny w serii zbiór inspiracji. Sposób wykorzystania podanych pomysłów może być wiernie odtwarzany lub stanowić inspirację do tworzenia własnych zabaw i sytuacji edukacyjnych. To doskonała propozycja dla nauczycieli, rodziców czy opiekunów poszukujących skutecznych sposobów wspierania rozwoju mowy dziecka i jego małej motoryki.
4) Zob. M. Koc, Pokazywane wierszyki i zabawy paluszkowe czyli jak rozwijać mowę i sprawność manualną dziecka, CEBP 24.12, Kraków 2019.
Pokazywane wierszyki
Flamingi (wersja na 10 palców) Do zabawy można wykorzystać gumowe nakładki na palce w kształcie flamingów lub oznaczyć każdy palec różową frotką bądź kreatywnym drucikiem w tym kolorze. Wskazówka: Należy wyjaśnić dzieciom, że czerwonaki to inna nazwa tego gatunku ptaków.
To są ptaki czerwonaki, zwane flamingami.
wyciągają dłonie przed siebie
Piękne, zgrabne i różowe – chcą się bawić z nami.
poruszają wszystkimi palcami, trzymając ręce przed sobą
Pierwszy, drugi, trzeci, czwarty, oczywiście – piąty, szósty, siódmy oraz ósmy, dziewiąty, dziesiąty.
wystawiają kolejno palce, zaczynając od kciuka jednej ręki
Długie szyje, zgrabne nogi, pióra niebywałe.
poruszają wyprostowanymi palcami obu rąk
Jedzą plankton oraz glony, skorupiaki małe. Lubią brodzić, w wodzie chodzić, stać na jednej nodze. stają na jednej nodze
Spróbujemy, jak flamingi, stąpać po podłodze.
chodzą wolno, podnosząc wysoko kolana
11
Flamingi (wersja na 5 palców) W tej wersji wierszyka wykorzystuje się wyłącznie palce jednej ręki. Uczestnicy przygotowują się tak samo jak do zabawy znajdującej się powyżej, ale dekorują palce tylko jednej dłoni. Wskazówka: Cierniopląt to inna nazwa rośliny paulinia guarana (zwanej także guaraną). Zarówno flamingi, jak i cierniopląty występują na kontynencie południowoamerykańskim.
To są ptaki czerwonaki, zwane flamingami.
wyciągają dłoń przed siebie
Piękne, zgrabne i różowe – chcą się bawić z nami. poruszają pięcioma palcami
Pierwszy, drugi, trzeci, czwarty, teraz jeszcze piąty.
wystawiają kolejno palce, zaczynając od kciuka
Jedzą plankton oraz glony, a nie cierniopląty.
wykonują palcem wskazującym ruch zaprzeczenia
Lubią brodzić, w wodzie chodzić, stać na jednej nodze. stają na jednej nodze
Spróbujemy, jak flamingi, stąpać po podłodze.
chodzą wolno, podnosząc wysoko kolana
Na łące Na łące rosną zioła i kwiatki: wyciągają jedną i drugą rękę
mlecze, stokrotki i polne bratki…
wystawiają kolejno kciuk, palec wskazujący, a na końcu palec środkowy pierwszej ręki
W trawie są żuczki, żabki, ślimaki
wystawiają kolejno kciuk, palec wskazujący, a na końcu palec środkowy drugiej ręki
oraz zajączki – kic, kic! – szaraki.
opuszki palców małego i serdecznego łączą z kciukiem, pozostałe dwa palce tworzą zajęcze uszy
12
Stonogi Dzieci ustawiają dwa palce (np. wskazujący i środkowy) na dywanie lub innym podłożu i „spacerują” nimi w różnych kierunkach, wypowiadając słowa wierszyka lub słuchając jego treści. Po chwili może nastąpić zamiana palców (np. wskazujący i serdeczny lub kciuk i mały). Maszerować mogą dwie ręce jednocześnie z takim samym wyborem palców lub – w wersji trudniejszej – w różnym układzie.
Maszerują dwie stonogi i stawiają drobne kroki. Każda noga stąpa ładnie, bardzo równo i dokładnie. Wszystkie swoje nogi znają, choć ich bardzo dużo mają. Gdyby nogi pomyliły – obie by się przewróciły!
