kącik eksperta 2 Podwyżki dla nauczycieli od 1 września 2019 r. Co dalej ze strajkiem? Dariusz Skrzyński
WYDAWCA: CEBP 24.12 Sp. z o.o.
w numerze 9.216/2019
materiały na październik
bliżej nauczyciela 6 Inność nad innościami. Psze Pani i Jej Świat Kasia Sosińska
10 Jak postępować z dzieckiem wykazującym nadpobudliwość? Agnieszka Wentrych
14 Sposoby na niejadka Anna Jankowska
18 Dzieci ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się w przedszkolu Daria Sędłak
20 Uwolnij grupę od rozpraszaczy Agnieszka Chartanowicz
ul. Kwiatowa 3, 30-437 Kraków redakcja@blizejprzedszkola.pl 12 631 04 10
ZESPÓŁ REDAKCYJNY:
Robert Halik – redaktor naczelny (r.halik@blizejprzedszkola.pl) Marta Stasińska – zastępca redaktora naczelnego (m.stasinska@blizejprzedszkola.pl) Monika Majewska – redaktor merytoryczny (m.majewska@blizejprzedszkola.pl) Natalia Łasocha – redaktor merytoryczny (n.lasocha@blizejprzedszkola.pl) Karolina Gawlik – redaktor merytoryczny (k.gawlik@blizejprzedszkola.pl) Agnieszka Czeglik (a.czeglik@blizejprzedszkola.pl)
STALI AUTORZY: prof. Edyta Gruszczyk-Kolczyńska, Ewa Zielińska, Anna Jankowska
bliżej dziecka 22 Zwierzęta zagrożone wyginięciem Monika Miłowska
25 Muzyczny Kącik Pana Miłosza Miłosz Konarski
28 LET'S HAVE SOME FUN WHEN LEAVES ARE FALLING DOWN... Katarzyna Niemiec
32 Dziękujemy Nauczycielom. Scenariusz uroczystości z okazji Dnia Nauczyciela Anna Bomba
35 Chociaż lat niewiele mam... Scenariusz pasowania na przedszkolaka Dorota Kluska
Przewodnik BLIŻEJ PRZEDSZKOLA – materiały na październik 38 Październik w przedszkolu. Bank pomysłów na zabawy i aktywności Edyta Kaczanowska
W jesiennym koszyku – propozycje aktywności dla dzieci młodszych Natalia Łasocha
46 Jesienne liście 48 Jesienne zabawy z rytmami 52 Jesienny spacer
WSPÓŁPRACA: prof. Bogusław Śliwerski , Dariusz Skrzyński, Barbara Szeląg, Ewa Stadtmüller, Anna Jankowska, Edyta Kaczanowska, Karolina Turek, Katarzyna Niemiec, Wanda Papugowa, Joanna Wołoch, Sylwia Cłapa, Dominika Góra, Magdalena Wójcik, Magdalena Ledwoń
ZESPÓŁ DORADCZY: Maria Broda-Bajak, Maria Peszat, Ewa Lelo, Bożena Michalska, Małgorzata Wajda OKŁADKA: adobe stock / Izabela Pawińska ZDJĘCIA: depositphotos.com, adobe stock GRAFIKA I SKŁAD: Tomasz Gil MARKETING I REKLAMA, PATRONATY MEDIALNE: Alicja Halik (alicja.halik@blizejprzedszkola.pl)
BIURO OBSŁUGI KLIENTA: Gabriela Gąsienica (g.gasienica@blizejprzedszkola.pl) tel. 12 631 04 10 wew. 102 Natalia Kapera (klienci abonamentowi) (n.kapera@blizejprzedszkola.pl) tel. 12 631 04 10 wew. 109 ISSN: 1642-8668 INDEKS: 248428 DRUK: drukarnia Bimart NAKŁAD: 12 000
56 Kasztankowe zabawy 58 Koszyk z warzywami
PRENUMERATA STANDARDOWA:
