Miesięcznik BLIŻEJ PRZEDSZKOLA nr 10.217/2019 - materiały na listopad

kącik eksperta 2 W świetle prawa. Ty pytasz, my odpowiadamy Dariusz Skrzyński 6 Awans zawodowy nauczycieli. Co się zmieniło od 1 września 2019 r. Dariusz Skrzyński

w numerze 10.217/2019

materiały na listopad

bliżej nauczyciela 10 Rozwój mowy dziecka w wieku od 2,5 do 6 lat.

Normy rozwojowe dla każdej grupy wiekowej Elżbieta Lekan 14 Otwórz umysł, wzmocnij ciało, oddaj serce – czyli o tym, jak uczyć angielskiego w chińskim przedszkolu i nie dać się totalnie zwariować Kasia Sosińska

18 Pozytywna Dyscyplina. Sposób na wychowanie Barbara Danecka

22 Kiedy przedszkolak „nie chce się uczyć”... O motywowaniu dzieci do uczenia się Agnieszka Wentrych

26 Ważne tematy, trudne rozmowy. Umieranie, przemijanie Katarzyna Dmitruk-Sierocińska

32 Dziecko na adrenalinie

WYDAWCA: CEBP 24.12 Sp. z o.o. ul. Kwiatowa 3, 30-437 Kraków redakcja@blizejprzedszkola.pl 12 631 04 10

ZESPÓŁ REDAKCYJNY:

Robert Halik – redaktor naczelny (r.halik@blizejprzedszkola.pl) Marta Stasińska – zastępca redaktora naczelnego (m.stasinska@blizejprzedszkola.pl) Monika Majewska – redaktor merytoryczny (m.majewska@blizejprzedszkola.pl) Natalia Łasocha – redaktor merytoryczny (n.lasocha@blizejprzedszkola.pl) Karolina Gawlik – redaktor merytoryczny (k.gawlik@blizejprzedszkola.pl) Agnieszka Czeglik (a.czeglik@blizejprzedszkola.pl)

STALI AUTORZY: prof. Edyta Gruszczyk-Kolczyńska, Ewa Zielińska, Anna Jankowska

WSPÓŁPRACA:

Agnieszka Chartanowicz

bliżej dziecka 34 WHEN IT’S RAINY, DON’T BE SAD...

Katarzyna Niemiec

38 Lekcja patriotyzmu. Scenariusz uroczystości z okazji Narodowego Święta Niepodległości Anna Pokój, Piotr Pokój

prof. Bogusław Śliwerski , Dariusz Skrzyński, Barbara Szeląg, Ewa Stadtmüller, Anna Jankowska, Edyta Kaczanowska, Karolina Turek, Katarzyna Niemiec, Wanda Papugowa, Joanna Wołoch, Sylwia Cłapa, Dominika Góra, Magdalena Wójcik, Magdalena Ledwoń

ZESPÓŁ DORADCZY: Maria Broda-Bajak, Maria Peszat, Ewa Lelo, Bożena Michalska, Małgorzata Wajda

41 Bajkowy bałagan Anna Bomba

Przewodnik BLIŻEJ PRZEDSZKOLA – materiały na listopad 44 Listopad w przedszkolu. Bank pomysłów na zabawy i aktywności Jolanta Siuda-Lendzion

Jesienne nastroje – propozycje aktywności dla dzieci młodszych Natalia Łasocha

52 Ach, ten deszcz!

54 Listopadowa pogoda 56 Dlaczego pada?

OKŁADKA: adobe stock / Izabela Pawińska ZDJĘCIA: depositphotos.com, adobe stock GRAFIKA I SKŁAD: Tomasz Gil MARKETING I REKLAMA, PATRONATY MEDIALNE: Sandra Hotloś (s.hotlos@blizejprzedszkola.pl)