Kotki Przed przystąpieniem do zabawy należy oznaczyć kolejne palce kolorami: szarym, czarnym, rudym (pomarańczowym), brązowym, białym. Dzieci mogą to zrobić za pomocą frotek, rękawiczek z doklejonymi kółkami (guzikami) lub pacynek (filcowych bądź papierowych). W czasie recytacji należy poruszać kolejno palcami oznaczonymi wywoływanym kolorem.
Szary kotek wszedł na płotek i piosenkę śpiewał. A za szarym wskoczył czarny, który ciągle ziewał. Za tym czarnym, kotek rudy – ten w brązowe plamki, wskoczył szybko, hop, na płotek, mrucząc swe mruczanki. Do tych kotków na tym płotku dołączył kot biały, który śpiewać bardzo lubił, choć był jeszcze mały. A gdy kotki na tym płocie tak razem siedziały, kocią piosnkę zgodnym chórem ładnie zamruczały: Miau, miau, miau, miau… Miau, miau, miau, miau, miau… Miaaau… Miaaau, miau… dzieci powtarzają za nauczycielem tekst w podanym rytmie
Ile kotków razem było i mruczanki swe nuciło? 13
Sensomotoryczne zabawy różnymi przedmiotami
ZABAWY Z WYKORZYSTANIEM SZYFONOWYCH CHUSTEK Szyfon to zwiewny, lekki, przezroczysty materiał, który rewelacyjnie sprawdza się w czasie różnorodnych zabaw z dziećmi. Wykorzystanie go sprzyja nabywaniu zróżnicowanych doświadczeń sensorycznych, szczególnie w zakresie estetycznego, łagodnego planowania ruchu (wirowania, kołysania, tańca itp.). Dmuchając w niego, można sprawić, że szyfon zaczyna natychmiast się unosić, a potem pięknie opada – za każdym razem w inny sposób. Taki zwolniony ruch przyciąga uwagę dziecka, sprawia, że ma motywację do działania i dokonywania obserwacji. Dziecko bez trudu może zwinąć chusteczkę, ukryć ją w dłoniach, a potem – rozchylając dłonie, wypuszczać materiał i cieszyć się jego „wyrastaniem”. Chusteczkę łatwo jest podrzucić, a później złapać. Każda zabawa z wykorzystaniem szyfonowej chustki udaje się i jest źródłem wielkiej radości.
Rozdawanie chusteczek Dzieci stają w kole. Nauczyciel lub wyznaczone dziecko trzyma chusteczki (w różnych kolorach). Spaceruje w środku koła do rytmu słów wypowiadanej rymowanki i rozdaje chusteczki uczestnikom zabawy. Obdarowane dziecko chwyta otrzymaną chusteczkę, macha nią i głośno określa jej kolor. Zatrzymuje ją do momentu zakończenia zabawy. Ostatnie obdarowane dziecko zbiera chusteczki i rozpoczyna nową kolejkę.
Chusteczki ładne mam i jedną tobie dam. A ty pomachasz nam, jej kolor nazwiesz sam! 41
Co mnie dziwi? Każde dziecko trzyma szyfonową chusteczkę w dłoniach, bawi się, doświadczając jej sprężystości, tworzy z niej różne kształty. Nauczyciel prosi dzieci o dokończenie kolejno zdania: Dziwi mnie, że ta chusteczka… (jest kolorowa, ładnie tańczy, szeleści, tu leży itp.). Tego typu aktywności rozwijają kreatywne myślenie.
Wędrująca chusteczka Uczestnicy siedzą na dywanie w wielkim kole (muszą być pomiędzy nimi spore odstępy). Osoba rozpoczynająca zabawę przerzuca chustkę łukiem – z jednej ręki do drugiej. Następnie drugą ręką przerzuca chustkę dalej, do sąsiada. Chustka wędruje po całym kole. Gdy dzieci wyćwiczą tę umiejętność, można wprowadzić więcej chusteczek, które będą przekazywane w okręgu w tym samym czasie. Rytm przekazywania może wyznaczać prowadzący, grając na przykład na bębenku.
Podrzuć i złap Dzieci stoją w różnych miejscach sali. Podrzucają chusteczkę wysoko nad głowę, aby mogła swobodnie opaść. Podrzucaniu może towarzyszyć skoczna muzyka (utwór z zasobów dydaktycznych przedszkola). Po chwili starają się „złapać” chusteczkę różnymi częściami ciała: ramieniem, łokciem, kolanem, głową, jednym palcem itp.