Przygotowania do zimy – propozycje aktywności dla dzieci starszych
12 miesięcy: 319 zł*, 6 miesięcy: 168 zł*
PRENUMERATA PLUS:W
Magdalena Ledwoń
12 miesięcy: 655 zł*, 6 miesięcy: 336 zł*
60 Jesień i zwierzęta 64 Jak przetrwać mroźną zimę?
PRENUMERATA ABONAMENTOWA:
68 Wiewiórki robią zapasy
standardowa: 28 zł* za miesiąc PLUS: 56 zł* za miesiąc
76 Na pogodę i niepogodę
*Kwoty brutto
78 Po co robimy przetwory?
Kącik logopedyczny 82 Zabawy logopedyczne z głoskami „k” i „g” Ewelina Protasewicz
● ●
Pod patronatem – str. 27 Polecają nauczyciele wychowania przedszkolnego – str. 81
Dołącz do nas na Facebooku
prenumerata@blizejprzedszkola.pl 12 631 04 10 wew. 109 www.blizejprzedszkola.pl/prenumerata
PRENUMERATA INSTYTUCJONALNA: KOLPORTER S.A.: prenumeratę można zamawiać w oddziałach firmy na terenie całego kraju. Informacje pod numerem infolinii 0801 205 555 lub poprzez stronę internetową dp.kolporter.com.pl Przedruk materiałów zamieszczonych w miesięczniku w jakiekolwiek formie oraz ich publikacja w internecie bez wcześniejszej zgody Wydawcy są zabronione. Redakcja zastrzega sobie prawo do zmian i skrótów w nadesłanych materiałach oraz do nadawania tytułów. Redakcja nie ponosi odpowiedzialności za treść ogłoszeń i reklam. Wydawca ma prawo odmówić publikacji reklamy bez podania przyczyny.
■ bliżej bliżejnauczyciela nauczyciela
Dyscyplina bez nakazów w przedszkolu z Agnieszką Chartanowicz >> www.dyscyplinabeznakazow.pl <<
Uwolnij grupę od rozpraszaczy Czy zdarza się, że dzieci w twojej grupie skupiają się na interakcji z koleżanką lub kolegą zamiast na tobie? Żeby zwiększyć szanse na dotarcie moich komunikatów do dzieci, stosuję ustawienie „Jak drzewa w lesie”. Dlaczego? Wyobraź sobie, że jedziesz autobusem. Ze względu na zajęte miejsca, stoisz. Autobus zatrzymuje się na przystanku, otwierają się drzwi i do środka dosłownie wlewa się tłum. Po chwili zewsząd otaczają cię współpasażerowie. Odbierasz ich zapachy, słyszysz ich rozmowy przy twoim uchu, widzisz ich ruchy przy twojej twarzy i czujesz, jak na zakrętach obijają się o ciebie. Jeżeli twoja przestrzeń osobista jest większa niż 10 centymetrów, to możesz nie być zachwycony takim rozwojem sytuacji. Dzieci znoszą gorzej od nas, dorosłych, naruszanie swojej przestrzeni osobistej. Podczas ustawienia w kole czy półkolu bywają rozproszone. Może to być spowodowane drobnostką, np. nieświadomym zetknięciem się kolan dwójki dzieci. W takiej sytuacji treści, które chce się przekazać, nie trafią do najmłodszych.
Rezerwacja przestrzeni Przed rozpoczęciem zajęć proszę dzieci, żeby stanęły „Jak drzewa w lesie” i sprawdziły „gałęziami”, czy mają wystarczającą ilość miejsca. Dopiero kiedy widzę, że każdy ma zarezerwowaną przestrzeń dla siebie, zaczynam zajęcia na stojąco lub proszę, żeby grupa usiadła.
Bezgłośna komunikacja Drugim rozpraszaczem grupy jest kontakt wzrokowy z inną osobą niż nauczyciel. Czy zastanawiałaś się nad swoją reakcją, gdy ktoś na ciebie patrzy? Jeżeli nawiążesz z taką osobą kontakt wzrokowy, możecie bezgłośnie komunikować się na wiele sposobów. Przywitać się, uśmiechnąć lub pokazać dezaprobatę. Żeby sprawdzić częstotliwość tego zjawiska, przeprowadź eksperyment. Podczas następnej rady pedagogicznej lub rodzinnego spotkania sprawdź liczbę bezgłośnych komunikatów, które inni uczestnicy przekazują między sobą.