BIURO OBSŁUGI KLIENTA: Gabriela Gąsienica (g.gasienica@blizejprzedszkola.pl) tel. 12 631 04 10 wew. 102 Natalia Kapera (klienci abonamentowi) (n.kapera@blizejprzedszkola.pl) tel. 12 631 04 10 wew. 109

58 Humorzaste chmury

ISSN: 1642-8668 INDEKS: 248428 DRUK: drukarnia Bimart NAKŁAD: 12 000

60 Cicho, szaro i ponuro

PRENUMERATA STANDARDOWA:

Mój kraj, moja ojczyzna – propozycje aktywności dla dzieci starszych Magdalena Ledwoń

PRENUMERATA PLUS:W

64 Co to jest ojczyzna?

12 miesięcy: 655 zł*, 6 miesięcy: 336 zł*

68 Mapa Polski 72 Co i jak świętujemy w listopadzie?

78 Płynie Wisła, płynie...

PRENUMERATA ABONAMENTOWA: standardowa: 28 zł* za miesiąc PLUS: 56 zł* za miesiąc *Kwoty brutto

81 Warszawa – nasza stolica

Kącik logopedyczny 86 Zabawy logopedyczne z głoską „l” Ewelina Protasewicz

● ●

12 miesięcy: 319 zł*, 6 miesięcy: 168 zł*

Polecają nauczyciele wychowania przedszkolnego – str. 85 Pod patronatem – str. 88

Dołącz do nas na Facebooku

prenumerata@blizejprzedszkola.pl 12 631 04 10 wew. 109 www.blizejprzedszkola.pl/prenumerata

PRENUMERATA INSTYTUCJONALNA: KOLPORTER S.A.: prenumeratę można zamawiać w oddziałach firmy na terenie całego kraju.

Informacje pod numerem infolinii 0801 205 555 lub poprzez stronę internetową dp.kolporter.com.pl Przedruk materiałów zamieszczonych w miesięczniku w jakiekolwiek formie oraz ich publikacja w internecie bez wcześniejszej zgody Wydawcy są zabronione.

Redakcja zastrzega sobie prawo do zmian i skrótów w nadesłanych materiałach oraz do nadawania tytułów.

Redakcja nie ponosi odpowiedzialności za treść ogłoszeń i reklam.

Wydawca ma prawo odmówić publikacji reklamy bez podania przyczyny.

 bliżej nauczyciela Dr Katarzyna Dmitruk-Sierocińska

Ważne tematy, trudne rozmowy

Umieranie, przemijanie

Odpowiedzialność za przekazanie prawdy Wiek przedszkolny to czas, kiedy dzieci zadają nieskończoną ilość pytań. Na wiele z nich otrzymują odpowiedzi i w domu, i w przedszkolu. Ale są też i takie pytania, których dorośli często woleliby nie usłyszeć. Należą do nich pytania dotyczące śmierci, prokreacji, narodzin, sfery intymnej i wiele innych, zależnych od rodziny, grupy społecznej czy wyznaniowej. Ja chciałabym zająć się zaniedbaną kategorią rozmów z dziećmi na temat śmierci i umierania. Tym bardziej że listopadowy miesiąc niejako obliguje nas do wyjścia naprzeciw temu etapowi naszej egzystencji. Chciałabym, aby podjęte tu rozważania stały się inspiracją do bliskich rozmów w przedszkolu, ale także i w domu. W niniejszym artykule, zaraz po objaśnieniu potrzeby rozmawiania o śmierci, przejdę do wskazówek, jak i kiedy rozmawiać oraz jaką dziecięcą literaturą należałoby się wspierać.