Chusteczkowe pacynki-laleczki Aby wykonać pacynkę-laleczkę, szyfonową chusteczkę należy chwycić na środku i unieść. W górnej części trzeba zawiązać luźny węzełek – w miejscu, w którym chustka jest trzymana. Pod chusteczkę zawiązaną w ten sposób dzieci wkładają palec wskazujący i lekko nim poruszają, animując ruchy kukiełki.
42
Karty pracy
Karta pracy do zabawy „Która to dłoń i który to palec”
Karta pracy do zabawy „Gdzie jest najwięcej?”
„Guzikowe zygzaki i inne szlaczki” – karta pracy nr 1
„Guzikowe zygzaki i inne szlaczki” – karta pracy nr 2
„Guzikowe zygzaki i inne szlaczki” – karta pracy nr 3
„Guzikami malowane” – karta pracy nr 1
„Guzikami malowane” – karta pracy nr 2
„Guzikami malowane” – karta pracy nr 3
„Guzikami malowane” – karta pracy nr 4
„Guzikami malowane” – karta pracy nr 5
„Guzikami malowane” – karta pracy nr 6
„Guzikami malowane” – karta pracy nr 7
„Guzikami malowane” – karta pracy nr 8
„Guzikami malowane” – karta pracy nr 9
„Guzikowe gąsienice” – karta pracy nr 1
„Guzikowe gąsienice” – karta pracy nr 2
Karta pracy do zabawy „Słoiki na guziki” cz. 1
Karta pracy do zabawy „Słoiki na guziki” cz. 2
Karta pracy do zabawy „Słoiki na guziki” cz. 3
Karta pracy do zabawy „Nakrętkowe bombki choinkowe”
Alfabetyczny spis wierszy i zabaw Baloniki 18 Bałwanki 30 Choinka 27 Chusteczkowa niespodzianka 44 Chusteczkowa składanka 44 Chusteczkowe pacynki-laleczki 42 Chusteczkowy masażyk 44 Co mnie dziwi? 42 Czary 43 Deszczyk 35 Drzewa liściaste i iglaste 27 Dzień Babci i Dziadka 32 Flamingi (wersja na 10 palców) 11 Flamingi (wersja na 5 palców) 12 Gdzie jest najwięcej? 49 Guzik na swoim miejscu 51 Guzikami malowane 50 Guzikowa bransoletka, naszyjnik lub korale 53 Guzikowa skarbonka 51 Guzikowe gąsienice 50 Guzikowe rytmy 48 Guzikowe słuchanie 50 Guzikowe zygzaki i inne szlaczki 49 Guzikowo-pchełkowe wyścigi 49 Hipopotam 23 Jesienna mandala 19 Jesień 26 Karnawał 31 Kolekcje guzików 48 Kolor na palcu 46 Kolorowa wieża 54 Kolorowe choinki 28 Kolorowe jajeczka 17 Kolorowe kapelusze 53 Kolorowe korale 55 Kolory 25 Koła i kółka 37 Kotki 13 Kreatywny rysunek-niespodzianka 49 Kredki 14 Która to dłoń i który to palec 47 Który guzik nie pasuje? 48 Kurka i kogut 16 Laleczki 15
Łowienie guzików 51 Mikołaje i worki z prezentami 29 Myszka i kot 21 Na łące 12 Nakrętkowe „rysowanie” 55 Nakrętkowe bombki choinkowe 54 Nakrętkowe pstrykanie 55 Nożyczki i nożyce 14 Od największego do najmniejszego 48 Owoce 17 Owoce z sadu i z ogrodu 22 Palce 36 Palce lubią harce 37 Palce się witają 45 Parasolka 20 Pies 19 Plątaninka guzikowa 48 Podrzuć i złap 42 Posadzimy drzewa 24 Prezenty 21 Pstrykane wyścigi 51 Ptaki wczesną wiosną 23 Rozdawanie chusteczek 41 Sałatka i zupa warzywna 24 Słoiki na guziki 51 Stonogi 13 Szare myszki 22 Szyba z chusteczki 44 Ślimak 20 Tańczący guzik 52 Tyle samo 52 Tyle samo i tak samo 54 Ubieramy palce 46 Układanki i liczanki na planszach z nakrętek 52 W kąciku przyrody 25 Wędrująca chusteczka 42 Wymyślamy kategorie 47 Wymyślane zabawy nakrętkami 55 Załóż tak samo i tyle samo 45 Zbieramy guziki 48 Zbieranie jedną ręką 52 Zgadnij, ile w drugiej ręce? 51 Zimowe ubrania 28
79