Plecy innych i ja Ustawienie „Jak drzewa w lesie” jest podobne do ustawienia „koncertowego”. Dzieci są publicznością, a ty jesteś gwiazdą. Każde dziecko widzi ciebie (twoje oczy) i plecy innych dzieci. Dzięki temu z wszystkimi masz kontakt zarówno wzrokowy, jak i werbalny. Przyczyną zamieszania z rozpraszaczami jest zainstalowany w umyśle każdego człowieka mechanizm. Kiedyś pozwalał on naszym przodkom przeżyć, nawet gdy na swojej ścieżce spotkali drapieżnika. Mechanizm ten co kilkanaście sekund skanuje otoczenie. Jeżeli odkryje zmianę w otoczeniu (dotyk, ruch, dźwięk, zapach), ocenia wpływ tej zmiany na nas. W zależności od oceny, inicjuje odpowiednie działanie, np. walkę lub ucieczkę w przypadku zagrożenia. Mam zasadę: „Nie walczę z mechanizmami umysłu powstałymi przed tysiącami lat”. Znając takie mechanizmy, mogę podczas zajęć uwolnić dzieci od głównych rozpraszaczy: kontaktu fizycznego i wzrokowego z innymi dziećmi. To właśnie dlatego stosuję ustawienie „Jak drzewa w lesie”, które sprawdza się u mnie doskonale.
Agnieszka Chartanowicz – pedagog, terapeuta, oligofrenopedagog, nauczyciel muzyki i instruktor tańca. Prowadzi na terenie całej Polski warsztaty dla nauczycieli w formule fitness: Tańce Wychowańce, Tańce Dyscyplinowańce, Tańce Wyżywańce. Uczy autorskiej metody Dyscyplina bez nakazów®, czyli wydawania poleceń, które dzieci wykonują z przyjemnością i ochotą. www.dyscyplinabeznakazow.pl
20
BLIŻEJ PRZEDSZKOLA 9.216/2019
bliżej nauczyciela
Miłosz Konarski
Część I: Jesień
\
Muzyczny Kacik Pana ' Milosza Jesienne przygotowania (sł. i muz. Miłosz Konarski)
Ref. Delikatny wietrzyk strąca liście z drzew. B Kręcą się dokoła, obracając się. C Kolorowe listki lecą z góry w dół. D Na łąkach i polach już nie słychać pszczół. E Mała wiewióreczka orzechów wciąż szuka. F Wysoko w gałęziach dzięcioł w drzewo stuka. G
Słuchanie muzyki Siedząc na dywanie, dzieci słuchają piosenki „Jesienne przygotowania”. Następnie nauczyciel zadaje pytania dotyczące jej treści. Stanowią one jednocześnie okazję do dłuższej rozmowy o tym, jak poszczególne zwierzęta przygotowują się do zimy. Propozycje pytań: Dlaczego na łąkach nie słychać już pszczół? Po co wiewiórka szuka orzechów? Dlaczego dzięcioł stuka w drzewo? Dlaczego owce wracają do zagrody? Dokąd odlatuje bocian i dlaczego?
STUK, STUK, STUK, STUK! Ref. Delikatny wietrzyk… Pasterz do owczarni owieczki kieruje. H Bocian w długą trasę zaraz odlatuje. I STUK, STUK, STUK, STUK!
Śpiew Po opanowaniu przez dzieci słów i melodii prowadzący wybiera do wykonania piosenki czterech solistów; reszta przedszkolaków tworzy chór. Każdy z solistów śpiewa dwa wersy zwrotki (pierwszy solista – o wiewiórce, drugi – o dzięciole, trzeci – o owcach, czwarty – o bocianie), a chór złożony z pozostałych członków grupy wykonuje każdy refren.
