HISTORYJKI OBRAZKOWE by BLIŻEJ PRZEDSZKOLA

Spis treści Wstęp

Co zawiera publikacja i jak z niej korzystać?

Propozycje uniwersalnych zabaw i sytuacji edukacyjnych z wykorzystaniem historyjek obrazkowych

Propozycje zabaw, sytuacji edukacyjnych i opowiadań inspirowanych historyjkami obrazkowymi: W naszym przedszkolu

Idziemy na plac zabaw

Kiszenie ogórków

Grzybobranie

Bukiet liści

Pory roku

Zniszczony miś

Wszystko można naprawić

Plecak z zapachem wakacji

Spiesz się powoli!

Stragan dziadka Antoniego

Jesień zamknięta w słoiku

Wstęp

Myślenie to złożony proces umysłowy, dzięki któremu poznajemy i rozumiemy otaczający świat. Proces myślenia przyczynowo-skutkowego wymaga zdolności odróżniania przyczyny od skutku oraz umiejętności osadzenia konkretnych wydarzeń w czasie. Zrozumienie zależności przyczynowo-skutkowej wpływa korzystanie na umiejętność planowania przez dzieci swoich działań, przewidywanie konsekwencji swoich czynów, a tym samym pozwala na ich modyfikowanie, aby osiągnąć zamierzony cel. Nieocenioną pomocą w rozwijaniu tej ważnej umiejętności są historyjki obrazkowe, które wymagają od dzieci wielu operacji umysłowych. Przykładowo, aby ułożyć trzy lub więcej obrazków, dziecko musi dokonać analizy wzrokowej wszystkich elementów, dostrzec różnice i podobieństwa w treści obrazków. Konieczne jest wykrycie zależności między nimi, a więc odnalezienie przyczyny, a następnie skutku, co wymaga od dziecka zaawansowanego procesu logicznego myślenia. Zawarte w niniejszej publikacji materiały i propozycje zadań mają na celu przede wszystkim wspomaganie procesu myślenia przyczynowo-skutkowego. Sytuacje problemowe zawarte w historyjkach oraz propozycje zabaw, sytuacji edukacyjnych, wierszy i opowiadań pozwalają także na wzbogacanie słownictwa dzieci, rozwijanie mowy dialogowej, doskonalenie umiejętności komunikacyjnych, rozwijanie umiejętności społecznych, zdobywanie wiedzy o otoczeniu społecznym i przyrodniczym, jak również rozwijanie twórczej ekspresji muzycznej i ruchowej. Wśród propozycji zabaw i sytuacji edukacyjnych inspirowanych historyjkami obrazkowymi znajdują się między innymi zabawy językowe, zabawy matematyczne, zabawy muzyczne i rytmiczne, zabawy ruchowe, zabawy integracyjne, zabawy parateatralne, zabawy rozwijające kreatywność i twórcze myślenie, zagadki, wierszyki i rymowanki utrwalające realizowane zagadnienia, gry edukacyjne, inspiracje do prac plastycznych i technicznych. Wierzymy, że propozycje zawarte w publikacji pozwolą na twórcze działania i zabawy z dziećmi oraz wpłyną na ich wszechstronny rozwój. 5

Zniszczony miś

▸ Wysłuchanie opowiadania „Zniszczony miś” Teresy Błaszczyk:

Lato powoli się kończyło, ustępując miejsca kolejnej porze roku – jesieni. Dni stawały się coraz chłodniejsze. Słońce pozostawało dość wysoko na niebie, zasłaniane od czasu do czasu kłębiastymi chmurami. W przedszkolu było ciepło i przytulnie. Rozpoczynał się czas zabawy. Dzieci przyniosły dziś do przedszkola swoje ulubione zabawki. Hania przyszła z ukochanym misiem. Teraz siedziała w kąciku lalek i bawiła się z Adasiem, który przyniósł pluszowego pieska. Nieopodal, obok garażu, siedział naburmuszony Kuba ze swoimi autkami. Nie mógł zrozumieć, dlaczego Adaś nie chciał się z nim bawić! „Przecież to mój najlepszy kolega – myślał – więc dlaczego bawi się z Hanią?!”. Kuba był bardzo niezadowolony. Patrząc na Hanię i Adasia, mrużył oczy i coraz mocniej zaciskał zęby. Nagle wstał i zdenerwowany podszedł do nich szybkim krokiem. Wyrwał ze złością zabawkę z rąk dziewczynki. Szarpnął tak mocno, że oderwał misiowi łapkę. – Zostaw! To moje! – krzyknęła Hania. Była przerażona. Gdy zobaczyła oderwaną łapkę ukochanego misia, zaczęła głośno płakać. 39