26

BLIŻEJ PRZEDSZKOLA 10.217/2019

Śmierć, mimo że jest wpisana w byt na ziemi, mimo że jest obecna i widoczna w życiu, uznawana jest za społeczne tabu. Dorośli często chronią dzieci, szczególnie te w wieku przedszkolnym, przed tym tematem, bo jest on niejako przeciwieństwem dzieciństwa. Śmierć kojarzy się z bólem, cierpieniem, rozstaniem, rozpaczą, a dzieciństwo z radością, beztroską, spokojem, bezpieczeństwem. Ten „parasol ochronny” podyktowany jest rozległą troską o dziecko, ale też szeregiem wątpliwości i ważnych decyzji. I tu rodzą się pytania: Czy przedszkole jest odpowiednim miejscem? Co na to rodzice? Czy w ogóle podjąć ten temat, a jeśli już, to kiedy? Jak mówić o śmierci, aby nie naruszyć delikatnego aparatu emocjonalnego małego dziecka? Jak rozpocząć rozmowę? Czym się wspomóc podczas rozmowy?

To tylko nieliczne dylematy. Bo przecież obok podjętej komunikacji pojawią się także odczucia i emocje towarzyszące – żal, smutek, przygnębienie, ale też gniew czy tęsknota. Pojawi się myśl: czy dzieci w ogóle są zainteresowane tym tematem i czy potrzebują budowania tej wiedzy? Wielu badaczy twierdzi, że rozmowy z dziećmi na ten temat są potrzebne1. A. Ostrowska uważa, że ich wyobrażenie o śmierci „(…) stanowi często zlepek fragmentarycznych, zasłyszanych gdzieś poglądów, których dorośli nie chcieli rozwijać, korygować lub pogłębiać”2. Często dorośli uważają, że nie jest to właściwy temat dla dzieci, chociaż

1 Polecam pozycje: L. Goldam, Jak rozmawiać z dziećmi, kiedy ktoś umiera, Łódź 2012; A. Ostrowska, Śmierć w doświadczaniu jednostki i społeczeństwa, Warszawa 1991; J. Siewiera, Dezintegracja rodziny, Tarnów 2013; J. Binnebesel, Rozmowa z dzieckiem o śmierci. Kontekst pedagogiczno-terapeutyczny, [w:] Porozmawiajmy o śmierci..., red. B. Antoszewska, J. Binnebesel, Olsztyn 2014; Dzieciństwo i sacrum 1, 2. Studia i szkice literackie, red. J. Papuzińska, G. Leszczyński, Warszawa 1998, 2000; M. Nowak, Rozmowy z dzieckiem o śmierci, [w:] Problemy współczesnej tanatologii, red. J. Kolbuszewski, Wrocław 2010; M.M. Kergoraly-Soubrier, Śmierć oczami dziecka. Jak pomagać w żałobie?, Kraków 2011.

2 A. Ostrowska, Śmierć w doświadczaniu jednostki i społeczeństwa, Warszawa 1991, s. 47.

■ bliżej bliżejdziecka nauczyciela

Katarzyna Niemiec

When It’s Rainy, Don’t Be Sad... „Raining on My Head Again” – zabawy z piosenką. Wariant I:

Nauczyciel przygotowuje papierowe kałuże w trzech rozmiarach (mała, średnia i bardzo duża). Śpiewa piosenkę, prezentując jej treść przy pomocy ruchu. Zachęca dzieci zebrane w kole do pokazywania i wspólnego śpiewania.

Piosenka „Raining on My Head Again” na płycie

Raining on My Head Again (sł. Katarzyna Niemiec, muz. Gabriela Gąsior) Drip drop rain, drip drop rain. B It’s raining on my head again.

Drip drop rain, drip drop rain.

It’s raining on my head.

We can jump in small puddles. C We can jump in small puddles.

We can jump in small puddles.

Yes, we can.

2×

Pouring rain, pouring rain. D It’s raining on my head again.

Pouring rain, pouring rain.

It’s raining on my head.

lub do pobrania na www.blizejprzedszkola.pl

34

BLIŻEJ PRZEDSZKOLA 10.217/2019

We can jump in big puddles. C We can jump in big puddles.

We can jump in big puddles.