Ref. Delikatny wietrzyk…
Wersja wokalna i instrumentalna piosenki „Jesienne przygotowania” dostępna na płycie „Bliżejprzedszkolna BLIŻEJ PRZEDSZKOLA 9.216/2019 pięciolinia - październik”
25
■ bliżej bliżejdziecka nauczyciela Anna Bomba
Dziękujemy Nauczycielom
Scenariusz uroczystości z okazji Dnia Nauczyciela Scena: Odświętnie ubrane dzieci stoją w półkolu na scenie. W tle kwiaty wycięte z kolorowego papieru i duże serce z czerwonego brystolu, a na nim napis: DZIĘKUJEMY NAUCZYCIELOM. Rekwizyty i stroje: mikrofon ozdobiony kwiatami, dwa kosze na kwiaty, dowolne kwiaty dla każdego nauczyciela, laurki zrobione wcześniej samodzielnie przez dzieci. Dziewczynki mają kolorowe sukienki, a we włosach wstążki związane w kokardki, chłopcy – ciemne spodnie i białe koszule, a pod szyją kolorowe kokardki. Wszyscy stoją w półkolu, a na środek wychodzą narratorzy, trzymając mikrofon ozdobiony kwiatkami (np. z bibuły).
Narratorzy
Raz w roku mamy niezwykłe święto. My, przedszkolaki, o nim pamiętamy. W prezencie dla naszych nauczycieli życzenia złożymy i zaśpiewamy.
32
BLIŻEJ PRZEDSZKOLA 9.216/2019
„Wdzięczność” – recytacja wiersza z podziałem na role
Na scenę wychodzi troje dzieci, które recytują po jednej zwrotce wiersza. Ostatni fragment recytują wspólnie.
Wdzięczność Z panią (panem) wszędzie jest ciekawie, mówi nam, co piszczy w trawie. Tradycyjnie, od poranka, czeka na nas niespodzianka. Farby, puzzle, układanki, plastelina, malowanki. Historyjki, gry planszowe, do zabawy już gotowe. Pani (pan) świetnie nas rozumie, wytłumaczyć wszystko umie. Chętnie w kole z nami siada, na pytania odpowiada.
dziecka ■ bliżejbliżej nauczyciela
Dorota Kluska
Chociaz lat niewiele mam...
scenariusz pasowania na przedszkolaka
Występują: trzej Narratorzy, Dziecko-Słońce, dwie dziewczynki (Kasia i Ola), chłopiec (Krzyś), Mama, Pani (role tych postaci mogą pełnić dzieci ze starszych grup), dzieci przystępujące do pasowania Scenografia: w tle rozwieszony materiał z napisem „Chociaż lat niewiele mam…”; na materiale przypięte sylwety kredek z papieru z imionami dzieci przystępujących do pasowania Rekwizyty i stroje: żółta pelerynka z bibuły dla Dziecka-Słońca, z pelerynki zwisają długie żółte wstążki sięgające stóp; plecaki dla dzieci (Kasi, Oli i Krzysia); torebka dla Mamy i długi płaszczyk; miś i tamburyno dla Pani; długi ołówek z dużej rolki (np. po materiale lub wykładzinie), obklejony kolorowym papierem; odświętne stroje dla dzieci; szarfy dla dzieci przystępujących do pasowania zrobione z szerokiej wstążki; dyplomy Wskazówka: Szarfy mogą być wykonane ze wstążek w kolorze, który będzie nawiązywał do nazwy grupy (jeśli np. grupa nosi nazwę „Żabki”, szarfy mogą być zielone, a na szarfie można dodatkowo nakleić emblemat żabki). Maluchy siedzą w półkolu, na końcu z jednej strony znajdują się dzieci z plecakami (Ola, Kasia i Krzyś). Obok nich stoi Mama ubrana w płaszczyk, z torebką na ramieniu, po drugiej stronie – Pani, która pod pachą trzyma misia, a w ręce tamburyno. Po scenie spaceruje Dziecko-Słońce, wykonując obroty. Wstążki-promyki delikatnie muskają twarze siedzących dzieci.
Narrator 1:
Obudziło słońce Kasię, obudziło Krzysia, Olę…
Dziecko-Słońce (staje z boku i zwraca się do dzieci): Wstawać, śpiochy! Nie marudzić! Dziś zaczyna się przedszkole!