– Kuba! – zawołał Adaś. – Co ty robisz?! – Zachowanie kolegi bardzo go zaskoczyło. Nigdy wcześniej nie widział go tak rozzłoszczonego. I jeszcze ten zniszczony miś! Adaś nie poznawał dziś Kuby. – Nie płacz, Haniu, naprawimy łapkę, przyszyjemy – Adaś pocieszał koleżankę, która wciąż płakała, tuląc zniszczonego misia. Tymczasem do dzieci podeszła pani. Pochyliła się nad Hanią i powiedziała jej coś na ucho. Dziewczynka oddała jej swojego misia i otarła łzy chusteczką. Nauczycielka wzięła Kubę za rękę, zaprowadziła go do stolika i zagadnęła spokojnym głosem: – Kubusiu, co się stało? Nigdy tak się nie zachowywałeś. – Bo..., bo..., proszę pani... – zaczął chłopiec – bo Adaś bawi się z Hanią..., a to przecież mój najlepszy kolega. Zostawił mnie samego przy garażu i poszedł bawić się do kącika... Było mi bardzo przykro. Nie wiedziałem, co robić!... I wtedy ze złości wyrwałem misia z rąk Hani... – Kuba mówił szybko, a w jego oczach pojawiły się łzy. – Rozumiem – powiedziała pani. – Pomyślałeś, że Adaś przestał cię lubić, tak? – Tak. Bałem się, że nie będziemy już najlepszymi kolegami, a tego nie chciałbym za nic w świecie. – Kuba powoli opanowywał zdenerwowanie. – Wiesz, Kubusiu – mówiła pani nauczycielka – to, co czułeś, widząc przyjaciela bawiącego się z kimś innym, to lęk i zazdrość. Czasem te przykre uczucia się pojawiają i wtedy wszystko zaczyna się komplikować. Nie są to dobre emocje, ale jest na nie rada. Chłopiec spojrzał na panią pytającym wzrokiem. – Naprawdę? Jaka? – W jego oczach pojawiła się iskierka nadziei. – Aby nie stracić najlepszego kolegi – kontynuowała pani – wystarczy zaprzyjaźnić się z osobą, którą on darzy sympatią i zaproponować wspólną zabawę. – To niezły pomysł, ale nie wiem, czy Hania teraz się zgodzi... Szkoda, że wcześniej o tym nie pomyślałem – odparł Kuba ściszonym głosem. – W takim razie się zastanów. Jeszcze nie wszystko stracone. Ja skończę przyszywać łapkę misiowi, a ty pomyśl, co powinieneś zrobić, gdy pójdziesz go oddać Hani – tłumaczyła spokojnym głosem pani. Kuba odetchnął z ulgą, a jego twarz pojaśniała. Był wdzięczny pani za to, że pomogła mu znaleźć wyjście z trudnej sytuacji. 40