Yes, we can.

2×

dziecka ■ bliżejbliżej nauczyciela

scenariusz zajęć z okazji Dnia Postaci z Bajek dla dzieci cztero- i pięcioCzy wiesz, że 5 listopada obchodzimy Dzień Postaci z Bajek? letnich

Bajkowy bałagan

Anna Bomba Monika Majewska

Cele główne: kształtowanie umiejętności analizowania utworu literackiego; rozwijanie umiejętności logicznego myślenia; stwarzanie okazji do twórczej ekspresji ruchowej, językowej i plastycznej

scenariusz scenariuszzajęć zajęćzzokazji okazjiDnia DniaPostaci PostacizzBajek Bajek dla dladzieci dzieciczterocztero-iipięcioletnich pięcioletnich

„Bajkowy bałagan” – wysłuchanie wiersza. Nauczyciel, czytając wiersz, prezentuje kolejne ilustracje. Następnie wiesza je na tablicy i rozpoczyna rozmowę inspirowaną treścią utworu. Przykładowe pytania: Co się wydarzyło w przedszkolu? Dlaczego w bajkach zrobił się bałagan? Co się stało z Czerwonym Kapturkiem? Na czym przyleciał Kopciuszek? Dlaczego królewicz był smutny? Przed kim uciekał Kot w butach? Kogo zgubiła Małgosia? Gdzie zamieszkały trzy świnki? Czego nauczył się Pinokio? Komu śpiewały Krasnale? Jak zachowywali się wilk i babcia? Co zrobiły dzieci?

Bajkowy bałagan (Anna Bomba) Spotkały się bajki w przedszkolu, ciekawe, czy dobrze je znacie…

Nie mówiąc nic wcześniej nikomu, zmieniły bajkowe postacie.

Szczęśliwie się wszystko skończyło, wszak dzieci bajki te znały.

Zrobiły porządek w książeczkach, postacie się już nie zmieniały.

Kapturek już nie był Czerwony, Kopciuszek na miotle przyleciał, królewicz nie chciał mieć żony, Kot w butach przed myszką uciekał.

Syrenka pięknie śpiewała, krasnale Śnieżkę kochały.

Małgosia znalazła brata, trzy świnki dom zbudowały.

Małgosia zgubiła gdzieś brata, trzy świnki na zamku mieszkały.

Pinokio nauczył się latać, syrence krasnale śpiewały.

Kapturek znów był Czerwony, Kot w butach zadziwiał sprytem.

Pinokio z drewnianej kukiełki stał się prawdziwym chłopczykiem.

I zrobił się wielki bałagan!

Wilk płakał, a babcia się śmiała, bo przecież, jak trafić do bajki, gdy treść się w niej pomieszała?

I jak to w bajeczkach bywa, królewicz znalazł Kopciuszka, bo dobro zawsze wygrywa, tak szepnę wam dziś do uszka.

Pomoce do zabawy „Bajkowy bałagan” dostępne w PRENUMERACIE PLUS lub do pobrania na www.blizejprzedszkola.pl

prenumerata

BLIŻEJ PRZEDSZKOLA 10.217/2019

! PLUS 41

 przewodnik BLIŻEJ PRZEDSZKOLA

BANK POMYSŁÓW NA ZABAWY I AKTYWNOŚCI Jolanta Siuda-Lendzion

LISTOPAD

W PRZEDSZKOLU ZABAWY INTEGRACYJNE Niedźwiedzie żegnają się przed zimowym snem – zabawa inspirowana metodą Weroniki Sherborne. Dzieci („zamienione” w niedźwiedzie) siedzą w kręgu w pozycji siadu płaskiego, twarzą do środka koła. Nogi mają schowane pod kocem, który trzymają naprężony na wysokości brzucha. „Niedźwiedzie” mówią sobie dobranoc – najpierw, nie zaglądając pod koc, dotykają palcami stóp swoich stóp.