Wszystkie dzieci wstają i ziewają.
Narrator 2:
Dzieci wstały, choć zaspane, wszystkie się przygotowały. Do przedszkola wcześnie rano chętnie zawitały. Dzieci z plecakami wychodzą na środek, dziewczynki idą pierwsze. Krzyś idzie z Mamą za rękę.
BLIŻEJ PRZEDSZKOLA 9.216/2019
35
przewodnik BLIŻEJ PRZEDSZKOLA
BANK POMYSŁÓW NA ZABAWY I AKTYWNOŚCI Edyta Kaczanowska
PAŹDZIERNIK
W PRZEDSZKOLU ZABAWY INTEGRACYJNE
Wersja wokalna i instrumentalna piosenki „Na dzień dobry” na płycie
„Na dzień dobry” – zabawa z piosenką w parach. Dzieci dobierają się dwójkami i (w parach) stają plecami do siebie. Ręce mają skrzyżowane na klatce piersiowej.
Na dzień dobry (sł. Dorota Kluska, muz. Andrzej Zagajewski) Kiedy wstajesz lewą nogą, dzieci wysuwają lewą nogę do przodu kiedy jesteś zły, tupią lewą nogą na dzień dobry pokręć głową, odwracają się twarzą do partnera, kręcąc głową klaśnij: raz, dwa, trzy. trzykrotnie klaszczą Podaj rękę lewą, prawą, podają partnerowi najpierw lewą, a potem prawą dłoń (ręce są skrzyżowane) tupnij: raz i dwa. dwukrotnie tupią Z przyjacielem zatańcz teraz, niech zabawa trwa. tańczą w parze w kółeczku raz w prawą stronę, raz w lewą W czasie przerywnika muzycznego każdy szuka nowego partnera do zabawy, staje zwrócony do niego tyłem, krzyżuje ręce i zabawa zaczyna się od początku. 38
BLIŻEJ PRZEDSZKOLA 9.216/2019
lub do pobrania na www.blizejprzedszkola.pl „Wiewióreczki i szyszki” – zabawa integracyjna z rymowanką. Przedszkolaki tworzą dwa koła współśrodkowe. Osoby z koła wewnętrznego zwrócone są przodem do swoich partnerów z koła zewnętrznego, w odległości około pół metra. Każde dziecko z koła zewnętrznego otrzymuje szyszkę. Pary rzucają do siebie szyszkę w takt dowolnej skocznej muzyki, mówiąc wspólnie rymowankę.
Wiewióreczki i szyszki (Edyta Kaczanowska) Wiewióreczki szyszki mają, jak piłeczki je rzucają. Szyszki skaczą hopla-hop, zatrzymują się na „stop”.
W JESIENNYM KOSZYKU
Propozycje aktywności dla dzieci młodszych na październik
Jesienny spacer Cele główne: kształtowanie umiejętności słuchania utworu literackiego ze zrozumieniem; rozwijanie wyobraźni i kreatywności „Jesienny spacer” – wysłuchanie opowiadania i rozmowa inspirowana jego treścią 11Pomoce: opowiadanie „Jesienny spacer” Agnieszki Borowieckiej wraz z ilustracjami Nauczyciel, czytając opowiadanie (tekst na s. 54–55), eksponuje kolejne ilustracje. Następnie zadaje pytania: Gdzie rodzina poszła na spacer? Co dzieci zbierały w czasie spaceru? Dlaczego rodzina wróciła do domu? Na jaki pomysł wpadła mama? Co powstało z jesiennych skarbów? Jak dziewczynka nazwała swojego liściastego stworka? Na koniec ochotnik wiesza ilustracje na tablicy w odpowiednej kolejności. Na spacerze – zabawa dydaktyczna w ruchu 11Pomoce: kasztany; żołędzie; skrzydlaki; jarzębina; fotografie drzew; cztery koszyki Prowadzący wiesza w czterech miejscach sali odwrócone zdjęcia drzew (tak, aby dzieci nie widziały, co na nich jest). Na środku dywanu rozkłada dary jesieni. W ręku trzyma koszyk i spaceruje z dziećmi do słów rymowanki: Idziemy na spacer, małe/duże kroki robimy. Skarbami jesieni koszyk zapełnimy. Na znak wszyscy stają przy wybranej fotografii i z pomocą nauczyciela nazywają drzewo i jego owoce oraz opisują kształt liści. Następnie przedszkolaki szukają owoców omawianego drzewa i wrzucają je do koszyka. Prowadzący zachęca, aby każdy przyjrzał się uważnie zdjęciu i w razie potrzeby porównał, czy przyniesiony przez niego okaz jest podobny do przedstawionego. Gdy dzieci uporają się z zadaniem, dorosły wiesza odsłoniętą fotografię i układa pod nią pełny koszyk. Do ręki bierze nowy – pusty i zabawa przebiega jak wyżej. Prawdziwe okazy i fotografie maluchy mogą później umieścić w kąciku przy-
rodniczym. W starszych grupach nauczyciel może przeprowadzić podobną zabawę z wyszukiwaniem owoców i liści.