Gdy łapka misia znalazła się na swoim miejscu, Kuba wziął naprawioną zabawkę i podszedł do kącika lalek, w którym Hania nadal bawiła się z Adasiem. Dziewczynka już nie płakała, chociaż jej oczy były jeszcze zaczerwienione. – Haniu... – zaczął nieśmiało Kuba. – Bardzo źle postąpiłem, przepraszam cię... – Chłopiec wręczył dziewczynce misia. Na jego policzkach pojawiły się rumieńce. Było mu wstyd, że wcześniej niewłaściwie się zachował. Hania spojrzała najpierw na misia, potem na Kubę i uśmiechnęła się. – Zgoda. Przeprosiny przyjęte. – Uścisnęła dłoń Kuby i odebrała misia. – Jeśli chcesz, możesz się z nami pobawić – dodała zachęcająco. – No właśnie! – wtrącił Adaś. – Musimy upiec ciasteczka miodowe dla misia Hani. Pomożesz nam? – zapytał, uśmiechając się do kolegi. – Zgoda. – Kuba odetchnął i również odpowiedział uśmiechem. Teraz cała trójka bawiła się razem. Kuba okazał się wspaniałym gospodarzem, zaprosił kolegów i ich pluszaki do stolika, a potem podał ciasteczka. Słońce wychyliło się zza chmur i wysłało kilka jasnych promieni prosto do kącika lalek, w którym Hania, Adaś i Kuba miło spędzali czas. ▸ Co wydarzyło się dalej? – rozwijanie zdolności myślenia przyczynowo-skutkowego. Prowadzący wiesza na tablicy (w lewym górnym rogu) pierwszy obrazek z historyjki obrazkowej, a na dywanie rozkłada pozostałe obrazki w przypadkowej kolejności. Zachęca dzieci, aby spróbowały ułożyć historię, opowiadając, co się dzieje na kolejnych obrazkach. ▸ Rozmowa inspirowana historyjką obrazkową – rozwijanie kompetencji społecznych. Propozycje pytań do rozmowy na temat kolejnych ilustracji: Pierwsza ilustracja: – Popatrzcie na pierwszą ilustrację. Jak myślicie, dlaczego chłopiec siedzący przy garażu jest niezadowolony? – Co mógł zrobić, jeśli chciał pobawić się z kolegami? Druga ilustracja: – Spójrzcie na tę ilustrację – co tutaj się wydarzyło? – Jak myślicie, dlaczego chłopiec tak brzydko się zachował? Trzecia ilustracja: – Co czuje dziewczynka, której chłopiec zniszczył misia? – Dlaczego waszym zdaniem chłopiec trzyma rękę na ramieniu dziewczynki? – Co mógł jej powiedzieć, aby ją pocieszyć? – W jaki sposób ten chłopiec spogląda na kolegę, który zniszczył misia jego koleżance? 41

– Jak myślicie, co teraz o nim sądzi? – Jak teraz czuje się chłopiec, który oderwał misiowi łapkę? Czwarta ilustracja: – Co takiego nauczycielka mówi chłopcu, który siedzi na krześle? Piąta ilustracja: – Co waszym zdaniem chłopiec mówi do koleżanki? – Czy dziewczynka powinna mu wybaczyć? Dlaczego? Szósta ilustracja: – Jak teraz czują się dzieci, które bawią się w kąciku lalek? Dlaczego tak jest? – Co by było, gdyby Kuba od razu podszedł do dzieci i zapytał, czy może się z nimi bawić? ▸ Historyjka obrazkowa jako inspiracja do zabawy tematycznej w teatr. Ochotnicy dobierają się w kilkuosobowe zespoły. Ustalają, kto wcieli się w jaką rolę, kto zajmie się scenografią, a kto przygotuje rekwizyty lub bilety wstępu. Każdy zespół może przygotować przedstawienie inspirowane historyjką obrazkową „Zniszczony miś” lub dowolną sytuacją konfliktową, która wydarzyła się w grupie. Uczestnicy zabawy mogą wybrać odpowiednie stroje, przygotować potrzebne rekwizyty i przećwiczyć role. Gdy grupa będzie gotowa, może zaprosić pozostałe dzieci i nauczyciela na przedstawienie. Wskazówka: Nauczyciel nie powinien niczego narzucać dzieciom. Może jedynie podpowiadać i służyć pomocą tylko wtedy, gdy dzieci go o to poproszą. ▸ Zabawy teatralne z elementami dramy – rozwijanie kompetencji społecznych; doskonalenie umiejętności rozwiązywania sytuacji konfliktowych. Prowadzący dzieli dzieci na sześć zespołów, wręcza każdemu zespołowi jeden obrazek z historyjki obrazkowej. Zadaniem każdej grupy jest przygotowanie scenki z obrazka: ustalenie, kto wcieli się w jaką rolę, jakie rekwizyty będą potrzebne, jakie dialogi będą prowadziły postaci. W razie potrzeby nauczyciel pomaga dzieciom w przygotowaniu krótkiego występu. Na zakończenie uczestnicy zabawy prezentują na forum scenki we właściwej kolejności. ▸ Nasze misie – rozbudzanie kreatywności; rozwijanie umiejętności współpracy. Prowadzący dzieli dzieci na zespoły (trzy-, czteroosobowe). Każdy z nich zajmuje miejsce przy stole, na którym przygotowany jest duży arkusz papieru oraz kredki lub pisaki. Dzieci wspólnie ustalają, jak będzie wyglądał ich miś, kto narysuje kontury misia i czym wypełnią przestrzeń. W dowolnym miejscu powinien być przygotowany stolik kreatywny, na którym będą udostępnione różne materiały do wykonania pracy, np. kolorowa bibuła, skrawki materiałów, wełna, 42