Następnie przez koc próbują odnaleźć i dotknąć stopy koleżanki lub kolegi. Potem „niedźwiadki” kładą palce na koc i nie wstając z miejsca, dotykają palców innych dzieci. Na koniec wszyscy wchodzą pod koc, „zamieniają się” w misie i szukają dobrego miejsca na zimowy sen, po czym zamykają na chwilę oczy. Zabawie może towarzyszyć dowolna spokojna muzyka relaksacyjna.

Skąd wieje jesienny wiatr? – zabawa oddechowa w parach. Przedszkolaki dobierają się w dwójki. Pary siedzą na dywanie w rozsypce, jedno dziecko za drugim. W każdym zespole osoba siedząca z tyłu dmucha na policzek dziecka siedzącego przed nią, z prawej lub lewej strony. Zadaniem osoby siedzącej z przodu jest określenie, z której strony czuje podmuch powietrza, skąd wieje wiatr. Potem dzieci zamieniają się rolami w parze. Zadanie można utrudnić, prosząc osobę siedzącą z przodu o zamknięcie oczu.

44

BLIŻEJ PRZEDSZKOLA 10.217/2019

„Wietrzyk, wiatr, wichura” – zabawa z chustą animacyjną połączona z aktywnym słuchaniem. Stojąc w kole, dzieci trzymają chustę animacyjną i operują nią zgodnie ze słowami nauczyciela, dostosowując tempo wachlowania chustą, siłę i natężenie do opowiadanej historii.

Wietrzyk, wiatr, wichura (Jolanta Siuda-Lendzion) Na polach i łąkach wiał spokojnie maleńki wietrzyk. Jego powiew był łagodny i delikatny. Bardzo lubił strącać w okolicznych lasach liście z drzew – jeden po drugim. Nigdzie mu się nie spieszyło i był ledwo widoczny dla ludzi. Pewnego dnia delikatny wietrzyk spotkał wiatr wiejący ze znacznie większą siłą niż on. Wiatr ten był silny i duży. Kiedy wiał, z drzew naraz opadały prawie wszystkie liście, a ludzie musieli mocno trzymać swoje czapki, bo gdyby tego nie uczynili, duży wiatr postrącałby im je z głów. Wiaterek wiejący bardzo łagodnie i delikatnie był zachwycony mocą swego większego kolegi i poprosił wietrzysko, by nauczyło go wiać i dmuchać, tak mocno jak ono samo. Duży wiatr zgodził się z ochotą – zawsze miło, gdy ktoś nas podziwia. Jednak dość szybko okazało się, że silne powiewy wcale nie są łatwe, wymagają bowiem dużo wysiłku – najpierw wiał duży wiatr: ledwie chuchnął, a liście na drzewach łopotały niczym podczas ogromnej burzy. Potem to samo próbował zrobić mały wietrzyk. Ale choć bardzo się starał i wiał z całej siły, liście, które pozostały jeszcze na drzewach, ledwie

JESIENNE NASTROJE

Propozycje aktywności dla dzieci młodszych na listopad

Listopadowa pogoda prenumerata

! PLUS

Cele ogólne: rozwijanie umiejętności matematycznych; pobudzanie zainteresowania zjawiskami atmosferycznymi; zachęcanie do zabaw i ćwiczeń ruchowych Pogodowe zgadywanki – improwizacja ruchowa 11Pomoce: kartoniki z obrazkami różnych stanów pogody; papierowa opaska Wybrana osoba siada naprzeciwko dzieci zgromadzonych w półkolu. Nauczyciel zakłada jej opaskę z doczepionym obrazkiem symbolizującym dowolny stan pogody, tak aby ona nie widziała, co się na nim znajduje (wykorzystuje do tego pomoce z zabawy „How Is the Weather?”). Następnie ochotnik przedstawia ruchem pogodę z obrazka, a osoba z opaską próbuje ją nazwać. Gdy jej się to uda, wszyscy przez chwilę naśladują przedstawiony ruch. Prowadzący wybiera inną osobę, która założy opaskę z innym obrazkiem, i cała zabawa przebiega jak wyżej. Na koniec dzieci wybierają te obrazki, które odzwierciedlają pogodę za oknem.