Pomoce do zabawy „Jesienny spacer” dostępne w PRENUMERACIE PLUS lub do pobrania na www.blizejprzedszkola.pl prenumerata
!
52
PLUS
BLIŻEJ PRZEDSZKOLA 9.216/2019
Pomoce do zabawy „Na spacerze” dostępne w PRENUMERACIE PLUS lub do pobrania na www.blizejprzedszkola.pl prenumerata
! PLUS
PRZYGOTOWANIA DO ZIMY
Propozycje aktywności dla dzieci starszych na październik
Jak przetrwać mroźną zimę? Cele główne: zapoznanie z jesiennymi zwyczajami zwierząt leśnych; poznanie charakterystycznych cech wyglądu i zachowania wybranych gatunków; rozwijanie myślenia logicznego przez zabawy z kodowaniem i klasyfikowaniem oraz rozwiązywanie zagadek słownych Jakie zwierzęta mieszkają w lesie? – rozwiązywanie zagadek słownych 11Pomoce: fotografie zwierząt leśnych; zagadki o zwierzętach Nauczyciel czyta zagadki, a ochotnicy zgadują, o jakim zwierzęciu mowa. Następnie prezentuje zdjęcia zwierząt leśnych (z zabawy „Kto śpi, a kto nie?”), a dzieci je nazywają. Uwielbia las i kocha zieleń, rogi ma wielkie, taki jest… (jeleń) Ma długie słuchy i wielkie skoki. Szare futerko pokrywa mu boki. (zając) Podobno jest dziki, podobno jest zły, ma bardzo długie i ostre kły. (dzik) Skacze po drzewach, ma rudy ogonek, zimą ciepłą dziuplę wybiera na domek. (wiewiórka) Kolce ma na głowie i na grzbiecie też, każdy już na pewno wie, co to za zwierz. (jeż)
Pomoce z zabawy „Kto śpi, a kto nie?” dostępne w PRENUMERACIE PLUS lub do pobrania na www.blizejprzedszkola.pl
prenumerata
! PLUS
64
Miód wyjada pszczołom, zimą w gawrze śpi, wstaje bardzo głodny w pierwsze wiosny dni. (niedźwiedź) Strategie przetrwania zimy – rozmowa kierowana przez nauczyciela Nauczyciel zachęca dzieci, aby powiedziały, jakie sposoby na przetrwanie zimy mają zwierzęta. Starszaki wymieniają znane sposoby lub podają konkretne przykłady zwierząt, a prowadzący podsumowuje ich wypowiedzi. Wyjaśnia, że zwierzęta wybierają ucieczkę w ciepłe kraje (np. niektóre ptaki) albo zapadają w sen zimowy (np. niedźwiedzie, jeże, borsuki, susły, nietoperze), lub próbują przetrwać (np. zmieniają sierść na grubszą; gromadzą dużo pożywienia, aby w trakcie zimy korzystać z zapasów; zjadają więcej pożywienia, aby nagromadzić tkankę tłuszczową; znajdują ciepłe schronienie).
BLIŻEJ PRZEDSZKOLA 9.216/2019