guziki, koraliki, kokardki oraz mocny klej typu „Wikol”. Zespoły robią misie według własnego pomysłu. ▸ Zniszczone zabawki – rozwijanie percepcji wzrokowej; rozwijanie umiejętności komunikacyjnych. Nauczyciel wycina z gazetek reklamowych różne zabawki. Następnie przecina obrazki na jedną lub dwie (albo więcej) części i rozdaje dzieciom po jednym fragmencie obrazka. Ich zadaniem jest odnalezienie koleżanek i kolegów, którzy mają brakujące elementy. Kiedy uda się złożyć obrazek, należy przykleić go na kartce. Wskazówka: Można zachęcić starsze dzieci, aby podpisały obrazek (lub może to zrobić nauczyciel). W ten sposób można stworzyć książeczkę z zabawkami i pozostawić w kąciku czytelniczym, zachęcając do zabaw czytelniczych. ▸ Pluszowy miś – rozwijanie umiejętności komunikacyjnych, kształtowanie kompetencji społecznych. Dzieci siedzą w kole i podają sobie z rąk do rąk pluszowego misia, wypowiadając słowa rymowanki: Krąży po kole pluszowy miś, coś miłego powie komuś dziś. Kiedy rymowanka się skończy, miś zatrzymuje się w rękach dziecka, które miało go podczas wypowiadania ostatniego słowa wierszyka. Ta osoba wstaje i podaje misia dowolnemu dziecku, mówiąc mu coś miłego. Wskazówka: Prowadzący powinien ustalić z dziećmi, że podchodzą do osób, które w trakcie zabawy jeszcze nie usłyszały niczego miłego, aby nikomu nie było przykro, gdy zabawa się zakończy. ▸ Tańczące zabawki – doskonalenie pamięci wzrokowej i ruchowej. Kiedy w tle słychać dowolną wesołą muzykę, dzieci „zamieniają się” w zabawkę, którą prezentuje nauczyciel. Na każdą przerwę w muzyce prowadzący wymienia zabawkę na inną, wypowiada jej nazwę i prezentuje ją wszystkim, po czym odtwarza muzykę i dzieci ponownie poruszają się po sali. Wskazówka: Podczas zabawy ze starszymi dziećmi nauczyciel może jedynie wypowiadać nazwy zabawek. Dla utrudnienia może podawać nazwy, sylabizując lub głoskując. ▸ W naszej sali są zabawki... – rozwijanie koncentracji uwagi i doskonalenie pamięci wzrokowej. Dzieci stoją na brzegu dywanu, a prowadzący wypowiada hasło, np. W naszej sali są zabawki plastikowe lub W naszej sali są zabawki zielone. Kiedy skończy wypowiadać hasło, uczestnicy zabawy muszą jak najszyb43

ciej odnaleźć daną zabawkę i położyć ją na dywanie. Kiedy wszyscy odnajdą zabawkę, która spełnia określone kryterium, nauczyciel wypowiada kolejne hasło. W trakcie zabawy warto wymienić cztery różne kryteria, po czym następuje dalsza część zabawy – porządkowanie zabawek. W tym celu nauczyciel wypowiada hasło porządkujące, np. Na miejsca wracają zabawki plastikowe lub Na miejsca wracają zabawki zielone. Wówczas dzieci podchodzą do zabawki (niekoniecznie tej, którą same przyniosły) i odnoszą ją na właściwe miejsce. Wskazówka: Nauczyciel może modyfikować zabawę, podając podwójne kategorie, np. „W naszej sali są zabawki małe i miękkie” lub „W naszej sali są zabawki duże i gładkie”. ▸ Taniec z misiem – stwarzanie okazji do ekspresji ruchowej przy muzyce. Nauczyciel trzyma przed sobą pluszowego misia z długimi łapkami i porusza nimi w rytmie dowolnej wesołej muzyki. Dzieci naśladują ruchy misia, starając się poruszać tak samo rękami i nogami. Na zakończenie zabawy prowadzący macha łapką misia w kierunku dzieci i kłania się nisko. Wskazówka: Zabawa może być traktowana jako zabawa ożywiająca, na początek zajęć – wówczas muzyka powinna być energiczna – lub jako zabawa wyciszająca, na zakończenie – wtedy warto zaproponować spokojną muzykę.