Porywisty wiatr – zabawa ruchowa 11Pomoce: małe liście wycięte z kolorowego papieru (żółty, brązowy, czerwony, pomarańczowy – po kilka w tym samym kolorze dla każdego dziecka); małe pojemniki; podkład muzyczny z dowolnym utworem instrumentalnym

Pomoce z zabawy „How Is the Weather?” dostępne w PRENUMERACIE PLUS lub do pobrania na www.blizejprzedszkola.pl

 Wycięte z kolorowego papieru liście nauczyciel zachowuje – będą potrzebne do wykonania pracy plastycznej „Szaro i ponuro” (opis na s. 61).

54

Nauczyciel „zamienia” salę w park i rozkłada liście w różnych miejscach: na półkach, stole, parapecie, krzesłach itp., które imitują drzewa. Przedszkolaki („zamienione” w wiatr) otrzymują pojemniki i spacerują po sali w rytmie dowolnego utworu instrumentalnego. Na ciszę prowadzący mówi, jakiego koloru liście wiatr strącił z drzew, a maluchy wyszukują sylwety o tej barwie i umieszczają je w swoim pojemniku. Gdy usłyszą muzykę, wracają do spaceru. Zabawa kończy się, gdy z „drzew” znikną wszystkie „liście”.

Jesienne liczenie – zabawa matematyczna 11Pomoce: liście z poprzedniej zabawy w pojemnikach; dywaniki Każdy ma w ręku pojemnik z poprzedniej zabawy i siada przed dywanikiem. Maluchy wysypują swoje liście obok dywanika. Nauczyciel przypina na tablicy w rzędzie kilka liści jednego koloru i przelicza je na głos, dotykając każdego z nich i wypowiadając kolejne liczebniki. Następnie prosi, by dzieci zrobiły to samo na swoich podkładkach. Maluchy wyszukują wszystkie liście w wybranym kolorze i układają je na dywanikach, po czym przeliczają je. Prowadzący sprawdza poprawność wykonywanego zadania. W ten sam sposób zostają przeliczone liście w pozostałych kolorach.

BLIŻEJ PRZEDSZKOLA 10.217/2019

MÓJ KRAJ, MOJA OJCZYZNA

Propozycje aktywności dla dzieci starszych na listopad

Co to jest ojczyzna?

Cele główne: kształtowanie słuchu muzycznego poprzez zabawy rytmiczne, ruchowe i wspólny śpiew; wzbogacanie zasobu słów o nowe wyrazy; utrwalanie znajomości miejsca zamieszkania; kształtowanie postawy miłości do swojego kraju Tajemniczy szyfr – zabawa z kodowaniem 11Pomoce: karty z kodami; kolorowy alfabet Dzieci zostają podzielone na cztery zespoły, które otrzymują kartkę z kodem oraz litery alfabetu do odkodowania hasła, np.

Zadaniem przedszkolaków jest znalezienie liter, które mają wzór i kolor pasujący do kodu.

Kiedy prawidłowo dopasują litery, odczytują hasło.

Pomoc do zabawy „Tajemniczy szyfr” do pobrania na www.blizejprzedszkola.pl

Po wykonaniu zadania osoby z każdego zespołu rozsypują litery i przechodzą do kolejnego stanowiska, aby odkodować pozostałe hasła. Kiedy zadanie jest wykonywane ostatni raz, nauczyciel prosi, aby grupy odczytały hasła na głos, a ochotnicy wyjaśnili, co oznacza każde słowo.

64

BLIŻEJ PRZEDSZKOLA 10.217/2019